Đề tài Lạm phát và kiềm chế lạm phát ở Việt Nam

Lêi Nãi ®Çu HiÖn nay, nÒn kinh tÕ cña toµn thÕ giíi cã nhiÒu sù thay ®æi, c¸c quèc gia dÇn chuyÓn m×nh ®Ó hoµ nhËp víi xu thÕ toµn cÇu ho¸. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ cã nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp x¶y ra. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò lu«n song hµnh víi nÒn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ víi thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ lµ l¹m ph¸t. L¹m ph¸t lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ vÜ m« ®· trë thµnh mèi quan t©m lín nhÊt cña c¸c nhµ chÝnh trÞ vµ cña c¶ c«ng chóng. L¹m ph¸t ®­îc coi nh­ lµ mét c¨n bÖnh thÕ kØ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nã lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p ®ßi hái ph¶i cã sù ®Çu t­ lín vÒ thêi gian vµ trÝ tuÖ míi cã thÓ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ kh¶ quan nhÊt. L¹m ph¸t ¶nh h­ëng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®Æc biÖt lµ giíi lao ®éng,chèng l¹m ph¸t kh«ng chØ lµ viÖc cña doanh nghiÖp, cña mét c¸ nh©n mµ cßn lµ nhiÖm vô cña chÝnh phñ. ë ViÖt Nam,hiÖn nay vÒ viÖc kiÒm chÕ l¹m ph¸t, gi÷ v÷ng sù ph¸t triÓn æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ lµ mét môc tiªu quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. ThËt vËy, vÊn ®Ò l¹m ph¸t ®· ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m, nghiªn cøu vµ còng ®­a ra ph­¬ng ph¸p kh¾c phôc nh»m kiÓm so¸t ®­îc l¹m ph¸t. Tõ l©u, tiÒn giÊy xuÊt hiÖn vµ sau mét thêi gian sÏ diÔn ra t×nh tr¹ng gi¶m gi¸ tiÒn vµ dÉn ®Õn l¹m ph¸t. NÐt ®Æc tr­ng c¬ b¶n nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng khi cã l¹m ph¸t lµ gi¸ c¶ cña hÇu hÕt c¸c hµng ho¸ ®ªï t¨ng cao vµ søc mua cña ®ång tiÒn ngµy cµng gi¶m nhanh. Nh×n l¹i lÞch sö l¹m ph¸t, tõ cuèi thÕ kØ 19 ®Õn ®Çu thÕ kØ 20 ë n­íc ta l¹m ph¸t diÔn ra kÐo dµi vµ nghiªm träng. L¹m ph¸t ®· ph¸ vì toµn bé kÕ ho¹ch cña nÒn kinh tÕ, ph­¬ng h¹i ®Õn tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ trong nÒn kinh tÕ x· héi. PhÇn I :Lý thuyÕt chung vÒ l¹m ph¸t 1- C¸c kh¸i niÖm vÒ l¹m ph¸t L¹m ph¸t lµ mét ph¹m trï vèn cã cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nã xuÊt hiÖn khi c¸c yªu cÇu cña c¸c quy luËt kinh tÕ hµng ho¸ kh«ng ®­îc t«n träng, nhÊt lµ quy luËt l­u th«ng tiÒn tÖ. ë ®©u cßn s¶n xuÊt hµng ho¸, cßn tßn t¹i nh÷ng quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ th× ë ®ã cßn tiÒm Èn kh¶ n¨ng x¶y ra l¹m ph¸t vµ l¹m ph¸t chØ xuÊt hiÖn khi c¸c quy luËt cña l­u th«ng tiÒn tÖ bÞ vi ph¹m. L¹m ph¸t ®· trë thµnh mèi quan t©m cña rÊt nhiÒu ng­êi. Do ®ã l¹m ph¸t ®­îc ®Ò cËp ®Õn rÊt nhiÒu trong c¸c c«ng tr×nh nghiªm cøu cña c¸c nhµ kinh tÕ. Mçi ng­êi ®Òu ®­a ra kh¸i niÖm vÒ l¹m ph¸t theo quan ®iÓm, ph­¬ng h­íng nghiªn cøu cña m×nh. - Trong bé t­ b¶n næi tiÕng cña m×nh, C¸c M¸c viÕt :”ViÖc ph¸t hµnh tiÒn giÊy ph¶i ®­îc giíi h¹n ë sè l­îng vµng hoÆc b¹c thùc sù l­u th«ng nhê c¸c ®¹i diÖn tiÒn giÊy cña m×nh “.§iÒu nµy cã nghÜa lµ khi khèi l­îng tiÒn giÊy do Nhµ n­íc ph¸t hµnh vµo l­u th«ng v­ît qua sè l­îng vµng mµ nã ®¹i diÖn th× gi¸ trÞ cña tiÒn giÊy gi¶m xuèng, gi¸ c¶ t¨ng vät vµ t×nh tr¹ng l¹m ph¸t xuÊt hiÖn. Tõ ®©y, «ng cho r»ng l¹m ph¸t lµ “b¹n ®­êng “cña chñ nghÜa t­ b¶n.Kh«ng nh÷ng chñ nghÜa t­ b¶n bãc lét ng­êi lao ®éng b»ng gi¸ trÞ thÆng d­ mµ cßn g©y ra l¹m ph¸t gi¶m tiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng. Nhµ kinh tÕ häc Samuelson cho r»ng :”l¹m ph¸t x¶y ra khi møc chung cña gi¸ c¶ vµ chi phÝ t¨ng – gi¸ b¸nh m×, dÇu x¨ng, xe « t« t¨ng, tiÒn l­¬ng, gi¸ ®Êt, tiÒn thuª t­ liÖu s¶n xuÊt t¨ng “.¤ng thÊy r»ng l¹m ph¸t chÝnh lµ biÓu thÞ sù t¨ng lªn cña gi¸ c¶ . Cßn Milton Friedman l¹i quan niÖm kh¸c :”L¹m ph¸t lµ viÖc gi¸ c¶ t¨ng nhanh vµ kÐo dµi “.¤ng cho r»ng l¹m ph¸t lµ mét hiÖn t­îng tiÒn tÖ. Mét sè nhµ kinh tÕ thuéc ph¸i tiÒn tÖ vµ ph¸i Keynes ®Òu t¸n thµnh ý kiÕn ®ã cña Friedman.Hä cho r»ng khi thÞ tr­êng tiÒn tÖ ph¸t triÓn, ¶nh h­ëng ®Õn nÒn kinh tÕ quèc d©n cña mçi n­íc th× l¹m ph¸t cã thÓ x¶y ra bÊt k× thêi ®iÓm nµo. Nã chÝnh lµ mét hiÖn t­îng tÊt yÕu cña ta× chÝnh – tiÒn tÖ. Mét ®Þnh nghÜa n÷a vÒ l¹m ph¸t do c¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i ®­a ra vµ nã ®ùoc sö dông réng r·i trong lÜnh vùc nghiªn cøu thÞ tr­êng :”L¹m ph¸t lµ sù t¨ng lªn cña møc gi¸ trung b×nh theo thêi gian“. L¹m ph¸t ®­îc ®o b»ng chØ sè gi¸ c¶ : + ChØ sè gi¸ c¶ ®­îc sö dông réng r·i nhÊt lµ chØ sè gi¸ c¶ hµng tiªu dïng CPI (Consumer Price Index). CPI tÝnh chi phÝ cña mét giá hµng tiªu dïng vµ dÞch vô trªn thÞ tr­êng. §Ó tÝnh CPI, ta dùa vµo tû träng cña phÇn chi cho tõng mÆt hµng trong tæng chi tiªu cho tiªu dïng cña thêi k× cã l¹m ph¸t. + Mét chØ sè n÷a th­êng ®­îc sö dông lµ chØ sè gi¸ c¶ s¶n xuÊt (PPI: Producer Price Index), ®©y lµ chØ sè gi¸ b¸n bu«n. PPI dïng ®Ó tÝnh gi¸ c¶ trong lÇn b¸n ®Çu tiªn do ng­êi s¶n xuÊt Ên ®Þnh Ip = åip.d ip:chØ sè gi¸ cña tõng lo¹i nhãm hµng d:tû träng møc tiªu dïng cña tõng lo¹i hµng +Ngoµi 2 chØ sè trªn, chØ sè GNP còng ®­îc sö dông. §©y chÝnh lµ chØ sè gi¶m ph¸t, chØ sè gi¸ c¶ cho toµn bé NGP :chØ sè gi¶m ph¸t GNP = GDP danh nghÜa / GDP thùc tÕ. 2) Ph©n lo¹i l¹m ph¸t Cã nhiÒu c¸ch ®Î ph©n lo¹i l¹m ph¸t. Dùa trªn c¸c tiªu thøc kh¸c nhau sÏ cã c¸c lo¹i l¹m ph¸t kh¸c nhau. C¨n cø vµo ®Þnh l­îng gåm: - L¹m ph¸t võa ph¶i :Cßn gäi lµ l¹m ph¸t mét con sè, cã tû lÖ l¹m ph¸t d­íi 10% mét n¨m. L¹m ph¸t võa ph¶i lµm cho gi¸ c¶ biÕn ®éng t­¬ng ®èi. Trong thêi k× nµy nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng mét c¸ch b×nh th­êng, ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng æn ®Þnh. Sù æn ®Þnh ®ã ®­îc biÓu hiÖn : Gi¸ c¶ t¨ng chËm, l·i xuÊt tiÒn göi kh«ng cao, kh«ng x¶y ra t×nh tr¹ng mua b¸n vµ tÝch tr÷ hµng ho¸ víi sè l­îng lín … Cã thÓ nãi ®©y lµ møcl¹m ph¸t mµ nÒn kinh tÕ chÊp nhËn ®­îc, nh÷ng t¸c ®éng cña nã lµ kh«ng ®¸ng kÓ. MÆt kh¸c, l¹m ph¸t võa ph¶i t¹o t©m lý an t©m cho ng­êi lao ®éng chØ tr«ng chê vµo thu nhËp. Trong thêi gian nµy, c¸c h·ng kinh doanh cã kho¶n thu æn ®Þnh, Ýt rñi ro vµ s½n sµng ®Çu t­ cho s¶n xuÊt kinh doanh. L¹m ph¸t phi m· : l¹m ph¸t x¶y ra khi gi¸ c¶ t¨ng t­¬ng ®èi nhanh víi tû lÖ 2 con sè 1 n¨m. ë møc 2 con sè thÊp :11,12% th× nãi chung c¸c t¸c ®éng tiªu cùc kh«ng ®¸n kÓ vµ nÒn kinh tÕ vÉn cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. Nh­ng khi t¨ng ®Õn hai ch÷ sè cao th× l¹m ph¸t sÏ lµm cho gi¸ c¶ chung t¨ng lªn nhanh chãng, g©y biÕn ®éng lín vÒ kinh tÕ, c¸c hîp ®ång ®­îc chØ sè ho¸. Lóc nµy ng­êi d©n tÝch tr÷ hµng ho¸, vµng b¹c, bÊt ®éng s¶n vµ kh«ng bao giê cho vay tiÒn ë møc l·i xuÊt b×nh th­êng. Nh­ vËy l¹m ph¸t sÏ lµm ¶nh h­ëng xÊu ®Õn s¶n xuÊt vµ thu nhËp v× nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña nã kh«ng nhá. Bªn c¹nh ®ã l¹m ph¸t phi m· cßn lµ mèi ®e do¹ ®èi víi sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ Siªu l¹m ph¸t : 3 con sè mét n¨m x¶y ra khi l¹m ph¸t ®ét biÕn t¨ng lªn víi tèc ®é rÊt nhanh, tû lÖ l¹m ph¸t cao. Tèc ®é vµ tû lÖ siªu l¹m ph¸t v­ît xa l¹m ph¸t phi m·, nã nh­ mét c¨n bÖnh chÕt ng­êi, tèc ®é l­u th«ng tiÒn tÖ t¨ng kinh khñng, gi¸ c¶ t¨ng nhanh vµ kh«ng æn ®Þnh, tiÒn lu¬ng thôc tÕ cña ng­êi lao ®éng bÞ gi¶m m¹nh, tiÒn tÖ mÊt gi¸ nhanh chãng, th«ng tin kh«ng cßn chÝnh x¸c, c¸c yÕu tè thÞ tr­êng biÕn d¹ng vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt khin doanh l©m vµo t×nh tr¹ng rèi lo¹n, mÊt ph­¬ng h­íng. Tãm l¹i, siªu l¹m ph¸t lµm cho ®êi sèng vµ nÒn kinh tÕ suy sôp mét c¸ch nhanh chãng. Tuy nhiªn siªu l¹m ph¸t rÊt Ýt x¶y ra. C¨n cø vµo ®Þnh tÝnh : L¹m ph¸t c©n b»ng vµ l¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng. * L¹m ph¸t c©n b»ng : T¨ng t­¬ng øng víi thu nhËp thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng, t¨ng phï hîp víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Do ®ã kh«ng g©y ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng hµng ngµy cña ng­êi lao ®éng vµ dÕn nÒn kinh tÕ nãi chung. *L¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng :T¨ng kh«ng t­¬ng øng víi thu nhËp cña ng­êi lao ®éng.Trªn thùc tÕ lo¹i l¹m ph¸t nµy còng th­êng hay x¶y ra. L¹m ph¸t dù ®o¸n tr­íc ®­îc vµ l¹m ph¸t bÊt th­êng * L¹m ph¸t dù ®o¸n tr­íc : lµ lo¹i l¹m ph¸t x¶y ra hµng n¨m trong mét thêi k× t­¬ng ®èi dµi vµ tû lÖ l¹m ph¸t æn ®Þnh ®Òu ®Æn. Lo¹i l¹m ph¸t nµy cã thÓ dù ®o¸n tr­íc ®­îc tû lÖ cña nã trong c¸c n¨m tiÕp theo.VÒ mÆt t©m lý, ng­êi d©n ®· quen víi t×nh tr¹ng l¹m ph¸t ®ã vµ ®· cã sù chuÈn bÞ tr­íc.Do ®ã kh«ng g©y ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng, ®Õn kinh tÕ. * L¹m ph¸t bÊt th­êng: x¶y ra ®ét biÕn mµ cã thÓ tõ tr­íc ch­a xuÊt hiÖn. Lo¹i l¹m ph¸t nµy ¶nh h­ëng ®Õn t©m lý, ®êi sèng ng­êi d©n v× hä ch­a kÞp thÝch nghi. Tõ ®ã mµ lo¹i l¹m ph¸t nµy sÏ g©y ra biÕn ®éng ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ niÒm tin cña nh©n d©n vµo chÝnh quyÒn cã phÇn gi¶m sót Trong thùc tÕ lÞch sö cña l¹m ph¸t cho thÊy l¹m ph¸t ë n­íc ta ®ang ph¸t triÓn th­êng diÔn ra trong thêi gian dµi, v× vËy hËu qu¶ cña nã phøc t¹p vµ trÇm träng h¬n. Vµ c¸c nhµ kinh tÕ ®· chia l¹m ph¸t thµnh 3 lo¹i víi tû lÖ kh¸c nhau : l¹m ph¸t kinh liªn kÐo dµi trªn 3 n¨m víi tû lÖ l¹m ph¸t d­íi 50% mét n¨m, l¹m ph¸t nghiªm träng th­êng kÐo dµi h¬n 3 n¨m víi tû lÖ l¹m ph¸t trªn 50% vµ siªu l¹m ph¸t kÐo dµi trªn mét n¨m víi tû lÖ l¹m ph¸t trªn 200% mét n¨m. T¸c §éng cña l¹m ph¸t : L¹m ph¸t cã nhiÒu lo¹i,cho nªn còng cã nhiÒu møc ®é ¶nh h­ëng cña l¹m ph¸t ®èi víi nÒn kinh tÕ. XÐt trªn gãc ®é t­¬ng quan, trong mét nÒn kinh tÕ l¹m ph¸t lµ mét nçi lo cña toµn x· héi vµ ta còng thÊy ®­îc c¸c t¸c ®éng cña nã. T¸c ®éng ®Õn lÜnh vùc s¶n xuÊt : ë vÞ trÝ c¸c nhµ s¶n xuÊt, khi tû lÖ l¹m ph¸t cao sÏ lµm cho gi¸ ®Çu vµo vµ ®Çu ra biÕn ®éng kh«ng ngõng g©y ra sù æn ®Þnh gi¶ t¹o cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Sù mÊt gi¸ cña ®ång tiÒn lµm cho v« hiÖu ho¸ ho¹t ®éng ho¹ch to¸n kinh doanh. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt – kinh doanh ë mét vµi doanh nghiÖp cã thÓ thay ®æi g©y ra nh÷ng biÕn ®éng vÒ kinh tÕ. NÕu mét doanh nghiÖp nµo ®ã cã tû xuÊt lîi nhuËn thÊp h¬n l¹m ph¸t sÏ cã nguy c¬ ph¸ s¶n rÊt lín. Tuy nhiªn, xÐt ë gãc ®é nµo ®ã, khi tû lÖ l¹m ph¸t thÊp, kh«ng g©y ¶nh h­ëng ®Õn kinh tÕ th× cã thÓ sÏ kÝch thÝch t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Tõ ®ã sÏ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®i vay ®Ó më réng s¶n xuÊt, s¶n l­îng sÏ t¨ng lªn. Ngoµi ra còng khuyÕn khÝch tiªu dïng, cÇu tiªu dïng t¨ng lªn, do ®ã hµng ho¸ b¸n ch¹y vµ còng lµm s¶n l­îng t¨ng. §èi víi lÜnh vùc l­u th«ng: L¹m ph¸t t¨ng lªn cao thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®Çu c¬ tÝch tr÷ dÉn ®Õn khan hiÕm hµng ho¸. Lóc nµy nh÷ng ng­êi thõa tiÒn vµ giµu cã dïng tiÒn cña m×nh ®Ó v¬ vÐt vµ thu gom hµng ho¸, tµi s¶n, t×nh tr¹ng nµy cµng lµm mÊt c©n ®èi nghiªm träng quan hÖ cung – cÇu hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng lªn nhiÒu h¬n. Ngoµi ra khi tû lÖ l¹m ph¸t khã ph¸n ®o¸n th× viÖc ®Çu t­ vèn vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt sÏ gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro cao. Do cã nhiÒu ng­êi tham gia vµo lÜnh vùc l­u th«ng lªn lÜnh vùc nµy trë lªn hçn lo¹n. TiÒn võa ë trong tay ng­êi b¸n hµng xong l¹i nhanh chãng bÞ ®Èy vµo kªnh l­u th«ng, tèc ®ä l­u th«ng tiÒn tÖ t¨ng vät vµ ®iÒu nµy lµm thóc ®Èy l¹m ph¸t gia t¨ng. §èi víi lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông: L¹m ph¸t lµm cho quan hÖ tÝn dông, th­¬ng m¹i vµ ng©n hµng bÞ thu hÑp. Sè tiÒn ng­êi göi tiÒn vµo ng©n hµng gi¶m ®i rÊt nhiÒu do gi¸ trÞ ®ång tiÒn bÞ gi¶m xuèng. VÒ phÝa hÖ thèng ng©n hµng, do l­îng tiÒn göi vµo ng©n hµng gi¶m m¹nh nªn kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña ng­êi ®i vay, céng víi viÖc sôt gi¸ qu¸ nhanh cña ®ång tiÒn, sù ®iÒu chØnh l·i suÊt tiÒn g­Ø kh«ng lµm an t©m nh÷ng c¸ nh©n, doanh nghiÖp hiÖn ®ang cã l­îng tiÒn mÆt nhµn rçi trong tay.Nh­ vËy ng©n hµng gÆp khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vèn, hÖ thèng ng©n hµng ph¶i lu«n cè g¾ng duy tr× møcl·i suÊt æn ®Þnh. Mµ l·i suÊt thùc = l·i suÊt danh nghÜa – tû lÖ l¹m ph¸t, khi tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng cao, muèn l·i suÊt thùc æn ®Þnh th× l·i suÊt danh nghÜa ph¶i t¨ng lªn cïng víi tû lÖ l¹m ph¸t. Trong khi ®ã ng­êi ®i vay lµ nh÷ng ng­êi cã lîi lín nhê sù mÊt gi¸ ®ång tiÒn nhanh chãng. Do vËy ho¹t ®éng cña hÖ thèng Ng©n hµng kh«ng cßn b×nh th­êng n÷a. Chøc n¨ng kinh doanh tiÒntÖ bÞ h¹n chÕ, kh«ng cßnnguyªn vÑn bëi khi cã l¹m ph¸t th× ch¼ng cã ai tÝch tr÷ tiÒn mÆt d­íi h×nh thøc tiÒn mÆt. T¸c ®éng ®Õn c¸n c©n ng©n s¸ch – chÝnh s¸ch tµi chÝnh cña nhµ n­íc : L¹m ph¸t g©y ra sù biÕn ®éng lín trong gi¸ c¶ vµ s¶n l­îng hµng ho¸, khi l¹m ph¸t x¶y ra th× nh÷ng th«ng tin trong x· héi bÞ ph¸ huû do biÕn ®éng cña gi¸ c¶ vµ lµm cho thÞ tr­êng bÞ rèi lo¹n. Khi ®ã ng­êi ta khã ph©n biÖt ®­îc nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n tèt vµ kÐm. §ång thêi lµm cho nhµ n­íc thiÕu vèn, c¸c kho¶n thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc kh«ng t¨ng. Do ®ã, nhµ n­íc kh«ng cßn ®ñ søc cung cÊp tiÒn cho c¸c kho¶n dµnh cho phóc lîi x· héi, c¸c nghµnh, c¸c lÜnh vùc dù ®Þnh ®­îc chÝnh phñ ®Çu t­ hç trî vèn bÞ thu hÑp l¹i hoÆc kh«ng cã g×. Mét khi ng©n s¸ch nhµ n­íc bÞ th©m hôt th× c¸c môc tiªu c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng kinh tÕ x· héi sÏ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn. Nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t : L¹m ph¸t do cÇu kÐo: §©y chÝnh lµ sù mÊt c©n ®èi trong quan hÖ cung – cÇu. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do tæng cÇu t¨ng qu¸ nhanh trong khi tæng cung kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng kh«ng kÞp. ViÖc t¨ng cung øng tiÒn tÖ lµ nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn viÖc t¨ng cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô. Nh­ng ®©y kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n duy nhÊt lµm t¨ng cÇu. ¸p lùc l¹m ph¸t sÏ t¨ng sau tõ 1 ®Õn 3 n¨m, nÕu cÇu vÒ hµng ho¸ v­ît qu¸ møc cung, song s¶n xuÊt vÉn kh«ng ®­îc më réng hoÆc do sö dung m¸y mãc víi c«ng suÊt giíi h¹n hoÆc v× nh©n tè s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng ®­îc sù ra t¨ng cña cÇu. Sù mÊt c©n ®èi sÏ ®­îc gi¸ c¶ lÊp ®Çy tõ ®ã mµ l¹m ph¸t do cÇu t¨ng lªn (l¹m ph¸t do cÇu kÐm xuÊt hiÖn. Ch¼ng h¹n nh­ ë Mü, sö dông c«ng suÊt m¸y mãc lµ mét chØ sè cã Ých ph¶n ¸nh l¹m ph¸t trong t­¬ng lai ë Mü, sö dông c«ng suÊt m¸y mãc trªn 83% dÉn tíi l¹m ph¸t t¨ng. (Tæng møc gi¸) AS3 P AS2 P3 3 P2 2’ 2 AD3 P1 1’ 1 AD2 AD1 Y 0 Yn Yt (Tæng s¶n phÈm) Lóc ®Çu nÒn kinh tÕ ®¹t ë møc c©n b»ng t¹i ®iÓm 1. Khi c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch muèn cã mét tû lÖ thÊt nghiÖp d­íi møc tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn, hä sÏ ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ®¹t ®­îc chØ tiªu s¶n l­îng lín h¬n møc s¶n l­îng tiÒm n¨ng (Yt > Yn).Tõ ®ã sÏ lµm t¨ng tæng cÇu vµ ®­êng tæng cÇu sÏ dÞch chuyÓn ®Õn AD2 nÒn kinh tÕ chuyÓn ®Õn ®iÓm 1’. Lóc nµy s¶n l­îng ®· ®¹t tíi møc Yt lín h¬n s¶n l­îng tiÒm n¨ng vµ môc tiªu cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®· thùc hiÖn ®­îc. Tuy nhiªn tû lÖ thÊt nghiÖp thùc tÕ thÊp h¬n tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn nªn tiÒn l­¬ng t¨ng vµ ®­êng tæng cung sÏ di chuyÓn ®Õn AS2, ®­a nÒn kinh tÕ tõ ®iÓm 1’ sang 2’. NÒn kinh tÕ quay trë vÒ møc s¶n l­îng tiÒm n¨ng vµ tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn nh­ng ë mét møc gi¸ c¶ P2 > P1 . Lóc nµy tû lÖ thÊt nghiÖp l¹i cao h¬n môc tiªu ban ®Çu. Do ®ã c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch l¹i t×m c¸ch lµm t¨ng tæng cÇu. Qu¸ tr×nh nµy cø tiÕp diÔn vµ ®Èy gi¸ c¶ trong nÒn kinh tÕ lªn cao h¬n. b)L¹m ph¸t do chi phÝ ®Èy : H×nh thøc cña l¹m ph¸t do chi phÝ ®Èy phat sinh tõ phÝa cung, do chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n ®· ®­îc chuyÓn sang ng­êi tiªu dïng. §iÒu nµy chØ cã thÓ ®¹t trong giai ®o¹n t¨ng tr­ëng kinh tÕ khi ng­êi tiªu dïng s½n sµng tr¶ víi gi¸ cao h¬n. VÝ dô : NÕu tiÒn l­¬ng chiÕm mét phÇn ®¸ng kÓ trong chi phÝ s¶n xuÊt vµ dÞch vô vµ nÕu tiÒn l­¬ng t¨ng nhanh h¬n n¨ng xuÊt lao ®éng th× tæng chi phÝ s¶n xuÊt sÏ t¨ng lªn. NÕu nhµ s¶n xuÊt cã thÓ chuyÓn viÖc t¨ng chi phÝ nµy cho ng­êi tiªu dïng th× gi¸ b¸n sÏ t¨ng lªn, c«ng nh©n vµ c¸c c«ng ®oµn sÏ yªu cÇu tiÒn l­¬ng cao h¬n tr­íc ®Î phï hîp víi chi phÝ sinh ho¹t ta­ng lªn ®iÒu ®ã t¹o vßng xo¸y l­îng gi¸. Mét yÕu tè chi phÝ kh¸c lµ gi¸ c¶ nguyªn nhiªn vËt liÖu t¨ng do tû gi¸ t¨ng hîac kh¶ n¨ng kh¶ th¸c h¹n chÕ.Mét vÝ dô ®iÓn h×nh cho thÊy gi¸ c¶ nguyªn nhiªn vËt liÖu lµ gi¸ dÇu th« t¨ng. Trong n¨m 1972-1974 hÇu nh­ gi¸ dÇu quèc tÕ t¨ng 5 lÇn dÉn ®Õn l¹m ph¸t t¨ng tõ 4,6% ®Õn 13,5% b×nh qu©n trªn qoµn thÕ giíi. Ngoµi ra sù suy sôp cña gi¸ dÇu (1980) lµm cho l¹m ph¸t gi¶m xuèng møc thÊp ch­a tõng thÊy. Bªn c¹nh ®ã gi¸ c¶ nhËp khÈu cao h¬n ®­îc chuyÓn cho ng­êi tiªu dïng néi ®Þa còng lµ mét yÕu tè gaay lªn l¹m ph¸t. NhËp khÈu cµng trë lªn ®¾t ®á khi ®ång néi tÖ yÕu ®i hîac mÊt gi¸ so víi ®ång tiÒn kh¸c ASRL ASSL P ASSR1 P0 P1 E1 AD1 P0 E0 ASSR2 AD0 P1 ASLR AD P E1 y1 y0 y* y y* y0 y Chi tiªu qu¸ kh¶ n¨ng cung øng Chi phÝ t¨ng ®Èy gi¸ lªn cao _Khi s¶n l­îng v­ît tiÒm n¨ng _CÇu kh«ng ®æi, gi¸ c¶ t¨ng s¶n §­êng AS cã ®é dèc lín lªn khi l­îng gi¶m xuèng Y0 – Y1 cÇu t¨ng m¹nh, AD – AD1, gi¸ c¶ AS1 – AS2 t¨ng P0 – P1 c)L¹m ph¸t do cung tiÒn tÖ t¨ng cao vµ liªn tôc Theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ häc thuéc phÝa tiÒn tÖ, khi cung tiÒn tÖ t¨ng lªn kÐo dµi lµm cho møc gi¸ t¨ng lªn kÐo dµi vµ g©y ra l¹m ph¸t. Cã thÓ thÊy ng­ìng t¨ng cung tiÒn ®Ó g©y l¹m ph¸t lµ nÒn kinh tÕ toµn dông. Khi nÒn kinh tÕ ch­a toµn dông th× nguån nguyªn nhiªn vËt liÖu cßn nhiÒu, ch­a khai th¸c nhiÒu. Cã nhiÒu nhµ m¸y xÝ nghiÖp bÞ ®ãng cöa ch­a ®i vµo ho¹t ®éng. Do ®ã nh©n viªn nhµn rçi lín vµ tû lÖ thÊt nghiÖp cao … Trong tr­êng hîp nµy, khi t¨ng cung tiÒn th× dÉn ®Õn l·i xuÊt gi¶m ®Õn mét møc ®é nµo ®ã, c¸c nhµ ®Çu t­ thÊy r»ng cã thÓ cã l·i vµ ®Çu t­ t¨ng nhiÒu.tõ ®ã c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp më cöa ®Ó s¶n xuÊt, kinh doanh. Lóc nµy nguyªn nhiªn vËt liÖu b¾t ®Çu ®­îc khai th¸c, ng­êi lao ®éng cã viÖc lµm vµ s¶n l­îng t¨ng lªn. ë nÒn kinh tÕ toµn dông, c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp ®­îc ho¹t ®éng hÕt c«ng suÊt, nguån nguyªn nhiªn vËt liÖu ®­îc khai th¸c tèi ®a. Khi ®ã lùc l­îng lao ®éng ®­îc sö dông mét c¸ch triÖt ®Ó vµ lµm s¶n l­îng t¨ng lªn rÊt nhiÒu. Tuy nhiªn t×nh h×nh sÏ dÉn ®Õn mét vµi kªnh t¾c nghÏn trong l­u th«ng. Ch¼ng h¹n khi c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp ho¹t ®éng hÕt c«ng suÊt sÏ dÉn ®Õn thiÕu n¨ng l­îng, thiÕu lao ®éng, nguyªn vËt liÖu dÇn bÞ han hiÕm …Vai trß cña chÝnh phñ vµ c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc kªnh l­u th«ng nµo bÞ t¾c nghÏn vµ t×m c¸ch kh¬i th«ng nã. NÕu kh«ng sÏ g©y ra l¹m ph¸t.Lóc ®ã s¶n l­îng kh«ng t¨ng mµ gi¸ c¶ t¨ng nhiÒu th× l¹m ph¸t tÊt yÕu sÏ x¶y ra. Trong viÖc chèng l¹m ph¸t c¸c Ng©n hµng trung ­¬ng lu«n gi¶m sót viÖc cung tiÒn. Tr­êng hîp t¨ng cung tiÒn cã thÓ ®¹t ®­îc b»ng hai c¸ch : Ng©n hµng trung ­¬ng in nhiÒu tiÒn h¬n (khi l·i xuÊt thÊp vµ ®iÒu kiÖn kinh doanh tèt ) hîac c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÎ t¨ng tÝn dông. Trong c¶ hai tr­êng hîp s½n cã l­îng tiÒn nhiÒu h¬n cho d©n c­ vµ chi phÝ. VÒ mÆt trung vµ dµi h¹n, ®iÒu ®ã dÉn ®Õn cÇu vµ hµng ho¸ vµ dÞch vô t¨ng. NÕu cung kh«ng t¨ng t­¬ng øng víi cÇu th× viÖc d­ cÇu sÏ ®­îc bï ®¾p b»ng viÖc t¨ng gi¸.Tuy nhiªn gi¸ c¶ sÏ kh«ng t¨ng ngay nh­ng nã sÏ t¨ng sau ®ã 2-3 n¨m. In tiÒn ®Ó trî cÊp cho chi tiªu c«ng céng sÏ dÉn ®Õn l¹m ph¸t nghiªm träng. VÝ dô n¨m 1966-1967, chÝnh phñ Mü ®· sö dông viÖc t¨ng tiÒn ®Ó tr¶ cho nh÷ng chi phÝ leo thang cña cuéc chiÕn tranh taÞ ViÖt Nam, l¹m ph¸t t¨ng tõ 3%(n¨m 1967) ®Õn 6% (n¨m 1970). XÐt trong dµi h¹n l·i xuÊt thùc tÕ (i) vµ s¶n l­îng thùc tÕ (Y) ®¹t møc c©n b»ng, nghÜa lµ (i) vµ (Y) æn ®Þnh. Møc cÇu tiÒn thùc tÕ kh«ng ®æi nªn M/P còng kh«ng ®æi. Suy ra khi l­îng tiÒn danh nghÜa (M) t¨ng lªn th× gi¸ c¶ sÏ t¨ng lªn víi tû lÖ t­¬ng øng. VËy l¹m ph¸t lµ mét hiÖn t­îng tiÒn tÖ. §©y còng chÝnh lµ lý do t¹i sao Ng©n hµng Trung ­¬ng rÊt chó träng ®Õn nguyªn nh©n nµy. d) C¸c nguyªn nh©n kh¸c Ngoµi c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu ®· ®Ò cËp ë trªn, mét sè c¸c nguyªn nh©n kh¸c còng g©y ra l¹m ph¸t. Thø nhÊt cã thÓ kÓ ®Õn lµ t©m lý cña d©n c­. Khi ng­êi d©n kh«ng tin t­ëng vµo ®ång tiÒn cña Nhµ n­íc, hä sÏ kh«ng gi÷ tiÒn mµ ®Èy vµo l­u th«ng b»ng viÖc mua hµng ho¸ dù tr÷ hoÆc ®Çu t­ vµo mét lÜnh lùc kinh doanh nµo ®ã … Nh­ thÕ cÇu sÏ t¨ng lªn mµ cung cÊp kh«ng ®¸p øng ®­îc c©n b»ng cung cÇu trªn thÞ tr­êng hang ho¸ kh«ng cßn n÷a vµ tiÕp tôc ®Èy gi¸ lªn cao, tõ ®ã l¹m ph¸t sÏ x¶y ra. Cã thÓ thÊy gi¸ c¶ t¨ng lªn lµm tiªu dïng t¨ng, cø nh­ vËy sÏ g©y ra xo¸y èc l¹m ph¸t.Thø hai th©m hôt ng©n s¸ch còng cã thÓ lµ mét nguyªn nh©n dÉn ®Õn t¨ng cung øng tiÒn tÖ vµ g©y ra l¹m ph¸t cao. Khi chÝnh phñ l©m vµo t×nh tr¹ng th©m hôt ng©n s¸ch th× cã thÓ kh¾c phôc b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ ®Îe vay vèn tõ ng­êi d©n nh»m bï ®¾p phÇn thiÕu hôt. BiÖn ph¸p nµy kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn c¬ sè tiÒn vµ do vËy mµ lµm t¨ng møc cung øng tiÒn tÖ vµ kh«ng g©y ra l¹m ph¸t. Tuy nhiªn khi sù th©m hôt trÇm träng vµ kÐo dµi th× chÝnh phñ ph¶i ¸p dông biÖn ph¸p in tiÒn.ViÖc ph¸t hµnh tiÒn sÏ ¶nh h­ëng ®Õn c¬ sè tiÒn tÖ lµm t¨ng møc cung øng tiÒn, ®Èy tæng cÇu lªn cao vµ lµm t¨ng thªm tû lÖ l¹m ph¸t. TUy nhiªn,®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ gÆp nhiÒu khã kh¨n v× nguån vèn trªn thÞ tr­êng cßn h¹n chÕ. BiÖn ph¸p in tiÒn ®­îc coi lµ cã hiÖu qu¶ nhÊt. V× thÕ mµ khi th©m hôt ng©n s¸ch cµng nhiÒu vµ cµng kÐo dµi th× tiÒn tÖ sÏ t¨ng theo vµ tû lÖ g©y l¹m ph¸t cµng lín Cßn ®èi víi nh÷ng quèc gia cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th× viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cã lîi h¬n.Nh­ng viÖc ph¸t hµnh nµy kÐo dµi sÏ lµm cÇu vÒ vèn sÏ t¨ng vµ l·i xuÊt t¨ng cao h¬n. Lóc nµy ®Ó gi¶m l·i xuÊt trªn thÞ tr­ßng Ng©n hµng Trung ­¬ng l¹i ph¶i mua vµo c¸c tr¸i phiÕu ®ã. Nh­ thÕ møc cung tiÒn l¹i t¨mg lªn vµ dÔ g©y l¹m ph¸t. Tãm l¹i, nÕu nh­ th©m hôt ng©n s¸ch kÐo dµi th× trong mäi tr­êng hîp vÉn lµm t¨ng cung tiÒn vµ l¹m ph¸t x¶y ra lµ mét ®iÒu ch¾c ch¾n. Mét nguyªn nh©n n÷a cã thÓ g©y ra l¹m ph¸t lµ tû gi¸ hèi ®o¸i. Khi tû gi¸ t¨ng ®ång b¶n tÖ sÏ bÞ mÊt gi¸ Khi ®ã t©m lý nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt trong n­íc muèn ®Èy gi¸ hµng lªn t­¬ng øng víi møc t¨ng tû gi¸ hèi ®o¸i. MÆt khac khi tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng, chi phÝ cho c¸c nguyªn vËt liÖu, hµng ho¸ nhËp khÈu sÏ t¨ng lªn. Do ®ã gi¸ c¶ cña c¸c hµng ho¸ nµy t¨ng lªn cao.§©y chÝnh lµ l¹m ph¸t do chi phÝ ®Èy Bªn c¹nh ®ã c¸c nguyªn nh©n liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc, chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng hîp lý, mÊt c©n ®èi còng x¶y ra l¹m ph¸t. BiÖn ph¸p kh¾c phôc l¹m ph¸t Khi l¹m ph¸t t¨ng cao vµ kÐo dµi sÏ g©y ra nh÷ng hËu qu¶ lín, ¶nh h­ëng trÇm träng ®Õn ®êi sèng nh©n d©n lao ®éng vµ sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. ë mçi n­íc tû lÖ l¹m ph¸t kh¸c nhau víi nh÷ng nguyªn nh©n vµ t¸c ®éng kh¸c nhau. Do ®ã chÝnh phñ ë c¸c n­íc sÏ cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c nhau. Tuú vµo tõng hoµn c¶nh cô thÓ chÝnh phñ sÏ ¸p dông biÖn ph¸p t×nh thÕ vµ c¸c biÖn ph¸p cã tÝnh chiÕn l­îc. Tõ lÞch sö chèng l¹m ph¸t ë c¸c n­íc sÏ cã nh÷ng biÖn ph¸p ®iÓn h×nh sau: Nh÷ng biÖn ph¸p t×nh thÕ: lµ nh÷ng biÖn ph¸p ¸p dông nh»m lµm gi¶m tøc thêi c¬n sèt l¹m ph¸t §Çu tiªn biÖn ph¸p t×nh thÕ mµ c¸c n­íc th­êng ¸p dông lµ gi¶m l­îng tiÒn cung øng trong l­u th«ng. §©y ®­îc gäi lµ biÖn ph¸p th¾t chÆt l­îng cung tiÒn tÖ hay cßn gäi lµ ®ãng b¶ng tiÒn tÖ. Cô thÓ lµ Ng©n hµng trung ­¬ng ngõng thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ t¸i chiÕt khÊu ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông, dõng viÖc mua vµo c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ, kh«ng ph¸t hµnh tiÒn ®Ò bï ®¾p béi chi ng©n s¸ch nhµ n­íc. Bªn c¹nh ®ã, ®Ólµm gi¶m l­îng tiÒn cung øng th× ng©n hµng trung ­¬ng sÏ b¸n c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n, b¸n ngo¹i tÖ, ph¸t hµnh c¸c c«ng cô nî cña chÝnh phñ ®Ó vay tiÒn trong nÒn kinh tÕ. Vµ ng©n hµng còng cã thÓ Ên ®Þnh møc l·i xuÊt cao, tõ ®ã sÏ khuyÕn khÝch ng­êi d©n göi tiÒn vµo ng©n hµng, doanh nghiÖp göi tiÒn kh«ng k× h¹n, dÉn ®Õn l­îng tiÒn trong l­u th«ng gi¶m. TiÕp ®Õn, ®Î kh¾c phôc l¹m ph¸t chÝnh phñ cã thÓ sö dông biÖn ph¸p th¾t chÆt chi tiªu cña m×nh nh­ gi¶m cÇu tiªu dïng cña chÝnh phñ, lµm gi¶m sù t¨ng nhanh cña tæng cÇu. Nhµ n­íc còng cã thÓ h¹n chÕ t¨ng tiÒn l­¬ng lµm gi¶m l­îng cÇu chi tiªu cña d©n c­.Ngoµi ra chÝnh phñ cã thÓ ®i vay vµ xin viÖn trî tõ n­íc ngoµi… Mét biÖn ph¸p n÷a ®­îc ¸p dông lµ c¶i c¸ch tiÒn tÖ khi tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng qu¸ cao trong khi c¸c biÖn ph¸p nªu trªn ch­a ®¹t ®­îc hiÖu qu¶. Cïng víi nh÷ng biÖn ph¸p t×nh thÕ, c¸c n­íc cßn sö dông c¸c biÖn ph¸p chiÕn l­îc nh»m t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn l©u dµi cña nÒn kinh tÕ vµ lµm cho c¬ sè tiÒn tÖ æn ®Þnh bÒn v÷ng. §ã lµ c¸c biÖn ph¸p : §Èy m¹nh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸, më réng l­u th«ng hµng ho¸. Hµng ho¸ trong n­íc ngµy cµng nhiÒu, quü hang t¨ng lªn víi sè l­îng, chñng lo¹i ®a d¹ng phong phó. Ngoµi ra chÝnh phñ cßn nhËp hµng ho¸ vÒ ®Ó bæ xung cho hµng ho¸ thiÕu hôt trong n­íc. XuÊt kho dù tr÷ vµng vµ ngo¹i tÖ ®Ó b¸n cho d©n chóng, ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ ngµnh du lÞch. C¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn chiÕn l­îc c¹nh tranh hoµn h¶o :S¶n phÈm ®Ó ng­êi tiªu dïng chÊp nhËn ®­îc lµ yÕu tè quan träng. Nh­ vËy cÇn ph¶i c¹nh tranh gi¸ c¶ b»ng viÖc t×m mäi c¸ch gi¶m chi phÝ. BiÖn ph¸p chiÕn l­îc kh¸c lµ kiÖn toµn bé m¸y hµnh chÝnh, c¾t gi¶m biªn chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh . §iÒu nµy sÏ lµm gi¶m møc chi tiªu th­êng xuyªn cña Ng©n s¸ch nhµ n­íc. MÆt kh¸c cÇn ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý ®iÒu hµnh Ng©n s¸ch nhµ n­íc dùa trªn viÖc t¨ng c¸c kho¶n thu cho Ng©n s¸ch mét c¸ch hîp lý chèng thÊt thu nh­ thÊt thu vÒ thuÕ vµ ®iÒu chØnh c¸c kho¶n chi phï hîp vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt. PhÇn II : thùc tr¹ng l¹m ph¸t ë viÖt nam Thùc tr¹ng vµ lÞch sö l¹m ph¸t ë ViÖt Nam. Tõ n¨m 1980 trë vÒ tr­íc, l¹m ph¸t còng ®· tån t¹i cña nã kh«ng c«ng khai, c¸c nghÞ quyÕt cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam kh«ng sö dông kh¸i niÖm l¹m ph¸t mµ chØ sö dông côm tõ “ chªnh lÖch gi÷a thu vµ chi gi÷a hµng vµ tiÒn…”;” ThÞ tr­êng vËt gi¸ kh«ng æn ®Þnh…” Sau mét thêi gian, l¹m ph¸t ®· béc ph¸t c«ng khai víi møc béc ph¸t phi m·. §¶ng ®· kÞp thêi nhËn ®Þnh t×nh h×nh nµy. “ Chóng ta ch­a cã chÝnh s¸ch c¬ b¶n vÒ tµi chÝnh g¾n liÒn víi chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vÒ gi¸ c¶, tiÒn tÖ, tÝn dông. C¸c kho¶n chi ng©n s¸ch mang nÆng tÝnh bao cÊp vµ mét thêi gian dµi v­ît qu¸ nguån thu. ViÖc sö dông vèn vay vµ viÖn trî kÐm hiÖu qu¶. TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã g©y ra th©m hôt ng©n s¸ch lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp dÉn ®Õn th©m hôt ng©n s¸ch trÇm träng “. Trong ®iÒu hµnh vÜ m« ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, mäi quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ph¶i quan t©m tíi chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ ®Ó chèng l¹m ph¸t. §èi víi n­íc ta hiÖn nay, kiÒm chÕ l¹m ph¸t, æn ®Þnh gi¸ c¶ ®ang lµ mét vÊn ®Ò lín ®Æt ra trong ®iÒu hµnh cña chÝnh phñ, cña c¸c nhµ qu¶n lý v× sù ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh. Vµ vÒ ph­¬ng diÖn nµy, ViÖt Nam ®· thµnh c«ng. L¹m ph¸t ®· gi¶m tõ h¬n 70% mét n¨m vµo n¨m 1986 xuèng cßn 35% mét n¨m vµo n¨m 1989. §©y lµ mét thµnh c«ng lín, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ tõ nhiÒu yÕu tè nh­ tù do ho¸ nÒn kinh tÕ, ¸p dông mét tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ h¬n, ng­¬i d©n kh«ng cßn tån tr÷ hµng ho¸, vµng vµ ®« la b¾t ®Çu tÝch luü b»ng ®ång tiÒn trong n­íc, xuÊt khÈu dµu th« ngµy cµng t¨ng…Tuy nhiªn, nh÷ng tiÕn bé v­ît bËc trong n¨m 1989 ®· kh«ng ®­îc cñng cè ngay b»ng c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tµi kho¶n thËn träng, do ®ã trong c¸c nhu n¨m 1992 vµ 1993, gi¸ c¶ ®· t¨ng gÇn 70% n¨m. LÞch sö cña l¹m ph¸t ë ViÖt Nam cã thÓ chia thµnh nh÷ng thêi kú nh­ sau : _ Giai ®o¹n thø nhÊt : Tõ n¨m 1980 trë vÒ tr­íc, l¹m ph¸t ®­îc hiÓu gièng nh­ ®Þnh nghÜa cña M¸c, cho nªn chèng l¹m ph¸t lµ t×m mäi c¸ch h¹n chÕ viÖc ph¸t hµnh tiÒn vµo l­a th«ng. _ Thêi kú 1938-1945 : Ng©n hµng §«ng D­¬ng cÊu kÕt víi chÝnh quyÒn thùc d©n Ph¸p ®· l¹m ph¸t ®ång tiÒn §«ng D­¬ng ®Ó vo­ vÐt cña c¶i cña nh©n d©n ViÖt Nam. Sè tiÒn ®ã ®­îc ®em vÒ Ph¸p ®ãng gãp cho cuéc chiÕn chèng ph¸t xÝt §øc. HËu qu¶ n¨ng nÒ cña l¹m ph¸t lµ nh©n d©n ViÖt Nam ph¶i chÞu gi¸ sinh ho¹t tõ n¨m 1939-1945 b×nh qu©n lµ 25 lÇn. _ Thêi kú 1946-1954 : chÝnh phñ ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ do chñ tÞch Hå ChÝ Minh s¸ng lËp vµ l·nh ®¹o ®· ph¸t hµnh ®ång tµi chÝnh thay cho ®ßng §«ng D­¬ng vµ sau ®ã lµ ®ßng ng©n hµng thay cho søc ng­êi, søc cña toµn d©n tiÕn hµnh cuéc kh¸ng chiÕn 9 n¨m ®¸nh ®uæi qu©n x©m l­îc Ph¸p, kÕt qu¶ gi¶i phãng hoµn toµn nöa ®Êt n­íc. _ Thêi kú 1955-1965 : chÝnh phñ tay sai Mü ë miÒn Nam ViÖt Nam liªn tôc l¹m ph¸t ®ßng tiÒn miÒn Nam ®Ó bï l¹i cuéc chiÕn tranh chèng l¹i phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë miÒn Nam. MÆc dï ®­îc chÝnh phñ Mü ®æ vµo miÒn Nam mét khèi l­îng hµng viÖn trî khæn lå, gi¸ trÞ hµng tr¨m tØ USD còng kh«ng thÓ bï ®¾p ®­îc chi phÝ bá ra. _ Thêi kú 1965-1975 : ë miÒn B¾c ViÖt Nam, chÝnh phñ ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc chiÕn tranh chèng Mü cøu n­íc, chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña Mü t¹i miÒn B¾c, gi¶i phãng miÒn Nam thèn nhÊt ®Êt n­íc, ®· ph¸t hµnh sè tiÒn lín (gÊp 3 lÇn tiÒn l­a th«ng cña n¨m 1965 ë miÒn B¾c) ®Ó huy ®éng lùc l­îng toµn d©n ®¸nh th¾ng qu©n x©m l­îc. Nh­ng nhê cã sù viÖn trî to lín cña Liªn X«, Trung Quèc vµ c¸c n­íc XHCN anh em nªn chóng ta ®· h¹n chÕ ®­îc l¹m ph¸t trong thêi gian nµy. _ Thêi kú 1976 ®Õn nay : sau khi thèng nhÊt ®Êt n­íc, chóng ta thiÕu nhiÒu kinh nghiÖm trong thêi b×nh nªn duy tr× qu¸ l©u c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp toµn diÖn, kh«ng më réng s¶n xuÊt. XHCN kh«ng tiÕn hµnh h¹ch to¸n kinh doanh nªn ®· tù g©y cho m×nh nhiÒu khã kh¨n, s¶n xuÊt kh«ng ®ñ tiªu dïng, ng©n s¸ch kh«ng ®ñ chi tiªu, l¹m ph¸t tiÒn giÊy liªn tôc vµ bïng næ d÷ déi víi tû lÖ lªn tíi 3 con sè. Nh­ng kÓ tõ n¨m 1999 ®Õn nay, víi sù chØ ®¹o ®óng ®¾n cña Nhµ n­íc th× l¹m ph¸t hiÖn nay chØ dõng ë møc ®é t­ong ®èi tèt cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ (15-17%). Cã thÓ nãi, ®©y lµ mét thµnh c«ng kh«ng nhá cña ®Êt n­íc ta. §Æc tr­ng cña l¹m ph¸t ë n­íc ta. L¹m ph¸t ë ViÖt Nam còng cã nh÷ng biÓu hiÖn chung gièng víi l¹m ph¸t ë c¸c quèc gia kh¸c nh­ : chØ sè gi¸ c¶ nãi chung t¨ng phæ biÕn do vËy gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn gi¶m. Song l¹m ph¸t ë ViÖt Nam cã ®Æc tr­ng riªng do ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cô thÓ. _ L¹m ph¸t cña mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn trong ®ã khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc cã ®Þa vÞ thèng trÞ. Khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ë ViÖt Nam chiÕm 1 tû träng lín hiÕm cã trªn thÕ giíi. ThÕ nh­ng, khu vùc víi sè vèn ®Çu t­ lín vµ tû lÖ chÊt x¸m cao nµy l¹i chØ cã thÓ lµm ra tõ 30%-37% tæng s¶n phÈm x· héi. C¸c xÝ nghiÖp quèc doanh nh×n chung nép cho ng©n s¸ch nhµ n­íc mét sè tiÒn rÊt thÊp so víi sè tiÒn nhµ n­íc cung cÊp ®Ó bï lç, bï gi¸, cÊp ph¸t tÝn dông, l·i xuÊt thÊp. Ng­îc l¹i, khu vùc t­ nh©n lµm ¨n cã hiÖu qu¶ vµ ®ãng gãp mét phÇn quan träng trong ng©n s¸ch nhµ n­íc. ChÝnh nh÷ng ho¹t ®éng cña c¸c h·ng kinh tÕ nhµ n­íc víi l·i gi¶ lç thËt ®· lµm cho thÞ tr­êng h«nx lo¹n, lç l·i khã kiÓm tra, tõ ®ã hiÖu qu¶ kinh doanh gi¶m sót. Do vËy mµ c«ng t¸c gi¶m sót cña nhµ n­íc kh«ng cã hiÖu qu¶ dÉn ®Õn thu kh«ng ®ñ bï chi vµ l¹m ph¸t x¶y ra. _ L¹m ph¸t cña mét nÒn kinh tÕ ®éc quyÒn mµ nhµ n­íc cã ®Þa vÞ thèn trÞ trªn mäi lÜnh vùc, c¬ chÕ kinh tÕ quan liªu bao cÊp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, mét c«ng ty míi giµnh thÕ ®éc quyÒn ph¶i tiÕn hµnh trang thiÕt bÞ m¸y mãc, tæ chøc lao ®éng, tËp trung nguån vèn…vµ khi ®· ë vÞ trÝ ®éc quyÒn, nã sÏ bãp chÕt c¸c ®Þch thñ kh¸c vµ còng Ýt chó ý h¬n ®Õn viÖc ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt dÉn ®Õn sù suy tho¸i trong kinh doanh. Trªn thùc tÕ, ®éc quyÒn ë ViÖt Nam còng nh­ ë c¸c n­íc XHCN kh¸c ®· khèng chÕ toµn bé c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. Vµ cïng víi c¬ chÕ quan liªu, mÖnh lÖnh ®· triÖt tiªu mÊt c¸c quan hÖ thÞ tr­êng lµm cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam xa l¹ víi thÞ tr­êng. §©y còng lµ nguyªn nh©n gãp phÇn lµm t¨ng l¹m ph¸t. _ Ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn th× l¹m ph¸t ViÖt Nam cã c¬ cÊu gåm nh÷ng ngµnh kÐm hiÖu qu¶ cã sù ­u tiªn ph¸t triÓn. Mäi ng­êi ®Òu thÊy sù mÊt c©n ®èi khi ­u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng (vèn lín, thu håi l·i chËm) _ L¹m ph¸t ë mét n­íc chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña c¸c cuéc chiÕn tranh kÐo dµi do ®ã chi phÝ cho lÜnh vùc quèc phßng lín, tiÒn trî cÊp cho gia ®×nh chÝnh s¸ch nhiÒu. Nh÷ng kho¶n nµy lµm t¨ng th©m hôt ng©n s¸ch vµ t¨ng l¹m ph¸t. _ ViÖt Nam lµ n­íc n«ng nghiÖp mµ lu«n chÞu ¶nh h­ëng cña thiªn tai, h¹n h¸n, mÊt mïa…Do ®ã, ng©n s¸ch hôt ®i do ph¶i trî cÊp cho c¸c vïng bÞ thiªn tai. 3) Nguyªn nh©n dÉn ®Õn l¹m ph¸t ë n­íc ta. PhÇn tr­íc, chóng ta ®· ®Ò cËp ®Õn nguyªn nh©n l¹m ph¸t nãi chung, phÇn nµy ta xÐt ®Õn nguyªn nh©n l¹m ph¸t ë ViÖt Nam ë thêi ®iÓm cô thÓ. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn l¹m ph¸t ë ViÖt Nam cã nhiÒu. _ Thø nhÊt : l¹m ph¸t n¶y sinh tõ trong chÝnh c¸c thÓ chÕ kinh tÕ quan liªu bao cÊp, ®ãng cöa…, h­íng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn c¸c nghµnh cã chi phÝ cao, t¸ch rêi cÇu thÞ tr­êng, c« lËp víi thÕ giíi bªn ngoµi dÉn ®Õn sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu, thu víi chi ng©n s¸ch thÓ hiÖn nÒn kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶, c¸c xÝ nghiÖp lµm ¨n thua lç…§ã lµ nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn l¹m ph¸t phi m·. _ Thø hai : do sù ®iÒu hµnh sai lÇm cña bé m¸y nhµ n­íc, nh­ x¸c ®Þnh c¬ cÊu kh«ng xuÊt ph¸t tõ hiÖu qu¶. Sù ®æi tiÒn vµ t¨ng gi¸ n¨m 1985 lµ chÝnh s¸ch ph¸ gi¸ ®ång tiÒn, lµm gi¶m niÒm tin cña d©n vµo ®ång tiÒn cña nhµ n­íc, chÝnh s¸ch l·i xuÊt thÊp so víi møc tr­ît gi¸ lµm cho ng­êi d©n kh«ng muèn göi tiÕt kiÖm. Sù mÊt c©n ®èi tµi chÝnh g©y l¹m ph¸t qua kªnh tÝn dông, ng©n hµng nhµ n­íc lu«n ph¶i ph¸t hµnh tiÒn ®Ó c©n ®èi c¸c nguån vèn cho vay cña ng©n hµng, ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c nghµnh kinh tÕ vµ x©y dùng c¬ b¶n ngµy cµng t¨ng. Nhµ n­íc l¹i kh«ng chñ ®éng trong viÖc c©n b»ng cung cÇu hµng ho¸, g©y ra sù rèi lo¹n trªn thÞ tr­êng, gi¸ c¶ thay ®æi mét c¸ch bÊt hîp lý so víi gi¸ quèc tÕ. MÆt hµng gi¸ c¶ bÞ nhÝch lªn do c¬n sèt xi m¨ng, thÐp, x¨ng dÇu vµ ngo¹i tÖ. _ Thø ba : cho ®Õn nay, x­¬ng sèng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn lµ c¸c doanh nghiÖp. nh÷ng doanh nghiÖp nµy ®ãng gãp 37% vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc. ViÖc lµm ¨n cña nhiÒu c«ng ty xuÊt nhËp khÈu hµng n¨m nhµ n­íc ph¶i bï lç, bï gi¸ qua lín chiÕm gÇn 40% tæng sè thu chi cho ng©n s¸ch. _ Thø t­ : m«i tr­êng ®Çu t­ chËm c¶i tiÕn, tÝch luü ë trong n­íc cßn ë møc thÊp. §Çu t­ nhòng c«ng tr×nh cã vèn lín, thêi gian thi c«ng kÐo dµi qua søc chÞu ®ùng cña nÒn kinh tÐ trong khi ®ã nguån thu h¹n hÑp, thÊt thu lín. T×nh h×nh ®ã lµm cho nguån tµi chÝnh quèc gia bÞ th©m hôt, kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c nhµ n­íc buéc ph¶i in tiÒn giÊy bï ®¾p vµ ®· g©y ra l¹m ph¸t. _ Thø n¨m : nguyªn nh©n tõ c¬ chÕ kinh tÕ ®éc quyÒn, c¬ chÕ quan liªu bao cÊp nÆng nÒ. Nhµ n­íc can thiÖp s©u vµo c¸c ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. C¸c quan hÖ tiÒn tÖ kh«ng ph¸t huy mét c¸ch ®Çy ®ñ t¸c dông kÝch thÝch, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Cïng víi nh÷ng yÕu kÐm cña nÒn kinh tÕ, chóng ta cßn ®øng tr­íc t¸c ®éng m¹nh mÏ cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®ang lan réng trong khu vùc. phÇn iii : c¸c gi¶i ph¸p kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë n­íc ta C¸c quan ®iÓm vÒ kh¾c phôc l¹m ph¸t. _ T¨ng l·i suÊt ng©n hµng cao h¬n møc l¹m ph¸t : thuyÕt tiÒn tÖ Friedman ®­îc ¸p dông. Muèn kh¾c phôc l¹m ph¸t cÇn ph¶i thi hµnh chÝnh s¸ch “ h¹n chÕ tiÒn tÖ “ hay “ kh¾c khæ “ thu, t¨ng l·i suÊt tÝn dông cña ng©n hµng trung ­¬ng, h¹n chÕ t¨ng l­¬ng, duy tr× thÊt nghiÖp ë møc thÊp. _ C¸c c¸ch tiÕp cËn kh¸c : + §èi víi mäi cuéc siªu l¹m ph¸t vµ l¹m ph¸t phi m·, hÇu nh­ ®Òu g¾n liÒn víi sù t¨ng tr­ëng nhanh chãng vÒ tiÒn tÖ, th©m hôt ng©n s¸ch lín… nªn ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p gi¶m m¹nh tèc ®é t¨ng cung tiÒn, c¾t gi¶m m¹nh mÏ chi tiªu vµ kiÓm so¸t cã hiÖu qu¶ viÖc t¨ng l­¬ng danh nghÜa, ch¾c ch¾n sÏ chÆn ®øng vµ ®Èy lïi l¹m ph¸t. + §èi víi l¹m ph¸t võa ph¶i, muèn kiÒm chÕ vµ ®Èy lïi tõ tõ xuèng møc thÊp h¬n còng ®ßi hái ¸p dông chÝnh s¸ch nãi trªn. Tuy nhiªn, biÖn ph¸p nµy kÐo theo suy tho¸i vµ thÊt nghiÖp – mét gi¸ ®¾t – nªn viÑc kiÓm so¸t chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tµi kho¸ trë nªn phøc t¹p vµ ®ßi hái ph¶i hÕt søc thËn träng. Cã thÓ xo¸ bá l¹m ph¸t hay kh«ng ? C¸i gi¶ ph¶i tr¶ cña viÖc xo¸ bá hoµn toµn l¹m ph¸t kh«ng t­¬ng xøng víi lîi Ých ®em l¹i cña nã, v× vËy c¸c quèc gia th­êng chÊp nhËn l¹m ph¸t ë møc thÊp vµ xö lý ¶nh h­ëng cña nã chØ sè ho¸ c¸c yÕu tè chi phÝ nh­ tiÒn l­¬ng, gi¸ vËt t­, l·i suÊt… §ã lµ c¸ch lµm cho sù thiÖt h¹i cña l¹m ph¸t Ýt nhÊt. C¸c gi¶i ph¸p chèng l¹m ph¸t ë n­íc ta : a) Gi¶i ph¸p cña §¶ng vµ nhµ n­íc : §¶ng cÇn n©ng cao nhËn thøc chÝnh trÞ, kinh tÕ. §¶ng viªn ph¶i theo h­íng ®æi míi trªn mäi lÜnh vùc. §ång thêi nhµ n­íc ph¶i v÷ng m¹nh chuyªn chÝnh v« s¶n, lËp l¹i trËt tù kû c­¬ng x· héi, gi÷ v÷ng phÐp n­íc ph¶i kiªn quyÕt thùc hiÖn nguyªn t¾c tËp chung d©n chñ trong hÖ thèng §¶ng vµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc, ®Êu tranh kh«ng khoan nh­îng, xo¸ bá nh÷ng ®Æc quyÒn, ®Æc lîi, nh÷ng t­ t­ëng côc bé ®Þa ph­¬ng ®ang lµm tr× trÖ, tª liÖt nh÷ng chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch nhµ n­íc. §Ó lµm ®­îc viÖc nµy, nhµ n­íc cÇn ban hµnh nh÷ng ®¹o luËt chung vÒ kinh tÕ, c¸c ®¹o luËt cô thÓ vÒ gi¸ c¶, lao ®éng, t¸i chÝnh, ng©n hµng… lµm c¬ së thèng nhÊt cho viÖc thi hµnh trong c¶ n­íc ®ång thêi ph¶i ®Ò ra chøc n¨ng tho¸i so¸t kiÓm kª cña nhµ n­íc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi… Ngoµi ra, nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Nhµ n­íc cho phÐp c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®­îc kinh doanh trªn nhiÒu lÜnh vùc. Ph¸p luËt cña nhµ n­íc ®¶m b¶o c¸c quyÒn lîi, quyÒn b×nh ®¼ng, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Tõ ®©y, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t¹o nªn ®­îc c¹nh tranh trong ho¹t ®éng, g©y søc Ðp víi nhau ®Ó ®æi míi, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Môc tiªu cô thÓ gi¶m tû lÖ l¹m ph¸t xuèng kho¶ng 30-40% n¨m 1994 vµ d­íi 12% n¨m 1997, n¨m 1999 cßn 3,6%. b) C¸c biÖn ph¸p tiÒn tÖ – tÝn dông, thanh to¸n vµ gi¶i ph¸p cña ng©n hµng trung ­¬ng vµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. “ Kiªn quyÕt ®Èy lïi vµ khèng chÕ l¹m ph¸t, æn ®Þnh vÒ t¨ng c­êng nÒn tµi chÝnh, tiÒn tÖ, t¹o m«i tr­êng cho s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ “. Nh­ vËy, §¶ng ®· thÊy râ tÇm quan träng cña viÖc ®Èy lïi vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t víi viÖc thi hµnh c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tÝn dông, tiÒn tÖ, x©y dùng mét nÒn tµi chÝnh lµnh m¹nh. C¸c gi¶i ph¸p ®ã gåm : + Xo¸ bao cÊp qua tÝn dông + §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi, h¹ c¬n sèt ngo¹i tÖ + §æi míi c¬ cÊu vµ ph­¬ng thøc c©n ®èi ng©n s¸ch, c¶i tiÕn viÖc ph©n cÊp qu¶n lý ng©n s¸ch + TiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý, gi¸o dôc. ViÖc thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy kh«ng n»m ngoµi néi dung hoµn thiÖn chÝnh s¸ch l·i suÊt. Gi¶m hoÆc rót bít vÒ mét khèi l­îng lín giÊy b¹c. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy, chÝnh phñ vµ ng©n hµng th­êng sö dông c¸c h×nh thøc thu hót vèn vµo quü ng©n hµng nh­ sau : _ KhuyÕn khÝch doanh nghiÖp, c¸ nh©n göi tiÒn vµo ng©n hµng (kÓ c¶ tiÒn göi tiÕt kiÖm cña ng­êi d©n ) b»ng c¸ch n©ng cao møc l·i suÊt trªn møc l¹m ph¸t, víi sù sôt gi¸ ®ång b¶ng vµ chÝnh s¸ch b¶o vÖ b¶o hiÓm gi¸ trÞ ®ång vèn göi vµo ng©n hµng. _ Thu hÑp kh¶ n¨ng thanh to¸n cuèi cïng c¸c hèi phiÕu hoÆc kú phiÕu th­¬ng m¹i ®èi víi ng©n hµng th­¬ng m¹i th«ng qua viÖc h¹n chÕ chiÕt khÊu vµ n©ng cao tû lÖ quü vèn lao ®éng. _ Ên ®Þnh gi¸ hèi ®o¸i, hîp lý ®ång b¹c quèc gia theo chÕ ®é mét gi¸ hèi ®o¸i vµ thùc hiÖn nghiªm ngÆt ®iÒu kiÖn qu¶n ký ngo¹i hèi, biÖn ph¸p n¸y cho phÐp ng©n hµng nhµ n­íc thu vÒ mét khèi k­îng tiÒn tÖ ®¸ng kÓ trªn thÞ tr­êng t¨ng thu nhËp ng©n s¸ch, ®ã lµ c¸ch ®Ó bï ®¾p mét phÇn thiÕu hôt c¸n c©n thi chi ng©n s¸ch. _ H¹n chÕ vµ thu hÑp tÝn dông ng©n hµng nãi chung, nhÊt lµ tÝn dông do ho¹t ®éng th­¬ng m¹i thuÇn tuý, hèi ®o¸i trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt hµng tiªu dïng bÞ ®×nh ®èn. Song cã thÓ ra t¨ng khèi l­îng tiªu dïng ng¾n h¹n h­íng vµo s¶n xuÊt h¸ng tiªu dïng thiÕt yÕu b»ng sè ngo¹i tÖ thu ®­îc qua xuÊt khÈu, cung øng dÞch vô ®èi ngo¹i hoÆc vay nî viÖn trî. BiÖn ph¸p nµy cã thÓ gi¶m ®i mét khèi l­îng tiÒn tÖ ®¸ng kÓ do viÖc bu«n b¸n vßng vÌo, ¨n chªnh lÖch gi¸ mµ bÊy l©u nay kh«ng kiÓm so¸t næi. MÆt kh¸c do h­íng tÝn dông ng©n hµng cã lùa chän vµ chó träng tÝnh hiÖu qu¶ cña nã cã thÓ t¹o ra mét khèi l­îng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh b¸n vµ thu tiÒn vÒ, ®ång thêi gi¶m ®i mét khèi l­îng ®¸ng kÓ sè tiÒn sÏ chi cho c¸c kú phiÕu th­¬ng m¹i gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng còng nh­ c¸c ho¹t ®éng t¸i chiÕt khÊu vµ tÝn dông cuèi cïng cña ng©n hµng nhµ n­ãc vµ ng©n hµng th­¬ng m¹i. _ §Ó h¹n chÕ vµ ®iÒu hoµ tÝn dông, ng©n hµng Trung ­¬ng th­êng sö dông c¸c biÖn ph¸p : t¨ng hay gi¶m l·i suÊt ®Ó gi¶m hay t¨ng khèi l­îng tÝn dông, nghÜa lµ ®èi víi c«ng cô l·i suÊt nµy sÏ khuyÕn khÝch hoÆc h¹n chÕ trong ho¹t ®éng kinh doanh, thùc hiÖn mua hay b¸n c¸c chøng kho¸n t¹i thÞ tr­êng bá ngá. §iÒu chØnh gi¸ c¶ vµ sù qu¶n ký cña nhµ n­íc. Nhµ n­íc th¶ næi gi¸ c¶ hÇu hÕt c¸c mÆt hµng, giê ®©y gi¸ c¶ hµng ho¸ do thÞ tr­êng ®Þnh ®o¹t. Nhµ n­íc chØ dõng l¹i ë møc quy ®Þnh mét Ýt mÆt hµng theo gi¸ cña nhµ n­íc ®­a ra. Tõ n¨m 1989, gi¸ c¶ hÇu hÕt c¸c hµng ho¸ ®­îc thÞ tr­êng x¸c ®Þnh, ®Õn nay nhµ n­íc chØ cßn x¸c ®Þnh gi¸ c­íc t¶i liªn l¹c, gi¸ n¨ng l­îng, x¨ng dÇu. Mét sè mÆt hµng quan träng nhµ n­íc can thiÖp b»ng c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ tÝch cùc ch¼ng h¹n nh­ gi¸ g¹o h¹ thÊp, nhµ n­íc bá tiÒn ra mua víi gi¸ cao h¬n thÞ tr­êng tù do ®Ó gi÷ v÷ng vµ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, gi¸ vµng lªn cao, ng©n hµng nhµ n­íc b¸n vµng ra thÞ tr­êng víi møc gi¸ thÊp h¬n ®Ó kÐo gi¸ vµng h¹ xuèng. Víi gi¶i ph¸p nµy, nhµ n­íc ®· xo¸ bá t×nh tr¹ng ng©n s¸ch ph¶i bao cÊp cho c¸c xÝ nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ. Nhµ n­íc ViÖt Nam cho phÐp ng©n hµng quèc gia ®­îc x¸c ®Þnh tû gi¸ ngo¹i tÖ xÊp xØ víi thÞ tr­êng tù do, biÖn ph¸p nµy cã t¸c dông xo¸ bá hiÖn t­îng ®Çu c¬ vµng vµ ngo¹i tÖ g©y rèi lo¹n thÞ tr­êng. HiÖn nay, nhµ n­íc cïng víi ng©n hµng Trung ­¬ng ®ang tiÕn dÇn ®Õn viÖc ®iÒu chØnh gi¸ vµng vµ gi¸ ®« la thoe møc gi¸ c¶ cña thÞ tr­êng thÕ giíi, ®©y lµ mét trong nh÷ng kÕ ho¹ch hoµ nhËp kinh tÕ ViÖt Nam víi thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã, nhµ n­íc më réng quyÒn xuÊt nhËp khÈu më cöa biªn giíi khuyÕn khÝch c¸c nguån nhËp khÈu vµo ViÖt Nam ®· lµm cho thÞ tr­êng ngµy cµng phong phó, lµm cho cung vµ cÇu c©n b»ng h¬n. ViÖc nhËp khÈu vµo ViÖt Nam cßn cã t¸c dông g©y søc Ðp víi hµng ho¸ trong n­íc buéc hä ph¶i n©ng cao chÊt l­îng ®Ó ®¸p øng thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng, ho¹t ®éng nhËp khÈu cÇn cã nhiÒu vèn ngo¹i tÖ, tõ ®ã mµ xuÊt khÈu gia t¨ng. Nhµ n­íc sím thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé mét sè nghµnh trong n­íc, viÖc nµy kh«ng cã nghÜa lµ cÊp nhËp khÈu mµ lµ ®Çu t­ vèn, kü thuËt ®Ó chÊt l­îng hµng ho¸ ®¹t tiªu chuÈn, gi¸ thµnh h¹ ®Ó ®ñ søc c¹nh tranh víi thÞ tr­êng quèc tÕ. ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îcnh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong cuéc sèng l¹m ph¸t nhõ ¸p dông c¸c giaØ ph¸p nªu trªn. Tuú tõng hoµn c¶nh, tõng giai ®o¹n mµ chóng ta cã thÓ linh ho¹t sö dông c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau nh»m ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ lín. kÕt luËn Chóng ta nhËn thøc r»ng qu¸ tr×nh ®Êu tranh chèng l¹m ph¸t kh«ng d¬n gi¶n ngµy mét ngµy hai. Nã lµ bÖnh kinh niªn nh­ng viÖc xo¸ bá hoµn toµn l¹m ph¸t th× c¸i gi¸ ph¶i tr¶ kh«ng t­¬ng xøng víi lîi Ých ®em l¹i. T×nh h×nh diÔn biÕn l¹m ph¸t vµ kh¾c phôc nã t¹i ViÖt Nam rÊt phøc t¹p. L¹m ph¸t ®· hoµnh hµnh c«ng khai khi ViÖt Nam tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ x· héi, xo¸ bá c¬ chÕ quan liªu bao cÊp. Sù c¶i c¸ch kh«ng ®ång bé gi÷a gi¸ c¶ vµ qu¶n lý kinh tÕ dÉn ®Õn khñng ho¶ng trÇm träng. Thµnh c«ng trong c«ng cuéc chèng l¹m ph¸t n¨m 1989 ®­a ®Êt n­íc v­ît lªn chÝnh lµ sù ®æi míi trong nhËn thøc qu¶n lý kinh tÕ cña §¶ng vµ nhµ n­íc ta. Kinh tÕ æn ®Þnh lµm tiÒn ®Ò cho sù thµnh c«ng cña c¸c thµnh tùu trong lÜnh vùc gi¸o dôc, khoa häc, chÝnh trÞ… Tuy nhiªn, l¹m ph¸t lu«n r×nh rËp vµ ®e do¹ chóng ta bÊt cø lóc nµo. ChÝnh v× vËy §¶ng vµ nhµ n­íc ph¶i lu«n thËn träng trong mçi b­íc ®i cña m×nh ®Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ n­íc nhµ ph¸t triÓn v÷ng m¹nh, lµm nÒn t¶ng ®Ó ph¸t triÓn khoa häc, gi¸o dôc, ®uæi kÞp sù ph¸t triÓn cña c¸c n­íc trong khu vùc nãi riªng vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi nãi chung. §iÒu nµy kh«ng chØ cña riªng ai mµ cña tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ doanh nghiÖp trÎ vµ cña toµn x· héi. Víi viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò l¹m ph¸t cña b¶n th©n vµ nhê cã sù gióp ®ì cña gi¸o viªn h­íng dÉn cña nh÷ng tµi liÖu mµ c¸c gi¸o viªn vµ b¹n bÌ cung cÊp, em ®· cè g¾ng tíi møc cao nhÊt ®Ó hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Tuy vËy, v× kiÕn thøc cßn h¹n chÕ ®Æc biÖt lµ kiÕn thøc thùc tÕ, bµi viÕt nµy chØ lµ nh÷ng thu nhÆt b­íc ®Çu mang tÝnh chÊt c¬ së cho viÖc ph¸t triÓn nhËn thøc sau nµy. Em hy väng ®©y lµ c¸ch tiÕp cËn cã hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu nÒn kinh tÕ nãi chung vµ l¹m ph¸t nãi riªng. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Lý thuyÕt tµi chÝnh tiÒn tÖ - NXB Thèng Kª - Chñ biªn TS. NguyÔn H÷u Tµi 2. Lý thuyÕt tiÒn tÖ - Ng©n hµng §H KTTPHCM 3. Lý ThuyÕt tµi chÝnh tiÒn tÖ - Bé V¨n ho¸ - §HTC 4. Kinh tÕ häc Samulson 5. T¹p chÝ thÞ tr­êng gi¸ c¶ 6. Thêi b¸o kinh tÕ 7. T¹p chÝ tµi chÝnh 8. T¹p chÝ thÞ tr­êng tµi chÝnh - tiÒn tÖ. Môc lôc Më §Çu 1 Néi Dung : I> Lý luËn chung vÒ l¹m ph¸t 2 C¸c kh¸i niÖm vÒ l¹m ph¸t 2 Ph©n lo¹i l¹m ph¸t 3 T¸c ®éng cña l¹m ph¸t 5 a)T¸c ®éng ®Õn lÜnh vùc s¶n xuÊt 5 b)T¸c ®éng ®Õn lÜnh vùc l­u th«ng 6 c)T¸c ®éng ®Õn lÜnh vùc tiÒn tÖ,tÝn dông 6 d)T¸c ®éng ®Õn c¸n c©n ng©n s¸ch – chÝnh s¸ch tµi chÝnh cña Nhµ n­íc 7 4)Nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t 7 a)L¹m ph¸t do cÇu kÐo 7 b)L¹m ph¸t do chi phÝ ®Èy 8 c)L¹m ph¸t do cung tiÒn tÖ t¨ng cao vµ liªn tôc 10 d)C¸c nguyªn nh©n kh¸c 11 5)BiÖn ph¸p kh¾c phôc l¹m ph¸t 12 II>Thùc tr¹ng l¹m ph¸t ë ViÖt Nam 14 1)LÞch sö cña l¹m ph¸t 14 2)§Æc tr­ng cña l¹m ph¸t 16 3)Nguyªn nh©n dÉn ®Õn l¹m ph¸t ë n­íc ta 17 III>C¸c gi¶i ph¸p kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë ViÖt Nam 19 1)C¸c quan ®iÓm vÒ kh¾c phôc l¹m ph¸t 19 2)Gi¶i ph¸p chèng l¹m ph¸t 19 a)Gi¶i ph¸p cña nhµ n­íc 19 b)C¸c biÖn ph¸p vÒ tiÒn tÖ – tÝn dông, thanh to¸n vµ gi¶i ph¸p cña ng©n hµng Trung ­¬ng vµ ng©n hµng th­¬ng m¹i................................................................20 c §iÒu chØnh gi¸ c¶ vµ sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc 21 C>KÕt LUËn 23