Đề tài Kế hoạch hoá phát triển lực lượng lao động cho Việt Nam giai đoạn 2001 - 2005

. ThiÕu viÖc lµm, kh«ng t×m ®­îc viÖc lµm, thu nhËp thÊp, ®êi sèng bÊp bªnh lµ t×nh tr¹ng kh¸ phæ biÕn, trë thµnh vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi bøc xóc hiÖn nay ë c¸c gia ®×nh n«ng th«n. Sè liÖu ®iÒu tra x· héi häc ë 7 tØnh n¨m 1995 vÒ c¸c gia ®×nh trÎ cho thÊy: Kh«ng cã viÖc lµm chiÕm 75,7%, thiÕu viÖc lµm 42,5%, thu nhËp thÊp 76,7%, kh«ng cã thu nhËp 23,3%. ThiÕu viÖc lµm, kh«ng cã thu nhËp nªn ®êi sèng c¸c gia ®×nh gÆp nhiÒu khã kh¨n: 7,2 sè thanh niªn ®­îc hái nãi r»ng thu nhËp kh«ng ®ñ sèng, 3,1% qu¸ thiÕu, 20,5% thiÕu chót Ýt, 13,8% cã d­ chót Ýt, 55,4% ®ñ sèng.ChÝnh v× thiÕu viÖc lµm nªn n¨m 1999 c¶ n­íc cã 2,85 triÖu hé nghÌo (thu nhËp d­íi 15kg g¹o/ng­êi/th¸ng) gÇn b»ng 30% tæng sè hé n«ng th«n. Ngoµi ra cßn cã 5-7% hé ®ãi (d­íi 8kg g¹o/ng­êi/th¸ng). ThiÕu viÖc lµm lµ mét trong nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng kinh tÕ, v¨n ho¸, tinh thÇn, gi¸o dôc con c¸i c¸c gia ®×nh trÎ ë n«ng th«n hiÖn nay. Ta cã thÓ xem b¶ng sau ®Ó thÊy ®­îc tû lÖ thêi gian lao ®éng ®­îc sö dông ë n«ng th«n trong thêi gian qua: B¶ng11: Tû lÖ thêi gian lao ®éng ®­îc sö dông ë n«ng th«n (%) 1996 1997 1998 Toµn quèc 72,11 72,90 70,88 §ång b»ng s«ng Hång 75,69 72,46 72,01 §«ng B¾c 79,01 74,12 66,83 T©y B¾c 79,01 74,12 66,35 B¾c Trung Bé 73,35 75,57 68,96 Duyªn H¶i Nam Trung Bé 70,69 71,40 72,24 T©y Nguyªn 74,98 73,80 76,97 §«ng nam Bé 61,75 74,42 74,46 §ång b»ng s«ng Cöu Long 68,16 71,47 71,32 Nguån: Tæng hîp kÕt qu¶ ®iÒu tra Lao ®éng- ViÖc lµm hµng n¨m ë khu vùc n«ng th«n 1996, 1997, 1998 Theo b¶ng trªn ta thÊy tû lÖ lao ®éng ®­îc sö dông ë n«ng th«n ngµy cµng gi¶m. N¨m 1996, tû lÖ nµy lµ 72,11%, n¨m 1998 gi¶m xuèng cßn 70,88%. Trong c¸c vïng, n¨m 1998, thÊp nhÊt lµvïng T©y B¾c chØ cã 66,35% trong khi n¨m 1996 lµ 79,01% cao nhÊt trong toµn quèc. §iÒu nµy cã thÓ gi¶i thÝch lµ do quü ®Êt n«ng nghiÖp kh«ng ®æi mµ d©n sè l¹i t¨ng nhanh, do ®ã diÖn tchs ®Êt canh t¸c trªn ®Çu ng­êi gi¶m ®i g©y ra t×nh tr¹ng thêi gian sö dông cho n«ng nghiÖp gi¶m ®i. Sau h¬n m­êi n¨m c¶i c¸ch, c¬ cÊu kinh tÕ ®· chuyÓn dÞch theo h­íng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô nh­ng ViÖt Nam vÉn lµ mét n­íc cã nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp. N¨m 1998, LLL§ ë n«ng th«n chiÕm tíi 74,8% tæng lao ®éng, trong ®ã 81,8% ®­îc thu hót vµo ho¹t ®éng n«ng-l©m-ng­ nghiÖp, sè cßn l¹i ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp. Lao ®éng trong n«­ng nghiÖp kh«ng ®­îc toµn dông mét mÆt do søc Ðp vÒ t¨ng sè lao ®éng ë n«ng th«n, mÆt kh¸c do chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng tõ n«ng nghiÖp thuÇn tuý sµn ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n còng nh­ sang c¸c khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô diÔn ra rÊt chËm. Sè lao ®éng phi n«ng nghiÖp n¨m 1998 chiÕm 25,2%, t¨ng 0,4% so víi n¨m 1997, nh­ng chØ cã 67% cã viÖc lµm th­êng xuyªn, sè cßn l¹i thiÕu hoÆc kh«ng cã viÖc lµm. 1.2.4.C¬ cÊu lao ®éng ph©n bæ theo khu vùc kinh tÕ diÔn ra chËm Sè ng­êi thu hót vµo ho¹t ®éng kinh tÕ ë n­íc ta t¨ng lªn hµng n¨m kho¶ng trªn 1 triÖu ng­êi nh­ng c¬ cÊu lao ®éng ph©n bæ theo khu vùc kinh tÕ thay ®æi rÊt chËm. Tõ n¨m 1991-1998, lao ®éng trong khu vùc n«ng-l©m-ng­ nghiÖp vÉn gi÷ vÞ trÝ hµng ®Çu, gi¶m tõ 73,26% xuèng cßn 68,27% tæng lao ®éng tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ. Lao ®éng trong khu vùc c«ng nghiÖp chiÕm tû lÖ thÊp nhÊt, ®¹t cao nhÊt 13,25% n¨m 1995 vµ gi¶m xuèng cßn 12,725 n¨m 1998. Lao ®éng trong khu vùc dÞch vô mÆc dï t¨ng liªn tôc nh­ng tèc ®é rÊt chËm, tõ 14,3% n¨m 1991 lªn 19,01% n¨m 1998. Tû lÖ lao ®éng trong khu vùc Nhµ n­íc cã xu h­íng gi¶m dÇn tõ 10,5% n¨m 1991 xuèng cßn 8,28% n¨m 1998, trong khi ®ã lao ®éng ë khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¨ng tõ 89,5% lªn 91,72% trong cïng thêi kú. VÒ sè tuyÖt ®èi, lao ®éng cã viÖc lµm hµng n¨m t¨ng lªn, nh­ng phÇn lín t×m ®­îc viÖc lµm trong khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. 2.§¸nh gi¸ nguyªn nh©n thÊt nghiÖp thêi gian qua. 2.1.Giai ®o¹n 1989-1992 Giai ®o¹n nµy cã tèc ®é t¨ng GDP nhanh, tõ 2,0% n¨m 1989 lªn 8,1% n¨m 1993, ®· më ra nhiÒu chç lµm viÖc míi. Tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ gi¶m m¹nh do më réng c¸c ngµnh s¶n xuÊt, dÞch vô, ®Æc biÖt lµ trong khu vùc phi kÕt cÊu. Khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc tæ chøc l¹i nªn cã lao ®éng d«i d­. Trong thêi gian nµy, tû lÖ thêi gian ®­îc sö dông ë khu vùc n«ng th«n gi¶m, mét phÇn do sè ng­êi b­íc vµo tuæi lao ®éng lín, mét phÇn do nh÷ng ng­êi gi¶i ngò trë vÒ, mét phÇn do më réng ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp vµ mét nguyªn nh©n n÷a lµ do b×nh qu©n ®Êt canh t¸c ngµy cµng gi¶m trong khi c¬ cÊu c©y trång vÊt nu«i vµ dÞch vô chÕ biÕn sanr phÈm n«ng nghiÖp ch­a ph¸t triÓn. ThÊt nghiÖp ë giai ®o¹n nµy chñ yÕu lµ thÊt nghiÖp c¬ cÊu. 2.2.Giai ®o¹n 1993-1995 Tû thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ tiÕp tôc gi¶m nh­ng ë møc thÊp, tû lÖ thêi gian lao ®éng ®­îc sö dông ë n«ng th«n còng ®­îc c¶i thiÖn. Tuy vËy, GDP t¨ng nhanh ë thêi kú nµy chñ yÕu lµ do yÕu tè ®Çu t­, møc ®é më réng vÒ cÇu lao ®éng kh«ng lín. Lao ®éng trong khu vùc nhµ n­íc b¾t ®Çu d«i d­ m¹nh do gi¶m sót nhu cÇu vµ ®×nh trÖ ë mét sè ngµnh s¶n xuÊt xi m¨ng, s¾t, thÐp, giÊy, ph©n bãn, quÇn ¸o dÖt kim, ho¸ chÊt. Lóc nµy thÞ tr­êng lao ®éng ViÖt Nam kh«ng chØ tån t¹i thÊt nghiÖp c¬ cÊu mµ cßn cã thÊt nghiÖp nhu cÇu, mÆc dï tèc ®é t¨ng tr­ëng vÉn cao. 2.3.Giai ®o¹n 1996-nay Giai ®o¹n nµy cã nhÞp ®é t¨ng tr­ëng ch÷ng l¹i, thÊp h¬n so víi giai ®o¹n tr­íc, thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ gia t¨ng, thêi gian kh«ng ®­îc sö dông ë n«ng th«n cã gi¶m råi l¹i t¨ng. Lao ®éng trong khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n­íc d«i d­ m¹nh (30%) võa do ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, võa do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ trong khu vùc. Khñng ho¶ng lµm cho ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc nggoµi vµo ViÖt Nam gi¶m m¹nh, trong khi FDI lµ mét ®éng lùc quan träng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng cao vµ lµ nh©n tè gãp phÇn t¹o, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm ë ViÖt Nam thêi gian qua. Bªn c¹nh viÖc lµm gi¶m tèc ®é t¨ng GDP, cuéc khñng ho¶ng cßn t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng tiªu dïng vµ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam. ChØ sè gi¸ c¶ hÇu nh­ kh«ng t¨ng thêi gian qua lµ dÊu hiÖ cña t×nh tr¹ng thiÓu ph¸t, lµm ®×nh ®èn s¶n xuÊt, g©y søc Ðp sa th¶i c«ng nh©n trong c¸c doanh nghiÖp. Giai ®o¹n nµy, d­íi ¸p lùc cña di d©n n«ng th«n ra ®« thÞ ®Ó t×m viÖc lµm, c¶ thÊt nghiÖp c¬ cÊu vµ thÊt nghiÖp nhu cÇu cã xu h­íng t¨ng m¹nh. 3.Mét sè biÖn ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm Thø nhÊt, ChÝnh phñ cÇn tËp trung ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ t¹o viÖc lµm ë n«ng th«n trªn c¬ së ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh, kinh tÕ trang tr¹i, tiÕp tôc chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng n«ng th«n trªn c¬ së ®a d¹ng ho¸ viÖc lµm. Thø hai, tËp trung ph¸t triÓn c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, c¸c s¶n phÈm cã lîi thÕ, ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp víi kü thuËt vµ c«ng nghÖ cao ®Ó t¹o ra mòi nhän t¨ng tr­ëng, ®ång thêi ph¶i khuyÕn khÝch c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ Ýt vèn, sö dông nhiÒu lao ®éng, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Thø ba, thùc hiÖn tèt viÖc kÕt hîp gi÷a s¾p xÕp l¹i s¶n xuÊt, cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc víi duy tr× ®¶m b¶o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, chèng sa th¶i c«ng nh©n hµng lo¹t, th«ng qua chÝnh s¸ch trî gióp cña Nhµ n­íc vÒ thuÕ, vèn, c«ng nghÖ, lËp quü hç trî doanh nghiÖp ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, më réng ngµnh nghÒ, nhÊt lµ doanh nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng n÷. Thø t­, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng trªn c¬ së më réng thÞ tr­êng, phÊn ®Êu ®¹o t¹o nghÒ ®Ó ®­a lao ®éng cã nghÒ ®i xuÊt khÈu lao ®éng, ®¶m b¶o mçi n¨m ®­a ®i ®­îc kho¶ng 20-25 v¹n lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi. Thø n¨m, tæ chøc tèt viÖc qu¶n lý hiÖn t­îng di d©n tù ph¸t vµo thµnh phè t×m kiÕm viÖc lµm tiÕp tôc hç trî di chuyÓn lao ®éng vµ d©n c­ ®Ó x©y dùng c¸c vïng kinhtÕ míi. Thø s¸u, tiÕp tôc hoµn thiÖn LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi vµ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc v× kinh nghiÖm cho thÊy r»ng ®©y kh«ng nh÷ng lµ nguån vèn quan träng ®Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh CNH, H§H ®Êt n­íc mµ cßn lµ nh©n tè hµng ®Ç gãp phÇn gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm ë ViÖt Nam hiÖn nay... Iii.thùc tr¹ng c©n ®èi lao ®éng viÖc lµm thêi gian qua 1.Khñng ho¶ng thiÕu vÒ chÊt l­îng lao ®éng Søc Ðp vÒ viÖc lµm ë n­íc ta hiÖn nay lµ rÊt lín. Trong khi c¬n sèt d«i d­ lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng cã xu h­íng gia t¨ng th× rÊt nhiÒu doanh nghiÖp cÇn tuyÓn dông lao ®éng kü thuËt nh­ng l¹i kh«ng tuyÓn ®ñ. N¨m 1998, c¶ n­íc cã h¬n 22.000 sinh viªn tèt nghiÖp ®¹i häc song gÇn mét nöa kh«ng cã viÖc lµm. Trong khi rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ®ang cÇn tuyÓn dông lao ®éng kü thuËt, nh­ng c¸c tr­êng kü thuËt d¹y nghÒ ®· thiÕu l¹i Ýt ng­êi nép ®ìnin nhËp häc. N¨m 1999, ViÖn Khoa häc NhËt B¶n phèi hîp víi ViÖn Khoa häc Lao ®éng ViÖt Nam ®iÒu tra nhu cÇu vÒ lao ®éng cña 300 doanh nghiÖp ë H¶i Phßng, §µ N½ng vµ TP Hå ChÝ Minh, kÕt qu¶ lµ: 88,6% sè doanh nghiÖp cã nhu cÇu tuyÓn dông lao ®éng lµ c«ng nh©n kü thuËt nh­ng ng­êi ®¸p øng vÉn thiÕu.VÝ dô: ë khu c«ng nghiÖp §ång Nai mçi n¨m cÇn 50.000 lao ®éng cã tay nghÒ, trong ®ã 10% lµ trung cÊp kü thuËt, 60% lµ thî lµnh nghÒ vµ 25-30% lao ®éng phæ th«ng. Nh­ng trªn thùc tÕ chØ ®¸p øng ®­îc 9,2% lao ®éng kü thuËt. Cßn ë c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt TP Hå chÝ Minh cÇn tuyÓn 13.000-15000 lao ®éng ®· qua ®µo t¹o, nh­ng khã ®¸p øng. T¹i §ång Nai, c¸c doanh nghiÖp cÇn tuyÓn 35.000 lao ®éng vµo lµm viÖc nh­ng 6 c«ng ty xóc tiÕn viÖc lµm cña tØnh chØ giíi thiÖu ®­îc 10.000 ng­êi. Râ rµng, thÞ tr­êng lao ®éng ®ang tån t¹i mét nghÞch lý: nguån lao ®éng võa qu¸ thõa l¹i võa qu¸ khan hiÕm. §©y qu¶ lµ mét bµi to¸n nan gi¶i. NghÞch lý nµy lµ do ®©u? Ph¶i ch¨ng lµ do chÊt l­înglao ®éng cña chóng ta ®· kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn. Trong qu¸ tr×nh CNH, H§H chÊt l­îng lao ®éng cã ý nghÜa quan träng, nã lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ. ChÊt l­îng lao ®éng cao sÏ lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng cña s¶n phÈm ®­îc ®¶m b¶o, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt vµ do ®ã gi¸ thµnh s¶n phÈm gi¶m. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi c¸c n­íc trong khu vùc còng nh­ víi nhiÒu c¸c n­íc trªn thÕ gíi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®øng tr­íc nhiÒu c¬ héi vµ th¸ch thøc. Mét trong nh÷ng th¸ch thøc lín nhÊt lµ sù bÊt cËp vÒ tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng. Nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo doanh nghiÖp t¹o ra mét cung c¸ch qu¶n lý míi, mét nÒn c«ng nghÖ míi vµ tÊt yÕu ®ßi hái mét ®éi ngò nh÷ng ng­êi lao ®éng cã trÝ thøc, cã chuyªn m«n ®Ó tiÕp thu, vËn dông ®¸p øng yªu cÇu cña dù ¸n. NÕu nh­ tr­íc ®©y, chóng ta ®· qu¸ ®Ò cao lîi thÕ lao ®éng rÎ trong chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi th× hiÖn nay, trªn thùc tÕ ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi yÕu tè nµy kh«ng ph¶i lµ yÕu tè hµng ®Çu thu hót ®Çu t­ cña hä vµ sè lao ®éng kh«ng cã kü thuËt, gi¸ rÎ lai lµ mét g¸nh nÆng cho ViÖt Nam. Nh×n chung, tr×nh ®é häc vÊn, tr×nh ®é tay nghÒ cña LLL§ n­íc ta cßn rÊt thÊp so víi yªu cÇu CNH, H§H. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra X· héi häc cña Tæng Liªn ®oµn Lao ®éng ViÖt Nam n¨m 1997, tr×nh ®é v¨n ho¸ cña c«ng nh©n lao ®éng n­íc ta nh­ sau: 4,1% tr×nh ®é v¨n ho¸ cÊpI, 19% cÊp II, 32% cÊp III, 14% cÊp trung häc chuyªn nghiÖp, 4,35% ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc. VÒ tr×nh ®é tay nghÒ c¶ n­íc ta cßn 13,24% thî bËc 1,2; 36,36% thî bËc 3-4; 25% thî bËc 5-7 trong ®ã chØ cã 2,45% lµ thî bËc 7. Nh­ vËy, sù thiÕu hôt lao ®éng ®­îc ®µo t¹o nghÒ vµ tr×nh ®é nghÒ nghiÖp qu¸ thÊp thÓ hiÖn sù mÊt c©n ®èi nghiªm träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. T¹i thµnh phè HCM, theo ®iÒu tra cña ViÖn kinh tÕ ë 400 doanh nghiÖp vµ cña Së Lao ®éng-Th­¬ng binh-X· héi t¹i 650 doanh nghiÖp vÒ nhu cÇu lao ®éng n¨m 1998-2000, cho thÊy thiÕu trªn 27% chuyªn gia kü thuËt vµ thiÕu trªn 32% c«ng nh©n kü thuËt, trong lóc ®ã doanh nghiÖp thõa 17% lao ®éng kh«ng cã tay nghÒ, riªng doanh nghiÖp Nhµ n­íc thõa trªn 30%. Tãm l¹i chóng ta ®ang thiÕu nghiªm träng nh÷ng lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt vµ d­ thuµ lao ®éng gi¶n ®¬n, d­ thõa lao ®éng kh«ng ®­îc ®µo t¹o. §iÒu nµy cho thÊy c¬ cÊu lao ®éng cña ViÖt Nam cßn nhiÒu bÊt cËp vµ sÏ cã nhiÒu biÕn ®éng lín, ph¶i ph©n c«ng l¹i vµ Ýt cã kh¶ n¨ng b¾t nhÞp víi qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. ChØ riªng c¸c doanh nghiÖp cã c«ng nghÖ trung b×nh trong n­íc còng ®ßi hái mét l­îng lao ®éng lµnh nghÒ gÊp nhiÒu lÇn sè hiÖn cã. Nguyªn nh©n cña sù thiÕu hôt trÇm träng cña LLL§ cã tay nghÒ lµ do chóng ta ch­a cã mét qui ho¹ch tæng thÓ ë tÇm vÜ m« ®èi víi lÜnh vùc ®µo t¹o d¹y nghÒ cñng nh­ bè trÝ vµ sö dông ®éi ngò lao ®éng ®· qua ®µo t¹o mét c¸ch phï hîp. Chóng ta ch­a cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch d¹y nghÒ vµ häc nghÒ ®èi víi lao ®éng, ch­a thùc sù ®Çu t­ tho¶ ®¸ng cho ®µo t¹o lao ®éng, chËm ®æi míi ®Þnh h­íng lÜnh vùc d¹y nghÒ phï hîp víi thÞ tr­êng lao ®éng. 2. Mét sè biÖn ph¸p ®Ó c©n ®èi tèt h¬n gi÷a nhu cÇu lao ®éng vµ kh¶ n¨ng cung cÊp Tèc ®é t¨ng tr­áng kinh tÕ nh÷ng n¨m qua ch÷ng l¹i, t×nhtr¹ng thõa thiÕu lao ®éng gi¶ t¹o ®· lµm gia t¨ng tû lÖ thÊt nghiÖp, buéc chóng ta ph¶i thËn träng h¬n ®Ó t×m ra lèi tho¸t cho sù thiÕu hôt lao ®éng lµnh nghÒ. Cã thÓ ®­a ra mét sè biÖn ph¸p c¬ b¶n sau ®Ó phÇn nµo gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng nµy: Thø nhÊt, ch¨m lo ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o, thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch d¹y vµ häc nghÒ ®èi víi mäi ng­êi lao ®éng theo ph­¬ng ch©m x· héi ho¸ - ®Çu tiªn lµ thanh niªn n«ng th«n, phô n÷, lao ®éng d­ d«i do s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp. Phæ cËp häc vÊn phæ th«ng trung häc cho nh÷ng lùc l­îng lao ®éng cßn thÊp, g¾n liÒn vãi c¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc ®µo t¹o trong c¸c cÊp. Nh»m t¹o ra mét mÆt b»ng d©n trÝ tèi thiÓu vµ n©ng cao n¨ng lùc cho ng­ßi lao ®éng, ®Ó ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é n¨ng lùc tiÕp cËn víi c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d­ìng kiÐn thøc s©u vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô, khoa häc, c«ng nghÖ vµ hä cã thÓ tù kiÕm ®­îc viÖc lµm trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng Thø hai, ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c tr­êng d¹y nghÒ, nh»m t¹o ra mét c¬ cÊu hîp lý gi÷a LLL§, c©n ®èi l¹i tû lÖ lao ®éng lµnh nghÒ víi tû lÖ lao ®éng cã tr×nh ®é ®¹i häc cao ®¼ng, gi÷a kü s­ thùc hµnh vµ kü s­ lý thuyÕt, ph©n bæ l¹i sè l­îng chuªn gia gi÷a c¸c lÜnh vùc kinh tÕ nh»m ®¸p øng nhu cÇu CNH, H§H. H­íng nghiÖp d¹y nghÒ cÇn ®­îc tiÕn hµnh cã hÖ thèng t¹i c¸c tr­êng, c¸c tr­êng d¹y nghÒ cÇn chuÈn ho¸ c¸c s¸ch gi¸o khoa, gi¸o tr×nh, ®óc rót kinh nghiÖm ®Ó ®¸p øng víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Æt ra, phï hîp víi thÞ tr­êng lao ®éng. Thø ba, khuyÕn khÝch vµ ®éng viªn sù ®ãng gãp tµi chÝnh cña toµn d©n, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ lÜnh vùc ®µo t¹o, d¹y nghÒ. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp cã quy m« lín cÇn tæ chøc c¸c tr­êng líp, c¸c tæ chøc d¹y nghÒ cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp, kÓ c¶ ngoµi doanh nghiÖp. Thø t­, t¨ng dÇn tû lÖ ®Çu t­ cho gi¸o dôc, cÇn th­êng xuyªn kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l­îng d¹y nghÒ t¹i c¸c trung t©m, tr¸nh t×nh tr¹ng th¶ næi nh­ thêi gian võa qua, ®Ó dÉn tíi hËu qu¶ häc sinh häc nghÒ nhiÒu nh­ng l¹i kh«ng giái mét nghÒ nµo c¶, lµm cho lao ®éng tay nghÒ v÷ng ®· thiÕu l¹i cµng thiÕu h¬n. IV. kÕt luËn Qua nh÷ng ph©n tÝch vÒ lùc l­îng lao ®éng, t×nh h×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm còng nh­ thùc tr¹ng c©n ®èi lao ®éng-viÖc lµm thêi gian qua ë nh÷ng phÇn trªn, ta cã thÓ ®i tíi mét sè kÕt luËn sau: Thø nhÊt, vÒ lùc l­îng lao ®éng. Trong thêi gian qua ViÖt Nam ®· cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ sè l­îng lao ®éng, cã bæ sung mét sè lao ®éng cã chuyªn m«n kü thuËt, nh­ng trªn thùc tÕ chÊt l­îng lao ®éng n­íc ta cßn rÊt thÊp, khã cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu CNH, H§H ®Êt n­íc. Tû lÖ LLL§ cã kü thuËt ®· thiÕu ë thµnh thÞ l¹i cµng thiÕu hôt h¬n rÊt nhiÒu ë khu vùc n«ng th«n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chËm ph¸t triÓn ë khu vùc nµy, cµng lµm t¨ng kho¶ng c¸ch vÒ ph¸t triÓn còng nh­ thu nhËp gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ. Do vËy, chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch ®Ó gi¶m tû lÖ t¨ng LLL§ ®ång thêi n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò lao ®éng hiÖn cã nh»m ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn thêi kú míi. Thø hai, vÒ t×nh h×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm. Thêi gian qua chóng ta ®· cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n vÒ viÖc lµm, mçi n¨m ®· gi¶i quyÕt viÖc lµm cho h¬n 1 triÖu lao ®éng. Tuy nhiªn, do sè l­îng ng­êi b­íc vµo tuæi lao ®éng ngµy cµng t¨ng vµ sè ng­êi mÊt viÖc còng nhiÒu nªn lµm cho tû lÖ thÊt nghiÖp cã xu h­íng t¨ng m¹nh, t¹o ¸p lùc lín cho toµn x· héi.T×nh tr¹ng lao ®éng thiÕu viÖc lµm x¶y ra hµng lo¹t ®· g©y ra nòng tÖ n¹n x· héi nghiªm träng. ThiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n cao g©y ra hiÖn t­îng di dan rÊt tù do vµo thµnh thÞ lµm cho thµnh thÞ bÞ qu¸ t¶i, viÖc qu¶n lý trËt tù an toµn x· héi trë nªn khã kh¨n h¬n. Thø ba, vÒ thùc tr¹ng c©n ®èi lao ®éng-viÖc lµm thêi gian qua. Chóng ta thiÕu lao ®éng kü thuËt cã tay nghÒ nh­ng l¹i d­ thõa rÊt nhiÒu lao ®éng gi¶n ®¬n. Kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu lao ®éng cho c¸c doanh nghiÖp nh­ng c¸c doanh nghiÖp còng kh«ng t×m ®­îc c¸ch ®Ó sö dông nh÷ng lao ®éng gi¶n ®¬n d­ thõa. V× vËy, ®©y còng lµ mét nguyªn nh©n lµm gi¶m tèc ®é t¨ng tr­ëng cña ViÖt Nam giai ®o¹n qua vµ còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc nhÊt hiÖn nay cÇn ®­îc gi¶i quyÕt. Víi t×nh h×nh nh­ trªn, ®ßi hái chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc vÒ tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi ®Ó t¹o nªn sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ hiÖu qu¶ cña ®Êt n­íc. CÇn kÕt hîp tèt gi÷a kh¶ n¨ng cung cÊp vµ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm cña nÒn kinh tÕ. T¹o ra nhiÒu viÖc lµm vµ gi¶m tèc ®é t¨ng lao ®éng ®ång thêi cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng nguån lao ®éng. Ch­¬ng iii KÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn lùc l­îng lao ®éng ë viÖt nam giai ®o¹n 2001-2005 I.Môc tiªu ph¸t triÓn cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2001-2005 1.Môc tiªu tæng qu¸t KÕ ho¹ch 5 n¨m (2001-2005) thÓ hiÖn c¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn vµ môc tiªu chiÕn l­îc trong m­êi n¨m tíi. Theo ®ã, môc tiªu cña kÕ ho¹ch nµy lµ: “T¨ng tr­ëng kinh tÕ víi nhÞp ®é cao vµ bÒn v÷ng. ChuyÓn dÞch nhanh c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. N©ng cao râ rÖt chÊt l­îng, søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ. X©y dùng mét b­íc quan träng thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. T¹o chuyÓn biÕn m¹nh vÒ ph¸t huy nh©n tè con ng­êi, gi¸o dôc, ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ. Gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò bøc xóc vÒ viÖc lµm, c¬ b¶n xo¸ ®ãi vµ gi¶m m¹nh sè hé nghÌo, ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi c¸c tÖ n¹n x· héi, æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn h¬n ®êi sèng nh©n d©n. TiÕp tôc t¨ng c­êng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ, x· héi, t¹o tiÒn ®Ò cho giai ®o¹n ph¸t triÓn tiÕp theo ,gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ an toµn x· héi, b¶o vÖ v÷ng ch¾c ®éc lËp, chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ vµ an ninh quèc gia”. 2. C¸c chØ tiªu ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi chñ yÕu 2.1 C¸c môc tiªu kinh tÕ -Tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP b×nh qu©n hµnh n¨m Ýt nhÊt lµ 7%. Tæng GDP n¨m 2005 gÇn gÊp 2 lÇn so víi n¨m 1995. -Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng­ nghiÖp t¨ng trªn 4% /n¨m. -Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng trªn 11,2%/n¨m. -Gi¸ trÞ dÞch vô t¨ng trªn 7%/n¨m. -Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng tõ 12-14.5%/n¨m. -L¹m ph¸t dù kiÕn 5-6% /n¨m. C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ trong GDP ®Õn n¨m 2005 dù kiÕn -Tû träng n«ng l©m ng­ nghiÖp lµ 20-21%. -Tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng kho¶ng 38-39%. -Tû träng c¸c ngµnh dÞch vô 41-42%. Dù kiÕn c¬ cÊu lao ®éng trong tæng sè lao ®éng cã viÖc lµm ®Ðn n¨m 2005 -Lao ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp 56-57%. -Lao ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng 20-21%. -Lao ®«ng trong lÜnh vùc dÞch vô 23-24%. 2.2.C¸c môc tiªu x· héi Tû lÖ häc sinh trung häc c¬ së ®i häc trong ®é tuæi ®¹t 80%, tû lÖ häc sinh phæ th«ng trung häc ®i häc trong ®é tuæi ®¹t 40% vµo n¨m 2005, thùc hiªn ch­¬ng tr×nh phæ cËp gi¸o dôc trung häc c¬ së Gi¶m tû lÖ sinh trung b×nh hµng n¨m 0,5-0,5%; tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè vµo n¨m 2005 kho¶ng 1,23%. T¹o viÖc lµm, gi¶i quyÕt thªm viÖc lµm cho 7,5-8,0 triÖu ng­êi lao ®éng, b×nh qu©n 1,5-1,6 triÖu lao ®éng/n¨m; n©ng tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o lªn 30% vµo n¨m 2005. C¬ b¶n xo¸ hé ®ãi, gi¶m tû lÖ nghÌo (theo tiªu chuÈn hiÖn nay cña ViÖt Nam ) xuèng cßn 5% vµo n¨m 2005. §¸p øng 40% nhu cÇu thuèc ch÷a bÖnh trong n­íc; gi¶m tû lÖ trÎ em suy dinh d­ìng xu«ng cßn 20-25% vµo n¨m 2005. N©ng tuæi thä b×nh qu©n vµo n¨m 2005 lªn 70 tuæi, cung cÊp n­íc s¹ch cho 80% d©n sè n«ng th«n. ii.kÕ ho¹ch lao ®éng vµ viÖc lµm giai ®o¹n 2001-2005 1.Sè lao ®éng trong ®é tuæi cã kh¶ n¨ng tham gia lao ®éng Vµo n¨m 2000, sè lao ®éng trong ®é tuæi cã kh¶ n¨ng tham gia lao ®éng lµ 43,8 triÖu ng­êi, dù kiÕn vµ n¨m 2005 kho¶ng 50,8 triÖu ng­êi, b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 1,4 triÖu ng­êi. Sè lao ®éng cÇn cã viÖc lµm vµo n¨m 2005 kho¶ng 47 triÖu ng­êi, trong ®ã sè lao ®éng n«ng th«n kho¶ng 34,8 triÖu ng­êi, chiÕm 74%, lao ®éng ë thµng thÞ kho¶ng 12,2 triÖu ng­êi, chiÕm 26%. Ngoµi sè lao ®éng ®· cã viÖc lµm æn ®Þnh trong nÒn kinh tÕ, sè lao ®éng cÇn gi¶i quyÕt thªm viÖc lµm trong 5 n¨m trªn 15 triÖu ng­êi, bao gåm t¨ng tù nhiªn 7 triÖu ng­êi, c«ng víi sè ch­a cã viÖc lµm cò chuyÓn qua kho¶ng 8 triÖu ng­êi; trong ®ã ë n«ng th«n trªn 12 triÖu ng­êi (tÝnh theo ngµy c«ng quy ®æi), chiÕm 79%, thµnh thÞ kho¶ng 3 triÖu ng­êi, chiÕm 21%. 2.Dù kiÕn thu hót nguån lao ®éng míi t¨ng thªm vµo c¸c khu vùc T¹i khu vùc n«ng th«n, dù kiÕn cã thÓ thu hót thªm trong 5 n¨m kho¶ng 6,3 triÖu ng­êi, trong ®ã 3,7 triÖu ng­êi cho s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng­ nghiÖp (tÝnh theo ngµy c«ng quy ®æi), 2,6 triÖu ng­êi cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. TÝnh ®Õn n¨m 2005, tæng sè lao ®éng cã viÖc lµm ë khu vùc n«ng th«n lµ 28-29 triieô ng­êi, trong ®ã 22-23 triÖu ng­êi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp (tÝnh theo ngµy c«ng quy ®æi); 6-7 triÖu ng­êi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô; sè lao ®«ng ch­a cã viÖc lµm (tÝnh theo ngµy c«ng quy ®æi) kho¶ng 5,8-6,8 triÖu ng­êi, chiÕm 12-15% sè lao ®éng trong ®é tuæi vµ kho¶ng 17-20% sè lao ®éng cÇn cã viÖc lµm ë n«ng th«n. T¹i khu vùc thµnh thÞ, dù kiÕn trong 5 n¨m cã thÓ thu hót thªm kho¶ng 1,8 triÖu ng­êi, trong ®ã 80 v¹n ng­êi vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ x©y dùng, 1 triÖu ng­êi vµo c¸c ngµnh dÞch vô. TÝnh ®Õn n¨m 2005, tæng sè lao ®éng cã viÖc lµm ë thµnh thÞ lµ 11,4-11,6 triÖu ng­êi, trong ®ã 5,2-5,5 triÖu ng­êi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ x©y dùng, 6,1-6,2 triÖu ng­êi vÇo c¸c ngµnh dÞch vô; sè lao ®éng ch­a cã viÖc lµm kho¶ng 0,6-0,8 triÖu ng­êi, chiÕm 4,3-4,5% sè lao ®éng trong ®é tuæi vµ kho¶ng 5-6% sè lao ®éng ch­a cã viÖc lµm ë thµnh thÞ. 3.§Þnh h­íng ph¸t triÓn viÖc lµm Gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ æn dÞnh viÖc lµm, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp lµ nhiÖm vô c¬ b¶n, bøc xóc mµ c¸c ngµnh, c¸c cÊp ph¶i ®Æc biÖt quan t©m. PhÊn ®Êu gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ æn ®Þnh viÖc lµm cho 7,5-8 triÖu ng­êi trong 5 n¨m, b×nh qu©n 1,4-1,5 triÖu ng­êi/n¨m; phÊn ®¸u ®Õn n¨m 2005 gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ xuèng kho¶ng 5-6% vµ n©ng quü sö dông thêi gian lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n lªn 80%. XuÊt khÈu lao ®éng ®­îc xem lµ mét kh©u quan träng trong gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng theo h­íng t¨ng lao ®éng cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, x©y dùng tõ 16,7% (n¨m 2000) lªn 20-21% (n¨m 2005), lao ®éng trong c¸c ngµnh dÞch vô t¨ng tõ 22% (n¨m 2000) lªn 23-24% (n¨m 2005).Gi¶m lao ®éng n«ng, l©m, ng­ nghiÖp c¶ vÒ sè tuyÖt ®èi vµ tû träng tõ 61,3% (n¨m 2000) xuèng cßn 56-57% (n¨m 2005).T¨ng nhanh lao ®éng kü thuËt tõ 18-20% n¨m 2000 lªn 30% n¨m 2005. Iii.nh÷ng chÝnh s¸ch c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ lao ®éng vµ viÖc lµm giai ®o¹n 2001-2005 §Ó n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ Nhµ n­íc ph¶i t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó cho ng­êi lao ®éng cã ®iÒu kiÖn hoµn thiÖn n¨ng lùc, tù t¹o viÖc lµm trong c¬ chÕ thÞ tr­êng th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ. Cã thÓ cã rÊt nhiÒu chÝnh s¸ch t¸c ®éng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp, hîp thµnh mét hÖ thèng chÝnh s¸ch hoµn chØnh cã quan hÖ qua l¹i, bæ sung cho nhau, h­íng vµo ph¸t triÓn c¶ cung vµ cÇu lao ®éng, ®ång thêi lµm cho cung vµ cÇu lao ®éng phï hîp víi nhau. Thùc chÊt lµ t¹o ra sù phï hîp gi÷a c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu lao ®éng. Cã thÓ ®­a ra mét sè chÝnh s¸ch chñ yÕu cã tÝnh chÊt ®Þnh h­íng nh­ sau nh»m thùc hiÖn tèt h¬n kÕ ho¹ch vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm giai ®o¹n 2001-2005: 1.ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ ®·i ngé ng­êi cã tr×nh ®é Môc tiªu cña ng­êi lao ®éng lµ cã thu nhËp t­¬ng øng kh¶ n¨ng cña m×nh, ®¶m b¶o cuéc sèng æn ®Þnh cho gia ®×nh. V× vËy, cµng cã nh÷ng yÕu tè vËt chÊt vµ tinh thÇn ®Ó khuyÕn kÝch vµ ®·i ngé th× ng­êi lao ®éng cµng n©ng cao tr×nh ®é cña m×nh, ®¸p øng nhu cÇu lao ®éng cña x· héi. CÇn tËp trung vèn cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nh»m khuyÕn khÝch mäi ng­êi tù n©ng cao vµ ®­îc n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn, tay nghÒ cña m×nh ®ång thêi ph¶i cã nh÷ng h×nh thøc ®·i ngé riªng cho nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é cao h¬n ng­êi kh¸c, x· héi ®ang khan hiÕm tõ ®ã cã ®éng lùc h¬n cho mäi lao ®éng phÊn ®Êu. 2.ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch d¹y vµ häc nghÒ N­íc ta ®ang thiÕu nghiªm träng lùc l­îng lao ®éng cã kü thuËt, v× vËy n©ng cao sè l­îng lao ®éng nµy ®Ó ®¸p øng nhu cÇu CNH, H§H lµ nh÷ng viÖc cÇn lµm ngay trong thêi gian tíi. Do ®ã ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ khuyÕn khÝch d¹y vµ häc nghÒ nh­ t¹o ®iÒu ®iÒu kiÖn ­u ®·i cho cho nh÷ng gi¸o viªn d¹y nghÒ b»ng c¸ch t¨ng phô cÊp, tiÒn l­¬ng, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cho nh÷ng häc sinh häc nghÒ, cã kÕ ho¹c sö dông ngay nguån lùc, nµy khi hä tèt nghiÖp vµ ®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt nhÊt vÒ n¬i lµm viÖc, ®iÒu kiÖn sinh ho¹t hµng ngµy cho hä... 3.ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc Nguån nh©n lùc lµ vèn quý cña quèc gia nh­ng lµm sao ®Ó cã thÓ sö dông ®­îc th× míi lµ kÕt qu¶ cuèi cïng. Do vËy, ph¶i ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ngay tõ thêi kú ®Çu nh»m cung cÊp ®Çy ®ñ cho sù ph¸t triÓn cña ®©ts n­íc. CÇn tËp trung vµo vÊn ®Ò y tÕ, ch¨m sãc søc khoÎ cho céng ®ång ®Ó n¨ng cao kh¶ n¨ng lµm viÖc ®«ng thêi ph¶i ®Çu t­ ®Ó n©ng cao tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng nh­ ®Çu t­ vµo gi¸o dôc ®µo t¹o, ®Çu t­ vµo d¹y nghÒ... 4.Bæ sung vµ hoµn thiÖn mét sè chÝnh s¸ch vÜ m« 4.1.ChÝnh s¸ch t¹o vèn YÕu tè c¬ b¶n tr­íc tiªn cña gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ ph¶i cã vèn.ChÝnh s¸ch t¹o vèn ph¶i chó ý hai h­íng: Mét lµ, tËp trung nguån lùc vèn cho më réng viÖc lµm th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh tæng thÓ, nhÊt lµ c¸c ch­¬ng tr×nh phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc, ch­¬ng tr×nh khai th¸c tiÒm n¨ng c¸c vïng ®ång b»ng s«ng Hång, §«ng Nam Bé... Hai lµ, huy ®éng ®Õn møc cao nhÊt nguån vèn trong nh©n d©n b»ng c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn viÖc lµm nh­ chÝnh s¸ch cho thuª, m­în ®Êt ®Ò ng­êi cã vèn ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt, kinh doanh... Trong chÝnh s¸ch t¹o vèn, quan träng nhÊt lµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vÒ hÖ thèng tÝn dông. CÇn ph¶i h×nh thµnh hÖ thèng tÝn dông víi cÊu tróc nh­ sau: -HÖ thèng tÝn dông th­¬ng m¹i. HÖ thèng nµy chñ yÕu phôc vô c¸c ®èi t­îng lµ chñ thÓ s¶n xuÊt, kinh doanh ®óng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Ng­êi vay ®­îc ¸p dông theo chÝnh s¸ch l·i suÊt ®óng thÞ tr­êng. -HÖ thèng tÝndông cã tÝnh chÊt tµi trî cña Nhµ n­íc cho c¸c ch­¬ng tr×nh x· héi. Thùc chÊt lµ Nhµ n­íc trî gióp t¹o më viÖc lµm th«ng qua chÝnh s¸ch tÝn dông víi l·i suÊt n©ng ®ì. -HÖ thèng tÝn dông nh©n d©n.Lµ h×nh thøc tÝn dông trong céng ®ång, gióp nhau t¹o vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh. 4.2.ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai CÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®Êt ®ai theo h­íng khuyÕn khÝch nh©n d©n ®Çu t­ khai ph¸ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ ruéng ®Êt, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt canh t¸c. Cô thÓ lµ: -§èi víi ng­êi nghÌo ë n«ng th«n kh«ng ®­îc thu bít ruéng ®Êt cña hä trong tr­êng hîp ng­êi nghÌo nî s¶n l­îng kho¸n, mµ ph¶i viÖn trî cho hä vÒ vèn, kinh nghiÖm lµm ¨n... -Trî gióp vèn kü thuËt, vµ c«ng nghÖ, thÞ tr­êng tiªu thô ®Ó n«ng d©n thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng, tr­íc m¾t lµ n©ng vßng quay cña ®Êt b»ng c¸ch ph¸t triÓn vô ®«ng, chuyÓn mét phÇn ruéng trång lóa sang lµm v­ên kinh tÕ... -X¸c ®Þnh gi¸ ®Êt hîp lý theo h­íng ­u ®·i cho c¸c gia ®×nh khi chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông ®Êt ë quª cò ®Ó ®Õn vïng kinh tÕ míi, t¹o cho hä cã thªm vèn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. -KhuyÕn khÝch ng­êi cã vèn ®Õn khai hoang vµ kinh doanh theo kiÓu trang tr¹i ë c¸c vïng ®Êt cßn hoang ho¸ b»ng c¸ch cho vay vèn víi l·i suÊt n©ng ®ì, cho m­în hoÆc thª ®Êt l©u dµi víi gi¸ thÊp... -Quy ho¹ch l¹i c¸c vïng n«ng, l©m tr­êng ®Ó giao phÇn ®Êt ch­a sö dông cho c¸c hé gia ®×nh theo m« h×nh “n«ng, l©m tr­êng më”, trong ®ã n«ng, l©m tr­êng lµ trung t©m, c¸c hé gia ®×nh lµ vÖ tinh. 4.3.ChÝnh s¸ch thuÕ MÆc dï n­íc ta ®· cã luËt thuÕ, ChÝnh phñ còng lu«n thay ®ái møc thuÕ cô thÓ cho phï hîp víi thùc tÕ, song ®Ó khuyÕn khÝch c¸c chñ kinh tÕ ph¸t triÓn, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho nhiÒu ng­êi trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, Nhµ n­íc cÇn bæ sung, hoµn chØnh mét sè vÊn ®Ò trong chÝnh s¸ch thuÕ theo h­íng: Thø nhÊt, cÇn ¸p dông chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch doanh nghiÖp ®­a c«ng nghÖ thÝch hîp vµo s¶n xuÊt, trong ®ã võa ®¶m b¶o yªu cÇu n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, võa t¹o thªm viÖc lµm míi cho ng­êi lao ®éng, ®Æc biÖt lµ t¹o ra c¸c tÇng kh¸c nhau ®Ó sö dông ®­îc nhiÒu lao ®éng. Thø hai, ®èi víi doanh nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng n÷ cÇn ph¶i nghiªn cøu t¸ch chi phÝ x· héi ra khái chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch trî gióp th«ng qua chÝnh s¸ch x· héi d­íi h×nh thøc gi¶m thuÕ t­¬ng øng. Thø ba, thùc hiÖn chÝnh s¸ch miÔn, gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c hé gia ®×nh míi ra ®¨ng kÝ kinh doanhlÇn ®Çu (2-3 n¨m ®Çu) thu hót ®­îc thªm lao ®éng. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy ph¶i cã sù ph©n biÖt ®èi t­îng ®Ó cã sù ­u tiªn ®øng møc, tr­íc hÕt lµ: -C¸c doanh nghiÖp, c¸c hé gia ®×nh s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp ë n«ng th«n (lµng nghÒ). -C¸c hé gia ®×nh, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng sö dông nguyªn liÖu trong n­íc hoÆc c¸c c¬ së s¶n xuÊt cã vÖ tinh ë n«ng th«n sö dông lao ®éng nhµn rçi. -C¸c c¬ së s¶n xuÊt cña ng­êi tµn tËt, th­¬ng binh, c¸c ®èi t­îng tÖ n¹n x· héi, ng­êi th«i viÖc trong khu vùc Nhµ n­íc, lao ®éng hîp t¸c n­íc ngoµi trë vÒ, ng­êi m·n h¹n tï... Thø t­, miÔn gi¶m thuÕ cho sù nghiÖp d¹y nghÒ x· héi g¾n víi viÖc lµm cña c¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm. Trung t©m d¹y nghÒ, khuyÕn n«ng, c¸c c¬ së d¹y nghÒ t­ nh©n lµ c¬ së vÖ tinh cña hÖ thèng c¸c Trung t©m thuéc ch­¬ng tr×nh quèc gia gi¶i quyÕt viÖc lµm. Thø n¨m, nghiªn cøu, xacs ®Þnh hîp lý suÊt miÔn thu ®Ó trõ ra trong tæng doanh thu chÞu thuÕ víi c¸c hé s¶n xuÊt, kinh doanh ë quy m« gia ®×nh cã thuª hoÆc kh«ng thuª lao ®éng. 5.H×nh thµnh hÖ thèng ®ång bé c¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc vµ lÜnh vùc thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng 5.1.ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn m¹nh mÏ kinh tÕ hé gia ®×nh ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n §Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao déng n«ng th«nth«ng qua h×nh thøc kinh tÕ hé gia ®×nh, Nhµ n­íc cÇn bæ sung mét sè chÝnh s¸ch cô thÓ sau: -T¨ng tû lÖ ®Çu t­ vµo khu vùc n«ng th«n tõ ng©n s¸ch th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn chuyÓn c¸c hé gia ®×nh sang s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸. -LËp quü tÝn dông cho c¸c hé gia ®×nh vay theo mãn nhá víi l·i suÊt hîp lý vµ theo chu kú s¶n xuÊt. T¨ng dÇn tû lÖ cho vay trung h¹n ®Ó mäi ng­êi cã ®iÒu kiÖn tËp trung ®Çu t­ theo chiÒu s©u. §Æc biÖt khuyÕn khÝch c¸c hé gia ®×ng vay vèn ®Ó ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖpvµ dÞch vô, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh theo kiÓu n«ng tr¹i... -ThiÕt lËp hÖ thèng chuyÓn giao kü thuËt vµ c«ng nghÖ, nhÊt lµ c«ng nghÖ sinh häc, vµ c¸c hé gia ®×nh ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng n«ng s¶n g¾n víi xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. -Cã chÝnh s¸ch trî gi¸ cho n«ng nghiÖp hoÆc nghiªn cøu lËp quü b¶o hiÓm n«ng nghiÖp cho c¸c hé gia ®×nh, x¸c lËp mèi quan hÖ gi¸ c¸nh kÐo hîp lý trong tõng thêi kú. 5.2.§æi míi chÝnh s¸ch di d©n x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ, x· héi d©n c­ míi ®Ó g¾n lao ®éng víi ®Êt ®ai vµ tµi nguyªn ®Êt n­íc Nh÷ng ®Þnh h­íng c¬ b¶n ®æi míi chÝnh s¸ch nµy cã thÓ kh¸i qu¸t nh­ sau: -Thay ®æi chÝnh s¸ch ®Çu t­ khai th¸c c¸c vïng trªn c¬ së ®ã thùc hiÖn ph©n bè l¹i lao ®éng, d©n c­ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm. -TiÕp tôc ®æi míi c¸c h×nh thøc di d©n x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi theo ch­¬ng tr×nh, dù ¸n quèc gia, vïng vµ ®Þa ph­¬ng. Nhµ n­íc tËp trung vµo mét sè vïng träng ®iÓm theo dù ¸n quèc gia, cßn l¹i cÇn quy ho¹ch ®Ó d©n tù ®Õn khai th¸c, trong dã cÇn chó ý luång di d©n tù do tõ c¸c tØnh phÝa B¾c vµo T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé. -Söa ®æi, bæ sung mét sè chÝnh s¸ch cô thÓ liªn quan ®Õn di d©n x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi nh­: thùc hiÖn viÖc ®¸nh thuÕ ®Êt ®ai ®Ó sö dông tiÕt kiÖm ®Êt, trao quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi cho d©n, t¹o vèn cho c¸c hé gia ®×nh ®i x©y dùng vïng kinh tÕ míi... 5.3.ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ quy m« nhá vµ linh ho¹t trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ dÞch vô ë thµnh thÞ ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm §©y lµ lo¹i chÝnh s¸ch t¸c ®éng vµo ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, khu vùc phi kÕt cÊu ë thµnh thÞ phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. §Ó khuyÕn khÝch khu vùc nµy ph¸t triÓn, chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc cÇn tËp trung vµo c¸c h­íng sau: -Cô thÓ ho¸ LuËt Doanh nghiÖp t­ nh©n, LuËt C«ng ty, LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc cho s¸t víi thùc tÕ ®Ó t¹o hµnh lang ph¸p luËt cho d©n tù do kinh doanh. Trong ®ã, ®Æc biÖt lµ cÇn ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc vµ gi¶m lÖ phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp vµ ®¨ng ký kinh doanh. -Sím ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ trî gióp c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c hé gia ®×nh cã c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh nh­ miÔn, gi¶m thuÕ cho hä trong 2-3 n¨m ®Çu, cho vay vèn víi l·i suÊt ­u ®·i... -Quy ho¹ch, tæ chøc l¹i phè ph­êng, vØa hÌ, chî ë c¸c thµnh phè ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c khu vùc phi kÕt cÊu ph¸t triÓn song kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn vÖ sinh ®« thÞ vµ mü quan thµnh phè. -Ph¸t triÓn sù nghiÖp ®µo t¹o c¸c chñ doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c chñ hé kinh doanh vÒ kiÕn thøc qu¶n lý doanh nghiÖp theo c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­ marketing, h¹ch to¸n doanh nghiÖp. 5.4.ChÝnh s¸ch kh«i phôc vµ ph¸t triÓn nghÒ truyÒn thèng ®Ó t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng NghÒ truyÒn thèng cã kh¶ n¨ng thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho nhiÒu ng­êi, kÓ c¶ n«ng th«n vµ thµnh thÞ. §Ó kh«i phôc vµ ph¸t triÓn nghÒ truyÒn thèng, Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã mét chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ trî gióp, cô thÓ lµ: -T¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c c¬ së snr xuÊt, c¸c hé gia ®×nh lµm nghÒ truyÒn thèng nh­ cho vay vèn víi l·i suÊt thÊp tõ Quü quèc gia gi¶i quyÕt viÖc lµm, gi¶m ®Õn møc tèi ®a c¸c lÖ phÝ, cho m­în hoÆc thuª mÆt b»ng ®Ó s¶n xuÊt... -Tæ chøc l¹i c¸c c¬ së lµm nghÒ truyÒn thèng trªn c¬ së lÊy hé gia ®×nh lµm ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, ®ång thêi ph¸t triÓn m¹nh mÏ h×nh thøc hîp t¸c kiªn gia ®×nh, c¸c lµng nghÒ, doanh nghiÖp võa vµ nhá... 5.5.ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tù do di chuyÓn lao ®éng vµ hµnh nghÒ theo ph¸p luËt D­íi gãc ®é viÖc lµm, tù do di chuyÓn vµ hµnh nghÒ lµ hiÖn t­îng tÊt yÕu kh¸ch quan vµ ngµy cµng ph¸t triÓn cïng víi sô ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng lao ®éng ë n­íc ta nh»m ®iÒu chØnh quan hÖ cung-cÇu lao ®éng, gi¶m thÊt nghiÖp kÕt cÊu. Bëi vËy, viÖc øng xö cña Nhµ n­íc kh«ng ph¶i lµ cÊm nã ph¸t triÓn, mµ tr¸i l¹i ph¶i cã c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch ®Ó qu¶n lý vµ kiÓm so¸t nã, khuyÕn khÝch nã ph¸t triÓn ®óng h­íng. C¸c chÝnh s¸ch quan träng nhÊt lµ: -Ban hµnh ®ång bé c¸c thÓ chÕ, biÖn ph¸p qu¶n lý vµ kiÓm so¸t vÒ mÆt Nhµ n­íc ®èi víi thÞ tr­êng lao ®éng, ®¶m b¶o ng­êi lao ®éng ®­îc di chuyÓn vµ hµnh nghÒ mét c¸ch tù do theo ph¸p luËt vµ sù h­íng dÉn cña Nhµ n­íc. Tr­íc hÕt ®ã lµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ tiÒn l­¬ng tèi thiÓu, an toµn vÖ sinh lao ®éng, hîp ®ång lao ®éng... -Tæ chøc hÖ thèng v¨n phßng dÞch vô giíi thiÖu viÖc lµm vµ cung øng lao ®éng, th«ng tin vÒ thÞ tr­êng lao ®éng ë c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¸c vïng. -Trong c¸c thµnh phè, ë c¸c ®Þa ph­¬ng cÇn cã ch­¬ng tr×nh phèi hîp ®Ó qu¶n lý ®­îc tèt ®èi t­îng hµnh nghÒ tù do phï hîp víi chÝnh s¸ch qu¶n lý hé khÈu, chÝnh s¸ch nhµ ë... theo h­íng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi lao ®éng ®­îc tù do hµnh nghÒ theo ph¸p luËt. 5.6.ChÝnh s¸ch ®èi víi h×nh thøc thanh niªn xung phong lµm kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho thanh niªn Thanh niªn xung phong lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc quan träng thu hót lùc l­îng trÎ tuæi cña thanh niªn ta. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®ßi hái ph¶i ®æi míi tæ chøc nµy theo h­íng võa g¾n víi nghÜa vô cña thanh niªn trong giai ®o¹n c¸ch m¹ng míi, tham gia g¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô khã kh¨n trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho thanh niªn, võa ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng cña lùc l­îng thanh niªn xung phong. VÒ mÆt chÝnh s¸ch, Nhµ n­íc cÇn tËp trung vµo mét sè ®Þnh h­íng sau: -Nhµ n­íc cÇn ®Þnh h­íng ho¹t ®éng chñ yÕu cña lùc l­îng thanh niªn xung phong lµ lùc l­îng xung kÝch trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng c«ng tr×nh träng ®iÓm cña quèc gia. Nhµ n­íc ­u tiªn dµnh cho nh÷ng ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi theo kÕ ho¹ch ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cho lùc l­îng thanh niªn xung phong ®¶m nhËn d­íi h×nh thøc nhËn thÇu hoÆc giao cho thanh niªn xung phong ®øng ra lËp luËn chøng kinh tÕ x· héi c¸c dù ¸n lín cã sù ®Çu t­ theo kÕ ho¹ch cña Nhµ n­íc. -KhuyÕn khÝch tæ chøc thanh niªn xung phong ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ dÞch vô ho¹t ®éngtheo c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tr­íc ph¸p luËt. -Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch tiÒn c«ng hîp lý, chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña thanh niªn vµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i thÝch hîp nh­ ®µo t¹o, d¹y nghÒ... sau khi hÕt h¹n phôc vô trong thanh niªn xung phong ®Ó thanh niªn yªn t©m cèng hiÕn. -Ph¸t triÓn c¸c trung t©m d¹y nghÒ vµ giíi thiÖu viÖc lµm, trung t©m dÞch vô cung øng lao ®éng cho thanh niªn xung phong, cã sù ®Çu t­ trî gióp ban ®Çu cña Nhµ n­íc. 5.7.ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch lùc l­îng vò trang tham gia ph¸t triÓn kinh tÕ vµ t¹o viÖc lµm Lùc l­îng vò trang cã mét ®éi ngò khoa häc, kü thuËt, lao ®éng vµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®¸ng kÓ. V× vËy, lao ®éng s¶n xuÊt vµ tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô chiÕn l­îc cña lùc lu­îng vò trang, thÓ hiÖn quan ®iÓm nhÊt qu¸n kÕt hîp kinh tÕ víi quèc phßng, an ninh cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. §Þnh h­íng c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch nµy nh­ sau: -Ho¹t ®éng kinh tÕ cña lùc l­îng vò trang chñ yÕu lµ kÕt hîp vµ tËn dông n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ tiªu dïng, gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho c«ng nh©n viªn quèc phßng, an ninh. -CÇn h×nh thµnh c¸c ®¬n vÞ vò trang lµm kinh tÕ kÕt hîp víi an ninh, quèc phßng ®Ó thùc hiÖn x©y dùng h¹ tÇng c¬ së, lµ nh÷ng c«ng tr×nh cã tÝnh chÊt t¹o më vµ ph¸t triÓn viÖc lµm ®Ó thu hót lao ®éng x· héi ë c¸c ddÞa bµn chiÕn l­îc kinh tÕ-quèc phßng, nh­ng còng ph¶i trªn c¬ së ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t­ cña Nhµ n­íc. -Nhµ n­íc cÇn cã c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch riªng ®èi víi m« h×nh lùc l­îng vò trang lµm kinh tÕ kÕt hîp víi an ninh, quèc phßng nh­ c¸c chÝnh s¸ch tÝn dông cho vay víi víi l·i suÊt ­u ®·i tõ Quü quèc gia gi¶i quyÕt viÖc lµm... -Ph¸t triÓn c¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm trong hÖ thèng quèc phßng ®Ó d¹y nghÒ vµ t¹o viÖc lµm cho bé ®éi tr­íc khi xuÊt ngò. C¸c trung t©m nµy n»m trong hÖ thèng Trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm quèc gia vµ ®­îc ®Çu t­ trî giups mét phÇn ban ®Çu tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc. 5.8.ChÝnh s¸ch më réng ®­a lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi §­a lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi lµ h­íng quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ®Êt n­íc, võa t¹o nguån thu ngo¹i tÖ m¹nh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi trong n­íc, võa ®¶m b¶o môc tiªu gi¶i quyÕt viÖc lµmcho mét bé phËn lín lao ®éng x· héi. Trong thêi gian tíi, ®æi míi chÝnh s¸ch nµy theo h­íng ®a d¹ng ho¸ ph­¬ng thøc vµ h×nh thøc ®­a lao ®éng ®i vlµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi ®¶m b¶o môc tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi cao. Më réng ®Þa bµn sang tÊt c¶ c¸c n­íc cã nhu cÇu sö dông lao ®éng cña ViÖt Nam. Nhµ n­íc sím ban hµnh quy chÕ hoÆc ph¸p lÖnh ®­a lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi, khÈn tr­¬ng tæ chøc hÖ thèng d¹y nghÒ cho ng­êi lao ®éng ®Ó chuÈn bÞ lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é tay nghÒ vµ ngo¹i ng÷ ®p¸ øng yªu cÇu cña n­íc sö dung lao ®éng, dÇn dÇn h×nh thµnh ®éi qu©n chuyªn nghiÖp ®i lao ®éng ë n­íc ngoµi, tõng b­íc hoµ nhËp vµo thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. Iv.nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ ho¹ch lao ®éng vµ viÖc lµm giai ®o¹n 2001-2005 1.TiÕp tôc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c d©n sè-kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh Trong giai ®o¹n tíi sÏ gi¶m møc sinh b×nh qu©n hµng n¨m 0,04-0,05%, tèc ®é t¨ng d©n sè vµo n¨m 2005 lµ 1,23%, quy m« d©n sè kho¶ng 83 triÖu ng­êi, trong ®ã ë n«ng th«nkho¶ng 60 triÖu ng­êi, thµnh thÞ kho¶ng 23 triÖu ng­êi, tõng b­íc n©ng cao chÊt l­îng d©n sè, chÊt l­îng cuéc sèng cña c¸c tÇng líp d©n c­ nh»m h¹n chÕ viÖc më réng chªnh lÖch møc sèng gi÷a c¸c tÇng líp d©n c­ vµ c¸c nhãm x· héi kh¸c nhau, ®­a c¸c yÕu tè tÝch cùc cña d©n sè vµo c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn. 2.Phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc TiÕp tôc phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc, xoa mï ch÷ ë ng­êi lín, ®Æc biÖt tËp trung cho c¸c vïng nghÌo, vïng s©u, vïng xa. §èi víi mét sè thµnh phè lín nªn phæ cËp gi¸o dôc phæ th«ng c¬ së, mét sè n¬i cã ®iÒu kiÖn cã thÓ thùc hiÖn phæ cËp phæ th«ng trung häc. §Ó thùc hiÖn, Nhµ n­íc cÇn t¨ng chi ng©n s¸ch cho gi¸o dôc tiÓu häc vµ thùc hiÖn c«ng b»ng trong chi tiªu cho gi¸o dôc. §èi víi mét sè tØnh giµu, thµnh phè lín, nªn ®Èy m¹nh x· héi ho¸ gi¸o dôc ®Ó t¨ng nguån lùc cho gi¸o dôc, qua ®ã Nhµ n­íc cã thÓ ­u tiªn ng©n s¸ch Nhµ n­íc cho vïng nghÌo, vïng s©u, vïng xa. 3.N©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng Thø nhÊt, khÈn tr­¬ng ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu ®µo t¹o nguån nh©n lùc. TËp trung vµo ba h­íng sau: -Víi ®µo t¹o ®¹i häc, cao ®¼ng: Gi¶m ngay chØ tiªu tuyÓn sinh ë nh÷ng tr­êng mµ quy m« ®µo t¹o hiÖn ®ang qu¸ t¶i so víi ®iÒu kiÖn cho phÐp vµ ë nh÷ng ngµnh häc cã quy m« ®µo t¹o qu¸ nhu cÇu nh­ b¸o chÝ, luËt, kinh tÕ. T¨ng chØ tiªu tuyÓn sinh ë nh÷ng tr­êng s­ ph¹m, kü thuËt, n«ng nghiÖp nhÊt lµ c¸c tr­êng n»m ngay ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ trung du miÒn nói phÝa B¾c. §Ó lµm tèt ®iÒu nµy, cÇn rµ so¸t l¹i chiÕn l­îc ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi chØ tiªu tuyÓn sinh hµng n¨m cho c¸c tr­êng, c¸c ngµnh häc. C¸c c¬ së ®µo t¹o, mét mÆt, ph¶i thùc hiÖn ®óng chØ tiªu tuyÓn sinh, kh¾c phôc t×nh tr¹ng tuú tiÖn t¨ng chØ tiªu, mÆt kh¸c ph¶i tiÕn hµnh kh©u tuyÓn sinh chÆt chÏ, nghiªm tóc, ®¶m b¶o chÊt l­îng ®Çu vµo cho c¸c tr­êng vµ ngµnh häc. -Nhanh chãng më réng quy m« ®µo t¹o trung häc chuyªn nghiÖp vµ c«ng nh©n kü thuËt. Trong mÊy n¨m qua, quy m« ®µo t¹o tuy ®· t¨ng, nh­ng vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu. CÇn dÊy lªn phong trµo häc nghÒ trong toµn x· héi, ph¶i quy ho¹ch l¹i hÖ thèng d¹y nghÒ theo h­íng ®ång bé c¶ vÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ, c¬ cÊu vïng kinh tÕ vµ ë tõng ®Þa ph­¬ng. §æi míi ph­¬ng ph¸p, néi dung vµ gi¸o viªn d¹y nghÒ cho phï hîp víi thùc tÕ. -Thùc hiÖn ph©n luång häc sinh sau trung häc c¬ së vµ trung häc phæ th«ng. ViÖc ph©n luång nµy, mét mÆt ph¶i ®­îc ®iÒu khiÓn b»ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÜ m« cña Nhµ n­íc trªn c¬ së nhËn thøc râ rµng gi¸ trÞ x· héi cña tõng lo¹i lao ®éng vµ cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vËt chÊt cho häc sinh vµo häc c¸c tr­êng nghÒ, më ra cho hä cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai, mÆt kh¸c, ®ßi hái c¸c tr­êng phæ th«ng ph¶i lµm tèt c«ng t¸c gi¸o dôc h­íng nghiÖp cho häc sinh. Thø hai, x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong ®ã cÇn ®Æc biÖt coi träng c¸c chÝnh s¸ch sau: tËp trung ®Çu t­ tho¶ ®¸ng vµo ®µo t¹o lao ®éng cho khu vùc c«ng nghÖ cao; khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp, gi¸o viªn vµ ng­êi häc trong lÜnh vùc ®µo t¹o nghÒ; khuyÕn khÝch ng­êi häc nghÒ ph¸t triÓn tµi n¨ng vµ më ®­êng cho hä ph¸t triÓn kh«ng h¹n chÕ tµi n¨ng; khuyÕn khÝch vËt chÊt vµ ®·i ngé tµi n¨ng tho¶ ®¸ng (tiÒn l­¬ng, phô cÊp, båi d­ìng vËt chÊt) cho c¸c nghÖ nh©n d¹y nghÒ vµ truyÒn nghÒ ... Thø ba, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ trong viÖc sö dông quü quèc gia hç trî viÖc lµm vµo viÖc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng, còng nh­ nhu cÇu vay vèn dµi h¹n víi l·i xuÊt ­u ®·i cho kinh tÕ hé n«ng th«n nh»m gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm ë khu vùc nµy, gi¶i to¶ søc Ðp di d©n ®Õn ®« thÞ. 4.BiÖn ph¸p t¨ng cÇu lao ®éng trong thêi gian tíi. Thø nhÊt, ®èi víi n­íc nghÌo vµ nhiÒu lao ®éng nh­ ViÖt Nam th× t¨ng cÇu lao ®éng lµ mét môc tiªu quan träng nh­ng ph¶i ®¶m b¶o hai nguyªn t¾c: chi phÝ thÊp vµ t¹o ®­îc cµng nhiÒu viÖc lµm cµng tèt th«ng qua biÖn ph¸p kinh tÕ lµ chÝnh. C¸c kiÕn nghÞ lµ: -CÇn nhanh chãng c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« vµ m«i tr­êng ®Çu t­ th«ng tho¸ng ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, khuyÕn khÝch ®Çu t­ t­ nh©n trong mäi lÜnh vùc. -CÇn cã chÝnh s¸ch râ rµng trong viÖc hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹o ®­îc nhiÒu viÖc lµm. KhuyÕn khÝch liªn kÕt gi÷a doanh nghiÖp lín-võa-nhá, qua ®ã cã thÓ tuyÓn dông lao ®éng cã tr×nh ®é kh¸c nhau tõ gi¶n ®¬n ®Õn kü thuËt cao, võa thùc hiÖn chuyÓn giao kü thuËt gi÷a doanh nghiÖp lín cho doanh nghiÖp võa vµ nhá, thùc hiÖn ®µo t¹o theo ph­¬ng thøc võa häc võa lµm. Thø hai, khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éngphi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm t¹i chç. C¸c cÊp chÝnh quyÒn cã vai trß quan träng trong cung cÊp th«ng tin, giíi thiÖu s¶n phÈm, t×m thÞ tr­êng tiªu thô vµ t¹o cÇu nèi gi÷a n«ng d©n vµ c¬ quan h­íng dÉn kü thuËt cho n«ng d©n. Thø ba, n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c ch­¬ng tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm b»ng c¸ch x©y dùng hÖ thèng h­íng dÉn, gi¸m s¸t, kiÓm tra, ®iÒu chØnh chÆt chÏ tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. CÇn n©ng cao vai trß cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng trong gi¶i quyÕt viÖc lµm, bao gåm tr¸ch nhiÖm vÒ ®ãng gãp tµi chÝnh, h­íng dÉn thùc hiÖn, h­íng dÉn kü thuËt, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh khi kh«ng ®¹t ®­îc môc tiªu. Kh«ng nªn thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh gi¶i quyÕt viÖc lµm mét c¸ch dµn tr¶i, nªn ­u tiªn cho c¸c vïng c¨ng th¼ng vÒ gi¶i quyÕt lao ®éng vµ cÇn sù gióp ®ì cña nhµ n­¬c trung ­¬ng. Tuy nhiªn, ch­¬ng tr×nh còng chØ nªn triÓn khai t¹i mét sè n¬i ®· cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ ®éi ngò c¸n bé ®Þa ph­¬ng am hiÓu thùc tÕ vµ cã kh¶ n¨ng gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm, ë n¬i ng­êi lao ®éng cã ®ñ kh¶ n¨ng vay vèn ®Ó tù t¹o c«ng ¨n viÖc lµm. Thø t­, do thÞ tr­êng lao ®éng míi ®­îc h×nh thµnh, nªn viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn khung khæ luËt ph¸p cho nã vËn hµnh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ rÊt cÇn thiÕt. Cô thÓ lµ cÇn hoµn thiÖn khung khæ luËt ph¸p vÒ lao ®éng, nh­ quy ®Þnh vÒ tiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng, c¸c chÕ ®é ®èi víi ng­êi lao ®éng khi chuyÓn viÖc, th«i viÖc, mÊt viÖc .... 5.Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho c¸c khu vùc. 5.1.Khu vùc thµnh thÞ. Thµnh thÞ mÆc dï cã tû träng vÒ d©n sè vµ lao ®éng kh«ng lín h¬n so víi khu vùc n«ng th«n, nh­ng l¹i lµ ®Þa bµn tËp trung mËt ®é d©n c­, lao ®éng cao, còng lµ n¬i chÞu t¸c ®éng m¹nh cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, dÔ n¶y sinh nh÷ng ®iÓm nãng vÒ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi, nhÊt lµ vÊn ®Ò viÖc lµm. Ph­¬ng h­íng rÊt quan träng ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng ë thµnh thÞ lµ ph¶i g¾n víi ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp cã quy m« lín, nhÊt lµ ë ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn lËp c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp tËp trung, ph¸t triÓn m¹nh c¸c tËp ®oµn s¶n xuÊt m¹nh cña nhµ n­íc ë c¸c vïng hoÆc trªn ph¹m vi c¶ n­íc, c¸c c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n .... Ph¸t triÓn h×nh thøc gia c«ng s¶n xuÊt hµng ho¸ tiªu dïng cho xuÊt khÈu còng lµ h­íng rÊt lín ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng thµnh thÞ. Ph¶i coi träng gia c«ng xuÊt khÈu lµ mét quèc s¸ch vµ lîi dông tèi ®a ­u thÕ cña n­íc ta cã nhiÒu lao ®éng víi gi¸ rÎ, dÔ tiÕp thu kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi l¹i cã nguån nguyªn liÖu trong n­íc t¹i chç dåi dµo Ph¸t triÓn c¸c c¬ së dÞch vô c«ng céng vµ sù nghiÖp nhµ ë trong c¸c thµnh phè, thÞ x· sÏ t¹o ra rÊt nhiÒu viÖc lµm cho thanh niªn thµnh thÞ, ®Æc biÖt lµ ë mét sè thµnh phè lín, c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung. Khai th¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ vïng ven thµnh phè, thÞ x·, trong mèi quan hÖ vµ liªn kÕt kinh tÕ gi÷a néi-ngo¹i thµnh lµ h­íng quan träng ®Ó t¹o viÖc lµm cho lao ®éng thµnh thÞ. 5.2.Khu vùc n«ng th«n. ë n«ng th«n vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt cÇn ph¶i gi¶i quyÕt lµ n¹n thiÕu viÖc lµm cßn rÊt phæ biÕn vµ nghiªm träng, viÖc lµm kÐm hiÖu qu¶ vµ thu nhËp thÊp dÊn ®Õn ®êi sèng thÊp, mét bé phËn lín d©n c­ cßn ë trong t×nh tr¹ng nghÌo khæ. §Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n, ph¶i lµm thay ®æi vµ chuyÓn dÞch c¬ b¶n c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu lao ®éng n«ng th«n theo h­íng gi¶m dÇn vÒ sè hé thuÇn n«ng ®Ó gi¶i phãng ®Êt ®ai, kh¾c phôc t×nh tr¹ng b×nh qu©n ®Çu ng­êi diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp qu¸ thÊp nh­ hiÖn nay. §a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ, thùc hiÖn ng­êi nµo giái viÖc g× th× lµm viÖc Êy, trªn c¬ së giao ®Êt æn ®Þnh l©u dµi cho c¸c hé gia ®×nh, ®ång thêi b»ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p tËp trung dÇn ruéng ®Êt cã ®iÒu kiÖn cho c¸c hé gia ®×nh cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, kinh doanh n«ng nghiÖp hµng ho¸. Ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp, sö dông nhiÒu lao ®éng ë n«ng th«n nh­ng cÇn Ýt vèn vµ h­íng vµo xuÊt khÈu nh­ xÝ nghiÖp nhá ë n«ng th«n vµ c«ng nghiÖp gia ®×nh, kh«i phôc vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao... 5.3.§èi víi lao ®éng n÷. §Ó tiÕp tôc gi¶i phãng tiÒm n¨ng lao ®éng n÷ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, vÊn ®Ò then chèt vµ c¬ b¶n nhÊt lµ ph¶i b»ng mäi biÖn ph¸p t¨ng søc c¹nh tranh cña lao ®éng n÷ trªn thÞ tr­êng lao ®éng, ®Ó lao ®«ng n÷ cã nhiÒu c¬ héi trong t×m kiÕm viÖc lµm cã thu nhËp ®¶m b¶o cuéc sèng b¶n th©n vµ gia ®×nh. Muèn vËy cÇn l­u ý ®Õn c¸c vÊn ®Ò: -Cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o, d¹y nghÒ vµ di chuyÓn nghÒ cho lao ®éng n÷ phï hîp víi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi. -KhuyÕn khÝch chñ doanh nghiÖp t¨ng c­êng sö dông lao ®éng n÷ b»ng c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ. -¦u tiªn c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ, khu vùc ho¹t ®éng phï hîp víi lao ®«ng n÷ ( may mÆc, phi kÕt cÊu...). -§¶m b¶o trªn thùc tÕ quyÒn b×nh ®¼ng cña lao ®éng n÷ thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, trong c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ë c¸c khu vùc. KÕt luËn chung Qua nh÷ng ph©n tÝch ë trªn cã thÓ thÊy lao ®éng vµ viÖc lµm ®ang lµ mét vÊn ®Ò x· héi hÕt søc rénglín, muèn gi¶i quyÕt th× nã ®ßi hái ph¶i cã sù quan t©m cña toµn x· héi bªn c¹nh sù quyÕt t©m cao nhÊt cña Nhµ n­íc. Tuy nhiªn, ®©y còng lµ mét c¬ héi ®Ó chóng ta cã thÓ thÓ hiÖn ®­îc sù khÐo lÐo trong viÖc qu¶n lý x· héi, t¹o ®µ cho sù ph¸t triÓn míi trong t­¬ng lai. Trong giai ®o¹n 2001-2005, gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò lao ®éng vµ viÖc lµm sÏ lµ mét thµnh c«ng lín ®Ó t¹o c¬ së cho viÖc hoµn thµnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi giai ®o¹n 2001-2005. Tµi liÖu tham kh¶o 1) Dù th¶o c¸c v¨n kiÖn tr×nh ®¹i héi IX cña §¶ng 2) T¹p chÝ “thÞ tr­êng lao ®éng” sè 1,2,3 n¨m 2000 3) T¹p chÝ “nghiªn cøu lý luËn” 6/2000 4) T¹p chÝ “lao ®éng vµ x· héi” 5,6/1998, 11/1999, 9/2000 5) T¹p chÝ “nghiªn cøu kinh tÕ” 12/1999, 1/2000