Đề tài Kế toán nội dung biến động tài sản cố định hữu hình trong các doanh nghiệp theo hướng vận dụng hệ thống chuẩn mực kế toán Việt nam

Lêi nãi ®Çu Tµi s¶n cè ®Þnh lµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh­ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §ång thêi, TSC§ còng lµ mét yÕu tè quan träng chiÕm tû träng lín trong tæng sè vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ x· héi vµ sù tiÕn bé nhanh chãng cña khoa häc kü thuËt, TSC§ kh«ng ngõng ®­îc ®æi míi, ngµy cµng hiÖn ®¹i t¹o ra søc m¹nh c¹nh tranh cho c¸c doanh nghiÖp. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, doanh nghiÖp cÇn ph¶i sö dông nguån vèn kinh doanh mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Muèn vËy doanh nghiÖp ph¶i cã mét c¬ cÊu tµi s¶n hîp lý,ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p khai th¸c, tËn dông triÖt ®Ó vµ ph¸t huy nh÷ng tiÒm n¨ng TSC§ s½n cã ®ång thêi kh«ng ngõng ®æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ TSC§ tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§. Thùc tÕ ®ã ®· ®Æt ra cho c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n nh÷ng yªu cÇu ngµy cµng cao vµ kÕ to¸n TSC§ ®· trë thµnh c«ng cô ®¾c lùc trong qu¸ tr×nh tæ chøc qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ Mçi mét sù biÕn ®éng nhá vÒ tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp còng cã thÓ dÉn ®Õn mét sù thay ®æi ®¸ng kÓ cña doanh nghiÖp. ViÖc h¹ch to¸n sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh lµ mét kh©u rÊt quan träng, ®èi víi kÕ to¸n nãi riªng vµ víi doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh kinh doanh, em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi :” kÕ to¸n néi dung biÕn ®éng TSC§ h÷u h×nh trong c¸c doanh nghiÖp theo h­íng vËn dông hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt nam “ ®Ó cã thÓ t×m hiÓu kÜ h¬n vÒ h¹ch to¸n kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô biÕn ®éng tµi s¶n ë c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi ®Ò xuÊt mét sè ý kiÕn chñ quan nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n phÇn hµnh kÕ to¸n nµy. Néi dung cña ®Ò tµi gåm 2 phÇn PhÇn I. Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn vÒ kÕ to¸n biÕn ®éng TSC§ h÷u h×nh trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay PhÇn II. Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn h¹ch to¸n biÕn ®éng Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh trong c¸c doanh nghiÖp PhÇn I. Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn vÒ kÕ to¸n biÕn ®éng TSC§ h÷u h×nh trong doanh nghiÖp 1. ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam qua c¸c thêi kú QuyÕt ®Þnh 1141- TC/Q§/C§KT ngµy 1/11/1995 cña Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc kÕ to¸n TSC§. Ngµy nay ®øng tr­íc xu h­íng héi nhËp quèc tÕ, ViÖt Nam cÇn ph¶i cè g¾ng hÕt søc trong viÖc sö dông néi lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, ®ång thêi cÇn ph¶i t¹o ra mét sù æn ®Þnh cña m«i tr­êng kinh tÕ, hÖ thèng ph¸p luËt tµi chÝnh, lµnh m¹nh hãa c¸c quan hÖ vµ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh. V× vËy ngµy 31/13/2001, Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh ®· ký quyÕt ®Þnh sè 149/2001/Q§- BTC ban hµnh bèn chuÈn mùc kÕ to¸n, trong ®ã cã chuÈn mùc vÒ TSC§. C¸c chuÈn mùc nµy gióp cho viÖc h¹ch to¸n cña doanh nghiÖp trë nªn hoµn thiÖn h¬n vµ c¸c chuÈn mùc nµy ®· cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n so víi chÕ ®é kÕ to¸n TSC§. C¸c chuÈn mùc kÕ to¸n míi ra ®êi ®· gióp kÕ to¸n ph¶n ¸nh mét c¸ch trung thùc h¬n, ®Çy ®ñ, cô thÓ h¬n t×nh h×nh tµi s¶n cña doanh nghiÖp còng nh­ c¸ch thøc h¹ch to¸n. ChuÈn mùc sè 03 - Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh, chuÈn mùc 04 - Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®· cã nhiÒu thay ®æi ®¸ng kÓ so víi chÕ ®é tr­íc ®©y. Bªn c¹nh sù nhÊt qu¸n víi chÕ ®é vÒ hai tiªu chuÈn ghi nhËn tµi s¶n (thêi gian sö dông trªn mét n¨m, gi¸ trÞ tµi s¶n trªn 10 triÖu) nh­ ®· nãi ë trªn chuÈn mùc cßn ®Ò cËp ®Õn yÕu tè: Nguyªn gi¸ TSC§ ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy vµ ch¾c ch¾n thu ®­îc lîi Ých kinh tÕ trong t­¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã. §iÒu nµy lµm cho viÖc viÖc ghi nhËn TSC§ trë nªn chÆt chÏ h¬n. Nh­ vËy lµ ®· cã sù kh¸c biÖt râ rÖt, mét tµi s¶n ®Ó trë thµnh mét TSC§ cÇn ph¶i cã nhiÒu yÕu tè rµng buéc h¬n tr­íc ®©y. Tiªu chuÈn ghi nhËn gióp doanh nghiÖp lo¹i bít nh÷ng tµi s¶n kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn vµ h¹ch to¸n gi¸ trÞ cña chóng nh­ mét kho¶n chi phÝ, lµm gi¶m nhÑ c«ng t¸c theo dâi, trÝch khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp, ®ång thêi ph¶n ¸nh t×nh h×nh tµi s¶n mét c¸ch phï hîp h¬n. C¸ch ghi nhËn nµy ®· tõng b­íc hßa nhËp vµo chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho kÕ to¸n ViÖt Nam tõng b­íc héi nhËp víi kÕ to¸n khu vùc vµ quèc tÕ. MÆt kh¸c, c¸c TSC§ ®­îc coi lµ TSC§ v« h×nh ®· thu hÑp ph¹m vi h¬n tr­íc ®©y. Giê ®©y, c¸c chi phÝ nh­ : chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp, chi phÝ qu¶ng c¸o ph¸t sinh tr­íc giai ®o¹n ho¹t ®éng, chi phÝ ®µo t¹o nh©n viªn, chi phÝ cho giai ®o¹n nghiªn cøu, chi phÝ chuyÓn dÞch ®Þa ®iÓm kh«ng cßn ®­îc ghi nhËn nh­ mét TSC§ n÷a. Chóng ®­îc ghi nhËn hoÆc ph©n bæ vµo chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp trong thêi gian tèi ®a kh«ng qu¸ ba n¨m. Tr­êng hîp nguyªn gi¸ TSC§ ghi t¨ng ngoµi nh÷ng ®iÓm ®ång nhÊt víi chuÈn mùc nh­: do mua s¾m, XDCB hoµn thµnh, nhËn gãp vèn liªn doanh, ®­îc biÕu tÆng, hay do cÊp trªn ®Çu t­ ®iÒu chuyÓn...; th× chuÈn mùc còng cã mét sè tr­êng hîp míi phï hîp víi c¸c ho¹t ®éng diÔn ra hiÖn nay: tµi s¶n t¨ng do qu¸ tr×nh trao ®æi, mua s¾m theo ph­¬ng thøc tr¶ gãp, tr¶ chËm; mua s¾m theo ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng; mua s¾m nhµ cöa, vËt kiÕn tróc g¾n liÒn víi quyÒn sö dông ®Êt. Sù tiÕn bé n÷a cña chuÈn mùc ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ c¸ch quy ®Þnh c¸ch tÝnh møc khÊu hao míi. Møc trÝch khÊu Nguyªn gi¸ TSC§ - Gi¸ trÞ thu håi ­íc tÝnh hao trung b×nh hµng n¨m cña TSC§ Thêi gian sö dông TSC§ ( sè n¨m ­íc tÝnh ) C«ng thøc nµy ®· phï hîp h¬n chÕ ®é tr­íc ®©y do mét TSC§ dï lµ mét tµi s¶n h­ háng, l¹c hËu... th× vÉn cßn mét l­îng gi¸ trÞ cã thÓ thu håi ®­îc kÓ c¶ tµi s¶n ®ã ®· trë thµnh phÕ liÖu. NÕu theo c¸ch tÝnh cò mÆc dï ®¬n gi¶n h¬n lo¹i bá ®­îc yÕu tè ­íc tÝnh mét phÇn nµo mang tÝnh chñ quan cña doanh nghiÖp. Nh­ng ®iÒu ®ã l¹i kh«ng phï hîp l¾m trong ®iÒu kiÖn c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. Do cã mét sè tµi s¶n khi gi¸ trÞ sæ s¸ch b»ng kh«ng nh­ng lóc ®em nh­îng b¸n thanh lý th× l¹i thu håi ®­îc sè tiÒn lín nh­: nhµ, vËt kiÕn tróc, « t«... MÆt kh¸c viÖc ®­a gi¸ trÞ ­íc tÝnh vµo lµm thay ®æi møc khÊu hao cña doanh nghiÖp lµm h¹n chÕ viÖc ®­a møc khÊu hao cao h¬n thùc tÕ vµo chi phÝ trong kú cña doanh nghiÖp. Trong c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh, viÖc nµy trë thµnh mét trî thñ ®¾c lùc h¬n. Nã gióp cho qu¸ tr×nh qu¶n lý tµi s¶n sau khi hÕt khÊu hao còng nh­ quy tr¸ch nhiÖm víi tõng tr­êng hîp mÊt m¸t h­ háng tµi s¶n trë lªn tèt h¬n. 2. H¹ch to¸n biÕn ®éng t¨ng TSC§ 2.1. H¹ch to¸n tæng hîp t¨ng TSC§ C¸c chøng tõ sö dông(Ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh 1141TC/Q§/C§KT-BTC ngµy 1/11/1995 cña BTC) Chøng tõ kÕ to¸n TSC§ gåm cã: Biªn b¶n giao nhËn TSC§: ®­îc dïng nh»m x¸c nhËn viÖc giao nhËn TSC§ sau khi hoµn thµnh x©y dùng, mua s¾m, ®­îc cÊp trªn cÊp ph¸t, ®­îc tÆng biÕu, viÖn trî, nhËn gãp vèn liªn doanh, TSC§ thuª ngoµi…®­a vµo sö dông t¹i ®¬n vÞ hoÆc tµi s¶n cña ®¬n vÞ bµn giao cho ®¬n vÞ kh¸c theo lÖnh cña cÊp trªn, theo hîp ®ång liªn doanh…Biªn b¶n giao nhËn TSC§ lµ c¨n cø ®Ó giao nhËn TSC§ vµ kÕ to¸n ghi sæ, thÎ TSC§, sæ kÕ to¸n cã liªn quan. ThÎ TSC§: dïng ®Ó theo dâi chi tiÕt tõng TSC§ cña ®¬n vÞ, t×nh h×nh thay ®æi nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn ®· trÝch hµng n¨m cña tõng TSC§. ThÎ TSC§ ®­îc lËp riªng cho tõng ®èi t­îng ghi TSC§ vµ ®­îc dïng chung cho mäi TSC§ lµ nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, m¸y mãc thiÕt bÞ…ThÎ TSC§ do kÕ to¸n TSC§ lËp, kÕ to¸n tr­ëng ký x¸c nhËn vµ ®­îc l­u ë phßng, ban kÕ to¸n trong suèt qu¸ tr×nh sö dông tµi s¶n. Biªn b¶n thanh lý TSC§: dïng lµm thñ tôc x¸c nhËn viÖc thanh lý TSC§ vµ lµm c¨n cø ®Ó ghi gi¶m TSC§ trªn sæ kÕ to¸n. Biªn b¶n thanh lý ph¶i do ban thanh lý TSC§ lËp vµ cã ®Çy ®ñ ch÷ ký, ghi râ hä tªn cña tr­ëng ban thanh lý, kÕ to¸n tr­ëng vµ thñ tr­ëng ®¬n vÞ. Biªn b¶n giao nhËn TSC§ söa ch÷a lín hoµn thµnh: lµ chøng tõ x¸c nhËn viÖc giao nhËn TSC§ sau khi hoµn thµnh viÖc söa ch÷a lín gi÷a bªn cã TSC§ söa ch÷a vµ bªn thùc hiÖn viÖc söa ch÷a. Biªn b¶n nµy lµ c¨n cø ghi sæ kÕ to¸n vµ thanh to¸n chi phÝ söa ch÷a TSC§. S¬ ®å 2.1: Tr×nh tù lËp vµ lu©n chuyÓn chøng tõ kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh: Hîp ®ång giao nhËn KÕ to¸n TSC§ Chñ së h÷u B¶o qu¶n, l­u tr÷ (4) NghiÖp vô TSC§ LËp, hñy thÎ TSC§ LËp B¶ng tÝnh KH Ghi sæ chi tiÕt, sæ tæng hîp. Giao, nhËn TSC§ vµ lËp c¸c chøng tõ QuyÕt ®Þnh t¨ TSC§ a.Tµi kho¶n sö dông: - TK 211 TSC§ h÷u h×nh dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t¨ng gi¶m toµn bé TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp theo nguyªn gi¸. .KÕt cÊu: Bªn Nî: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh t¨ng do ®­îc cÊp, mua s¾m, x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh bµn giao, do gãp vèn, biÕu tÆng, viÖn trî.. -§iÒu chØnh t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ do x©y l¾p, trang bÞ thªm do c¶i t¹o n©ng cÊp... -§iÒu chØnh t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ do ®¸nh gi¸ l¹i. Bªn Cã: Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ gi¶m do ®iÒu chuyÓn ®¬n vÞ kh¸c, nh­îng b¸n, thanh lý hoÆc ®em gãp liªn doanh… -Nguyªn gi¸ gi¶m do th¸o dì bít mét sè bé phËn hoÆc do ®¸nh gi¸ l¹i. D­ nî: Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh hiÖn cã ë ®¬n vÞ. Tµi kho¶n cÊp 2: 2112: Nhµ cöa vËt kiÕn tróc. 2113: M¸y mãc thiÕt bÞ. 2114: Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn. 2115: ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý. 2116: C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm. 2118: TSC§ h÷u h×nh kh¸c. - Tµi kho¶n 213: TSC§ v« h×nh lµ tµi kho¶n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña toµn bé TSC§ v« h×nh cña doanh nghiÖp. .KÕt cÊu: Bªn Nî: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh t¨ng thªm. Bªn Cã: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh gi¶m trong kú. D­ Nî: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh hiÖn cã ë doanh nghiÖp. Tµi kho¶n cÊp 2: 2131: QuyÒn sö dông ®Êt cã thêi h¹n. 2132: QuyÒn ph¸t hµnh. 2133: B¶n quyÒn, b»ng s¸ng chÕ. 2134: Nh·n hiÖu hµng ho¸. 2135: PhÇn mÒm m¸y vi tÝnh. 2136: GiÊy phÐp vµ giÊy nh­îng quyÒn. 2138: TSCD v« h×nh kh¸c nh­ TSC§ v« h×nh ®ang triÓn khai, quyÒn thuª hîp ®ång… - Tµi kho¶n 214: Hao mßn TSC§ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ t¨ng, gi¶m gi¸ trÞ hao mßn TSC§ KÕt cÊu: Bªn Nî: Gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n gi¶m. Bªn Cã: Gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n t¨ng khi trÝch khÊu hao, nhËn TSC§ ®· sö dông. D­ Cã: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn TSC§ ph¸t sinh cuèi kú. Tµi kho¶n cÊp 2: 2141: Hao mßn TSC§ h÷u h×nh. 2142: Hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh. 2143: Hao mßn TSC§ v« h×nh. 2.3. H¹ch to¸n t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh. Tr­êng hîp t¨ng TSC§ do mua s¾m: Mua TSC§ thanh to¸n ngay: §èi víi c¸c TSC§ mua ®­a vµo sö dông ngay kh«ng ph¶i qua l¾p ®Æt hoÆc kh«ng ®­îc h­ëng chiÕt khÊu th­¬ng m¹i: Nî TK 211, 213: Nguyªn gi¸ (theo gi¸ mua) Nî TK 133 (1332): Sè thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ (nÕu cã) Cã TK 111, 112, 141, 331, 341, ... Tæng gi¸ thanh to¸n §èi víi c¸c TSC§ ph¶i qua c«ng t¸c l¾p ®Æt tr­íc sö dông hoÆc ®­îc h­ëng chiÕt khÊu th­¬ng m¹i: TËp hîp chi phÝ ban ®Çu liªn quan ®Õn ho¹t ®éng mua s¾m: Nî TK 241 (2411): Gi¸ mua ch­a cã thuÕ Nî TK 133 (1332): Sè thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ (nÕu cã) Cã TK 111, 112, 141, 311, 341, ... Tæng gi¸ thanh to¸n Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m trõ vµo nguyªn gi¸ cña TSC§: Nî TK 111, 112, 331, ... Sè tiÒn ®­îc gi¶m trõ Cã TK 3331: Gi¸ trÞ sè thuÕ ®­îc gi¶m trõ Cã TK 241 (2411): Sè tiÒn gi¶m trõ Khi kÕt thóc ho¹t ®éng mua s¾m, sau khi x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ TSC§ t¨ng: Nî TK 211, 213: Nguyªn gi¸ TSC§ Cã TK 241 (2411): Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n Mua TSC§ theo ph­¬ng thøc tr¶ chËm, tr¶ gãp: Khi ®­a vÒ sö dông ngay cho ho¹t ®éng SXKD: Nî TK 211, 213: Nguyªn gi¸ ghi theo gi¸ mua thanh to¸n ngay Nî TK 133 (1332): Sè thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ (nÕu cã) Nî TK 242: PhÇn l·i tr¶ chËm Cã TK 331: Tæng gi¸ thanh to¸n sÏ ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n. §Þnh kú x¸c ®Þnh sç l·i tr¶ chËm, tr¶ gãp ph¶i tr¶: Nî TK 635: Sè tiÒn l·i Cã TK 242: Ph©n bæ chi phÝ §Þnh kú thanh to¸n tiÒn cho ng­êi b¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 331: Sè tiÒn tr¶ Cã TK 111, 112: Sè ph¶i tr¶ ®Þnh kú (gåm c¶ gèc vµ l·i tõng kú) Sau khi kÕt thóc ho¹t ®éng mua s¾m vµ ®· x¸c ®Þnh ®­îc nguyªn gi¸ TSC§ míi, kÕ to¸n c¨n cø nguån h×nh thµnh TSC§ tiÕn hµnh ghi bót to¸n kÕt chuyÓn nguån (thêi ®iÓm ghi bót to¸n chuyÓn nguån lµ khi TSC§ dïng cho SXKD ®­a vµo sö dông hay lµ khi ghi nguyªn gi¸): NÕu TSC§ ®­îc mua s¾m b»ng c¸c nguån vèn chuyªn dïng cho SXKD: Nî TK 414, 441, 431 (4312) Cã TK 411: nguyªn gi¸ NÕu TSC§ ®­îc mua b»ng nguån vèn khÊu hao th× kÕ to¸n tiÕn hµnh ghi ®¬n vµo bªn Cã TK 009. NÕu TSC§ ®­îc mua b»ng vèn vay dµi h¹n hoÆc b»ng vèn kinh doanh (nh­ng kh«ng ph¶i lµ nguån vèn khÊu hao) th× kh«ng ph¶i ghi bót to¸n chuyÓn nguån. Tr­êng hîp TSC§ ®­îc mua s¾m b»ng quü phóc lîi sö dông cho ho¹t ®éng phóc lîi: Nî TK 431 (4312) Cã TK 431 (4313) NÕu TSC§ ®­îc mua s¾m b»ng nguån kinh phÝ sù nghiÖp hoÆc kinh phÝ dù ¸n sö dông cho c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp hay dù ¸n: Nî TK 161 Cã TK 466 TSC§ h×nh thµnh do mua d­íi h×nh thøc trao ®æi: Tr­êng hîp trao ®æi t­¬ng tù: Khi nhËn TSC§ trao ®æi t­¬ng tù, kÕ to¸n ghi Nî TK 211, 213: Nguyªn gi¸ TSC§ ®æi vÒ (gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®em ®æi) Nî TK 214: Hao mßn cña TSC§ ®em ®æi (sè khÊu hao lòy kÕ) Cã TK 211, 213: Nguyªn gi¸ cña TSC§ ®em ®æi Tr­êng hîp trao ®æi kh«ng t­¬ng tù: Khi giao TSC§ cho bªn trao ®æi, kÕ to¸n ghi: Nî TK 811: Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®em ®æi Nî TK 214: Hao mßn TSC§ ®em ®æi (sè khÊu hao lòy kÕ) Cã TK 211, 213: Nguyªn gi¸ TSC§ ®em ®æi. C¨n cø vµo gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ ®em ®æi, kÕ to¸n ghi: Nî TK 131: Tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK 711: Gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ ®em ®i ®æi Cã TK 3331 (33311): (nÕu cã) Khi nhËn TSC§ tõ bªn trao ®æi: Nî TK 211, 213: Gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ nhËn ®­îc do trao ®æi Nî TK 133 (1332): (nÕu cã) Cã TK 131: Tæng gi¸ thanh to¸n Tr­êng hîp ®­îc thu thªm tiÒn do sù chªnh lÖch vÒ gi¸ trÞ hîp lý cña hai TSC§ trao ®æi: Nî TK 131 Cã TK 111, 112 Tr­êng hîp ph¶i tr¶ thªm tiÒn do sù chªnh lÖch vÒ gi¸ trÞ hîp lý cña hai TSC§ trao ®æi: Nî TK 131 Cã TK 111, 112 Mua nhµ cöa, vËt kiÕn tróc g¾n víi quyÒn sö dông ®Êt: Víi tr­êng hîp nµy, cÇn ph©n ®Þnh râ gi÷a gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt vµ gi¸ trÞ nhµ cöa, vËt kiÕn tróc ®Ó ghi nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh: Nî TK 211 (2112): Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh Nî TK 213 (2131): Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh (ghi t¨ng quyÒn sö dông ®Êt) Nî TK 133 (1332): (nÕu cã) Cã TK 111, 112, 331,... C¨n cø nguån vèn h×nh thµnh TSC§, kÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n kÕt chuyÓn nguån t­¬ng øng (nh­ tr­êng hîp t¨ng TSC§ do c¸c ho¹t ®éng mua s¾m th«ng th­êng kh¸c). T¨ng TSC§ tõ néi bé doanh nghiÖp: TSC§ h÷u h×nh t¨ng do tù chÕ: Khi sö dông s¶n phÈm cña chÝnh doanh nghiÖp chÕ t¹o ®Ó chuyÓn thµnh TSC§ h÷u h×nh sö dông cho ho¹t ®éng SXKD, kÕ to¸n ghi Nî TK 632 : Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 155: NÕu ®­îc xuÊt qua kho Cã TK 154: NÕu s¶n xuÊt song ®­a vµo sö dông ngay (kh«ng qua kho) §ång thêi ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh Nî TK 211 Cã TK 512: DT néi bé (gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm s¶n xuÊt) C¸c chi phÝ kh¸c ph¸t sinh trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc ®­a TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n sµng ho¹t ®éng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 211 Nî TK 133: (nÕu cã) Cã TK 111, 112, 331,... TSC§ v« h×nh h×nh thµnh tõ néi bé doanh nghiÖp trong giai ®o¹n triÓn khai: TËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trong giai ®o¹n triÓn khai vµo chi phÝ SXKD trong kú (nÕu nhá) hoÆc tËp hîp vµo chi phÝ tr¶ tr­íc dµi h¹n (nÕu lín): Nî TK 642 Nî TK 242 Nî TK 133 (nÕu cã) Cã TK 111, 112, 152, 331, ... Khi xÐt thÊy kÕt qu¶ triÓn khai tháa m·n ®Þnh nghÜa vµ tiªu chuyÓn ghi nhËn TSC§ v« h×nh th× kÕ to¸n ph¶i tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trong giai ®o¹n nµy ®Ó h×nh thµnh TSC§ v« h×nh. Nî TK 241 (2412): TËp hîp chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh Nî TK 133 (nÕu cã) Cã TK 111, 112, 331,... Khi kÕt thóc giai ®o¹n triÓn khai, kÕ to¸n x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh h×nh thµnh vµ ghi bót to¸n: Nî TK 213 Nî TK 111, 112, 138, 334,...: C¸c kho¶n chi phÝ bÊt hîp lý ph¶i thu, ®· thu hay ®­îc tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 241 (2412) §ång thêi ghi bót to¸n kÕt chuyÓn nguån (nÕu dïng vèn chñ së h÷u): Nî TK 414, 431, 441 Cã TK 411 TSC§ t¨ng do ho¹t ®éng ®Çu t­ XDCB hoµn thµnh bµn giao: Trong tr­êng hîp nµy chi phÝ cho ho¹t ®éng ®Çu t­ XDCB ®­îc tËp hîp riªng trªn TK 241 (2412) vµ chi tiÕt theo tõng c«ng tr×nh. Khi c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao ®­a vµo sö dông, kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ghi t¨ng nguyªn gi¸ vµ chuyÓn nguån vèn gièng nh­ tr­êng hîp TSC§ do mua s¾m ph¶i qua l¾p ®Æt (nªu trªn) TSC§ t¨ng do ph¸t hiÖn thõa khi kiÓm kª: Trong tr­êng hîp nµy, kÕ to¸n c¨n cø nguyªn nh©n thõa cña tµi s¶n ®Ó ghi sæ cho phï hîp. NÕu TSC§ nµy ®ang ®­îc sö dông th× cÇn ph¶i trÝch khÊu hao bæ sung vµo chi phÝ kinh doanh qua bót to¸n: Nî TK 627, 641, 642: Chi phÝ kinh doanh Cã TK 214: Gi¸ trÞ khÊu hao NÕu kh«ng x¸c ®Þnh râ chñ së h÷u tµi s¶n (hay thõa kh«ng râ nguyªn nh©n), kÕ to¸n b¸o c¸o cÊp trªn vµ c¬ quan liªn quan cïng xö lý. Trong thêi gian chê xö lý, kÕ to¸n theo dâi TSC§ ph¸t hiÖn thõa trªn TK 338 (3381) hay trªn TK 002: Nî TK 211: Nguyªn gi¸ Nî TK 214: Gi¸ trÞ hao mßn Cã TK 338 (3381) Hay Nî TK 002 T¨ng TSC§ do ®¸nh gi¸ l¹i: Dùa trªn kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ l¹i c¸c TSC§, kÕ to¸n tiÕn hµnh ghi c¸c bót to¸n sau: Ph¶n ¸nh t¨ng nguyªn gi¸ TSC§: Nî TK 211, 213: PhÇn chªnh lÖch t¨ng Cã TK 412: Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i §ång thêi ph¶n ¸nh phÇn chªnh lÖch t¨ng hao mßn (nÕu cã) Nî TK 412: PhÇn chªnh lªch gi¸ Cã TK 214: Gi¸ trÞ hao mßn t¨ng lªn C¸c tr­êng hîp t¨ng TSC§ kh¸c (nh­ ®­îc biÕu tÆng, viÖn trî, cÊp ph¸t, nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh,...) Nî TK 211, 213 Cã TK 128, 222: NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh (theo gi¸ tháa thuËn) Cã TK 411: NhËn cÊp ph¸t Cã TK 711: NhËn biÕu tÆng, viÖn trî ... C¸c chi phÝ ph¸t sinh kh¸c liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®­a c¸c TSC§ nµy vµo ho¹t ®éng ®­îc ph¶n ¸nh t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ nh­ c¸c tr­êng hîp kh¸c 2.4. H¹ch to¸n gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh. Gi¶m TSC§ do thanh lý, nh­îng b¸n: Ghi bót to¸n xãa sæ TSC§: Nî TK 214: Hao mßn TSC§ (hao mßn lòy kÕ) Nî TK 811: Gi¸ trÞ cßn l¹i Cã TK 211, 213: Nguyªn gi¸ TSC§ Ph¶n ¸nh chi phÝ thanh lý, nh­îng b¸n: Nî TK 811 Nî TK 133 (nÕu cã) Cã TK 111, 112, 331, ... Thu nhËp tõ ho¹t ®éng thanh lý vµ nh­îng b¸n TSC§: Nî TK 111, 112, 131, 152,... Cã TK 711 Cã TK 3331 Gãp vèn liªn doanh b»ng TSC§: Nh÷ng TSC§ sau khi göi ®i tham gia liªn doanh, do kh«ng thuéc quyÒn sö dông vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp n÷a nªn ®­îc coi nh­ khÊu hao hÕt gi¸ trÞ mét lÇn: Nî TK 128, 222: (gi¸ tháa thuËn) Nî TK 214: Gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ Nî TK 811(hoÆc Cã TK 711): Chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ cßn l¹i vµ gi¸ trÞ vèn gãp Cã TK 211, 213: Nguyªn gi¸ Tr¶ l¹i vèn gãp liªn doanh b»ng TSC§: Xãa sæ TSC§: Nî TK 411 (chi tiÕt vèn liªn doanh): Gi¸ trÞ cßn l¹i theo tháa thuËn Nî TK 214: Gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ. Nî Tk 811(hoÆc Cã TK 711: PhÇn chªnh lÖch (nÕu cã) Cã TK 211, 213: Nguyªn gi¸ Thanh to¸n nèt sè vèn liªn doanh cßn l¹i: Nî TK 411 (chi tiÕt vèn liªn doanh) Cã TK 111, 112, 3388,...: PhÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ vèn gãp vµ gi¸ trÞ cßn l¹i theo tháa thuËn cña TSC§ giao tr¶. Ph¸t hiÖn thiÕu khi kiÓm kª: C¨n cø hå s¬ cña tµi s¶n thiÕu, kÕ to¸n ghi: Nî TK 1381: Gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n thiÕu Nî TK 214: Gi¸ trÞ hao mßn Cã TK 211: Nguyªn gi¸ Sau khi cã quyÕt ®Þnh xö lý tµi s¶n thiÕu cña cÊp trªn vµ c¸c bªn cã liªn quan, kÕ to¸n tiÕn hµnh ghi bót to¸n xö lý: Nî TK 111, 112, 334, 138 (1388): TiÒn båi th­êng cña ng­êi vi ph¹m Nî TK 411, 415,...: QuyÕt ®Þnh ghi gi¶m nguån vèn t­¬ng øng Nî TK 811: QuyÕt ®Þnh ghi t¨ng chi phÝ kh¸c Cã TK 138 (1381): Gi¸ trÞ thiÖt h¹i ®· xö lý Gi¶m TSC§ do c¸c nguyªn nh©n kh¸c: ChuyÓn TSC§ thµnh CCDC: Theo chÕ ®é hiÖn hµnh (Q§ 206/2003/Q§-BTC ngµy 12/12/2003), mét t­ liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ tõ 10.000.000 ®ång trë lªn vµ tháa m·n c¸c tiªu chuÈn ghi nhËn kh¸c vÒ TSC§ sÏ ®­îc ghi nhËn lµ TSC§ h÷u h×nh. Nh­ vËy, nh÷ng TSC§ tr­íc ®©y cã gi¸ trÞ tõ 5.000.000 ®ång ®Õn d­íi 10.000.000 ®ång lµ TSC§ h÷u h×nh nay kh«ng ®¸p øng ®ñ tiªu chuÈn vÒ gi¸ trÞ cña TSC§ h÷u h×nh th× sÏ ®­îc chuyÓn thµnh c«ng cô lao ®éng nhá. NÕu TS cßn míi vµ ch­a sö dông: Nî TK 153 (1531): Khi nhËp kho Nî TK 242: NÕu ®em sö dông cã liªn quan ®Õn tõ 2 n¨m tµi chÝnh trë lªn Cã TK 211: Nguyªn gi¸ NÕu tµi s¶n ®ang ®­îc sö dông, c¨n cø hå s¬ liªn quan, kÕ to¸n ghi: Nî TK 214: Gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ Nî TK 627, 641 (6413), 642 (6423): TÝnh vµo c¸c chi phÝ t­¬ng øng (nÕu gi¸ trÞ cßn l¹i nhá) Nî TK 242: Gi¸ trÞ cßn l¹i (nÕu gi¸ trÞ cßn l¹i lín) Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh nay kh«ng ®­îc ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh n÷a (nh­ chi phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn; chi lîi thÕ th­¬ng m¹i; chi thµnh lËp doanh nghiÖp,...): Trong tr­êng hîp nµy, kÕ to¸n c¨n cø vµo hå s¬ cña TSC§ v« h×nh ®Ó chuyÓn gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n vµo chi phÝ kinh doanh trong kú (nÕu gi¸ trÞ cßn l¹i nhá) vµ vµo chi phÝ ph©n bæ dµi h¹n (nÕu chi phÝ cßn l¹i lín): Nî TK 214 (2143): Gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ Nî TK 627, 641, 642,... (Gi¸ trÞ cßn l¹i nhá) Nî TK 242: (Gi¸ trÞ cßn l¹i lín ph¶i ph©n bæ nhiÒu lÇn) Cã TK 213: Nguyªn gi¸ Kh¸c víi TSC§ h÷u h×nh, TSC§ v« h×nh khi ®· trÝch ®ñ khÊu hao, ph¶i xãa sæ TSC§ v« h×nh b»ng bót to¸n: Nî TK 214 (2143): Gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ Cã TK 213: Nguyªn gi¸ 3. H¹ch to¸n söa ch÷a TSC§ Tk 334, 338, 152, 153, 214, 331 Tk 2413 Tk 335 NÕu tù söa söa ch÷a lín theo kÕ ho¹ch Hoµn thµnh bµn giao TK 242, 142 TK 111, 112, 331 söa ch÷a lín ngoµi kÕ ho¹ch Hoµn thµnh bµn giao Thuª ngoµi söa TK 133 TK 211 Söa ch÷a n©ng cÊp hoµn thµnh PhÇn II. Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn h¹ch to¸n biÕn ®éng TµI s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn h¹ch to¸n biÕn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay Tµi s¶n cè ®Þnh lµ mét bé phËn hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ chiÕm mét tØ träng lín trong tæng c¬ cÊu tµI s¶n cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ sù tiÕn bé nhanh chãng cña khoa häc kü thuËt, TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp nãi riªng vµ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung kh«ng ngõng ®­îc ®æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ vµ t¨ng lªn nhanh chãng.§iÒu ®è cµng ®ßi hoØi ph¶I kh«ng ngõng t¨ng c­êng c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý TSC§ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§.ViÖc tæ chøc tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n TSC§ kh«ng chØ gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c qu¶n lý vµ hiÖu qu¶ sö dông TSC§ mµ nã cßn cã ý nghÜa hÕt søc thiÕt thùc trong qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng ®Çu t­. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ ph¶I ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn vµ c«ng t¸c qu¶n lý TSC§ ph¶I ngµy cµng ®­îc n©ng cao. QuyÕt ®Þnh 1141- TC/Q§/C§KT ngµy 1/11/1995 cña Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc kÕ to¸n TSC§. Ngµy nay ®øng tr­íc xu h­íng héi nhËp quèc tÕ, ViÖt Nam cÇn ph¶i cè g¾ng hÕt søc trong viÖc sö dông néi lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, ®ång thêi cÇn ph¶i t¹o ra mét sù æn ®Þnh cña m«i tr­êng kinh tÕ, hÖ thèng ph¸p luËt tµi chÝnh, lµnh m¹nh hãa c¸c quan hÖ vµ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh. V× vËy ngµy 31/13/2001, Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh ®· ký quyÕt ®Þnh sè 149/2001/Q§- BTC ban hµnh bèn chuÈn mùc kÕ to¸n, trong ®ã cã chuÈn mùc vÒ TSC§. C¸c chuÈn mùc nµy gióp cho viÖc h¹ch to¸n cña doanh nghiÖp trë nªn hoµn thiÖn h¬n vµ c¸c chuÈn mùc nµy ®· cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n so víi chÕ ®é kÕ to¸n TSC§. 2. Nh÷ng tån t¹i Tµi s¶n cè ®Þnh lµ bé phËn chñ yÕu trong tæng sè tµi s¶n cña doanh nghiÖp vµ ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc thÓ hiÖn t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Trao ®æi TSC§ ®­îc coi lµ mét h×nh thøc lµm biÕn ®éng TSC§ cña doanh nghiÖp. Trao ®æi TSC§ ®­îc quy ®Þnh thµnh hai tr­êng hîp riªng biÖt lµ trao ®æi ngang gi¸ vµ trao ®æi kh«ng ngang gi¸. ViÖc trao ®æi kh«ng ngang gi¸ thùc chÊt lµ mét nghiÖp vô kÐp: võa h¹ch to¸n b¸n võa h¹ch to¸n mua. TSC§ mang ®i trao ®æi lµ b¸n vµ TSC§ nhËn vÒ lµ mua, khi trao ®æi kh«ng ngang gi¸ kÕ to¸n ph¶i nép ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ nh­ c¸c ph­¬ng thøc tiªu thô s¶n phÈm kh¸c nh­ng chØ kh¸c lµ nhËn vÒ b»ng hiÖn vËt. Nh­ vËy lµ ë ®©y ®· cã sù kh¸c biÖt vÒ c¸ch thøc h¹ch to¸n cña hai nghiÖp vô cã cïng b¶n chÊt. §iÒu nµy lµ kh«ng phï hîp theo nguyªn t¾c nhÊt qu¸n cña kÕ to¸n. Tµi kho¶n 511 dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu cña doanh nghiÖp tõ nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh th­êng xuyªn cña doanh nghiÖp. Trong khi ®ã viÖc ®em TSC§ ®i trao ®æi l¹i kh«ng ph¶i lµ mét nghiÖp vô th­êng xuyªn cña doanh nghiÖp. V× vËy viÖc h¹ch to¸n doanh thu gi¸ trÞ hµng hãa ®em trao ®æi trªn tµi kho¶n 511 lµ kh«ng phï hîp víi néi dung cña tµi kho¶n. Trao ®æi hµng hãa vËt t­ th× ph¶n ¸nh gi¸ trÞ xuÊt ®i trªn tµi kho¶n gi¸ vèn hµng b¸n trong khi ®ã gi¸ trÞ cña TSC§ ®em trao ®æi l¹i h¹ch to¸n trªn tµi kho¶n 811. ViÖc quan niÖm trao ®æi TSC§ thµnh hai h×nh thøc trao ®æi trong khi ®ã viÖc h¹ch to¸n hµng hãa ®em ®i trao ®æi l¹i chØ quy ­íc cã mét c¸ch thøc coi lµ c¸ch thøc tiªu thô nh­ vËy còng lµ mét sù kh«ng nhÊt qu¸n trong viÖc h¹ch to¸n hai nghiÖp vô cïng tÝnh chÊt. Trong trao ®æi TSC§ ®­îc quan niÖm cã trao ®æi t­¬ng tù vµ kh«ng t­¬ng tù. Trao ®æi t­¬ng tù lµ h×nh thøc trao ®æi tµi s¶n t­¬ng tù nhau, trong cïng mét lÜnh vùc kinh doanh vµ cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng. Trªn thùc tÕ th× râ rµng bÊt kú mét TSC§ nµo ®­îc mua vÒ vµ qua sö dông ë c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau l¹i cã thÓ cã mét TSC§ t­¬ng tù nh­ nã ë doanh nghiÖp kh¸c vÒ gi¸ trÞ c¶. Do mçi doanh nghiÖp cã thêi gian khÊu hao, sö dông mét TSC§ lµ kh«ng ®ång nhÊt. Nh­ vËy quy ­íc thµnh hai h×nh thøc trao ®æi kh«ng phï hîp l¾m. Trõ tr­êng hîp tµi s¶n ch­a qua sö dông th× cã thÓ cã sù t­¬ng tù nh­ vËy ®­îc. Nh­ng ®©y râ rµng lµ mét tr­êng hîp rÊt h·n h÷u. Nh­ c¸ch ®Þnh nghÜa trao ®æi t­¬ng tù ë trªn th× c¸c TSC§ ®em trao ®æi t­¬ng tù nhau vÒ tÝnh n¨ng còng nh­ gi¸ trÞ th× c¸c doanh nghiÖp ®em ®i trao ®æi th× thu ®­îc lîi Ých nh­ thÕ nµo trong tr­êng hîp nµy, nã cã thÓ kh«ng phï hîp víi thùc tÕ. Nh÷ng kho¶n chi phÝ cïng ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh trao ®æi nh­: chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, chi phÝ vËn hµnh thö... NÕu coi viÖc trao ®æi hµng hãa lµ mét nghiÖp vô kÐp th× trong viÖc h¹ch to¸n nghiÖp vô ghi nhËn tµi s¶n ®em vÒ, kÕ to¸n ghi nhËn gi¸ trÞ hîp lý lµ gi¸ mµ hai bªn tho¶ thuËn. §èi víi tr­êng hîp mua míi, gi¸ hîp lý cña tµi s¶n lµ: Gi¸ mua – gi¸ trÞ thuÕ ®­îc hoµn l¹i – trõ ®i chiÕt khÊu th­¬ng m¹i, gi¶m gi¸ + thuÕ ngoµi gi¸ mua ph¶i nép + phÝ tæn tr­íc khi dïng – gi¸ trÞ s¶n phÈm dÞch vô thu ®­îc tõ qu¸ tr×nh ch¹y thö. Nh÷ng kho¶n chi phÝ tr­íc khi dïng ®­îc h¹ch to¸n vµo nguyªn gi¸. Trong khi ®ã ®èi víi tr­êng hîp trao ®æi th× nh÷ng chi ph¸t sinh trªn l¹i kh«ng ®­îc chuÈn mùc ®Ò cËp ®Õn, viÖc h¹ch to¸n nã ra sao còng kh«ng cã c¬ së. Theo quy ®Þnh nh­ hiÖn nay, khi nh­îng b¸n TSC§ th× kho¶n tiÒn thu ®­îc do nh­îng b¸n ®­îc h¹ch to¸n kÕt qu¶ kinh doanh chung trong kú. Nh­ng trªn thùc tÕ ph¸t sinh th× viÖc h¹ch to¸n nh­ vËy cßn nhiÒu khóc m¾c. §èi víi mét sè doanh nghiÖp viÖc ph¶n ¸nh nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn, gi¸ trÞ cßn l¹i mÆc dï qua nhiÒu ®ît ®¸nh gi¸ l¹i nh­ng vÉn ch­a ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ hiÖn cã cña tµi s¶n. §iÒu nµy dÉn ®Õn hai tr­êng hîp: Gi¸ trÞ ghi sæ ( gi¸ trÞ cßn l¹i) th× cao mµ trªn thùc tÕ m¸y mãc nhµ x­ëng l¹i ®· xuèng cÊp nghiªm träng hoÆc m¸y mãc thiÕt bÞ nhµ cöa cßn sö dông ®­îc nhiÒu n¨m nh­ng gi¸ trÞ trªn sæ s¸ch cßn Ýt, thËm chÝ b»ng kh«ng. Ngoµi ra, yÕu tè gi¸ c¶ thÞ tr­êng còng ¶nh h­ëng ®Õn sè chªnh lÖch gi÷a thu vµ chi nµy. ChÝnh v× vËy mµ kÕt qu¶ cña nghiÖp vô nµy kh«ng ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam, chøng tõ ®­îc sö dông trong viÖc h¹ch to¸n TSC§ hiÖn nay quy ®Þnh doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét trong bèn h×nh thøc sæ. Trªn thùc tÕ, viÖc vËn dông h×nh thøc sæ kÕ to¸n trong doanh nghiÖp cßn tuú tiÖn, sö dông lÉn lén gi÷a c¸c h×nh thøc. Sù tån t¹i cïng mét lóc bèn h×nh thøc sæ kÕ to¸n ®· g©y khã kh¨n cho doanh nghiÖp trong vËn dông vµ lùa chän. Sù vËn dông ®ã thiÕu thèng nhÊt gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh trong mét hÖ thèng kinh tÕ. 3. Mét sè ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn h¹ch to¸n biÕn ®éng tµI s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay Víi trao ®æi kh«ng ngang gi¸ vµ trao ®æi ngang gi¸, ta thÊy r»ng trao ®æi ngang gi¸ thùc chÊt lµ mét tr­êng hîp ®Æc biÖt do ®ã còng kh«ng cÇn thiÕt ph¶i h¹ch to¸n nh­ hai nghiÖp vô. Do c¶ hai nghiÖp nµy cã cïng mét b¶n chÊt. MÆt kh¸c nghiÖp vô trao ®æi kh«ng ngang gi¸ vµ nghiÖp vô mang hµng hãa, vËt t­ ®i ®æi lÊy TSC§ lµ hai nghiÖp vô cã cïng b¶n chÊt nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn; nªn h¹ch to¸n gièng nhau ®ã lµ: NÕu coi TSC§ ®em trao ®æi lµ h×nh thøc b¸n tµi s¶n vµ viÖc ®em hµng hãa ®i ®æi lÊy TSC§ lµ cïng b¶n chÊt th× khi h¹ch to¸n gi¸ trÞ tµi s¶n ®em ®i trao ®æi nªn h¹ch to¸n nã nh­ mét nghiÖp vô kh«ng th­êng xuyªn: Nî TK 131: Tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK 3331 ( 33311): Gi¸ trÞ thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ Cã TK 711: Gi¸ trao ®æi theo ®æi thuËn Do hµng hãa ®em ®i trao ®æi lµ mét ho¹t ®éng kh«ng th­êng xuyªn cho nªn kh«ng nªn h¹ch to¸n gi¸ cña sè hµng hãa ®ã vµo tµi kho¶n 511. V× tµi kho¶n 511 lµ tµi kho¶n ph¶n ¸nh doanh thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh th­êng xuyªn cña doanh nghiÖp. Còng nªn ¸p dông chung mét thuËt ng÷ cho c¶ hai h×nh thøc trªn lµ “ hµng ®æi hµng”. Nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh trao ®æi TSC§ tr­íc vµ sau khi trao ®æi tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®­a tµi s¶n ®ã vµo tr¹ng th¸i s½n sµng ho¹t ®éng, th× nªn h¹ch to¸n nã nh­ víi tr­êng hîp mua s¾m míi tµi s¶n cè ®Þnh cã nghÜa lµ tÝnh nã vµo nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. Trong c¸ch tÝnh møc khÊu hao míi, viÖc ®­a gi¸ trÞ thu håi ­íc tÝnh vµo lµ hîp lý song ®Ó h¹n chÕ tÝnh chñ quan trong c¸ch x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thanh lý th× còng nªn quy ®Þnh c¸c møc gi¸ trÞ cô thÓ (c¸c khung gi¸ trÞ: gi¸ trÞ thÊp nhÊt vµ gi¸ trÞ cao nhÊt) cho mçi lo¹i tµi s¶n ®Ó tõ ®ã c¸c doanh nghiÖp dùa vµo ®ã x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thanh lý ­íc tÝnh cho c¸c tµi s¶n trong doanh nghiÖp. Theo nh­ ®Ò cËp ë phÇn trªn vÒ viÖc sö dông hÖ thèng sæ kÕ to¸n cßn cã nhiÒu ®iÓm ch­a phï hîp nªn em cã mét sè ®Ò xuÊt nh­ sau vÒ vÊn ®Ò nµy: §Ó tr¸nh ®­îc c¸c nh­îc ®iÓm trªn vµ gãp phÇn t¨ng c­êng qu¶n lý kinh tÕ - tµi chÝnh cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh, n©ng cao hiÖu qu¶ viÖc kiÓm tra, kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë mäi thµnh phÇn kinh tÕ..., kÕ to¸n t¹i c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chØ nªn ¸p dông mét h×nh thøc kÕ to¸n. Tõ ®ã gióp cho viÖc sö dông sæ kÕ to¸n thèng nhÊt trong toµn nÒn kinh tÕ trõ c¸c doanh nghiÖp cã h×nh thøc kinh tÕ ®Æc thï th× cã quy ®Þnh riªng. Chóng ta cÇn ban hµnh mét hÖ thèng mÉu sæ vµ tr×nh tù ghi chÐp vµo c¸c sæ ®ã mét c¸ch phï hîp víi hÖ thèng tµi kho¶n sö dông còng nh­ yªu cÇu qu¶n lý, ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n, c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n hiÖn hµnh. Sæ kÕ to¸n nªn lµm ®¬n gi¶n, dÔ lµm, dÔ hiÓu, dÔ ®èi chiÕu, kiÓm tra, thuËn lîi cho viÖc lËp vµ sö dông c¸c phÇn mÒm kÕ to¸n vµo c«ng viÖc h¹ch to¸n. VËy cã thÓ chØ cÇn ¸p dông thèng nhÊt h×nh thøc nhËt ký chung. NhËt ký chung lµ h×nh thøc kÕ to¸n ®¬n gi¶n, thÝch hîp cho mäi doanh nghiÖp, ®Æc biÖt cã nhiÒu thuËn lîi khi øng dông c«ng nghÖ tin häc vµo c«ng t¸c kÕ to¸n. Mµ theo nh­ xu h­íng hiÖn nay th× tin häc ngµy cµng ®­îc sö dông s©u réng h¬n. V× thÕ cho nªn viÖc quyÕt ®Þnh sö dông mét h×nh thøc sæ duy nhÊt lµ hîp lý, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m bít chi phÝ cho viÖc nghiªn cøu vµ h­íng dÉn c¸c phÇn mÒn tin häc kÕ to¸n ¸p dông cho phÇn nµy. Bªn c¹nh ®ã viÖc lµm nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c thuÕ, viÖc kiÓm tra, ®èi chiÕu còng nh­ kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. KÕt luËn Cã thÓ nãi c«ng t¸c h¹ch to¸n nh÷ng nghiÖp vô biÕn ®éng TSC§ cã nh÷ng vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Do ®ã viÖc n¾m b¾t nh÷ng néi dung c¬ b¶n vÒ vÊn ®Ò nµy la hÕt søc quan träng ®Ó cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong doanh nghiÖp tõ ®ã t¹o ra søc m¹nh c¹nh tranh cho b¶n th©n doanh nghiÖp. Tuy c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ ®· ®­îc c¶I thiÖn nh­ng vÉn cßn nhiÒu tån t¹i va bÊt cËp ®ßi hái ph¶I ®­îc hoµn thiÖn h¬n tõng b­¬c ®Ó t¹o ®IÒu kiÖn thuan lîi trong qu¸ tr×nh h¹ch toan biÕn ®éng tang gi¶m TSC§. Trong khu«n khæ ®Ò tµI em ®· ®Ò xuÊt mét sè ý kiÕn chñ quan cña m×nh. MÆc dï ®· cè g¾ng nghiªn cøu ®Ò tµi mét c¸ch khoa häc vµ nghiªm tóc, nh­ng do h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng vµ thêi gian, ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña thÇy c« vµ c¸c b¹n.