Đề tài Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc Ninh trong phát triển du lịch

tr×nh ph¸t triển của ngµnh bao gồm hệ thống c¸c cơ sở lưu tró, ăn uống, c¸c cơ sở vui chơi giải trÝ, thể thao, c¸c cơ sở dịch vụ du lịch vµ c¸c phương tiện vận chuyÓn kh¸c. - Cơ sở lưu tró: Trong những năm gần đ©y cïng với sự gia tăng của dßng kh¸ch du lịch vµ nhu cầu x· hội, hệ thống nhµ nghỉ, nhµ hµng tư nh©n ph¸t triển nhanh chãng đ· đ¸p ứng được phần nµo nhu cầu nghỉ ngh¬i cña kh¸ch đến địa phương du lịch. Năm 2005 tổng số 61 kh¸ch sạn, nhµ nghỉ trªn địa bµn tỉnh cã 55 cơ sở với tæng số vốn đạt tới trªn 35 tỷ đồng. Nh×n chung c¸c kh¸ch sạn, nhµ nghỉ, nhµ hµng tư nh©n ph¸t triÓn tự ph¸t dẫn đến t×nh trạng khã quản lý cã thể ph¸ vỡ quy hoặch, quy m« nhỏ kh«ng đ¸p ứng được yªu cầu của kh¸ch quốc tế. Tuy vậy thấy rằng cơ sở vật chất kỹ thuật đ· được ®Èy cao râ rệt do nhu cầu của kh¸ch ngµy cµng cao. Vấn đề đặt ra lµ Bắc Ninh khi ph¸t triển loại h×nh lưu tró cần ưu tiªn x©y dựng kh¸ch sạn đạt tiªu chuNn sao, cã định hướng hạn chế x©y dựng kh¸ch sạn, nhµ nghỉ cã chất lượng thấp. - Hệ thống cơ sở ăn uống: C¸c cơ sở ăn uống rất đa dạng hầu hết c¸c kh¸ch sạn nhµ nghỉ ®ều cã kinh doanh phục vụ ăn uống, c¸c nhµ hµng đặc sản đến b×nh d©n lu«n sẵn sµng ®¸p ứng nhu cầu của du kh¸ch. Nhưng vấn đề đặt ra lµ vệ sinh thực phNm, đồ ăn uống chưa được quản lý khoa học vµ hiệu quả. - Cơ sở vui chơi giải trÝ: C¸c c¬ së vui ch¬i gi¶i trÝ, thÓ thao cña tØnh cßn nghÌo nµn, nhá bÐ, ®©y lµ nguyªn nh©n kh«ng l−u gi÷ ®−îc kh¸ch ë l¹i l©u. V× trong qu¸ tr×nh Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 65 tham quan c¸c di tÝch lÞch sö v¨n hãa, lµng nghÒ, kh¸ch kh«ng cßn c¸c trß ch¬i dÞch vô gi¶i trÝ nµo kh¸c. - Ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn kh¸ch du lÞch cã chiÒu h−íng t¨ng ®· phÇn nµo ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña du kh¸ch. - Ngoµi ra c¸c dÞch vô kh¸c ë B¾c Ninh hÇu nh− ch−a cã g× ®Æc s¾c, míi l¹ ®Ó thu ót kh¸ch du lÞch nh− dÞch vô b¸n hµng, ®å l−u niÖm. - C¬ së h¹ tÇng phôc vô du lÞch: B¾c Ninh µ mét tØnh cã diÒu kiÖn giao th«ng thuËn lîi víi ®−êng 1A, quèc lé 38 vµ tuyÕn ®−êng s¾t xuyªn ViÖt. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y hÖ thèng giao th«ng ph¸t triÓn m¹nh víi trôc quèc lé 18 vµ hµng lo¹t ®−êng giao th«ng néi tØnh ®−îc n©ng cÊp nh− tØnh lé 270, 271, 272, 280, 281... hÖ thèng giao th«ng n«ng th«n ®−îc tØnh vµ nh©n d©n quan t©m thùc hiÖn víi gi¸ trÞ hµng tr¨m tû ®ång. HÖ thèng giao th«ng ph¸t triÓn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ®Õn c¸c c¶ng biÓn, s©n bay vµ cöa khÈu cña du kh¸ch, gãp phÇn quan träng t¹o ®éng lùc ®Ó B¾c Ninh trë thµnh n¬i tô héi cña kh¸ch tõ mäi n¬i. Bªn c¹nh hÖ thèng giao th«ng ®−êng bé, ®−êng s¾t, hÖ thèng giao th«ng ®−êng thñy cña B¾c Ninh còng kh¸ thuËn lîi víi c¸c dßng s«ng nh− S«ng §uèng, S«ng Th¸i B×nh, ®ã chÝnh lµ ®−êng lèi ®Ó giao l−u ph¸t triÓn ®ång thêi còng gãp phÇn lµm ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh du lÞch cña B¾c Ninh. - DÞch vô b−u chÝnh viÔn th«ng ph¸t triÓn m¹nh, ®¶m b¶o th«ng suèt th«ng tin liªn l¹c, kh¸ch cã thÓ hùc hiÖn nhiÒu kªnh c¶ v« tuyÕn vµ h÷u tuyÕn kÓ c¶ m¹ng internet. - M¹ng l−íi qu¶n lý dÞch vô vµ kh¸ch du lÞch: ngay sau khi t¸i lËp tØnh ®· ®−îc së Th−¬ng m¹i vµ du lÞch qu¶n lý nhµ n−íc vÒ du lÞch. HiÖn nay c¸c ®¬n vÞ kinh doanh du lÞch ngµy cµng t¨ng. N¨m 2005 cã 98 c¬ së kinh doanh du lÞch th× ®Õn n¨m 2009 ®· t¨ng lªn 149 ( nguån së Th−¬ng m¹i du lÞch tØnh B¾c Ninh). Tæng møc ®Çu t− giai ®o¹n giai ®o¹n 97 – 99 chØ ®¹t 27 tû ®ång ®Õn n¨m 2005 ®· t¨ng lªn 150 tû ®ång. Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 66 Tæng sè c«ng nh©n viªn lao ®éng trùc tiÕp trong ngµnh n¨m 2005 lµ 520 ng−êi ®Õn n¨m 2009 t¨ng lªn 800 ng−êi. . 2. C¸c laäi h×nh du lÞch C¸c lo¹i h×nh du lÞch B¾c Ninh ®−a vµo khai th¸c dùa trªn c¬ së tµi nguyªn du lÞch cña tØnh bao gåm: tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n vµ tµi nguyªn du lÞch sinh th¸i. C¸c lo¹i h×nh ®−îc khai th¸c quanh n¨m lµ: - Du lÞch tham quan c¸c di tÝch lÞch sö vµ nghiªn cøu lÞch sö v¨n hãa. - Du lÞch v¨n hãa quan hä vµ h¸t d©n ca. - Du lÞch tham quan c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng. C¸c lo¹i h×nh khai th¸c vµo ®Çu vµ cuèi n¨m lµ: - Du lÞch lÔ héi. - Du lÞch tÝn ng−ìng t«n gi¸o. Trong c¸c lo¹i h×nh du lÞch trªn th× du lÞch tham quan c¸c di tÝch lÞch sö, du lÞch tÝn ng−ìng t«n gi¸o, du lÞch lÔ héi, du lÞch tham quan c¸c lµng nghÒ ph¸t triÓn h¬n c¶. Trong nhiÒu n¨m tíi B¾c Ninh cÇn ph¸t huy c¸c lo¹i h×nh kh¸c ®Ó t¨ng thªm sù hÊp dÉn du kh¸ch trong vµ ngoÇi n−íc. 3. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch: a. Kh¸ch du lÞch: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y du lÞch ngµy cµng ph¸t triÓn vµ trë thµnh nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong ®êi sèng tinh thÇn cña nhiÒu bé phËn d©n c− vµ cña x· héi. Cïng víi sù gia t¨ng cña l−îng kh¸ch du lÞch trong c¶ n−íc, kh¸ch du lÞch ®Õn B¾c Ninh ngµy cµng nhiÒu. Theo sè liÖu thèng kª cña së Th−¬ng m¹i vµ du lÞch trong giai ®o¹n n¨m 2001 – 2004 ®¹t møc b×nh qu©n lµ 15% n¨m. L−îng kh¸ch quèc tÕ ®Õn B¾c Ninh chñ yếu tõ c¸c n−íc Mü, Anh, Ph¸p , §øc môc ®Ých chñ yÕu lµ th¨m quan, t×m hiÓu c¸c di tÝch lÞch sö, nghiªn cøu c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa t¹i c¸c di tÝch cña tØnh: ®Òn §«, chïa Bót Th¸p, chïa D©u. Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 67 L−îng kh¸ch néi ®Þa ®Õn B¾c Ninh chñ yÕu lµ kh¸ch ®i du lÞch tÝn ng−ìng, du lÞch lÔ héi v× vËy kh¸ch du lÞch tËp trung chñ yÕu vµo c¸c th¸ng ®Çu n¨m. Sè l−îng kh¸ch du lÞch ®−îc khai th¸c cã nhÞp ®é t¨ng tr−ëng kh¸, tuy nhiªn gi¸ trÞ tuyÖt ®èi vÒ sè l−ît kh¸ch ®−îc khai th¸c trong nh÷ng n¨m qua cßn h¹n chÕ. Kh¸ch du lÞch l−u tró ë B¾c Ninh cßn rÊt Ýt vµ th−êng lµ kh¸ch ®i lÎ víi møc ®é chi tiªu kh«ng lín. L−ît kh¸ch ®Õn B¾c Ninh qua c¸c n¨m: ChØ tiªu 2005 2006 2007 2008 Tæng sè kh¸ch 61,176 73,615 103,254 128,559 Kh¸ch quèc tÕ 3,076 4,500 5,559 6,971 Kh¸ch néi ®Þa 58,100 69,115 97,695 121,588 (Nguån Së Th−¬ng m¹i vµ du lÞch) b. Doanh thu du lÞch: Doanh thu du lÞch bao gåm c¸c kho¶n thu tõ kh¸ch du lÞch nh− vËn chuyÓn, l−u tró, ¨n uèng vµ c¸c dÞch vô bæ sung kh¸c. Thùc tÕ kho¶n thu nµy kh«ng chØ do ngµnh du lÞch trùc tiÕp thu mµ cßn do c¸c ngµnh kh¸c cã tham gia vµo ho¹t ®éng du lÞch thu. Doanh thu du lÞch cña B¾c Ninh ChØ tiªu 2005 2006 2007 2008 Doanh thu (triÖu ®ång) 46,869 55,087 66,088 81,505 (Nguån Së Th−¬ng m¹i vµ du lÞch) C«ng t¸c thèng kª du lÞch thuÇn tóy ë B¾c Ninh gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n bëi cã nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo ho¹t ®éng du lÞch. Do ®ã doanh thu cña ngµnh du lich ch−a ph¶n ¸nh ®−îc thùc chÊt ho¹t ®éng cña ngµnh víi tèc ®é t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn qua b¶ng c¬ cÊu doanh thu ta cã thÓ dÔ dµng nhËn ra r»ng ®oanh thu du lÞch B¾c Ninh ch−a cao, ch−a thùc sù gãp ®−îc nhiÒu vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu chung cña tØnh. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do s¶n phÈm du lÞch cña tØnh cßn ®¬n ®iÖu vÒ h×nh thøc, kÐm vÒ chÊt l−îng, ch−a thùc hiÖn ®−îc nÐt ®éc ®¸o cña vïng quª Kinh B¾c. C¸c Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 68 doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc du lÞch quy m« nhá, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn h¹n chÕ, kinh doanh phÇn nhiÒu mang tÝnh thêi vô, ch−a cã ®−îc chiÕn l−îc ph¸t triÓn s¶n phÈm mét c¸ch cã kÕ hoÆch dµi h¬n. 4.NhËn xÐt chung. Nh×n chung sù ph¸t triÓn ngµnh du lÞch cña B¾c Ninh cßn thÊp, nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy ®ã lµ: - Ch−a cã quy hoÆch tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch nªn ch−a cã h−íng ®Çu t− thÝch ®¸ng cho du lÞch B¾c Ninh ph¸t triÓn. - Ch−a t¹o ra ®−îc s¶n phÈm du lÞch ®Æc s¾c, cã chÊt l−îng cao, cã kh¶ n¨ng hÊp dÉn kh¸ch. - §éi ngò h©n viªn phôc vô trong c¸c c¬ së du lÞch cßn h¹n chÕ, tr×nh dé nghiÖp vô thÊp, nhÊt lµ c¸n bé qu¶n lý ®· ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm du lÞch nªn kh«ng ®ñ søc thu hót kh¸ch. - C¸c c¬ së vui ch¬i gi¶i trÝ hÇu nh− kh«ng cã, chÝnh v× vËy kh«ng gi÷ ®−îc kh¸ch l−u lËi l©u ngµy .§iÒu nµy ®ßi hái B¾c Ninh ph¶i ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p quy hoÆch, ph¸t triÓn c¸c khu du lÞch, ®iÓm du lÞch vµ tæ chøc c¸c lo¹i h×nh tham quan mét c¸ch hîp lý, ®ång thêi lu«n b¶o vÖ, duy tr×, ph¸t triÓn v−n hãa, b¶n s¾c d©n téc 5. Quy hoÆch ph¸t triÓn du lÞch ®Õn n¨m 2020 -Dù b¸o vÒ l−îng kh¸ch du lÞch Kh¸ch du lÞch ®Õn B¾c Ninh hiÖn nay còng nh− t−¬ng lai hÇu hÕt lµ tõ Hµ Néi, Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng vµ c¸c vïng phô cËn vµo c¸c th¸ng cao ®iÓm vµo mïa lÔ héi vµ r¶i r¸c quanh n¨m ë c¸c khu di tÝch: Chïa Bót Th¸p, Chïa D©u, ®Òn §«. ®Òn Bµ Chóa Kho... Kh¸ch quèc tÕ ®Õn B¾c Ninh chñ yÕu lµ c¸c n−íc Anh, Ph¸p, Mü , §øc...trong t−¬ng lai kh¸ch du lÞch Trung Quèc vµo ®−êng bé qua cöa khÈu phÝa B¾c sÏ gia t¨ng. §©y lÇ thÞ tr−êng tiÒm n¨ng cña B¾c Ninh. Thêi kú 2005-2010: Tèc ®é t¨ng tr−ëng hµng n¨m lµ 21%, trong thêi kú sau ®ã, mét sè dù ¸n ®Çu t− hoµn chØnh, mét sè khu vui ch¬i gi¶i trÝ, thÓ Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 69 thao ®−îc h×nh thµnh, nhu cÇu du lÞch t¨ng lªn do vËy nhÞp ®é t¨ng hµng n¨m giai ®o¹n 2010-2020 lµ 23%. B¶ng dù b¸o kh¸ch du lÞch ®Õn B¾c Ninh ®Õn n¨m 2010 2005 2006 2007 2008 2009 2015 2020 Tængsè kh¸ch 61,176 73,615 103,254 128,559 151,250 T¨ng18% T¨ng20% Kh¸ch quèc tÕ 3,076 4,500 5,559 6,971 7,450 Kh¸ch néi khach néi ®Þa 58,100 69,115 97,695 21,588 143,800 ( Nguån Së Th−¬ng m¹i vµ du lÞch) - Dù b¸o doanh thu du lÞch: Doanh hu du lÞch bao gåm c¸c khoÈn doanh thu do kh¸ch du lÞch chi tr¶ nh− doanh thu l−u tró, ¨n uèng, vËn chuyÓn, doanh thu mua s¾m hµng l−u niÖm vµ c¸c dÞch vô l−u tró kh¸c. HiÖn nay B¾c Ninh trung b×nh mçi ngµy mét kh¸ch du lÞch chi tr¶ kho¶ng 100 ngh×n VND, trong nh÷ng n¨m tíi khi s¶n phÈm du lÞch phong phó, ®a d¹ng, chÊt l−îng cao th× ci tiªu cña kh¸ch còng t¨ng lªn. B¶ng dù b¸o doanh thu tõ du lÞch tØnh B¾c Ninh ®Õn n¨m 2020. ( TriÖu ®ång) 2005 2006 2007 2008 2009 2015 2020 Doanh thu 46,869 55,087 66,088 81,505 96,800 T¨ng19% T¨ng20% (Nguån S¬ Th−¬ng m¹i vµ du lÞch) Cïng víi xu thÕ chung cña du lÞch ViÖt Nam, hi väng trong t−¬ng lai du lÞch B¾c Ninh sÏ ph¸t truÓn t−¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña m×nh. Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 70 6. Mét sè gi¶i ph¸p ®Ó khai th¸c gi¸ trÞ lÞch sö, v¨n hãa, kiÕn tróc cña di tÝch chïa Bót Th¸p. 6.1.Gi¶i ph¸p t«n t¹o vµ b¶o tån c¸c di tÝch trong ph¸t triÓn du lÞch: Nh− ta ®· biÕt viÖc b¶o tån vµ t«n t¹o c¸c di tÝch lÞch sö cã ý nghÜa cùc kú quan träng trog viÖc thu hót kh¸ch du lÞch ®Õn tham quan t¹i mét di tÝch. Tõ tr−íc tíi nay chïa Bót Th¸p lu«n ®−îc §¶ng bé vµ nh©n d©n ®Þa ph−¬ng b¶o vÖ vµ g×n gi÷ nh− mét di s¶n quý gi¸ cña quª h−¬ng. C¸c cÊp c¸c ngµnh cã liªn quan cña tØnh B¾c Ninh ®· tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng thiÕt thùc nh»m b¶o tån vµ t«n t¹i c¸c gi¸ trÞ lÞch sö, v¨n hãa cña di tÝch chïa Bót Th¸p, thu hót ®−îc sù tham gia cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng, triÓn khai c¸c ho¹t ®éng trïng tu, t«n t¹o. §©y lµ mét niÒm vui to lín ®èi víi nh©n d©n th«n Bót Th¸p nãi riªng vµ nh©n d©n tØnh B¾c Ninh nãi chung. Tuy nhiªn ®Ó Bót Th¸p hùc sù trë thµnh mét ®iÓm du lÞch thùc sù hÊp dÉn du kh¸ch trong vµ ngoµi n−íc cÇn ph¶i cã sù næ lùc h¬n n÷a cña c¸c cÊp c¸c ngµnh, cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ cña kh¸ch du lÞch. 6.2. Gi¶i ph¸p tuyªn truyÒn qu¶ng b¸ trong ph¸t triÓn du lÞch: Trong kinh doah du lÞch ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ gi÷ mét vai trß ®Æc biÖt quan träng. §èi víi chïa Bót Th¸p l−îng kh¸ch ®Õn ®©y chñ yÕu lµ kh¸ch ®Þa ph−¬ng vµ c¸c vïng l©n cËn, kh¸ch n−íc ngoµi ch−a nhiÒu. V× vËy ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ cÇn ®−îc ®Æc biÖt quan t©m. Ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ cã thÓ ®−îc thùc hiÖn b»ng nhiÒu kªnh kh¸c nhau: - C¸c cÊp, c¸c ngµnh cã liªn quan cÇn kÕt hîp chÆt chÏ víi nhau ®Ó ®−a h×nh ¶nh chïa Bót Th¸p vµo chiÕn dÞch qu¶ng c¸o du lÞch cña tØnh ®Ó thu hót sù quan t©m chó ý cña kh¸ch thËp ph−¬ng ®èi víi chïa Bót Th¸p mçi khi ®Õn B¾c Ninh. - Cã thÓ thùc hiÖn ho¹t ®éng qu¶ng b¸ th«ng qua c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh− ®µi, b¸o, ti vi, internet. HiÖn nay B¾c Ninh ®· thµnh lËp mét trang web riªng ®Ó giíi thiÖu vÒ du lÞch cña tØnh nhµ. NÕu du kh¸ch Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 71 muèn t×m hiÓu c¸c th«ng tin vÒ bÊt kú mét ®iÓn du lÞch nµo cã thÓ truy cÊp trang http:// bacninh.gov.vn. - Cã thÓ thiÕt kÕ c¸c tê r¬i, tËp gÊp, c¸c bµi viÕt ®Ó ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ ®¹t hiÖu qu¶ h¬n. - G¾n b¶ng chØ dÉn còng nh− b¶ng giíi thiÖu ng¾n gän vÒ lÞch sö di tÝch cña chïa ®Ó du kh¸ch hiÓu ®−îc phÇn nµo vÒ ®èi t−îng mµ m×nh ®ang tham quan. 6.3.Gi¶i ph¸p x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô du lÞch: Muèn du lÞch thùc sù ph¸t triÓn ë chïa Bót Th¸p, song song víi c«ng t¸c tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸, cÇn ®Èy m¹nh hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô du lÞch. tr−íc hÕt cÇn ph¶i ®¶m b¶o vÊn ®Ò ¨n ë cho du kh¸ch khi ®Õn víi chïa Bót Th¸p. - ViÖc x©y dùng c¸c nhµ nghØ víi trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, kiÕn tróc theo phong c¶nh hµi hßa víi m«i tr−êng vµ c¶nh quan cña lµng sÏ ®em l¹i c¶m gi¸c thó vÞ vµ tho¶i m¸i cho du kh¸ch. - HiÖn nay ®êi sèng cña ng−êi d©n ngµy cµng ®−îc n©ng cao, c¸c ng«i nhµ cao tÇng mäc lªn ngµy cµng nhiÒu. NÕu ph¸t triÓn du lÞch ®©y sÏ lµ c¬ së thuËn lîi cho viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò l−u tró cña kh¸ch du lÞch. - CÇn x©y dùng thªm mét sè khu vui ch¬i gi¶i trÝ ®Ó cã thÓ gi÷ ch©n kh¸ch l©u h¬n. V× khi ®Õn B¾c Ninh ngoµi tham quan c¸c di tÝch lÞch sö v¨n hãa, c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng kh¸ch kh«ng cßn cã trß ch¬i gi¶i trÝ nµo kh¸c, ®iÒu ®ã g©y c¶m gi¸c nhµm ch¸n cho kh¸ch. - CÇn ®¶m b¶o diÖn tÝch b·i ®ç xe hîp lý kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng sèng vµ sinh ho¹t cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng. - CÇn x©y dùng hÖ thèng c¸c nhµ hµng phôc vô ¨n uèng cho du kh¸ch, ®¶m b¶o tèt c«ng t¸c vÖ sinh, an toµn thùc phÈm - §Ó ho¹t ®éng du lÞch ®−îc phong phó, s«i næi cÇn x©y dùng thªm c¸c cöa hµng giíi thiÖu vµ tr−ng bµy s¶n phÈm ®Æc tr−ng tõ ngµnh thñ c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, võa ®¸p øng nhu cÇu mua s¾m cña du kh¸ch, võa ®em l¹i nguån thu nhËp cho ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng. Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 72 - §¶m b¶o vÊn ®Ò ®iÖn, n−íc, th«ng tin liªn l¹c mét c¸ch tèt nhÊt cho kh¸ch du lÞch. Qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cÇn ph¶i ®−îc tiÕn hµnh theo ®Þnh h−íng quy hoÆch hîp lý kh«ng g©y ¶nh h−ëng xÊu ®Õn m«i tr−êng tù nhiªn vµ x· héi cña lµng, võa cã ý nghÜa thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. 6.4. Gi¶i ph¸p huy ®éng vèn ®Ó ph¸t triÓn du lÞch. §Ó du lÞch ë chïa Bót Th¸p ph¸t triÓn cÇn cã sù nç lùc, quyÕt t©m vµ ®ãng gãp cña c¸c cÊp c¸c ngµnh cã liªn quan vµ ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò kinh phÝ cho c¸c c«ng t¸c: - B¶o tån, tu bæ c¸c di tÝch lÞch sö v¨n hãa. - X©y dùng hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô du lÞch. - C«ng t¸c tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ phôc vô du lÞch. - §µo t¹o nguån nh©n lùc phôc vô du lÞch. Víi ph−¬ng ch©m “nhµ n−íc vµ nh©n d©n cïng lµm” chÝnh quyÕn ®Þa ph−¬ng cÇn ®Èy m¹nh c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn: - Nguån vèn ®Çu t− tõ ng©n s¸ch nhµ n−íc. - Nguån vèn ®Çu t− tõ c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n−íc. - §ãng gãp cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng. - §ãng gãp cña con em Bót Th¸p ®· ®· ®i tho¸t ly. - §ãng gãp cña kh¸ch thËp ph−¬ng. - Nguån vèn vay tõ ng©n hµng. - .... 6.5. C¸c gi¶i ph¸p kh¸c: a. §µo t¹o nguån nh©n lùc. §Ó n©ng c©o hiÖu qu¶ cña viÖc khai th¸c c¸c gi¸ trÞ lÞch sö, v¨n hãa, kiÕn tróc cña di tÝch chïa Bót Th¸p trong ho¹t ®éng du lÞch th× vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc lµ yÕu tè quan träng. Do vËy cÇn khÈn tr−¬ng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn lµm c«ng t¸c du lÞch: Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 73 - TËp trung ®µo t¹o kiÕn thøc vÒ qu¶n lý tµi nguyªn nhÊt lµ tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n cho c¸n bé trùc tiÕp chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý di tÝch t¹i ®Þa ph−¬ng. - §µo t¹o båi d−ìng vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô: hµng n¨m ë c¸c líp ®µo t¹o båi d−ìng vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô cho ®éi ngò lao ®éng trùc tiÕp t¹i ®Þa ph−¬ng ®Ó hä phôc vô cho ho¹t ®éng du lÞch ngay trªn quª h−¬ng m×nh. - N©ng cao nhËn thøc vÒ qu¶n lý bÒn v÷ng nãi chung, qu¶n lý bÒn v÷ng vÒ tµi nguyªn du lÞch nãi riªng, tuyªn truyÒn h−íng dÉn nh©n d©n ®Þa ph−¬ng tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn du lÞch, b¶o vÖ gi¸ trÞ tµi nguyªn du lÞch, b¶o vÖ trËt tù an toµn x· héi, an ninh cña th«n, b¶o vÖ nh÷ng gi¸ trÞ thÈm mü vµ v¨n hãa cña ho¹t ®éng du lÞch. - ChÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng n¬i cã di tÝch cÇn h−íg dÉn c¸c hé d©n tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®ég du lÞch nh− c¶i t¹o nhµ, s©n, v−ên, trång c¸c c©y ¨n qu¶, duy tr× nÕp sèng th«n d·, nghÒ truyÒn thèng, tr−íc hÕt lµ ®Ó ®ãn kh¸ch du lÞch ®Õn tham quan. b. §µo tµo h−íng dÉn viªn t¹i ®iÓm du lÞch Bót Th¸p. §Ó ho¹t ®éng du lÞch diÔn ra chuyªn nghiÖp vµ ®¹t hiªu qu¶ cao, cÇn ph¶i ®µo t¹o c¸n bé h−íng dÉn t¹i c¸c ®iÓm di tÝch. Ho¹t ®éng nµy gióp kh¸ch cã thÓ hiÓu ®−îc s©u s¾c vÒ di tÝch ®ång thêi còng khiÕn cho ho¹t ®éng du lÞch t¹i ®©y thªm “kh«ng khÝ”. Con em cña lµng Bót Th¸p chÝnh lµ nguån nh©n lùc dåi dµo cho ho¹t ®éng nµy. V× vËy cÇn ph¶i tæ chøc tuyªn truyÒn, gi¶ng d¹y cho ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn hiÓu s©u s¾c vÒ lÞch sö còng nh− c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng quý b¸u cña di tÝch chïa Bót Th¸p, ®ång thêi tæ chøc c¸c líp ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô h−íng dÉn ®Ó hä cã thÓ lµm tèt c«ng viÖc cña m×nh. c. Cã sù tham gia cña céng ®éng ®Þa ph−¬ng vµo ho¹t ®éng du lÞch: Ngµnh du lÞch hiÖn nay ®ang tõng b−íc ph¸t triÓn, bªn c¹nh viÖc nhµ n−íc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t− th× mçi ng−êi d©n còng ph¶i cã ý thøc ®ãng gãp nh»m gi÷ g×n vµ khai th¸c c¸c di tÝch lÞch sö v¨n hãa nh»m phôc vô cho ph¸t triÓn du lÞch. Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 74 Céng ®ång ®Þa ph−¬ng lµ ng−êi trùc tiÕp tiÕp xóc víi kh¸ch ®Æc biÖt lµ vµo mïa lÔ héi. ChÝnh quyÒn vµ ban qu¶n lý di tÝch chïa Bót Th¸p cÇn trang bÞ cho ng−êi d©n n¬i ®©y nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt ®Ó hä hiÓu vÒ c¸c gi¸ trÞ lÞch sö, v¨n hãa, kiÕn tróc cña chïa. T¹o cho hä niÒm yªu mÕn tù hµo vÒ di s¶n v¨n hãa mµ cha «ng ta ®· ®Ó l¹i. Tõ ®ã hä sÏ ý thøc ®−îc ý nghÜa, vai trß vµ tÇm quan träng cña viÖc b¶o tån, ph¸t huy tèt nh÷ng gi¸ trÞ ®ã. Hä sÏ giíi thiÖu cho du kh¸ch nh÷ng ®iÒu hä biÕt b»ng niÒm tù hµo tr©n träng lín lao. Tõ ®ã du kh¸ch còng cã ý thøc h¬n thªm tr©n träng nh÷ng nÐt ®Ñp v¨n hãa cña ®Þa ph−¬ng còng nh− gi¸ trÞ v¨n hãa cña ®iÓm di tÝch mµ m×nh ®−îc thÈm nhËn, th−ëng thøc. Tuyªn truyÒn vËn ®éng nh©n d©n n©ng cao ý thøc b¶o vÖ an toµn tÝnh m¹ng, tµi s¶n cña kh¸ch, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®oµn du lÞch ®i l¹i dÔ dµng, lµm cho kh¸ch tin t−ëng vµo mét m«i tr−êng du lÞch lµnh m¹nh, ®Ó l¹i ®−îc nhiÒu Ên t−îng ®Ñp trong lßng du kh¸ch. X©y dùng ®−îc nÕp sèng v¨n minh trong viÖc giao thiÖp víi mäi ng−êi còng nh− ®èi víi du kh¸ch ë nh÷ng n¬i c«ng céng. X©y dùng nÕp sèng lµnh m¹nh kh«ng lµm hñy ho¹i ®Õn m«i tr−êng, tù tiÖn x¶ r¸c n¬i c«ng céng còng nh− khu di tÝch. Bµi trõ tÖ n¹n x· héi, mª tÝn dÞ ®oan, ¨n xin, ¨n c¾p t¹o Ên t−¬ng xÊu ®èi víi kh¸ch du lÞch. d. X©y dùng c¸c ch−¬ng tr×nh du lÞch cô thÓ: + Ch−ong tr×nh du lÞch néi tØnh: - X©y dùng c¸c ch−¬ng tr×nh du lÞch cho chÝnh nh÷ng ng−êi d©n trong tØnh tíi th¨m di tÝch. ViÖc lµm nµy võa gióp ng−êi d©n hiÓu hÕt c¸c gi¸ trÞ cña di tÝch, n©ng cao gi¸ trÞ vÒ di tÝch ®ång thêi n©ng cao sù nhËn thøc vµ lßng tù hµo quª h−¬ng. - X©y dùng ch−¬ng tr×nh du lÞch 2 ngµy 1 ®ªm víi c¸c ®iÓm th¨m quan chïa Bót Th¸p, khu di tÝch chïa Tø Ph¸p, lµng tranh §«ng Hå, chïa PhËt TÝch, chïa Hµm long, ®×nh DiÒm, ®×nh §×nh B¶ng, ®Òn §«, ®Òn Bµ Chóa Kho, nghØ ®ªm t¹i thÞ trÊn Hå hoÆc thµnh phè B¾c Ninh. - Ch−¬ng tr×nh du lÞch ®Õn c¸c ng«i chïa næi tiÕng cña B¾c Ninh( thêi gian 1 ngµy). Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 75 Chïa Bót Th¸p, khu di tÝch chïa Tø Ph¸p, chïa PhËt tÝch, chïa Hµm Long... - Ch−¬ng tr×nh du lÞch kÕt hîp trong huyÖn ThuËn Thµnh: Th¨m chïa Bót Th¸p, khu di tÝch chïa Tø Ph¸p, lµng tranh §«ng Hå vµ du lÞch sinh th¸i ven s«ng §uèng( thêi gian 1 hoÆc 2 ngµy). + Ch−¬ng tr×nh du lÞch liªn tØnh: - Ch−¬ng tr×nh du lÞch Hµ Néi- B¾c Ninh (1 ngµy b»ng ®−êng s«ng). XuÊt ph¸t tõ s«ng Hång theo s«ng §uèng vÒ th¨m lµng tranh §«ng Hå, chïa Bót Th¸p, khu di tÝch chïa Tø Ph¸p, ¨n tr−a t¹i thÞ trÊn Hå, chiÒu nghe h¸t quan hä trªn s«ng CÇu. - Ch−¬ng tr×nh du lÞch Hµ Néi – B¾c Ninh (1 ngµy b»ng ®−êng « t«): Th¨m chïa Bót Th¸p, khu di tÝch chïa Tø Ph¸p, lµng tranh §«ng Hå, chïa PhËt TÝch, ®Òn §«. - Ch−¬ng tr×nh du lÞch kÕt hîp th¨m khu di tÝch chïa Bót Th¸p vµ c¸c lµng nghÒ t¹i huyÖn ThuËn Thµnh vµ c¸c huyÖn l©n cËn. - Ch−¬ng tr×nh du lÞch Hµ Néi- B¾c Ninh – B¾c Giang (2 ngµy 1 ®ªm) kÕt hîp th¨m chïa Bót Th¸p víi c¸c di tÝch trong ®iÓm cña tØnh B¾c Giang. Ngoµi ra cã thÓ x©y dùng ch−¬ng tr×nh du lÞch kÕt hîp víi c¸c ®iÓm du lÞch næi tiÕng cña tØnh Hµ Néi vµ H¶i D−¬ng. - Trªn ®©y lµ mét sè ch−¬ng tr×nh du lÞch ®−îc x©y dùng ë møc ®é kh¸i qu¸t. Tïy theo ®èi t−îng kh¸ch vµ hoµn c¶nh cô thÓ mµ x©y dùng c¸c ch−ong tr×nh cô thÓ vµ phong phó kh¸c nhau. 7. Mét sè kiÕn nghÞ: 7.1. §èi víi UBND tØnh B¾c Ninh. a. §Çu t− n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng, c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô du lÞch. C¬ së h¹ tÇng nãi chung cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong qu¸ tr×nh t¹o vµ thùc hiÖn s¶n phÈm du lÞch còng nh− quyÕt ®inh møc ®é khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng du lÞch nh»m tháa m·n nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch. ChÝnh v× vai trß Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 76 quan träng nh− vËy nªn sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch bao giê còng g¾n liÒn víi viÖc x©y dùng, n©ng cÊp vµ hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng, c¬ së vËt chÊt kü thuËt. - Tr−íc hÕt cÇn ®¶m b¶o vÊn ®Ò ¨n nghØ cho kh¸ch du lÞch. V× vËy cÇn ph¶i b−íc ®Çu x©y dùng t¹i n¬i ®©y nhµ nghØ, nhµ hµng... lµ c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn cho du kh¸ch. - §Ó ho¹t ®éng du lÞch ®−îc phong phó, s«i næi, cÇn x©y dùng c¸c cöa hµng giíi thiÖu vÇ kinh doanh c¸c s¶n phÈm ®Æc tr−ng cña ®Þa ph−¬ng tõ c¸c ngµnh thñ c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, võa ®¸p øng nhu cÇu mua s¾m cña du kh¸ch, võa ®em l¹i nguån thu nhËp cho ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng. - §¶m b¶o vÊn ®Ò ®iÖn n−íc, th«ng tin liªn l¹c mét c¸ch tèt nhÊt cho kh¸ch du lÞch. b. N©ng c©o h¬n n÷a nhËn thøc cña ng−êi d©n. - §èi víi ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng cÇn tuyªn truyÒn qu¶ng b¸ cho hä nhËn thøc ®−îc ý nghÜa cña ho¹t ®éng du lÞch vµ nguån lîi mµ du lÞch mang l¹i, tõ ®ã ®éng viªn céng ®ång c− d©n ®Þa ph−¬ng tù nguyÖn tham gia vµo phôc vô cho ho¹t ®éng du lÞch ph¸t triÓn. Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®ª phóc lîi cho ng−êi d©n, tõ ®ã gióp hä ý thøc b¶o tån gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng vµ x©y dùng nÕp sèng sèng v¨n hãa ®Þa ph−¬ng. - §èi víi kh¸ch du lÞch: ViÖc n©ng cao ý thøc b¶o tån gi¸ trÞ nguån tµi nguyªn, di s¶n v¨n hoÊ cña d©n téc cho du kh¸ch rÊt cÇn tíi vai trß cña ng−êi h−íng dÉn viªn vµ c¸n bé qu¶n lý di tÝch. Ngoµi ra còng cÇn cã nh÷ng biÓu hiÖn c¶nh b¸o cho kh¸ch du lÞch nh»m t¨ng thªm ý thøc b¶o tån nguån tµi s¶n v¨n hãa chung. §ã chÝnh lµ môc tiªu cña xu h−íng ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng. c. C¸c kiÕn nghi kh¸c: CÇn khai th¸c tèt tµi nguyªn du lÞch cña B¾c Ninh nhÊt lµ tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n. Muèn vËy cÇn ph¶i quy hoÆch tæng thÓ phÊt triÓn du lÞch B¾c Ninh mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 77 - Trªn c¬ së kh¶o s¸t chÊt l−îng s¶n phÈm du lÞch cÇn t¨ng c−êng phèi hîp liªn ngµnh, liªn vïng nh»m ph¸t triÓn h¹ tÇng du lÞch, x©y dùng c¸c s¶n phÈm du lÞch míi l¹, chÊt l−îng cao, tæ chøc c¸c sù kiÖn du lÞch, c¸c héi th¶o, héi nghÞ... t¨ng c−êng hu hót kh¸ch du lÞch quèc tÕ. - T¨ng c−êng ®Çu t− c¬ së h¹ tÇng ®ång bé víi ®Çu t− b¶o tån, t«n t¹o vµ khai th¸c c¸c gi¸ trÞ cña di tÝch, di s¶n v¨n hãa theo ph−¬ng ch©m ph¸t triÓn du lÞch trªn nÒn t¶ng ph¸t triÓn v¨n hãa. - Thùc hiÖn ph©n cÊp qu¶n lý c¸c nguån tµi nguyªn du lÞch, tr−íc hÕt huy ®éng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tÝch cù tham gia ®ãng gãp c«ng søc, tiÒn cña chñ yÕu cho viÖc b¶o tån, t«n t¹o c¸c di tÝch lÞch sö v¨n hãa vµ ®Ó cã thÓ khai th¸c chóng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ phôc vô cho ph¸t triÓn du lÞch, b¶o vÖ tµi nguyªn m«i tr−êng du lÞch vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô v¨n hãa phôc vô cho ph¸t triÓn du lÞch. 7.2. §èi víi UBND huyÖn, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ ban qu¶n lý di tÝch chïa Bót Th¸p: - Ban hµnh quy ®Þnh vÒ qu¶n lý, khai th¸c gi¸ trÞ lÞch sö v¨n hãa cña di tÝch chïa Bót Th¸p cho ph¸t triÓn du lÞch. - Sím ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch −u ®·i, khuyÕn khÝch thu hót ®Çu t−, x©y dùng c¸c khu vui ch¬i gi¶i trÝ, x©y dùng nhµ nghØ, nhµ hµng phôc vô kh¸ch du lÞch - Trong thêi gian nµy ®ang diÔn ra ®ît trïng tu di tÝch UBND huyÖn, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, ban qu¶n lý di tÝch cÇn phèi hîp chÆt chÏ víi UBND tØnh chØ ®¹o s¸t sao c«ng viÖc nµy. Trong qu¸ tr×nh trïng tu cÇn ph¶i t«n träng lÞch sö, gi÷ nguyªn nh÷ng gi¸ trÞ cña nã, tr¸nh lµm míi, lµm ph−¬ng h¹i ®Õn di tÝch. - Phèi hîp chÆt chÏ víi UBND tØnh kh«i phôc l¹i nh÷ng trß ch¬i dan gi©n cña lÔ héi... Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 78 C. KẾT LUẬ Ngµy nay du lÞch v¨n hãa víi h×nh thøc tham quan c¸c di tÝch lÞch sö kÕt hîp lÔ héi vµ th¨m c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ®ang ph¸t triÓn m¹nh. Lo¹i h×nh nµy kh«ng chØ cã môc ®Ých tham quan c¸c di tÝch lÞch sö v¨n hãa nh− ®×nh, chïa, c¸c lÔ héi truyÒn thèng c¸c trß ch¬i d©n gian mµ cßn gióp kh¸ch cã thªm nh÷ng kiÕn thøc vÒ lÞch sö, v¨n hãa, kiÕn tróc, mü thuËt g¾n liÒn víi c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña ®Þa ph−¬ng nãi riªng, ®Êt n−íc nãi chung. C¸c di tÝch lÞch sö v¨n hãa cïng víi c¸c phong tôc tËp qu¸n, lÔ héi lµ c¸c yÕu tè b¶o l−u c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng ®· ®−îc tÝch bao ®êi nay cña céng ®ång c− d©n ViÖt. Nh−ng yÕu tè ®ã ph¶n ¸nh cuéc sèng chiÕn ®Êu vµ lao ®éng trong qu¸ tr×nh khai hoang më ®Êt ®ång thêi ph¶n ¸nh nh÷ng −íc m¬ nguyÖn väng cña con ng−êi tõ trong khã kh¨n, vÊt v¶ vÉn lu«n tin t−ëng vÒ cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc. Lo¹i h×nh du lÞch nµy sÏ lµ dÞp ®Ó c¸c tÇng líp nh©n d©n «n l¹i nh÷ng truyÒn thèng quý b¸u cña quª h−¬ng, tõ ®ã cã t¸c dông gi¸o dôc nh©n d©n h−íng vÒ céi nguån, båi ®¾p vµ ph¸t huy lßng yªu n−íc, niÒm tù hµo d©n téc, gãp phÇn quan träng vµo viÖc b¶o tån c¸c di tÝch lÞch sö, c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng cña d©n téc. Chïa Bót Th¸p thuéc th«n Bót Th¸p , x· §×nh Tæ, huyÖn ThuËn Thµnh, tØnh B¾c Ninh lµ mét ng«i chïa cæ cã bÒ dµy lÞch sö vµ truyÒn thèng v¨n hãa tiªu biÓu cho quª h−¬ng xø Kinh B¾c. Tr¶i qua biÐt bao th¨ng trÇm chïa Bót Th¸p vÉn gi÷ nguyªn vÑn nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö, v¨n hãa, kiÕn tróc, mü thuËt cña nã. Nh÷ng yÕu tè ®ã kh«ng chØ cã gi¸ trÞ vÒ lÞch sö mµ cßn lµ nguån tµi nguyªn v« gi¸ ®Ó ph¸t triÓn du lÞch ë B¾c Ninh. HiÖn nay mÆc du du lÞch ch−a thùc sù ph¸t triÓn nh−ng ®©y lµ mét ®iÓm du lÞch rÊt cã tiÒm n¨ng. §Ó khai th¸c tèt c¸c tiÒm n¨ng du lÞch nµy cÇn ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c cÊp chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n ®Þa ph−¬ng. Trong chiÕn dÞch ph¸t triÓn du lÞch cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c¸c biÖn ph¸p tu bæ, b¶o tån vµ b¶o vÖ di tÝch. Cïng víi nã lµ c¸c biÖn ph¸p ®ång bé ®Ó ph¸t triÓn du lÞch, gãp phÇn quan träng vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña B¾c Ninh, theo h−íng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa nh−ng kh«ng ®¸nh mÊt b¶n s¾c v¨n hãa quª h−¬ng. Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO. 1. Bùi Thị Hải Yến, Quy hoăch du lịch, N XB Giáo dục, 2006. 2. N guyễn Minh Tuệ và nhóm tác giả, Địa lý du lịch, N XB Thành phố Hồ Chí Minh, 1999. 3. N guyễn Văn Mạnh, Phạm Hồng Chương, Quản trị kinh doanh lữ hành, N XB Trường Đại học Kinh tế quốc dân, 2006. 4. Luật du lịch, N XB Lao động xã hội, 2006. 5. Trần Đức Thanh, N hập môn khoa học du lịch, N XB Đại học Quốc gia . Hà N ội,1999. 6. Bùi Văn Tiến,Chùa Bút Tháp, N Xb Khoa học xã hội Hà N ội, 2000. 7. Hoàng Giá, Phan CNm Thượng, Phạm Thuận Thành, Huyền tích chùa Bút Tháp, N XB Văn hóa dân tộc. 8. Sở Thương mại và du lịch tỉnh Bắc N inh. 9.Các trang web hỗ trợ tìm kiếm: http:// www.google.com Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 80 PHỤ LỤC Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 VẪ CÒ KHOẢG GÀY XƯA Tối nào ông Khanh cũng giục con cháu thu xếp công việc, ăn cơm sớm để đến 7h là có thể ngồi xem chương trình thời sự của đài truyền hình Trung ương. Hôm nay cũng vậy, ông đặt chiếc ghế xích đu giữa nhà, hai tay khoanh sau gáy, vừa xem, vừa giảng giải cho thằng cháu đích tôn đang học lớp 9 mấy địa danh trên đường mòn Hồ Chí Minh thời đánh Mỹ. Ông coi đó là niềm vui khi đã về già. Bỗng ông ngồi nhỏm dậy bảo cháu đưa cho ông chiếc kính lão, khẽ xua tay để mọi người im lặng. Trên màn hình là cảnh tòa án nhân dân thành phố Hà N ội đang xử sơ thNm vụ án ăn hối lộ. Bị cáo là một người đàn bà dong dỏng cao, mái tóc đã điểm muối tiêu chải lật rất hợp với khuôn mặt, đôi mắt còn tinh ranh và đặc biệt cái miệng quá nhỏ như thể bà ta không bao giờ nói to. Đó là tổng giám đốc Vũ Thị Hoàng Lan, người đã nhiều lần nhận hối lộ số tiền trị giá hàng trăm triệu đồng. Đêm ấy ông không tài nào ngủ được, ông ngồi dậy day các huyệt rồi lại nằm hít thở đếm hết trăm nọ đến trăm kia mà vẫn thao thức. N gười đàn bà trên ti vi có cái gì đó khuấy động vào trong sâu thẳm những kỷ niệm tưởng như đã trôi vào trong dĩ vãng. Hình ảnh một con người xưa cũ, lung linh, khi vãng xa, khi kề sát chập chờn làm ông như tỉnh, như mơ. Đó là cái đêm gió rét căm căm năm 1949, tại bến đò Giềng chàng thanh niên N guyễn Đức Thanh, có cái dáng mảnh mai như dáng thư sinh, kéo một cô gái còn rất trẻ lên chiếc thuyền tre mỏng mảnh, Từ bốt Á lân hai ngọn hỏa châu phụt sáng. rõ Anh nhìn cô gái dùng tay trái lật mái tóc ngắn từ phỉa sang trái để lộ đường ngôi thẳng tắp. Cô gái tủm tỉm cười. Ôi ! thật kỳ lạ chưa bao giờ anh nhìn thấy ai có cái miệng chỉ chum chúm, đỏ mọng. Anh buột nghĩ: Cái miệng nhỏ thế kia cho hai đầu đũa vào đã chật còn lấy đâu mà và nổi miếng cơm. Cũng nhờ ấnh hỏa châu mà đồng chí giao liên nhận ra anh, vội nhảy lên bờ. Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 - May quá, báo cáo anh Khanh, đây là đồng chí Lan người của tỉnh đội, mang lệnh khNn cấp về cho các anh. Xin giới thiệu với chi Lan, đây là anh Khanh bí thư chi bộ, đội trưởng đội du kích Định Tân. Thôi xin phép hai đồng chí tôi phải quay lại. Anh xem kỹ phong bì rồi cùng Lan đi sâu vào bãi sậy ngút ngàn kéo theo những cây sậy chụm lại, bấm chiếc đèn pin hộp đọc lệnh “đúng 12 giờ đêm ngày 10 tháng 11 (âm lịch) cho người trực bến nhận 10 thùng dầu hỏa để đốt chùa N hạn Tháp, phá tan âm mưu biến chùa thành pháo đài khống chế N am phần và vùng duyên hải sông Đuống. Địa phương huy động rơm rạ và những vât dễ cháy, bảo đảm chùa phải thiêu hủy hết”. Gió từ ngoài sông thổi vào lạnh buốt. Môi anh run lên cầm cập mà sống lưng lại toát cả mồ hôi. Từ bé anh đã được cụ Tú Đàm dẫn đi thăm chùa, chỉ cho thấy những công trình kiến trúc “độc nhất vô nhị ”, nói cho nghe về lịch sử ngôi chùa. Thế mà giờ đây sau hơn ba trăm năm tồn tại, hội tụ triệu triệu tấm lòng hướng về cõi thiện, kiêu hãnh với nền kiến trúc Việt cổ sẽ trở thành đống tro tàn đổ nát. Vẫn biết còn tổ quốc, còn tất cả, không có độc lập thì thần linh, kiến trúc, tài năng cũng chỉ là một thứ nô lệ nhưng anh vẫn thấy đau lòng. N gôi chùa- những hốc đá lúc nào cũng có những chú chim non líu lo chờ mẹ, những mái cong chứa hàng đàn chim chích, những quả bưởi, quả na, những cây quéo, cây sung, những hoa phượng, hoa lan... đã gắn chặt tuổi thơ anh, tuổi thơ mỗi người dân N hạn Tháp. N gười N hạn Tháp quen nghe tiếng chùa âm vang đổ dài mỗi buổi chiều tà, quen nghe tiếng mõ khi bổng khi chìm theo tiếng đọc kinh đều đều cần mẫn. N gôi chùa từ thủơ nào đã như ngôi nhà chung của cả làng, cả xã. Ai muộn mằn đến với chùa để được chứng lại lòng thành, tích thêm nhân đức, đứa trẻ sinh ra được chùa cho lộc hay ăn chóng lớn, yên dạ mẹ cha. N gười già chết đi được nhà chùa làm lễ dẫn đường đưa về Tây Trúc. Chẳng biết những linh hồn ấy đi đâu, nhưng người thân thấy đỡ xót xa, ân hận, thấy mình còn nhân mỏng, đức thưa. Chùa- những trưa tháng sáu cá nổi cua ngoi, những sáng cuối năm căm căm gió rét, Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 những lúc khổ đau tận cùng chịu đựng... thấp thoáng mái cong âm âm tiếng vọng khiến họ tĩnh tâm thêm yêu cuộc sống. Thế mà...anh kông oán thoán cấp trên, bởi những ngọn tháp cao ngất kia trở thành đài quan sát, những gác chuuong, cửu phNm, thượng điện trở thành lô cốt thì sẽ tổn hại bao nhiêu xương máu của đồng chí, đồng bào. N hưng anh vẫn bùi ngùi luyến tiếc. Bỗng dưnh anh thấy ghét cái người đã đem cái lệnh nghiệt ngã này. N ăm ấy anh mới tròn hai muơi tuổi, chưa bao giờ ngồi sát gần con gái. Anh rùnh mình vì vẻ đẹp có gì khác lạ của chị. Anh nảy ra ý nghi ngờ. Anh bấm đèn pin soi lại từng chữ ký, con dấu vuông đến mép phong bì. Tất cả đều chính xác, nghiêm chỉnh, giả bộ vô tình anh lướt đèn qua mặt chị. trời ơi! lẽ nào lại là nó, con bé cắt cỏ chăn trâu nhà Bá Thục dưới chân Phật Tích? N hững năm ấy nó gầy gò ốm yếu, lúc nào cũng dấu mặt sau tấm khăn vuông rách góc. Khi đó anh cũng theo cha sang đó làm công. Tuy mới 15, 16 nhưng khi đó anh phổng phao lại được cụ Tú Đàm thương dạy cho ít chữ, cả N ho lẫn Tây cả Quốc ngữ, nên Bá Thục quý lắm, cho ở nhà dạy mấy đứa con gái, còn nói sẽ nhận làm tế tử. Cô gái cắt cỏ chăn trâu nhìn anh như nhìn một vị thiên thần. N hững lúc đó má cô bé ửng đỏ, cái miệng chum chúm nở ra như đóa hồng buổi sáng, mái tóc rối bù lát phất bay qua phía trái để lộ một đường thẳng tắp muốn chui sâu vào làn tóc dày cộm xin xỉn màu bồ hóng, anh đang bán tín bán nghi thì cô gái đã rụt rè dò hỏi: - Thưa anh em hỏi khí không phải. Anh có phải là anh Tỵ dạy học ở nhà Bá Thục? - Anh mừng rỡ: - Đúng, đúng là tôi, nhưng cũng đi làm thuê chứ có phải đi dạy đâu. Còn cô có phải là bé Mùi không? - Be...e... é Mùi. Thế anh thấy em còn bé lắm à? - Tôi xin lỗi.Trăng mùa đông hạ tuần vàng ệch, lạnh ngắt, lờ mờ soi hai khuôn mặt hồng lên nóng rực. Kỷ niệm một thời lam lũ thơ ngây làm họ càng quý yêu phút giây găt lại. Trong họ cùng lúc lóe lên cái gì đó xa xôi Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 nhưng thật dịu êm, khao khát. Đêm thanh vắng, trời đất mênh mông, mạch đập căng phồng gần nhau trong gang tấc khiến họ quên rằng đang có một mùa đông, có ánh hỏa châu và trong túi anh có một tờ lệnh oái oan, nghiệt ngã. Tờ bốt Á châu một tràng đại liên đỏ lừ bay về phía bến, bùng bụp tát xèo, đưa họ trở về thực tại Họ trở về làng, anh triệu tập chi bộ, tập trung đội du kích phổ biến mệnh lệnh. Địa điểm họp ngay tại nhà Trung của chùa N hạn Tháp. Cả chi bộ, cả đội du kích đều kinh ngạc, thẫn thờ. Đốt chùa, có khác gì tự mình đốt đi mái nhà thờ cúng tổ tiên. Có ai trong số này mà không một lần túm áo bà, ôm gang chân mẹ sung sướng ra chùa, ngắm nhìn những mâm cỗ, những nải chuối, phNm oản, những quả, những hoa khách thập phương dâng phật, rồi đặt ở bệ hành lang mời những đứa trẻ tóc buộc trái đào ngây thơ thụ lộc. Có ai không một lần tinh nghịch để sư cụ, tiểu đồng ngán ngNm lắc đầu. biết bao trai gái gặp nhau ngày hội chùa ngào ngạt mùi trầm hương, làn khói mảnh mai quyện chặt hai cuộc đời, hai số phận. Mấy phút tạm nghỉ, họ tranh thủ ngắm lại từ cửa tam quan. Họ muốn rung lên những hồi chuông trong đêm giá buốt như những nhịp tim của họ cũng đang buốt giá bởi sự mất mát từ cội nguồn, từ cõi tâm linh. Họ thành kính chắp tay trước tượng phật bà Quan âm ngàn mắt ngàn tay. Đã hàng trăm năm kiệt tác này bị những tên thực dân cáo già nhưng lại am hiểu tận tường về nghệ thuật, tìm đủ mọi cách chiếm đoạt đưa về chính quốc. N hân dân N hạn Tháp cụ kỵ, ông cha ta đã đổ biết bao xương máu mới giữ được vẹn toàn. Thế mà giờ đây cháu con của họ sẽ thiêu lên một ngọn lửa thiêu rụi tác phNm tuyệt vời. Họ lầm lũi kéo nhau vào tích thiện am, tòa kinh cối chín tầng giống như chín đóa sen mơi nở được đặt trong tòa nhà ba tầng độc đáo. Một kiến trúc sư đã thốt lên “ Cách đây ba trăm năm mà người Việt đã có những nhà cao tầng đẹp, đơn giản, tiện lợi và hợp lý hơn hẳn những ngôi nhà cầu kỳ, lãng phí của chúng ta”. Lời khen ấy rồi sẽ bay theo làn khói. Họ lên phủ thờ nơi đặt tượng mẹ con hoàng hậu Trịnh Thị N gọc Trúc, những người đã cùng với thiền sư Minh Hành kén chọn những bàn tay vàng, những trí tuệ uyên thâm sáng tao nên những kiệt tác đới Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 đời phải nghiêng mình kính phục. Ai đó bật khóc tấm tức, những người cứng rắn cũng ý tứ lau đi những giọt nước mắt của sự bất lực. Họ quay về nhà Trung mỗi người theo đuổi một ý nghĩa. Trên từng khuôn mặt hắn lên những nếp nhăn. Gió từ bờ sông vẫn hun hút làm tê buốt chân tay. Gió từ cõi lòng nhân hậu thủy chung, yêu quê hương, cây đa, bến nước, ngọn tháp, sân đình làm tê buốt những trái tim quặn thắt. Bỗng Lan, người con gái mang lệnh đốt chùa đứng dậy. Chị cứ đứng thế hồi lâu, đôi môi tím lạnh run lên. Rồi bất ngờ chị nói rất to. Lời chị men theo hành lang, trườn khỏi mái cong âm vang như một lời thề, một lời hiệu triệu: - Thưa các đồng chí chúng tâ không muốn mang tội với tổ tiên. N hưng chúng ta có dám lấy sinh mạng của mình hứa với cấp trên không để kẻ thù biến nơi linh thiêng đẹp đẽ này thành căn cứ giết người, chống lại cuộc kháng chiến thần thánh của toàn dân tộc, nếu dám chúng ta sẽ cùng nhau kiến nghị. Cả hội nghị bật dậy. - N hất trí ý kiến đồng chí Lan. Rồi tất cả ngồi xuống. Một đồng chí tóc hoa râm đứng lên: - Thưa các đồng chí, chúng ta không sợ chết nhưng “quân lệnh như sơn”. Vả lại chúng ta không giữ nổi đã đành chúng ta chịu kỷ luật, nhưng ai chịu trách nhiệm trước máu xương của đồng bào, đồng chí? Ai đó từ góc tối gắt gỏng. - Vỏ quýt dày có móng tay nhọn, rồi sẽ có cách. N hà Trung ồn ào, xem ra ai cũng tán thành ý khiến của chị nhưng vẫn còn bao nỗi băn khoăn. Họ hướng về phía anh chờ đợi. anh từ từ đứng lên nhìn khắp mọi người, rồi dừng lại ở đôi mắt đen láy của Lan đang trìu mến nhìn anh. anh hiểu rằng những lời anh sắp nói liên quan đến sự sống còn và cái chết không chỉ của những người có mặt hôm nay mà còn của cả một công trình nghệ thuật quá khứ và tương lai. Anh mường tượng khi đất nước hòa bình, từng đoàn du khách đủ các màu da sẽ tấp nập về đây, rồi sẽ có những tòa nhà chọc trời tiện nghi sang trọng nhưng tìm đâu ra những kiến trúc cổ, Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 độc đáo minh chứng cho ý chí và trí tuệ của người xưa. anh vừa hồi hộp vừa tin vào đồng chí, đồng bào. Anh thong thả nói: - Thưa các đồng chí, mệnh lệnh của trên là đúng và cần thiết. N hưng là con cháu chúng ta không nỡ đứng nhìn tài hoa chắt lọc bằng mồ hôi và xương máu của tổ tiên bị hủy hoại. Tôi đồng ý ý kiến của đồng chí Lan. Chúng ta lấy máu của mình viết quyết tâm thư, nhờ đồng chí Lan đưa cho cấp trên. nếu không được chấp nhận có nghĩa là tình hình không cho phép, chúng ta nhất định sẽ chấp hành mệnh lệnh. Rồi anh kể về quân dân nhà Trần bỏ kinh thành hăng Long ba lần đánh giặc Thát. Kể về danh sĩ N gô Thì N hậm cho giặc ngủ trọ một đêm. anh rủ rỉ như lời tâm sự. Cuối cùng anh quả quyết. - Ai đồng ý? giơ tay. . Tất cả mấy chục cánh tay giơ cao, như những mũi tên nhọn hoắt sẵn sàng tiêu diệt kẻ thù. Tiếp đó là những ngày chờ đợi . Đêm thứ mười thì Lan trở về, ríu rít kể về cuộc họp căng thẳng kéo dài suốt đêm của ban chỉ huy tỉnh đội. Họ ôm lấy nhau sung sướng., họ sẵn sàng hi sinh để giữ trọn lời thề, để quê hương đất nước tồn tại một danh thắng, một niềm tự hào của người dân đất Việt. N gười con gái đem cái lệnh làm trái tim họ đau buốt, cũng là người đem lại không khí mát lành như cơn mưa rào giữa mùa nắng hạ..... Không bà tổng giám đốc Hoàng Lan trên ti vi khác hẳn với Lan nhân hậu năm xưa. Ông thiếp đi trong giấc mơ ngân nga tiếng chuông chùa, ồn ào đêm hội họp. Sáng hôm sau ông cứ bần thần. Làm sao lại có sự giống nhau đến thế. Hay là không gì bằng “mục sở thị”. Cũng là kết hợp thăm mấy ông bạn cùng đơn vị về hưu, ông đem ý định đó nói với bà, bà trầm xuống bảo ông. - Tôi thật cảm phục thấy ông thủy chung sau trước. N hưng ông chả kể với tôi nhiều lần là chị ấy hi sinh rồi cơ mà? Ông ngơ ra. Ờ mình đúng là lNm cNm. N gười chết làm sao sống lại được. Hình ảnh cái đêm ba mươi tết năm đó làm mặt ông tối sầm, nhăn nhún, trái tim ông lên cơn co thắt đau đớn khôn cùng. Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 Đêm ấy cả đội du kích Đình Tân lưu luyến tiễn đưa người đồng chí, người bạn gái thân thương, ân nhân của quê hương N hạn Tháp trở về tỉnh đội. Gần đến bến đò cả đội tản ra chỉ còn anh và chị. Đã mấy lần anh định cầm tay chị nói những lời ấp ủ từ trái tim nhưng anh vẫn không dám. Khỉ thật trước kẻ thù, trước đồng bào, đồng chí sao mình tự tin là vậy mà giờ ấp úng như một cậu học trò lười. Chị vẫn theo sát anh, hơi thở phả vào gáy hầm hập ấm áp. Bỗng chị ngã nhào. Anh quay lại đỡ ngang vai dìu chị đứng dậy. Trong đêm tối bốn con mắt ánh lên thứ ánh sáng kì diệu. Đó là ánh sáng phát ra từ hai trái tim rạo rực, đầy khhát vọng. - Anh! - Em. Họ thầm thì gọi nhau với những lời đơn giản, lặp đi lặp lại mà như mới nói lần đầu. Họ sát lại gần nhau, quên đi ánh hỏa châu, quên đi đàn muỗi hoang, quên đi những gì xNy ra trong thời chinh chiến.... Loạt đại liên quái gở và tiếng chân rầm rập làm họ bừng tỉnh. Tới bờ sông họ mới biết có đoàn cán bộ từ liên khu ba đêm nay cũng vượt lên Việt Bắc. Họ tìm nhau lần cuối rồi mấy con đò vụt vào bóng đêm.... Mấy ngày sau anh được thông báo về hành động dũng cảm và cái chết anh hùng của chị và đồng chí du kích chở đò. Trái tim anh như bị bóp nát, không ai bảo ai, cả đội du kích gắn lên ngực mình miếng vải đen đau tthương kính phục. N ghĩ đến đây ông ngước lên nhìn bà khẽ thở dài: - Có lẽ tôi nhầm, nhưng.... Một buổi sáng bà gọi ông dậy - Hôm nay ông có khỏe không? - Tôi có đau yếu gì đâu. - Hay tôi bàn với ông thế này, ông cứ đi một chuyến xem sao. Trước là thăm bàn bè sau nữa là hỏi rõ sự tình, bà nhà ta hồi kháng chiến dân quê ai cũng bảo đã chết ở cánh đông Quế Ổ, thế mà ông vẫn tìm thấy cụ, đón được cụ về thay chị báo hiếu, Mãi đến hồi cải cách ông bị quy oan, cụ mới đổ bệnh qua đời, đúng cái ngày ông được trở về đơn vị cũ... Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 Ông như bừng tỉnh nhìn bà vừa biết ơn, vừa cảm phục, thằng cháu bưng lên một thau nước, bà bảo: - Ông rửa mặt đi rồi ăn sáng. Tôi đã chuNn bị đủ các thứ để ông lên đường Bảy ngày sau ông đến trại giam. Anh quản giáo trẻ dẫn người đàn bà đến trước mặt ông. Bốn mắt nhìn nhau. - Mùi! có phải là bà Mùi bên Phật Tích - Ông là... - Tôi là Tỵ. Là Hoàng Đức Khanh lầng N hạn Tháp. -... - Tôi cứ tưởng. - Không. Đêm ấy em không chết. Em bị thương rất nặng được bộ đội tiểu đoàn Thiên Đức cứu sống, rồi em vào công tác nội thành. Hòa bình em về tìm mẹ. Dân làng bảo trận càn N it- xơn mẹ đã chết trên cánh đồng Quế Ổ. Em về tìm anh nhưng chỉ dám đứng trên đê nhìn xuống. Em không muốn vì em mà anh không có tương lai. Rồi em đi Liên Xô hai mươi năm sau em là Tổng giám đốc và hôm nay em là một người tù.... N hững ngày qua ông đã gặp nhiều người, đã tìm hiểu kỹ về bà. Họ không thể hiểu một tổng giám đốc độc thân, cuộc sống vật chất quá dư thừa lại nhận rất nhiều hối lộ. Lúc sắp hết giờ ông cầm tay bà bộc bạch những suy nghĩ, nghi ngờ. Bà mỉn cười có chút chua chát, có phần mãn nguyện. Em sẽ kể cho anh nghe một chuyện. Hôm ấy trở trời vết thương cũ tái phát, em ngủ dây muộn. N hìn qua cửa sổ thấy tay trưởng phòng tài vụ đang gạt tay một bà già rách rưới, lam lũ, bên cạnh là đứa trẻ gầy gò, xanh xao, yếu ớt. - Ông làm ơn cho cháu xin vài đồng mua cái gì cho cháu. N ó đã đói mấy ngày! Tiếng tay trưởng phòng rành rẽ, khinh bỉ. - Bà tưởng tôi vẽ được tiền hả. Vớ vNn. Em uể oải nhìn lên bàn làm việc thấy một phong bì khá dày. Mở ra có dòng chữ “N ghe chị ốm em có chút quà”, mở bọc giấy trắng tinh, những đồng Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 tiền mới cứng rơi lả tả. Em đếm được ba triệu biết là hắn đút lót, em giận điên người, định bụng hôm sau sẽ cho anh chàng này một trận. Qua cửa kính em thấy đứa bé dắt bà già lủi thủi quay ra. em vội mở cửa gọi lại đưa cho hai tờ năm chục. Ba già run rNy không dám cầm, miệng ấp úng. - Cháu chỉ dám xin bà vài đồng mua cho cháu cái bánh mỳ thôi a! Bỗng dưng hình ảnh mẹ và em những ngày làm thuê ở nhà Bá Thục cứ như một cuốn phim đen trắng hiện ra với những dòng nước mắt. N gày hôm đó em đã có một quyết định. Đến hôm nay em đã phải trả giá. N hưng em không ân hận. N hững đồng tiền bất chính ấy đã cứu giúp bao con người. Em muốn tất cả các cụ già, những đứa trẻ không nơi nương tựa phải được hưởng cái gì đó được gọi là hạnh phúc ở đời. Ông tin bà, nhưng cũng vô cùng kinh ngạc về cách lý giải, cách xử sự của bà. Chả lẽ bà muốn làm đức chúa Giêsu, muốn bắt chước những người anh hùng nơi bến nước, muốn như chàng Alibaba tốt bụng? Chẳng lẽ bà không biết đằng sau cái mà bà gọi là từ thiện đó là tội lỗi, sa đọa, là bán rẻ linh hồn, nhân phNm, là sụp đổ lòng tin, là chống lại chính mình...? Ông nắm chặt tay bà khẽ lắc đầu “Em đã lầm”!. N goài cửa lao xao tiếng người. Một giọng nói trầm: - Tôi là giám đốc trại trẻ mồ côi, đến thăm chị Hoàng Lan. Một thiếu niên đang vỡ tiếng. - Bà cháu cháu đến thăm tổng giám đốc. Có ai đó đan xen tiếng khịt mũi: - Tôi... tôi xin gặp bà Hoàng Lan. Bà mỉn cười, còn ông gượng gạo, nhìn đồng hồ rồi quả quyết đứng lên. - Hoàng Lan! còn nhiều thời gian cho em. Anh sẽ đợi em về xây mộ cho mẹ. Bà con N hạn Tháp chưa bao giờ quên người mang lệnh đốt chùa, chưa bao giờ quên tiếng súng và con thuyền năm xưa trên dòng sông Đuống. Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 MỘT SỐ HÌH ẢH VỀ CHÙA BÚT THÁP Tháp Báo ghiêm Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 Cầu đá Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 92 Mái cong chùa Hành lang Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 Gác chuông Thượng điện Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 Hệ thống tháp Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 95 Hệ thống tháp Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 Các bức chạm khắc Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 Các bức chạm khắc Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 98 Tượng Quan Âm nghìn tay nghìn mắt Các cánh con của Phật Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 99 Hệ thống tượng Khai thác giá trị lịch sử văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 Hệ thống tượng Khai thác giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích chùa Bút Tháp ở Bắc inh trong phát triển du lịch Phan Thị Hương - Lớp VH 903 101 Sách đồng tìm thấy ở tháp Tôn Đức