Đề tài Kế hoạch lao động - Việc làm và những giải pháp giải quyết việc làm ở Việt Nam

uèc d©n nh»m sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cã giíi h¹n. §iÒu ®ã còng cã nghÜa kÕ ho¹ch cã nhiÖm vô x¸c ®Þnh môc tiªu ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ®Ò ra gi¶i ph¸p thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®ã. Qua c«ng cô kÕ ho¹ch, Nhµ n­íc ph¶i thÓ hiÖn c¸ch nh×n dµi h¹n, bÒn v÷ng ®Ó ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng vèn vËn hµnh theo nh÷ng môc tiªu thiÓn cËn tr­íc m¾t. KÕ ho¹ch ho¸ lµ ph­¬ng thøc qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®Õn nÒn kinh tÕ quèc d©n nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu ®· ®Æt ra. C¸c môc tiªu cña kÕ ho¹ch ho¸ nh»m cè g¾ng ng¨n chÆn nÒn kinh tÕ kh«ng ®i l¹c víi môc tiªu t¨ng tr­ëng æn ®Þnh. KÕ ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ho¸ lµ hai ph­¬ng diÖn kh¸c nhau, thÓ hiÖn ë mét sè ®iÓm ph©n biÖt sau: VÒ b¶n chÊt, kÕ ho¹ch lµ c«ng cô qu¶n lý thÓ hiÖn ý ®å cña Nhµ n­íc vÒ sù ph¸t triÓn trong t­¬ng lai cña nÒn kinh tÕ x· héi vµ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn. KÕ ho¹ch ho¸ lµ ph­¬ng thøc qu¶n lý, lµ sù t¸c ®éng cã ý thøc cña Nhµ n­íc nh»m ®Þnh h­íng vµ ®iÒu khiÓn sù biÕn ®æi cña mét sè biÕn kinh tÕ chÝnh ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®· ®Æt tr­íc. KÕ ho¹ch ho¸ kh«ng chØ lµ lËp kÕ ho¹ch mµ cßn lµ qu¸ tr×nh tæ chøc, thùc hiÖn vµ theo dâi, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶. LËp kÕ ho¹ch lµ lùa chän mét trong nh÷ng ph­¬ng ¸n ho¹t ®éng cho t­¬ng lai cña toµn bé hay tõng bé phËn cña nÒn kinh tÕ 1, trang 30] VÒ tÝnh chÊt. Lµ mét c«ng cô qu¶n lý, kÕ ho¹ch mang c¸c tÝnh chÊt sau: TÝnh tæ chøc phèi hîp: NghÜa lµ muèn ®¹t ®­îc môc tiªu kÕ ho¹ch kh«ng chØ mét ngµnh, mét cÊp ®¹t ®­îc mµ cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ trong c¬ chÕ chung, thèng nhÊt. Do ®ã tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch lµ kh©u ®¶m b¶o thµnh c«ng. TÝnh môc tiªu: B¶n chÊt cña kÕ ho¹ch lµ ®Æt ra môc tiªu ®Ó lµm ®Þnh h­íng. ViÖc huy ®éng c¸c nguån lùc thùc hiÖn mµ kh«ng cã môc tiªu th× v« nghÜa. TÝnh kh¶ thi: Môc tiªu kÕ ho¹ch ph¶i ®­îc ®Æt ra trong mét giíi h¹n cô thÓ vÒ thêi gian, kh«ng gian, nguån lùc cô thÓ tr¸nh x©y dùng môc tiªu qu¸ tham väng hoÆc qu¸ thÊp. Kh¸c víi kÕ ho¹ch, kÕ ho¹ch ho¸ víi chøc n¨ng lµ ph­¬ng thøc qu¶n lý gåm cã nh÷ng tÝnh chÊt chung nh­ sau: TÝnh tËp trung, d©n chñ: NÒn s¶n xuÊt n­íc ta vÉn dùa trªn c¬ së lao ®éng tËp thÓ. Mçi c¸ thÓ khi tham gia s¶n xuÊt ®Òu ®i t×m lîi Ých cho riªng m×nh. §Ó nh÷ng lîi Ých riªng ®ã kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn lîi Ých chung cña x· héi cÇn cã chøc n¨ng qu¶n lý tËp trung_ mét chøc n¨ng qu¶n lý cña Nhµ n­íc. MÆt kh¸c n­íc ta cã nÒn kinh tÕ ®a thµnh phÇn së h÷u bao gåm c¸c m¾t xÝch quan träng, do ®ã cÇn t¨ng c­êng tÝnh d©n chñ trong kÕ ho¹ch ®¶m b¶o cho mäi thµnh phÇn ®Òu cã quyÒn lîi vµ nghÜa vô hîp lý. TÝnh ®Þnh h­íng: Mét b¶n kÕ ho¹ch th­êng x¸c ®Þnh h­íng ®i cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong mét thêi gian th­êng lµ 5 n¨m. B»ng c¸c biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch cô thÓ, kÕ ho¹ch ho¸ sÏ h­íng nÒn kinh tÕ x· héi ®Õn mét c¸i ®Ých cô thÓ 2. HÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ph©n theo néi dung 2.1 ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ChiÕn l­îc ph¸t triÓn lµ hÖ thèng c¸c ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, lùa chän vÒ quan ®iÓm, môc tiªu tæng qu¸t ®Þnh h­íng ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc chñ yÕu cña ®êi sèng x· héi vµ c¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n trong ®ã bao gåm c¸c chÝnh s¸ch vÒ c¬ cÊu, c¬ chÕ vËn hµnh hÖ thèng kinh tÕ – x· héi nh»m thùc hiÖn môc tiªu trong kho¶ng thêi gian dµi [ 1, trang 61] . Nh­ vËy mét b¶n ho¹ch ®Þnh mang tÝnh ®Þnh h­íng dµi h¹n, ph¶i ®­a ra nh÷ng h­íng ®i tèi ­u cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ c¸c c¸ch thùc hiÖn. Thêi gian cña mét chiÕn l­îc kh¸ dµi: kho¶ng 10 n¨m ®Õn 20 n¨m vµ 25 n¨m. ë ViÖt Nam, chiÕn l­îc ®­îc thùc hiÖn trong 10 n¨m cßn c¸c chiÕn l­îc 20, 25 n¨m ®­îc gäi lµ “tÇm nh×n”. Víi chøc n¨ng ®Þnh h­íng dµi h¹n, chiÕn l­îc ph¸t triÓn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: TÝnh chÊt ®Þnh tÝnh: Mçi b¶n chiÕn l­îc ®Òu ®­îc x©y dùng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ – x· héi nhÊt ®Þnh do ®ã chiÕn l­îc ph¸t triÓn ph¶i ®­a ra ®­îc c¸c c¬ héi, th¸ch thøc cña ®Êt n­íc trong thêi kú ®ã. §ång thêi còng ph¶i ®­a ra nh÷ng quan ®iÓm ph¸t triÓn còng nh­ c¸c môc tiªu ®¹t ®­îc trong thêi kú chiÕn l­îc TÝnh mÒm dÎo: ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ®­îc thùc hiÖn trong nh÷ng t¸c ®éng cña m«i tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. BÊt cø lóc nµo c¸c m«i tr­êng ®ã còng cã thÓ thay ®æi vµ ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn l­îc. V× vËy cÇn x©y dùng nhiÒu ph­¬ng ¸n chiÕn l­îc, coi mçi ph­¬ng ¸n lµ mét kÞch b¶n, mçi kÞch b¶n t­¬ng øng víi mét ®iÒu kiÖn thùc hiÖn kh¸c nhau. TÝnh ®ét ph¸: Mçi b¶n chiÕn l­îc cÇn v¹ch ra nh÷ng ®ét ph¸t mang tÝnh chÊt lµ b­íc ngoÆt cña thêi kú chiÕn l­îc. Nhê ®ã, nÒn kinh tÕ x· héi míi cã thÓ thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña chiÕn l­îc mét c¸ch toµn vÑn nhÊt. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn lµ c«ng cô ho¹ch ®Þnh ph¸t triÓn trong dµi h¹n. Trong mét b¶n chiÕn l­îc cña mét thêi kú ®Òu v¹ch ra nh÷ng ®­êng nÐt c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc trong thêi kú ®ã. Nh÷ng ®­êng nÐt ®ã ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c quan ®iÓm, ph­¬ng h­íng, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn mang tÝnh chÊt ®Þnh tÝnh vµ thÓ hiÖn qua c¸c tÝnh to¸n, c¸c dù b¸o, c¸c luËn chøng cô thÓ mang tÝnh chÊt ®Þnh l­îng. Bªn c¹nh ®ã chiÕn l­îc ph¸t triÓn cßn lµ c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh néi dung cña c¸c c«ng cô ho¹ch ®Þnh kh¸c nh­: quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, ch­¬ng tr×nh. C¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn cña chiÕn l­îc sÏ ®­îc triÓn khai cô thÓ b»ng c¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh, vïng, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vµ cô thÓ h¬n lµ c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n. Nãi c¸ch kh¸c, chiÕn l­îc lµ c­¬ng lÜnh ho¹t ®éng trong qu¶n lý kinh tÕ – x· héi. Khi x¸c ®Þnh néi dung mét b¶n chiÕn l­îc ph¸t triÓn, c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc, môc tiªu ph¸t triÓn, c¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn vµ c¸ch ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®· ®Æt ra. Bé phËn cÊu thµnh cña chiÕn l­îc ®­îc thÓ hiÖn ë s¬ ®å sau: 2.2. Quy ho¹ch ph¸t triÓn Quy ho¹ch ph¸t triÓn lµ sù thÓ hiÖn tÇm nh×n vµ bè trÝ kh«ng gian l·nh thæ, thêi gian nh»m chñ ®éng h­íng tíi môc tiªu chiÕn l­îc nh»m ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt vÒ kinh tÕ - x· héi Quy ho¹ch lµ mét v¨n b¶n mang tÝnh chÊt cô thÓ ho¸ ®Þnh h­íng vµ tÝnh ®Þnh ®Þnh h­íng ë ®©u cô thÓ h¬n cña chiÕn l­îc, thÓ hiÖn ë tÝnh chÊt kh«ng gian vµ thêi gian cña quy ho¹ch. Quy ho¹ch chñ yÕu ®i vµo kh«ng gian ph¸t triÓn, bè trÝ c¸c cùc ph¸t triÓn, c¸c ®iÓm ph¸t triÓn trong vïng víi thêi gian ng¾n vµ cô thÓ h¬n. Chøc n¨ng ®Çu tiªn cña chiÕn l­îc lµ sù thÓ hiÖn cña chiÕn l­îc trong thùc tÕ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Tõ chiÕn l­îc cô thÓ, quy ho¹ch tæng thÓ ®­îc x©y dùng theo h­íng bè trÝ s¬ ®å s¶n xuÊt, chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh ®­îc cô thÓ ho¸ ®Ó ph¸t triÓn ngµnh, m¹ng l­íi ph¸t triÓn c¬ së s¶n xuÊt. MÆt kh¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn cßn cã chøc n¨ng lµ cÇu nèi gi÷a chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch vµ qu¶n lý thùc hiÖn chiÕn l­îc. §iÒu ®ã ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng h¬n. 2.3. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi lµ mét c«ng cô ®Þnh h­íng trªn c¬ së cô thÓ ho¸ chiÕn l­îc ph¸t triÓn. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn ®­îc thÓ hiÖn bëi hÖ thèng c¸c chØ tiªu môc tiªu, chØ tiªu biÖn ph¸p vµ c¸c gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch c¬ b¶n, ¸p dông trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn cã ®Æc ®iÓm næi bËt lµ mang tÝnh chÊt ®Þnh h­íng ph¸t triÓn bao gåm c¸c quan ®iÓm môc tiªu vµ h­íng ®i c¬ b¶n cô thÓ h¬n quy ho¹ch ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cßn cã tÝnh chÊt ph©n ®o¹n cô thÓ, chÝnh x¸c cã ®iÓm ®Çu ®iÓm cuèi, cã thêi gian ph©n ®o¹n ng¾n th­êng lµ 4 n¨m vµ tÝnh ®Þnh h­íng cô thÓ thÓ hiÖn ë c¸c chØ tiªu ®­îc x©y dùng cô thÓ. Chøc n¨ng cña kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi lµ c«ng cô triÓn khai chiÕn l­îc vµ quy ho¹ch. Nã cô thÓ ho¸ c¸c môc tiªu ®Þnh h­íng b»ng c¸c hÖ thèng môc tiªu vµ vµ chØ tiªu, biÖn ph¸p ®Þnh h­íng ph¸t triÓn. KÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cßn x¸c ®Þnh c¸c c©n ®èi vÜ m« chñ yÕu: TÝch luü – tiªu dïng, tÝch luü - ®Çu t­, lao ®éng – viÖc lµm, c©n ®èi vÒ tµi chÝnh, c©n ®èi c¸n c©n th­¬ng m¹i quèc tÕ… 2.4. Ch­¬ng tr×nh – dù ¸n Ch­¬ng tr×nh – dù ¸n lµ mét c«ng cô ®Ó triÓn khai vµ cô thÓ ho¸ chiÕn l­îc ph¸t triÓn, quy ho¹ch ph¸t triÓn b»ng viÖc ®­a ra c¸c môc tiªu, chØ tiªu vµ tæ chøc quy tr×nh thùc hiÖn víi c¸c vÊn ®Ò bøc xóc næi cém trong thêi kú kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch 5 n¨m vµ ch­¬ng tr×nh dù ¸n ®­îc tiÕn hµnh song song nh»m b¶o ®¶m thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn. Ch­¬ng tr×nh – dù ¸n mang nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng kh¸c kÕ ho¹ch 5 n¨m. Ch­¬ng tr×nh dù ¸n cã thÓ mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò bøc xóc v× mçi dù ¸n chØ tËp trung gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò nªn kh«ng bÞ giµn tr¶i. MÆt kh¸c trong ph­¬ng thøc tæ chøc ph©n bæ nguån lùc cô thÓ theo ®Çu ra cuèi cïng, kh¸c ph©n bæ theo ®èi t­îng: n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô Ch­¬ng tr×nh – dù ¸n lµ c«ng cô ®Ó triÓn khai thùc hiÖn kÕ ho¹ch. Víi chóc n¨ng nµy, mét ch­¬ng tr×nh quèc gia ph¶i v¹ch ra c¸c môc tiªu cô thÓ, biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó thùc hiÖn. §ång thêi ch­¬ng tr×nh dù ¸n còng lµ c«ng cô xö lý c¸c vÊn ®Ò, c¸c kh©u ®ét ph¸ trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. C¸c vÊn ®Ò cÇn ph¶i x©y dùng vµ qu¶n lý b»ng ch­¬ng tr×nh quèc gia ®Òu lµ nh÷ng vÊn ®Ò næi cém bao gåm c¸c kh©u, c¸c m¾t xÝch quan träng 3. Vai trß cña kÕ ho¹ch ho¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam, kÕ ho¹ch ®· tõng tån t¹i trong nÒn kinh tÕ tËp trung mÖnh lÖnh nh­ng nã còng kh«ng mÊt ®i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh vai trß v« cïng quan träng cña kÕ ho¹ch ho¸. D­íi ®©y lµ nh÷ng vai trß quan träng ®ã. Trong mäi nÒn kinh tÕ - x· héi, kÕ ho¹ch cã vai trß ph¸t triÓn ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn vµ g¾n liÒn víi nã lµ sù hîp t¸c gi÷a c¸c ngµnh nh»m ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ - x· héi. §Ó sù ph©n c«ng lao ®éng – x· héi ®­îc ph¸t triÓn mét c¸ch lµnh m¹nh, Nhµ n­íc ®· thÓ hiÖn vai trß ®iÒu tiÕt cña m×nh th«ng qua hÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn mang tÝnh chÊt ®Þnh h­íng vµ thuyÕt phôc. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lu«n tån t¹i trong nã nh÷ng khuyÕt tËt. Cã hai c¸ch ®Ó xö lý: mét lµ ®Ó thÞ tr­êng tù ®iÒu tiÕt, hai lµ Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt b»ng kÕ ho¹ch. Víi c¸ch thø 2, khi ChÝnh phñ can thiÖp cã thÓ khuyÕt tËt vÉn ch­a ®­îc kh¾c phôc hoÆc n¶y sinh ra hÖ qu¶ phô. V× vËy ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ víi chi phÝ thÊp, ChÝnh phñ tæ chøc sù can thiÖp cña m×nh th«ng qua kÕ ho¹ch ho¸. ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nguån lùc khan hiÕm nªn kh«ng thÓ phÝ ph¹m. Mäi dù ¸n ®Çu t­ lùa chän ®Òu ph¶i b¶o ®¶m lîi Ých kinh tÕ - x· héi víi chi phÝ thÊp nhÊt cã thÓ. Khi ®ã kÕ ho¹ch cã vai trß lùa chän vµ phèi hîp nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ nh»m chuyÓn nh÷ng yÕu tè khan hiÕm vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi. Kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o huy ®éng vµ sö dông nguån lùc khan hiÕm trong n­íc, kÕ ho¹ch cßn cã vai trß huy ®éng vµ ph¸t huy nguån lùc n­íc ngoµi, Th«ng qua c¸c b¶n kÕ ho¹ch, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ yªn t©m ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, vµ ®ã còng lµ c¬ së ®Ó chóng ta chñ ®éng trong viÖc mêi gäi c¸c nhµ ®Çu t­. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng Nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm, c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch vÒ kinh tÕ - x· héi ®­îc c«ng bè réng r·i ®Õn ng­êi d©n: mét mÆt t¹o sù yªn d©n, mÆt kh¸c t¹o ra sù ®oµn kÕt nhÊt trÝ cña mäi tÇng líp d©n c­ trong x· héi ®Ó thùc hiÖn viÖc ph¸t triÓn. Qua ®ã cã thÓ huy ®éng ®­îc mäi nguån lùc trong nh©n d©n. Nãi chung kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cã nh÷ng ¶nh h­ëng tÝch cùc ®Õn th¸i ®é vµ t©m lý d©n c­. 4.KÕ ho¹ch ho¸ trong nÒn kinh tÕ tËp trung mÖnh lÖnh vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng Trong nÒn kinh tÕ tËp trung mÖnh lÖnh ChÝnh phñ thùc hiÖn khèng chÕ trùc tiÕp nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ th«ng qua qu¸ tr×nh ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh tõ Trung ­¬ng. Nh÷ng chØ tiªu mµ Nhµ n­íc ®Æt ra ®Òu rÊt cøng nh¾c vµ mang tÝnh chÊt ¸p ®Æt. C¸c môc tiªu cô thÓ ®­îc quyÕt ®Þnh tr­íc bëi c¸c nhµ kÕ ho¹ch ë Trung ­¬ng. KÕ ho¹ch x©y dùng xong th× trë thµnh b¾t buéc v× chØ cÇn mét ®¬n vÞ ph¸ vì kÕ ho¹ch cã thÓ dÉn ®Õn ph¸ vì nh÷ng c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ. Kh¸c víi kÕ ho¹ch trong nÒn kinh tÕ tËp trung mÖnh lÖnh, kÕ ho¹ch trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng mang tÝnh mÖnh lÖnh. Nhµ n­íc kh«ng cã quyÒn ra lÖnh cho c¸c doanh nghiÖp mµ chØ ®Þnh h­íng cho nÒn kinh tÕ. KÕ ho¹ch chØ x¸c ®Þnh ra nh÷ng môc tiªu cÇn phÊn ®Êu vµ ChÝnh phñ sö dông c«ng cô cña m×nh ®Ó ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch thuËn lîi h­íng vµo môc tiªu, kh«ng can thiÖp trùc tiÕp vµo c¸c quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¬ së. ChÝnh v× vËy kÕ ho¹ch trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng mang tÝnh chÊt linh ho¹t mÒm dÎo, kh«ng ra mÖnh lÖnh mµ c¨n cø vµo c¸c quy luËt kh¸ch quan. C¸c môc tiªu ®­îc ®Æt ra dùa trªn thùc tÕ vµ kh¶ n¨ng nguån lùc cña ®Êt n­íc. KÕ ho¹ch lÊy thÞ tr­êng lµm c¨n cø vµ c¨n cø vµ ®èi t­îng ®iÒu chØnh. KÕ ho¹ch ho¸ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng vÉn tån t¹i nh­ mét yªu cÇu kh¸ch quan nh­ng b¶n chÊt vµ néi dung cña kÕ ho¹ch cã sù thay ®æi. II. Lý luËn chung vÒ kÕ ho¹ch lao ®éng – viÖc lµm. 1. Lao ®éng vµ viÖc lµm 1.1.Ph©n biÖt nguån lao ®éng vµ lùc l­îng lao ®éng Nguån lao ®éng vµ lùc l­îng lµ nh÷ng kh¸i niÖm cã ý nghÜa quan träng lµm c¬ së cho viÖc tÝnh to¸nh c©n ®èi lao ®éng vµ viÖc lµm trong x· héi [2, trang 167] . Nguån lao ®éng lµ bé phËn d©n c­ tõ 15 ®Õn 60 tuæi cã kh¶ n¨ng lao ®éng, mong muèn lao ®éng vµ nh÷ng ng­êi ngoµi ®é tuæi lao ®éng nh­ng vÉn ®ang lµm viÖc t¹o ra thu nhËp. Nh­ vËy bé phËn cÊu thµnh nguån lao ®éng gåm: Nh÷ng ng­êi trong vµ ngoµi tuæi lao ®éng ®ang cã viÖc lµm Nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng Lùc l­îng lao ®éng lµ bé phËn d©n c­ ®ñ 15 tuæi trë lªn cã viÖc lµm vµ nh÷ng ng­êi ®ang thÊt nghiÖp. Lùc l­îng lao ®éng ®­îc cÊu thµnh bëi c¸c bé phËn: Tõ 15 tuæi trë lªn cã viÖc lµm Nh÷ng ng­êi ch­a cã viÖc lµm nh­ng mong muèn t×m ®­îc viÖc lµm Nh­ vËy lùc l­îng lao ®éng kh¸c nguån lao ®éng lµ: lùc l­îng lao ®éng kh«ng bao nhiªu gåm nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng nh­ng kh«ng mong muèn t×m ®­îc viÖc lµm 1.2 Ph©n biÖt thÊt nghiÖp vµ viÖc lµm ThÊt nghiÖp lµ t×nh tr¹ng mét bé phËn d©n c­ trong tuæi lao ®éng, cã kh¶ n¨ng lao ®éng, cã mong muèn t×m viÖc lµm nh­ng ch­a t×m ®­îc. Nh÷ng ng­êi thÊt nghiÖp lµ mét bé phËn cÊu thµnh nªn lùc l­îng lao ®éng vµ nguån lao ®éng. ViÖc lµm lµ nh÷ng ho¹t ®éng t¹o ra nguån lao ®éng theo ®óng ph¸p luËt bao gåm: Ho¹t ®éng lao ®éng t¹o ra thu nhËp. Ho¹t ®éng kh«ng bÞ ph¸p luËt cÊm. Nh÷ng ng­êi cã viÖc lµm lµ nh÷ng ng­êi trong vµ ngoµi tuæi lao ®éng ®ang ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ®ãng gãp t¹o ra thu nhËp cho x· héi 1.3Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn lao ®éng - viÖc lµm a. Nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn lao ®éng Lao ®éng lµ mét ph¹m trï cã tÝnh hai mÆt: mÆt sè l­îng vµ mÆt chÊt l­îng. VÒ sè l­îng YÕu tè d©n sè: D©n sè lµ c¬ së h×nh thµnh lùc l­îng lao ®éng. Sù biÕn ®éng cña quy m« vµ tèc ®é t¨ng d©n sè cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sè l­îng lao ®éng còng nh­ c¬ cÊu tuæi cña lùc l­îng lao ®éng. Sù biÕn ®éng ®ã bao gåm nh÷ng biÕn ®éng tù nhiªn vµ biÕn ®éng c¬ häc. Nhµ n­íc cÇn cã sù ®iÒu chØnh d©n sè sao cho tèc ®é t¨ng d©n sè ph¶i phï hîp víi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ. §ång thêi ph¶i kiÓm so¸t biÕn ®éng c¬ häc b»ng c¸ch lùa chän chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t¨ng cung lao ®éng vµ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ. YÕu tè tØ lÖ tham gia lùc l­îng lao ®éng:. Tû lÖ tham gia lùc l­îng lao ®éng cã sù kh¸c nhau gi÷a nam vµ n÷. Sù kh¸c nhau nµy chÞu sù ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña yÕu tè kinh tÕ - x· héi – v¨n ho¸ VÒ chÊt l­îng: ChÊt l­îng lao ®éng ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng tr×nh ®é häc vÊn, chuyªn m«n vµ kÜ n¨ng lao ®éng còng nh­ søc khoÎ cña hä. §iÒu nµy phô thuéc vµo c¸c dÞch vô y tÕ vµ ch¨m sãc søc khoÎ. Tr×nh ®é häc vÊn cho phÐp ng­êi lao ®éng cã kh¶ n¨ng tiÕp thu kiÕn thøc, cßn søc khoÎ gióp ng­êi lao ®éng cã kh¶ n¨ng chÞu søc Ðp cña c«ng viÖc, t¹o ra sù bÒn bØ trong c«ng viÖc VÒ chÊt l­îng: ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng lao ®éng lµ c¸c nh©n tè ph¶n ¸nh vÒ mÆt gi¸o dôc ®µo t¹o, søc khoÎ y tÕ vµ ®êi sèng v¨n ho¸ tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng. b. Nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc lµm Nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc lµm bao gåm c¸c yÕu tè thuéc vÒ kinh tÕ nh­: quy m«, tèc ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, c¬ cÊu kinh tÕ. C¸c nh©n tè trªn sÏ t¸c ®éng ®Õn cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng vµ c¬ cÊu lao ®éng.ViÖc nghiªn cøu c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc lµm sÏ lµ mét néi dung quan träng cña kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm 2. KÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm 2.1.Kh¸i niÖm KÕ ho¹ch lao ®éng viÖc lµm lµ bé phËn cña kÕ ho¹ch ph¸t triÓn. Nã x¸c ®Þnh, ®­a ra c¸c con sè vÒ cung, cÇu lao ®éng trong kú kÕ ho¹ch. Trªn sè ®ã x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu vµ gãp phÇn nh»m khai th¸c, huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ lùc l­îng lao ®éng x· héi. KÕ ho¹ch lao ®éng viÖc lµm lµ kÕ ho¹ch bé phËn v× nã nh»m vµo c¸c môc tiªu cña kÕ ho¹ch t¨ng tr­ëng, kÕ ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vïng kinh tÕ. Nã ®¶m b¶o vÒ nguån nh©n lùc cho viÖc thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c kÕ ho¹ch nµy. §ång thêi, kÕ ho¹ch lao ®éng viÖc lµm cßn lµ kÕ ho¹ch môc tiªu v× b¶n th©n nã còng x¸c ®Þnh môc tiªu n»m trong hÖ thèng c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi: gi¶i quyÕt viÖc lµm, c¸c chØ tiªu thÊt nghiÖp, c¸c chØ tiªu vÒ tr×nh ®é lao ®éng…. b.NhiÖm vô cña kÕ ho¹ch lao ®éng viÖc lµm trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn 5 n¨m: - X¸c ®Þnh, dù b¸o c¸c yÕu tè cung, cÇu lao ®éng. Cung lao ®éng ®­îc x¸c ®Þnh th«ng qua quy m« d©n sè vµ sè d©n ho¹t ®éng kinh tÕ. CÇu x¸c ®Þnh th«ng qua quy m« nÒn kinh tÕ còng nh­ c¬ cÊu viÖc lµm. -X¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu lao ®éng, viÖc lµm: bao gåm tæng quy m« lùc l­îng lao ®éng, møc gia t¨ng lùc l­îng lao ®éng, tæng quy m« viÖc lµm, møc gia t¨ng viÖc lµm, tû lÖ thÊt nghiÖp, tû lÖ sö dông thêi gian trong lao ®éng. -Th«ng qua mèi quan hÖ gi÷a cung- cÇu lao ®éng vµ c¸c chØ tiªu vÒ lao ®éng- viÖc lµm, kÕ ho¹c lao ®éng viÖc lµm cã nhiÖm vô thiÕt lËp c¸c gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch khai th¸c, huy ®éng sö dông cã hiÖu qu¶ nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu do chÝnh kÕ ho¹ch lao ®éng ®Æt ra. III. Mèi quan hÖ gi÷a kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm víi kÕ ho¹ch t¨ng tr­ëng, kÕ ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ 1. KÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm vµ kÕ ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ Lao ®éng lµ mét ®Çu vµo quan träng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ ®èi víi n­íc ta do ®ã kÕ ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm. HiÖn nay nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn dÞch theo h­íng t¨ng dÇn tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, gi¶m dÇn tû träng n«ng nghiÖp. ChÝnh sù chuyÓn dÞch chuyÓn ®ã ®· t¹o nªn nhu cÇu lao ®éng gi÷a ë vïng cã sù thay ®æi dÉn ®Õn. Tû träng lao ®éng ë ngµnh n«ng nghiÖp gi¶m dÇn, tû träng lao ®éng ë c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¨ng dÇn. Ng­îc l¹i, viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch dÞch chuyÓn c¬ cÊu lao ®éng theo h­íng tÝch cùc sÏ thóc ®Èy sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ diÔn ra nhanh chãng h¬n vµ ®¹t kÕ ho¹ch 2. Mèi quan hÖ gi÷a kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm vµ kÕ ho¹ch t¨ng tr­ëng KÕ ho¹ch t¨ng tr­ëng x¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ nguån lùc trong ®ã cã nguån lao ®éng lµ c¬ së cho kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm x¸c ®Þnh chØ tiªu gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kú kÕ ho¹ch. §ång thêi kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm còng x¸c ®Þnh nh÷ng môc tiªu dµi h¹n vµ khung khæ chung ®Ó ph¸t triÓn ®¸p øng yªu cÇu cho kÕ ho¹ch t¨ng tr­ëng. IV. Néi dung vµ ph­¬ng ph¸p kÕ ho¹ch ho¸ lao ®éng - viÖc lµm: 1. N«Þ dung: a. KÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu c¬ cÊu lùc l­îng lao ®éng x· héi ChØ tiªu c¬ cÊu lùc l­îng lao ®éng x· héi phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè sau: Quy m« d©n sè kú kÕ ho¹ch, tû lÖ d©n sè trong tuæi lao ®éng, tû lÖ d©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ, c¬ cÊu d©n sè tuæi lao ®éng theo khu vùc (thµnh thÞ, n«ng th«n…), c¬ cÊu lao ®éng trong c¸c ngµnh (c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô). Quy m«, tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè chi phèi sù biÕn ®éng cña d©n sè trong thêi kú kÕ ho¹ch. V× vËy cÇn x¸c ®Þnh vµ ®iÒu chØnh tèc ®é t¨ng d©n sè mét c¸ch cã kÕ ho¹ch ®Î ®¶m b¶o ®iÒu tiÕt nguån lao ®éng. CÊu t¹o d©n sè tuæi lao ®éng: Nguån lao ®éng cña mét ®Êt n­íc phô thuéc vµo c¬ cÊu tuæi lao ®éng cña n­íc ®ã. V× vËy ®Ó ®iÒu chØnh lùc l­îng lao ®éng x· héi th× kÕ ho¹c lao ®éng viÖc lµm cÇn cã sù ¨n khíp gi÷a cÊu t¹o tuæi víi c¸c môc tiªu ®Æt ra. Tû lÖ d©n sè tuæi lao ®éng, tû lÖ d©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ cho biÕt nguån lùc lao ®éng hiÖn t¹i cña ®Êt n­íc ®ã ®ång thêi cho phÐp chóng ta dù b¸o ®­îc sè l­îng lao ®éng trong kú kÕ ho¹ch. Qua c¸c chÝ sè nµy chóng ta cã thÓ ®¸nh gi¸ møc ®é phï hîp gi÷a d©n sè tuæi lao ®éng, quy m« viÖc lµm hiÖn cã cña nÒn kinh tÕ. Tãm l¹i, cung lao ®éng phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn d©n sè cña ®Êt n­íc. KÕ ho¹ch lao ®éng viÖc lµm ph¶i x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng cung lao ®éng ®Ó ®iÒu chØnh sao cho phï hîp víi môc tiªu ®Æt ra. b. X¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu cÇu lao ®éng mµ nÒn kinh tÕ quèc d©n cã thÓ ®em l¹i cho x· héi trong kú kÕ ho¹ch: CÇu lao ®éng phô thuéc vµo quy m« cña nÒn kinh tÕ. Coi quy m« nÒn kinh tÕ lµ mét hµm sè bao gåm c¸c biÕn sè: c«ng nghÖ, tµi nguyªn, lao ®éng vµ vèn víi quan hÖ ®ång biÕn. Gi¶ sö c¸c yÕu tè vÒ vèn, c«ng nghÖ, tµi nguyªn kh«ng ®æi th× quy m« cña nÒn kinh tÕ cµng lín th× nhu cÇu sö dông lao ®éng cµng lín. Bªn c¹nh ®ã nhu cÇu lao ®éng cßn phô thuéc vµo c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn viÖc tÝnh to¸n nhu cÇu lao ®éng trong mèi quan hÖ víi quy m« nÒn kinh tÕ nh­: n¨ng suÊt lao ®éng, ®Þnh møc lao ®éng. Trong ®ã n¨ng suÊt lao ®éng cµng cao th× nhu cÇu søc lao ®éng cµng Ýt. Ng­îc l¹i, trong ®iÒu kiÖn nguån lùc cã h¹n, ®Þnh møc lao ®éng cµng lín th× nhu cÇu søc lao ®éng l¹i cµng lín. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu sö dông søc lao ®éng lao ®éng kh¸c nhau, cã lÜnh vùc ®ßi hái nhiÒu hµm l­îng lao ®éng nh­ng cã ngµnh ®ßi hái nhiÒu hµm l­îng c«ng nghÖ. ChÝnh v× vËy c¬ cÊu ngµnh nghÒ, c¬ cÊu s¶n phÈm còng lµ mét yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn nhu cÇu lao ®éng c.C©n b»ng cung vµ cÇu lao ®éng X¸c ®Þnh c©n b»ng cung vµ cÇu lao ®éng lµ néi dung quan träng cña kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm. HiÖn nay ë n­íc ta cã t×nh tr¹ng cung lín h¬n cÇu, do ®ã §¶ng vµ Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch mét mÆt h¹n chÕ tèc ®é t¨ng d©n sè, mÆt kh¸c thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh»m t¹o viÖc lµm míi sao cho phï hîp víi t×nh h×nh ®Êt n­íc hiÖn nay. d.C¸c chÝnh s¸ch vÜ m« ®iÒu tiÕt sù l­u chuyÓn søc lao ®éng Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, sù l­u chuyÓn søc lao ®éng còng lµ mét ®iÒu cÇn thiÕt. Nã võa ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng thùc hiÖn ®Çy ®ñ quyÒn lùc lao ®éng, nã võa lµ yªu cÇu tÊt yÕu cña x· héi, lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸. 2. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh c¸c néi dung cña kÕ ho¹ch lao ®éng 2.1.Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chØ tiªu cung cÊp lùc l­îng lao ®éng x· héi a. Quy m« d©n sè kú kÕ ho¹ch B»ng c¸c chØ sè quy m« d©n sè kú gèc, tèc ®é t¨ng d©n sè ®­îc dù b¸o qua c¸c sè liÖu thèng kª vµ sù biÕn ®éng d©n sè c¬ häc ta cã thÓ x¸c ®Þnh quy m« d©n sè theo c«ng thøc Dk = D0 x (1 + k) ± M Víi Dk, D0 lµ d©n sè kú kÕ ho¹ch vµ kú gèc k lµ tèc ®é t¨ng d©n sè kú kÕ ho¹ch M lµ biÕt ®éng d©n sè c¬ häc b.X¸c ®Þnh quy m« d©n sè tuæi lao ®éng Cã 3 c¸ch ®Ó x¸c ®Þnh quy m« d©n sè tuæi lao ®éng C¸ch1: Ph­¬ng ph¸p chuyÓn ®æi trùc tiÕp: x¸c ®Þnh b»ng c¸c chØ tiªu d©n sè lao ®éng kú gèc, d©n sè b­íc vµo tuæi lao ®éng vµ d©n sè hÕt tuæi lao ®éng ¦u ®iÓm: Theo dâi ®­îc l­îng lao ®éng trong tõng ®é tuæi Nh­îc ®iÓm:TÝnh to¸n d©n sè trong tõng ®é tuæi kh¸ phøc t¹p v× phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè. C¸ch 2: Ph­¬ng ph¸p suy ra tõ tr¹ng th¸i ®éng: dùa vµo tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n qua c¸c n¨m ¦u ®iÓm: §¬n gi¶n, dÔ tÝnh Nh­îc ®iÓm: KÕt qu¶ thu ®­îc cã sai sè lín C¸ch 3: Ph­¬ng ph¸p quan hÖ tû lÖ: Dùa vµo tû lÖ d©n sè tuæi lao ®éng so víi quy m« d©n sè ¦u ®iÓm: ThÓ hiÖn ®­îc mèi quan hÖ gi÷a d©n sè tuæi lao ®éng vµ quy m« d©n sè - Nh­îc ®iÓm: KÕt qu¶ thu ®­îc cã sai sè lín v× tû lÖ d©n sè tuæi lao ®éng so víi quy m« d©n sè lµ con sè kh«ng cè ®Þnh vµ cã tÝnh t­¬ng ®èi c. X¸c ®Þnh quy m« d©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ. Dùa vµo d©n sè tuæi lao ®éng vµ thùc tr¹ng d©n sè tuæi lao ®éng vµ phÇn tr¨m d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ ¦u ®iÓm: Cho biÕt x¸c ®Þnh bé phËn kh«ng tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ Nh­îc ®iÓm: Ph­¬ng ph¸p nµy kh¸ phøc t¹p, ®Æc biÖt lµ trong x¸c ®Þnh d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ. d.X¸c ®Þnh c¬ cÊu d©n sè tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ Néi dung nµy cã thÓ x¸c ®Þnh ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau: theo kh«ng gian (thµnh thÞ vµ n«ng th«n), theo giíi tÝnh, theo løa tuæi hoÆc theo ngµnh kinh tÕ… 2.2 X¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu cÇu lao ®éng a. TÝnh theo ®Þnh møc hao phÝ lao ®éng ®èi víi ®Çu vµo kh«ng ph¶i lµ lao ®éng. Ph­¬ng ph¸p nµy m« pháng m« h×nh t¨ng tr­ëng cña Harrod Domar. Ph­¬ng ph¸p nµy coi hÖ sè kÕt hîp vèn vµ lao ®éng lµ con sè cè ®Þnh ¦u ®iÓm: §¬n gi¶n, dÔ tÝnh. ThÓ hiÖn ®­îc quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ, t¨ng tr­ëng vèn s¶n xuÊt víi t¨ng tr­ëng lao ®éng Nh­îc ®iÓm: Ch­a ®Æt vÊn ®Ò thay ®æi c«ng nghÖ kinh tÕ vµ ph­¬ng thøc tæ chøc kÕ hîp b.TÝnh theo n¨ng suÊt Ph­¬ng ph¸p nµy dùa trªn mèi quan hÖ gi÷a quy m« kinh tÕ víi lao ®éng bao gåm c¸c b­íc sau: X¸c ®Þnh n¨ng suÊt lao ®éng kú gèc b»ng ph­¬ng ph¸p th«ng kª Dù b¸o tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng kú kÕ ho¹ch TÝnh n¨ng suÊt lao ®éng kú kÕ ho¹ch Dù b¸o GDP kú kÕ ho¹ch TÝnh nhu cÇu lao ®éng kú kÕ ho¹ch theo lao ®éng ¦u ®iÓm: G¾n nhu cÇu lao ®éng víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ Nh­îc ®iÓm: Phøc t¹p, khã tÝnh Sai sè lín c. C¨n cø vµo ®é co gi·n cña viÖc lµm víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt -X¸c ®Þnh hÖ sè co gi·n gi÷a lao ®éng vµ GDP -X¸c ®Þnh nhu cÇu t¨ng tr­ëng lao ®éng b»ng c«ng thøc lk = gk x e - X¸c ®Þnh nhu cÇu lao ®éng theo c«ng thøc Lk = L0x(1+lk) Víi: L0, Lk lµ lao ®éng kú gèc vµ kú kÕ ho¹ch. lk lµ tèc ®é t¨ng lao ®éng trong kú kÕ ho¹ch. e lµ hÖ sè co gi·n gi÷a lao ®éng vµ GDP ¦u ®iÓm: Cã thÓ tÝnh cho toµn bé nÒn kinh tÕ theo tõng ngµnh, tõng ®Þa ph­¬ng ®Ó x¸c ®Þnh c¬ cÊu nhu cÇu lao ®éng theo ngµnh hoÆc theo ®Þa ph­¬ng. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh cung cÇu lao ®éng x· héi C©n b»ng cung vµ cÇu x· héi b»ng c¸cg gi÷ quy m« d©n sè t¨ng kh«ng qu¸ cao, ®ång thêi n©ng cao chÊt l­îng cña d©n sè nhÊt lµ søc lao ®éng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu. §iÒu chØnh s¾p xÕp hîp lý kÕt cÊu s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ c¨n cø vµo t×nh h×nh nh©n lùc cña ®Êt n­íc ®Ó ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi t¹o thªm viÖc lµm míi Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tiÕt sù l­u chuyÓn søc lao ®éng Ph­¬ng ph¸p nµy khèng chÕ trùc tiÕp b»ng c¸c chØ tiªu cô thÓ ¦u ®iÓm: Thùc hiÖn ®óng kÕ ho¹ch ®Æt ra vÒ lao ®éng - viÖc lµm cã t¸c dông tÝch cùc trong mét thêi gian ®èi víi n­íc ta. VÒ sau kh«ng cßn phï hîp n÷a Nh­îc ®iÓm - H¹n chÕ tÝnh chñ ®éng cña doanh nghiÖp trong viÖc tuyÓn dông còng nh­ sö dông lao ®éng theo t×nh h×nh vµ nhu cÇu cña doanh nghiÖp m×nh - Trong mét sè doanh nghiÖp cã hiÖn t­îng d­ thõa néi bé - Bªn cÇu th× kh«ng chän ®­îc nh©n lùc theo nhu cÇu cña m×nh, bªn cung th× c«ng cã c¹nh tranh, ®©y lµ mét d¹ng thÊt b¹i cña thÞ tr­êngd lao ®éng HiÖn nay, ph­¬ng ph¸p ®­îc ¸p dông lµ ph­¬ng ph¸p l­u chuyÓn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Bëi v× ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ kh¾c phôc ®­îc tÊt c¶ c¸c nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p trªn mét c¸ch hoµn thiÖn nhÊt. Ch­¬ng II: §¸nh gi¸ thùc hiÖn kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm ë ViÖt Nam giai ®o¹n 2001- 2005 T×nh h×nh lao ®éng - viÖc lµm ë n­íc ta hiÖn nay Sè l­îng Quy m« vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng d©n sè Quy m« d©n sè ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng. N¨m 2001 d©n sè ViÖt Nam kho¶ng 78,68 triÖu ng­êi víi tèc ®é t¨ng lµ 1,4% ®· ®¹t 79,72 triÖu ng­êi (n¨m 2002), 80 triÖu ng­êi (n¨m 2003). §Õn th¸ng 8 n¨m 2005 ®¹t 83,14 triÖu ng­êi víi tèc ®é t¨ng trung b×nh lµ 1,3%/n¨m vµ xu h­íng lµ gi¶m dÇn tèc ®é t¨ng d©n sè. §ã lµ thµnh tÝch cña ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ë n­íc ta. MÆc dï tèc ®é gia t¨ng d©n sè nãi chung vµ møc sinh nãi riªng cña n­íc ta trªn ®µ gi¶m dÇn nh­ng con sè 1,3% vÉn lµ con sè lín. §iÒu tiÕt hîp lý møc ®é gia t¨ng d©n sè vÉn lµ yªu cÇu cho sù ph¸t triÓn x· héi nãi chung võa lµ mét gi¶i ph¸p ®Ó ®iÒu tiÕt nguån lao ®éng vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm nãi riªng. So víi tèc ®é t¨ng d©n sè th× téc ®é t¨ng cña d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng cao h¬n nhiÒu. N¨m 2001, d©n sè trong tuæi lao ®éng cña n­íc ta lµ 46,63 triÖu, n¨m 2002 lµ 48,48 triÖu ng­êi t¨ng 3,9%, c¸c n¨m sau cã xu h­íng t¨ng cao h¬n. Mçi n¨m n­íc ta cã kho¶ng 1,3 triÖu ng­êi b­íc vµo tuæi lao ®éng. NÕu so víi møc t¨ng viÖc lµm trong cïng thêi kú (kho¶ng tõ 1,4% ®Õn 2,9%/ n¨m) th× cã thÓ thÊy râ hiÖn cã mét bé phËn ng­êi lao ®éng trong tuæi kh«ng thÓ t×m kiÕm viÖc lµm. b. Tû lÖ tham gia vµo lùc l­îng lao ®éng Do d©n sè t¨ng nhanh trong thêi gian gÇn ®©y, tû träng d©n sè trÎ t¨ng lªn ®¸ng kÓ vµ trë thµnh nguån lao ®éng tiÒm n¨ng. N¨m 2001, tû lÖ d©n sè trong tuæi lao ®éng lµ 59,25% t¨ng lªn 60,66% n¨m 2002 vµ t¨ng nhanh ë c¸c n¨m tiÕp theo. Tuy nhiªn tû lÖ nµy sÏ gi¶m dÇn v× qu¸ tr×nh giµ ho¸ d©n sè ®· ph¸t huy t¸c dông. NÕu so s¸nh sè lao ®éng gi÷a hai nhãm tuæi 15 – 19 vµ 55 – 59 tuæi trong cïng mét thêi ®iÓm th× cã thÓ thÊy cø mét ng­êi b­íc ra khái tuæi lao ®éng th× cã bao nhiªu ng­êi b­íc vµo tuæi lao ®éng. N¨m 1999 con sè nµy lµ 4,55 ; n¨m 2002 gi¶m xuèng cßn 4,47; n¨m 2004 lµ 4,2 vµ cã xu h­íng gi¶m nhÑ. Qua c¸c cuéc ®iÒu tra cho thÊy, tû träng nhãm ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng t¨ng cßn tû träng tham gia vµo lùc l­îng cña d©n sè gi¶m. Theo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, nhu cÇu vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o t¨ng theo, chÝnh v× vËy sè l­îng d©n c­ trÎ tõ 15 – 25 tuæi tham gia vµo c¸c tr­êng líp ngµy cµng t¨ng lµm tû lÖ tham gia lùc l­îng lao ®éng ngµy cµng gi¶m. N¨m 1989 tû lÖ nµy lµ 90,8% th× n¨m 2002 tû lÖ nµy cßn 83,9% vµ cã xu h­íng gi¶m h¬n n÷a trong c¸c n¨m tiÕp theo. ChÊt l­îng Tr×nh ®é häc vÊn cña ng­êi lao ®éng Tr×nh ®é häc vÊn cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng ®­îc n©ng cao. Tû lÖ ng­êi biÕt ch÷ trong tæng sè lùc l­îng lao ®éng ViÖt Nam nãi chung t­¬ng ®èi cao vµ ®ang cã xu h­íng t¨ng lªn. N¨m 2001 tû lÖ ng­êi tèt nghiÖp cÊp I lµ 30,02%; tèt nghiÖp cÊp II lµ 32,7%; tèt nghiÖp cÊp III lµ 17,58%. §Õn n¨m 2003 tû lÖ nµy cã sù thay ®æi t­¬ng øng nh­ sau: 31,51%; 30,4%; 18,37% (xem b¶ng1). B¶ng 1: C¬ cÊu lao ®éng chia theo tr×nh ®é v¨n ho¸ phæ th«ng cña c¶ n­íc §¬n vÞ % ChØ tiªu N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003 Tû lÖ tèt nghiÖp cÊp I 30,02 31,71 31,51 Tû lÖ tèt nghiÖp cÊp II 32,7 30,46 30,4 Tèt nghiÖp cÊp III 17,58 18,29 18,37 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2004. §iÒu nµy chøng tá viÖc n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ ®· ®­îc chó träng h¬n. ChÊt l­îng vµ d¹y häc ®­îc n©ng cao ë tÊt c¶ c¸c cÊp, ®iÒu ®ã kh«ng chØ gióp n©ng cao mÆt d©n trÝ cho x· héi nãi chung, ng­êi lao ®éng nãi riªng mµ cßn ®¸p øng yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ cã sù kh¸c biÖt vÒ tr×nh ®é gi÷a c¸c vïng: thµnh thÞ vµ n«ng th«n. ë khu vùc n«ng th«n tû lÖ lao ®éng ch­a biÕt ch÷ lµ 0,8%, ë khu vùc ®« thÞ chØ chiÕm 0,17%, tû lÖ lao ®éng ®· tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc ë thµnh thÞ lµ 58,5% th× tr×nh ®é nµy ë n«ng th«n thÊp h¬n rÊt nhiÒu: 16,63%. Riªng t¸m vïng l·nh thæ, vïng cã tû lÖ lùc l­îng lao ®éng mï ch÷ vµ ch­a tèt nghiÖp tiÓu häc cao nhÊt lµ T©y B¾c (34,9%) tiÕp ®Õn lµ T©y Nguyªn (25,9%); thÊp nhÊt lµ ®ång b»ng s«ng Hång (2,8%); c¸c vïng kh¸c tû lÖ nµy tõ 8,1% ®Õn 15,1%. Vïng cã tû lÖ tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc cao nhÊt ®ång b»ng s«ng Hång (26,5%), tiÕp ®Õn lµ §«ng Nam Bé (25,6%); thÊp nhÊt lµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long (10,5%) vµ T©y B¾c (11,7%); c¸c vïng kh¸c tû lÖ nµy tõ 15,6% ®Õn 21,6%. Nh×n chung tr×nh ®é häc vÊn phæ th«ng cña lùc l­îng lao ®éng ë c¸c vïng T©y B¾c, T©y Nguyªn cßn thÊp h¬n kh¸ nhiÒu so víi c¸c vïng kh¸c. Lao ®éng ®­îc ®µo t¹o nghÒ nghiÖp vµ kü n¨ng MÆc dï tr×nh ®é häc vÊn ®­îc n©ng cao nh­ng tû lÖ lao ®éng ®­îc ®µo t¹o nghÒ nghiÖp vµ kü n¨ng cßn qu¸ nhá. N¨m 2003 tû lÖ lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n lµ 20,99% t¨ng 1,3% so víi n¨m 2002. Con sè nµy t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m nh­ng tû lÖ vÉn cßn khiªm tèn, ®Æc biÖt lµ lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng, ®¹i häc. C¬ cÊu chÊt l­îng lao ®éng còng cßn nhiÒu bÊt hîp lý v× tû lÖ c«ng nh©n kü thuËt cßn thÊp vµ lao ®éng gi¶n ®¬n qu¸ nhiÒu. Tãm l¹i, tr×nh ®é kü thuËt tay nghÒ, kü n¨ng, kinh nghiÖm qu¶n lý cña ®éi ngò lao ®éng ViÖt Nam cßn thÊp. TrÇm träng h¬n, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña lao ®éng cßn cã sù chªnh lÖch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. ë khu vùc thµnh thÞ, tû lÖ lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt lµ 44,6%, n«ng th«n lµ 11,89%. §Æc biÖt ë c¸c tØnh miÒn nói, c¸c n«ng – l©m tr­êng tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ tay nghÒ cña c«ng nh©n cßn thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c n¬i kh¸c. Sè l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp cßn qu¸ thiÕu so víi yªu cÇu vµ còng chñ yÕu tËp trung ë thµnh phè vµ ®« thÞ lín nh­ Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh…. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ ®­îc chó träng vµ cã thµnh tÝch cao. C¸c trung t©m ®µo t¹o vµ c¬ së dËy nghÒ xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu vµ ph¸t huy t¸c dông. C¸c ®Þa ph­¬ng, bé ngµnh ®Òu xóc tiÕn ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cho ng­êi lao ®éng. Tuæi ®êi, tuæi nghÒ vµ t×nh tr¹ng thÓ lùc cña lao ®éng n­íc ta. Lùc l­îng lao ®éng hiÖn cã ë løa tuæi tõ 18 ®Õn 34 chiÕm tû lÖ cao (chiÕm kho¶ng 60% tæng sè ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng) ®Æc tËp trung ë c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. B­íc vµo giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng ®­îc n©ng cao. ChÝnh v× vËy, lao ®éng ViÖt Nam kh«ng nh÷ng cã ­u thÕ trÎ mµ cßn cã tr×nh ®é chuyªn m«n ®¸p øng yªu cÇu xuÊt khÈu lao ®éng. Tuæi nghÒ còng cã sù chuyÓn biÕn lín. Sè lao ®éng cã tuæi nghÒ tõ 1 ®Õn 10 n¨m chiÕm 58%, hÇu hÕt sè c«ng nh©n nµy lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Nh÷ng c«ng nh©n cã tuæi nghÒ cao h¬n th­êng tËp trung ë c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. VÒ thÓ lùc, lao ®éng ViÖt Nam cßn nhiÒu h¹n chÕ. Träng l­îng vµ chiÒu cao cña thanh niªn ViÖt Nam ®Òu thÊp (trung b×nh cao 154cm nÆng 42,4 kg)bï l¹i cã sù ch¨m chØ, siªng n¨ng vµ dÎo dai. Tuy nhiªn ®iÒu ®ã còng ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu cña ph­¬ng ph¸p tæ chøc vµ c­êng ®é lao ®éng theo kiÓu c«ng nghiÖp Kû luËt lao ®éng PhÇn lín lao ®éng n­íc ta cßn mang t¸c phong s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng: tuú tiÖn vÒ giê giÊc vµ hµnh vi… Ng­êi lao ®éng ch­a ®­îc trang bÞ c¸c kiÕn thøc vµ kü n¨ng lµm viÖc. §iÒu nµy thÊy râ qua c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Mét sè vô ®×nh c«ng b¾t nguån tõ ý thøc kû luËt kÐm. Tuy nhiªn xÐt vÒ ý thøc c«ng d©n, ý thøc ph¸p quyÒn, ng­êi c«ng d©n cã nh÷ng b­íc tiÕn bé râ rÖt. B­íc vµo thÕ kû XXI, mét bé phËn ®¸ng kÓ nh÷ng ng­êi lao ®éng ViÖt Nam nh¹y c¶m víi th«ng tin, v¨n hãa, v¨n minh cña nh©n lo¹i. TÊt c¶ nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p cña thÕ giíi ®Òu theo luång th«ng tin mµ ®Õn víi ViÖt Nam. Nh÷ng th«ng tin ®ã h×nh thµnh nªn nh©n c¸ch míi cña ng­êi lao ®éng ViÖt Nam. T×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm ë n­íc ta giai ®o¹n 2001 – 2005 T×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu lao ®éng - viÖc lµm ViÖc lµm míi. §­êng lèi míi ph¸t triÓn kinh tÕ hµnh ho¸ nhiÒu thµnh phÇn do §¶ng ta khëi x­íng vµ l·nh ®¹o ®· t¹o ra nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ng­êi lao ®éng cã c¬ héi tù t¹o viÖc lµm vµ cã viÖc lµm míi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu bøc xóc vµ gãp phÇn æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi. Sè viÖc lµm míi ®­îc t¹o ra hµng n¨m t¨ng nhanh, b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng h¬n 1,4 triÖu ng­êi ®¹t 112% kÕ ho¹ch. Trong c¸c n¨m tiÕp theo, con sè nµy tiÕp tôc t¨ng vµ ®Òu hoµn môc tiªu ®Æt ra (xem b¶ng 2). Riªng n¨m 2005 kÕ ho¹ch ®Æt ra lµ t¹o 1,6 triÖu viÖc lµm míi th× ®Õn th¸ng 8 n¨m 2005 sè viÖc lµm míi ®· lµ 1,3 triÖu ng­êi. Dù b¸o sÏ hoµn thµnh môc tiªu ®Æt ra. XuÊt khÈu lao ®éng. N­íc ta ®· thùc hiÖn xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia theo c¬ chÕ thÞ tr­êng tõ thËp kØ 90, ®Õn nay ®· cã chç ®øng v÷ng ch¾c t¹i c¸c thÞ tr­êng lao ®éng chñ yÕu trªn thÕ giíi. T¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, môc tiªu ®Æt ra lµ trong giai ®o¹n 2001 – 2005 xuÊt khÈu ®­îc 26,69 v¹n lao ®éng. sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu giai ®o¹n nµy ®¹t 29,3 v¹n ng­êi v­ît 9,7% kÕ ho¹ch. Cô thÓ: n¨m 2001 xuÊt khÈu ®­îc 3,7 ngh×n ng­êi ®¹t 100% kÕ ho¹ch vµ ®Õn th¸ng 8 n¨m 2005 sè lao ®éng ®­îc xuÊt khÈu lµ 6,8 v¹n ng­êi dù b¸o sÏ v­ît kÕ ho¹ch lµ 7 v¹n ng­êi. Sè l­îng xuÊt khÈu lao ®éng t¨ng lªn mét mÆt ph¶n ¸nh thµnh tÝch cña §¶ng vµ ChÝnh phñ trong c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng, mÆt kh¸c còng ph¶n chÊt l­îng lao ®éng ViÖt Nam ®· ®­îc n©ng cao nªn ®­îc thÞ tr­êng lao ®éng thÕ giíi tÝn dông. T×nh h×nh sö dông lao ®éng ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua hai chØ tiªu: tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n vµ tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ VÒ chØ tiªu tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n. N¨m 2002, kÕ ho¹ch ®Æt ra lµ: gi¶m t¨ng tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n lªn 78%, tuy nhiªn kÕt qu¶ ®¹t ®­îc lµ 75,41% ch­a hoµn thµnh kÕ ho¹ch ®Æt ra vµ trong c¸c n¨m tiÕp theo, t×nh h×nh trªn vÉn tiÕp tôc x¶y ra. Riªng n¨m 2005 môc tiªu ®Æt ra lµ 80% nh­ng ®Õn th¸ng 8 n¨m nay vÒ c¬ b¶n ®· hoµn thµnh kÕ ho¹ch. Tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ. Môc tiªu ®Æt ra trong giai ®o¹n 2001 – 2005 lµ gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp thµnh thÞ xuèng cßn 5,4%, tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn chØ tiªu nµy vÉn ch­a ®¹t ®­îc kÕ ho¹ch ®Æt ra. N¨m 2002, tû lÖ sö dông lao ®éng lµ 6,01% (môc tiªu lµ 6%). N¨m 2005, tû lÖ nµy lµ 5,5% trong khi môc tiªu ®Æt ra lµ nhá h¬n 5,4% (xem b¶ng 2). §iÒu nµy chøng tá, c«ng t¸c gi¶i quyÕt viÖc lµm cho thµnh thÞ vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp. Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, ®ång thêi cã quy ho¹ch vÒ viÖc lao ®éng di chuyÓn tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ. C¬ cÊu lao ®éng theo ngµnh kinh tÕ cã sù chuyÓn dÞch tÝch cùc. Theo môc tiªu §¹i héi IX, ®Õn n¨m 2005 gi¶m tû träng lao ®éng lao ®éng ngµnh n«ng nghiÖp xuèng cßn kho¶ng 56 ®Õn 57%, t¨ng tû träng ngµnh c«ng nghiÖp lªn 20 – 21% vµ ngµnh dÞch vô lµ 22 – 23%. Tuy nhiªn ®Õn th¸ng 8 n¨m 2005 c¸c tû träng nµy ®¹t lÇn l­ît lµ 57,44%; 18,7%; 23,79% kh«ng hoµn thµnh kÕ ho¹ch. Kh«ng nh÷ng c¬ cÊu lao ®éng theo ngµnh kinh tÕ dÞch chuyÓn theo h­íng tÝch cùc mµ c¬ cÊu lao ®éng theo thµnh phÇn kinh tÕ còng dÞch chuyÓn theo xu h­íng phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. N¨m 2001 c¶ n­íc cã 10,2% tæng sè lao ®éng cã viÖc lµm trong khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc, khu vùc kinh ngoµi nhµ n­íc lµ 89,6% vµ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ 0,94%. §Õn n¨m 2004 tû lÖ nµy t­¬ng øng lµ 10,3%; 88,2%; 1,5%. §iÒu nµy chøng tá ®ãng gãp to lín cña kinh tÕ t­ nh©n vµ kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong c«ng t¸c t¹o c«ng ¨n viÖc lµm. XÐt vÒ thùc hiÖn kÕ ho¹ch n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng. Hµng n¨m cã rÊt nhiÒu lao ®éng ®­îc ®µo t¹o vµ ®Òu v­ît møc kÕ ho¹ch. N¨m 2005 kÕ ho¹ch ®Æt ra lµ n©ng tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o lªn 30%, tuy nhiªn kÕt qu¶ ®¹t ®­îc lµ 25% ch­a hoµn thµnh kÕ ho¹ch. Bµi to¸n n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng ë ViÖt Nam vÉn cßn lµ bµi to¸n khã. chØ tiªu Giai ®o¹n 2001 – 2005 N¡M 2001 N¨m 2002 N¨m 2003 N¨m 2004 N¨m 2005 KH TH KH TH KH TH KH TH KH TH KH TH Thùc hiÖn ®Õn th¸ng 8 n¨m 2005 T¹o viÖc lµm míi (triÖu ng­êi) 7,5 7,54 1,2 1,4 1,4 1,42 1,5 1,52 1,5 1,555 1,6 1,3 Thêi gian sö dông la ®éng ë n«ng th«n (%) 80 80 78 75,41 80 77,94 80 78,75 80 80 ThÊt nghiÖp ë thµnh thÞ (%) < 5,4 5.5 6 6,28 < 6 6,01 < 6 5,78 < 5,4 5,53 < 5,4 C¬ cÊu lao ®éng theo ngµnh: (%) + N«ng nghiÖp + C«ng nghiÖp + DÞch vô 100 56-57 20-21 22-23 100 57,44 18,79 23,78 100 60,54 14,41 25,05 100 60,67 15,13 24,2 100 59,04 16,4 24,55 100 57,9 17,4 24,7 100 57,44 18,79 23,78 XuÊt khÈu lao ®éng (v¹n ng­êi) 29,3 3,7 3,7 4,0 4,6 6,0 7,5 6 6,7 7,0 6,8 Tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o (%) 30 25 B¶ng 2: T×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch lao ®éng viÖc lµm n­íc ta giai ®o¹n 2001 - 2005 2. Thµnh tùu vµ h¹n chÕ trong thùc hiÖn kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm Thµnh tùu: Qóa tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001 – 2005 ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu nh­ sau: Mét lµ sè viÖc lµm míi ngµy cµng t¨ng. N¨m 2001, nÒn kinh tÕ t¹o ra 1,4 triÖu viÖc lµm míi. Con sè nµy t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, ®©y lµ thµnh tÝch cña Nhµ n­íc trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. Sè viÖc lµm míi nµy chñ yÕu ®­îc t¹o bëi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Hai lµ c¬ cÊu lao ®éng ë c¸c ngµnh cã sù chuyÓn dÞch hîp lý. C¬ cÊu lao ®éng ngµnh còng cã sù chuyÓn dÞch theo xu h­íng t¨ng dÇn tû träng lao ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, gi¶m dÇn tû träng lao ®éng trong ngµnh n«ng nghiÖp. Ba lµ c¬ cÊu viÖc chia theo thµnh phÇn kinh tÕ cã sù chuyÓn dÞch theo h­íng tÝch cùc. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta chñ tr­¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®a thµnh phÇn. §Õn nay hai thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n vµ kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· thÓ hiÖn vai trß tÝch cùc cña chóng: kh«ng nh÷ng ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ mµ cßn cã nh÷ng ®ãng gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi d©n. Trong nh­ng n¨m gÇn ®©y tû lÖ lao ®éng ë hai khu vùc nµy kh«ng ngõng t¨ng lªn. Bèn lµ hiÖu qña sö dông lao ®éng t¨ng lªn râ rÖt thÓ hiÖn qua tû lÖ thêi gian sö dông lao ®éng ë n«ng th«n t¨ng lªn vµ tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ gi¶m xuèng. H¹n chÕ Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu rÊt ®¸ng khÝch lÖ nh­ trªn vÉn cßn tån t¹i nh÷ng mÆt h¹n chÕ. Mét lµ tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ cßn cao vµ tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n t¨ng chËm. Trong giai ®o¹n 2001 – 2005 hai chØ tiªu nµy ®· ch­a ®¹t kÕ ho¹ch. CÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp c¶i thiÖn nh÷ng chØ tiªu trªn. Hai lµ lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc vÉn t¨ng liªn tôc. Trong khi ®ãng gãp thu nhËp cña khu vùc nµy bÞ h¹n chÕ th× sè l­îng lao ®éng vÉn t¨ng lªn lµm cho thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi gi¶m, nh­ thÕ lµ sö dông nguån lùc lao ®éng kh«ng hîp lý. Ba lµ tæng viÖc lµm míi tuy t¨ng nh­ng cßn chËm ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu viÖc lµm. Nguyªn nh©n ChÊt l­îng lao ®éng cßn thÊp. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh cã kh¶ n¨ng t¹o nhiÒu viÖc lµm nh­ng ®ßi hái chÊt l­îng lao ®éng cao nªn kh¶ n¨ng ®¸p øng lµ rÊt thÊp. Lao ®éng kh«ng nh÷ng yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é mµ cßn kÐm c¶ vÒ thÓ lùc, kh¶ n¨ng chÞu ®ùng c­êng ®é lao ®éng kh«ng cao. ChÝnh s¸ch lao ®éng viÖc lµm vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch n©ng cao tr×nh ®é lao ®éng. T×nh tr¹ng thõa thÇy thiÕu thî ®ang lµ vÊn ®Ò bÊt cËp hiÖn nay. §ång thêi chÝnh s¸ch di d©n còng ¶nh h­ëng kh¸ lín ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh­ ¶nh h­ëng ®Õn vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ ®Æc biÖt lµ lµm cho sè l­îng thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ gia t¨ng. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn thùc hiÖn kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm Nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan: Trong kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001 – 2005 d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc kÕ ho¹ch vÒ xuÊt khÈu lao ®éng ®· ®­îc thùc hiÖn thµnh c«ng. Thµnh c«ng ®è mét phÇn do sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc nhËp khÈu lao ®éng ViÖt Nam nh­: Malaysia, Hµn Quèc, Singapo….Sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ gióp duy tr× vµ t¨ng con sè lao ®éng ®­îc xuÊt khÈu. Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng sèng vµ lµm viÖc “an c­ l¹c nghiÖp”. Kh«ng nh÷ng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ n­íc ngoµi míi gióp chóng ta hoµn thµnh kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm mµ c¶ ë trong n­íc sù æn ®Þnh nµy cã ý nghÜa v« cïng quan träng. Sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ víi tèc ®é t¨ng tr­ëng cao ®· t¹o ra nhiÒu viÖc lµm míi vµ c¬ cÊu lao ®éng theo ngµnh chuyÓn dÞch theo h­íng tÝch cùc. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, n­íc ta kh«ng nh÷ng æn ®Þnh vÒ kinh tÕ mµ cßn lµ mét n­íc cã t×nh h×nh chÝnh trÞ æn ®Þnh nhÊt. Sù æn ®Þnh ®ã thu hót sù ®Çu t­ cña n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam _mét nh©n tè quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ ®­îc n©ng cao. S¶n phÈm cña n­íc ta chñ yÕu lµ s¶n phÈm mang nhiÒu hµm l­îng lao ®éng nh­ giµy da, dÖt may. Nh÷ng s¶n phÈm nµy ®ang chiÕm thÞ phÇn ngµy cµng lín trªn thÞ tr­êng quèc tÕ bëi chÊt l­îng tèt mÉu m· ®Ñp mµ gi¸ c¶ l¹i ph¶i ch¨ng. Thµnh tÝch nµy còng ®ãng gãp mét phÇn quan träng vµo gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. Chñ quan C¸c chÝnh s¸ch lao ®éng - viÖc lµm cña Nhµ n­íc cã nh÷ng ph¸t huy tÝch cùc trong c«ng t¸c thùc hiÖn kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm. C¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch, ph¸p luËt ®­îc hoµn thiÖn nh»m gi¶i phãng søc lao ®éng,søc s¶n xuÊt vµ n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng ®¸p øng nhu cÇu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. C«ng t¸c d©n sè kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ph¸t huy t¸c dông. Tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè ®­îc h¹n chÕ gióp kiÓm so¸t tèc ®é t¨ng tr­ëng nguån lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c c©n b»ng cung vµ cÇu lao ®éng. Ch­¬ng III. Mét sè gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm trong giai ®o¹n 2006 – 2010 1. Môc tiªu kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm giai ®o¹n 2006 – 2010 Trong kÕ ho¹ch 2006 – 2010 tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c môc tiªu thiªn niªn kû ®· cam kÕt trong ®ã cã c¸c môc tiªu vÒ lao ®éng - viÖc lµm. N¨m 2010, quy m« d©n sè kho¶ng 88,3 triÖu ng­êi, tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè kho¶ng 1,2%. T¹o viÖc lµm, gi¶i quyÕt thªm viÖc lµm cho trªn 8 triÖu lao ®éng, b×nh qu©n mçi n¨m trªn 1,6 triÖu lao ®éng, d¹y nghÒ cho 7,5 triÖu lao ®éng trong ®ã 25 – 35% dµi h¹n, tû lÖ thÊt nghiÖp d­íi 5%. 2. Quan ®iÓm cña §¶ng vÒ vÊn ®Ò ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ viÖc lµm Mét lµ nhËn thøc ®óng ®¾n quan ®iÓm con ng­êi lµ trung t©m trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng - viÖc lµm. Con ng­êi võa lµ môc ®Ých võa lµ ®éng lùc cña ph¸t triÓn, ph¸t triÓn v× con nguêi vµ con ng­êi t¹o ra sù ph¸t triÓn. Hai lµ kÕt hîp hµi hoµ ph¸t triÓn lao ®éng vµ viÖc lµm c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng, ph¸t triÓn theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u t¹o ®éng lùc cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Ba lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng viÖc lµm lµ nhiÖm vô cña tõng gia ®×nh tËp thÓ vµ c¶ x· h«Þ, c¸c ngµnh vµ thµnh phÇn kinh tÕ tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. Do vËy cÇn ®Èy m¹nh x· héi ho¸ lao ®éng - viÖc lµm g¾n víi t¹o viÖc lµm vµ tù t¹o viÖc lµm. II. gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm trong giai ®o¹n kÕ ho¹ch 2006 - 2010 1. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng tÝch cùc Thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h­íng nh­ sau: T¨ng tû träng cña c¸c khu vùc c«ng nghiÖp – x©y dùng, dÞch vô vµ gi¶m tû träng khu vùc n«ng nghiÖp nh»m t¹o c¬ cÊu cña mét nÒn kinh tÕ cã kh¶ n¨ng t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm míi vµ thu hót ngµy cµng nhiÒu lùc l­îng lao ®éng. Thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ n«ng th«n lµm c¬ së cho viÖc thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ phÇn c«ng lao ®éng ë n«ng th«n. KhuyÕn khÝch d©n c­ n«ng th«n tù t¹o viÖc lµm ngay t¹i quª h­¬ng. 2. C¶i tiÕn c¬ chÕ huy ®éng, sö dông, qu¶n lý vèn C¶i tiÕn c¬ chÕ huy ®éng vèn, sö dông vµ qu¶n lý theo xu h­íng: §a d¹ng ho¸ h×nh thøc huy ®éng vèn víi l·i xuÊt hîp lý. C¶i tiÕn c¬ cÊu sö dông nguån vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc theo h­íng chñ yÕu dµnh ®Ó x©y dùng cÊu tróc h¹ tÇng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, c¸c ngµnh kinh tÕ cã kh¶ n¨ng t¹o thªm nhiÒu chç lµm ph¸t triÓn. 3. N©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ChuÈn bÞ tèt ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc, kÕt hîp ®æi míi quan hÖ kinh tÕ ®Êt n­íc cëi më th«ng tho¸ng. TËp trung vµo ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao kü n¨ng lao ®éng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc c¸c ngµnh chÕ biÕn. T×m kiÕm më réng thÞ tr­êng ®ång thêi lµm tèt c«ng t¸c ®µo t¹o ®Ó ®­a ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë nø«c ngoµi. 4. H×nh thµnh ph¸t triÓn vµ ®iÒu tiÕt cã hiÖu qña gi÷a c¸c vïng, c¸c khu vùc, c¸c ngµnh nghÒ cña thÞ tr­êng lao ®éng. Qu¶n lý tèt thÞ tr­êng nµy cã nghÜa quan träng trong qu¸ tr×nh s¾p xÕp viÖc lµm, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp vµ thóc ®Èy tÝnh c¬ ®éng linh ho¹t cña lùc l­îng lao ®éng còng nh­ ng¨n chÆn vµ kh¾c phôc nhiÒu hËu qu¶ kinh tÕ. 5. Quan t©m ®Õn viÖc ®µo t¹o chÊt l­îng lao ®éng. HiÖn nay tay nghÒ lao ®éng cña ng­êi ViÖt Nam cßn rÊt h¹n chÕ ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ nhu cÇu nh©n lùc cña khu vùc kinh tÕ vèn n­íc ngoµi. CÇn quan t©m ®Õn ®µo t¹o n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng b»ng c¸ch x©y dùng hÖ thèng tr­êng líp, n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò gi¸o viªn. III. gi¶i ph¸p thùc hiÖn kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh d©n sè b»ng ®iÒu chØnh møc sinh Ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ë n­íc ta lµ c«ng cô trùc tiÕp h÷u hiÖu lµm gi¶m møc sinh, kiÓm so¸t quy m« d©n sè nguån nh©n lùc n©ng cao chÊt l­îng d©n sè. gi¶i quyÕt viÖc lµm theo h­íng ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ theo c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng. Nhµ n­íc cho phÐp doanh nghiÖp cã quyÒn tù chñ lín trong c¸c ho¹t ®éng t¸c nghiÖp cña m×nh kÓ c¶ viÖc ®­îc tù do tiÕp nhËn lao ®éng vµo lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, c¸ nh©n ng­êi lao ®éng trong thêi kú nµy còng b¾t ®Çu theo kiÓu bung ra. §©y chÝnh lµ giai ®o¹n bét ph¸ tù ph¸t vµo thÞ tr­êng lao ®éng so víi thÞ tr­êng kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung Ban hµnh chÝnh s¸ch, luËt t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng ChÝnh phñ ban hµnh nhiÒu c¬ chÕ, chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm t¹o c¬ héi cho ng­êi lao ®éng cã thÓ chñ ®éng t×m hoÆc tù t¹o viÖc lµm kÕt hîp víi sù hç trî cña Nhµ n­íc vµ céng ®ång. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Õn thÞ tr­êng lao ®éng vèn dÜ ®­îc thiÕt lËp vµ ®­a vµo ¸p dông nh»m môc ®Ých ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ quan hÖ lao ®éng míi. C¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ lao ®éng d«i d­ cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn doanh nghiÖp, ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ míi. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ viÖc lµm §Çu t­ cho ph¸t triÓn nguån nh©n lùc th«ng qua ®æi míi vµ ®Çu t­ cho c«ng t¸c ®µo c¸n bé, gi¸o viªn d¹y nghÒ nh»m n©ng cao tr×nh ®é cña nguån nh©n lùc. §ång thêi quan t©m ®Õn ®êi sèng tinh thÇn cho lao ®éng. Ph¸t triÓn viÖc lµm b»ng c¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn cho khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n gãp phÇn ®µo t¹o n©ng cao tay nghÒ nguêi lao ®éng. Sù ph¸t triÓn khu vùc nµy kh«ng chØ ph¸t triÓn viÖc lµm mµ cßn thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng vèn ®ang mÊt c©n ®èi. T¹o thªm viÖc lµm theo h­íng xuÊt khÈu lao ®éng TËp trung mäi gi¶i ph¸p mäi nguån lùc vÒ cñng cè, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng ®· cã, t¨ng thÞ phÇn t¹i c¸c thÞ tr­êng ®ã. Muèn vËy ph¶i tËp trung ®Çu t­ n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng vµ t¨ng c­êng qu¶n lý c¶ trong vµ ngoµi n­íc, tiÕp ®Õn lµ ®Çu t­ më réng thÞ tr­êng míi. KÕt luËn KÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm lµ mét bé phËn v« cïng quan träng trong bé phËn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nã x¸c ®Þnh nh÷ng môc tiªu cÇn ®¹t ®­îc vÒ lao ®éng - viÖc lµm trong thêi kú kÕ ho¹ch vµ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®ã. Nh÷ng môc tiªu ®ã lu«n h­íng tíi nh÷ng môc tiªu chung cña ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong t­¬ng lai. Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi, em ®· cñng cè ®­îc nh÷ng c¬ së lý luËn vÒ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm nãi riªng còng nh­ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch lao ®éng - viÖc lµm ë ViÖt Nam. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¸m ¬n sù gióp ®ì cña c« gi¸o NguyÔn ThÞ Kim Dung ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Tµi liÖu tham kh¶o: Gi¸o tr×nh KÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn Gi¸o tr×nh Kinh tÕ ph¸t triÓn T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn T¹p chÝ lao ®éng – x· héi V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 5 n¨m 2006 – 2010 Môc lôc