Đề tài Kiểm toán chu trình bán hàng - Thu tiền trong kiểm toán tài chính do Công ty Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán - AASC
Lời mở đầu Sự ra đời và phát triển của các tổ chức kiểm toán độc lập là xu hướng tất yếu, khách quan có tính quy luật của kinh tế thị trường. Kiểm toán độc lập chính là một công cụ quản lý kinh tế, tài chính đắc lực góp phần nâng cao tính hiệu quả của kinh tế thị trường. Hoạt động kiểm toán không chỉ tạo niềm tin cho những người quan tâm đến tình hình tàI chính của doanh nghiệp mà còn góp phần hướng dẫn nghiệp vụ và củng cố nề nếp hoạt động tài chính kế toán, nâng cao hiệu quả kinh doanh cho các đơn vị được kiểm toán. Cùng với việc chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, kiểm toán đã được hình thành và đI vào hoạt động ở Việt Nam. Sự phát triển nhanh chóng của các Công ty kiểm toán độc lập trong những năm qua ở nước ta đã chứng minh cho sự cần thiết của hoạt động này. Một trong những loạI hình nghiệp vụ chủ yếu mà công ty kiểm toán độc lập cung cấp cho khách hàng đó là hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính, đó là sự kiểm tra và trình bày ý kiến nhận xét về báo cáo tài chính của đơn vị. Báo cáo tài chính là tấm gương phản ánh kết quả hoạt động của doanh nghiệp nói chung trên mọi khía cạnh của quá trình kinh doanh. Một tập hợp các thông tin có được từ việc xử lý các giao dịch cuối cùng sẽ được phản ánh thành các bộ phận, các khoản mục trên báo cáo tài chính. Vì vậy, để đạt được mục đích kiểm toán toàn diện các báo cáo tài chính nói chung kiểm toán viên cần phảI xem xét, kiểm tra riêng biệt các bộ phận của chúng. Chu trình bán hàng- thu tiền là một bộ phận có liên quan đến rất nhiều chỉ tiêu trọng yếu trên báo cáo tài chính, nó có quan hệ mật thiết với báo cáo kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền là một phần hành quan trọng trong kiểm toán báo cáo tài chính. Nhận thức được đIều này nên trong thời gian thực tập tốt nghiệp tạI Công ty Dịch vụ Tư vấn TàI chính Kế toán và Kiểm toán em đã chọn đề tàI: “Kiểm toán chu trình bán hàng- thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty Dịch vụ Tư vấn TàI chính Kế toán và Kiểm toán thực hiện” Mục đích nghiên cứu của đề tàI là vận dụng lý thuyết về kiểm toán, đặc biệt là kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính và việc xem xét thực tiễn công tác kiểm toán của Công ty, từ đó rút ra bàI học kinh nghiệm và đưa ra một số biện pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty thực hiện. Phạm vi nghiên cứu của chuyên đề bao gồm các file tàI liệu, các chương trình kiểm toán, hồ sơ kiểm toán báo cáo tài chính của Công ty Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán kết hợp với những tìm tòi quan sát qua kiểm toán thực tế tạI một vàI khách hàng của công ty. Chuyên đề thực tập tốt nghiệp dựa trên cơ sở phương pháp luận và các quan đIểm chủ nghĩa duy vật biện chứng để nghiên cứu và giảI quyết các vấn đề trên quan đIểm biện chứng, quan đIểm lịch sử và phát triển. Việc nghiên cứu lý luận được kết hợp với phương pháp khảo sát, thống kê trong nghiên cứu tình hình thực tế, từ đó phân tích so sánh và rút ra kết luận. Nội dung của chuyên đề ngoàI phần mở đầu và kết luận gồm có các phần chính sau. Chương I. Cơ sở lý luận về kiểm toán và kiểm toán chu trình bán hàng thu tiền. Chương II. Thực hiện công tác kiểm toán chu trình bán hàng thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán thực hiện. Chương III. BàI học kinh nghiệm và việc hoàn thiện công tác kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán thực hiện. Tuy nhiên, kiểm toán là một lĩnh vực còn rất mới mẻ ở Việt Nam cả về lý thuyết lẫn thực tế và do những hạn chế về kinh nghiệm và chuyên môn nên bàI viết của em không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô để em phát triển chuyên đề thực tập thành luận văn tốt nghiệp trong thời gian tới. CHƯƠNG I CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ KIỂM TOÁN VÀ KIỂM TOÁN CHU TRÌNH BÁN HÀNG - THU TIỀN. A. Giới thiệu về chu trình bán hàng - thu tiền. I. Đặc điểm của chu trình bán hàng- thu tiền với tổ chức kế toán. Theo chế độ kế toán hiện hành của Việt nam quá trình tiêu thụ được thực hiện khi hàng hoá, lao vụ, dịch vụ đã được chuyển giao cho người mua, được người mua trả tiền và chấp nhận thanh toán. Về bản chất tiêu thụ là quá trình thực hiện giá trị và giá trị sử dụng của sản phẩm hàng hoá lao vụ, dịch vụ đồng thời tạo vốn để táI sản xuất mở rộng. Thực hiện tốt quá trình tiêu thụ sản phẩm doanh nghiệp mới có thể thu hồi vốn và thực hiện được giá trị thặng dư - một nguồn thu quan trọng để tích luỹ vào ngân sách và các quỹ của doanh nghiệp nhằm mở rộng quy mô sản xuất và nâng cao đời sống người lao động. Dưới góc độ kiểm toán quá trình bán hàng và thu tiền liên quan đến nhiều chỉ tiêu trong bảng cân đối kế toán (Như tàI khoản tiền, các khoản phảI thu, các khoản dự phòng phảI thu khó đòi ) và báo cáo kết quả kinh doanh (doanh thu, các khoản giảm trừ doanh thu, khoản chi phí dự phòng và các khoản thu nhập bất thường có được từ các khoản hoàn nhập dự phòng .). Đây là những chỉ tiêu cơ bản mà những người quan tâm đến tình hình tàI chính của doanh nghiệp dùng để phân tích khả năng thanh toán, tiềm năng, hiệu quả kinh doanh, triển vọng phát triển cũng như những rủi ro tiềm tàng trong tương lai vì thế các chỉ tiêu này thường bị phản ánh sai lệch theo. Để có được những hiểu biết sâu sắc về chu trình bán hàng và thu tiền thì trước hết phảI nắm được các đặc đIểm, các thuộc tính của chu kì. Các đặc đIểm của chu kỳ bán hàng và thu tiền gồm có: - Mật độ phát sinh của các nghiệp vụ tiêu thụ tương đối lớn và phức tạp. - Có liên quan đến đối tượng bên ngoàI doanh nghiệp. - Chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của quy luật cung cầu. - Doanh thu là cơ sở để đánh giá hiệu quả của một quá trình kinh doanh và lập phương án phân phối thu nhập đồng thời thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước nên chỉ tiêu này dễ bị phản ánh sai lệch. - Các quan hệ thanh toán trong mua bán rất phức tạp, chiếm dụng vốn lẫn nhau, công nợ dây dưa khó đòi. Tuy nhiên, việc lập dự phòng nợ khó đòi lạI mang tính chủ quan và thường dựa vào khả năng ước đoán của Ban Giám đốc nên rất khó kiểm tra và thường bị lợi dụng để ghi tăng chi phí. - Rủi ro đối với các khoản mục trong chu kỳ này xảy ra theo nhiều chiều hướng khác nhau có thể bị ghi tăng, ghi giảm hoặc vừa tăng vừa giảm theo ý đồ của doanh nghiệp hoặc một số cá nhân. Chẳng hạn khoản phảI thu có thể bị khai tăng để che đậy sự thụt két hoặc doanh thu có thể bị ghi giảm nếu nhằm mục đích trốn thuế, và khai tăng nhằm cảI thiện tình hình tàI chính doanh nghiệp. Vì thế, việc kiểm toán chu kỳ bán hàng và thu tiền tương đối tốn kém và mất thời gian. Với chức năng xác minh và bày tỏ ý kiến về các thông tin tàI chính nói chung và các thông tin về chu trình bán hàng thu tiền nói riêng thì kiểm toán viên không thể không xem xét những đặc đIểm của chu kỳ và ảnh hưởng của nó đến việc lập kế hoạch và thiết kế phương pháp kiểm toán sao cho có hiệu quả. I.2. Tổ chức kế toán bán hàng-thu tiền Bán hàng - thu tiền là một giai đoạn trong quá trình sản xuất kinh doanh. Đối với doanh nghiệp thương mại thì đó là giai đoạn tiếp theo giai đoạn mua vào và thanh toán và là giai đoạn tiếp theo giai đoạn sản xuất đối với doanh nghiệp sản xuất. Do đó cũng giống như các giai đoạn khác tổ chức kế toán bán hàng -thu tiền bao gồm các nội dung sau. a. Tổ chức chứng từ kế toán. Đó là quá trình thiết kế khối lượng chứng từ kế toán và quy trình hạch toán trên chứng từ theo chỉ tiêu hạch toán và đơn vị hạch toán cơ sở. Tổ chức chứng từ kế toán cho chu trình Bán hàng-Thu tiền được chia làm 2 trường hợp. Trường hợp 1: Hàng hoá bán ra là sản phẩm vật chất. Quy trình luân chuyển chứng từ được tổ chức theo sơ đồ sau. Biểu 01. Quy trình luân chuyển chứng từ Trường hợp 2: Hàng hoá là các sản phẩm phi vật chất thì quy trình luân chuyển chứng từ được tổ chức theo sơ đồ sau. Biểu 02. Quy trình luân chuyển chứng từ b. Các tài khoản sử dụng. Hạch toán trên cơ sở sổ tài khoản là việc vận dụng phương pháp đối ứng tài khoản để phân loại và ghi chép, phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào hệ thống sổ chi tiết và sổ tổng hợp. Để phản ánh được thì phải xây dựng được một bộ tài khoản phản ánh đầy đủ toàn bộ thông tin có liên quan đến quá trình bán hàng - thu tiền. Bộ tài khoản đó bao gồm các tài khoản sau. Tài khoản 511 - Doanh thu bán hàng Tài khoản 512- Doanh thu bán hàng nội bộ. Tài khoản 521 - Chiết khấu bán hàng. Tài khoản 531 - Doanh thu hàng bán bị trả lại. Tài khoản 532 - Giảm giá hàng bán Tài khoản 131 - Phải thu khách hàng. Tài khoản 3387 - Doanh thu nhận trước Tài khoản 139 - Dự phòng phải thu khó đòi. Tài khoản 641 - Chi phí bán hàng Tài khoản 642 - Chi phí quản lý doanh nghiệp Tài khoản 721 - Thu nhập bất thường. Tài khoản 3331 - Thuế giá trị gia tăng đầu ra. Tài khoản 111 - Tiền mặt tại quỹ. Tài khoản 112 - Tiền gửi ngân hàng Tài khoản 004 - Nợ khó đòi đã xử lý c. Hệ thống sổ sách sử dụng. Trong trường hợp doanh nghiệp áp dụng hình thức sổ nhật kí chung thì hệ thống sổ bao gồm các sổ sách sau. - Sổ nhật ký chung. - Sổ nhật ký thu tiền. - Sổ cái các khoản phải thu. - Sổ chi tiết các khách hàng nợ. - Sổ chi tiết doanh thu bán hàng. d. Quy trình hạch toán quá trình tiêu thụ 111,112,131 TK521,531,532 TK511,512 TK111,112 Chiết khấu K/c khoản giảm doanh thu thu tiền ngay Giảm giá, hàng trừ doanh thu bán trả lại TK3387 doanh thu Doanh thu kỳ này Nhận trước Nợ TK004 -Xoá sổ nợ khó đòi Có TK004 - Nợ khó đòi đã xoá sổ TK131,136 TK642 Nay đòi được Doanh Xoá nợ phải thu chưa thu khó đòi thu tiền Tk721 TK139 hoàn nhập dự Lập dự phòng phòng phải thu phải thu khó đòi khó đòi e. Báo cáo số liệu kế toán. Trên cơ sở hệ thống sổ chi tiết và sổ tổng hợp cuối kỳ kế toán lập bảng cân đối tài khoản và báo cáo kết quả kinh doanh phục vụ thông tin cho công tác quản lý. Từ đó nắm rõ được nội dung và quá trình hạch toán kiểm toán chu trình Bán hàng - Thu tiền, kiểm toán viên tiến hành kiểm toán.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Kiểm toán chu trình bán hàng - Thu tiền trong kiểm toán tài chính do Công ty Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán - AASC, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
to¸n viªn nhËn thÊy r»ng quyÕt ®Þnh xo¸ sæ c¸c kho¶n nî cña c«ng ty lµ cã c¨n cø hîp lý.
KÕt thóc qu¸ tr×nh kiÓm tra chi tiÕt c¸c kho¶n môc ph¶I thu kh¸ch hµng kiÓm to¸n viªn lËp biÓu tæng kÕt nh÷ng bót to¸n ®IÒu chØnh vµ ghi nhËn xÐt cña m×nh vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n t¹I ®¬n vÞ kh¸ch hµng ®Ó lµm c¨n cø ®a vµo th qu¶n lý. Sau ®©y lµ b¶ng tæng hîp nhËn xÐt cña kiÓm to¸n viªn khi kiÓm tra chi tiÕt kho¶n môc ph¶I thu kh¸ch hµng cña c«ng ty A.
BiÓu 18. B¶ng tæng hîp nhËn xÐt.
C«ng ty t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n
Tªn kh¸ch hµng: c«ng ty A
Niªn ®é kÕ to¸n: 31/12/1999 Tham chiÕu: H
Kho¶n môc: ph¶I thu kh¸ch hµng. Ngêi thùc hiÖn: NTT
Bíc c«ng viÖc: Tæng hîp nhËn xÐt. Ngµy thùc hiÖn: 12/04/2000
C¸c bót to¸n ®IÒu chØnh nh sau:
§IÒu chØnh t¨ng nî ph¶I thu vµ doanh thu.
Nî TK 131: 105.500.000 ®
Cã TK 3331: 9.580.000 ®
Cã TK 511 : 95.920.000 ®
Do nghiÖp vô b¸n hµng cã ph¸t sinh trong n¨m nhng kÕ to¸n b¸n hµng ®· kh«ng h¹ch to¸n.
§IÒu chØnh t¨ng tiÒn vµ gi¶m c¸c kho¶n ph¶I thu.
Nî TK 111, 112: 10.250.000 ®
Cã TK 131: 10.250.000 ®
Trong n¨m kÕ to¸n ®· thu ®îc tiÒn kh¸ch hµng tr¶ nî nhng cha h¹ch to¸n.
§IÒu chØnh gi¶m doanh thu vµ c¸c kho¶n ph¶I thu do c«ng ty ®· h¹ch to¸n tríc vµo trong n¨m nhng thùc tÕ kh¸ch hµng ®· kh«ng lÊy hµng.
Nî TK 511 : 71.000.000 ®
Nî TK 3331 : 7.100.000 ®
Cã TK 131 : 78.100.000 ®
NhËn xÐt: C«ng ty ®· më sæ ®Çy ®ñ, khoa häc, chøng tõ lËp ®Çy ®ñ theo ®óng quy ®Þnh cña bé tµI chÝnh, c¸c kh¸ch hµng ®îc theo dâi trªn c¸c sæ chi tiÕt riªng, trong n¨m c«ng ty ®· cã c¸c ho¹t ®éng ®èi chiÕu c«ng nî.
II.2. kiÓm to¸n doanh thu
II.2.1. tr¬ng tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc doanh thu
Tr¬ng tr×nh kiÓm to¸n do kiÓm to¸n viªn hoÆc trî lý kiÓm to¸n lËp c¨n cø vµo ®IÒu kiÖn thùc tÕ t¹I ®¬n vÞ c¸c bíc c«ng viÖc kiÓm to¸n ®îc lËp trªn giÊy tê lµm viÖc. Cô thÓ víi c«ng ty A nh sau:
BiÓu 19.
C«ng ty t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ KiÓmto¸n
Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty A
Niªn ®é kÕ to¸n: 31/12/1999. Tham chiÕu: G
Kho¶n môc: Doanh thu . Ngêi thùc hiÖn : NTT
Bíc c«ng viÖc: Tr×nh tù kiÓm to¸n . Ngµy thùc hiÖn: 10/04/2000
Bíc 1. §èi chiÕu sæ s¸ch.
§èi chiÕu sè ph¸t sinh cña tõng th¸ng gi÷a sæ chi tiÕt víi sæ c¸I, b¶ng c©n ®èi sè ph¸t sinh, b¸o c¸o lç l·I, biªn b¶n quyÕt to¸n thuÕ.
Bíc 2. Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch .
Ph©n tÝch tÝnh hîp lý cña kho¶n môc doanh thu.
Bíc 3. KiÓm tra chi tiÕt doanh thu.
kiÓm to¸n chi tiÕt doanh thu b¸n hµng xuÊt khÈu.
KiÓm to¸n chi tiÕt doanh thu b¸n hµng trong nuíc.
Bíc 4. C¸c bót to¸n ®IÒu chØnh vµ NhËn xÐt
C«ng viÖc kiÓm to¸n ®îc thùc hiÖn nh sau.
II.2.2. KiÓm tra ®èi chiÕu sæ s¸ch.
KiÓm to¸n viªn ®èi chiÕu sæ s¸ch th«ng qua viÖc ®èi chiÕu c¸c tµI liÖu nh b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, c¸c sæ chi tiÕt... bªn c¹nh ®ã kiÓm to¸n viªn céng l¹I sæ s¸ch vµ xem xÐt viÖc chuyÓn sæ.
C¨n cø ®Ó so s¸nh ®èi chiÕu lµ.
TµI s¶n = nî ph¶I tr¶ + nguån vèn chñ së h÷u.
Lîi tøc = doanh thu thuÇn - gi¸ vèn hµng b¸n.
Nguyªn t¾c thùc hiÖn ®i tõ tæng hîp ®Õn chi tiÕt. KiÓm to¸n viªn liÖt kª doanh thu cña tõng lo¹I s¶n phÈm (patª, thÞt hép, c¸ xay) c«ng viÖc thùc hiÖn nh sau.
BiÓu 20.
C«ng ty t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n
Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty A.
Niªn ®é kÕ to¸n: 31/12/1999/. Tham chiÕu: G
Kho¶n môc: Doanh thu. Ngêi thùc hiÖn: NTT
Bíc c«ng viÖc: §èi chiÕu tæng hîp. Ngµy thùc hiÖn: 14/04/2000
B¶ng tæng hîp doanh thu b¸n hµng
Sæ n¨m 1998
v: Khíp ®óng víi b¶ng tæng hîp chi tiÕt doanh thu theo tõng th¸ng.
Tæng doanh thu cuèi n¨m khíp ®óng víi b¸o c¸o lç l·I, biªn b¶n quyÕt to¸n thuÕ, khíp ®óng víi sæ c¸I TK511.
NhËn xÐt: Doanh thu ®îc céng dån vµ chuyÓn sæ chÝnh x¸c, hÖ thèng sæ khoa häc t¹o ®IÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c kiÓm tra ®èi chiÕu ®îc thuËn lîi.
II.2.3. thùc hiÖn ph©n tÝch kho¶n môc doanh thu.
Lµ mét c«ng ty cã doanh thu lín. §©y còng lµ mét ®Æc ®IÓm kinh doanh cña c«ng ty, c«ng ty chØ cã kho¶n thu tõ b¸n hµng (ba s¶n phÈm ) do c«ng ty s¶n xuÊt.
C«ng ty cã mét thÞ trêng t¬ng ®èi æn ®Þnh, doanh thu hµng n¨m kh«ng cã sù biÕn ®éng m¹nh vµ t¨ng dÇn ®Òu. §IÒu ®ã còng lµ do ®Æc tÝnh cña s¶n phÈm mµ c«ng ty s¶n xuÊt ra ®ã lµ nh÷ng thùc phÈm ¨n liÒn, ®¶m b¶o chÊt lîng ®¹t tiªu chuÈn Quèc TÕ ISO 9002, s¶n phÈm cña c«ng ty ®ang ®îc thÞ trêng a chuéng v× nã ®¸p øng ®îc nhu cÇu thÞ trêng. Trong giai ®o¹n hiÖn nay viÖc c¸c s¶n phÈm ¨n liÒn nh vËy chiÕm u thÕ... cho nªn s¶n phÈm cña c«ng ty b¸n rÊt ch¹y trªn thi trêng vµ tæng doanh thu hµng n¨m t¬ng ®èi lín. Tuy nhiªn, do tÝnh thËn träng nghÒ nghiÖp nªn kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch kho¶n môc doanh thu ®Ó t×m ra c¸c ®IÓm bÊt thêng.
VÒ kÕt qu¶ doanh thu tiªu thô cña c«ng ty qua c¸c thêi kú nh sau
BiÓu 21.
S¶n phÈm
N¨m 1997
N¨m 1998
N¨m 1999
Doanh thu
%
Doanh thu
%
Doanh thu
%
Pa tª
10353360000
100
12940200000
124.98
17582160000
135.87
ThÞt hép
9708600000
100
13130700000
135.25
17023255000
129.64
C¸ xay
9282500000
100
12731500000
137.16
16752900000
131.59
Céng
27544460000
100
38802400000
140.87
51358315000
132.36
Ghi chó: lÊy doanh thu n¨m 1997 lµm chuÈn so víi n¨m 1998 vµ lÊy n¨m 1998 lµm chuÈn so víi n¨m 1999 .
Trªn c¬ së c¸c sè liÖu trªn ta thÊy doanh thu cña c«ng ty hµng n¨m t¨ng ®Òu, kh«ng cã sù biÕn ®éng nµo ®¸ng chó ý. Tuy nhiªn, do tÝnh thËn träng nghÒ nghiÖp kiÓm to¸n viªn còng xem xÐt sù t¨ng doanh thu trªn vµ th«ng qua t×m hiÓu kiÓm to¸n viªn ®îc biÕt trong nh÷ng n¨m qua c«ng ty kh«ng ngõng t¨ng kinh phÝ cho viÖc qu¶ng c¸o , më réng thÞ trêng, t×m c¸c ®èi t¸c míi trong vµ ngoµI níc... bªn c¹nh ®ã c«ng ty lu«n lu«n c¶I tiÕn c«ng nghÖ, quy tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra c¸c s¶n phÈm víi chÊt lîng ngµy cµng cao. Nh vËy, viÖc doanh thu t¨ng hµng n¨m lµ cã c¬ së.
II.2.4. kiÓm tra chi tiÕt tõng lo¹I doanh thu.
II.2.4.1. KiÓm tra chi tiÕt doanh thu b¸n hµng trong níc.
C«ng ty A lµ mét c«ng ty cã doanh thu t¬ng ®èi lín, kh¸ch hµng ®«ng ®¶o, nh÷ng kh¸ch hµng nµy cã sè d nî lín, bªn c¹nh c¸c kh¸ch hµng lín c«ng ty cßn cã c¸c cöa hµng b¸n lÎ, cöa hµng giíi thiÖu s¶n phÈm... c¸c nghiÖp vô b¸n hµng diÔn ra thêng xuyªn víi mËt ®é t¬ng ®èi dµy cho nªn viÖc kiÓm tra chi tiÕt kho¶n môc doanh thu mÊt rÊt nhiÒu thêi gian. KiÓm to¸n viªn kh«ng thÓ kiÓm tra chi tiÕt tõng ho¸ ®¬n b¸n hµng ®îc v× nh vËy th× khèi lîng c«ng viÖc rÊt lµ lín. Do ®ã, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn viÖc kiÓm tra chi tiÕt th«ng qua chän mÉu, viÖc chän mÉu ®îc c©n nh¾c thËn träng sao cho sè mÉu chän nhá nhÊt mµ vÉn mang tÝnh ®¹I diÖn cao.
Do bíc kiÓm tra kho¶n môc doanh thu ®îc thùc hiÖn sau khi ®· kiÓm tra chi tiÕt kho¶n môc nî ph¶I thu nªn kiÓm to¸n viªn ®· thu thËp ®îc kh¸ nhiÒu b»ng chøng liªn quan trùc tiÕp ®Õn kho¶n môc doanh thu vµ c¸c kho¶n doanh thu ®· thu tiÒn ngay nh c¸c biªn b¶n ®èi chiÕu c«ng nî, th x¸c nhËn trong ®ã cã ghi râ tæng sè tiÒn vÒ hµng ho¸ mµ ngêi mua ®îc hëng, tæng sè tiÒn mµ ngêi mua ®· thanh to¸n vµ tæng sè tiÒn mµ ngêi mua cßn nî. Víi nh÷ng kho¶n doanh thu ®· cã x¸c nhËn tõ bªn thø 3 th× kiÓm to¸n viªn kh«ng chän mÉu ®Ó kiÓm tra chi tiÕt mµ sö dông lu«n c¸c x¸c nhËn ®ã lµm b»ng chøng kiÓm to¸n. Víi nh÷ng kho¶n doanh thu cha cã x¸c nhËn hoÆc cha ®îc ®èi chiÕu víi ho¸ ®¬n, chøng tõ th× kiÓm to¸n viªn sÏ tiÕn hµnh chän mÉu ®Ó kiÓm tra chi tiÕt.
Tiªu thøc ®Ó kiÓm to¸n viªn sö dông chän mÉu kiÓm tra chi tiÕt lµ c¸c nghiÖp vô b¸n hµng cã gi¸ trÞ lín, nghiÖp vô b¸n hµng ®æi hµng hoÆc nh÷ng trêng hîp xuÊt s¶n phÈm lµm quµ tÆng...
ViÖc kiÓm tra chi tiÕt c¸c kho¶n môc doanh thu ®îc kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn nh sau (biÓu 22).
Qua kiÓm tra chi tiÕt kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn ra mét sè trêng hîp sau:
ho¸ ®¬n sè 2560 ngµy 23/12/99 xuÊt s¶n phÈm tr¶ l¬ng c«ng nh©n viªn. Thùc tÕ xuÊt lµ 50.000.000® nhng kÕ to¸n h¹ch to¸n lµ 59.000.000® nh vËy ph¶I ghi gi¶m doanh thu lµ 9.000.000® lý do lµ kÕ to¸n viªn ghi sæ sai.
Ho¸ ®¬n sè 713 ngµy 05/06/99 xuÊt hµng ®æi hµng. Thùc tÕ ph¸t sinh lµ 27.650.000.® nhng kÕ to¸n h¹ch to¸n (ghi sai )víi sè tiÒn lµ: 72.650.000®. nh vËy ph¶I ghi gi¶m doanh thu lµ 45.000.000®
Ho¸ ®¬n sè 2693 ngµy 15/12/99 b¸n cho XN thùc phÈm Thanh B×nh. Sè thùc tÕ ph¸t sinh lµ 386.450.000® nhng kÕ to¸n h¹ch to¸n lµ 368.450.000®. Lý do kÕ to¸n chuyÓn sang n¨m 2000 sè chªnh lÖch: 18.000.000®. nh vËy ph¶I ghi t¨ng doanh thu sè chªnh lÖch nµy vµo n¨m 1999.
II.2.4.2. kiÓm to¸n chi tiÕt kho¶n doanh thu xuÊt khÈu.
C«ng ty A lµ mét c«ng ty cã doanh thu tõ thÞ trêng trong níc chiÕm tû träng lín, kho¶n doanh thu xuÊt khÈu chØ chiÕm mét tû träng nhá, viÖc chªnh lÖch nh vËy lµ do s¶n phÈm cña c«ng ty ®îc xuÊt khÈu ra thÞ trêng níc ngoµI th«ng qua c¸c ®¹I diÖn t¹I viÖt Nam. ChÝnh ®IÒu nµy còng g©y nh÷ng bÊt æn cho c«ng ty v× nh vËy c«ng ty mÊt quyÒn chñ ®éng, quyÒn n¾m b¾t thÞ trêng níc ngoµi... chiÕn lîc cña c«ng ty trong nh÷ng n¨m tíi ®ã lµ xuÊt khÈu trùc tiÕp, t×m kiÕm thÞ trêng níc ngoµI lµ môc tiªu hµng ®Çu trong chiÕn lîc më réng thÞ trêng cña c«ng ty.
Tuy nhiªn, kiÓm to¸n viªn còng kh«ng thÓ bá qua viÖc kiÓm tra chi tiÕt kho¶n môc doanh thu xuÊt khÈu ®îc v× ®©y lµ mét kho¶n môc quan träng v× cã thÓ kÕ to¸n viªn cã nh÷ng sai sãt trong viÖc h¹ch to¸n...
§èi víi doanh thu xuÊt khÈu ngoµI viÖc kiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ, tÝnh ®óng kú, tÝnh chÝnh x¸c m¸y mãc, viÖc ph©n lo¹I vµ tr×nh bµy kiÓm to¸n viªn ®Æc biÖt chó ý ®Õn tÝnh cã thËt cña doanh thu xuÊt khÈu, nghÜa lµ nghiÖp vô xuÊt khÈu ph¶I ®îc minh chøng ®Çy ®ñ b»ng c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu, ho¸ ®¬n th¬ng m¹I, vËn ®¬n vµ tê khai H¶I Quan.
Do ®Æc tÝnh cña xuÊt khÈu hµng ho¸ (ho¹t ®éng lu th«ng, ph©n phèi vît ra ngoµI ph¹m vi quèc gia) nªn thêi gian lu©n chuyÓn hµng ho¸ trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thêng kÐo dµI, ph¬ng tiÖn thanh to¸n b»ng ngo¹I tÖ. V× thÕ, khi kiÓm to¸n nghiÖp vô xuÊt khÈu hµng ho¸ kiÓm to¸n viªn ®Òu rÊt tró träng ®Õn kiÓm tra chi tiÕt viÖc ®IÒu chØnh chªnh lÖch tû gi¸ do c«ng ty A trong kú sö dông tû gi¸ h¹ch to¸n.
+) C«ng viÖc ®Çu tiªn mµ kiÓm to¸n viªn quan t©m ®ã lµ liÖt kª chi tiÕt toµn bé doanh thu xuÊt khÈu cña tõng lo¹I hµng trong tõng th¸ng, kiÓm tra ®èi chiÕu sè céng dån cña c¶ n¨m víi doanh thu xuÊt khÈu ghi trªn b¸o c¸o
kÕt qu¶ kinh doanh.
BiÓu 23.
C«ng ty t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n
Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty A.
Niªn ®é kÕ to¸n: 31/12/1999. Tham chiÕu: G.
Kho¶n môc: doanh thu xuÊt khÈu. Ngêi thùc hiÖn: NTT.
Bíc c«ng viÖc: KiÓm tra chi tiÕt. Ngµy thùc hiÖn: 15/04/2000
Chi tiÕt doanh thu xuÊt khÈu.
(sè liÖu lÊy trªn sæ chi tiÕt doanh thu xuÊt khÈu)
§¬n vÞ 1000®
Th¸ng
Patª
ThÞt hép
C¸ xay
Tæng
2
12000
72000
10000
55000
12000
60000
187000
5
7000
42000
9000
49500
8000
40000
131500
7
8500
51000
8500
46750
8500
42500
140250
10
10000
60000
10000
55000
10000
50000
165000
12
11000
66000
12000
66000
12000
60000
192000
Céng
48500
291000
49500
272250
50500
252500
815750
.
biÓu 22
C«ng ty t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n
Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty A
Niªn ®é kÕ to¸n: 31/12/1999. Tham chiÕu: G
Kho¶n môc: Doanh thu. Ngêi thùc hiÖn: NTT.
Bíc c«ng viÖc: KiÓm tra chi tiÕt. Ngµy thùc hiÖn: 15/04/1999.
Chøng tõ
DIÔn gi¶i
TK ®èi øng
Sè tiÒn
Ghi chó
SH
NT
Nî
Cã
Sè sæ s¸ch
Sè kiÓm to¸n
55
08/01/99
B¸n cho c«ng ty H¶I Long
112
256.780.000
256.780.000
v
63
09/01/99
B¸n cho thuû s¶n §å S¬n
131
298.521.000
298.521.000
V
14
01/01/99
B¸n cho Th¬ng M¹I HP
131
312.425.000
312.425.000
V
153
01/02/99
B¸n cho thñy s¶n H¹ Long
111
131
86.456.000
158.565.000
86.456.000
158.565.000
V
257
B¸n cho b¸n bu«n Ninh B×nh
131
235.650.000
235.650.000
V
288
XuÊt s¶n phÈm ñng hé ®ång bµo MiÒn Trung
642
250.000.00
250.000.000
V
2560
23/12/99
XuÊt s¶n phÈm tr¶ l¬ng
334
59.000.000
50.000.000
^
423
XuÊt s¶n phÈm ®æi c¸ t¬I
152
65850.000
65.850.000
v
189
B¸n cho b¸n bu«n Nam §Þnh
112
350.855.000
350.855.000
v
397
XuÊt b¸n cho thùc phÈm TH
131
311.150.000
311.150.000
v
2013
B¸n cho KS c«ng ®oµn HP
112
180.425.000
180.425.000
v
552
`
Gi¶m gi¸ l« hµng b¸n chÞu cho thùc phÈm TB 10%
532
25.315.000
25.315.000
v
642
ChiÕt khÊu thanh to¸n cho c«ng ty TNHH S«ng §µ
521
1.245.000
1.245.000
v
713
05/06/99
XuÊt hµng ®æi hµng
152
72.650.000
27.650.000
^
815
B¸n cho kh¸ch s¹n H¶I Hµ
131
302.567.000
302.567.000
v
1003
B¸n cho KS Hång Hµ
112
250.000.000
250.000.000
v
1367
Giao hµng cho ®¹I lý TuÊn Anh
112
641
250.675.000
5.013.500
250.675.000
5.013.500
v
1507
NhËn l¹I sè hµng ho¸ bÞ qu¸ h¹n
531
245.675.000
245.675.000
v
1780
B¸n hµng cña cöa hµng b¸n lÎ sè 03
111
131
56.780.000
75.655.000
56.780.000
75.780.000
v
2693
15/12/99
B¸n chÞu cho thùc phÈm T B
131
368.450.000
386.450.000
v
V ®· ®èi chiÕu gi÷a ho¸ ®¬n b¸n hµng, phiÕu thu, giÊy b¸o cã, phiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho thÊy khíp ®óng.
^ ®èi chiÕu víi ho¸ ®¬n b¸n hµng, phiÕu xuÊt kho... thÊy kh«ng khíp ®óng.
Tæng doanh thu xuÊt khÈu trong n¨m lµ 815.750.000.® khíp ®óng víi b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh vµ biªn b¶n quyÕt to¸n thuÕ.
+) KiÓm tra chi tiÕt ho¸ ®¬n, chøng tõ. Sau bíc ®èi chiÕu tæng hîp doanh thu xuÊt khÈu, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt ho¸ ®¬n, chøng tõ. Do c«ng ty A cã Ýt c¸c nghiÖp vô xuÊt khÈu ph¸t sinh nªn kiÓm to¸n viªn cã thÓ kiÓm tra toµn bé ho¸ ®¬n chøng tõ cã liªn quan trong kú. KÕt qu¶ cña viÖc kiÓm tra c¸c ho¸ ®¬n b¸n hµng xuÊt khÈu trong n¨m kiÓm to¸n viªn nhËn thÊy mäi ho¸ ®¬n b¸n hµng ®Òu ®îc tÝnh to¸n, céng dån ®óng ®¾n.
+) KiÓm tra chi tiÕt viÖc h¹ch to¸n kho¶n chªnh lÖch tû gi¸ cuèi kú. C«ng viÖc kiÓm to¸n ®îc thùc hiÖn nh sau.
BiÓu 24.
C«ng ty t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n.
Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty A.
Niªn ®é kÕ to¸n: 31/12/1999. Tham chiÕu: G
Kho¶n môc: Doanh thu xuÊt khÈu. Ngêi thùc hiÖn: NTT.
Bíc c«ng viÖc: KiÓm tra chi tiÕt. Ngµy thùc hiÖn: 18/04/2000
Trong kú ®¬n vÞ sö dông tû gi¸ h¹ch to¸n lµ 14000®/1USD.
Theo th«ng b¸o cña NHNN tû gi¸ thùc tÕ ngµy 31/12/1999 lµ 14.050®/1USD.
Tæng sè s¶n phÈm b¸n ra (hép):
Pa tª: 48500* 0.43 = 20855
ThÞt hép: 49500 * 0.4 = 19800
C¸ xay: 50500 * 0.38 = 19190
Céng: 59845 USD
§èi chiÕu khíp ®óng víi sè ph¸t sinh nî trªn TK 007 lµ 59845USD.
Sè tÝnh theo tû gi¸ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú: 836150000®
Sè cuèi kú: 59845* 14050 = 840822000.®.
Sè chªnh lÖch t¨ng: 4672000®.
KÕ to¸n ®· tÝnh ®óng c¸c kho¶n ph¸t sinh b»ng ngo¹I tÖ vµ ®· ghi sæ chÝnh x¸c.
Nî TK 112:
Cã TK 413:
NhËn xÐt: Trong kú doanh nghiÖp ¸p dông tû gi¸ h¹ch to¸n nhÊt qu¸n, c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh t¨ng vµ gi¶m ®Òu ph¶n ¸nh trªn TK 007, tÝnh to¸n céng sæ chÝnh x¸c.
II.2.5. KiÓm tra chi tiÕt c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu.
C¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu gåm: ChiÕt khÊu b¸n hµng, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹I, vµ c¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n. Nh÷ng kho¶n nµy chiÕm mét tû lÖ rÊt nhá trong doanh thu. Do ®Æc ®IÓm s¶n phÈm cña c«ng ty lµ c¸c thùc phÈm ¨n liÒn nªn chØ cã h¹n vÒ thêi gian sö dông. NgoµI thêi gian sö dông th× c¸c s¶n phÈm ®ã khã cã thÓ tiªu thô ®îc do vËy c«ng ty cã ®Ò ra mét quy ®Þnh chÆt chÏ lµ chØ cã nh÷ng kh¸ch hµng thêng xuyªn (c¸c b¹n hµng lín, c¸c ®¹I lý, cöa hµng giíi thiÖu s¶n phÈm ) nÕu hµng tån kh«ng b¸n ®îc c«ng ty sÏ nhËn l¹I. Do c¨n cø vµo ®Æc ®IÓm ®ã mµ kiÓm to¸n viªn nhËn xÐt r»ng víi c«ng ty th× kho¶n hµng b¸n tr¶ l¹I lµ mét kho¶n môc träng yÕu. Bªn c¹nh ®ã cßn cã c¸c kho¶n chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ hµng b¸n, tuy nhiªn c¸c nghiÖp vô vÒ chiÕt khÊu vµ gi¶m gi¸ ë c«ng ty rÊt Ýt xÈy ra v× gi¸ c¶ cña c«ng ty æn ®Þnh qua c¸c n¨m kh¸ch hµng ®Òu mua víi sè lîng lín nªn viÖc gi¶m gi¸ rÊt khã thùc hiÖn ®îc ®èi víi tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng, h¬n n÷a chÊt lîng s¶n phÈm cña c«ng ty cao, ®îc ®¶m b¶o trong thêi gian sö dông nªn kh«ng cã trêng hîp s¶n phÈm bÞ h háng. Bªn c¹nh ®ã sè tiÒn thanh to¸n nhiÒu nªn khã cã kh¸ch hµng nµo cã thÓ chi tr¶ mét lóc vµo thêi gian cho phÐp ®îc hëng chiÕt khÊu. Díi ®©y lµ viÖc kiÓm tra chi tiÕt kho¶n hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i.
ViÖc hµng b¸n bÞ tr¶ l¹I lµ ®IÒu kh«ng mong muèn ®èi víi c«ng ty, c«ng ty còng nhËn thøc ®îc nh÷ng thiÖt h¹I do hµng ho¸ ®Ó qu¸ thêi gian sö dông cho nªn c«ng ty kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu thÞ trêng vµ cø mçi ®ît s¶n xuÊt c«ng ty ®Òu íc lîng dung lîng cña thÞ trêng ®IÒu nµy lµm cho c¸c s¶n phÈm Ýt bÞ d thõa vµ nghiÖp vô hµng bÞ tr¶ l¹I còng Ýt x¶y ra so víi tríc kia. C¨n cø vµo ®ã kiÓm to¸n viªn nhËn thÊy khi kiÓm tra chi tiÕt kho¶n môc hµng b¸n bÞ tr¶ l¹I th× kiÓm to¸n viªn sÏ tËp hîp hÕt c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn viÖc hµng ho¸ tr¶ l¹i. Gåm cã phiÕu nhËp kho, ®¬n xin tr¶ l¹I hµng, phª chuÈn cña Ban Gi¸m ®èc vÒ viÖc nhËn l¹I hµng sæ chi tiÕt vÒ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹I, sæ c¸I Tk531...vµ c¸c tµI liÖu kh¸c cã liªn quan.
BiÓu 25
C«ng ty t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n
Tªn kh¸ch hµng: c«ng ty A.
Niªn ®é kÕ to¸n: 31/12/1999. Tham chiÕu : G
Kho¶n môc: Gi¶m trõ doanh thu. Ngêi thùc hiÖn: NTT.
Bíc c«ng viÖc: KiÓm tra chi tiÕt. Ngµy thùc hiÖn: 18/04/2000
B¶ng tæng hîp chi tiÕt.
Chøng tõ
DiÔn gi¶I
Sè tiÒn
15
02/02/99
Cöa hµng ®¹I lý H¹ Long
Patª: 1500
ThÞt hép: 2000
9.000.000
11.000.000
52
26/05/99
Cöa hµng ®¹I lý Lª Ch©n
C¸ xay: 2000
10.000.000
69
19/8/99
Kh¸ch s¹n hoµng Hµ
ThÞt hép: 1600
Pa tª: 1000
8.800.000
6.000.000
105
12/11/99
Cöa hµng ®¹I lý §µ N½ng
Patª: 1200
ThÞt hép: 1000.
C¸ xay: 1000
7.200.000
5.500.000
5.000.000
143
18/12/99
Cöa hµng b¸n lÎ sè 11.
ThÞt hép 500
2.250.000
Céng
64.750.000
Sau khi tæng hîp chi tiÕt c¸c kho¶n hµng b¸n bÞ tr¶ l¹I kiÓm to¸n viªn ®èi chiÕu víi c¸c phiÕu nhËp kho vµ c¸c giÊy tê kh¸c cã liªn quan. KÕt qu¶ cho thÊy c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu lµ cã thËt c¸c con sè ®îc tÝnh to¸n vµ ghi sæ lµ phï hîp. H¬n n÷a kÕ to¸n viªn còng h¹ch to¸n ®óng c¸c nghiÖp vô trªn.
KÕt thóc qu¸ tr×nh kiÓm tra chi tiÕt kho¶n môc doanh thu kiÓm to¸n viªn nªu nhËn xÐt vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n, qu¶n lý doanh thu cña kh¸ch hµng trªn giÊy tê lµm viÖc .
BiÓu 26
Bíc tæng hîp c¸c bót to¸n ®IÒu chØnh vµ cho nhËn xÐt
C«ng ty t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n
Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty A.
Niªn ®é kÕ to¸n: 31/12/99. Tham chiÕu: G.
Kho¶n môc: Doanh thu. Ngêi thùc hiÖn: NTT.
Bíc c«ng viÖc: NhËn xÐt. Ngµy thùc hiÖn 18/04/2000
Bót to¸n ®IÒu chØnh gi¶m doanh thu:
Nî TK 511: 54.000.000.
Cã TK 512: 45.000.000.
Cã TK 334: 9.000.000.
Lý do: h¹ch to¸n sai sè tiÒn so víi ho¸ ®¬n.
Bót to¸n ®IÒu chØnh t¨ng doanh thu.
Nî Tk 511(n¨m 2000): 18.000.000.
Cã Tk 511(n¨m 1999) : 18.000.000.
Lý do: h¹ch to¸n sai niªn ®é kÕ to¸n.
NhËn xÐt:
¦u ®IÓm.
Më sæ khoa häc, ®Çy ®ñ theo ®óng quy ®Þnh cña Bé TµI ChÝnh, hµng th¸ng ®Òu cã ®èi chiÕu kiÓm tra gi÷a sæ chi tiÕt vµ sæ tæng hîp. Ho¸ ®¬n, chøng tõ lu gi÷ ®Çy ®ñ, khoa häc thuËn tiÖn cho c«ng t¸c kiÓm tra kiÓm so¸t.
Nhîc ®IÓm
Mét sè ho¸ ®¬n b¸n hµng kh«ng cã hîp ®ång ®I kÌm, thiÕu c¸c yÕu tè ph¸p lý nh kh«ng ghi ngµy th¸ng, ch÷ ký...
Hîp ®ång bÞ tÈy xo¸, söa ch÷a nhng c«ng ty kh«ng ®ãng dÊu gi¸p lai vµo chç söa ch÷a.
ViÖc ghi sæ doanh thu cha ®îc lµm ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c.
II.3. Tæng kÕt quy tr×nh kiÓm to¸n b¸n hµng vµ thu tiÒn cña c«ng ty AASC t¹I c«ng ty A.
Trªn ®©y lµ toµn bé cuéc kiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn t¹I c«ng ty. ViÖc thùc hiÖn c¸c bíc kiÓm to¸n ®îc kh¸I qu¸t l¹I nh sau (BiÓu 29).
Hoµn thµnh c«ng t¸c kiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn lµ ®· hoµn thµnh mét khèi lîng lín c«ng viÖc trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh, h¬n n÷a chÊt lîng kiÓm to¸n chu tr×nh nµy ¶nh hëng rÊt lín ®Õn chÊt lîng kiÓm to¸n cña c¶ cuéc kiÓm to¸n. V× thÕ, kiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn t¬ng ®èi mÊt thêi gian vµ tèn kÐm.
III. KÕt thóc kiÓm to¸n.
III.1. kiÓm tra giÊy tê lµm viÖc.
KiÓm to¸n viªn kiÓm tra l¹I toµn bé giÊy tê lµm viÖc tríc khi lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n. C«ng viÖc nµy do mét kiÓm to¸n viªn kh¸c thùc hiÖn chø kh«ng ph¶I lµ kiÓm to¸n viªn lËp ra c¸c giÊy tê lµm viÖc ®ã. Thùc chÊt ®©y lµ qu¸ tr×nh kiÓm tra chÐo gi÷a c¸c kiÓm to¸n viªn. Trëng phßng kiÓm to¸n sÏ xem l¹I toµn bé giÊy tê lµm viÖc cña c¸c kiÓm to¸n viªn lÇn cuèi, ban gi¸m ®èc AASC sÏ xem xÐt nh÷ng giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn liªn quan tíi nh÷ng môc tiªu kiÓm to¸n träng t©m.
Qu¸ tr×nh so¸t xÐt gÊy lµm viÖc nh»m ®¸nh gi¸ xem.
T×nh h×nh kinh doanh cña kh¸ch hµng cã ®îc hiÓu ®óng kh«ng.
Qu¸ tr×nh kiÓm to¸n cã ®îc thùc hiÖn ®óng víi quy tr×nh kiÓm to¸n cña AASC vµ phï hîp víi chuÈn mùc nghÒ nghiÖp kh«ng.
Cuéc kiÓm to¸n cã ®¹t ®îc c¸c môc tiªu kiÓm to¸n kh«ng, giÊy tê lµm viÖc cã ®îc lu ®Çy ®ñ ®Ó lµm b»ng chøng kiÓm to¸n kh«ng.
NgoµI ra, giÊy tê lµm viÖc chÝnh lµ c¨n cø ®Ó lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ c¸c b¸o c¸o kh¸c. KÕt thóc qu¸ t×nh so¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc, ngêi kiÓm tra sÏ lu kÕt qu¶ vµo b¶n ghi nhí kÕ ho¹ch hoµn thµnh c¸c th«ng tin sau.
C¸c ph¸t hiÖn kiÓm to¸n ®èi víi nh÷ng môc tiªu kiÓm to¸n träng t©m.
Nh÷ng sù kiÖn c¬ b¶n ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò lín vµ bÊt thêng vÒ kÕ to¸n, kiÓm to¸n.
So¸t xÐt chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch kiÓm to¸n kÓ tõ khi lËp tµI liÖu chiÕn lîc ®Õn khi lËp b¶n ghi nhí kÕ ho¹ch.
III.2. L©p b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ th qu¶n lý.
KÕt thóc qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn chÝnh tæng hîp c¸c b»ng chøng vµ c¸c kÕt qu¶ thu ®îc ®Ó lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n. B¸o c¸o kiÓm to¸n mµ AASC thêng ph¸t hµnh lµ b¸o c¸o chÊp nhËn toµn phÇn v× trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n nÕu cã ph¸t hiÖn ra nh÷ng sai sãt träng yÕu kiÓm to¸n viªn sÏ yªu cÇu kh¸ch hµng ®IÒu chØnh. Trong mét sè trêng hîp nÕu ph¹m vi kiÓm to¸n bÞ giíi h¹n th× kiÓm to¸n viªn cña AASC vÉn cè g¾ng thùc hiÖn mét sè thñ tôc kiÓm to¸n thay thÕ ®Ó thu thËp thªm c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n thÝch hîp nh»m hç trî cho mét ý kiÕn chÊp nhËn toµn bé. ChÝnh ®IÒu nµy thÓ hiÖn sù tËn t×nh vµ coi träng quyÒn lîi cña AASC ®èi víi kh¸ch hµng. H¬n h¼n c¸c c«ng ty kiÓm to¸n kh¸c, b¸o c¸o kiÓm to¸n mµ AASC ph¸t hµnh dùa trªn quan ®IÓm kinh doanh, tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh thÝch hîp víi ®«ng ®¶o ngêi sö dông. V× thÕ mµ b¸o c¸o kiÓm to¸n cña AASC ®îc kh¸ch hµng vµ ngêi sö dông ®¸nh gi¸ lµ phï hîp víi thùc tÕ vµ mang tÝnh x©y dùng cao.
Tríc khi ph¸t hµnh chÝnh thøc b¸o c¸o kiÓm to¸n, AASC ®Òu tiÕn hµnh lËp c¸c dù th¶o b¸o c¸o göi cho kh¸ch hµng ®Ó hä xem xÐt vµ ®a ra ý kiÕn cña m×nh. C¸c vÊn ®Ò cßn tån t¹I xÏ ®îc trao ®æi vµ th¶o luËn ®Ó ®I ®Õn sù thèng nhÊt. C¸c cuéc kiÓm to¸n còng so¸t xÐt, kiÓm tra l¹I trªn file kiÓm to¸n bëi ngêi kh«ng lËp ra c¸c giÊy tê lµm viÖc ®ã.
B¸o c¸o kiÓm to¸n lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña c«ng viÖc kiÓm to¸n. Trong b¸o c¸o kiÓm to¸n bao gåm c¸c néi dung chÝnh sau.
§èi tîng kiÓm to¸n: Th«ng tin tµi chÝnh nµo ®îc kiÓm to¸n.
ChuÈn mùc kÕ to¸n vµ c¸c nguyªn t¾c ®îc dïng lµm chuÈn mùc ®¸nh gi¸ trong cuéc kiÓm to¸n.
C«ng viÖc kiÓm to¸n ®· lµm.
ChuÈn mùc kiÓm to¸n ®îc ¸p dông.
C¸c giíi h¹n vÒ ph¹m vi kiÓm to¸n (nÕu cã).
ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn vÒ th«ng tin tµi chÝnh.
C¸c vÊn ®Ò cßn tån t¹I cña kh¸ch hµng sÏ ®îc ®a vµo th qu¶n lý göi riªng cho ban qu¶n lý cña kh¸ch hµng ®Ó gióp hä hoµn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ c«ng t¸c tµI chÝnh kÕ to¸n cña m×nh.
§èi víi c«ng ty A, sau khi ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm to¸n vµ cã sù ®IÒu chØnh cña hä theo yªu cÇu cña kiÓm to¸n viªn, AASC thÊy kh«ng cã sù lo¹I trõ träng yÕu nµo vÒ viÖc ¸p dông hîp lý c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n vµ kh«ng cã sù giíi h¹n nµo vÒ ph¹m vi kiÓm to¸n nªn ®· ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n d¹ng chÊp nhËn toµn phÇn. B¸o c¸o kiÓm to¸n ®îc ký chÝnh thøc sau khi ®¬n vÞ ®· lËp vµ ký duyÖt b¸o c¸o tµi chÝnh. B¸o c¸o kiÓm to¸n do 02 ngêi cã tr¸ch nhiÖm cao nhÊt ký. Ngêi so¸t (thêng lµ c¸c phã tæng gi¸m ®èc) vµ kiÓm to¸n viªn chÝnh. B¸o c¸o kiÓm to¸n ®îc lËp 06 bé b»ng tiÕng ViÖt. AASC göi cho kh¸ch hµng 04 bé gåm:
+) B¸o c¸o kiÓm to¸n.
+) B¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®îc kiÓm to¸n.
+) ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh.
+) Th qu¶n lý (nÕu cã)
Díi ®©y lµ mÉu b¸o c¸o kiÓm to¸n AASC lËp vµ göi cho c«ng ty A.
BiÓu 28
C«ng ty t vÊn tµi chÝnh Sè 01- Lª Phông HiÓu - Hµ Néi
KiÓm to¸n vµ kiÓm to¸n Tel: 8.241.990- 8.241991.
Fax: 84-4-8.253973
Sè: TVKT/BCKT Hµ Néi , ngµy 25/04/2000.
B¸o c¸o kiÓm to¸n
KÝnh göi: Ban Gi¸m ®èc C«ng ty A
Chóng t«I ®· tiÕn hµnh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña Quý c«ng ty, ®îc tr×nh bµy tõ trang 04 ®Õn trang 18, bao gåm .
b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n t¹I thêi ®IÓm 31/12/1999.
B¸o c¸o kÐt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh tõ 01/01/1999 ®Õn 31/12/1999.
ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh.
ViÖc lËp vµ tr×nh bµy c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh thuéc tr¸ch nhiÖm cña ban l·nh ®¹o c«ng ty. Tr¸ch nhiÖm cña chóng t«I lµ ®a ra ý kiÕn nhËn xÐt ®éc lËp vÒ tÝnh trung thùc, hîp lý cña b¸o c¸o tµi chÝnh nµy dùa trªn kÕt qu¶ kiÓm to¸n cña m×nh.
C«ng viÖc kiÓm to¸n cña chóng t«I ®îc tiÕn hµnh theo ®óng quy ®Þnh vÒ chÕ ®é kÕ to¸n, quy chÕ kiÓm to¸n ®éc lËp cña ViÖt Nam vµ c¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n Quèc tÕ ®îc thõa nhËn t¹I ViÖt Nam, nghÞ ®Þnh sè 59/CP ngµy 03/01/1996 cña ChÝnh Phñ vÒ ban hµnh quy chÕ qu¶ lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ Níc vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn cã liªn quan. C¸c quy ®Þnh vµ chuÈn mùc nµy ®ßi hái chóng t«I ph¶I lËp kÕ ho¹ch vµ tiÕn hµnh kiÓm to¸n nh»m ®¶m b¶o kh«ng cã sai sãt mang tÝnh träng yÕu trong b¸o c¸o tµi chÝnh.
Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, chóng t«I ®· tiÕn hµnh kiÓm tra, ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a b¸o c¸o tµi chÝnh, víi sæ kÕ to¸n vµ c¸c chøng tõ kÕ to¸n. C¸c tµI liÖu cã liªn quan mµ chóng t«I thÊy cÇn thiÕt trªn c¬ së kiÓm tra chän mÉu.
Theo ý kiÕn cña chóng t«I, xÐt trªn nh÷ng khÝa c¹nh träng yÕu, b¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty A ®· ph¶n ¸nh trung thùc, hîp lý t×nh h×nh tµi chÝnh cña c«ng ty t¹I thêi ®IÓm ngµy 31/12/1999 vµ kÕt qu¶ kinh doanh tõ 01/01/1999 ®Õn 31/12/1999. C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®îc lËp phï hîp víi c¸c quy ®Þnh kÕ to¸n hiÖn hµnh cña Nhµ níc ViÖt Nam.
C«ng ty t vÊn tµi chÝnh
KÕ to¸n vµ kiÓm to¸n KiÓm to¸n viªn
Phã gi¸m ®èc
NguyÔn ThÞ Hång Thanh NguyÔn ThÞ T
Chøng chØ kiÓm to¸n viªn sè : 05.02.00730 TC /GHK
BiÓu 29.
Kh¸I qu¸t quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng thu tiÒn cña AASC.
KiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn
KiÓm to¸n kho¶n ph¶I thu kh¸ch hµng
KiÓm to¸n kho¶n môc doanh thu
§èi chiÕu sæ s¸ch
§èi chiÕu sæ s¸ch
KiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô xo¸ sæ nî ph¶I thu khã ®ßi
KiÓm tra chi tiÕt kho¶n gi¶m trõ doanh thu
KiÓm tra chi tiÕt doanh thu trong níc
KiÓm tra chi tiÕt sè d kho¶n ph¶I thu
KiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô ph¶I thu
KiÓm tra chi tiÕt doanh thu xuÊt khÈu
B¸o c¸o kiÓm to¸n
NhËn xÐt vµ ®a ra c¸c bót to¸n ®IÒu chØnh
NhËn xÐt vµ ®a ra c¸c bót to¸n ®IÒu chØnh
Ch¬ng III
BµI häc kinh nghiÖm vµ viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh do c«ng ty dÞch vô t vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n thùc hiÖn.
I. NhËn xÐt chung vµ nh÷ng bµI häc kinh nghiÖm rót ra qua thùc tiÔn kiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn cña c«ng ty AASC.
C«ng ty dÞch vô T vÊn Tµi chÝnh KÕ to¸n vµ KiÓm to¸n Bé TµI chÝnh qua gÇn 10 n¨m ho¹t ®éng ®· tõng bíc kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ, uy tÝn cña m×nh trªn th¬ng trêng. Víi ph¬ng ch©m ho¹t ®éng ®éc lËp, kh¸ch quan, trung thùc, bÝ mËt vÒ sè liÖu, liªn tôc n©ng cao chÊt lîng dÞch vô AASC ®· thu hót ngµy cµng nhiÒu kh¸ch hµng, cïng víi viÖc phôc vô kh¸ch hµng AASC ®· cè g¾ng x©y dùng vµ kiÖn toµn bé m¸y tæ chøc, n©ng cao n¨ng lùc vµ tr×nh ®é nghiÖp vô cña ®éi ngò kiÓm to¸n viªn. Nhê thÕ mµ AASC ngµy cµng trë nªn v÷ng m¹nh, gãp phÇn tÝch cùc ®a ngµnh kiÓm to¸n ViÖt Nam ®¹t tr×nh ®é quèc tÕ.
Trong thêi gian thùc tËp t¹I c«ng ty AASC, ®îc sù gióp ®ì cña mäi ngêi em ®· t×m hiÓu ®îc c«ng t¸c kiÓm to¸n trªn thùc tÕ diÔn ra nh thÕ nµo vµ cã ®îc c¬ héi ®Ó ®èi chiÕu so s¸nh víi nh÷ng c¬ së lý luËn ®· ®îc häc ë Nhµ trêng. Nh×n chung qu¸ tr×nh kiÓm to¸n nãi chung vµ kiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn nãi riªng tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®Õn viÖc thùc hiÖn vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n ®· ®îc thùc hiÖn t¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ tu©n thñ kh¸ chÆt chÏ nh lý thuyÕt phÇn trªn ®· nªu ra. AASC ®· tu©n thñ theo c¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ ®îc chÊp nhËn ë ViÖt Nam vµ c¸c quy ®Þnh cña Nhµ Níc ViÖt Nam, ph¸t huy sù s¸ng t¹o vµ ®· vËn dông kh¸ linh ho¹t c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cho c¸c kh¸ch hµng kh¸c nhau phï hîp víi ®Æc ®IÓm cña tõng kh¸ch hµng víI môc ®Ých ®a ra ®îc c¸c kÕt luËn kiÓm to¸n chÝnh x¸c còng nh gióp cho kh¸ch hµng n©ng cao ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh cña m×nh.
I.1. Gai ®o¹n chuÈn bÞ.
§©y lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn cña cuéc kiÓm to¸n. tríc hÕt, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c«ng viÖc t×m hiÓu kh¸ch hµng, sau ®ã lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. trong bíc c«ng viÖc nµy kiÓm to¸n viªn c¨n cø vµo néi dung, yªu cÇu c«ng viÖc, tÝnh chÊt phøc t¹p, ®IÒu kiÖn cña kh¸ch hµng ®Ó x¸c ®Þnh môc ®Ých, néi dung, ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n, ®¸nh gi¸ rñi ro vµ nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m cÇn gi¶I quyÕt. Thùc tÕ cho thÊy c«ng t¸c chuÈn bÞ ®îc AASC tiÕn hµnh nhanh chãng, kh«ng g©y khã kh¨n cho kh¸ch hµng, ®a ra c¸c quy ®Þnh ®I ®Õn chÊp nhËn kiÓm to¸n vµ ký kÕt hîp ®ång mét c¸ch chÝnh x¸c, thÝch hîp víi tõng ®IÒu kiÖn cô thÓ. Nh×n chung giai ®o¹n nµy ®îc AASC coi träng vµ thùc hiÖn kh¸ tèt.
I.2. Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch.
KiÓm to¸n viªn ®· lîi dông hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng ®Ó ®Ò ra cho m×nh mét ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n khoa häc nhanh mµ chÝnh x¸c. KiÓm to¸n viªn ®· t×m hiÓu tõ nh÷ng vÊn ®Ò chung nhÊt liªn quan ®Õn toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ cho tõng phÇn hµnh kiÓm to¸n. ViÖc t×m hiÓu kh¸ch hµng vµ kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ hÖ thèng kÕ to¸n ®îc thùc hiÖn tèt kh«ng nh÷ng t¹o c¬ së cho viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro vµ x¸c ®Þnh tÇm quan träng cña vÊn ®Ò mét c¸ch phï hîp, phôc vô cho qu¸ tr×nh kiÓm to¸n sau nµy mµ qua ®ã AASC cßn ®a ra nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cã gi¸ trÞ cho kh¸ch hµng nh»m gióp hä hoµn thiÖn c«ng t¸c tµI chÝnh kÕ to¸n cña m×nh, tõ ®ã c¸c kiÓm to¸n viªn cña AASC ®· lËp ®îc kÕ ho¹ch kiÓm to¸n phï hîp cho mçi cuéc kiÓm to¸n, x¸c ®Þnh ®îc ph¹m vi, néi dung yªu cÇu, c¸c träng t©m cña nh÷ng c«ng viÖc cÇn ph¶I lµm.
I.2.1. Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n.
Trªn c¬ së lËp kÕ ho¹ch ®Çy ®ñ vÒ thêi gian vµ ph¹m vi tiÕn hµnh kiÓm to¸n vµ dùa trªn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®îc x©y dùng s½n cña m×nh, AASC ®· tiÕn hµnh chi tiÕt mét c¸ch toµn diÖn víi tr×nh tù t¬ng ®èi chÆt chÏ. Trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña AASC, viÖc kiÓm tra c¸c tµI kho¶n vÒ h×nh thøc lµ riªng biÖt nhng c¸c kiÓm to¸n viªn lu«n lu«n xem xÐt c¸c tµI kho¶n trong mèi quan hÖ néi t¹I cã ¶nh hëng ®Õn kiÓm to¸n. KiÓm to¸n viªn ®· kÕt hîp chi tiÕt víi tæng hîp, kÕt hîp tæng hîp víi ph©n tÝch. Võa nghiªn cøu tæng quan, võa ®I s©u ®IÒu tra chän mÉu, khai th¸c tèi ®a nh÷ng biªn b¶n, nh÷ng kÕt luËn s½n cã.
Qu¸ tr×nh kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi kho¶n môc nî ph¶I thu, doanh thu, ®îc c¸c kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh ®Çy ®ñ vµ phï hîp víi tõng kh¸ch hµng. AASC ®· ®a ra c¸c kh¶o s¸t chi tiÕt thÝch øng víi nguyªn t¾c ®¶m b¶o ®é tin cËy víi chi phÝ bá ra ë møc thÊp nhÊt.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt c¸c giÊy tê tµI liÖu thu thËp ®îc, c¸c ghi chÐp cña kiÓm to¸n viªn ®îc ®¸nh sè tham chiÕu mét c¸c hÖ thèng. Ký hiÖu tham chiÕu cña AASC ®îc ®a ra thèng nhÊt cho toµn C«ng ty. §IÒu nµy gióp cho kiÓm to¸n viªn dÔ dµng ®èi chiÕu, so s¸nh c¸c phÇn viÖc víi nhau, thuËn lîi cho ngêi kiÓm tra so¸t xÐt còng nh khi cÇn tra cøu l¹i.
I.2.2. Giai ®o¹n hoµn thµnh kiÓm to¸n.
AASC thùc hiÖn so¸t xÐt l¹I c«ng viÖc kiÓm to¸n trªn c¸c file kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng bëi nh÷ng ngêi ®éc lËp, cã tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm. GiÊy tê lµm viÖc cã liªn quan ®Õn nh÷ng môc tiªu träng t©m th× th«ng thêng ®îc kiÓm tra l¹I bëi Ban Gi¸m ®èc, b¸o c¸o kiÓm to¸n cã tÝnh x©y dùng cao. C¸c kÕt luËn kiÓm to¸n ®a ra lµ ®éc lËp kh¸ch quan, chÝnh x¸c víi thùc tÕ t¹o ®îc tin cËy cho mäi ngêi.
Tuy nhiªn, v× ho¹t ®éng kiÓm to¸n cßn míi mÎ vµ lµ mét trong nh÷ng C«ng ty ®Çu tiªn ®I ®Çu trong lÜnh vùc kiÓm to¸n ë ViÖt Nam, nªn trong c«ng t¸c kiÓm to¸n cu¶ C«ng ty còng kh«ng thÓ thùc sù hoµn h¶o ngay ®îc. Nhng bªn c¹nh ®ã AASC ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó kh¾c phôc vµ söa ®æi ®Ó tù hoµn thiÖn m×nh. §IÒu ®ã ph¶I kÓ ®Õn chiÕn lîc ®µo t¹o con ngêi, c¸c nguyªn t¾c ho¹t ®éng c¬ b¶n ®îc AASC thùc hiÖn nghiªm tóc, Ban l·nh ®¹o giµu kinh nghiÖm trong nghÒ nghiÖp vµ trong qu¶n lý... TÊt c¶ nh÷ng ®IÒu ®ã ®· t¹o ®IÒu kiÖn thuËn lîi cho AASC cã mét chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ trêng.
II. Nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ ®Ò xuÊt ph¬ng híng hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh vµ kiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn.
Lµ mét tæ chøc ®I ®Çu trong lÜnh vùc kiÓm to¸n cßn hÕt søc míi mÎ ë ViÖt Nam, AASC ph¶I ®èi ®Çu víi nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµI chÝnh nãi chung vµ kiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng thu tiÒn nãi riªng.
Khã kh¨n lín nhÊt lµ m«I trêng vµ khung ph¸p lý cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n. MÆc dï hiÖn nay ViÖt Nam ®· cã quy chÕ vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp, ®· ban hµnh ®îc 04 chuÈn mùc kiÓm to¸n nhng hÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n vÉn cha ®Çy ®ñ vµ ®ang trong giai ®o¹n dù th¶o c¸c chuÈn mùc tiÕp theo, quy tr×nh kiÓm to¸n cha chÝnh thøc vµ thËt sù thèng nhÊt nªn c«ng viÖc kiÓm to¸n chñ yÕu dùa trªn kinh nghiÖm vµ sù hiÓu biÕt cña kiÓm to¸n viªn. Còng chÝnh v× cha cã hÖ thèng chuÈn mùc ®Çy ®ñ nªn quan ®IÓm cña c¸c kiÓm to¸n viªn vÉn cßn cã mét kho¶ng c¸ch so víi c¸c quan ®IÓm cña c¬ quan thuÕ vô, tõ ®ã dÉn ®Õn sù chång chÐo, g©y phiÒn hµ cho ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n v× b¸o c¸o kiÓm to¸n kh«ng ®îc c¬ quan thuÕ vô thõa nhËn, chÊt lîng c«ng t¸c kiÓm to¸n bÞ nghi ngê.
Mét vÊn ®Ò cßn tån t¹I hiÖn nay lµ phÇn lín c¸c kh¸ch hµng ký hîp ®ång kiÓm to¸n hiÖn nay lµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµI vµ doanh nghÞªp Nhµ níc, cßn c¸c doanh nghiÖp ngoµI quèc doanh th× cha thËt sù quan t©m tíi ho¹t ®éng kiÓm to¸n v× Nhµ níc cha b¾t buéc mäi doanh nghiÖp ph¶I ®îc kiÓm to¸n, h¬n n÷a do tr×nh ®é hiÓu biÕt cßn thÊp nªn hä kh«ng thÊy ®îc t¸c dông vµ quyÒn lîi cña viÖc kiÓm to¸n, hä l¹I kh«ng thÝch cã bªn thø ba can thiÖp vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña hä... Do ®ã, trong qu¸ tr×nh lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn viÖc thu thËp c¸c th«ng tin mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n.
MÆt kh¸c, nh÷ng híng dÉn nghÒ nghiÖp hoµn toµn kh«ng cã, AASC ph¶I tù t×m hiÓu, häc hái kinh nghiÖm lµm kiÓm to¸n cña c¸c tæ chøc kiÓm to¸n thÕ giíi, tuy nhiªn kh«ng thÓ dËp khu«n m¸y mãc vµo ®IÒu kiÖn thùc tÕ cña ViÖt Nam mµ ®ßi hái ph¶I cã sù vËn dông linh ho¹t. H¬n n÷a, ho¹t ®éng kiÓm to¸n lµ ho¹t ®éng ®ßi hái ph¶I cã kiÕn thøc chuyªn ngµnh s©u réng, kiÓm to¸n viªn ph¶I lµ nh÷ng ngêi cã s¸ng t¹o, cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ cao, am hiÓu têng tËn ®IÒu kiÖn thùc tiÔn cña ViÖt Nam. Do nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe vÒ tr×nh ®é vµ nh÷ng h¹n chÕ kh¸ch quan cña ngµnh nghÒ nªn ho¹t ®éng kiÓm to¸n b¸o c¸o tµI chÝnh nãi chung vµ kiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn nãi riªng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng ®IÒu bÊt cËp. Trong giai ®o¹n kh¶o s¸t thùc tÕ t¹I AASC, em ®· häc hái ®îc nh÷ng kinh nghiÖm thùc tÕ. Víi nh÷ng kiÕn thøc ®îc trang bÞ ë nhµ trêng cïng víi sù t×m hiÓu thªm qua s¸ch b¸o em xin ®îc m¹n phÐp nªu nªn mét sè nhËn xÐt trªn vµ ®Ò xuÊt mét vµI ý kiÕn hy väng gãp phÇn hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung vµ kiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng thu tiÒn nãi riªng.
Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch.
Bíc t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
Trong bíc t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, kiÓm to¸n viªn chØ lu nh÷ng giÊy tê liªn quan ®Õn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé nh b¶n sao ®IÒu lÖ ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng, quy chÕ qu¶n lý tµI chÝnh, c¬ cÊu tæ chøc, ... trong file kiÓm to¸n mµ cha tæng hîp c¸c th«ng tin thu ®îc vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t né bé díi d¹ng tãm t¾t, lùa chän nh÷ng th«ng tin quan träng, m« t¶ kh¸I qu¸t hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®Ó lµm b»ng chøng chøng minh lµ kiÓm to¸n viªn ®· t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
Theo em, kiÓm to¸n viªn nªn tãm t¾t vµo b¶n tæng hîp (cã thÓ lµ cã mét mÉu s½n) díi d¹ng c¸c c©u hái vÒ ho¹t ®éng cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. B¶ng c©u hái cã thÓ bao gåm nh÷ng c©u hái ®îc tr¶ lêi b»ng c¸c c©u “cã”, “kh«ng”. C¸c c©u tr¶ lêi sÏ cho thÊy nh÷ng nhîc ®IÓm cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trªn c¬ së ®ã cã thÓ sö dông kÕt qu¶ trªn b¶ng tæng hîp nµy ®Ó ®a ra nh÷ng kiÌn nghÞ trong th qu¶n lý vÒ ho¹t ®éng kiÓm so¸t néi bé cña ®¬n vÞ. Tuy nhiªn, b¶ng c©u hái nµy chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò chung nhÊt cña phÇn hµnh kiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng- thu tiÒn, ®¹I ®IÖn kh¸I qu¸t cho chu tr×nh nµy chø kh«ng thÓ bao qu¸t toµn bé mäi khÝa c¹nh cña tõng chu tr×nh kiÓm to¸n b¸n hµng thu tiÒn trong tõng cuéc kiÓm to¸n cô thÓ v× víi mçi doanh nghiÖp kh¸c nhau cã ®Æc ®IÓm kinh doanh kh¸c nhau, ta kh«ng thÓ ¸p dông mét c¸ch hoµn toµn m¸y mãc ®îc. Sau ®©y lµ b¶ng mÉu c©u hái vÒ kiÓm so¸t néi bé ¸p dông cho chu tr×nh b¸n hµng thu tiÒn.
BiÓu B¶ng c©u hái vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi nghiÖp vô b¸n hµng thu tiÒn.
C©u hái tæng hîp
Cã
Kh«ng
§èi víi nghiÖp vô b¸n hµng.
C¸c nghiÖp vô ghi sæ ®Òu dùa vµo c¸c chøng tõ vËn chuyÓn vµ ®¬n ®Æt hµng ®· phª chuÈn.
Ho¸ ®¬n, chøng tõ vËn chuyÓn ®îc ®¸nh sè thø tù tríc vµ x¸c ®Þnh râ môc ®Ých sö dông
LËp c¸c b¶ng c©n ®èi b¸n hµng, thu tiÒn hµng th¸ng göi cho ngêi mua.
XÐt duyÖt b¸n chÞu tríc khi vËn chuyÓn hµng b¸n.
ChuÈn y viÖc vËn chuyÓn hµng b¸n.
Phª duyÖt gi¸ b¸n bao gåm c¶ cíc phÝ vËn chuyÓn vµ chiÕt khÊu.
Ph©n c«ng ngêi ®éc lËp víi nghiÖp vô b¸n hµng ®Ó kiÓm tra néi bé vÒ viÖc lËp ho¸ ®¬n theo gi¸ c¶ tõng lo¹I hµng t¹I thêi ®IÓm b¸n vµ ghi chÐp vµo sæ kÕ to¸n.
C¸c nghiÖp vô b¸n hµng ®îc ph©n lo¹I ®óng ®¾n.
C¸c nghiÖp vô b¸n hµng ®îc ghi ®óng thêi gian ph¸t sinh.
§èi víi nghiÖp vô thu tiÒn.
ph©n c¸ch nhiÖm vô gi÷a ngêi gi÷ tiÒn vµ ngêi gi÷ sæ.
Hµng th¸ng ®èi chiÕu ®éc lËp víi ng©n hµng.hoÆc cã c¸c cuèc kiÓm kª quü bÊt thêng(biªn b¶n kiÓm kª quü).
§èi chiÕu chøng tõ gèc vµ ký duyÖt phiÕu thu tiÒn.
C¸c kho¶n chiÕt khÊu ®· ®îc xÐt suyÖt ®óng ®¾n (DuyÖt c¸c kho¶n chiÕt khÊu, Cã chÝnh s¸ch cô thÓ cho viÖc thanh to¸n tríc h¹n).
Theo dâi chi tiÕt c¸c kho¶n thu theo th¬ng vô, ®èi chiÕu víi chøng tõ b¸n hµng, thu tiÒn.
Cã nh©n viªn ®éc lËp kiÓm so¸t ghi thu vµ nh¹p quü.
Ph©n c¸c nhiÖm vô ghi sæ quü víi theo dâi thanh to¸n tiÒn hµng.
LËp c©n ®èi thu tiÒn vµ göi cho ngêi mua ®Òu ®Æn.
Tæ chøc ®èi chiÕu néi bé vÒ c«ng viÖc chuyÓn sæ vµ céng sæ.
Bíc ®¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro.
Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n viªn chØ c¨n cø vµo nh÷ng ®¸nh gi¸ ban ®Çu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng ®Ó ®¸nh gi¸ kho¶n môc nµo lµ träng yÕu trªn c¬ së ®ã cÇn ph¶I tró träng khi kiÓm tra chi tiÕt. Tuy nhiªn, viÖc ®¸nh gi¸ träng yÕu lµ ®Þnh tÝnh chø kh«ng ®Þnh lîng ®îc gi¸ trÞ cña nh÷ng sai sãt ph©n bæ cho mçi kho¶n môc lµ bao nhiªu th× ®îc coi lµ träng yÕu. Trong khi ®ã ®¸nh gi¸ träng yÕu vÒ mÆt ®Þnh tÝnh chØ lµ phô cã ý nghÜa cung cÊp bæ sung nh÷ng th«ng tin nhê ®ã gióp kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ mét c¸ch toµn diÖn vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh.
§Ó ®¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu, kiÓm to¸n viªn cÇn xem xÐt trªn c¶ hai mÆt ®Þnh lîng vµ ®Þnh tÝnh còng nh xem xÐt tÝnh träng yÕu ë møc ®é toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh vµ møc ®é cña kho¶n môc doanh thu, c¸c kho¶n ph¶I thu.
Do ®ã, C«ng ty nªn x©y dùng tr¬ng tr×nh thèng nhÊt quy ®Þnh trong chÝnh s¸ch träng yÕu cña m×nh, nh÷ng c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n møc träng yÕu vµ Ên ®Þnh víi mét tû lÖ nhÊt ®Þnh (cã thÓ quy ®Þnh riªng cho tõng lo¹I h×nh doanh nghiÖp), cÇn ®Þnh lîng râ rµng gi¸ trÞ bao nhiªu th× ®îc coi lµ träng yÕu vµ ph¶I lËp bót to¸n ®IÒu chØnh. ViÖc xem xÐt tÝnh träng yÕu nªn ph©n chia ë møc ®é toµn b¸o c¸o vµ riªng cho tõng kho¶n môc, ®IÒu nµy cã t¸c dông:
H¹n chÕ ®îc sù xÐt ®o¸n c¸ nh©n cña kiÓm to¸n viªn.
Gióp kiÓm tra c¸c c«ng viÖc mµ kiÓm to¸n viªn ®· thùc hiªn.
Tuy nhiªn, ®©y lµ c«ng viÖc phøc t¹p, ®ßi hái sù ®¸nh gi¸ chuyªn nghiÖp víi tr×nh ®é chuyªn m«n cao, dùa vµo kinh nghiÖm cña tõng C«ng ty. Th«ng thêng ®Ó ph©n tÝch vµ íc lîng tÝnh träng yÕu cña nghiÖp vô kinh doanh kiÓm to¸n viªn c¨n cø vµo nh÷ng chØ tiªu sau.
C¸c chØ tiªu vÒ m«I trêng kinh doanh.
C¸c chØ tiªu vÒ nghµnh nghÒ kinh doanh.
C¸c ¶nh hëng ë tÇm vÜ m«.
Tõ nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ rñi ro kinh doanh kiÓm to¸n viªn sÏ íc lîng s¬ bé vÒ tÝnh träng yÕu theo nh÷ng chØ tiªu sau.
BiÓu C¸ch x¸c ®Þnh møc träng yÕu.
C¸c chØ tiªu
C¸ch x¸c ®Þnh
Kh«ng träng yÕu
Cã thÓ lµ träng yÕu
Ch¾c ch¾n träng yÕu
Thu nhËp ho¹t ®éng tríc thuÕ
Tæng sè tiÒn cña c¸c sai sè
X 100%
Tæng thu nhËp tríc thuÕ
< 5%
>5%
<10%
>10%
Doanh sè b¸n hµng
Tæng sè tiÒn cña c¸c sai sãt
X 100%
Tæng doanh sè b¸n hµng
<5%
>5%
<10%
>10%
C¨n cø vµo lîi nhuËn tríc thuÕ. §©y lµ c¬ së quan träng, lµ th«ng tin then chèt cho ngêi sö dông. Møc nµy thêng ¸p dông cho kho¶n môc cã quy m« lín, cã tÝnh ®¹I diÖn cao, chØ mét sù thay ®æi nhá còng ¶nh hëng ®Õn hÇu hÕt c¸c chØ tiªu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh.
C¨n cø vµo doanh sè b¸n hµng. NÕu doanh thu chiÕm tû träng lín trong b¸o c¸o tµi chÝnh. Tuy nhiªn, trong kho¶n môc doanh thu kiÓm to¸n viªn cã thÓ xem xÐt chi tiÕt h¬n lo¹I doanh thu nµo (doanh thu b¸n hµng trong níc, doanh thu xuÊt khÈu...) l¹I cã thÓ mang kh¶ n¨ng träng yÕu.
Sau khi x¸c ®Þnh ®îc c¸c íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu, kiÓm to¸n viªn sÏ ph©n phèi møc íc lîng ban ®Çu cho tõng kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. C¨n cø ®Ó ph©n phèi møc träng yÕu lµ b¶n chÊt cña tõng kho¶n môc, rñi ro tiÒm tµng, rñi ro kiÓm so¸t vµ thêi gian tiÕn hµnh kiÓm to¸n kho¶n môc ®ã. Thêng th× c¸c kho¶n môc doanh thu, c«ng nî, hµng tån kho ®îc ®¸nh gi¸ lµ c¸c kho¶n môc träng yÕu vµ chÞu møc ph©n bæ rñi ro lín nhÊt.
Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n.
C«ng t¸c chän mÉu.
Sè lîng mÉu mµ kiÓm to¸n viªn sÏ chän trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n phô thuéc vµo viÖc ®¸nh gi¸ vµ t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé còng nh viÖc x¸c ®Þnh møc ®é träng yÕu. Sè lîng mÉu vµ cì mÉu sÏ gi¶m ®I nÕu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®îc ®¸nh gi¸ lµ tèt vµ kh«ng x¶y ra kh¶ n¨ng tån t¹I sai sãt träng yÕu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Qua thùc tÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n ë C«ng ty A, kiÓm to¸n viªn thêng chän mÉu theo quy luËt sè lín, cã nghÜa lµ nghiÖp vô nµo cã sè d (hoÆc sè ph¸t sinh) lín sÏ cã c¬ héi ®îc chän tríc mµ kh«ng theo mét qui ®Þnh nµo, viÖc chän mÉu ®ã chØ phô thuéc vµo c¶m tÝnh vµ kinh nghiÖm cña kiÓm to¸n viªn. C¸ch chän mÉu nµy kh«ng ®¶m b¶o ch¾c ch¾n r»ng mäi sai sãt, gian lËn ®Òu tËp chung vµo c¸c nghiÖp vô cã sè ph¸t sinh lín mµ trªn thùc tÕ nhiÒu khi c¸c nghiÖp vô cã sè d, sè ph¸t sinh nhá l¹I hay x¶y ra sai sãt nhÊt, tõ ®ã cã thÓ ¶nh hëng ®Õn kÕt luËn kiÓm to¸n. KiÓm to¸n viªn nªn thùc hiÖn chän mÉu theo qui tr×nh ®· ®îc giíi thiÖu trong ch¬ng I vµ nªn cã sù kÕt hîp mét hoÆc nhiÒu trong sè bèn c¸c ph¬ng ph¸p chän mÉu kiÓm to¸n ®ã lµ:
Chän theo xÐt ®o¸n cña kiÓm to¸n viªn.
Chän mÉu hÖ thèng.
Chän mÉu trªn c¬ së ph©n lo¹i.
Chän mÉu ngÉu nhiªn.
Sö dông ph©n tÝch tû suÊt trong ph©n tÝch chu tr×nh b¸n hµng thu tiÒn.
Thñ tôc ph©n tÝch lµ ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶ cao nhÊt, v× thêi gian Ýt, chi phÝ thÊp vµ cho biÕt mèi quan hÖ b¶n chÊt gi÷a c¸c sè d cña c¸c kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Trong thùc hiÖn kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn còng cã sö dông thñ tôc kiÓm to¸n kho¶n môc doanh thu ®ã lµ so s¸nh doanh thu cña c¸c n¨m ®Ó t×m ra c¸c sù kiÖn bÊt thêng. Tuy nhiªn, c¸c thñ tôc ®Ó ph©n tÝch kho¶n môc doanh thu cã thÓ dùa trªn c¸c tû suÊt sau.
BiÓu C¸c tû suÊt sö dông trong kiÓm tra ph©n tÝch chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn.
Tû suÊt sö dông kiÓm tra ph©n tÝch
Ghi chó
So s¸nh tû lÖ % thu nhËp rßng víi c¸c n¨m tríc (chi tiÕt theo lo¹I s¶n phÈm )
So s¸nh doanh thu b¸n chÞu gi÷a c¸c th¸ng trong n¨m, gi÷a c¸c n¨m
So s¸nh tû lÖ gi÷a sè d c¸c kho¶n ph¶I thu víi doanh thu b¸n chÞu cña n¨m nay so víi n¨m tríc.
So s¸nh tû lÖ vÒ chi phÝ nî kh«ng thu håi ®îc víi sè d tµI kho¶n ph¶I thu gi÷a c¸c n¨m.
So s¸nh tû lÖ cña c¸c kho¶n chiÕt khÊu, gi¶m gi¸, hµng b¸n tr¶ l¹I trªn doanh thu gi÷a c¸c n¨m.
So s¸nh c¸c kho¶n lËp dù phßng ph¶I thu khã ®ßi gi÷a c¸c n¨m.
ViÖc sö dông hµI hoµ gi÷a c¸c tû suÊt trong thñ tôc ph©n tÝch sÏ gióp cho kiÓm to¸n viªn cã sù nh×n nhËn vÒ vÊn ®Ò mét c¸ch râ rµng, tiÕt kiÖm ®îc thêi gian vµ chi phÝ.
GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn.
GiÊy lµm viÖc rÊt quan träng v× hÇu hÕt thêi gian lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn ®Òu thÓ hiÖn trªn giÊy lµm viÖc. C¸c ghi chÐp trªn giÊy lµm viÖc lµ:
Lu tr÷ nh÷ng b»ng chøng thu ®îc trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n lµm c¬ së cho viÖc h×nh thµnh ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn vµ chóng minh r»ng kiÓm to¸n viªn ®· thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm to¸n theo ®óng chuÈn mùc.
Lµ c¬ së cho c¸c nhËn xÐt ®¸nh gi¸ cña c¸c kiÓm to¸n viªn ®èi víi trî lý kiÓm to¸n còng nh cña Ban Gi¸m ®èc trong viÖc kiÓm tra, so¸t xÐt chÊt lîng kiÓm to¸n cña nh©n viªn.
Lµ tµI liªu quan träng trî gióp cho viÖc xö lý c¸c ph¸t sinh sau kiÓm to¸n.
Trªn thùc tÕ khi thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt c¸c tµI kho¶n kiÓm to¸n viªn chØ ghi l¹I nh÷ng sai sãt ph¸t hiÖn ®îc trªn giÊy tê lµm viÖc, trong khi ®ã c¸c th«ng tin nh qu¸ tr×nh kiÓm tra, mÉu kiÓm tra... nhiÒu khi kh«ng ®îc ph¶n ¸nh. §IÒu nµy cã thÓ dÔ dµng trong trêng hîp kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn ®îc Ýt sai sãt nhng sÏ lµ kh«ng khoa häc trong trêng hîp kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn ra nhiÒu sai sãt v× nã g©y khã kh¨n cho ngêi so¸t xÐt c«ng viÖc kiÓm to¸n trªn hå s¬ lµm viÖc khi kÕt thóc c«ng viÖc kiÓm to¸n ®Ó ®a ra ý kiÕn trong th qu¶n lý ®Ó göi cho kh¸ch hµng.
Theo em, trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n khi ph¸t hiÖn ra sai sãt kiÓm to¸n viªn nªn tæng hîp c¸c sai sãt ®ã vµo b¶ng kª chªnh lÖch nÕu c¸c sai sãt ®ã ®· x¸c minh râ rµng (cho tõng kho¶n môc vµ cho toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh).
BiÓu B¶ng kª chªnh lÖch
Chøng tõ
DiÔn gi¶I
Chªnh lÖch
Møc ®é sai ph¹m
Sè
Ngµy
Sæ s¸ch
Thùc tÕ
Chªnh lÖch
Cßn víi nh÷ng sai sãt cha x¸c minh hoÆc nh÷ng sai ph¹m cô thÓ th× kiÓm to¸n viªn cã thÓ tæng hîp vµo b¶ng kª x¸c minh.
BiÓu B¶ng kª x¸c minh.
Chøng tõ
DiÔn gi¶I
Sè tiÒn
§èi tîng x¸c minh
Møc ®é sai ph¹m
Sè
Ngµy
Trùc tiÕp
Gi¸n tiÕp
Víi c¸ch lµm khoa häc nh trªn sÏ gióp cho trëng nhãm kiÓm to¸n dÔ dµng tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n ®Æc biÖt víi nh÷ng cuéc kiÓm to¸n cã quy m« lín do nhiÒu ngêi tiÕn hµnh mµ kh«ng mÊt nhiÒu ®äc vµ t×m c¸c giÊy tê lµm viÖc.
4. Mét sè kiÕn nghÞ víi Nhµ níc gãp phÇn hoµn thiÖn ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp t¹I ViÖt Nam.
HiÖn nay C«ng ty DÞch vô T vÊn Tµi chÝnh KÕ to¸n vµ KiÓm to¸n còng nh c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp kh¸c ë níc ta ®ang gÆp ph¶I nhiÒu vÊn ®Ò khã kh¨n (nh em ®· tr×nh bµy ë trªn) khiÕn cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n cha thùc sù xøng ®¸ng víi tÇm quan träng cña nã. Do vËy, ®· ®Õn lóc Nhµ níc cÇn ph¸t huy cao ®é vai trß ®IÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ ®Ó ®Ò ra nh÷ng gi¶I ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng dÞch vô kiÓm to¸n th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch híng vµo nh÷ng vÊn ®Ò sau.
CÇn x©y dùng sím vµ ban hµnh mét hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c, vµ chuÈn mùc kiÓm to¸n c¨n b¶n. MÆc dï hiÖn nay ®· cã 04 chuÈn mùc ®îc ban hµnh nhng ®ã chØ lµ mét phÇn rÊt nhá trong c¸c chuÈn mùc chung, chuÈn mùc kü thuËt nghiÖp vô vµ chuÈn mùc b¸o c¸o. ChuÈn mùc kiÓm to¸n kh«ng chØ cã chøc n¨ng híng dÉn cho tÊt c¶ ho¹t ®éng kiÓm to¸n trong níc mµ cßn lµ c¬ së ®Ó kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ ®¸nh gi¸ chÊt lîng kiÓm to¸n. HÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n ph¶I phï hîp víi ®IÒu kiÖn nÒ kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn cña ViÖt Nam.
X©y dùng hµnh lang ph¸p lý vµ tr¸ch nhiÖm nghÒ nghiÖp ®èi víi kiÓm to¸n viªn.
Bªn c¹nh viÖc sím ban hµnh vµ thèng nhÊt chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam, Nhµ níc cÇn x©y dùng hµnh lang ph¸p lý t¹o nªn khung luËt lÖ cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n nh luËt, ph¸p lÖnh vÒ kiÓm to¸n trong ®ã quy ®Þnh nguyªn t¾c tæ chøc, ®èi tîng, néi dung kiÓm to¸n... Riªng ®èi víi vÊn ®Ò ®èi tîng kiÓm to¸n cÇn cã quy ®Þnh chÆt chÏ h¬n ®ã lµ b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ph¶I ®îc kiÓm to¸n viªn ®éc lËp x¸c nhËn tríc khi c«ng khai. N©ng cao h¬n n÷a tÝnh ph¸p lý cña b¸o c¸o kiÓm to¸n .
CÇn cã sù thèng nhÊt gi÷a c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña Nhµ níc. Sù thèng nhÊt ph¶I ®îc xuyªn suèt tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng, c¸c tæ chøc kinh doanh còng nh c¸c c¬ quan qu¶n lý ®IÒu hµnh.
Nh vËy, m«I trêng ph¸p lý tèt sÏ t¹o ®IÒu kiÖn thuËn lîi cho tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong x· héi vµ ®¬ng nhiªn hÖ thèng kiÓm to¸n xÏ c¨n cø vµo c¸c v¨n b¶n, chÕ ®é ban hµnh ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng cña m×nh, n©ng cao h¬n n÷a tÝnh chuÈn x¸c cña sè liÖu kiÓm to¸n. Khi ®ã kÕt qu¶ kiÓm tra gi÷a thuÕ, kiÓm to¸n, thanh tra sÏ trë nªn thèng nhÊt gi¶m thiÓu nh÷ng thñ tôc phiÒn hµ cho doanh nghiÖp, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c kiÓm tra cña Nhµ níc.
KÕt luËn.
ViÖc t×m hiÓu c«ng t¸c kiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng thu tiÒn tríc hÕt n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ lµm râ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn, ®Æc biÖt ë ViÖt Nam hiÖn nay khi mµ lÜnh vùc kiÓm to¸n vÉn cßn míi mÎ c¶ víi chñ thÓ, kh¸ch thÓ kiÓm to¸n vµ ®èi tîng kiÓm to¸n.
Chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn lµ mét giai ®o¹n quan träng, mét phÇn hµnh trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. §©y lµ phÇn hµnh kiÓm to¸n phøc t¹p vµ mÊt nhiÒu thêi gian nhng thùc hiÖn tèt giai ®o¹n nµy lµ ®· hoµn thµnh ®îc mét khèi lîng lín c«ng t¸c kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. V× vËy, trong giai ®o¹n thùc tËp t¹I C«ng ty T vÊn TµI chÝnh KÕ to¸n vµ KiÓm to¸n em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò “KiÓm to¸n chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn trong quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh”.
§©y lµ mét ®Ò tµI t¬ng ®èi khã v× tÝnh phøc t¹p cña nghiÖp vô, song ®îc sù híng dÉn nhiÖt t×nh cña C« gi¸o NguyÔn ThÞ PH¬ng Hoa, GS - PTS NguyÔn Quang Quynh chñ nhiÖm khoa KÕ To¸n, B¸c §Æng V¨n Thanh vô trëng vô chÝnh s¸ch Bé TµI chÝnh vµ c¸c anh, chÞ phßng T vÊn ®µo t¹o cña C«ng ty cïng víi sù lç lùc cña b¶n th©n em ®· hoµn thµnh tèt chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp.
Víi néi dung cña chuyªn ®Ò lín, thêi gian nghiªn cøu cã h¹n vµ kh¶ n¨ng nhËn thøc cßn h¹n chÕ nªn ch¾c ch¾n em kh«ng sao tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Em rÊt mong ®îc sù ®¸nh gi¸, gãp ý cña c¸c thÇy c« ®Ó em ph¸t triÓn chuyªn ®Ò thµnh luËn v¨n ®îc tèt h¬n.
Mét lÇn n÷a, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n C« gi¸o NguyÔn ThÞ Ph¬ng Hoa cïng c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa KÕ to¸n ®· gióp ®ì em trong thêi gian qua.
TµI liÖu tham kh¶o
Gi¸o tr×nh AUDITING cña t¸c gi¶ ALVIL ARENS vµ GAMES K.LOEBBECKER
Sæ tay kiÓm to¸n viªn nhµ níc.
ChuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ.
Lý thuyÕt kiÓm to¸n – t¸c gi¶ NguyÔn Quang Quynh.
KiÓm to¸n – V¬ng §×nh HuÖ.
T×m hiÓu vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp – Bïi V¨n Mai.
C¸c v¨n b¶n ph¸p quy hiÖn hµnh vÒ kiÓm to¸n.
ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam.
C¸c tµI liÖu kh¸c cña c«ng ty AASC.
Sæ tay kiÓm to¸n viªn cña c«ng ty AASC.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Kiểm toán chu trình bán hàng - thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán - AASC.DOC
