Đề tài Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại các Ngân hàng Thương mại quốc doanh Việt Nam

héi, trong ®ã tÝn dông trung dµi h¹n duy tr× 40% tæng d­ nî cho vay nÒn kinh tÕ; - Cho vay kinh tÕ nhµ n­íc (quèc doanh) chiÕm 35% vµ cho vay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c (ngoµi quèc doanh) chiÕm 65% tæng d­ nî cho vay nÒn kinh tÕ. - Møc ®é rñi ro : Vèn tù cã/Tæng tµi s¶n cã 8%. - ChÊt l­îng tÝn dông : tû lÖ nî qu¸ h¹n d­íi 4% theo kiÓm to¸n quèc tÕ. - Kh¶ n¨ng sinh lêi (ROE) b×nh qu©n ®¹t 14 - 16%. - Mét sè ng©n hµng m¹nh cã quy m« vèn tù cã ®¹t 300 - 500 triÖu USD vµo n¨m 2005 vµ ®¹t 700 - 800 triÖu USD vµo n¨m 2010. - N©ng tû träng c¸n bé ng©n hµng cã tr×nh ®é ®¹i häc tõ 36% nh­ hiÖn nay lªn 50% vµo n¨m 2005 vµ 70% vµo n¨m 2010 {34}. 3.1.2. §Þnh h­íng ho¹t ®éng tÝn dông XNK vµ TTQT cña c¸c NHTMQD giai ®o¹n tíi §èi víi ho¹t ®éng tÝn dông XNK vµ TTQT, ngoµi viÖc qu¸n triÖt c¸c ®Þnh h­íng nªu trªn cÇn ph¶i qu¸n triÖt c¸c ®Þnh h­íng chØ ®¹o ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung, XNK nãi riªng vµ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña toµn hÖ thèng ng©n hµng. Trong ho¹t ®éng huy ®éng vèn, ph¶i coi nguån vèn n­íc ngoµi lµ quan träng nh­ng vèn trong n­íc ph¶i gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh. Huy ®éng vèn rÊt quan träng nh­ng viÖc sö dông vèn cã hiÖu qu¶ míi thùc sù lµ vÊn ®Ò quyÕt ®Þnh. Ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña ng©n hµng ViÖt Nam ph¶i gãp phÇn cho qu¸ tr×nh tiÒn tÖ ho¸ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung vµ thùc sù phôc vô tèt cho ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ®Êt n­íc nh­ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, hîp t¸c vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, hîp t¸c vµ trao ®æi quèc tÕ vÒ khoa häc c«ng nghÖ... Ng©n hµng ph¶i cã gi¶i ph¸p nghiÖp vô ®Ó b¶o tån nguån vèn ngo¹i tÖ cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña nhµ n­íc. Ng©n hµng ph¶i ®ãng vai trß quan träng trong viÖc b¶o ®¶m thÕ c©n b»ng gi÷a ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i (c©n b»ng trong c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ) vµ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi néi (møc toµn dông lao ®éng vµ sù æn ®Þnh gi¸ c¶). §Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy cÇn x©y dùng ®­îc nh÷ng chÝnh s¸ch cÇn thiÕt nh­ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch tû gi¸, chÝnh s¸ch tµi kho¸ vµ sù phèi hîp gi÷a c¸c chÝnh s¸ch ®ã {11}. Më réng ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña hÖ thèng ng©n hµng ph¶i n¾m v÷ng tÝnh hai mÆt (lîi Ých vµ bÊt lîi) cña qu¸ tr×nh héi nhËp ®Ó chñ ®éng trong viÖc ph¸t huy lîi thÕ vµ h¹n chÕ phßng ngõa nh÷ng kh¶ n¨ng bÊt lîi nh»m x¸c ®Þnh nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp, tÝnh hai mÆt nµy phô thuéc vµo t×nh h×nh, ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn ng©n hµng cña mçi quèc gia. Thùc tÕ cho thÊy, vÒ lÜnh vùc ng©n hµng, mçi quèc gia cã nh÷ng b­íc ®i vµ lé tr×nh héi nhËp rÊt kh¸c nhau. §èi víi n­íc ta, hÖ thèng ng©n hµng cßn non yÕu th× viÖc ®­a ra nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Tr­íc hÕt, cÇn ph¶i hiÓu râ nh÷ng lîi thÕ vµ bÊt lîi sau : - Nh÷ng lîi thÕ chñ yÕu : + Më cöa, héi nhËp quèc tÕ vÒ ng©n hµng lµ viÖc kh¬i th«ng c¸c kªnh lu©n chuyÓn vèn tõ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam - n¬i ®ang cÇn nhiÒu vèn ®Çu t­, ®ång thêi gãp phÇn kh¬i dËy, kÝch ho¹t c¸c nguån vèn tiÒm n¨ng trong n­íc. Do c¸c ng©n hµng trong n­íc ch­a ®ñ tr×nh ®é ®Ó khai th¸c hay do cÇn mét c¬ chÕ hiÖu øng, héi nhËp quèc tÕ còng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c NHTM ViÖt Nam, c¸c tËp ®oµn kinh tÕ ViÖt Nam cã c¬ héi ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. + Më cöa, héi nhËp quèc tÕ vÒ ng©n hµng lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó t¨ng c­êng søc m¹nh cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam trªn c¸c lÜnh vùc nh­ vèn, kinh nghiÖm qu¶n lý, ®iÒu hµnh, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ vµ t¨ng c­êng c¸c dÞch vô ng©n hµng míi. + Më cöa, héi nhËp quèc tÕ vÒ ng©n hµng còng t¹o ra søc Ðp c¹nh tranh cÇn thiÕt ®Ó c¬ cÊu l¹i c¸c NHTM ViÖt Nam vµ n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña c¶ hÖ thèng, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®æi míi, n¨ng ®éng phÊn ®Êu v­¬n lªn xo¸ bá tÝnh tr× trÖ, û l¹i cña c¸c NHTM ViÖt Nam. + Më cöa héi nhËp quèc tÕ vÒ ng©n hµng cßn gãp phÇn quan träng vµo viÖc æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« (l¹m ph¸t, tû gi¸ hèi ®o¸i, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ...) n©ng cao uy tÝn cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ. + Më cöa, héi nhËp quèc tÕ vÒ ng©n hµng gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô ng©n hµng hiÖn ®¹i cho mét nÒn kinh tÕ më mµ hiÖn nay c¸c ng©n hµng ViÖt Nam ch­a ®ñ søc vµ n¨ng lùc ®¸p øng ®­îc. §Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ víi møc t¨ng tr­ëng cao cÇn thiÕt ph¶i cã c¸c ng©n hµng ®ñ m¹nh cã tÇm cì quèc tÕ. - Nh÷ng bÊt lîi cã thÓ gÆp ph¶i : + Më cöa, héi nhËp quèc tÕ vÒ ng©n hµng lµ ph¶i chÊp nhËn c¬ chÕ c¹nh tranh khèc liÖt. Do vËy, giai ®o¹n ®Çu c¸c ng©n hµng trong n­íc cã thÓ bÞ gi¶m hoÆc mÊt thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh còng cã thÓ x¶y ra t×nh tr¹ng ngµy cµng xÊu ®i vµ ®i ®Õn ph¸ s¶n hoÆc bÞ th«n tÝnh nÕu lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶, kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng v­¬n lªn. + Do h¹n chÕ vÒ n¨ng lùc vµ chÊt l­îng dÞch vô ng©n hµng, víi ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, c¸c NHTM ViÖt Nam sÏ chÞu søc Ðp c¹nh tranh lín, gÆp nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. + Tµn d­ nÆng nÒ cña c¬ chÕ hµnh chÝnh bao cÊp cò ®· h¹n chÕ tÝnh n¨ng ®éng, tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña c¸c NHTMQD ë ViÖt Nam. §iÒu nµy t¹o mét lùc c¶n ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn trong m«i tr­êng c¹nh tranh, lµ th¸ch thøc nghiÖt ng· ®ßi hái mét qu¸ tr×nh ®æi míi kiªn quyÕt kh«ng ngõng cña tõng ng©n hµng vµ toµn ngµnh, toµn x· héi. + Víi møc ®é c¹nh tranh vµ rñi ro cao h¬n ph¸t sinh tõ héi nhËp, nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ hÖ thèng ng©n hµng dÔ bÞ tæn th­¬ng do t¸c ®éng tõ bªn ngoµi, nÕu hÖ thèng doanh nghiÖp vµ ng©n hµng ViÖt Nam kh«ng ®ñ m¹nh. Nh»m ®¸p øng yªu cÇu më réng ho¹t ®éng XNK theo nh÷ng chØ tiªu ®· x¸c ®Þnh cho giai ®o¹n tíi, ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña c¸c NHTMQD cÇn nh»m vµo c¸c môc tiªu sau : - Phôc vô tèt c¸c doanh nghiÖp trong n­íc trong qu¸ tr×nh më réng ho¹t ®éng kinh tÕ ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi, tr­íc m¾t vµ chñ yÕu lµ ho¹t ®éng XNK. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy ®ßi hái ng©n hµng ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc ®Þnh h­íng thÞ tr­êng, ngµnh nghÒ, lÜnh vùc kinh doanh mµ doanh nghiÖp v­¬n tíi ®Ó hç trî, t­ vÊn cho hä vÒ c¸c vÊn ®Ò tµi chÝnh, cung cÊp c¸c s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng cÇn thiÕt ®Ó gióp hä ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh doanh cã hiÖu qu¶. - §èi víi c¸c NHTMQD, giai ®o¹n ®Çu cÇn coi träng viÖc duy tr× vµ më réng thÞ phÇn kinh doanh ®èi ngo¹i ngay t¹i thÞ tr­êng néi ®Þa, c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ víi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. B­íc tiÕp theo lµ cïng c¸c doanh nghiÖp më réng ph¹m vi kinh doanh tíi c¸c thÞ tr­êng quèc tÕ n¬i doanh nghiÖp ph¸t triÓn th­¬ng m¹i, hµng ho¸ XNK vµ dÞch vô, ®Çu t­ ra bªn ngoµi. - Häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña ng©n hµng n­íc ngoµi ®Ó n©ng cao tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng trong n­íc, c¶i tiÕn chÊt l­îng dÞch vô, mang ®Õn cho kh¸ch hµng nhiÒu tiÖn Ých ng©n hµng hiÖn ®¹i. - Ng©n hµng cÇn lµm cÇu nèi thu hót vèn tõ bªn ngoµi vÒ trong n­íc phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. §Õn khi cã nh÷ng ®iÒu kiÖn, m«i tr­êng thÝch hîp cÇn ph¶i tÝch cùc t×m kiÕm c¬ héi ®Çu t­ vèn an toµn, sinh lêi trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §Ó lµm tèt viÖc nµy cÇn ph¶i cã kh¶ n¨ng lùa chän thÞ tr­êng, ®èi t¸c s¶n phÈm ®Çu t­ cïng víi tr×nh ®é qu¶n lý rñi ro vµ dù b¸o rñi ro v.v... VÒ ®Þnh h­íng thÞ tr­êng XNK: Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khi mµ nÒn kinh tÕ còng nh­ hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam cßn nhiÒu mÆt yÕu kÐm th× yÕu tè quyÕt ®Þnh cho sù thµnh c«ng cña c¸c NHTM trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ ®i theo ch©n c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Do vËy, cÇn t×m ®Þnh h­íng thÞ tr­êng mét c¸ch chÝnh x¸c. §Ó lµm ®iÒu ®ã ph¶i x¸c ®Þnh ®óng thùc tr¹ng vµ triÓn väng ho¹t ®éng XNK cña ViÖt Nam giai ®o¹n tíi. VÒ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu : Thùc tr¹ng hiÖn nay ngoµi dÇu th« ViÖt Nam chñ yÕu tËp trung xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng n«ng s¶n vµ nguyªn liÖu, gÇn ®©y ®· cã sù chuyÓn biÕn theo h­íng t¨ng c¸c mÆt hµng n«ng s¶n thùc phÈm chÕ biÕn vµ hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn (víi tèc ®é t¨ng kh¸ nhanh) {PL 5, 6}. VÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chñ yÕu tËp trung XK vµo khu vùc Ch©u ¸ cô thÓ lµ c¸c n­íc ASEAN, NhËt B¶n. VÒ ngo¹i tÖ trao ®æi th× hÇu hÕt c¸c giao dÞch thanh to¸n quèc tÕ ®Òu tiÕn hµnh b»ng ®ång ®« la Mü. §Æc ®iÓm næi bËt cña hµng ho¸ xuÊt khÈu hiÖn nay cña ViÖt Nam lµ lo¹i s¶n phÈm cã tû träng lao ®éng cao vµ dùa vµo nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. Tõ c¸c ®Æc ®iÓm nªu trªn, nhu cÇu XK cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ tËp trung vµo nh÷ng quèc gia, khu vùc mµ ViÖt Nam cã ®­îc c¸c lîi thÕ c¹nh tranh vÒ nguån tµi nguyªn, khÝ hËu, lao ®éng v.v... Trong t­¬ng lai, thÞ tr­êng Nga vµ Trung Quèc cã kh¶ n¨ng t¨ng tr­ëng nhanh. Bëi v×, víi thÞ tr­êng Nga hµng ho¸ cña ViÖt nam cßn cã kh¶ n¨ng tiªu thô ®­îc v× cã søc c¹nh tranh nhÊt ®Þnh. Sù sôt gi¶m xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Nga thêi gian qua chñ yÕu do sù bÊt æn vÒ chÝnh trÞ vµ nh÷ng khã kh¨n trong c¬ chÕ thanh to¸n qua ng©n hµng gi÷a 2 quèc gia. Thùc tÕ cho thÊy triÓn väng gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nªu trªn rÊt kh¶ quan, ®©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn më ®­êng cho viÖc më réng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy. VÒ thÞ tr­êng Trung Quèc, mÆc dï thêi gian qua hµng Trung Quèc c¹nh tranh gay g¾t víi hµng ho¸ ViÖt Nam, nh­ng tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy kh¸ lín, nhÊt lµ sau khi Trung Quèc gia nhËp WTO. C¸c c¶ng biÓn cña ViÖt Nam lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp n»m ë khu vùc phÝa Nam còng nh­ khu vùc n»m s©u trong lôc ®Þa cña Trung Quèc thùc hiÖn XNK hµng ho¸. §ång thêi ®©y còng lµ n¬i mµ hµng ho¸ vµ nguyªn liÖu cña ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Trung Quèc. Ngoµi ra, thÞ tr­êng Trung ®«ng vµ Ch©u Phi còng lµ nh÷ng khu vùc míi cÇn t×m tßi khai th¸c ®Ó xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ cña ViÖt Nam phï hîp víi nhu cÇu cña hä. Trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn XNK giai ®o¹n tíi cña ViÖt Nam, c¬ cÊu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu dù kiÕn cã sù chuyÓn dÞch tõ nhãm hµng th« sang nhãm hµng chÕ biÕn vµ chÕ t¹o cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao h¬n. §ång thêi tû träng xuÊt khÈu dÞch vô sÏ n©ng cao. Theo ®ã, thÞ tr­êng hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo khu vùc B¾c Mü vµ EU sÏ t¨ng nhanh. Dù kiÕn kim ng¹ch XNK víi ASEAN vµ Trung Quèc chiÕm 45 - 50% tæng kim ng¹ch XNK, EU chiÕm 27 - 30%; Hoa Kú vµ B¾c Mü chiÕm 15 - 20%. Do vËy, ngay tõ b©y giê cÇn ®Þnh h­íng cho hµng ho¸ ViÖt Nam khai th¸c c¸c lîi thÕ cña m×nh ®Ó t×m c¸ch chen ch©n vµo thÞ tr­êng Mü vµ B¾c Mü. §©y lµ nh÷ng thÞ tr­êng tiÒm n¨ng, cã kh¶ n¨ng tiªu thô khèi l­îng lín, ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i vµ gi¸ c¶. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú triÓn khai më ra triÓn väng to lín cho quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a 2 quèc gia. §ång thêi, ®©y còng lµ c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng XNK vµ c¸c NHTM cña ViÖt Nam tËn dông ®Èy m¹nh kinh doanh vµo c¸c thÞ tr­êng nµy. XÐt vÒ b¶n th©n hÖ thèng NHTMVN do ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ ho¹t ®éng ng©n hµng nªn trong thêi gian tíi c¸c NHTM VN ch­a thÓ tham gia mét c¸ch ®Çy ®ñ vµo c¸c thÞ tr­êng cã tiªu chuÈn cao trong khu vùc còng nh­ trªn thÕ giíi nh­ Singapore, London, New York... Bëi vËy, trong giai ®o¹n hiÖn nay c¸c NHTM ViÖt Nam cÇn quan t©m cñng cè vµ ph¸t triÓn quan hÖ ®¹i lý víi c¸c NHTM cã uy tÝn t¹i c¸c n­íc mµ ViÖt Nam cã quan hÖ th­¬ng m¹i, t¨ng c­êng ®Çu t­ ®Ó phôc vô ®Çy ®ñ vµ ®¸p øng yªu cÇu vÒ vèn, TTQT, vµ c¸c dÞch vô ng©n hµng ®èi ngo¹i cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam, tr­íc khi hÖ thèng NHTM ViÖt Nam cã ®ñ kh¶ n¨ng thµnh lËp chi nh¸nh vµ ph¸t triÓn kinh doanh tiÒn tÖ t¹i c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh lín cña n­íc ngoµi. Víi quy m« sö dông ®ång ®« la Mü trong thanh to¸n nh­ hiÖn nay, viÖc c¸c NHTM ViÖt Nam (tr­íc hÕt lµ c¸c NHTMQD) h­íng ho¹t ®éng vµo thÞ tr­êng Mü lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu cÇn thiÕt. HiÖn t¹i, chóng ta vÉn ph¶i thanh to¸n ®ång ®« la Mü th«ng qua c¸c ng©n hµng Mü. KÕt qu¶ viÖc lµm nµy mét mÆt chóng ta ph¶i tèn mét kho¶n chi phÝ tr¶ cho c¸c ng©n hµng ®¹i lý, mÆt kh¸c, cßn tiÒm Èn yÕu tè bÞ ®éng trong viÖc qu¶n lý c¸c tµi s¶n b»ng ®« la Mü. Tuy vËy, ®Ó cã mÆt t¹i thÞ tr­êng nµy lµ ®iÒu hÕt søc khã kh¨n ®èi víi c¸c NHTM cña ViÖt Nam, bëi lÏ ®©y lµ thÞ tr­êng tµi chÝnh ph¸t triÓn nhÊt thÕ giíi. CÇn ph¶i x¸c ®Þnh thÞ tr­êng Mü lµ môc tiªu cÇn h­íng tíi trong t­¬ng lai nh»m môc tiªu phôc vô tèt nhÊt cho sù ph¸t triÓn ho¹t ®éng XNK vµ cña chÝnh sù ph¸t triÓn cña c¸cNHTM ViÖt Nam. Ngoµi nh÷ng yÕu tè chñ quan nh­ ®· nªu trªn, viÖc ph¸t triÓn ra thÞ tr­êng quèc tÕ cßn phô thuéc nhiÒu vµo c¸c quy ®Þnh cña n­íc së t¹i trong c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng. Do vËy, giai ®o¹n tr­íc m¾t c¸c NHTM cña ViÖt Nam cã thÓ ®i theo 2 h­íng sau : Mét lµ, ®èi víi c¸c thÞ tr­êng cã tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp hoÆc ngang b»ng ViÖt Nam, chóng ta cã thÓ thµnh lËp ngay ng©n hµng liªn doanh hoÆc chi nh¸nh ë n­íc ®ã; Hai lµ, ®èi víi nh÷ng thÞ tr­êng cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n ViÖt Nam th× môc tiªu hiÖn t¹i lµ tËp trung vµo viÖc nghiªn cøu vµ häc hái kinh nghiÖm cña c¸c ®èi t¸c, b­íc ®Çu, chØ nªn dõng l¹i ë møc thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn. Trªn c¬ së t×m hiÓu vµ thiÕt lËp quan hÖ ban ®Çu chóng ta sÏ quyÕt ®Þnh lùa chän nh÷ng thÞ tr­êng thÝch hîp nhÊt cho viÖc më réng vµ ph¸t triÓn víi quy m« lín h¬n cho t­¬ng lai {31, 39}. Trªn c¬ së nh÷ng ®Þnh h­íng nªu trªn, tuú theo kh¶ n¨ng, møc ®é vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ, tõng NHTMQD ph¶i x¸c ®Þnh cô thÓ ®Þnh h­íng më réng ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ng©n hµng m×nh, h­íng tíi môc tiªu kh«ng ngõng ®æi míi, më réng, n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nãi chung, ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi riªng nh»m môc tiªu gi÷ v÷ng vµ t¨ng c­êng uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng nãi chung, uy tÝn ®èi ngo¹i nãi riªng, më réng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ ®Ó tranh thñ vèn, kü thuËt, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi vµ c¸c ®èi t¸c quèc tÕ, chuÈn bÞ mäi ®iÒu kiÖn vµ c¸c nguån lùc ®Ó héi nhËp quèc tÕ thµnh c«ng. 3.2. Gi¶i ph¸p chñ yÕu n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông vµ TTQT cña c¸c NHTMQD 3.2.1. Nhãm gi¶i ph¸p ®æi míi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ thùc thi c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ 3.2.1.1. VÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ ®Ó t¹o hµnh lang vµ ®iÒu kiÖn trùc tiÕp cho ®iÒu hµnh ho¹t ®éng tÝn dông hiÖu qu¶ lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt. Tuy vËy, néi dung, b­íc ®i trong qu¸ tr×nh ®æi míi ph¶i t­¬ng thÝch víi hoµn c¶nh cô thÓ cña nÒn kinh tÕ, ®ßi hái võa ph¶i ®æi míi toµn diÖn võa ph¶i th¸o gì tõng kh©u gay cÊn vµ ph¶i ®ång bé víi c¬ chÕ luËt lÖ liªn quan. Tr­íc m¾t cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt qu¸ tr×nh lµm lµnh m¹nh ho¸ tµi chÝnh vµ n©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh cña c¸c NHTMQD. Néi dung cña gi¶i ph¸p nµy nh»m gi¶i quyÕt 2 vÊn ®Ò: xö lý nî tån ®äng vµ t¨ng vèn tù cã cho c¸c NHTMQD. Tr­íc hÕt cÇn ph¶i xö lý triÖt ®Ó nî tån ®äng, lµm s¹ch b¶ng tæng kÕt tµi s¶n, phÊn ®Êu gi¶m tû lÖ nî qu¸ h¹n xuèng d­íi 5% tæng d­ nî theo tiªu chuÈn quèc tÕ, th«ng qua viÖc thµnh lËp Ban c¬ cÊu tµi chÝnh c¸c NHTM vµ c¸c c«ng ty mua b¸n vµ xö lý nî tån ®äng t¹i c¸c NHTMQD {34, 36}. Trong n¨m 2002 qu¸ tr×nh xö lý nî tån ®äng ®· thu ®­îc kÕt qu¶ tèt (xö lý ®­îc 5.000 tû ®ång), tuy nhiªn, hiÖn nay tû lÖ nî tån ®äng cña c¸c NHTMQD vÉn ë møc kh¸ cao. Sè nî tån ®äng bao gåm nhiÒu lo¹i víi nguån gèc vµ ®Æc ®iÓm kh¸c nhau hÕt søc phøc t¹p. Bëi vËy, ph¶i lµm tèt kh©u ph©n lo¹i nî tån ®äng, xem xÐt ®¸nh gi¸ møc ®é, ®Æc ®iÓm, thêi gian n¶y sinh nî vµ ®iÒu kiÖn kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt thùc tÕ vÊn ®Ò nî tån ®äng ®Ó quyÕt ®Þnh ph­¬ng ph¸p xö lý thÝch hîp. ThÝ dô : víi mét l­îng lín nî tån ®äng qu¸ l©u do thiªn tai, do chuyÓn ®æi c¬ chÕ, do ®Çu t­ vµo nh÷ng dù ¸n kÐm hiÖu qu¶ mµ chÝnh phñ chØ ®Þnh cho vay th× tõng ng©n hµng ph¶i cã c¬ së ®Çy ®ñ ®Ó thuyÕt tr×nh chÝnh phñ cho xo¸ nî. Bëi v× lo¹i nî nµy thùc tÕ kh«ng cßn kh¶ n¨ng thu håi, cÇn xem nã lµ sù rñi ro cña chÝnh phñ. Mét bé phËn nî tån ®äng cña NHTMQD do nguyªn nh©n kh¸ch hµng lõa ®¶o, dïng mét tµi s¶n ®Ó thÕ chÊp vay vèn nhiÒu ng©n hµng, viÖc gi¶i quyÕt gi÷a c¸c NHTM lµ rÊt phøc t¹p. Bëi vËy, cÇn cã mét c¬ chÕ gi¶i quyÕt cña NHNN. §Ó xö lý tèt vÊn ®Ò nî tån ®äng cÇn t¹o lËp m«i tr­êng vµ c¬ së ph¸p lý râ rµng b»ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch tõ chÝnh phñ, c¸c ngµnh h÷u quan, NHNN vµ biÖn ph¸p cña tõng NHTMQD. C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ, mçi NHTMQD ph¶i cã biÖn ph¸p thu nî phï hîp, tÝch cùc b»ng mäi h×nh thøc (kÓ c¶ xiÕt nî) ®Ó thu ®­îc nî vµ gi¶m nî qu¸ h¹n. §Þnh h­íng l©u dµi lµ phÇn lín nî qu¸ h¹n khi ph¸t sinh ®­îc lo¹i trõ ngay b»ng quü dù phßng rñi ro. Tr­íc m¾t, quü dù phßng rñi ro ch­a ®ñ lín, kho¶n nî nµo mµ ng©n hµng cã kh¶ n¨ng thu ®­îc nhanh (nî qu¸ h¹n do ng­êi vay mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n t¹m thêi) th× tõng ng©n hµng tù thu ®Ó gi¶m nî qu¸ h¹n. Sè nî qóa h¹n kh¸c b¸n nî cho c«ng ty chuyªn tr¸ch gi¶i quyÕt nî qu¸ h¹n ®Ó c«ng ty nµy cã biÖn ph¸p xö lý. §Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh xö lý nî tån ®äng cÇn t¹o ra c¬ chÕ rµng buéc vµ khuyÕn khÝch c¸c NHTMQD nhanh chãng xö lý nî vµ tµi s¶n tån ®äng, cÇn ph¶i g¾n víi viÖc cÊp vèn bæ sung cho c¸c NHTMQD víi tiÕn ®é b¸n tµi s¶n vµ xö lý nî. Thùc tÕ trong n¨m 2002 c¸c NHTMQD ®· xö lý ®­îc 5.000 tû ®ång nî tån ®äng b»ng c¸c gi¶i ph¸p nh­ ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp, sö dông quü dù phßng rñi ro.... Do ®ã, tû lÖ nî xÊu ®· gi¶m ®¸ng kÓ so víi n¨m tr­íc. Thø hai - t¨ng vèn tù cã cña c¸c NHTMQD. Song song víi viÖc gi¶i quyÕt nî xÊu, lµnh m¹nh ho¸ tµi chÝnh cña NHTMQD lµ viÖc t¨ng c­êng kh¶ n¨ng vÒ vèn tù cã ®Ó tõng b­íc phï hîp víi chuÈn mùc quèc tÕ vµ khu vùc. §©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch ®èi víi c¸c NHTMQD. Bëi lÏ t¨ng vèn tù cã lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Ó t¨ng n¨ng lùc ho¹t ®éng cña ng©n hµng : më réng huy ®éng vèn, ®Çu t­ phôc vô nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn tû lÖ an toµn tèi thiÓu theo chuÈn mùc quèc tÕ. Theo quy ®Þnh, møc cho vay ®èi víi mét kh¸ch hµng kh«ng v­ît qu¸ 15% vèn tù cã cña ng©n hµng. Trong khi ®ã vèn tù cã quy ®Þnh võa thÊp l¹i kh«ng cÊp ®ñ th× vèn ®Çu t­ cho nh÷ng dù ¸n lín, c¸c ngµnh cã khèi l­îng XNK lín c¸c NHTMQD kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng. §iÒu nµy lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c NHTMQD ngay ë thÞ tr­êng trong n­íc. Theo chuÈn mùc quèc tÕ, tû lÖ vèn tù cã/tæng tµi s¶n cã ph¶i ®¹t møc 8% míi lµ møc an toµn tèi thiÓu. Theo ®ã th× sè l­îng vèn cÇn ®­îc cÊp bæ sung cho c¸c NHTMQD lµ trªn 10.000 tû ®ång. ¦íc tÝnh, ®Ó ®¶m b¶o møc t¨ng d­ nî b×nh qu©n ë møc 18%/n¨m th× møc vèn tèi thiÓu cña c¸c NHTMQD ph¶i ®¹t 23.000 tû vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m 2003. Vèn tù cã cña c¸c NHTMQD cã thÓ ®­îc bæ sung b»ng c¸c nguån sau : - ChÝnh phñ vµ Bé Tµi chÝnh cho phÐp NHTMQD gi÷ l¹i phÇn thu thuÕ sö dông vèn ®Ó t¨ng vèn tù cã. - ChÝnh phñ cho phÐp chuyÓn phÇn vèn vay tõ ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) theo ch­¬ng tr×nh t¸i c¬ cÊu cho c¸c NHTMQD vµ cho phÐp c¸c ng©n hµng nµy kh«ng ph¶i nép thuÕ sö dông vèn hµng n¨m ®Ó c¸c ng©n hµng nhËn vèn vay t¨ng vèn tù cã, ®­îc sö dông kho¶n thuÕ vèn nµy hoµn tr¶ kho¶n vay theo c¸c ®iÒu kiÖn cña IMF vµ WB. - æn ®Þnh møc nép ng©n s¸ch (lÊy n¨m 2000 lµm mèc) trong 3 n¨m ®Ó khuyÕn khÝch c¸c NHTMQD phÊn ®Êu v­ît chØ tiªu lîi nhuËn, cho phÐp lÊy phÇn v­ît ®Ó bæ sung vèn tù cã. - KhuyÕn khÝch c¸c NHTMQD tÝch cùc thu håi c¸c kho¶n nî ®· khoanh ®Ó bæ sung vèn tù cã... Thùc tÕ trong n¨m 2002 Bé tµi chÝnh vµ NHNN ®· quyÕt ®Þnh cÊp bæ sung 4.700 tû ®ång vèn ®iÒu lÖ cho c¸c NHTMQD b»ng tr¸i phiÕu ®Æc biÖt cña ChÝnh phñ. Trong ®ã NHNo&PTNT ®­îc cÊp1.500 tû ®ång, NH ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long - 200 tû ®ång, NHNT - 1.000 tû ®ång, NH§T&PT - 1.000 tû ®ång, NHCT - 1.000 tû ®ång. §©y míi chØ lµ ®ît ®Çu cÊp bæ sung vèn ®iÒu lÖ cho c¸c NHTMQD. Bé tµi chÝnh vµ NHNN sÏ cßn tiÕp tôc xem xÐt cÊp bæ sung vèn ®iÒu lÖ cho c¸c NH nµy trong thêi gian tíi. Thø ba, cÇn bæ sung mét sè c«ng cô tµi chÝnh cho thÞ tr­êng tiÒn tÖ nh­ th­¬ng phiÕu, hèi phiÕu vµ c¸c chøng chØ tiÒn göi cã thÓ chuyÓn nh­îng, vËn dông c«ng cô l·i suÊt mét c¸ch thùc tÕ h¬n. Theo ®ã chÝnh phñ ph¶i thµnh lËp mét quü chuyªn dïng t¹i NHNN ®Ó th­êng xuyªn bï ®¾p chªnh lÖch l·i suÊt huy ®éng vèn cao h¬n b×nh th­êng cña c¸c NHTMQD nh»m huy ®éng nhiÒu nguån vèn trung vµ dµi h¹n ®Ó cho vay trung vµ dµi h¹n víi c¸c dù ¸n cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ c¸c dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu ®­îc x¸c ®Þnh cÇn ­u tiªn. Thø t­, thiÕt lËp m¹ng l­íi an toµn cho ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng th«ng qua c¸c quü nh­ : quü dù phßng rñi ro, quü b¶o hiÓm tÝn dông, quü b¶o hiÓm tiÒn göi vµ t¹o c¬ chÕ vËn hµnh cho c¸c quü nµy ho¹t ®éng tèt. VÊn ®Ò nµy thuéc vÒ sù can thiÖp cña nhµ n­íc tr­íc hÕt lµ NHNN vµ Bé tµi chÝnh. §Æc biÖt ®èi víi quü b¶o hiÓm tÝn dông, ®©y lµ l­íi an toµn thø 3 trong ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng, lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy ®· xuÊt hiÖn trªn thÕ giíi tõ l©u, tr­íc hÕt nã cÇn thiÕt cho an toµn tÝn dông XNK. Tr­íc m¾t, chóng ta nªn tham gia tÝch cùc b¶o hiÓm tÝn dông quèc tÕ. 3.2.1.2. VÒ m«i tr­êng ph¸p lý vµ c¬ së ph¸p lý Nhµ n­íc cÇn t¹o ra m«i truêng ph¸p lý thuËn lîi vµ c¬ së ph¸p lý râ rµng cho ho¹t ®éng cña c¸c NHTM, tøc lµ ph¶i b¶o ®¶m ®Çy ®ñ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy, ®iÒu chØnh cÇn thiÕt vµ cã tÝnh hiÖu n¨ng cao. Trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kinh tÕ - x· héi ë n­íc ta hiÖn nay, viÖc t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý thËt thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña c¸c NHTM qu¶ thùc kh«ng dÔ. Song, nh÷ng yÕu tè nµo, ®iÒu kiÖn nµo, ph¹m vi nµo cã thÓ ®iÒu chØnh l¹i hoÆc t¹o ra m«i tr­êng míi th× cÇn ph¶i gi¶i quyÕt kÞp thêi. Ph¹m vi m«i tr­êng ph¸p lý vµ c¬ së ph¸p lý liªn quan ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông vµ TTQT lµ réng lín. LuËn v¨n chØ ®Ò cËp tíi mét sè ®iÓm trùc tiÕp nhÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông vµ TTQT trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®ã lµ : vÊn ®Ò tµi s¶n thÕ chÊp vµ xö lý tµi s¶n thÕ chÊp, nghÜa vô cña ng­êi vay vµ tr¸ch nhiÖm cña ng­êi cho vay trong quan hÖ hîp ®ång tÝn dông, nh÷ng biÖn ph¸p tiÕp tôc bæ sung vµ hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p luËt ®èi víi ho¹t ®éng TTQT. Thø nhÊt, cÇn kh¼ng ®Þnh quan hÖ tÝn dông trªn c¬ së hîp ®ång tÝn dông lµ quan hÖ kinh tÕ d©n sù, do ®ã nã ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh bëi Bé luËt cao nhÊt lµ LuËt d©n sù. C¸c v¨n b¶n ph¸p quy d­íi LuËt hoÆc LuËt kh¸c liªn quan ph¶i thèng nhÊt víi luËt d©n sù ®ã. Thø hai, ®Ó tµi s¶n thÕ chÊp trong quan hÖ tÝn dông ®ñ ph¸p lý th× tr­íc hÕt nã ph¶i ®ñ ph¸p lý vµ ph¸p lý duy nhÊt (tøc lµ chØ mét giÊy tê ph¸p lý). Muèn vËy ph¶i t¨ng c­êng hiÖu n¨ng cña c¬ quan cÊp quyÒn së h÷u tµi s¶n. Tµi s¶n thÕ chÊp vay vèn ng©n hµng ph¶i ®­îc ®¨ng ký víi mét tæ chøc cã nèi m¹ng th«ng tin phôc vô c¸c tæ chøc tÝn dông. Thø ba, ®· c«ng nhËn quan hÖ tÝn dông lµ quan hÖ d©n sù th× ng©n hµng nhËn tµi s¶n thÕ chÊp trong quan hÖ tÝn dông ®ã ph¶i ®­îc quyÒn së h÷u tµi s¶n thÕ chÊp khi bªn thÕ chÊp kh«ng thùc hiÖn cam kÕt tÝn dông, nghÜa lµ, ng©n hµng thu tµi s¶n thÕ chÊp v« ®iÒu kiÖn. Thø t­, tµi s¶n thÕ chÊp mµ ng©n hµng së h÷u thùc chÊt lµ bé phËn nguån vèn cña ng©n hµng vµ lµ vèn “®i vay ®Ó cho vay”. Do vËy, ng©n hµng ph¶i ®­îc khai th¸c nã, t¹o sinh lêi, hoÆc chuyÓn ho¸ nã thµnh tiÒn ®Ó cho vay. Bëi vËy, ph¶i xem ®©y lµ mét nghiÖp vô th­êng xuyªn cña ng©n hµng vµ ®­îc c«ng nhËn ph¸p lý trong ho¹t ®éng ng©n hµng. Thø n¨m, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng TTQT, Nhµ n­íc vµ c¸c c¬ quan h÷u quan cÇn ban hµnh luËt ngo¹i hèi, luËt hèi phiÕu, luËt sÐc vµ c¸c v¨n b¶n ®iÒu chØnh ho¹t ®éng TTQT, cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp khuyÕn khÝch ph¸t triÓn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng. Cô thÓ lµ : ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i ngo¹i tÖ ®­îc phÐp mua b¸n trªn thÞ tr­êng, ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc mua b¸n trªn thÞ tr­êng, cho phÐp t¨ng c­êng ®éi ngò nh÷ng nhµ m«i giíi trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ liªn ng©n hµng, cho phÐp mét sè chi nh¸nh lín më tµi kho¶n ngo¹i tÖ t¹i n­íc ngoµi. Thø s¸u, viÖc xö lý nh÷ng tån ®äng hiÖn nay cña c¸c NHTMQD cÇn cã chÝnh s¸ch nh­ng ph¶i cã c¬ chÕ ph¸p lý cÇn thiÕt. Bëi vËy, cÇn t¹o cho ng©n hµng ®ñ c¬ chÕ ph¸p lý. §Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu n¨ng cao cña v¨n b¶n ph¸p quy nªn cã mét v¨n b¶n duy nhÊt, d­íi nã lµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn. CÇn tr¸nh ra qu¸ nhiÒu v¨n b¶n thùc hiÖn víi nh÷ng néi dung chång chÐo, g©y khã kh¨n cho ng©n hµng. 3.2.2. Nhãm gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông vµ TTQT cña NHTMQD gãp phÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng XNK 3.2.2.1. Hoµn thiÖn quy tr×nh tÝn dông HiÖn nay quy tr×nh tÝn dông ®­îc xem lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c b­íc: tiÕp nhËn hå s¬ xin vay, kiÓm tra vµ ph¸n quyÕt cho vay, kiÓm tra vµ thu nî kho¶n vay. Qu¸ tr×nh nh­ vËy lµ ch­a ®ñ. Mét quy tr×nh tÝn dông ®Çy ®ñ lµ qu¸ tr×nh bao gåm c¸c b­íc xö lý cña TCTD tõ viÖc t×m ra dù ¸n ®Ó cho vay, ®Õn tiÕp nhËn hå s¬ xin vay, thÈm ®Þnh vµ quyÕt ®Þnh cho vay, kiÓm tra sö dông vèn vay, ®«n ®èc vµ xö lý thu nî, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng kho¶n vay. §©y lµ mét quy tr×nh b¾t buéc ®¶m b¶o cho viÖc cÊp tÝn dông cña ng©n hµng ®¹t chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶. ViÖc thùc hiÖn kh«ng ®Çy ®ñ c¸c b­íc trong quy tr×nh ®ã, cã thÓ dÉn ®Õn hiÖu qu¶ xÊu, trë thµnh kho¶n tÝn dông tåi ngay sau ®ã. Bëi vËy, muèn n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông, th× c¸c NHTMQD ph¶i sím tiÕn hµnh quy tr×nh ho¸, c¬ chÕ ho¸ quy tr×nh tÝn dông ®Ó b¾t buéc tõng c¬ së ng©n hµng nghiªm tóc thùc hiÖn gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông. 3.2.2.2. C¶i tiÕn quy tr×nh thÈm ®Þnh vµ n©ng cao n¨ng lùc thÈm ®Þnh tÝn dông c¸c dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh XNK §Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ tÝn dông nãi chung, tÝn dông XNK nãi riªng, vÊn ®Ò n©ng cao kh¶ n¨ng thÈm ®Þnh dù ¸n vay vèn ph¶i ®­îc xem lµ yÕu tè then chèt. ChØ cã th«ng qua thÈm ®Þnh dù ¸n vay vèn, ng©n hµng míi ®¸nh gi¸ ®­îc thùc tr¹ng tµi chÝnh vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña doanh nghiÖp ®Ó quyÕt ®Þnh cho vay hay kh«ng. Thùc tÕ cho thÊy, mét kho¶n vay cã thÓ chuyÓn thµnh mét kho¶n nî khã ®ßi ngay sau khi xÐt duyÖt dù ¸n, nÕu c¸n bé tÝn dông yÕu kÐm, cÊp trªn bu«ng láng qu¶n lý. §Æc biÖt lµ c¸c dù ¸n XNK, vèn hay chøa ®ùng kh¶ n¨ng rñi ro. §Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶, c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ph¶i x©y dùng dù ¸n trªn c¬ së tÝnh kh¶ thi cao, chñ ®éng t×m kiÕm c¸c quü hç trî ®Ó trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n, c¸c ng©n hµng cã thÓ gi¶m thÊp phÇn vèn ®èi øng cña doanh nghiÖp khi vay. MÆt kh¸c, c¸c NHTMQD kh«ng chØ ®ãng vai trß ng­êi thÈm ®Þnh dù ¸n mµ cßn lµ ng­êi t­ vÊn cho doanh nghiÖp trong viÖc t×m kiÕm dù ¸n ®Çu t­ cã hiÖu qu¶. Muèn vËy, ®ßi hái ng­êi c¸n bé ng©n hµng kh«ng nh÷ng ph¶i am hiÓu vÒ nghiÖp vô thÈm ®Þnh dù ¸n mµ cßn ph¶i cã hiÓu biÕt nghiÖp vô ®Çu t­ kinh doanh. §Ó ®¸p øng yªu cÇu ®ã, c¸c NHTMQD ph¶i ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé nghiÖp vô, tiÕp øng ngay víi ®iÒu kiÖn kinh doanh míi trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Ngoµi ra, ng©n hµng cÇn ph¶i nghiªn cøu x©y dùng mét hÖ thèng chØ tiªu ph©n tÝch dù ¸n cÇn thiÕt, phï hîp víi c¬ chÕ luËt lÖ. MÆt kh¸c, ®Ó n©ng cao tÝnh tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ thÈm ®Þnh, yªu cÇu ph¶i ph¸p chÕ ho¸ c¬ chÕ thÈm ®Þnh dù ¸n vay vèn, quy ®Þnh râ ®Ó dÔ kiÓm tra tr¸ch nhiÖm tõ ng­êi thÈm ®Þnh, ng­êi cho vay ®Õn ng­êi ph¸n quyÕt cho vay. ChØ cã thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ tèt th× ng©n hµng cho vay míi ph¸t huy ®­îc quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vµ cã ®Çy ®ñ c¬ së thuyÕt tr×nh c¸c cÊp liªn quan trong tr­êng hîp tõ chèi cho vay, gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông XNK, h¹n chÕ ®Õn møc tèi thiÓu yÕu tè chñ quan trong viÖc thÈm ®Þnh vµ xÐt duyÖt cho vay. §Ó c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n vay vèn ®æi míi nhanh vµ cã kÕt qu¶ c¸c NHTMQD cÇn coi ®©y lµ mét kh©u quan träng trong thùc hiÖn quy tr×nh cho vay. 3.2.2.3. Më réng tÝn dông trung vµ dµi h¹n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt nhËp khÈu §Ó thùc hiÖn chØ tiªu t¨ng tr­ëng kim ng¹ch XNK giai ®o¹n tíi ®ßi hái ph¶i më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu b»ng hµng ho¸ chÊt l­îng cao, khèi l­îng lín. Bëi vËy, nhu cÇu tÊt yÕu ph¶i cã chiÕn l­îc ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh XNK víi quy m« ngµy cµng t¨ng cïng víi viÖc x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. §Ó lµm ®iÒu ®ã cïng víi viÖc nghiªn cøu, lùa chän lÜnh vùc, ngµnh hµng, c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu cßn ph¶i cã sù ®Çu t­ ®ång bé vÒ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ biÕn xuÊt khÈu, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng v.v... V× vËy, NHTMQD cÇn t¨ng c­êng hç trî cho c¸c doanh nghiÖp XNK vay vèn trung vµ dµi h¹n ®Ó më réng ph¹m vi vµ quy m« ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó më réng tÝn dông trung vµ dµi h¹n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, tr­íc hÕt ph¶i më réng c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®¸p øng c¬ cÊu ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ ®¶m b¶o hoµn vèn vay. Yªu cÇu nµy ®ßi hái c¸c NHTMQD ph¶i thùc sù ®æi míi quan ®iÓm, chiÕn l­îc kh¸ch hµng, tõ chç kh¸ch hµng cã dù ¸n ®Çu t­ t×m ®Õn ng©n hµng thay b»ng ng©n hµng chñ ®éng t×m ®Õn dù ¸n ®Çu t­. H¬n thÕ n÷a, ng©n hµng ph¶i lµ ng­êi t­ vÊn tÝch cùc cïng doanh nghiÖp XNK t×m ra dù ¸n ®Ó ®Çu t­ vèn cã hiÖu qu¶. ViÖc më réng tÝn dông trung vµ dµi h¹n ®ßi hái ng©n hµng ph¶i c¶i tiÕn nghiÖp vô huy ®éng vèn, më ra c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn hÊp dÉn ng­êi göi tiÒn ®Ó thu hót tiÒn göi trung vµ dµi h¹n. Trong t×nh h×nh hiÖn nay, do ch­a cã ®iÒu kiÖn t¨ng nhanh møc huy ®éng vèn dµi h¹n th× cã thÓ liªn tôc huy ®éng vèn lo¹i cã thêi h¹n 1 ®Õn 2 n¨m, lÊy nguån vèn huy ®éng lÇn sau ®Ó thanh to¸n tiÒn göi huy ®éng lÇn tr­íc. Cïng víi huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n ®Ó cho vay trung vµ dµi h¹n, NHTMQD lµ nh÷ng ng©n hµng cã kh¶ n¨ng huy ®éng tiÒn göi ng¾n h¹n t¨ng lªn liªn tôc, æn ®Þnh, do vËy vÉn sö dông ®­îc mét tû lÖ vèn huy ®éng ng¾n h¹n ®Ó cho vay trung vµ dµi h¹n. Tuy nhiªn, ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n, ®ßi hái tõng ng©n hµng ph¶i lµm tèt c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ nguån vèn vµ sö dông vèn ®¶m b¶o khoa häc, mÆt kh¸c ph¶i gi÷ uy tÝn, tuyÖt ®èi tr¸nh t×nh tr¹ng ng­êi göi tiÒn å ¹t ®Õn rót tiÒn. ViÖc sö dông nguån vèn ng¾n h¹n ®Ó cho vay trung vµ dµi h¹n lµ viÖc lµm kh¸ nguy hiÓm, bëi vËy, NHNN cÇn ph¶i cã quy chÕ xö lý. 3.2.2.4. Lùa chän c¸c h×nh thøc tÝn dông thÝch hîp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu Nh»m gãp phÇn ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng XNK c¸c NHTMQD cÇn ph¶i ph©n lo¹i c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng XNK ®Ó cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ thÝch hîp, cã hiÖu qu¶ vµ an toµn. ThÝ dô : ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu quy m« lín, ng©n hµng cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho hä thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ theo chiÒu s©u, ®æi míi trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, t¨ng c­êng c¶i tiÕn mÉu m·, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t×m mäi c¸ch gi¶m gÝa thµnh ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trªn th­¬ng tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. Nh÷ng tr­êng hîp nµy, NHTMQD cÇn cã chÝnh s¸ch tÝn dông ­u ®·i vÒ l·i suÊt, møc tÝn dông, thêi h¹n tÝn dông. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng XNK thuÇn tuý, tøc lµ chØ ®ãng vai trß trung gian trong quan hÖ mua b¸n th× tuú tõng dù ¸n cô thÓ mµ ng©n hµng quyÕt ®Þnh møc tÝn dông XNK cho phï hîp. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng XNK cã quan hÖ tÝn dông th­êng xuyªn víi ng©n hµng cã thÓ ¸p dông kÕt hîp ph­¬ng thøc cho vay tõng lÇn víi ph­¬ng ph¸p cho vay theo h¹n møc. §©y lµ ph­¬ng thøc cho vay vèn l­u ®éng ®· phæ biÕn ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp lu«n ®ñ vèn trong kinh doanh vµ ng©n hµng lu«n cã nguån thu nî vµ ®©y lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ®¶m b¶o an toµn tÝn dông. Tuy nhiªn, ®Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, yªu cÇu NHNN cÇn nghiªn cøu vµ söa ®æi quy chÕ tÝn dông hiÖn hµnh ®èi víi c¸c NHTM. Ngoµi ra, cã thÓ ¸p dông h×nh thøc tÝn dông thuª mua ®Ó t¨ng vèn ®Çu t­ chiÒu s©u cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng XNK. TÝn dông thuª mua lµ nghiÖp vô cho thuª tµi chÝnh d­íi d¹ng cho thuª tµi s¶n (m¸y mãc, thiÕt bÞ) cã rÊt nhiÒu tiÖn Ých. Víi h×nh thøc nµy, c¸c doanh nghiÖp chØ cÇn l­îng vèn Ýt ®Ó tr¶ tiÒn thuª mµ vÉn cã m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt kinh doanh. ChÝnh phñ ®· cã nghÞ ®Þnh t¹o ®iÒu kiÖn ph¸p lý cho tÝn dông thuª mua ho¹t ®éng. C¸c NHTMQD ®Òu ®· lËp c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn nghiÖp vô nµy, nh­ng nh×n chung viÖc thùc hiÖn cßn Ýt hiÖu qu¶. §©y lµ h×nh thøc tÝn dông qu¸ míi mÎ ë n­íc ta, tiÖn Ých cña nã ch­a ®­îc phæ cËp ®èi víi doanh nghiÖp. Bëi vËy, ®Ó tÝn dông thuª mua ph¸t triÓn cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c tiÕp thÞ kh¸ch hµng, ®ång thêi c¸c NHTMQD cÇn ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch, b­íc ®i phï hîp. 3.2.2.5. KÕt hîp cho vay xuÊt khÈu víi cho vay nhËp khÈu §èi víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng XNK, ngoµi viÖc ¸p dông c¸c h×nh thøc tÝn dông nªu trªn, cïng víi viÖc cho vay b»ng ViÖt Nam ®ång (VN§) ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ng©n hµng cßn cho c¸c doanh nghiÖp vay nhËp khÈu b»ng h×nh thøc cho vay ngo¹i tÖ ®Ó më th­ tÝn dông. Bëi vËy ng©n hµng cÇn kÕt hîp cho vay xuÊt khÈu víi cho vay nhËp khÈu ®Ó t¨ng c­êng vßng quay cña vèn, ®¶m b¶o viÖc tµi trî cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh XNK ®¹t hiÖu qña cao. H×nh thøc cho vay nhËp khÈu hµng ho¸ ®Ó t¹o vèn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu lµ mét gi¶i ph¸p tèt. Ngµy nay, trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ h­íng vµo xuÊt khÈu, sè l­îng c¸c doanh nghiÖp ®­îc cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng XNK ngµy cµng t¨ng th× nghiÖp vô g¾n nhËp khÈu phôc vô xuÊt khÈu cña ng©n hµng cµng ph¸t huy hiÖu qu¶. H×nh thøc nµy gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña ng©n hµng, ®ång thêi còng gãp phÇn ph¸t triÓn ho¹t ®éng XNK. 3.2.2.6. §ång tµi trî ®èi víi c¸c dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lín HiÖn nay viÖc cung øng c¸c dÞch vô ng©n hµng cho c¸c dù ¸n XNK cña c¸c NHTMQD cßn nhiÒu h¹n chÕ nh­ : H¹n møc cho vay ch­a cao, ph­¬ng thøc thanh to¸n ch­a thuËn tiÖn nhanh chãng, c¸c h×nh thøc tÝn dông tµi trî XNK cßn ®¬n ®iÖu... Bëi vËy, nhiÒu dù ¸n XNK lín ®Òu do c¸c ng©n hµng liªn doanh vµ chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi cÊp tÝn dông. Víi thÕ m¹nh vÒ vèn cïng bÒ dµy kinh nghiÖm trªn th­¬ng tr­êng, c¸c ng©n hµng nµy kh«ng bÞ khèng chÕ bëi h¹n møc cho vay mét doanh nghiÖp ë møc 10% vèn tù cã vµ quü dù tr÷. Hä s½n sµng cung cÊp cho kh¸ch hµng kh«ng chØ ®Çu vµo mµ cßn t×m ®Çu ra - t×m thÞ tr­êng xuÊt khÈu cho kh¸ch hµng. Trong lÜnh vùc tÝn dông, hä cho c¸c doanh nghiÖp vay b»ng ngo¹i tÖ m¹nh ®Ó thu mua hµng xuÊt khÈu, trong lÜnh vùc thanh to¸n hä s½n sµng chuyÓn ngo¹i tÖ phôc vô mua b¸n tõ doanh nghiÖp nµy sang doanh nghiÖp kh¸c. Víi quy tr×nh khÐp kÝn tõ tÝn dông ®Õn thanh to¸n, hä khèng chÕ ®­êng ®i cña ®ång vèn cho vay rÊt chÆt chÏ. HiÖn nay, viÖc thanh to¸n nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam phÇn lín ®­îc tiÕn hµnh qua c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi. ThÝ dô : Thanh to¸n xuÊt khÈu g¹o víi sè l­îng lín ®­îc thùc hiÖn qua chi nh¸nh ng©n hµng BNP cña Ph¸p, xuÊt khÈu than chñ yÕu qua Citibank cña Mü vµ ING bank cña Hµ Lan, thuû h¶i s¶n qua chi nh¸nh ng©n hµng BFCE cña Ph¸p, cµ phª xuÊt khÈu thanh to¸n chñ yÕu qua chi nh¸nh Deutsche Bank cña §øc... Do vËy ®Ó c¸c NHTMQD ViÖt Nam v­¬n lªn trong c¹nh tranh cÇn ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c TCTD nh»m môc ®Ých cñng cè vµ n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông vµ t¨ng kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸c NHTMQD. §èi víi nh÷ng dù ¸n XNK lín, c¸c NHTMQD nªn thùc hiÖn c¬ chÕ ®ång tµi trî tuÇn hoµn gi÷a c¸c ng©n hµng trªn cïng mét ®Þa bµn, mçi ng©n hµng sÏ thùc hiÖn tµi trî trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, ®Õn giai ®o¹n sau, doanh nghiÖp l¹i vay ng©n hµng kh¸c ®Ó tr¶ nî cho ng©n hµng tr­íc. Qu¸ tr×nh vay vµ tr¶ nî sÏ ®­îc tiÕp tôc cho ®Õn khi hoµn thµnh dù ¸n. Sö dông ph­¬ng ph¸p cho vay ®ång tµi trî nµy mét mÆt sÏ gi¶m thiÓu rñi ro cña ng©n hµng, do cã nhiÒu thµnh viªn tham gia thÈm ®Þnh tÝn dông, cã thÓ vËn dông nh÷ng kinh nghiÖm kh¸c nhau trong ho¹t ®éng cho vay. MÆt kh¸c, gióp cho kh¸ch hµng cã ®ñ l­îng vèn lín thùc hiÖn dù ¸n, nÕu chØ mét ng©n hµng th× kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng. §Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p ®ång tµi trî ®èi víi c¸c dù ¸n XNK lín c¸c ng©n hµng cÇn cã sù thèng nhÊt trong qu¸ tr×nh ®Çu t­, ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé, toµn diÖn, v÷ng ch¾c vµ cã hiÖu qu¶. 3.2.2.7. §a d¹ng ho¸ vµ ph¸t triÓn toµn diÖn c¸c h×nh thøc thanh to¸n Xu h­íng chung cña c¸c ng©n hµng hiÖn nay lµ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng lµ mét ng©n hµng ®a n¨ng, do ®ã, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ng©n hµng nãi chung vµ TTQT nãi riªng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Ngoµi nh÷ng ph­¬ng thøc TTQT truyÒn thèng : chuyÓn tiÒn, nhê thu, tÝn dông chøng tõ, b¶o l·nh ... c¸c NHTMQD cÇn ph¶i thùc hiÖn thªm nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n kh¸c nh­ : lµm ®¹i lý thanh to¸n thÎ, thanh to¸n sÐc du lÞch, ®Æc biÖt lµ c¸c nghiÖp vô thanh to¸n hiÖn ®¹i nh­ : - C¸c lo¹i sÐc, c¸c lo¹i thÎ thanh to¸n ph¹m vi quèc tÕ. - NghiÖp vô FACTORING - nghiÖp vô bao tiªu thanh to¸n. - NghiÖp vô FORFAITING - nghiÖp vô mua b¸n nî th­¬ng m¹i quèc tÕ. Ngoµi ra, ®èi víi ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, ng©n hµng cÇn ¸p dông linh ho¹t nhiÒu lo¹i th­ tÝn dông, mçi lo¹i phï hîp víi tõng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau. Bªn c¹nh ®ã, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm thanh to¸n kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ më réng sè l­îng, lo¹i h×nh thanh to¸n mµ cßn ph¶i c©n ®èi c¬ cÊu c¸c lo¹i h×nh thanh to¸n vµ n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô thanh to¸n. §©y còng lµ vÊn ®Ò quan träng trong c¹nh tranh, do vËy, c¸c NHTMQD cÇn t×m hiÓu n¾m b¾t nhanh nh¹y yªu cÇu cña kh¸ch hµng, t×m biÖn ph¸p thùc hiÖn ®¬n gi¶n, thuËn lîi, chÝnh x¸c, tiÕt kiÖm thêi gian vµ chi phÝ... trªn c¬ së ®ã, ®¸p øng tèi ®a nhu cÇu cña kh¸ch hµng nh»m tho¶ m·n, l«i kÐo kh¸ch hµng, n©ng cao uy tÝn cho ng©n hµng trong c¹nh tranh. Trong ho¹t ®éng nãi chung vµ TTQT nãi riªng cÇn coi träng viÖc tiÕp thu häc hái kinh nghiÖm cña c¸c ng©n hµng kh¸c mµ hä cã quy tr×nh thanh to¸n tèt h¬n. ThÝ dô : quy tr×nh thanh to¸n “mét cöa” hoÆc cho phÐp kh¸ch hµng më L/C, nhËn th«ng b¸o hay thanh to¸n L/C t¹i nhµ v.v... 3.2.2.8. §¶m b¶o an toµn trong thanh to¸n quèc tÕ TTQT lµ lÜnh vùc chøa ®ùng nhiÒu rñi ro, rñi ro cho bªn xuÊt khÈu, rñi ro cho bªn nhËp khÈu vµ rñi ro x¶y ra ngay c¶ víi ng©n hµng. V× vËy, ®¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng TTQT lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc hoµn thiÖn vµ më réng ho¹t ®éng TTQT. Trong TTQT th­êng gÆp c¸c lo¹i rñi ro ®­îc b¾t nguån tõ c¸c ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh kh¸c nhau : Rñi ro vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ cña ng©n hµng; rñi ro trong kh©u thanh to¸n ®èi víi kh¸ch hµng xuÊt khÈu hoÆc nhËp khÈu, rñi ro vÒ tû gi¸ v.v... Ng©n hµng cÇn ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn tõng lo¹i rñi ro ®Ó cã ph­¬ng ¸n ®Ò phßng vµ xö lý kÞp thêi nh»m h¹n chÕ tèi thiÓu thiÖt h¹i cho kh¸ch hµng vµ ng©n hµng. ThÝ dô : ®Ó gi¶m thiÓu rñi ro vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ cña ng©n hµng cÇn ®Èy m¹nh huy ®éng tiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ, x©y dùng c¬ cÊu dù tr÷ ngo¹i tÖ hîp lý vµ më réng quan hÖ víi c¸c ng©n hµng ®¹i lý ®Æc biÖt lµ c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi nh»m t×m kiÕm vµ ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh tÝn dông ®Ó cã thÓ nhËn ®­îc sù tµi trî khi cÇn thiÕt. 3.2.2.9. KÕt hîp ®Èy m¹nh ho¹t ®éng cho vay tµi trî XNK vµ ho¹t ®éng b¶o l·nh trong thanh to¸n quèc tÕ §èi víi c¸c doanh nghiÖp XNK, ho¹t ®éng tµi trî cña ng©n hµng kh«ng chØ ®¬n gi¶n trong lÜnh vùc cÊp tÝn dông ­u ®·i vÒ l·i suÊt, møc vay thêi h¹n ... (nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn tÝn dông), mµ sù tµi trî cña ng©n hµng cßn ®­îc thÓ hiÖn trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. Ng©n hµng cÊp vèn cho doanh nghiÖp XNK ®Ó gióp hä cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ mÆt tµi chÝnh, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh ngoµi nh÷ng yÕu tè doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh­ chÊt l­îng, mÉu m· hµng ho¸, uy tÝn còng nh­ mèi quan hÖ cña doanh nghiÖp víi c¸c b¹n hµng n­íc ngoµi. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp míi tham gia ho¹t ®éng XNK, hoÆc doanh nghiÖp cã quy m« nhá, uy tÝn víi b¹n hµng n­íc ngoµi ch­a cao th× ngoµi nhu cÇu vÒ tµi chÝnh, doanh nghiÖp cßn cÇn tíi sù b¶o l·nh cña ng©n hµng ®Ó n©ng cao uy tÝn trong ho¹t ®éng kinh doanh XNK. Bëi vËy, ®Èy m¹nh viÖc kÕt hîp ho¹t ®éng cho vay tµi trî XNK vµ b¶o l·nh lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng nh»m ph¸t triÓn ho¹t ®éng TTQT ®ång thêi còng lµ yÕu tè trî gióp doanh nghiÖp ho¹t ®éng XNK. §a d¹ng ho¸ h×nh thøc tµi trî XNK lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa quan träng cïng víi ho¹t ®éng cho vay, ng©n hµng nªn më réng c¸c nghiÖp vô chiÕt khÊu bé chøng tõ xuÊt khÈu c¶ “cã truy ®ßi” vµ “miÔn truy ®ßi” nh»m gi¶i phãng vèn cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu, t¨ng nhanh vßng quay cña vèn. §èi víi doanh nghiÖp nhËp khÈu, ng©n hµng cã thÓ cÊp tÝn dông th«ng qua c¸c h×nh thøc cho vay thanh to¸n tiÒn ®Æt cäc hoÆc cho vay trong thêi gian nhµ nhËp khÈu b¸n hµng ho¸ cho ®Õn khi thu ®­îc tiÒn. §Ó nghiÖp vô b¶o l·nh cña ng©n hµng ph¸t triÓn h¬n n÷a cã thÓ thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p phèi hîp nh­ : tuú theo ®èi t­îng kh¸ch hµng, ng©n hµng cã thÓ ®¬n gi¶n ho¸ ®iÒu kiÖn b¶o l·nh. Møc ký quü b¶o l·nh hoÆc gi¸ trÞ b¶o l·nh so víi gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp nªn cã sù thay ®æi linh ho¹t. BiÓu phÝ b¶o l·nh nªn cã nh÷ng ­u ®·i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu vµ c¸c ®èi t­îng cÇn khuyÕn khÝch kh¸c. Tãm l¹i, ho¹t ®éng tµi trî XNK vµ b¶o l·nh thanh to¸n cã ¶nh h­ëng lín ®Õn viÖc më réng vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng TTQT cña ng©n hµng. Khi hai ho¹t ®éng nµy cïng ph¸t triÓn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng©n hµng trong viÖc ph¸t triÓn thªm nhiÒu dÞch vô bæ trî cho ho¹t ®éng TTQT, gióp cho ho¹t ®éng nµy ®­îc hoµn thiÖn h¬n. 3.2.2.10. §æi míi c«ng nghÖ kü thuËt ng©n hµng vµ con ng­êi ng©n hµng trong c¸c NHTMQD VÊn ®Ò chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ tÝn dông vµ TTQT kh«ng chØ quyÕt ®Þnh bëi m«i tr­êng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ quy chÕ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng, mµ cßn quyÕt ®Þnh bëi c«ng nghÖ kü thuËt vµ con ng­êi ng©n hµng. §èi víi hÖ thèng NHTMQD, nguyªn nh©n quan träng cña nh÷ng tån t¹i hiÖn nay lµ sù yÕu kÐm cña c¸n bé ng©n hµng. §ång thêi, mét vÊn ®Ò ai còng nh×n thÊy lµ b­íc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn míi, sù an toµn cña ng©n hµng cÇn nh÷ng c«ng cô míi víi kü thuËt hiÖn ®¹i. §iÒu nµy ®ang ®ßi hái c«ng nghÖ kü thuËt ng©n hµng vµ con ng­êi ng©n hµng kh«ng ®­îc b¶o thñ, tr× trÖ víi hiÖn t¹i mµ ph¶i m¹nh mÏ ®æi míi ®Ó tån t¹i. ViÖc cÊp b¸ch hµng ®Çu ph¶i lµm lµ t¨ng c­êng ®Çu t­ c«ng cô kü thuËt hiÖn ®¹i vµ khÈn tr­¬ng ®µo t¹o nh©n lùc. VÒ con ng­êi, cÇn ph¶i cã quan ®iÓm coi c¸n bé ng©n hµng thùc sù lµ nh÷ng “nghÖ nh©n” trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Do ®ã ph¶i cã mét c¬ chÕ sµng läc, tuyÓn chän, ®µo t¹o víi chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ kiÓm so¸t minh b¹ch. Tuy nhiªn ®©y lµ qu¸ tr×nh phøc t¹p, khã kh¨n ®ßi hái tÝnh c¸ch m¹ng trong t­ duy, quan ®iÓm ®iÒu hµnh cña c¸c cÊp ng©n hµng. 3.2.2.11. N©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh tra, kiÓm so¸t ng©n hµng Ngoµi viÖc tù kiÓm so¸t, c¸c NHTMQD ph¶i chÞu sù thanh tra, kiÓm tra cña thanh tra NHNN, cña thanh tra nhµ n­íc vµ cña c¸c c¬ quan luËt ph¸p. Tuy thÕ, c«ng cô kiÓm so¸t néi bé tõng NHTMQD lµ hÕt søc quan träng. NÕu tõng ng©n hµng lµm tèt ®­îc c«ng t¸c kiÓm tra khi ph¸t hiÖn yÕu kÐm cã biÖn ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi th× sÏ h¹n chÕ ®­îc thanh tra, kiÓm tra tõ bªn ngoµi, nhê ®ã, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ tÝn dông vµ TTQT cña NHTMQD sÏ tèt h¬n nhiÒu. HiÖn nay m¶ng c«ng t¸c nµy ®­îc c¸c NHTMQD ®Æc biÖt quan t©m nh­ng vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ. Do ®ã, cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc míi n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶. Tõng ng©n hµng ph¶i cã quy chÕ râ rµng g¾n tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n lµm c«ng t¸c kiÓm tra víi chÊt l­îng kiÓm tra; g¾n tr¸ch nhiÖm cña ®èi t­îng bÞ kiÓm tra víi kÕt qu¶ kiÓm tra b»ng nh÷ng c¬ chÕ xö lý nghiªm tóc trong tõng ng©n hµng. MÆt kh¸c, ®Þnh kú ®iÒu chuyÓn, ®æi vÞ trÝ giao dÞch cña c¸n bé ng©n hµng, ®Æc biÖt c¸n bé tÝn dông, kÕ to¸n. Bªn c¹nh n©ng cao c«ng t¸c kiÓm so¸t néi bé ®ßi hái vai trß thanh tra cña NHNN ph¶i n©ng lªn vÒ chÊt l­îng, thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ vai trß qu¶n lý nhµ n­íc cña NHNN. Thanh tra cña NHNN chñ yÕu ®­îc thanh tra phßng ngõa, ph¸t hiÖn ®Ó uèn n¾n kÞp thêi. Muèn vËy ph¶i n©ng cao vai trß vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña trung t©m th«ng tin tÝn dông vµ TTQT t¹i NHNN. KÕt luËn N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c NHTMQD nãi chung, tÝn dông XNK vµ TTQT nãi riªng lµ vÊn ®Ò bøc thiÕt vµ phøc t¹p hiÖn nay. Víi mong muèn t×m hiÓu, ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông vµ TTQT gãp phÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng XNK trong giai ®o¹n tíi cña ViÖt Nam, néi dung luËn v¨n ®· tËp trung lµm râ c¸c néi dung sau : Mét lµ : Kh¸i qu¸t ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ kinh doanh XNK vµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng XNK; ®Æc ®iÓm cña NHTM vµ vai trß cña nã ®èi víi ho¹t ®éng XNK. Trªn c¬ së ph©n tÝch râ c¸c kh¸i niÖm, c¨n cø lý luËn vÒ tÝn dông vµ c¸c h×nh thøc cña nã trong nÒn KTTT, c¸c h×nh thøc tÝn dông tµi trî XNK, luËn v¨n ®· tËp trung lµm râ vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi ho¹t ®éng XNK. Cïng víi vÊn ®Ò nµy luËn v¨n ®ång thêi ®· ph©n tÝch lµm râ nh÷ng kh¸i niÖm vÒ TTQT vµ vai trß cña nã ®èi víi ho¹t ®éng XNK. Hai lµ : Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông XNK vµ TTQT cña c¸c NHTMQD trªn 2 mÆt: thµnh c«ng vµ tån t¹i. Trªn c¬ së ®ã luËn v¨n ®· nªu râ nh÷ng nguyªn nh©n g©y tån t¹i, yÕu kÐm cho ho¹t ®éng tÝn dông nãi chung, tÝn dông XNK vµ TTQT. Ba lµ : Tr×nh bµy vµ ph©n tÝch râ nh÷ng ®Þnh h­íng ho¹t ®éng tµi trî XNK cña c¸c NHTMQD gãp phÇn thóc ®Èy ho¹t ®éng XNK. Bèn lµ : §Ò xuÊt hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông XNK vµ TTQT cña c¸c NHTMQD nh»m gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn ho¹t ®éng XNK. C¸c gi¶i ph¸p ®­îc chia thµnh 2 nhãm lín : - Nhãm gi¶i ph¸p ®æi míi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ thùc thi c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch kinh tÕ - tµi chÝnh - tiÒn tÖ. - Nhãm gi¶i ph¸p cña hÖ thèng NHTMQD. §Ó c¸c gi¶i ph¸p ®­îc thùc thi cã hiÖu qu¶ luËn v¨n còng ®· ®Ò xuÊt kiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc, chÝnh phñ, ng©n hµng nhµ n­íc, c¸c ngµnh chøc n¨ng cña chÝnh phñ vÒ viÖc ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch, t¹o m«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng ng©n hµng. N©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông vµ TTQT cña hÖ thèng NHTMQD ®¸p øng nhu cÇu XNK kh«ng nh÷ng lµ vÊn ®Ò ®ang ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc hÕt søc quan t©m, vÊn ®Ò cã tÝnh thêi sù trªn c¸c diÔn ®µn quèc tÕ, mµ cßn rÊt bøc xóc cho c¸c nhµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng ng©n hµng. Tuy nhiªn, víi dung l­îng nghiªn cøu cña luËn v¨n cao häc ch¾c ch¾n r»ng luËn v¨n cßn nhiÒu thiÕu sãt, h¹n chÕ. T¸c gi¶ luËn v¨n mong muèn nhËn ®­îc nhiÒu ý kiÕn chØ dÉn, gãp ý cña c¸c nhµ khoa häc lµ c¸n bé gi¶ng d¹y trùc tiÕp, c¸c nhµ khoa häc, c¸n bé qu¶n lý. §¹i häc quèc gia hµ néi khoa kinh tÕ ------------- nguyÔn thÞ viÖt hµ Ho¹t ®éng tµi trî xuÊt nhËp khÈu t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh ViÖt nam LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc kinh tÕ Hµ Néi - 2003 §¹i häc quèc gia hµ néi khoa kinh tÕ ------------- nguyÔn thÞ viÖt hµ Ho¹t ®éng tµi trî xuÊt nhËp khÈu t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh ViÖt nam Chuyªn ngµnh : Kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi chñ nghÜa M· sè : 5.02.01 LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc kinh tÕ Ng­êi h­íng dÉn khoa häc : PGS.TS PhÝ M¹nh Hång Hµ Néi - 2003 C¸c ch÷ viÕt t¾t trong luËn v¨n NHNN Ng©n hµng nhµ n­íc NHTM Ng©n hµng th­¬ng m¹i NHTMQD Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh (Ng©n hµng th­¬ng m¹i nhµ n­íc) TDNH TÝn dông ng©n hµng TCTD Tæ chøc tÝn dông TTQT Thanh to¸n quèc tÕ DNNN Doanh nghiÖp nhµ n­íc TCT Tæng c«ng ty DN Doanh nghiÖp CNH - H§H C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ CNXH Chñ nghÜa x· héi SXKD S¶n xuÊt kinh doanh XNK XuÊt nhËp khÈu TDXK TÝn dông xuÊt khÈu TDNK TÝn dông nhËp khÈu NHNo&PTNH-VN Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam NHNT-VN Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam NHCT-VN Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam NH§T&PT-VN Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam ADB Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ AFTA HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i tù do ASEAN ASEAN HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ EU ThÞ tr­êng chung Ch©u ¢u IMF Quü tiÒn tÖ quèc tÕ WB Ng©n hµng thÕ giíi WTO Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi Tµi liÖu tham kh¶o 1. §¹i tõ ®iÓn kinh tÕ thÞ tr­êng - ViÖn Nghiªn cøu vµ phæ biÕn tri thøc b¸ch khoa, HN - 1998. 2. Ph¹m §¨ng BÝnh - NguyÔn V¨n LËp, Tõ ®iÓn kinh tÕ, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi - 1995. 3. Daved Begg, Stanley Fisher, Kinh tÕ häc (3 tËp), Nxb Gi¸o dôc, HN - 1995. 4. KORAI JANOS - HÖ thèng XHCN - ChÝnh trÞ kinh tÕ häc phª ph¸n - Tæng quan kinh tÕ XHCN, Nxb VHTT, HN - 2002 - NguyÔn Quang A dÞch. 5. NguyÔn §¨ng Dên (CB), Hoµng §øc, TrÇn Huy Hoµng, TrÇn Xu©n H­¬ng, TiÒn tÖ - Ng©n hµng, Nxb TP HCM - 2000. 6. Hoµng Kim : TiÒn tÖ Ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh, Nxb Tµi ChÝnh, HN - 2001. 7. TS Lª Khoa : Ng©n hµng th­¬ng m¹i, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ng©n hµng, Nxb TP HCM - 1993. 8. TrÞnh ThÞ Hoa Mai : Gi¸o tr×nh Kinh tÕ häc tiÒn tÖ - ng©n hµng, Nxb §¹i häc Quèc gia, HN - 1999. 9. PTS NguyÔn §×nh Tµi : Sö dông c«ng cô tµi chÝnh - tiÒn tÖ ®Ó huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, Nxb Tµi ChÝnh, HN - 1997. 10. PTS NguyÔn §øc Th¶o, Ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, Nxb Mòi Cµ Mau - 1995. 11. Phan Quang TuÖ, c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn ®Ó x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam, ®Ò tµi khoa häc sè 95 - 05 - 01 trong kû yÕu c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc ngµnh ng©n hµng 1995 - 1999, Nxb Thèng Kª, HN - 1999. 12. Frederic Smishkin, tiÒn tÖ, ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh, Nxb KHKT, HN - 1994. 13. Gi¸o tr×nh l­u th«ng tiÒn tÖ tÝn dông (Häc viÖn ng©n hµng - néi bé). 14. Qu¶n trÞ rñi ro trong kinh doanh ng©n hµng, Nxb Thèng Kª, HN - 1999. 15. Tµi chÝnh quèc tÕ hiÖn ®¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, Nxb Thèng Kª, HN - 2000. 16. Qu¶n trÞ Ng©n hµng th­¬ng m¹i, Nxb Tµi chÝnh, HN - 2001. 17. Hong Kong bank - CÈm nang tÝn dông, TS Ph¹m Th¸i ViÖt dÞch, Nxb KHXH, HN - 1994. 18. NguyÔn Duy Bét, §inh Xu©n Tr×nh, Th­¬ng m¹i quèc tÕ, XNK vµ TTQT, Nxb Thèng Kª, HN - 1993. 19. NguyÔn §×nh H­¬ng - Vò §×nh B¸ch - Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - ASEAN vµ chÝnh s¸ch XNK cña ViÖt Nam - Nxb CTQG, HN, 1999. 20. Bïi Xu©n Lùu, Gi¸o tr×nh kinh tÕ ®èi ngo¹i, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi - 1994. 21. PTS NguyÔn §×nh Tµi, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, tû gi¸ hèi ®o¸i vµ vÊn ®Ò kinh tÕ ®èi ngo¹i, Nxb Gi¸o dôc, 1994. 22. §inh Xu©n Tr×nh : Thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th­¬ng, Nxb Gi¸o dôc vµ Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, HN - 1996. 23. NguyÔn Xu©n Th¾ng : Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN vµ tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam, Nxb TK, HN - 1999. 24. Vâ Thanh Thu, Kinh tÕ ®èi ngo¹i, Nxb TK, HN - 1994. 25. Lý luËn vµ thùc tiÔn th­¬ng m¹i quèc tÕ, Nxb TK, HN - 1994. 26. V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, Nxb CTQG, HN - 2001. 27. Ph¸p lÖnh Ng©n hµng, hîp t¸c x· tÝn dông vµ c«ng ty tµi chÝnh. 28. LuËt ng©n hµng nhµ n­íc vµ luËt c¸c tæ chøc tÝn dông. 29. Mét sè v¨n b¶n ph¸p quy quyÕt ®Þnh, quy ®Þnh chØ ®¹o h­íng dÉn thùc hiÖn cña NHNN vµ c¸c NHTMQD. 30. B¸o c¸o th­êng niªn cña NHNN vµ c¸c NHTMQD. 31. 40 n¨m x©y dùng vµ tr­ëng thµnh cña NHNN. 32. B¸o c¸o tæng kÕt 40 n¨m ho¹t ®éng cña NH§T&PT ViÖt Nam. 33. B¸o c¸o kÕt qu¶ tæng kiÓm kª tµi s¶n cña DNNN n¨m 2000 cña Bé Tµi chÝnh. 34. Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cña ngµnh ng©n hµng thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi IX §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. 35. §Ò ¸n t¸i c¬ cÊu vµ ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cña NH§T&PT ViÖt Nam. 36. §Ò ¸n xö lý nî tån ®äng cña c¸c NHTM ViÖt Nam cña Thèng ®èc NHNN ViÖt Nam tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ. 37. Ban ®æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp Trung ­¬ng - B¸o c¸o cñng cè, hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn Tæng c«ng ty nhµ n­íc 4/2000. 38. Bé KÕ ho¹ch ®Çu t­, §Ò ¸n ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t­ cña c¸c ngµnh trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 12/1998. 39. Ph­¬ng h­íng, nhiÖm vô kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh ng©n hµng 5 n¨m 2001 - 2005 - NHNN ViÖt Nam n¨m 2000.