Đề tài Kiểm toán kết quả hoạt động kinh doanh do Công ty Dịch vụ tư vấn tài chính kế toán và kiểm toán (AASC) thực hiện

gi¸ cao vÒ tÝnh liªm chÝnh cña Ban Gi¸m ®èc, tæ chøc kÕ to¸n lµ hîp lý, phÇn thùc hiÖn nghiÖp vô kÕ to¸n ®· ¸p dông m¸y mãc vµo nªn viÖc tÝnh to¸n c¬ häc lµ chÝnh x¸c, giao diÖn phÇn mÒm lµ tèt. Tuy vËy vÒ c¬ cÊu bé m¸y nªn ®Ó phßng QA trùc thuéc G§1 th× sÏ ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt ®­îc tèt h¬n (§iÒu nµy sÏ ®­îc KTV ®­a vµo th­ qu¶n lý) C«ng ty ABC B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n Ngµy 31 th¸ng 12 n¨m 2003 §¬n vÞ tÝnh: USD Tµi s¶n M· sè Sè ®Çu n¨m Sè cuèi n¨m 1 2 3 4 a. tsl® vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n 3.585.445,28 3.759.587,88 I. TiÒn 399.511,54 1.344.568,64 1. TiÒn mÆt t¹i quü 2.027,37 96.322,00 2. TiÒn göi Ng©n hµng 397.484,17 1.248.246,62 II. §Çu t­ ng¾n h¹n 500.000,00 - 1. §Çu t­ ng¾n h¹n - - 2. §Çu t­ ng¾n h¹n kh¸c 500.000,00 - III. C¸c kho¶n ph¶i thu 1.794.832,37 1.350.351,95 1. Ph¶i thu kh¸ch hµng 1.538.861,25 879.001,02 2. ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ 24.401,29 34.487,88 3. C¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c 231.569,83 136.863,05 IV. Hµng tån kho 888.743,87 1.063.916,75 1. Hµng ®ang ®i ®­êng 144.628,03 55.655,20 2. Nguyªn vËt liÖu 650.600,85 870.070,90 3. Chi phÝ SXKD dë dang 86.682,45 115.227,25 4. Thµnh phÈm 6.832,54 22.963,40 V. TSL§ kh¸c 2.357,5 750,54 1. Chi phÝ chê kÕt chuyÓn 2.357,5 750,54 b. tsc® vµ ®Çu t­ dµi h¹n 985.921,65 1.492.058,76 I. TSC§ 867.822,32 1.084.543,74 1. TSC§ h÷u h×nh 785.995,45 1.014.833,12 - Nguyªn gi¸ 1.108.901,77 1.480.965,87 - Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ (322.915,32) (466.132,75) 2. TSC§ thuª tµi chÝnh 76.424,85 63.687,37 - Nguyªn gi¸ 84.916,50 84.916,50 - Gi¸ trÞ hao mßn (8.491,65) (21.229,13) 3. TSC§ v« h×nh 5.402,02 3.023,25 - Nguyªn gi¸ 11.893,89 11.893,89 - Gi¸ trÞ hao mßn (6.491,89) (8.870,64) II. X©y dùng c¬ b¶n dë dang 113.690,33 406.106,02 III. Ký quü, ký c­îc dµi h¹n 409,00 4.409,00 Tæng tµi s¶n. 4.571.366,93 5.251.646,64 1 2 3 4 Nguån vèn a. nî ph¶i tr¶ 2.362.268,33 692.798,29 I. Nî ng¾n h¹n 2.330.364,33 670.673,80 1. Vay ng¾n h¹n 47.328,00 17.328,00 2. Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n 2.187.727,94 441.411,07 3. ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép Nhµ n­íc 60.769,59 133.766,93 4. Ph¶i tr¶ C«ng nh©n viªn 31.048,64 44.550,72 5. Ph¶i tr¶ kh¸c 3.496,16 33.617,08 II. Nî dµi h¹n 31.904,00 7.976,00 1. Nî dµi h¹n 31.904,00 7.976,00 III. Nî kh¸c - 14.148,49 1. Chi phÝ ph¶i tr¶ - 14.148,49 b. nguån vèn chñ së h÷u 2.209.098,60 4.558.848,35 1. Nguån vèn kinh doanh 450.000,00 950.000,00 2. Chªnh lÖch tØ gi¸ 5.612,65 6.693,92 3. L·i ch­a ph©n phèi 1.753.485,95 3.602.154,43 Tæng nguån vèn 5.251.646,64 Hµ Néi, ngµy 5 th¸ng 1 n¨m 2003. KÕ to¸n tr­ëng Gi¸m ®èc Tr­¬ng Thuý Hµ Johannes Maria Somers C«ng ty ABC B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh N¨m 2003 §¬n vÞ tÝnh: USD. PhÇn I: L·i, lç. ChØ tiªu M· sè N¨m tr­íc N¨m nay I. Tæng doanh thu 8.507.945,61 6417.311,14 Trong ®ã: + Doanh thu hµng xuÊt khÈu 8.507.945,61 6.417.311,14 + Doanh thu hµng néi ®Þa - - + Doanh thu gia c«ng - - - C¸c kho¶n gi¶m trõ 610139,62 80.326,67 + Gi¶m gi¸ 610139,62 + Gi¸ trÞ hµng tr¶ l¹i - 68.892,17 + ThuÕ doanh thu - - 1. Doanh thu thuÇn 8.446.805,99 6.336.984,48 2. Gi¸ vèn hµng b¸n 50399.378,96 4.267.156,18 3. Lîi nhuËn gép 3.047.427,03 2.069.828,29 4. Chi phÝ b¸n hµng 193.196,52 65.440,19 5. Chi phÝ qu¶n lý 282.062,52 239.867,26 6. Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh doanh 2.570.167,99 1.764.520,84 - Thu nhËp tµi chÝnh 38.199,84 50.290,20 - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh 11.607,07 51.648,69 7. Lîi nhuËn tµi chÝnh 26.512,77 799,49 - Thu nhËp tõ kh¸c 21.474,02 110.791,51 - Chi phÝ kh¸c 1.039,09 29.895,19 8. Lîi nhuËn tõ kh¸c 20.434,93 80.895,84 9. Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ 2.617.115,26 1.844.614,91 10. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép 130.855,78 92.436,86 11. Lîi nhuËn sau thuÕ 2.486.259,91 1.752.386,33 * C¸c thñ tôc ph©n tÝch ChuÈn mùc 520 vÒ c¸c thñ tôc ph©n tÝch cã nªu: KTV nªn tiÕn hµnh c¸c thñ tôc ph©n tÝch trong lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. ViÖc ph©n tÝch trong lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n th× KTV th­êng h­íng tíi 2 môc tiªu chÝnh: - Thu thËp hiÓu biÕt vÒ néi dung c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh vµ nh÷ng biÕn ®æi quan träng trong ho¹t ®éng kÕ to¸n vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng sau lÇn kiÓm to¸n tr­íc. - T¨ng c­êng sù hiÓu biÕt cña KTV vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng vµ gióp KTV x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò nghi vÊn. B¶ng Ph©n tÝch tæng qu¸t B¸o c¸o KQKD cña C«ng ty ABC. B¶ng c©n ®èi tµi s¶n N¨m nay (31/12/2003) N¨m tr­íc (31/12/2002) Chªnh lÖch ($) Chªnh lÖch (%) TiÒn 1.344.568,88 399.511,37 945.057,51 70.03 §Çu t­ ng¾n h¹n 500.000,00 500.000,00 0 0 C¸c kho¶n ph¶i thu 1.350.351,95 1.794.832,37 -444.480,42 -24,75 TS Thanh to¸n nhanh 3.194.920,59 2.694.343,91 500.576,68 15,67 Hµng tån kho 1.063916,75 888.743,87 175.172,88 16,46 TSL§ kh¸c 750,54 2.357,5 -1.606,96 -68 Tæng TSL§ 1.064667,29 891.101,37 173.565,92 16,30 TSC§ h÷u h×nh 1.294.349,99 1.014.833,12 279.516,87 21,16 TSC§ v« h×nh 3.023,25 5.420,02 -2.397,37 -44 Tæng tµi s¶n 1.297.373,24 1.020.235,74 277.137,50 21,36 C«ng nî ng¾n h¹n 692.788,29 2.330.364,33 -1.637.576,04 -70.27 C«ng nî dµi h¹n 7.976,00 31.904,00 -23.928 -75 Tæng nî ph¶i tr¶ 700.764,29 2.362.268,33 -1.661.504 -70 Nguån vèn kinh doanh 500.000 500.000 0 0 Lîi nhuËn gi÷ l¹i 1.752.386,33 2.486.259,91 -733.873,58 -29 B­íc 3: LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chi tiÕt Do kiÓm to¸n viªn chÝnh lËp ra, trong ®ã x¸c ®Þnh râ: - Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n sÏ ®­îc ¸p dông ®Ó kiÓm to¸n tõng bé phËn, tõng kho¶n môc. - Ph©n c«ng kiÓm to¸n - Dù kiÕn hoµn thµnh tõng b­íc c«ng viÖc. - Tæ chøc phèi hîp c¸c b­íc c«ng viÖc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n kÕ ho¹ch chi tiÕt ph¶i ®­îc thèng nhÊt víi ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. Cã hai ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n th­êng ®­îc AASC ¸p dông trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n. §ã lµ: - Ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn hÖ thèng: KTV th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p nµy khi nhËn ®Þnh hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®¬n vÞ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. - Ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn c¬ b¶n – kiÓm tra chi tiÕt: KTV sö dông ph­¬ng ph¸p nµykhi hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ho¹t ®éng lµ kÐm hiÖu qu¶. * Ph©n c«ng kiÓm to¸n: ViÖc ph©n c«ng KTV thùc hiÖn tuú thuéc vµo khèi l­îng c«ng viÖc, tr×nh ®é chuyªn m«n còng nh­ sè l­îng c¸n bé thùc hiÖn. §iÒu ®ã do tr­ëng nhãm quyÕt ®Þnh. Th«ng th­êng nÕu cã ®ñ ng­êi cÇn thiÕt sÏ ph©n c«ng theo lo¹i h×nh c«ng viÖc nh­ kiÓm to¸n tån kho (bao gåm tiÒn mÆt, hµng tån kho…); kiÓm to¸n doanh thu kiªm lu«n kho¶n ph¶i thu vµ x¸c ®Þnh thuÕ; kiÓm to¸n TSC§ cã thÓ kiªm lu«n lµm nguån vèn quü; kiÓm to¸n chi phÝ… * Dù kiÕn thêi gian: KTV c¨n cø vµo khèi l­îng c«ng viÖc c¶ n¨m, nh÷ng tÝnh chÊt ®Æc thï cña ngµnh nghÒ kinh doanh… ®Ó dù kiÕn thêi gian lµm viÖc nÕu kh«ng gÆp bÊt lîi trong viÖc cung cÊp t­ liÖu hoÆc trî gióp tõ kh¸ch hµng. 2.2.2. Thùc hiÖn kiÓm to¸n §©y lµ giai ®o¹n chÝnh cña cuéc kiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n nµy KTV thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®Ó thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n phôc vô cho ý kiÕn kÕt luËn cña m×nh. T¹i C«ng ty AASC, c¸c ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®· ®­îc ®Þnh mÉu s½n theo c¸c kho¶n môc vµ chóng cã liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau vµ ®­îc ®¸nh ký hiÖu, sè tham chiÕu trªn c¸c giÊy tê lµm viÖc. Tõ nh÷ng chØ dÉn trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®ã, KTV thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n mµ dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cô thÓ ®Ó ¸p dông nh÷ng chØ dÉn ®ã. Tr­íc khi thùc hiÖn kiÓm to¸n, KTV lËp danh môc c¸c tµi liÖu ®Ò nghÞ kh¸ch hµng cung cÊp vµ sau mçi ngµy lµm viÖc l¹i tr¶ l¹i ®¬n vÞ b¶o qu¶n l­u tr÷. Th«ng th­êng, khi kiÓm to¸n B¸o c¸o KQKD. KTV th­êng yªu cÇu ®¬n vÞ cung cÊp c¸c tµi liÖu sau: B¸o c¸o Tµi chÝnh, B¸o c¸o KQKD, c¸c sæ c¸i vµ sæ chi tiÕt doanh thu b¸n hµng, sæ chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt, sæ chi tiÕt thu nhËp, chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh, bÊt th­êng; B¸o c¸o c¸c tæng hîp s¶n l­îng tiªu thô, c¸c hîp ®ång ®Æt hµng, hãa ®¬n b¸n hµng, hãa ®¬n kiªm phiÕu xuÊt cña ng­êi b¸n, thanh lý, quyÕt to¸n, phiÕu thu tiÒn, phiÕu chi tiÒn, giÊy b¸o nî, b¸o cã, b¶n sao kª ng©n hµng, c¸c hîp ®ång thuª tµi s¶n, thanh lý nh­îng b¸n s¶n phÈm, chøng tõ hîp ®ång vËn chuyÓn thµnh phÈm, hµng hãa... Trong thùc hiÖn kiÓm to¸n, ë bÊt kú kho¶n môc nµo, th­êng th× kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn 3 b­íc; - T×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ hÖ thèng KSNB - Ph©n tÝch so¸t xÐt. - KiÓm tra chi tiÕt. Tr­íc khi thùc hiÖn kiÓm to¸n KTV yªu cÇu Ban gi¸m ®èc göi th­ gi¶i tr×nh cho C«ng ty ®Ó lµm c¨n cø cho Côc kiÓm to¸n C«ng ty abc Hµ Néi, ngµy … th¸ng…. n¨m 2004 B¸o c¸o cña ban gi¸m ®èc KÝnh göi: C«ng ty KÕ to¸n vµ KiÓm to¸n Hµ Néi. C«ng ty ABC ®­îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 440/GP ngµy 17/10/1992 cña Uû Ban Nhµ n­íc vÒ hîp t¸c vµ ®Çu t­. Trô së chÝnh: Km40 – Quèc lé 5A – CÈm Giµng – H¶i D­¬ng V¨n phßng ®iÒu hµnh: Nhµ E1 Khu ngo¹i giao §oµn-Trung Tù-§èng §a-Hµ Néi. Ngµnh nghÒ ho¹t ®éng: S¶n xuÊt vµ gia c«ng may mÆc MÆt hµng chÝnh: S¶n phÈm may mÆc Héi ®ång qu¶n trÞ: Johanes Maria Somors-Tæng Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh KÕ to¸n tr­ëng: Tr­¬ng Thóy Hµ. Chóng t«i cam kÕt r»ng c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh kÕt thóc ngµy 31/12/2003 do chóng t«i lËp ra ph¶n ¸nh trung thùc hîp lý t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh n¨m 2003 cña C«ng ty. TM Héi ®ång qu¶n trÞ Tæng Gi¸m ®èc Johanes Maria Somors Khi thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o KQKD. KTV th­êng kiÓm to¸n c¸c kho¶n môc vµ c¸c c«ng viÖc sau: 2.2.2.1 KiÓm to¸n doanh thu Ký hiÖu tham chiÕu: T - Doanh thu Kho¶n môc doanh thu lµ kho¶n môc träng yÕu ®èi víi ®a sè c¸c doanh nghiÖp, ®iÒu nµy ®ßi hái trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ph¶i cã sù thËn träng vµ lµm viÖc hiÖu qu¶. * T×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm to¸n doanh thu KTV thu thËp, lËp vµ cËp nhËt c¸c v¨n b¶n vÒ hÖ thèng KSNB (S¬ ®å tæ chøc hoÆc c¸c ghi chó). Bao gåm hÖ thèng thu tiÒn mÆt, chuyÓn kho¶n... Sau ®ã KTV cã thÓ chän mét sè nghiÖp vô vµ kiÓm tra xem nghiÖp vô nµy cã tu©n thñ hÖ thèng KSNB tõ khi b¾t ®Çu cho ®Õn khi viÕt phiÕu thu. NÕu viÖc thùc hiÖn nµy kh«ng ®­îc tu©n thñ, hoÆc hÖ thèng KSNB kh«ng hoµn thiÖn th× ®ång nghÜa víi viÖc KTV ph¶i kiÓm tra chi tiÕt h¬n. * KiÓm tra chi tiÕt doanh thu b¸n hµng Tr­íc khi thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt kho¶n môc doanh thu b¸n hµng. KiÓm to¸n viªn lËp nªn mét b¶ng tæng hîp doanh thu b¸n hµng trong kú cña tõng th¸ng. Th¸ng ChØ tiªu 1 2 3 …. 12 Tæng Doanh thu b¸n hµng xuÊt khÈu 8.000 3.243 76.000 1.123 6.417.311 Doanh thu hµng néi ®Þa - - - - - Doanh thu hµng gia c«ng - - - - - Tæng 8.000 3.243 76.000 1.123 6.417.311 ü ü ü ü ü @ ü: §· ®èi chiÕu céng dån @: §· so s¸nh khíp víi B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh Sau khi tæng hîp, KTV tiÕn hµnh so s¸nh víi sè d­ trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, qua ®ã ®¸nh gi¸ c¸c th¸ng cã biÕn ®éng lín, pháng vÊn ®Ó t×m ra nguyªn nh©n. Qua t×m hiÓu vÒ hÖ thèng KSNB vµ trªn c¬ së nh÷ng ph©n tÝch b­íc ®Çu vÒ B¸o c¸o KQKD, ph©n tÝch xu h­íng vÒ sù hîp lý cña doanh thu víi hµng hãa s¶n xuÊt, b¶ng tæng hîp thu tiÒn. KTV ®i vµo kiÓm tra chi tiÕt kho¶n môc doanh thu b¸n hµng. - KiÓm tra gi¸ ghi trªn hãa ®¬n, m· sè hãa ®¬n, chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ ®­îc thùc hiÖn theo ®óng quy chÕ hay kh«ng. Ngµy trªn hãa ®¬n cã ®¶m b¶o ghi ®óng kÕ to¸n hay kh«ng, kiÓm tra lu«n tÝnh chÝnh x¸c trªn hãa ®¬n ®· tÝnh vµ sù phª chuÈn ®Çy ®ñ nh»m kh¼ng ®Þnh r»ng, kho¶n doanh thu ®¹t ®­îc ®óng kú, ®· ®­îc phª chuÈn vµ ®óng ®¾n. - §èi chiÕu TK ph¶i thu chi tiÕt víi c¸c kho¶n thu, kiÓm tra c¸c chøng tõ ghi nhËn doanh thu vµ c¸c chøng tõ kh¸c. KiÓm tra c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh bªn cã cña tµi kho¶n doanh thu trªn sæ c¸i cã thùc vµ bót to¸n ghi nhËn vµ bót to¸n ®iÒu chØnh cã ®­îc phª chuÈn hay kh«ng. - §èi chiÕu phiÕu thu, kho¶n thu trªn sæ quü vµ sæ phô ng©n hµng víi hãa ®¬n b¸n hµng ®Ó ®¶m b¶o r»ng sè tiÒn b¸n hµng ®· ®­îc thanh to¸n chuyÓn kho¶n vµ tiÒn mÆt ph¶i nép ngay vµo quü hoÆc ng©n hµng. - KiÓm to¸n viªn chó ý vµo c¸c bót to¸n, bÊt th­êng cã sè tiÒn qu¸ lín hoÆc qu¸ nhá. Khi ®ã KTV kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a c¸c ghi chÐp kÕ to¸n víi c¸c chøng tõ gèc. - KiÓm to¸n doanh thu cÇn ®èi chiÕu víi c«ng nî ®Ó xem xÐt sù cã thËt cña doanh thu ghi sæ. §Ó thùc hiÖn c¸c b­íc kiÓm tra nay, kiÓm to¸n viªn th«ng qua viÖc kiÓm tra tiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng vµ c¸c kho¶n c«ng nî ®· ®­îc ph©n lo¹i ®èi øng víi tµi kho¶n doanh thu. §èi víi kho¶n c«ng nî, KTV cã thÓ göi th­ x¸c nhËn vÒ kho¶n c«ng nî lín ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc 2 môc ®Ých lµ võa kh¼ng ®Þnh ®­äc kho¶n doanh thu, võa x¸c ®Þnh kho¶n ph¶i thu lµ ®óng ®¾n. MÉu th­ x¸c nhËn c«ng nî. C«ng ty AASC: Hµ Néi, ngµy…. th¸ng ….. n¨m 2004 ®Ò nghÞ x¸c nhËn th«ng tin cho môc ®Ých kiÓm to¸n KÝnh göi: C«ng ty naco Trô së t¹i Hµ Néi: phè §¹i La – QuËn Hai Bµ Tr­ng §Ó phôc vô cho môc ®Ých kiÓm to¸n BCTC cña C«ng ty ABC, chóng t«i ®Ò nghÞ quý c¬ quan x¸c nhËn sè tiÒn cßn nî cña C«ng ty. HiÖn nay C«ng ty ABC ®ang tiÕn hµnh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh, ®Ó viÖc tiÕn hµnh kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶, ®Ò nghÞ C«ng ty vui lßng x¸c nhËn c«ng nî mµ quý C«ng ty ph¶i thanh to¸n cho C«ng ty ABC lµ 100 USD. Xin göi th­ vÒ C«ng ty AASC Hµ Néi theo ®Þa chØ 65 ®­êng Quang Trung- Hµ Néi. Tr©n träng vµ hîp t¸c. KiÓm to¸n viªn X¸c nhËn cña C«ng ty NACO T¹i AASC KTV kÕt hîp víi kiÓm to¸n tiÒn mÆ, tiÒn göi ng©n hµng vµ c«ng nî. §Æc biÖt do C«ng ty ABC h¹ch to¸n doanh thu b»ng ngo¹i tÖ (USD) nªn KTV lu«n ph¶i chó ý ®èi chiÕu tû gi¸ do kÕ to¸n h¹ch to¸n víi tû gi¸ c«ng bè t¹i thêi ®iÓm kÕt thóc n¨m tµi chÝnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. T¹i c¸c doanh nghiÖp kh¸c th× tµi kho¶n 131 ®èi øng víi doanh thu lµ lín vµ phøc t¹p v× hiÖn nay t×nh h×nh chiÕm dông vèn t¹i c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam lµ kh¸ lín. Tuy nhiªn t¹i C«ng ty ABC th× ho¹t ®éng chñ yÕu lµ xuÊt khÈu hµng may mÆc vµ c¸c hîp ®ång ®Òu ®­îc thanh to¸n ngay qua ng©n hµng, chØ cã sè Ýt hîp ®ång nhá lµ cßn nî nªn tµi kho¶n 131 ®èi øng víi doanh thu lµ nhá nªn kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ kh«ng träng yÕu. H¬n n÷a, hÖ thèng kiÓm so¸t viÖc cho nî vµ ghi nhËn, thu håi nî nªn KTV tin t­ëng kho¶n nµy lµ t­¬ng ®èi chÝnh x¸c. - Víi hµng b¸n tr¶ l¹i, KTV ®èi chiÕu sè l­îng hµng trªn hãa ®¬n, hµng b¸n tr¶ l¹i còng nh­ chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ hµng b¸n. Víi C«ng ty ABC kh«ng cã hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, hµng b¸n ®Òu ®­îc chÊp nhËn lµ ®¹t yªu cÇu. Cuèi cïng trªn c¬ së c¸c c«ng viÖc ®· thùc hiÖn t¹i C«ng ty ABC, KTV ®i ®Õn kÕt luËn vÒ kho¶n môc doanh thu. KiÓm to¸n kho¶n môc doanh thu, KTV ghi chÐp thu thËp trªn giÊy tê lµm viÖc sau: TrÝch giÊy tê lµm viÖc - T100 Thñ tôc kiÓm to¸n Ng­êi thùc hiÖn Tham chiÕu KÓm tra chi tiÕt ®­a ra kÕt luËn: - Do C«ng ty ®­îc miÔn thuÕ xuÊt khÈu vµ VAT ®Çu ra lµ 0% nªn toµn bé ph¸t sinh nî TK 131 vµ bªn nî TK 138 ®èi øng sÏ lµ tæng 511 Tæng PS bªn nî TK 138- §èi øng: 20.531,93 USD Tæng PS bªn cã TK 131- §èi øng: 6.397.883,81 USD Tæng doanh thu: 6.418.415,74 Doanh thu theo sæ s¸ch: 6.417.934,14 Chªnh lÖch: - 472,6 USD Chªnh lÖch nµy lµ do trong bªn Nî TK 131 Nî TK 131: 510 Cã TK 611: 510 cã 1 hãa ®¬n gi¶m trõ 510 USD do C«ng ty mua v¶i cña Alberter, nh­ng bÞ lçi vµ ®· ph¸t hµnh Pebit Note sè DN 07/01 ngµy 20/2/2003 ®Ó ®ßi l¹i KÕ to¸n ®· h¹ch to¸n Sè chªnh lÖch cßn l¹i lµ qu¸ nhá ® KTV kh«ng ®iÒu chØnh 2.2.2.2 KiÓm to¸n gi¸ vèn Gi¸ vèn hµng hãa lµ trÞ gi¸ cña thµnh phÇn hµng hãa vµ dÞch vô xuÊt b¸n trong kú kiÓm to¸n gi¸ vèn vµ hµng tån kho lµ mét trong n¨m chu tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh quan träng vµ chóng cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Tuy nhiªn, t¹i AASC KTV thùc hiÖn kiÓm to¸n gi¸ vèn vµ kho¶n môc hµng tån kho t¸ch rêi nhau do ®ã khi kiÓm to¸n kho¶n môc gi¸ vèn sÏ ®­îc ®èi chiÕu víi kho¶n môc hµng tån kho ®· ®­îc kiÓm to¸n. §Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n gi¸ vèn, KTV lËp b¶ng tæng hîp gi¸ vèn hµng b¸n trong kú. ChØ tiªu G¸ trÞ ®Çu kú hµng tån Gi¸ trÞ nhËp hµng trong kú Tån cuèi kú Gi¸ vèn hµng b¸n 1. Hµng hãa 22.936,46 4.728.639,1 484.446,38 4.267.156,18 2. Hµng göi b¸n 0 0 0 0 å 22.963,46 4.728.639,1 484.446,38 4.267.156,18 T¹i C«ng ty ABC, kh«ng cã s¶n phÈm b¸n ngay mµ hµng hãa b¸n ra ®Òu ®· ®­îc nhËp vµo kho do ®ã ®èi øng víi TK 632 chØ lµ TK 155 hoÆc TK 156. Trong n¨m tµi chÝnh ®ang kiÓm to¸n th× kh«ng cã hµng göi b¸n nªn Nî TK 632 = Cã TK 155 KÕt qu¶ TK 632 liªn quan chÆt chÏ ®Õn tµi kho¶n 155 nªn KTV kÕt hîp ®èi chiÕu qua kÕt qu¶ kiÓm to¸n hµng tån kho, sö dông kÕt qu¶ ®· kiÓm to¸n ®Ó xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ kho¶n môc 632. B¶ng ph©n tÝch gi¸ vèn ChØ tiªu N¨m tr­íc N¨m nay Chªnh lÖch % 1. Doanh thu 805070945,61 6.417.311,14 - 2.090.634,47 - 32,6% 2. Gi¸ vèn 5.399.378,96 4.267.156,18 - 1.132.222,78 - 26,6% Qua b¶ng ph©n tÝch, ta thÊy kh¶ quan cña C«ng ty ®· gi¶m ®­îc chi phÝ trong s¶n xuÊt nhê c¶i tiÕn d©y truyÒn kü thuËt trong may chuyªn m«n hãa. Chi phÝ biÕn ®éng nh­ thÕ lµ kh¸ hîp lý, mét sè chªnh lÖch ®· ®­îc gi¶i thÝch mét c¸ch tho¶ ®¸ng. TiÕp theo kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn kiÓm to¸n chi tiÕt kho¶n môc gi¸ vèn hµng b¸n. * KiÓm to¸n chi phÝ NVL trùc tiÕp Chi phÝ NVL trùc tiÕp cã quan hÖ chÆt chÏ h÷u c¬ víi c¸c kho¶n môc hµng tån kho. Do ®ã cã chi phÝ NVL ®· ®­îc tr×nh bµy trong kiÓm to¸n hµng tån kho. V× vËy KTV c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm to¸n hµng tån kho, ph©n tÝch, ®èi chiÕu chØ tiªu hao phÝ NVL víi c¸c chØ tiªu liªn quan nh­ khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt, ®Þnh møc tiªu hao... ®Ó tõ ®ã rót ra nh÷ng nhËn xÐt vÒ viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi phÝ NVL. KiÓm to¸n viªn chän mét lÇn mua s¾m vµ thùc hiÖn kiÓm tra chøng tõ gèc vµ xem xÐt hÖ thèng kiÓm so¸t, ®èi chiÕu víi sæ s¸ch. KiÓm to¸n viªn kÕt luËn: HÖ thèng kiÓm so¸t ®· kiÓm so¸t tèt viÖc tÝnh chi phÝ NVL cho s¶n phÈm tõ chøng tõ gèc lªn ®Õn sæ s¸ch ®Òu ®¶m b¶o lµ ®óng ®¾n. KÕt hîp víi qu¸ tr×nh kiÓm to¸n hµng tån kho. KiÓm to¸n viªn kÕt luËn lµ kh«ng cã sai sãt träng yÕu trong viÖc ph©n bæ NVL tÝnh trong gi¸ vèn hµng b¸n. * KiÓm to¸n tiÒn l­¬ng Xem xÐt viÖc tÝnh l­¬ng t¹i C«ng ty, KTV nhËn xÐt trªn giÊy tê lµm viÖc. TiÒn l­¬ng cña CNV ph©n x­ëng bao gåm c¸c kho¶n: L­¬ng = L­¬ng s¶n phÈm + L­¬ng + L­¬ng + TiÒn NV thùc tÕ thêi gian nghØ phÐp tÕt L­¬ng tr¶ cho NV tÝnh b»ng VN§ vµ h¹ch to¸n theo tØ gi¸ quy ®æi lµ 14.520 ®ång/USD ®Ó tÝnh vµo chi phÝ. - Sau khi xem xÐt hÖ thèng néi bé, KTV ®i vµo kiÓm tra chi tiÕt kho¶n l­¬ng b»ng c¸ch chän mÉu mét sè nghiÖp vô lªn b¶ng tæng hîp tiÒn l­¬ng vµ ®èi chiÕu sæ s¸ch, chøng tõ. TrÝch giÊy tê lµm viÖc – Sè tham chiÕu P100 kho¶n môc ®Çu kú sè d­ nî sè d­ cã cuèi kú 1. L­¬ng ë nhµ m¸y H¶i D­¬ng 44.550,72 235.956,21 36.067,1 2. L­¬ng nh©n viªn ë v¨n phßng Hµ Néi 0 4.613,64 5.355,44 3. Gi¶m trõ do trÝch tr­íc l­¬ng CN lín h¬n sè thùc tÕ 3.980,87 Céng 44.550,72 44.550,72 41.422,14 41.422,14 * * * * * §· ®èi chiÕu céng dån sè liÖu Qua kiÓm tra, ®èi chiÕu, KTV kÕt luËn r»ng kho¶n môc l­¬ng kh«ng cã sai sãt träng yÕu khi tÝnh cho gi¸ vèn hµng b¸n. * KiÓm to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung - §èi víi chi phÝ khÊu hao, kiÓm to¸n viªn dùa vµo b¸o c¸o kiÓm to¸n TSC§ vµ hao mßn TSC§ ë b­íc tr­íc t¹i ph©n x­ëng, xÝ nghiÖp. - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c nh­ kho¶n môc thuª nh©n c«ng ngoµi dän ph©n x­ëng, chi phÝ ®iÖn, n­íc cho ph©n x­ëng th× KTV thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt. T¹i C«ng ty kho¶n môc ®ã rÊt nhá nªn kiÓm to¸n viªn xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ lµ kh«ng cã sai sãt träng yÕu. Sau khi thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n t¹i C«ng ty vÒ kho¶n môc gi¸ vèn hµng b¸n, KTV nhËn thÊy: + C¸c chi phÝ NVL xuÊt cho s¶n xuÊt s¶n phÈm ®óng vµ chÆt chÏ vÒ mÆt thñ tôc, viÖc ph©n bæ chi phÝ nµy vµo thµnh phÈm lµ chÝnh x¸c. + ViÖc tÝnh vµ ph©n bæ tiÒn l­¬ng vµo chi phÝ lµ hîp lý so víi møc b×nh qu©n ngµnh. + Chi phÝ khÊu hao ®Ó ®èi chiÕu víi phÇn kiÓm to¸n TSC§ lµ hîp lý. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, b»ng tiÒn kh¸c ®· ®­îc ®èi chiÕu víi phÇn kiÓm to¸n tiÒn. + C¸c kho¶n ph¶i tr¶ lµ hîp lý. KÕt luËn chung: Qua kiÓm to¸n kho¶n môc gi¸ vèn, KTV nhËn thÊy kh«ng cã sai sãt träng yÕu trong kho¶n môc nµy. §¬n vÞ ®· ph¶n ¸nh t­¬ng ®èi chÝnh x¸c kho¶n gi¸ vèn hµng b¸n ®· thùc hiÖn trong kú. 2.2.2.3 KiÓm to¸n chi phÝ ho¹t ®éng Chi phÝ ho¹t ®éng lµ chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm hµng hãa hay nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. §©y lµ kho¶n chi phÝ quan träng vµ phøc t¹p v× tÝnh ®a d¹ng cña c¸c ho¹t ®éng. §ång thêi ®©y còng lµ chi phÝ dÔ x¶y ra sai sãt. Do ®Æc ®iÓm cña chi phÝ nµy dÔ bÞ sai sãt ®Ó ®èi phã víi kho¶n chi phÝ v× c¸c môc ®Ých kh¸c nhau. Do ®ã trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn lu«n chó ý sù hîp lý, hîp lÖ cña c¸c kho¶n phÝ ph¸t sinh ®Ó ®¶m b¶o vÒ tÝnh ®Çy ®ñ, vµ chÝnh x¸c cña c¸c ghi chÐp kÕ to¸n th«ng qua tÝnh cã thùc cña c¸c nghiÖp vô. Do phÇn kiÓm tiÒn mÆt ®· cËp nhËt ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vÒ chi tiÒn mÆt do ®ã KTV tin t­ëng hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®· h¹n chÕ ®­îc phÇn nµo nh÷ng sai ph¹m. §· qu¶n lý ®­îc nghiÖp vô chi tiÒn mÆt ®Òu ®­îc phª chuÈn, c¸c thñ tôc vÒ nhËn tiÒn, chi tiÒn, ghi nhËn kho¶n chi ®· ®­îc kiÓm so¸t nh­ng ch­a ®èi chiÕu. TiÕp theo, KTV thùc hiÖn ph©n tÝch kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng ®Ó xem xÐt tù biÕn ®éng cña kho¶n môc nµy. B¶ng ph©n tÝch chi phÝ ho¹t ®éng §¬n vÞ USD Kho¶n môc N¨m tr­íc 2002 N¨m nay 2003 Chªnh lÖch Sè l­îng % Chi phÝ b¸n hµng 195.196,52 65.440,19 - 129.756,33 -66,5% Chi phÝ qu¶n lý 282.062,52 239.867,26 -42.195,26 -15% Tæng cæng 477.259,04 305.307,45 -171.951,59 -36% Qua b¶ng ph©n tÝch, KTV pháng vÊn kÕ to¸n tr­ëng vµ xem xÐt kho¶n doanh thu ®­îc biÕt: N¨m 2003 do mÊt mét sè kh¸ch hµng nªn mét sè hîp ®ång dù kiÕn n¨m tr­íc kh«ng ®­îc tiÕp tôc ký kÕt do ®ã doanh thu gi¶m, chi phÝ cho b¸n hµng gi¶m h¼n (66%) h¬n n÷a n¨m 2002 C«ng ty thùc hiÖn nhiÒu chiÕn l­îc qu¶ng c¸o nh»m qu¶ng b¸ cho s¶n phÈm vµ uy tÝn cña C«ng ty do ®ã chi phÝ n¨m 2002 cao h¬n h¼n so víi n¨m 2003. MÆc dï doanh thu gi¶m nh­ng chi phÝ cho l­îng qu¶n lý vµ chi phÝ cè ®Þnh kh¸c cho qu¶n lý cao nªn kho¶n chi phÝ qu¶n lý kh«ng gi¶m nhiÒu l¾m (15%). Sau khi xem xÐt, ph©n tÝch kho¶n chi phÝ nµy, KTV tiÕp tôc lËp b¶ng tæng hîp chi phÝ ho¹t ®éng c¸c th¸ng: T×m hiÓu nh÷ng th¸ng cã kho¶n chi bÊt th­êng, chi qu¸ lín ®Ó tõ ®ã ®i vµo kiÓm tra chi tiÕt. Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, KTV hÕt søc chó ý nh÷ng kho¶n sai chi phÝ b¸n hµng vµo chi phÝ qu¶n lý hoÆc ng­îc l¹i mÆc dï kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh nh­ng sai vÒ mÆt h¹ch to¸n, KTV l­u ý ®Ó ®¬n vÞ rót kinh nghiÖm trong nh÷ng n¨m sau. Thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt chi phÝ ho¹t ®éng cña C«ng ty ABC KTV AASC thùc hiÖn rµ so¸t toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trªn TK 641, TK 642 trªn c¬ së ®èi chiÕu tõ chøng tõ lªn sæ s¸ch c¸c th¸ng ®· ®­îc chän sau khi ph©n tÝch. Do ®©y lµ doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi, nªn kho¶n l­¬ng tr¶ cho nh©n viªn qu¶n lý lµ l­¬ng tr¶ nh©n viªn n­íc ngoµi nªn kho¶n l­¬ng nµy rÊt cao do ®ã chi phÝ qu¶n lý cao so víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c cïng ngµnh. Qua kiÓm tra chi tiÕt chi phÝ ho¹t ®éng t¹i C«ng ty ABC, KTV thu thËp vµ ghi chÐp nh÷ng th«ng tin liªn quan trªn giÊy tê lµm viÖc vµ nh÷ng b­íc c«ng viÖc sau: §èi víi chi phÝ khÊu hao TSC§ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng b¸n hµng vµ ho¹t ®éng qu¶n lý, KTV kÕt hîp kiÓm to¸n chi tiÕt mét hoÆc mét sè nghiÖp vô lín, ®èi chiÕu víi phÇn kiÓm to¸n TSC§ vµ khÊu hao. §èi víi chi phÝ nh©n viªn, chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý, ®å dïng v¨n phßng... KTV chñ yÕu kiÓm tra th«ng qua sù ®¸nh gi¸ vÒ hÖ thèng KSNB, th«ng qua sù ph©n tÝch vÒ tÝnh hîp lý. T¹i C«ng ty ABC, B¸o c¸o KQKD ®­îc tÝnh b»ng ngo¹i tÖ (USD) mµ c¸c kho¶n vÒ chi phÝ ho¹t ®éng nh­ l­¬ng nh©n viªn, tiÒn ®iÖn n­íc, tiÒn ®iÖn tho¹i, tiÒn x¨ng dÇu, tiÒn ®i l¹i cña nh©n viªn ®Òu tÝnh b»ng tiÒn VND do ®ã kiÓm to¸n viªn AASC lu«n chó träng vµo tµi kho¶n chªnh lÖch tû gi¸ (413) xem xÐt xem thêi ®iÓm h¹ch to¸n tû gi¸ nµy ®· ®óng ch­a v× ®©y lµ kho¶n dÔ bÞ sai sãt do tû gi¸ trªn thÞ tr­êng lu«n thay ®æi. Mét kho¶n chi tiÕp kh¸ch (TK 642.9) ph¸t sinh trong n¨m lµ 5.200 USD. Theo kinh nghiÖm còng nh­ nhËn ®Þnh cña KTV kho¶n chi nµy dÔ cã sai sãt trong h¹ch to¸n nªn KTV t¨ng c­êng kiÓm tra chi tiÕt. KTV xem xÐt sæ chi tiÕt, t×m ra nh÷ng bót to¸n cã néi dung kinh tÕ kh«ng râ rµng, nh÷ng kho¶n l¹ hay sè ph¸t sinh lín ®Ó kiÓm tra. Qua t×m hiÓu KTV AASC còng ph¸t hiÖn mét kho¶n chi phÝ cho héi nghÞ kh¸ch hµng 500 USD nh­ng kÕ to¸n ®· ghi t¨ng vµo chi phÝ qu¶n lý. §©y lµ sai sãt vÒ ph©n lo¹i, chi phÝ, kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp song sai vÒ nguyªn t¾c h¹ch to¸n nªn KTV kh«ng ®iÒu chØnh mµ l­u ý cho kÕ to¸n ®Ó rót kinh nghiÖm cho nh÷ng n¨m sau. 2.2.2.4 KiÓm to¸n thu thËp kh¸c vµ chi phÝ kh¸c. Do ®Æc ®iÓm cña nghiÖp vô thu nhËp kh¸c vµ chi phÝ kh¸c lµ x¶y ra kh«ng th­êng xuyªn nªn th­êng ®­îc KTV ph©n chia nghiÖp vô vµ tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt 100% chøng tõ. §èi víi c¸c kho¶n ®ã KTV xem xÐt sù phª chuÈn cña c¸c cÊp qu¶n lý cã thÈm quyÒn. Theo ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n t¹i AASC. KTV còng cã thÓ sö dông c¸c ®¸nh gi¸ nÕu cÇn th«ng qua b»ng liÖt kª c¸c nhãm nghiÖp vô vµ thñ tôc kiÓm so¸t. Nhãm nghiÖp vô (Nh÷ng nghiÖp vô ®­îc ¸p dông cïng 1 thñ tôc kiÓm so¸t) N¨m nay N¨m tr­íc Sè l­îng Gi¸ trÞ Sè l­îng Gi¸ trÞ - Thu nhËp tµi chÝnh - Chi phÝ tµi chÝnh Tæng Néi dung c¸c kho¶n nhËp vµ chi phÝ kh¸c gåm: - Thu nhËp vµ chi phÝ vÒ ho¹t ®éng gãp vèn liªn doanh - Thu nhËp vµ chi phÝ vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­, mua b¸n chøng kho¸n ng¾n h¹n, dµi h¹n. - Thu nhËp vµ chi phÝ vÒ ho¹t ®éng vÒ cho thuª tµi s¶n. - Thu nhËp vµ chi phÝ vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ kh¸c. - Thu nhËp vµ chi phÝ vÒ nh­îng b¸n, thanh lý TSC§ - Thu, chi tiÒn ph¹t do vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ - Kho¶n thu nhËp bá sãt míi ph¸t hiÖn n¨m nay. - Kho¶n nî kh«ng chñ, kho¶n xãa sæ do kh«ng thu håi ®­îc nî. Qua thu thËp c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh vµ bÊt th­êng t¹i C«ng ty ABC, KTV lËp nªn b¶ng tæng kÕt c¸c nghiÖp vô vµ nhËn thÊy r»ng sè l­îng c¸c nghiÖp vô x¶y ra kh«ng nhiÒu. Do ®ã KTV ®i vµo kiÓm tra chi tiÕt 100% chøng tõ ngay mµ kh«ng cÇn qua b­íc ph©n tÝch. Khi kiÓm to¸n chi tiÕt th«ng th­êng kiÓm to¸n viªn AASC th­êng l­u ý c¸c kho¶n nh­: - Kho¶n l·i tiÒn vay, l·i tiÒn göi NH - Kho¶n nî v¾ng chñ (kh«ng cã chñ nî ®ßi), kho¶n nî kh«ng ®ßi ®­îc - Chªnh lÖch tû gi¸, mua b¸n ngo¹i tÖ T¹i C«ng ty ABC, thu nhËp tµi chÝnh chñ yÕu lµ kho¶n l·i tiÒn vay, l·i tiÒn göi NH vµ kho¶n mua b¸n ngo¹i tÖ. Do ®ã khi kiÓm to¸n KTV AASC lÊy sè liÖu trªn sæ c¸i tµi kho¶n 112 vµ tiÕn hµnh ®èi chiÕu víi sæ c¸i sau ®ã tæng hîp l¹i vµ ®èi chiÕu víi B¸o c¸o KQKD ®ång thêi KTV kiÓm tra chøng tõ, giÊy b¸o cña ng©n hµng, xem sæ h¹ch to¸n chi tiÕt tiÒn göi ng©n hµng. Kho¶n chi tµi chÝnh t¹i C«ng ty chñ yÕu lµ kho¶n chiÕt khÊu thanh to¸n cho kh¸ch hµng. Khi kiÓm to¸n phÇn tiÒn göi ng©n hµng, KTV ®· kÕt hîp vµ x¸c nhËn ®¬n vÞ ghi chÐp ®óng ®¾n vµ KTV tin t­ëng r»ng kh«ng cã sai sãt trong môc nµy. Kho¶n thu nhËp kh¸c chØ x¶y ra mét nghiÖp vô. Do bªn ViCo vi ph¹m hîp ®ång sè 07 ngµy 25/6/2003 chuyÓn giao hµng chËm.Kho¶n ph¹t trªn ch­a tr¶ tiÒn (110.791,75 USD) Chi phÝ kh¸c còng chØ x¶y ra mét nghiÖp vô do c«ng ty tr¶ hµng chËm 20 ngµy, ®· nhËn ®­îc Debit cña bªn kh¸ch hµng vµ Ban gi¸m ®èc ®· chÊp nhËn kho¶n ph¹t. Sè tiÒn ph¹t tÝnh b»ng % gi¸ trÞ hîp ®ång lµ (29.895,91) KÕt thóc kiÓm tra chi tiÕt KTV kÕt luËn kho¶n môc thu nhËp vµ chi phÝ c¸c ho¹t ®éng kh¸c lµ kh«ng cã sai sãt, kh«ng ph¶i ®iÒu chØnh. 2.2.2.5 KiÓm to¸n nghÜa vô thanh to¸n víi Nhµ n­íc. §èi víi kiÓm tra nghÜa vô thanh to¸n víi Nhµ n­íc KTV AASC th­êng thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau: - LËp b¶ng tæng hîp vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc. - So¸t xÐt hÖ thèng KSNB vÒ ho¹t ®éng nµy. - Dùa vµo tê khai thuÕ vµ th«ng b¸o thuÕ cña c¬ quan thuÕ ®Ó xem xÐt ®¸nh gi¸ c¸c sai sãt. - KiÓm tra chi tiÕt. - §­a ra kÕt luËn. B¶ng tæng hîp t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi NSNN PhÇn II: T×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi Nhµ n­íc. §¬n vÞ tÝnh: USD ChØ tiªu Sè cßn ph¶i nép ®Çu n¨m Sè ph¸t sinh trong n¨m Luü kÕ ®Çu n¨m Sè cßn ph¶i nép cuèi n¨m Sè ph¶i nép Sè ®· nép Sè ph¶i nép Sè ®· nép 1 2 3 4 5 6 7 1. VAT hµng néi ®Þa 0 688,28 688,28 688,28 688,28 0 2. VAT hµng nhËp khÈu 0 15,5 15,5 15,5 15,5 0 3. ThuÕ xuÊt nhËp khÈu 0 18,53 18,53 18,53 18,53 0 4. ThuÕ thu nhËp DN 130.855,78 92.230,86 130.855,78 184.461,72 130.855,78 92.230,86 5. TiÒn thuÕ ®Êt 1.547,25 0 1547,25 1.347,25 1547,25 0 ThuÕ kh¸c 1.363,9 29.021,7 1363,7 30.385,6 1363,7 29.021,7 Céng 133.766,93 181,974 134.489,24 217.116,86 134.489,24 121.252,56 PhÇn III: ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ, ®­îc hoµn l¹i, ®­îc miÔn gi¶m. ChØ tiªu M· sè Sè tiÒn KN LKT§N I. ThuÕ VAT ®­îc khÊu trõ 1. Sè VAT cßn ®­îc hoµn l¹i ®Çu kú 34.487,88 0 2. Sè VAT ph¸t sinh 92.605,26 92.605,26 3. VAT ®· khÊu trõ 106.175,58 106.175,58 4. VAT cßn ®­îc khÊu trõ 20.917,56 0 II. Sè thuÕ VAT ®­îc hoµn l¹i 1. Sè thuÕ VAT cßn ®­îc hoµn l¹i ®Çu kú 34.487,88 0 2. VAT ®­îc hoµn l¹i ph¸t sinh 91.916,98 91.916,89 3. VAT ®· hoµn l¹i 105.487,3 105,487,3 4. VAT cßn ®­îc hoµn l¹i cuèi kú 20.917,56 0 III. VAT ®­îc gi¶m trõ IV. VAT hµng néi ®Þa 1. §Çu kú cßn ph¶i nép 0 0 2. VAT ph¸t sinh 688,28 688,28 3. VAT ®· khÊu trõ 688,28 688,28 Qua so¸t xÐt hÖ thèng KSNB, KTV AASC ghi chÐp l¹i trªn giÊy tê lµm viÖc sau: Thñ tôc kiÓm to¸n Ng­êi thùc hiÖn Tham chiÕu Do C«ng ty t¸i ®Çu t­ lîi nhuËn sau thuÕ cho n¨m 2002 lµ 500.000 USD nªn C«ng ty sÏ ®­îc hoµn thuÕ thu nhËp DN t­¬ng øng víi phÇn lîi nhuËn t¸i ®©u t­ theo ND 24 ngµy 31/7/2002 vÒ khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi - HiÖn nay C«ng ty cã VAT ®Çu ra lµ 0% cho phÇn doanh thu xuÊt khÈu n¨m 2003, C«ng ty ®­îc h­ëng møc thuÕ TNDN lµ 5% Nga Dùa vµo tê khai thuÕ cña doanh nghiÖp theo mÉu ®Þnh s½n vµ th«ng b¸o thuÕ cña c¬ quan thuÕ, KTV ®¸nh gi¸ lµ Ýt cã chªnh lÖch, do ®ã chØ chän ra mét sè nghiÖp vô ®Ó kiÓm tra chi tiÕt. Sau ®ã ®èi chiÕu sè d­ trªn hai b¸o c¸o råi ®­a ra kÕt luËn. Sau khi kiÓm tra, KTV pháng vÊn thªm kÕ to¸n tr­ëng vµ ®­îc biÕt: C«ng ty tr¶ hé thuÕ thu nhËp c¸ nh©n cho ng­êi lao ®éng vµ treo trªn TK 138. §Õn thêi ®iÓm kiÓm to¸n, Gi¸m ®èc C«ng ty vÉn ch­a quyÕt ®Þnh lµ tÝnh vµo chi phÝ hay ph¶i thu cña nh©n viªn. Theo quy ®Þnh ViÖt Nam, kho¶n nµy sÏ ®­îc tÝnh vµo kho¶n ph¶i thu nh©n viªn vµ ®iÒu nµy sÏ ®­îc KTV AASC ®­a vµo th­ qu¶n lý. 2.2.2.6 Tæng hîp sau khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n c¸c kho¶n môc trªn B¸o c¸o KQKD B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n ChØ tiªu M· sè Sè ®¬n vÞ Sè kiÓm to¸n Chªnh lÖch I. Tæng doanh thu 6417.311,14 6.417.653,64 +342,5 Trong ®ã: + Doanh thu hµng xuÊt khÈu 6.417.311,14 6.417.653,64 +342,5 + Doanh thu hµng néi ®Þa - - - + Doanh thu gia c«ng - - - - C¸c kho¶n gi¶m trõ 80.326,67 80.326,67 + Gi¶m gi¸ 0 + Gi¸ trÞ hµng tr¶ l¹i 68.892,17 68.892,17 0 + ThuÕ doanh thu - - - 1. Doanh thu thuÇn 6.336.984,48 6.337.326,67 +342,5 2. Gi¸ vèn hµng b¸n 4.267.156,18 4.226.876,48 -279,7 3. Lîi nhuËn gép 2.069.828,29 2.070.450,5 +62,8 4. Chi phÝ b¸n hµng 65.440,19 66.440,19 +986.3 5. Chi phÝ qu¶n lý 239.867,26 242.231,56 +2.364,3 6. Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh doanh 1.764.520,84 1.821.576,54 +57.055,61 - Thu nhËp tµi chÝnh 50.290,20 50.290,20 0 - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh 51.648,69 51.648,69 0 7. Lîi nhuËn tµi chÝnh 799,49 799,49 0 - Thu nhËp tõ kh¸c 110.791,51 110.791,51 0 - Chi phÝ kh¸c 29.895,19 29.895,19 0 8. Lîi nhuËn tõ kh¸c 80.895,84 80.895,84 0 9. Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ 1.844.614,91 1.901.670,52 +57.055,61 10. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép 92.436,86 95.083,53 +2.852,78 11. Lîi nhuËn sau thuÕ 1.752.386,33 1.806.586,99 54.202,83 §èi víi B¸o c¸o KQKD, do c¸c kho¶n môc trªn b¸o c¸o liªn quan tíi rÊt nhiÒu kho¶n môc trªn b¶ng C§ kÕ to¸n nªn sau khi hoµn tÊt c«ng viÖc, KTV AASC ®èi chiÕu víi kÕt qu¶ kiÓm to¸n c¸c tµi kho¶n nh»m xÐt xem ®· ®óng ch­a, hîp lý ch­a. Sau ®ã KTV trao ®æi thªm víi kh¸ch hµng, nªn nhËn xÐt chung vÒ kÕt qu¶ kiÓm to¸n vµ thèng nhÊt c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh. Tr­íc khi trao ®æi KTV ®· xem xÐt c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh nµo lµ cÇn thiÕt ph¶i ®iÒu chØnh sau ®ã th¶o luËn. Bªn C«ng ty ABC ®· chÊp nhËn c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh. VÒ phÝa C«ng ty ABC, sau khi chÊp nhËn bót to¸n ®iÒu chØnh, kÕ to¸n cïng KTV lËp B¸o c¸o tµi chÝnh míi sau ®iÒu chØnh vµ phª duyÖt vµo ®ã. Nh­ vËy kÕt thóc toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n B¸o cã KQKD, KTV AASC ®· tiÕn hµnh t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ cÈn thËn qua c¸c b­íc, lªn b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n c¸c kho¶n môc vµ chuÈn bÞ hoµn thµnh kÕt thóc cuéc kiÓm to¸n. 2.2.3. Hoµn thµnh kiÓm to¸n. §©y lµ giai ®o¹n KTV tæng kÕt l¹i toµn bé c«ng viÖc ®· thùc hiÖn vµ ®­a ra ý kiÕn cña m×nh trªn B¸o c¸o kiÓm to¸n. Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam, KTV ph¶i lu«n thËn träng trong hµnh ®éng vµ kÕt luËn cña m×nh. Do ®ã t¹i C«ng ty AASC, KTV tr­íc khi ®­a ra kÕt luËn ®Òu xem xÐt l¹i toµn bé c«ng viÖc vµ b»ng chøng thu nhËp ®­îc. Sau ®ã, KTV xem xÐt xem, liÖu c¸c b»ng chøng ®ã ®· ®Çy ®ñ ch­a, ®· mang tÝnh chÊt thuyÕt phôc hay ch­a. KTV dùa trªn hai tÝnh chÊt cña b»ng chøng lµ tÝnh ®Çy ®ñ vµ ®é tin cËy cña b»ng chøng. TÝnh ®Çy ®ñ cho phÐp KTV AASC nhËn ®Þnh, tin t­ëng r»ng b»ng chøng thu thËp ®¶m b¶o vÒ quy m«, cßn ®é tin cËy x¸c ®Þnh chÊt l­îng cña b»ng chøng, tÝnh hiÖu lùc cña b»ng chøng chøng minh cho kÕt luËn cña KTV. Sau khi xem xÐt l¹i toµn bé c«ng viÖc KTV lËp b¶n dù th¶o b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ tr×nh Gi¸m ®èc, KTV cao cÊp. Lóc nµy, lµ ®Õn c«ng viÖc so¸t xÐt l¹i chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n. Qu¸ tr×nh so¸t xÐt nµy th­êng ®­îc thùc hiÖn bëi Tr­ëng phßng vµ Gi¸m ®èc. Qu¸ tr×nh so¸t xÐt l¹i trªn hå s¬ kiÓm to¸n t¹i C«ng ty AASC ®­îc thùc hiÖn nghiªm tóc. PhÇn b¸o c¸o KQKD ®­îc ng­êi so¸t xÐt ®èi chiÕu l¹i, xem xÐt l¹i c¸ch tÝnh vµ tr×nh bµy cña KTV. Môc ®Ých cña so¸t xÐt lµ ®¶m b¶o cuéc KT tháa m·n ®óng chuÈn mùc, ®¶m b¶o chÊt l­îng cña b¸o c¸o KT, tr¸nh ®­îc nh÷ng sai ph¹m cã thÓ cã g©y tranh c·i. Sau khi so¸t xÐt, ng­êi so¸t xÐt ký vµo dù th¶o B¸o c¸o KT. KTV thùc hiÖn lËp b¸o c¸o c¸c kiÓm to¸n chÝnh thøc råi lÊy ch÷ ký, sau ®ã ph¸t hµnh B¸o c¸o. Víi kÕt qu¶ kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña C«ng ty ABC ®­îc KTV nhËn xÐt lµ trung thùc vµ hîp lý vµ ý kiÕn nµy ®­îc ®­a vµo B¸o c¸o kiÓm to¸n nh­ sau: “Theo ý kiÕn cña chóng t«i, c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh kÌm theo ®©y ®· ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lý xÐt trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña C«ng ty ABC t¹i thêi ®iÓm 31/12/2003 còng nh­ B¸o c¸o KQKD trong n¨m kÕt thóc 31/12/2003 phï hîp víi chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam vµ c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ ®­îc thõa nhËn. Qua thùc tÕ t×m hiÓu t¹i C«ng ty AASC- Hµ Néi em nhËn thÊy quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña C«ng ty lµ t­¬ng ®èi hoµn chØnh vµ hiÖu qu¶. KÕt thóc mçi cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ®· thu thËp ®­îc t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ b»ng chøng vµ c¸c b»ng chøng thu ®­îc cã hiÖu lùc cao phôc vô cho viÖc h×nh thµnh nªn ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn trªn b¸o c¸o kiÓm to¸n. Tuy nhiªn do ®Æc ®iÓm cña ngµnh nghÒ nªn vÉn cßn mét sè ®iÓm h¹n chÕ. B»ng sù hiÓu biÕt cña b¶n th©n, em nhËn thÊy cÇn hoµn thiÖn mét sè ®iÓm ®ã. Nh÷ng kiÕn nghÞ cña b¶n th©n sÏ ®­îc tr×nh bµy ë nh÷ng ch­¬ng sau víi hy väng gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng cña cuéc kiÓm to¸n ngµy tèt h¬n. PhÇn III Bµi häc kinh nghiÖm vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn kiÓm to¸n b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh t¹i AASC I/ Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cña AASC trong kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. 1/ Giai do¹n chuÈn bÞ kiÓm to¸n Trong giai ®o¹n chuÈn bÞ kiÓm to¸n, c¸c b­íc mµ AASC yªu cÇu KiÓm to¸n viªn cña m×nh thùc hiÖn bao gåm: TiÕp cËn kh¸ch hµng, x©y dùng chiÕn l­îc kiÓm to¸n vµ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. - TiÕp cËn kh¸ch hµng lµ b­íc chuÈn bÞ ®Çu tiªn vµ viÖc thùc hiÖn tèt ngay tõ c«ng t¸c tiÕp cËn kh¸ch hµng ®· lµm cho viÖc x©y dùng chiÕn l­îc vµ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cña AASC ®¹t hiÖu qu¶ cao, t¹o nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho thµnh c«ng cña cuéc kiÓm to¸n. ViÖc tiÕp cËn kh¸ch hµng ®­îc c«ng ty thùc hiÖn rÊt kh¸c nhau tuú thuéc vµo quan hÖ cña c«ng ty víi tõng kh¸ch hµng, còng nh­ quy m« ®Æc ®iÓm cña mçi kh¸ch hµng. Trong giai ®o¹n nµy c«ng ty ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng, xem xÐt kh¶ n¨ng thùc hiÖn kiÓm to¸n ®èi víi c¸c kh¸ch hµng míi, tõ ®ã ­íc tÝnh gi¸ phÝ kiÓm to¸n tiÕn tíi kÝ kÕt hîp ®ång kiÓm to¸n. - LËp chiÕn l­îc kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, thËn träng nghÒ nghiÖp b¾t buéc KiÓm to¸n viªn thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c b­íc giai ®o¹n trong c«ng viÖc nµy, tõ ®ã lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cô thÓ. Do vËy khi t×m hiÓu nh÷ng th«ng tin chi tiÕt vÒ kh¸ch hµng, KiÓm to¸n viªn ph¶i ¸p dông triÖt ®Ó nguyªn t¾c nµy. Ngoµi c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc cËp nhËt tõ hå s¬ kiÓm to¸n, KiÓm to¸n viªn cßn thu th¹p thªm nh÷ng th«ng tin bæ sung tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng. Trong qu¸ tr×nh thu thËp th«ng tin vÒ ho¹t ®éng s¶n xu¸t kinh doanh trong n¨m 2003 t¹i C«ng ty ®­êng A vµ dùa trªn c¬ së ph©n tÝch vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña ®¬n vÞ. §ã chÝnh lµ t×nh tr¹ng thiÕu nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt tõ ®ã sè l­îng hµng ho¸ kh«ng ®ñ cung cÊp cho thÞ tr­êng còng nh­ t×nh tr¹ng nhËp khÈu ®­êng cña n­íc ngoµi t¨ng m¹nh lµm gi¶m gi¸ ®­êng trong n­íc ¶nh h­ëng tíi doanh thu còng nh­ B¸o c¸o kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh t¹i ®¬n vÞ. C¸c th«ng tin thu thËp ®­îc trong b­íc x©y dùng chiÕn l­îc kiÓm to¸n, KiÓm to¸n viªn AASC lu«n b¸m s¸t vµ thùc hiÖn tèt c¸c quy ®Þnh cña ChuÈn mùc kiÓm to¸n Quèc tÕ ISA 310 vÒ thu thËp th«ng tin c¬ së khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n: ”…®Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, KiÓm to¸n viªn ph¶i cã hoÆc ph¶i thu thËp ®Çy ®ñ vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng…” Trong giai ®o¹n nµy, KiÓm to¸n viªn t×m hiÓu ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi c¸c chØ tiªu ®­îc tr×nh bµy trong B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh t¹i ®¬n vÞ th«ng qua c¸c thñ tôc kiÓm so¸t. T¹i C«ng ty ®­êng A c¸c KiÓm to¸n viªn AASC ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi cña ®¬n vÞ lµ kh¸ m¹nh. Trong giai ®o¹n nµy chñ yÕu KiÓm to¸n viªn sö dông kÜ thuËt pháng vÊn vµ quan s¸t. §ång thêi KiÓm to¸n viªn thùc hiÖn ®¸nh gi¸ rñi ro cña cuéc kiÓm to¸n. Ngoµi c¸c b­íc ®­îc thùc hiÖn trong quy tr×nh nµy KiÓm to¸n viªn cßn kÕt hîp chÆt chÏ viÖc t×m hiÓu ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng víi viÖc thùc hiÖn c¸c b­íc ph©n tÝch tæng qu¸t. Th«ng qua viÖc kÕt hîp gióp KiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn ®­îc nh÷ng khã kh¨n, thuËn lîi trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tõ ®ã ph©n tÝch nh÷ng ¶nh h­ëng cña nh÷ng sai sãt tíi c¸c chØ tiªu trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. Trong b­íc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, c¸c kiÓm to¸n phÇn hµnh tiÕp cËn víi c¸c kho¶n môc cô thÓ ph©n chia nhiÖm vô. 2/ Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n ViÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n phô thuéc vµo qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch, trong ®ã KiÓm to¸n viªn ®¸nh gia c¸c kho¶n môc lµ träng yÕu hay kh«ng träng yÕu. ChÝnh v× thÕ, c«ng viÖc kiÓm tra chi tiÕt c¸c tµi kho¶n, thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch ®­îc KiÓm to¸n viªn ¸p dông theo c¸c møc ®é kh¸c nhau cho tõng lo¹i tµi kho¶n. T¹i C«ng ty ®­êng A c¸c kho¶n môc doanh thu, chi phÝ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ träng yÕu nªn KiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt. 3/ Giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n KiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh lµ mét phÇn trong toµn bé trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. V× vËy khi kÕt thóc kiÓm to¸n vµ tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh, KiÓm to¸n viªn sÏ tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n tõng tµi kho¶n vµ ®¸nh gi¸ mèi liªn hÖ gi÷a chóng. VÝ dô nh­ c¸c kho¶n doanh thu vµ ph¶i thu. Qua kÕt qu¶ cña c¸c cuéc kiÓm to¸n, víi tr×nh ®é chuyªn m«n cao cïng víi sù s¸ng t¹o lßng nhiÖt t×nh cña ®éi ngò nh©n viªn trÎ nh­ng cã nhiÒu kinh nghiÖm, viÖc ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n tiªn tiÕn ®· chøng tá nh÷ng ­u ®iÓm trong quy tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung vµ kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh nãi riªng cña AASC. Nh÷ng ­u ®iÓm nµy t¹o lîi thÕ cho AASC thùc hiÖn c«ng viÖc kiÓm to¸n ®¹t hiÖu qu¶ cao, tiÕt kiÖm thêi gian, chi phÝ søc lùc. C¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n cña AASC ®­îc x©y dùng c¶ trªn c¬ së nghiÖn cøu c¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam vµ ChuÈn mùc kiÓm to¸n Quèc tÕ. Tõ nh÷ng lîi thÕ ®ã lµm t¨ng søc c¹nh tranh cña AASC, ®ång thêi gi÷ v÷ng vµ cñng cè uy tÝn nghÒ nghiÖp víi kh¸ch hµng. Ngoµi nh÷ng lÝ do trªn cßn cã nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c n÷a bao trïm lªn toµn bé cuéc kiÓm to¸n vµ dÉn ®Õn sù thµnh c«ng cña kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung vµ kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nãi riªng. §ã lµ: Sù l·nh ®¹o cña ban gi¸m ®èc: Lµ nh÷ng ng­êi qu¶n lÝ cã kinh nghiÖm l©u n¨m cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao trong lÜnh vùc kiÓm to¸n vµ t­ vÊn lu«n gi¸m s¸t chÆt chÏ toµn bé cuéc kiÓm to¸n trong qu¸ tr×nh cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n. Bªn c¹nh ®ã Ban gi¸m ®èc cña AASC cßn tham gia trùc tiÕp vµo giai ®o¹n lËp chiÕn l­îc kiÓm to¸n, nh»m ®¶m cho cuéc kiÓm to¸n thµnh c«ng theo ®óng nh­ hîp ®ång ®· kÝ víi kh¸ch hµng. Tr×nh ®é chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm cña c¸c KiÓm to¸n viªn: §©y lµ mét trong nh÷ng nh©n tè hµng ®Çu ®­a ®Õn sù thµnh c«ng cña cuéc kiÓm to¸n. Do vËy AASC ®· kh«ng ngõng tuyÓn dông, ®µo t¹o, båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é cña KiÓm to¸n viªn. Mäi cuéc kiÓm to¸n ®Òu cã sù tham gia cña nh÷ng KiÓm to¸n viªn cã nhiÒu kinh nghiÖm, tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm to¸n. II/ Hoµn thiÖn kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh t¹i AASC 1/ Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh t¹i AASC B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi bÊt cø mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt nµo. B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ph¶n ¸nh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp vµ lu«n lµ ®èi t­îng quan t©m cña nhiÒu ng­êi. Khi B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ph¶n ¸nh ®óng, trung thùc, thÓ hiÖn chÝnh x¸c t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. §iÒu ®ã sÏ lµm cho nh÷ng ng­êi quan t©m ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cã c¸i nh×n l¹c quan h¬n vÒ sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ yªn t©m h¬n khi ®Çu t­, hîp t¸c víi doanh. B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh thÓ hiÖn râ nÐt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ còng nh­ t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc. C¸c KiÓm to¸n viªn lu«n coi B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cã vÞ trÝ quan träng trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cung cÊp nh÷ng chØ tiªu quan träng nh­ doanh thu, chi phÝ, c¸c kho¶n nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Do vËy, yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh nãi riªng vµ kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung ph¶i ®­îc thùc hiÖn hiÖu qu¶. KiÓm to¸n ë ®©y kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ ph¸t hiÖn ra nh÷ng sai sãt, nh÷ng yÕu kÐm, khuyÕt ®iÓm cña ®¬n vÞ mµ ph¶i tõ ®ã ®Ò xuÊt ra nh÷ng ý kiÕn gióp doanh nghiÖp kh¾c phôc vµ söa ch÷a, nªu lªn nh÷ng ®iÓm m¹nh ®Ó doanh nghiÖp duy tr×, ph¸t triÓn. §ã míi chÝnh lµ nh÷ng mong muèn cña doanh nghiÖp, kiÓm to¸n kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ thùc hiÖn mét c¸ch m¸y mãc c¸c nghiÖp vô mµ cßn lµ nh÷ng ng­êi b¹n trªn con ®­êng ph¸t triÓn ®i lªn cña doanh nghiÖp. T¹i ViÖt Nam kiÓm to¸n vÉn cßn lµ ho¹t ®éng míi mÎ, tuy tr¶i qua mét thêi gian ch­a dµi nh­ng ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¹nh tranh khèc liÖt. Ho¹t ®éng kiÓm to¸n kh«ng chØ gióp Ých cho c¸c doanh nghiÖp mµ cßn gióp Ých rÊt nhiÒu cho qu¸ tr×nh qu¶n lÝ vÜ m« cña Nhµ n­íc. Tuy nhiªn do qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cßn qu¸ ng¾n so víi bÒ dÇy lÞch sö kiÓm to¸n trªn thÕ giíi nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ. Trong mäi cuéc kiÓm to¸n ®Òu kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc hÕt c¸c rñi ro, cho dï KiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, do ®ã viÖc xem xÐt l¹i c«ng viÖc kiÓm to¸n lµ ®iÒu cÇn thiÕt. Hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh còng nh­ kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh lµ nh»m ®¸p øng ®­îc ®ßi hái ngµy cµng cao tõ phÝa kh¸ch hµng. §ã chÝnh lµ ®iÒu kiÖn ®Ó AASC kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ lín m¹nh trong thÞ tr­êng c¹nh tranh ®Çy nh÷ng khã kh¨n nh­ hiÖn nay. 2/ Mét sè ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh t¹i AASC 2.1/ Thu thËp th«ng tin vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé Trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, KiÓm to¸n viªn ph¶i thùc hiÖn c«ng viÖc t×m hiÓu vµ thu thËp th«ng tin vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng nh­: qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, c¬ cÊu tæ chøc, hÖ thèng kÕ to¸n, s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh…tõ ®ã lµm c¬ së ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t vµ x¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n. Qua qu¸ tr×nh thùc tÕ kiÓm to¸n t¹i C«ng ty ®­êng A cho thÊy nh÷ng th«ng tin mµ KiÓm to¸n viªn thu thËp ®­îc vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng ®Òu ®­îc ®¸nh gi¸ lµ hiÖu qu¶ vµ ®Çy ®ñ. Tuy nhiªn, sau b­íc t×m hiÓu nµy c¸c th«ng tin ®· thu thËp trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®­îc l­a l¹i rÊt Ýt trong hå s¬ kiÓm to¸n chñ yÕu lµ nh÷ng giÊy tê nh­: b¶n sao ®iÒu lÖ ho¹t ®éng, c¬ cÊu bé m¸y qu¶n lÝ….KiÓm to¸n viªn kh«ng thùc hiÖn tãm t¾t l¹i c¸c th«ng tin nªn sÏ g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n trong c¸c cuéc kiÓm to¸n tiÕp theo nÕu lµ nh÷ng KiÓm to¸n viªn kh¸c thùc hiÖn. Trªn c¬ së nh÷ng th«ng tin thu thËp ®­îc, KiÓm to¸n viªn nªn tãm t¾t nh÷ng th«ng tin vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong tõng kho¶n môc hay trong tõng bé phËn. §iÒu ®ã kh«ng chØ kh«ng chØ nh»m môc ®Ých ®¹t ®­îc sù hiÓu biÕt ®Ó ®¸nh gi¸ ®é tin cËy cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé mµ cßn h­íng tíi viÖc h×nh thµnh ý kiÕn t­ vÊn cho kh¸ch hµng. 2.2/ §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n Träng yÕu lµ mét trong nh÷ng kh¸i niÖm quan träng cña kiÓm to¸n, ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n dùa trªn tÝnh träng yÕu lµ hoµn toµn khoa häc, phï hîp víi môc tiªu kiÓm to¸n. Thùc tÕ kiÓm to¸n t¹i C«ng ty ®­êng A cho thÊy: Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, KiÓm to¸n viªn chØ c¨n cø vµo nh÷ng ®¸nh gi¸ ban ®Çu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, vÒ t×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, kinh nghiÖm kiÓm to¸n c¸c kho¶n môc n¨m tr­íc… ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu cña tõng kho¶n môc ®Ó chó träng khi kiÓm tra chi tiÕt. TÝnh träng yÕu chñ yÕu ®­îc ®¸nh gi¸ dùa vµo kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n cña tõng KiÓm to¸n viªn. Do ®ã viÖc ®¸nh gi¸ hoµn toµn mang tÝnh chñ quan ch­a x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng sai sãt ph©n bæ cho cho mçi kho¶n môc. ViÖc vËn dông tÝnh träng yÕu cña KiÓm to¸n viªn chØ ®­îc thùc hiÖn ë kh©u thùc hiÖn kiÓm to¸n vµ kÕt thóc kiÓm to¸n, nghÜa lµ khi ph¸t hiÖn c¸c sai lÖch KiÓm to¸n viªn ®­a ra bót to¸n ®iÒu chØnh. Qua ®ã tÝnh träng yÕu chñ yÕu ®Ó xem xÐt c¸c chªnh lÖch cã ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh còng nh­ ®Õn B¶ng c©n ®èi, chø kh«ng cã ý nghÜa trong viÖc lùa chän c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®Ó t×m ra c¸c chªnh lÖch ®ã. Ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n sÏ hiÖu qu¶ h¬n nÕu trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, KiÓm to¸n viªn ®­a ra ®­îc mét ­íc l­îng vÒ träng yÕu vµ ph©n bæ cho c¸c kho¶n môc, chØ tiªu trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. Qua ®ã viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu sÏ hoµn toµn cã c¬ së, tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm to¸n. 3/ Chän mÉu khi kiÓm to¸n Trªn thùc tÕ c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn sè d­ tõng tµi kho¶n lµ rÊt lín do vËy KiÓm to¸n viªn kh«ng kh«ng thÓ kiÓm tra ®­îc toµn bé c¸c nghiÖp vô. MÆt kh¸c yªu cÇu vÒ tÝnh thËn träng kh«ng cho phÐp KiÓm to¸n viªn bá qua c¸c sai ph¹m träng yÕu nh»m lo¹i trö rñi ro. §Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kiÓm to¸n ®ßi hái KiÓm to¸n viªn ph¶i chän mÉu c¸c nghiÖp vô khi tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt. T¹i AASC ph­¬ng ph¸p chän mÉu chñ dùa vµo chñ quan cña KiÓm to¸n viªn th­êng theo nguyªn t¾c sè lín, theo néi dung kinh tÕ vµ c¸c ®Þnh kho¶n bÊt th­êng. Ph­¬ng ph¸p chän mÉu nµy sÏ x¶y ra rñi ro nÕu sai sãt träng yÕu x¶y ra ë c¸c nghiÖp vô cã ph¸t sinh kh«ng lín. 4/ ViÖc ghi chÐp cña KiÓm to¸n viªn Tµi liÖu cña KiÓm to¸n viªn cung cÊp c¸c b»ng chøng quan träng trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®Ó h×nh thµnh ý kiÕn cña KiÓm to¸n viªn vµ chøng minh r»ng cuéc kiÓm to¸n diÔn ra theo ®óng kÕ ho¹ch, chuÈn mùc. N¾m b¾t ®­îc tÇm quan träng ®ã AASC ®· x©y dùng quy chÕ riªng vÒ c¸ch tæ chøc vµ l­u gi÷ tµi liÖu lµm viÖc mét c¸ch cã c¬ së, hÖ thèng, hîp lÝ khoa häc. ViÖc lµm nµy kh«ng chØ gióp cho KiÓm to¸n viªn ghi chÐp, ph¶n ¸nh dÔ dµng mµ cßn gióp cho nhãm tr­ëng kiÓm to¸n vµ ban gi¸m ®èc dÔ dµng h¬n trong viÖc so¸t xÐt toµn bé cuéc kiÓm to¸n. C¸ch thøc ghi chÐp cña KiÓm to¸n viªn cßn sö dông nhiÒu tõ viÕt t¾t g©y khã kh¨n trong viÖc ®äc tµi liÖu. Víi nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i nªu trªn, trong qu¸ tr×nh lµm viÖc KiÓm to¸n viªn nªn ghi chÐp cÈn thËn ®Çy ®ñ. Toµn bé giÊy tê cña KiÓm to¸n viªn cÇn l­u tr÷ trong hå s¬ kiÓm to¸n theo ®óng thø tù cña c¸c kÝ hiÖu tham chiÕu. KÕt luËn Qua lÝ luËn vµ thùc tiÔn kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cho thÊy kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ®ãng vai trß rÊt quan träng trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cung cÊp nhiÒu chØ tiªu quan träng trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, còng nh­ nhiÒu chØ tiªu cho nh÷ng ng­êi quan t©m nh­ doanh thu, chi phÝ, c¸c nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc. ViÖc lËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh mét c¸ch hîp lÝ khoa häc sÏ gãp phÇn lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña cuéc kiÓm to¸n, gi¶m bít rñi ro kiÓm to¸n tõ ®ã lµm cho AASC ngµy cµng ph¸t triÓn v÷ng m¹nh trong m«i tr­êng c¹nh tranh quyÕt liÖt. Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña AASC xuÊt ph¸t tõ qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. Vµ trªn c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn kiÓm to¸n ®­îc trang bÞ trong thêi gian häc tËp vµ nghiªn cøu t¹i Tr­êng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n cïng qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i AASC. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n: Gi¸o s­ – TiÕn sÜ NguyÔn Quang Quynh vµ c¸c thÇy c« trong khoa KÕ to¸n – Tr­êng §HKTQD Ban gi¸m ®èc AASC cïng c¸c anh chÞ phßng kiÓm to¸n Dù ¸n §· tËn t×nh d¹y dç, h­íng dÉn vµ chØ b¶o em trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. KiÓm to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh lµ mét phÇn hµnh réng vµ rÊt träng yÕu trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, mÆc dï ®· cã nç lùc nh­ng do h¹n chÕ vÒ thêi gian, kiÕn thøc còng nh­ tr×nh ®é chuyªn m«n cßn h¹n chÕ nªn ®Ò tµi kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Do vËy em mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o cña thÇy c« còng nh­ cña AASC ®Ó em cã ®­îc nh÷ng kiÕn thøc vµ hiÓu biÕt s©u h¬n trong häc tËp vµ nghiªn cøu sau nµy. Tµi liÖu tham kh¶o Lý thuyÕt kiÓm to¸n-V­¬ng §×nh HuÖ KiÓm to¸n tµi chÝnh. Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n C¸c v¨n b¶n ph¸p quy thùc hµnh vÒ kiÓm to¸n HÖ thèng ChuÈn mùc Quèc tÕ vÒ kiÓm to¸n Sæ tay kiÓm to¸n AASC T¹p chÝ kÕ to¸n, kiÓm to¸n KiÓm to¸n – Auditing (Aivin A.arens, James K. Loebbecke).  Môc lôc