Đề tài Lập kế hoạch kiểm toán tài chính tại Công ty Kiểm toán Việt Nam

ong b­íc nµy vµ b­íc tiÕp theo cña giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cô thÓ, nhãm kiÓm to¸n sÏ thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n nh»m cô thÓ ho¸ viÖc thùc hiÖn c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra ®· ®­îc lËp kÕ ho¹ch cho tõng sai sãt tiÒm tµng. ë b­íc nµy nhãm kiÓm to¸n sÏ nhËn diÖn vµ thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra c¸c qóa tr×nh kiÓm so¸t mµ ®· ®­îc kh¸ch hµng thiÕt lËp cho mçi sai sãt tiÒm tµng. C¸c thñ tôc kiÓm tra qóa tr×nh kiÓm so¸t ®­îc sö dông lµ kiÓm tra, quan s¸t, pháng vÊn vµ lµm viÖc l¹i. Tuy nhiªn trong thùc tÕ kiÓm tra t¹i V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh, nhãm kiÓm to¸n kh«ng cÇn thiÕt ph¶i nhËn diÖn vµ thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t bëi v× ngay tõ b­íc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t, KTV ®· kÕt luËn r»ng hÖ thèng kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng cã thÓ tin cËy ®­îc nªn KTV cã thÓ dùa vµo hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng ®Ó tiÕn hµnh kiÓm to¸n. Nh­ng nhãm kiÓm to¸n vÉn kh«ng lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t vµ thay vµo ®ã KTV lùa chän ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n kh«ng dùa vµo hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng nªn khi lùa chän ®é tin cËy cña c¸c sai sè tiÒm tµng cã rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn ®­îc, nhãm kiÓm to¸n ®· lùa chän ®é tin cËy mÆc ®Þnh R=0 vµ lùa chän ®é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt R=3. T­¬ng tù ®èi víi c¸c sai sè tiÒm tµng mµ kh«ng cã rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn ®­îc, ®é tin cËy mÆc ®Þnh ®­îc nhãm kiÓm to¸n lùa chän lµ R=1 vµ ®é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt R=2. VËy víi 2 møc ®é tin cËy nµy nhãm KTV ®· ®¹t ®­îc møc ®é tin cËy kiÓm to¸n mong muèn vµ KTV còng kh«ng cÇn ph¶i tiÕn hµnh c¸c thñ tôc kiÓm tra qu¸ tr×nh kiÓm so¸t. 3.4. LËp kÕ ho¹ch kiÓm tra chi tiÕt. B­íc tiÕp theo trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra cô thÓ, nhãm kiÓm to¸n tiÕn hµnh lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra chi tiÕt cho tõng sè d­ tµi kho¶n cô thÓ vµ sai sãt tiÒm tµng liªn quan ®Õn TK ®ã. ë b­íc nµy, KTV sÏ thiÕt lËp c¸c thñ tôc ph©n tÝch c¬ b¶n hoÆc c¸c b­íc kiÓm tra chi tiÕt hoÆc kÕt hîp c¶ hai h×nh thøc nµy ®Ó ®­a ra sù ®¶m b¶o hîp lý cho tõng sè d­ tµi kho¶n vµ tõng sai sãt tiÒm tµng ®èi víi mçi sè d­ tµi kho¶n vµ sai sãt tiÒm tµng liªn quan, KTV sÏ lËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt theo mét trong bèn møc ®é, tuú thuéc vµo c¸c rñi ro chi tiÕt ®­îc ph¸t hiÖn vµ møc ®é tin cËy cña KTV vµo hÖ thèng KSNB. Bèn møc ®é kiÓm tra chi tiÕt ®ã lµ: § KiÓm tra chi tiÕt ë møc ®é tËp trung: c«ng viÖc nµy sÏ ®­îc thùc hiÖn nÕu KTV x¸c ®Þnh ®­îc rñi ro chi tiÕt liªn quan tíi sè d­ tµi kho¶n vµ c¸c sai sãt tiÒm tµng vµ kh«ng dùa vµo c¸c b­íc kiÓm so¸t nh»m gi¶m bít rñi ro cña kh¸ch hµng. C¸c b­íc kiÓm tra nµy hiÕm khi ®­îc thùc hiÖn cïng víi viÖc sö dông c¸c kü thuËt thèng kª. Vµ nÕu cã sö dông c¸c kü thuËt ®ã th× KTV sÏ thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt víi møc ®é tin cËy R=0.3. § KiÓm tra chi tiÕt ë møc ®é trung b×nh: Møc ®é nµy ®­îc tiÕn hµnh nÕu KTV kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc c¸c rñi ro chi tiÕt liªn quan ®Õn sè d­ tµi kho¶n còng nh­ kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc c¸c sai sè tiÒm tµng vµ KTV kh«ng tin cËy vµo hÖ thèng kÕ to¸n cña kh¸ch hµng. Trong tr­êng hîp nµy nÕu KTV sö dông c¸c kü thuËt thèng kª th× KTV sÏ thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt ë møc ®é tin cËy R=0.2. § KiÓm tra chi tiÕt ë møc ®é c¬ b¶n: KTV sÏ tiÕn hµnh c«ng viÖc nµy khi KTV dùa vµo c¸c quy ®Þnh kiÓm so¸t nh»m gi¶m rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn ®­îc. Vµ nÕu nh­ KTV ph¸t hiÖn ®­îc c¸c rñi ro chi tiÕt th× KTV vÉn cã thÓ tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt ë møc ®é c¬ b¶n nªn KTV tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c b­íc kiÓm so¸t ®Ó kh¼ng ®Þnh sù tin cËy cña hÖ thèng kÕ to¸n cña kh¸ch hµng. Vµ trong tr­êng hîp nµy nÕu sö dông c¸c kü thuËt thèng kª th× KTV sÏ thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt ë ®é tin cËy R=0.7. § KiÓm tra chi tiÕt ë møc ®é ®¹i diÖn: §­îc ¸p dông khi KTV kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc c¸c rñi ro chi tiÕt liªn quan ®Õn sè d­ tµi kho¶n vµ c¸c sai sãt tiÒm tµng vµ qua viÖc kiÓm tra c¸c b­íc kiÓm so¸t nh»m x¸c ®Þnh c¸c sai sãt tiÒm tµng trong n¨m hiÖn hµnh, KTV kÕt luËn lµ quy tr×nh kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng hiÖu qu¶. §Æc ®iÓm thêi gian vµ ph¹m vi cña c¸c b­íc kiÓm tra chi tiÕt kiÓm so¸t còng nh­ theo yªu cÇu cña c¸c chuÈn mùc nghÒ nghiÖp vÒ kiÓm to¸n. Trong b­íc nµy, KTV sÏ thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau: Lùa chän c¸c thñ tôc kiÓm tra thÝch hîp. KiÓm tra c¸c sè d­ tµi kho¶n nhá (sè d­ tµi kho¶n cã gi¸ trÞ nhá hay gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt - MP) X¸c ®Þnh thêi gian cña c¸c thñ tôc kiÓm tra vµ cña c¸c thñ tôc ph©n tÝch c¬ b¶n. X¸c ®Þnh ph¹m vi c¸c b­íc kiÓm tra chi tiÕt. Sö dông ma trËn kiÓm tra. KiÓm tra c¸c ­íc tÝnh kÕ to¸n. §Ó hç trî cho KTV trong viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra chi tiÕt, ®èi víi mçi tµi kho¶n trªn BCTC, phÇn mÒm kiÓm to¸n AS/2 ®Òu ®­a ra mét ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu trong ®ã bao gåm c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt c¬ b¶n nhÊt th­êng ®­îc sö dông ®Ó kiÓm tra c¸c sai sãt tiÒm tµng cña tµi kho¶n ®ã. Víi sù gióp ®ì nµy, c«ng viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra chi tiÕt cña KTV sÏ lµ c¨n cø vµo tæng hîp cô thÓ cña tõng cuéc kiÓm to¸n, KTV c©n nh¾c lùa chän c¸c thñ tôc kiÓm to¸n thÝch hîp cho cuéc kiÓm to¸n hiÖn hµnh tõ c¸c thñ tôc ®· cho s½n trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu; söa ®æi c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®· cã hoÆc tù thiÕt kÕ bæ sung thªm c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®­îc ®­a ra trong ch­¬ng tr×nh mÉu nÕu theo ®¸nh gi¸ cña nhãm kiÓm to¸n c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®· ®­îc ®­a ra trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu ch­a bao qu¸t hÕt c¸c sai sãt tiÒm tµng cã liªn quan hoÆc ch­a ®ñ c¸c h­íng dÉn cÇn thiÕt ®Ó phôc vô cho viÖc kiÓm tra tÝnh träng yÒu cña tµi kho¶n nµy. ë ®©y chóng ta cÇn nhÊn m¹nh r»ng viÖc phÇn mÒm AS/2 ®­a ra ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mçi cho tµi kho¶n trªn BCTC chØ lµ 1 viÖc lµm mang tÝnh chÊt hç trî chø kh«ng thÓ thay thÕ hoµn toµn KTV trong viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chi tiÕt. ChÝnh KTV míi lµ ng­êi trùc tiÕp quyÕt ®Þnh lùa chän, bæ sung vµ söa ®æi c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®· cã trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu, lµm cho ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu trë thµnh mét ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mang tÝnh kh¶ thi trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi cuéc kiÓm to¸n. Nh÷ng c«ng viÖc nµy kh«ng ®ßi hái kiÕn thøc, kinh nghiÖm mµ c¶ sù n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña tõng KTV tr­íc sù ®a d¹ng, mu«n mµu mu«n vÎ cña mçi cuéc kiÓm to¸n. Víi sè liÖu ®· biÕt, nhãm kiÓm to¸n tÝnh ®­îc mÉu cÇn kiÓm tra ®èi víi mçi sai sãt tiÒm tµng cña mçi sai sãt tiÒm tµng cña tµi kho¶n ®ang ®­îc kiÓm to¸n nh­ sau: SDTK cÇn kiÓm tra (P) Sè mÉu cÇn kiÓm tra (N) = B­íc chän mÉu (J) Gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt (MP) B­íc chän mÉu (J) = ChØ sè ®é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt (R) Víi sè l­îng mÉu ®· tÝnh ®­îc, KTV tiÕn hµnh chän mÉu dùa trªn sù ph¸n xÐt cña KTV. Cô thÓ lµ nh÷ng kho¶n môc mµ theo sù ph¸n xÐt cña KTV lµ cã nhiÒu sai ph¹m liªn quan ®Õn rñi ro chi tiÕt ®­îc ph¸t hiÖn th× sÏ ®­îc chän tr­íc vµ tiÕp tôc cho ®Õn khi chän ®ñ mÉu. Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n t¹i V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh, ®èi víi c¸c sai sãt tiÒm tµng cã rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn ®­îc, nhãm kiÓm to¸n ®· c©n nh¾c vµ lùa chän c¸c thñ tôc kiÓm to¸n sau: C¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®· lùa chän ®­îc lùa chän ®­îc tr×nh bµy d­íi d¹ng tæng hîp. Néi dung cô thÓ cña c¸c thñ tôc kiÓm to¸n nµy ®· ®­îc ghi ®Çy ®ñ trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu cho tõng tµi kho¶n nªn KTV ë b­íc nhãm kiÓm to¸n kh«ng ghi chi tiÕt néi dung cña tõng thñ tôc kiÓm to¸n. (Xem b¶ng 6: LËp kÕ ho¹ch kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi c¸c sai sãt tiÒm tµng cã rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn ®­îc cña V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh). B¶ng 6: LËp kÕ ho¹ch kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi c¸c sai sãt tiÒm tµng cã rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn ®­îc cña V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh (tham chiÕu 1811). Rñi ro chi tiÕt TK bÞ ¶nh h­ëng Sai sãt tiÒm tµng Thñ tôc KiÓm to¸n Kho¶n ph¶i thu kh¸c cã thÓ bÞ khai t¨ng C¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c TÝnh ®¸nh gi¸ TÝnh hiÖn h÷u TÝnh ®óng kú -KiÓm tra tÝnh thÝch ®¸ng cña c¸c thñ tôc vµ chÝnh s¸ch ghi nhËn doanh thu - LÊy x¸c nhËn c¸c kho¶n ph¶i thu . - KiÓm tra tÝnh ®óng kú cña doanh thu míi nhÊt vµ ph©n tÝch sù biÕn ®éng sè d­, biÕn ®éng nµy ph¶i thu n¨m nay so víi n¨m tr­íc Dù phßng cho chi phÝ ph¸t sinh trong n¨m 1998 gi¶m so víi sè thùc tÕ Dù phßng cho chi phÝ ph¸t sinh trong n¨m 1998 TÝnh hiÖn h÷u TÝnh ®¸nh gi¸ - Ph©n tÝch nguyªn nh©n biÕn ®éng - Thu thËp ®Çy ®ñ c¸c quyÕt ®Þnh cña H§QT/ BG§ - KiÓm tra viÖc tÝnh to¸n theo chÝnh s¸ch cña ci«ng ty M¸ymãc thiÕt bÞ bÞ ghi t¨ng lªn so víi thùc tÕ M¸y mãc thiÕt bÞ TÝnh hiÖn h÷u TÝnh ®¸nh gi¸ - KiÓm tra c¸c chÝnh s¸ch, thñ tôc vÒ mua b¸n thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh. - KiÓm tra chi tiÕt t¨ng gi¶m TSC§, ®­îc tÝnh khÊu hao h¹ch to¸n vµ viÖc ph©n lo¹i TSC§ Chi phÝ khÊu hao c«ng tr×nh XDCB gi¶m so víi thùc tÕ do ch­a t¹m ghi t¨ng nguyªn gi¸ c«ng tr×nh ®Ó tÝnh KH Chi phÝ qu¶n lý TÝnh hiÖn h÷u - Thu thËp toµn bé c¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn ho¹t ®éng XDCB t¹i ®¬n vÞ, kiÓm tra tÝnh hîp lý, hîp lÖ cña c¸c chøng tõ thu thËp ®­îc. - KiÓm tra c¸c c«ng v¨n ®Ò nghÞ cña ®¬n vÞ ®· ®­îc TCT chÊp nhËn, kÕ ho¹ch ®Çu t­ XDCB ®­îc TCT phª duyÖt C¸c kho¶n thu gi¶m chi phÝ KDBH gèc ghi t¨ng so víi thùc tÕ C¸c kho¶n thu gi¶m chi phÝ KDBH gèc TÝnh hiÖn h÷u TÝnh ®óng kú - Ph©n tÝch nguyªn nh©n biÕn ®éng chi tiÕt cña tõng chi phÝ, cóa n¨m nay so víi n¨m tr­íc. - §¸nh gi¸ chÝnh s¸ch kÕ to¸n vÒ thêi ®iÓm ghi nhËn, ph­¬ng ph¸p tÝnh Ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c ghi gi¶m so víi thùc tÕ Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c TÝnh ®óng kú TÝnh hiÖn h÷u - KiÓm tra ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n, ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña n¨m nay so víi n¨m tr­íc. KiÓm tra viÖc quy ®æi ngo¹i tÖ Göi th­ x¸c nhËn §èi víi c¸c sai sãt tiÒm tµng kh«ng cã rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn ®­îc, nhãm kiÓm to¸n còng lùa chän c¸c thñ tôc kiÓm to¸n tõ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu cho tõng sai sãt tiÒm tµng theo c¸ch ®· tr×nh bµy ë trªn. 3.5. Tæng hîp vµ phæ biÕn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. §©y lµ b­íc cuèi cïng cña giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, trong b­íc nµy KTV cao cÊp trong nhãm kiÓm to¸n sÏ tæng hîp toµn bé c¸c kÕt luËn, ®¸nh gi¸ vµ nh÷ng th«ng tin quan träng nhÊt ®· thu ®­îc trong suèt giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµo b¶ng tæng hîp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Néi dung chi tiÕt cña b¶ng tæng hîp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n thay ®æi theo quy m«, h×nh thøc vµ ®é phøc t¹p cña cuéc kiÓm to¸n. Møc ®é chi tiÕt cña c¸c th«ng tin trong b¶ng còng nh­ cÊu tróc cña b¶ng l­u trong hå s¬ hiÖn hµnh sÏ ®­îc chñ phÇn hïn kiÓm to¸n x¸c ®Þnh. Nh­ng th«ng th­êng, b¶n tæng hîp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n bao gåm nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: ¨ §¸nh gi¸ vµ h­íng xö lý cña KTV vÒ rñi ro kiÓm to¸n. ¨C¸c vÊn ®Ò träng yÕu ®­îc ph¸t hiÖn qua viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t, mµ ®iÓn h×nh lµ: + Nh÷ng hiÓu biÕt còng nh­ ®¸nh gi¸ ban ®Çu cña KTV vÒ m«i tr­êng kiÓm so¸t + Quy ®Þnh cña KTV vÒ møc ®é träng yÕu vµ gi¸ tri träng yÕu chi tiÕt. + Møc ®é ¸p dông vi tÝnh cña kh¸ch hµng vµ quyÕt ®Þnh cña KTV vÒ viÖc sö dông mét chuyªn gia trî gióp vÒ m¸y vi tÝnh. + Nh÷ng thay ®æi trong ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng mµ ¶nh h­ëng ®Õn hîp ®ång kiÓm to¸n. + Møc ®é tin cËy cña hÖ thèng kÕ to¸n. + C¸c môc tiªu chñ yÕu trong viÖc phôc vô kh¸ch hµng. ¨ §¸nh gi¸ cña KTV vÒ rñi ro chi tiÕt ®­îc ph¸t hiÖn vµ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®èi víi c¸c rñi ro, bao gåm nh÷ng néi dung sau: + Tæng hîp tÊt c¶ c¸c rñi ro chi tiÕt ®­îc ph¸t hiÖn ®èi víi tõng SDTK vµ møc ®é sai sãt tiÒm tµng liªn quan. + Tæng hîp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cho tõng SDTK vµ c¸c sai sãt tiÒm tµng liªn quan mµ KTV ®· ph¸t hiÖn ®­îc c¸c rñi ro chi tiÕt liªn quan tíi TK ®ã vµ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®Ó h¹n chÕ rñi ro ®ã. Sau khi kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®­îc tæng hîp vµ l­u vµo hå s¬ hay ®­îc chøng minh b»ng c¸c tµi liÖu, b¶ng tæng hîp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n sÏ ®­îc phæ biÕn chÝnh thøc tíi mäi thµnh viªn trong nhãm kiÓm to¸n ®Ó b¶o ®¶m r»ng mçi thµnh viªn ®Òu n¾m v÷ng nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhÊt cña cuéc kiÓm to¸n, tõ ®ã gãp phÇn thùc hiÖn kiÓm to¸n cã chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n còng ®­îc th«ng b¸o cho kh¸ch hµng ®Ó b¶o ®¶m r»ng nh÷ng ®ßi hái kú väng cña kh¸ch hµng ®· ®­îc ®¸p øng còng nh­ ®Ó kh¸ch hµng thÊy ®­îc gi¸ trÞ vµ chÊt l­îng cña c¸c dÞch vô mµ KTV cung cÊp. ¨ Do vËy, môc ®Ých cña viÖc tæng hîp vµ phæ biÕn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chÝnh lµ ®Ó: + Nªu lªn nh÷ng vÊn ®Ò rñi ro ph¸t hiÖn ®­îc th«ng qua lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t vµ c¸c ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ rñi ro cña KTV còng nh­ ®­a ra quyÕt ®Þnh vÒ ®é tin cËy vµo hÖ thèng kiÓm so¸t. + §­a ra b»ng chøng ®Ó kh¼ng ®Þnh kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®­îc lËp ra lµ hîp lý. Khi kÕt thóc giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, ngoµi viÖc tæng hîp vµ phæ biÕn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, KTV sÏ tæng hîp c¸c thñ tôc kiÓm to¸n mµ tr­íc ®©y ®· ®­îc KTV thiÕt kÕ dùa trªn ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu ®Ó tiÕn hµnh lËp ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n chÝnh thøc cho tµi kho¶n ®ã. §èi víi V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh, B¶ng tæng hîp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n bao gåm nh÷ng néi dung sau: B¶ng sè 13: B¶ng tæng hîp KHKT (tham chiÕu 1810) Rñi ro kiÓm to¸n ®­îc ®¸nh gi¸ ë phÇn 1210: Trung b×nh V Cao h¬n trung b×nh Rñi ro rÊt cao Rñi ro ®­îc ph¸t hiÖn cã liªn quan vµ ¶nh h­ëng tíi toµn bé cuéc kiÓm to¸n hoÆc ¶nh h­ëng träng yÕu tíi BCTC (tõ 1210) kh«ng ? V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh hiÖn t¹i ®ang sö dông c«ng thøc vµ c¸ch tÝnh phÝ vµ dù phßng b¶o hiÓm nh©n thä phøc t¹p. Nh÷ng sè liÖu dù b¸o kiÓm to¸n quan träng phøc t¹p, bÊt th­êng vµ h¬n møc trung b×nh. N¨m 2001 lµ n¨m ®Çu tiªn LuËt kinh doanh b¶o hiÓm cã hiÖu lùc, kÌm theo viÖc ban hµnh LuËt lµ c¸c NghÞ ®Þnh, Th«ng t­ h­íng dÉn chi tiÕt viÖc thi hµnh LuËt. C¸c NghÞ ®Þnh vµ Th«ng t­ nµy ra ®êi ®· thay thÕ cho 1 lo¹i c¸c NghÞ ®Þnh vµ Th«ng t­ cò dÉn ®Õn n¨m 2001 bÞ chia thµnh 2 giai ®o¹n râ rÖt lµ: + Giai ®o¹n 1: Tõ 1/1/2001 ®Õn 16/8/2001 - ¸p dông theo quy ®Þnh cò. + Giai ®o¹n 2: Tõ 16/8/2001 ®Õn 31/12/2001 - ¸p ®ông theo quy ®Þnh míi. §¸nh gi¸ ban ®Çu cña KTV vÒ MTKS M«i tr­êng kiÓm so¸t tá ra cã hÖ thèng kÕ to¸n ®¸ng tin cËy vµ hÖ thèng KSNB hiÖu qña. Møc ®é sö dông m¸y vi tÝnh cña kh¸ch hµng. HÖ thèng vi tÝnh cña V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®èi víi hÖ thèng kÕ to¸n vµ lËp BCTC. H­íng xö lý rñi ro cña KTV: Møc ®é träng yÕu vµ gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt. ChØ tiªu N¨m 2000 N¨m 1999 Møc ®é träng yÕu 7740,125 10.036,4 Gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt 6.192,1 8.029,12 Rñi ro chi tiÕt ®­îc ph¸t hiÖn: Chi tiÕt rñi ro TK bÞ ¶nh h­ëng Sai sãt tiÒm tµng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n * Thñ tôc kiÓm to¸n ** * Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n ¸p dông gåm 2 ph­¬ng ph¸p: + Thùc hiÖn kiÓm tra c¸c b­íc kiÓm so¸t nh»m gi¶m bít rñi ro chi tiÕt, thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt ë møc ®é c¬ b¶n +Thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt toµn bé. ** Thñ tôc kiÓm to¸n ®­a ra ë ®©y lµ c¸c b­íc mµ KTV sÏ tiÕn hµnh ®Ó xö lý ®­îc rñi ro chi tiÕt ®èi víi TK cô thÓ. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n cho tõng TK träng yÕu mµ rñi ro chi tiÕt kh«ng ®­îc ph¸t hiÖn. Tham chiÕu Tµi kho¶n (TK) 4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. B­íc nµy cña qóa tr×nh kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn sau khi lËp xong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chi tiÕt, nhãm KTV cña VACO sÏ thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®· thiÕt kÕ trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n cho tõng kho¶n môc. ë ®©y sÏ kh«ng tr×nh bµy cô thÓ viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n nµy mµ chØ nªu lªn mèi quan hÖ gi÷a c¸c b­íc c«ng viÖc thùc hiÖn. §èi víi V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh, do nhãm kiÓm to¸n kh«ng dùa vµo hÖ thèng KSNB ®Ó tiÕn hµnh kiÓm to¸n nªn nhãm kiÓm to¸n sÏ tiÕn hµnh ngay c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt cho tõng kho¶n môc, nÕu ph¸t hiÖn ra bÊt kú mét sai ph¹m nµo th× KTV sÏ so s¸nh møc ®é sai ph¹m ®ã víi gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt ®· ®­îc x©y dùng. NÕu møc ®é sai ph¹m nµy lín h¬n gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt, tøc lµ sai ph¹m nµy lµ sai ph¹m träng yÕu, th× KTV sÏ ®Ò nghÞ víi kh¸ch hµng thùc hiÖn c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh cÇn thiÕt ®Ó gi¶m c¸c sai ph¹m nµy xuèng møc thÊp h¬n gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt (tøc lµ lµm cho sai ph¹m nµy kh«ng cßn träng yÕu n÷a). C¸c kh¸ch hµng cña VACO phÇn lín lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc hoÆc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã quy m« lín, c¸c nhµ qu¶n lý cÊp cao trong doanh nghiÖp nµy khi tiÕn hµnh kinh doanh ®Òu cã ý ®Þnh ho¹t ®éng kinh doanh thùc sù cã hiÖu qu¶, l©u dµi, mong muèn BCTC ph¶n ¸nh trung thùc, hîp lý t×nh h×nh tµi chÝnh cña hä, kh«ng muèn c¸c b¸o c¸o nµy ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn ng­êi quyÕt ®Þnh sö dông BCTC cña m×nh. V× vËy, trong nh÷ng tr­êng hîp nµy kh¸ch hµng cña VACO th­êng chÊp thuËn c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh do KTV ®Ò nghÞ. §èi víi nh÷ng sai ph¹m nhá h¬n gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt tøc lµ nh÷ng sai ph¹m nµy ch­a ph¶i lµ sai ph¹m träng yÕu th× KTV sÏ kh«ng yªu cÇu kh¸ch hµng ®iÒu chØnh nh­ng sÏ ghi chÐp l¹i sai ph¹m nµy vµo tê giÊy lµm viÖc ®Ó tæng hîp chóng sau khi ®· hoµn tÊt c¸c thñ tôc kiÓm to¸n. Do tõng sai ph¹m riªng lÎ cã thÓ kh«ng träng yÕu nh­ng tæng hîp l¹i th× c¸c sai ph¹m nµy cã thÓ lµ mét sai ph¹m träng yÕu nªn sau khi hoµn tÊt c¸c thñ tôc kiÓm to¸n, KTV sÏ tæng hîp, ghi chÐp toµn bé c¸c sai ph¹m kh«ng träng yÕu ®· ®­îc ph¸t hiÖn vµ c¶ mét sè sai ph¹m mµ kh¸ch hµng tõ chèi kh«ng ®iÒu chØnh (nÕu cã) ®Ó so s¸nh tæng møc sai ph¹m nµy víi møc ®é träng yÕu ®· x©y dùng trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. NÕu tæng møc sai ph¹m lín h¬n møc ®é träng yÕu th× KTV sÏ th¶o luËn víi kh¸ch hµng vÒ tõng bót to¸n ®iÒu chØnh cô thÓ ®Ó gi¶m møc sai ph¹m nµy xuèng møc thÊp h¬n møc ®é träng yÕu vµ do ®ã c¸c sai ph¹m nµy kh«ng cßn lµ sai ph¹m träng yÕu n÷a, TiÕp theo, toµn bé c¸c BCTC sÏ ®­îc KTV cao cÊp trong nhãm kiÓm to¸n so¸t xÐt b»ng c¸c thñ tôc ph©n tÝch. Môc ®Ých cña viÖc so¸t xÐt c¸c BCTC b»ng c¸c thñ tôc ph©n tÝch lµ ®Ó xem xÐt xem c¸c KTV kh¸c trong nhãm kiÓm to¸n ®· thu thËp ®Çy ®ñ c¸c b»ng chøng hîp lý ®Ó lý gi¶i cho c¸c vÊn ®Ò nghi ngê (c¸c rñi ro chi tiÕt ®­îc ph¸t hiÖn) ë giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n hay ch­a. NÕu th«ng qua viÖc ph©n tÝch nµy, nh÷ng vÊn ®Ò bÊt th­êng vÉn ch­a ®­îc gi¶i thÝch ®Çy ®ñ th× KTV cao cÊp cã thÓ yªu cÇu tiÕp tôc ®iÒu tra thªm, thu thËp thªn b»ng chøng kiÓm to¸n ®Ó gi¶i thÝch cho nh÷ng vÊn ®Ò bÊt th­êng nµy. 5. KÕt thóc c«ng viÖc kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n. §©y lµ b­íc c«ng viÖc cuèi cïng trong qóa tr×nh kiÓm to¸n BCTC theo ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n AS/2. Trong giai ®o¹n nµy, nhãm kiÓm to¸n cña VACO sÏ lËp dù th¶o BCTC ®Ó kh¸ch hµng phª duyÖt, so¸t xÐt toµn bé hå s¬ kiÓm to¸n vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng. Trªn c¬ së viÖc thùc hiÖn c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh ®· ®­îc kh¸ch hµng chÊp thuËn vµ thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n bæ sung ®èi víi vÊn ®Ò bÊt th­êng cßn tån t¹i, nhãm kiÓm to¸n sÏ lËp mét dù th¶o BCTC ®Ó göi cho kh¸ch hµng phª chuÈn. MÆc dï nhãm kiÓm to¸n cña VACO so¹n th¶o c¸c BCTC cho kh¸ch hµng, nh­ng kh¸ch hµng vÉn lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm cuèi cïng vÒ viÖc tr×nh bµy trung thùc c¸c BCTC nµy, nªn c¸c b¸o c¸o dù th¶o ph¶i ®­îc sù phª chuÈn cña kh¸ch hµng. NÕu kh¸ch hµng chÊp thuËn c¸c BCTC dù th¶o hä sÏ göi cho nhãm kiÓm to¸n mét th­ gi¶i tr×nh trong ®ã nªu râ tr¸ch nhiÖm cña kh¸ch hµng trong viÖc tr×nh bµy trung thùc c¸c th«ng tin trªn BCTC vµ sù chÊp thuËn ®èi víi c¸c BCTC dù th¶o. KÕt thóc c«ng viÖc trªn, KTV sÏ lËp mét tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n trong ®ã nªu tãm t¾t toµn bé kÕt qu¶ vµ kÕt luËn ®· ®¹t ®­îc trong cuéc kiÓm to¸n. Tr­íc khi hoµn thµnh cuéc kiÓm to¸n vµ ph¸t hµnh BCTC, toµn bé hå s¬ kiÓm to¸n cña mçi kh¸ch hµng cña VACO ®Òu ph¶i tr¶i qua bèn lÇn so¸t xÐt. Tõng giÊy tê lµm viÖc do trî lý kiÓm to¸n vµ c¸c KTV kh¸c trong nhãm kiÓm to¸n so¹n th¶o sÏ ®­îc mét KTV cao cÊp kh«ng so¹n th¶o c¸c giÊy tê ®ã so¸t xÐt ®Ó b¶o ®¶m r»ng c¸c thñ tôc kiÓm to¸n, c¸c ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®Òu ®­îc hoµn thµnh chÝnh x¸c vµ ghi chÐp ®Çy ®ñ. Sau ®ã, toµn bé hå s¬ kiÓm to¸n sÏ ®­îc chñ nhiÖm kiÓm to¸n so¸t xÐt ®Ó b¶o ®¶m r»ng c¸c b­íc c«ng viÖc tõ viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, thùc hiÖn kiÓm to¸n vµ kÕt thóc kiÓm to¸n ®Òu ®­îc thùc hiÖn. Sau ®ã, hå s¬ kiÓm to¸n ®­îc chuyÓn tíi BG§ VACO ®Ó so¸t xÐt lÇn cuèi cïng nh»m b¶o ®¶m toµn bé cuéc kiÓm to¸n ®· ®­îc thùc hiÖn theo ®óng c¸c CMKT VN, c¸c CMKT QT ®­îc thõa nhËn chung ë ViÖt Nam, Quy chÕ KT§L trong nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh­ chÝnh s¸ch cña h·ng DTT. Sau khi so¸t xÐt lÇn cuèi cïng hå s¬ kiÓm to¸n vµ th¶o luËn víi chñ nhiÖm kiÓm to¸n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng mµ nhãm kiÓm to¸n ®· ph¸t hiÖn ra trong qóa tr×nh kiÓm to¸n nh­ng kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ trªn BCTC, ban gi¸m ®èc VACO sÏ quyÕt ®Þnh lo¹i B¸o c¸o KiÓm to¸n thÝch hîp ph¶i ph¸t hµnh cho kh¸ch hµng. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng vµ nh÷ng gîi ý cña KTV ®Ó söa ch÷a chóng sÏ ®­îc ®­a vµo th­ qu¶n lý vµ ®­îc göi riªng cho ban gi¸m ®èc kh¸ch hµng nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng. B¸o c¸o kiÓm to¸n, b¸o c¸o cña ban gi¸m ®èc kh¸ch hµngvµ c¸c BCTC chÝnh thøc sÏ ®­îc ®ãng thµnh tËp vµ göi cho Héi ®ång Qu¶n trÞ, ban gi¸m ®èc vµ cæ ®«ng cña kh¸ch hµng, mét tËp sÏ ®­îc l­u l¹i trong hå s¬ kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng t¹i VACO ®Ó lµm c¨n cø cho cuéc kiÓm to¸n n¨m sau. Sau khi hoµn thµnh cuéc kiÓm to¸n V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh, C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam lu«n duy tr× mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng, th­êng xuyªn cËp nhËt th«ng tin vÒ kh¸ch hµng còng nh­ nh÷ng t¸c ®éng lín trong ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng mµ cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n n¨m sau. §ång thêi, c¸c KTV cña VACO còng liªn tôc cËp nhËt nh÷ng kiÕn thøc vµ quy ®Þnh míi vÒ lÜnh vùc liªn quan nh­ kÕ to¸n, kiÓm to¸n, thuÕ, tµi chÝnh... nh»m kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é ®Ó lu«n phôc vô v­ît trªn sù mong ®îi cña kh¸ch hµng. Trªn ®©y lµ nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ qóa tr×nh kiÓm to¸n BCTC t¹i C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam mµ trong ®ã träng t©m lµ giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng vµo n¨m tµi chÝnh kÕt thóc. Trªn c¬ së m« t¶ vµ quan s¸t thùc tr¹ng lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh cña C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam, em xin rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm vµ ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p trªn c¬ së ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ cña b­íc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n t¹i VACO, nh»m n©ng cao tÝnh kh¶ thi cña viÖc kÕ ho¹ch kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam. PhÇn III: Bµi häc kinh nghiÖm vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn b­íc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n BCTC t¹i C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam. I. Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam. Trong ®iÒu kiÖn ®Êt n­íc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thi tr­êng cã ®Þnh h­íng; c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi vËn ®éng theo sù ®iÒu chØnh cña c¸c quy luËt kinh tÕ thÞ tr­êng, tõ ®ã ®Æt ra c¸c ®ßi hái cÊp b¸ch vµ kh¸ch quan vÒ ®æi míi c¸c c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ, do ®ã víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n nãi chung ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp nãi riªng ®· trë thµnh c«ng cô tµi chÝnh ®¾c lùc lµm lµnh m¹nh nÒn tµi chÝnh, cung cÊp c¸c th«ng tin x¸c thùc, cã ®é tin cËy cao c«ng t¸c qu¶n lý. Tuy nhiªn, cã thÓ nãi r»ng ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë n­íc ta mÆc dï ra ®êi muén m»n nªn ®· kÕ thõa ®­îc thµnh qu¶ cña c¸c n­íc ®i tr­íc nh­ng thùc sù vÉn ch­a cßn ph¸t triÓn, thÓ hiÖn ë viÖc thiÕu mét hÖ thèng c¸c quy ®Þnh, chuÈn mùc nghÒ nghiÖp lµm nÒn t¶ng ph¸p lý cho viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n còng nh­ viÖc xem xÐt, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng ho¹t ®éng nµy. HiÖn nay chóng ta ®ang cßn dù th¶o c¸c CMKT vµ theo dù kiÕn ®Õn n¨m 2005, hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n, kiÓm to¸n sÏ hoµn chØnh ë giai ®o¹n I vµ cho ®Õn nay Bé Tµi chÝnh ®· dù th¶o xong 16 CMKT bao gåm: CMKT sè 200, 210, 230,700... C¸c CMKT VN ®­îc ban hµnh chñ yÕu dùa trªn c¸c CMKT QT vµ qu¸ tr×nh tæng kÕt thùc tiÔn ho¹t ®éng cña 15 c«ng ty kiÓm to¸n lín t¹i ViÖt Nam. Vµ ®Æc biÖt ChuÈn mùc kÕ to¸n còng ®· ®­îc ban hµnh míi ®©y (n¨m 2002). H¬n n÷a kÕt qu¶ kiÓm to¸n ch­a thùc sù ®­îc ®¸nh gi¸ cao vµ sö dông phæ biÕn. Mµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng nµy ®ã lµ ch­a ®ång bé vµ thiÕu hoµn chØnh cña hÖ thèng LuËt ph¸p ViÖt Nam. HÖ thèng c¬ quan ®­îc Nhµ n­íc giao nhiÖm vô thanh tra vµ kiÓm tra kh¸ nhiÒu dÉn ®Õn sù trïng l¾p trong ho¹t ®éng nh­ng xÐt trªn toµn côc nÒn kinh tÕ, c¸c th«ng tin kinh tÕ c«ng khai vÉn ch­a cã mét lùc l­îng nµo chÞu tr¸ch nhiÖm ®Çy ®ñ nªn vÉn kh«ng ®¸ng tin cËy. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, tr­íc hÕt cÇn ph¶i n©ng cao nhËn thøc cña mäi ng­êi vÒ ho¹t ®éng kiÓm to¸n vµ nhanh chãng ban hµnh hÖ thèng CMKT. Sù hiÖn h÷u cña c¸c chuÈn mùc nµy sÏ lµ mét b»ng chøng kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña kiÓm to¸n, vµ lµ kim chØ nan cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®­îc tiÕn hµnh. §iÒu quan träng h¬n lµ ho¹t ®éng kiÓm to¸n ph¶i tù hoµn thiÖn ®em l¹i niÒm tin cho mäi ng­êi. Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn trong quy tr×nh kiÓm to¸n BCTC. Nã kh«ng nh÷ng cã t¸c dông t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cÇn thiÕt mµ cßn quyÕt ®Þnh h­íng ®i cña toµn bé cuéc kiÓm to¸n tõ ®ã quyÕt ®Þnh chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña mçi cuéc kiÓm to¸n. ViÖc tõng b­íc hoµn thiÖn giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n v× vËy lµ mét vÊn ®Ò tÊt yÕu ®­îc ®Æt ra trong thùc tiÔn ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña n­íc ta còng nh­ trong viÖc nghiªn cøu t×m tßi vµ vËn dông c¸c lý thuyÕt kiÓm to¸n cña n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. ë C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam, giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n theo hÖ thèng ph­¬ng ph¸p AS/2 cã ý nghÜa rÊt quan träng. C¨n cø vµo thùc tiÔn cña c«ng ty vµ dùa trªn lý luËn, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng mÆc dï míi chØ ®i vµo ho¹t ®éng ®­îc 10 n¨m, g¾n liÒn víi lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ngµnh KiÓm to¸n ViÖt nam, nh­ng VACO lu«n kh¼ng ®Þnh vµ gi÷ v÷ng vÞ trÝ lµ C«ng ty KiÓm to¸n ®Çu tiªn vµ lín nhÊt cña ViÖt Nam trªn tÊt c¶ c¸c ph­¬ng diÖn. II. Mét sè nhËn xÐt vÒ viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n BCTC vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn giai ®o¹n nµy ë c«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam. 1. Nh÷ng mÆt tÝch cùc trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ë C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam. 1.1. VÒ m« h×nh lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n BCTC ®· ®¸p øng ®­îc vÒ yªu cÇu lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n theo CMKT. §­îc sù trî gióp kü thuËt cña DTT, viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cña VACO bao gåm 3 b­íc c«ng viÖc lµ chuÈn bÞ kiÓm to¸n, lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t vµ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chi tiÕt lµ rÊt râ rµng vµ dÔ hiÓu. Trong giai ®o¹n chuÈn bÞ kiÓm to¸n c«ng ty ®· thùc hiÖn c¸c b­íc c«ng viÖc nh­ ®¸nh gi¸ vµ xö lý rñi ro kiÓm to¸n, lùa chän nhãm kiÓm to¸n vµ thiÕt lËp c¸c ®iÒu kho¶n hîp ®ång nªn viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm to¸n tr­íc khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n th× sÏ gióp cho VACO cã thÓ ®Ò ra c¸c chiÕn l­îc kiÓm to¸n phï hîp víi møc rñi ro kiÓm to¸n ®· x¸c ®Þnh ®­îc gióp cho viÖc ®¹t ®­îc sù tho¶ thuËn gi÷a kh¸ch hµng víi VACO nh»m cã ®­îc mét hîp ®ång cÇn thiÕt b¶o ®¶m cho cuéc kiÓm to¸n thùc hiÖn cã hiÖu qu¶, phôc vô tèt h¬n yªu cÇu cña kh¸ch hµng. M« h×nh trong giai ®o¹n nµy cña c«ng ty ®· thiÕt lËp lµ mét m« h×nh khoa häc, b¶o ®¶m ®é hîp lý cho mçi b­íc c«ng viÖc mµ c«ng ty ®ang thùc hiÖn, tõ viÖc ®¸nh gi¸ møc ®é träng yÕu, rñi ro, t×m hiÓu hÖ thèng KSNB ®Õn viÖc ®Ò ra c¸c thñ tôc kiÓm to¸n thÝch hîp cho tõng kho¶n môc trªn BCTC ®Òu phï hîp víi CMKT VN, c¸c CMKT QT ®­îc thõa nhËn (ISA210,200,300...VAS 210) còng nh­ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña VACO. Trong thùc tÕ cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n, th­êng kh«ng cã sù ph©n biÖt râ rµng gi÷a giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ thùc hµnh kiÓm to¸n, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c kh¸ch hµng quen thuéc v× môc ®Ých chñ yÕu cña viÖc lËp kÕ ho¹ch lµ thu thËp th«ng tin khoanh vïng rñi ro ®Ó ®Ò ra chiÕn l­îc kiÓm to¸n thÝch hîp. Nh­ng ®èi víi kh¸ch hµng cò, nh÷ng th«ng tin liªn quan chñ yÕu ®· ®­îc l­u tr÷ trong hå s¬ th­êng xuyªn viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro ®­îc dùa vµo kinh nghiÖm tr­íc ®©y cña KTV do ®ã c¸c c«ng viÖc trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch ®­îc gi¶m nhÑ rÊt nhiÒu. Víi vÞ thÕ lµ c«ng ty kiÓm to¸n hµng ®Çu cña ViÖt Nam, ®Ó n©ng cao vµ duy tr× h×nh ¶nh vµ uy tÝn cña m×nh, VACO rÊt coi träng viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn trong qóa tr×nh lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tõ kh©u chuÈn bÞ ®Õn kh©u lËp ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n theo ISA1, tr­íc khi c«ng bè B¸o c¸o kiÓm to¸n, KTV ph¶i xem xÐt ®Õn tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n nh»m gióp KTV hiÓu biÕt s©u s¾c h¬n vÒ t×nh h×nh kinh doanh cña kh¸ch hµng vµ ®­a ra chiÕn l­îc kiÓm to¸n phï hîp, nhÊt lµ ®èi víi c¸c kh¸ch hµng cã t×nh h×nh ho¹t ®éng kh«ng kh¶ thi. MÆt kh¸c theo IAG 23, khi kh¶ n¨ng “ doanh nghiÖp ho¹t ®éng liªn tôc” bÞ vi ph¹m, KTV cã thÓ lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n lo¹i kh«ng chÊp nhËn, viÖc ph¸t hµnh lo¹i b¸o c¸o nµy cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng m©u thuÉn víi kh¸ch hµng, ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn ho¹t ®éng cña c«ng ty. Nh­ng m« h×nh kiÓm to¸n AS/2 cña c«ng ty ®· ®­îc x©y dùng theo chu tr×nh nghiÖp vô nªn ®· gióp cho KTV gi¶m bít khèi l­îng c«ng viÖc ph¶i thùc hiÖn vµ chi phÝ kiÓm to¸n. 1.2. Tæ chøc vµ l­u tr÷ tµi liÖu kiÓm to¸n. Tæ chøc vµ l­u tr÷ tµi liÖu kiÓm to¸n lµ mét vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n, ®ßi hái ph¶i cã sù bè trÝ vµ s¾p xÕp kÕ ho¹ch. Vµ ®iÒu nµy ®· ®­îc VACO thùc hiÖn hîp lý th«ng qua h×nh thøc tham chiÕu cã chØ môc tõ 1000 ®Õn 8000. Trong ®ã phÇn chØ môc 1000 thÓ hiÖn phÇn lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho KTV trong qóa tr×nh lµm viÖc còng nh­ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nh÷ng ng­êi kh«ng trùc tiÕp tham gia kiÓm to¸n cã thÓ dÔ dµng kiÓm tra ®èi chiÕu c¸c tµi liÖu trªn hå s¬ kiÓm to¸n. HÖ thèng tµi liÖu nµy sau khi ®­îc s¾p xÕp mét c¸ch khoa häc vµo c¸c file kiÓm to¸n, chóng ®­îc l­u tr÷ t¹i th­ viÖn cña VACO theo quy chÕ b¶o mËt nghiªm ngÆt. Vµ vÒ c¬ b¶n, viÖc tæ chøc, s¾p xÕp vµ l­u tr÷ tµi liÖu kiÓm to¸n cña VACO ®· ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña ISA 230 vµ CMKT VN 230 vÒ tæ chøc vµ l­u tr÷ tµi liÖu. 1.3. Bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ viÖc nghiªn cøu giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam 1.3.1. ViÖc ®¸nh gi¸ rñi ro liªn quan ®Õn sè d­ tµi kho¶n vµ sai sãt tiÒm tµng. Theo ph­¬ng ph¸p AS/2, sau khi KTV ®· ph¸n ®o¸n ®­îc rñi ro cã kh¶ n¨ng x¶y ra trªn BCTC ë giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chi tiÕt, KTV cÇn x¸c ®Þnh ¶nh h­ëng cña rñi ro chi tiÕt nµy tíi c¸c tµi kho¶n trªn BCTC vµ ®©y chÝnh lµ viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro liªn quan ®Õn SDTK vµ sai sãt tiÒm tµng. Mçi SDTK cã kh¶ n¨ng x¶y ra 6 sai sãt tiÒm tµng lµ sai sãt vÒ tÝnh cã thËt, tÝnh ®Çy ®ñ, viÖc ghi chÐp, tÝnh ®óng kú, viÖc ®¸nh gi¸ vµ sai sãt vÒ viÖc tr×nh bµy (néi dung c¸c sai sãt tiÒm tµng nµy ®· ®­îc tr×nh bµy ë ch­¬ng II). Dùa theo m« h×nh ®é tin cËy kiÓm to¸n (Xem b¶ng sè 13, ch­¬ng II), KTV sÏ lËp kÕ ho¹ch ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n vµ thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cô thÓ cho tõng sai sãt tiÒm tµng ®Ó ®¸nh gi¸ xem liÖu c¸c sai sãt tiÒm tµng nµy cã thËt sù x¶y ra hay kh«ng. Theo b¶ng m« h×nh ®é tin cËy kiÓm to¸n ®èi víi tõng sai sãt tiÒm tµng vµ c©n nh¾c xem cã dùa vµo hÖ thèng KSNB ®ã ®Ó tiÕn hµnh kiÓm to¸n hay kh«ng. §èi víi nh÷ng sai sãt tiÒm tµng mµ KTV kh«ng tin t­ëng vµ kh«ng dùa vµo hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng ®Ó tiÕn hµnh kiÓm to¸n, cã nghÜa lµ ®é tin cËy kiÓm so¸t cña sai sãt tiÒm tµng nµy thÊp, kh¶ n¨ng x¶y ra sai sãt kiÓm so¸t ®èi víi sai sãt nµy cao, th× ®Ó ®¶m b¶o ®é tin cËy kiÓm to¸n vÉn b»ng 95% (R=3) KTV sÏ tiÕn hµnh c¸c thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt ë møc ®é tËp trung h¬n (thÓ hiÖn ë viÖc ®é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt R sÏ cao h¬n). C«ng thøc x¸c ®Þnh sè l­îng mÉu chän khi kiÓm tra chi tiÕt do DTT x¸c ®Þnh nh­ sau: Gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt (MP) B­íc chän mÉu (J) = (3) ChØ sè cña ®é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt (R) SDTK cÇn kiÓm tra (P) Sè mÉu cÇn kiÓm tra (N) = (4) B­íc chän mÉu (J) Khi chØ sè cña ®é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt (R) t¨ng th× sè mÉu cÇn kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi sai sãt tiÒm tµng cã kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro cao sÏ t¨ng lªn. Do ®ã träng t©m cña cuéc kiÓm to¸n ®· ®­îc KTV h­íng vµo nh÷ng sai sãt tiÒm tµng cã kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro cao nµy. Theo lý thuyÕt, khi thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt cho tõng SDTK, c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt sÏ ®­îc thiÕt kÕ cho tõng môc tiªu kiÓm to¸n cña tõng tµi kho¶n. Mçi SDTK ®Òu cã 8 môc tiªu kiÓm to¸n sau: TÝnh hîp lý chung. TÝnh c¨n cø hîp lý. TÝnh ®Çy ®ñ. QuyÒn së h÷u. Sù ph©n lo¹i. TÝnh thêi h¹n. TÝnh chÝnh x¸c vÒ mÆt kiÓm to¸n. ¸ Sù tiÕt lé. Nh­ vËy, sè l­îng vµ tªn gäi cña c¸c môc tiªu kiÓm to¸n trong lý thuyÕt víi sè l­îng vµ tªn gäi cña c¸c sai sè tiÒm tµng ®­îc ®Ò cËp tíi trong ph­¬ng ph¸p AS/2 cã kh¸c nhau ®«i chót do ®­îc tr×nh bµy d­íi h×nh thøc kh¸c nhau, nh­ng b¶n chÊt cña chóng lµ mét - chóng ®Òu lµ nh÷ng c¬ së ®Ó thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt cho mçi SDTK. Víi mçi sè d­ tµi kho¶n nµy, KTV sÏ x¸c ®Þnh rñi ro kiÓm to¸n mong muèn cho SDTK theo m« h×nh ®é tin c©þ kiÓm to¸n sau: DAR = IR *CR*DR. DAR DR = (5) IR*CR Trong ®ã: DAR lµ rñi ro kiÓm to¸n. IR lµ rñi ro tiÒm tµng. CR lµ rñi ro kiÓm so¸t. DR lµ rñi ro ph¸t hiÖn. Víi rñi ro ph¸t hiÖn ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc (5) trªn KTV chØ cã thÓ ­íc tÝnh ®­îc sè l­îng b»ng chøng cÇn thu thËp ®èi víi mçi SDTK mµ ch­a thÓ x¸c ®Þnh ®­îc chÝnh x¸c sè l­îng b»ng chøng cÇn thu thËp cho mçi môc tiªu kiÓm to¸n cña tµi kho¶n ®ã khi kiÓm tra chi tiÕt, cô thÓ ®ã lµ nÕu rñi ro ph¸t hiÖn cña tµi kho¶n t¨ng lªn th× sè l­îng b»ng chøng kiÓm to¸n cÇn thu thËp cho tµi kho¶n ®ã sÏ gi¶m xuèng vµ ng­îc l¹i. V× vËy viÖc h­íng träng t©m cña viÖc tiÕn hµnh c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt vµo c¸c môc tiªu kiÓm to¸n mµ cã kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro cao (thÓ hiÖn ë viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè l­îng b»ng chøng kiÓm to¸n cÇn thu thËp cho mçi môc tiªu kiÓm to¸n) th× ch­a ®­îc ®Ò cËp lý thuyÕt ch­a mang tÝnh kh¶ thi cao, ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ chung cña cuéc kiÓm to¸n. Trong khi ®ã víi c¸ch tÝnh sè l­îng mÉu chän theo c«ng thøc (3), (4) ë trªn cña ph­¬ng ph¸p AS/2 KTV cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè l­îng mÉu cÇn kiÓm tra ®èi víi mçi sai sãt tiÒm tµng cña tµi kho¶n khi tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt. Theo ®ã ®èi víi nh÷ng sai sãt tiÒm tµng mµ cã kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro cao, KTV sÏ ph¶i tiÕn hµnh c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt víi ®é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt (R) lín h¬n, do ®ã sè l­îng mÉu cÇn kiÓm tra (N) sÏ lín h¬n vµ ng­îc l¹i. Nh­ vËy b»ng viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro liªn quan ®Õn sè d­ tµi kho¶n vµo nh÷ng sai sãt tiÒm tµng vµ sö dông m« h×nh ®é tin cËy kiÓm to¸n ph­¬ng ph¸p AS/2 cho phÐp h­íng träng t©m cña c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt vµo nh÷ng sai sãt tiÒm tµng cã kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro cao (thÓ hiÖn ë viÖc quy m« mÉu chän ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ ®Ó kiÓm tra sÏ lín h¬n) do ®ã kÕt luËn mµ KTV ®­a ra sÏ chÝnh x¸c h¬n. §iÒu nµy ®Õn l­ît nã l¹i gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ chung cña cuéc kiÓm to¸n. §Êy lµ mét ­u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p AS/2 so víi viÖc ®· ®­îc tr×nh bµy vµ ®ã còng lµ ®iÒu chóng ta cã thÓ häc hái qua viÖc nghiªn cøu giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n BCTC t¹i C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam. 1.3.2. Ph©n tÝch tæng qu¸t b¸o c¸o tµi chÝnh C¸c thñ tôc ph©n tÝch BCTC ®­îc nhãm KTV cña VACO sö dông trong mét cuéc kiÓm to¸n BCTC ®­îc chia lµm 3 lo¹i: C¸c thñ tôc ph©n tÝch tæng qu¸t, c¸c thñ tôc ph©n tÝch cô thÓ vµ c¸c thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt BCTC. C¸c thñ tôc ph©n tÝch tæng qu¸t bao gåm 2 lo¹i: Ph©n tÝch chªnh lÖch (ph©n tÝch ngang) vµ ph©n tÝch däc. Trong hÇu hÕt c¸c cuéc kiÓm to¸n, KTV th­êng kÕt hîp c¸c thñ tôc ph©n tÝch tæng qu¸t ®Ó hiÓu râ h¬n thùc tr¹ng tµi chÝnh cña c«ng ty kh¸ch hµng còng nh­ ph¸n ®o¸n ®­îc c¸c vïng cã kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro cao trªn BCTC. C¸c tØ suÊt mµ KTV sö dông trong thñ tôc ph©n tÝch tæng qu¸t lµ tû lÖ thanh kho¶n, c¸c chØ sè lîi tøc, hiÖu suÊt sö dông vèn, tû lÖ c«ng nî, ... cïng víi viÖc sö dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch chªnh lÖch mµ néi dung cña c¸c thñ tôc nµy ®· ®­îc ®Ò cËp ®Õn ë PhÇn II, Ch­¬ng II, môc 2.4, KTV sÏ xö lý mét c¸ch tèi ®a c¸c d÷ liÖu ®­îc cung cÊp ®Ó t×m hiÓu tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, phôc vô cho viÖc lý gi¶i ®Çy ®ñ c¸c b»ng chøng thu thËp trong suèt cuéc kiÓm to¸n vµ còng gióp cho KTV gi¶m bít c«ng viÖc ph¸n ®o¸n c¸c rñi ro vÒ sai ph¹m cã thÓ x¶y ra trªn b¸o c¸o kiÓm to¸n. Nh­ vËy, víi bÒ dµy 10 n¨m kinh nghiÖm VACO ®· vµ ®ang tõng b­íc hoµn thiÖn, t¹o ra nÐt ®Æc tr­ng riªng cña c«ng ty dùa trªn sù vËn dông s¸ng t¹o hÖ thèng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n AS/2 cho phï hîp víi ViÖt Nam vµ phï hîp víi c¸c CMKT quèc tÕ, CMKT ViÖt Nam. Tuy nhiªn gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn lu«n cã kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh. Thùc tÕ th­êng xuyªn biÕn ®éng trong khi ®ã lý luËn mang tÝnh cøng nh¾c. Thªm vµo ®ã hÖ thèng ph¸p lý cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n ViÖt Nam ch­a hoµn chØnh, ch­a ®¸p øng ®­îc tÊt c¶ nh÷ng ®ßi hái trong ho¹t ®éng kiÓm to¸n. Cïng víi thêi gian ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë n­íc ta ch­a l©u, ch¾c ch¾n ho¹t ®éng kiÓm to¸n nãi chung vµ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n BCTC nãi riªng ë VACO kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, h¹n chÕ. §©y lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, ®ßi hái sù cè g¾ng kh«ng ngõng cña C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam ®Ó gi÷ v÷ng vÞ trÝ ®i ®Çu trong ngµnh kiÓm to¸n ViÖt Nam. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n BCTC cña C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam . VÊn ®Ò sö dông sè liÖu thèng kª/ ph©n tÝch cña ngµnh hoÆc doanh nghiÖp liªn quan cho viÖc ph©n tÝch tæng qu¸t BCTC cña doanh nghiÖp ®­îc kiÓm to¸n. Thùc hiÖn tèt b­íc ph©n tÝch tæng qu¸t BCTC kh«ng nh÷ng gióp KTV hiÓu râ h¬n vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, ph¸n ®o¸n kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro trªn BCTC mµ cßn cho phÐp KTV nhËn diÖn ®­îc nh÷ng yÕu kÐm trong ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ kh¸ch hµng vµ tõ ®ã ®­a ra nh÷ng lêi nhËn xÐt vµ t­ vÊn hîp lý khi kÕt thóc cuéc kiÓm to¸n ®Ó kh¸ch hµng cã thÓ c¶i tiÕn mét c¸ch hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh MÆt kh¸c, mçi ngµnh nghÒ kinh doanh cã nh÷ng hÖ thèng kÕ to¸n riªng vµ ¸p dông nh÷ng nguyªn t¾c kÕ to¸n ®Æc thï nªn ngoµi nh÷ng hiÓu biÕt nh÷ng khÝa c¹nh ®Æc thï cña mét tæ chøc, KTV ph¶i cã ®ñ hiÓu biÕt chung vÒ nÒn kinh tÕ, lÜnh vùc ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ kiÓm to¸n ngoµi, ®Ó hiÓu râ c¸c sù kiÖn, c¸c nghiÖp vô vµ ho¹t ®éng cã thÓ t¸c ®éng ®Õn BCTC vµ tõ ®ã cã thÓ sö dông c¸c sè liÖu thèng kª/ ph©n tÝch vµo viÖc ph©n tÝch tæng qu¸t BCTC cña ®¬n vÞ kh¸ch hµng, còng nh­ ®Ó so s¸nh kh¸ch hµng nµy víi kh¸ch hµng kh¸c trong ngµnh ®ã. Tuy nhiªn, thùc tÕ cho thÊy C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam Ýt sö dông c¸c sè liÖu thèng kª/ ph©n tÝch cña ngµnh hoÆc c¸c doanh nghiÖp liªn quan ®Ó phôc vô cho viÖc ph©n tÝch nµy. Do ®ã C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam cÇn ph¶i kh¾c phôc vÊn ®Ò nµy ®Ó n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ cña b­íc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, còng nh­ n©ng cao hiÖu qu¶ cña cuéc kiÓm to¸n. 2.2. VÊn ®Ò lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra hÖ thèng KSNB. Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n AS/2 còng nh­ bÊt kú mét ph­¬ng ph¸p nµo chªnh lÖch còng ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¬ së ®¸nh gi¸ rñi ro tiÒm tµng, rñi ro kiÓm so¸t, rñi ro ph¸t hiÖn vµ nh»m h¹n chÕ rñi ro kiÓm to¸n xuèng møc thÊp nhÊt. Theo ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n AS/2, c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®­îc thiÕt kÕ nh»m ®¹t ®é tin cËy kiÓm to¸n tèi ®a lµ 95% (tøc lµ chØ sè ®é tin cËy kiÓm to¸n R=3), tøc lµ rñi ro kiÓm to¸n chØ cã 5%. §é tin cËy kiÓm to¸n nµy ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ®é tin cËy mÆc ®Þnh, ®é tin cËy kiÓm so¸t vµ ®é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt. C¶ ba ®é tin cËy nµy ®Òu ®­îc x¸c ®Þnh cho tõng sai sè tiÒm tµng cña mçi SDTK ®Ó phôc vô cho viÖc lËp kÕ ho¹ch ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n. Theo m« h×nh ®é tin cËy kiÓm to¸n còng nh­ trªn thùc tÕ ®èi víi tõng sai sãt tiÒm tµng, KTV ®Òu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña hÖ thèng KSNB cho dï c¸c rñi ro chi tiÕt liªn quan ®Õn sai sãt tiÒm tµng ®ã cã ®­îc ph¸t hiÖn ®­îc hay kh«ng vµ c©n nh¾c xem cã dùa vµo hÖ thèng KSNB ®Ó tiÕn hµnh kiÓm to¸n kh«ng. Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cho V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh, nhãm KTV ®· ®¸nh gi¸ hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng lµ ®¸ng tin cËy vµ do ®ã cã thÓ dùa vµo hÖ thèng KSNB ®ã ®Ó tiÕn hµnh kiÓm to¸n. Nh­ng ë b­íc lËp kÕ ho¹ch ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n cho tõng sai sãt tiÒm tµng, nhãm kiÓm to¸n ®· lùa chän kiÓm tra chi tiÕt ngay vµ bá qua hÖ thèng KSNB. Cô thÓ lµ ®èi víi c¸c sai sãt tiÒm tµng cã rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn ®­îc, nhãm kiÓm tra ®· lùa chän ®é tin cËy khi tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt lµ R=3, theo c«ng thøc ­íc tÝnh ®é tin cËy kiÓm to¸n th× ®é tin cËy kiÓm so¸t lµ R=0. Cßn ®èi víi c¸c sai sãt tiÒm tµng mµ kh«ng cã rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn ®­îc nhãm kiÓm to¸n còng quyÕt ®Þnh kh«ng dùa vµo hÖ thèng KSNB ®Ó tiÕn hµnh kiÓm tra (®é tin cËy kiÓm so¸t R=0), vµ ®é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt R=2. V× vËy khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n nhãm kiÓm to¸n ®· kh«ng tiÕn hµnh viÖc kiÓm tra hÖ thèng KSNB mµ tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt ë møc ®é tËp trung ®èi víi c¸c sai sãt tiÒm tµng cã rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn ®­îc vµ kiÓm tra chi tiÕt ë møc ®é trung b×nh ®èi víi c¸c sai sãt tiÒm tµng cã rñi ro chi tiÕt kh«ng ph¸t hiÖn ®­îc. Theo c«ng thøc tÝnh mÉu chän, nÕu ®é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt cµng lín th× sè l­îng mÉu chän cµng nhiÒu vµ do ®ã kÕt luËn vÒ kho¶n môc ®­îc kiÓm to¸n sÏ cµng chÝnh x¸c h¬n. Do ®ã víi c¸ch lùa chän ®é tin cËy kiÓm to¸n khi kiÓm tra chi tiÕt nh­ nhãm kiÓm to¸n ®· tiÕn hµnh trong cuéc kiÓm to¸n V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh, th× c¸c kÕt luËn kiÓm to¸n ®­a ra sÏ cã ®é chÝnh x¸c cao h¬n. Tuy vËy ë tr­êng hîp nµy, nhãm kiÓm to¸n ®· kh«ng ¸p dông ®óng quy tr×nh kiÓm to¸n theo ph­¬ng ph¸p AS/2 nªn ®iÒu nµy cã thÓ g©y ra mét sù l·ng phÝ vÒ thêi gian vµ c«ng søc cña KTV do ®ã kh«ng tho¶ m·n ®­îc môc tiªu hiÖu qu¶ c«ng viÖc - mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng cña cuéc kiÓm to¸n. §èi víi V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh, viÖc ®Æt niÒm tin vµo hÖ thèng kiÓm so¸t lµ mét ®iÒu hîp lý vµ nªn lµm. Ch¼ng h¹n ®èi víi c¸c sai sãt tiÒm tµng mµ kh«ng cã rñi ro chi tiÕt ®­îc ph¸t hiÖn cña tµi kho¶n, KTV mÆc dï ®· tin t­ëng vµo h×nh thøc KSNB nh­ng vÉn tiÕn hµnh lËp kiÓm tra chi tiÕt ë møc ®é tËp trung (§é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt R=3, ®é tin cËy kiÓm so¸t R=0 - theo b¶ng m« h×nh ®é tin cËy kiÓm so¸t). NÕu nhãm kiÓm to¸n lËp kÕ ho¹ch dùa vµo hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng th× nhãm kiÓm to¸n sÏ lùa chän ®é tin cËy kiÓm so¸t lµ R=2,3 thay v× R= 0 nh­ tr­íc ®©y. Theo m« h×nh ®é tin cËy kiÓm to¸n, KTV sÏ kiÓm tra c¸c b­íc kiÓm so¸t nh»m gi¶m bít rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn ®­îc vµ chØ ph¶i kiÓm tra chi tiÕt ë møc ®é c¬ b¶n (§é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt R=0. Víi ®é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt R=3 nh­ tr­íc ®©y, th× sè mÉu ®­îc lËp kÕ ho¹ch ®Ó kiÓm tra ®­¬c tÝnh nh­ sau: MP 8029,12 B­íc chän mÉu (J) = = = 2676,37. R 3 P 20720,154004 Sè mÉu cÇn kiÓm tra (N ) = = = 8 (mÉu) J 2676,37 Víi ®é tin cËy khi kiÓm tra chi tiÕt R=0,7 (v× theo c«ng thøc tÝnh ®é tin cËy kiÓm to¸n ë phÇn trªn R= 3-2,3 = 0,7) nh­ phÇn kiÕn nghÞ trªn ®©y th× sè mÉu ®­îc lËp kÕ ho¹ch ®Ó kiÓm tra ®­îc tÝnh nh­ sau: MP 8029,12 B­íc chän mÉu (J) = = = 11470.171 R 0,7 20.720,154004 Sè mÉu cÇn kiÓm tra (N) = = 2 (mÉu) 11470,171 Nh­ vËy sè mÉu ®­îc lËp kÕ ho¹ch ®Ó kiÓm tra chØ lµ 2 mÉu thay v× 42 mÉu nh­ tr­íc ®©y, do ®ã khèi l­îng c«ng viÖc kiÓm tra chi tiÕt sÏ gi¶m ®i rÊt nhiÒu, hiÖu suÊt kiÓm tra t¨ng lªn. Thªm vµo ®ã lËp kÕ ho¹ch vµ kiÓm tra hÖ thèng KSNB cßn cã t¸c dông gióp KTV nhËn diÖn nh÷ng khuyÕm khuyÕt cña hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng vµ ®­a ra nh÷ng lêi gîi ý ®Ó ban gi¸m ®èc kh¸ch hµng hoµn thµnh hÖ thèng KSNB cña m×nh. 2.3. VÊn ®Ò vÒ ph­¬ng ph¸p chän mÉu. Víi sè l­îng mÉu ®· tÝnh ®­îc, KTV sÏ chän c¸c phÇn tö mÉu dù kiÕn sÏ ®­îc kiÓm tra dùa theo sù ph¸n xÐt cña m×nh, nh÷ng kho¶n môc nµo mµ theo sù xÐt ®o¸n cña KTV cã nhiÒu kh¶ n¨ng x¶y ra sai ph¹m liªn quan ®Õn rñi ro chi tiÕt ®­îc ph¸t hiÖn th× sÏ ®­îc chän tr­íc, c¸ch lµm nµy ®­îc tiÕp tôc cho ®Õn khi chän ®­îc mÉu. C¸ch chän mÉu nh­ trªn cã ­u ®iÓm lµ sÏ h­íng träng t©m cña c¸c thñ tôc kiÓm to¸n vµ BCKT nh÷ng vïng cã ®é rñi ro cao ®Ó kiÓm tra, ®ång thêi còng t¹o ®iÒu kiÖn rÌn luyÖn kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ t­ duy xÐt ®o¸n cña KTV. Nªn c¸ch chän mÉu nµy ®ßi hái KTV ph¶i cã tr×nh ®é, kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng xÐt ®o¸n, ®iÒu nµy ®ßi hái KTV ph¶i tù nghiªn cøu, trao dåi kiÕn thøc thùc tÕ vµ n©ng cao nghiÖp vô ®ã lµ ®iÒu rÊt tÝch cùc. Nh­ng ph­¬ng ph¸p nµy ®em l¹i kh¶ n¨ng rñi ro cao khi sù xÐt ®o¸n cña KTV kh«ng phï hîp ®Æc biÖt lµ trong c¸c cuéc kiÓm to¸n phøc t¹p. Còng chÝnh v× phô thuéc vµo sù xÐt ®o¸n cña KTV nªn mÉu ®­îc chän ra kh«ng kh¸ch quan vµ kh«ng mang tÝnh ®¹i diÖn, dÉn ®Õn kÕt luËn vµ KTV ®­a ra vÒ tæng thÓ ®ang ®­îc kiÓm to¸n dùa trªn c¬ së kh¸i qu¸t kÕt qu¶ kiÓm tra mÉu cã thÓ kh«ng chÝnh x¸c. Thªm vµo ®ã ph­¬ng ph¸p chän mÉu theo sù xÐt ®o¸n kh«ng diÔn ra theo mét quy tr×nh cô thÓ nµo nªn cã thÓ g©y khã kh¨n cho ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm so¸t xÐt l¹i c«ng viÖc cña KTV. Do ®ã KTV nªn chØ ¸p dông c¸ch chän mÉu dùa trªn sù ph¸n xÐt ®èi víi nh÷ng tµi kho¶n cã Ýt nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. Bëi v× ®èi víi nh÷ng tµi kho¶n nµy, b»ng c¸ch chän mÉu dùa trªn sù ph¸n xÐt cña KTV cã thÓ nhanh chãng cã ®­îc mÉu chän trong khi mÉu chän vÉn mang tÝnh ®¹i diÖn kh¸ cao v× vËy ®· h¹n chÕ ®­îc nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy. §èi víi nh÷ng tµi kho¶n cã nhiÒu nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh, KTV nªn chän mÉu theo ph­¬ng ph¸p chän mÉu ngÉu nhiªn - mét ph­¬ng ph¸p chän mÉu kh¸ch quan, khoa häc vµ ®¶m b¶o cho mäi phÇn tö cña tæng thÓ ®Òu cã kh¶ n¨ng ®­îc chän mÉu nh­ nhau. Trong kiÓm to¸n, chän mÉu ngÉu nhiªn ®­îc thùc hiÖn ë ba lo¹i h×nh cô thÓ lµ b¶ng sè ngÉu nhiªn, chän mÉu ngÉu nhiªn qua m¸y vi tÝnh vµ chän hÖ thèng. ë ®©y ta cã thÓ ¸p dông ph­¬ng ph¸p b¶ng sè ngÉu nhiªn. B¶ng nµy bao gåm 105.000 con sè ngÉu nhiªn thËp ph©n do Héi ®ång Th­¬ng m¹i liªn Quèc gia ban hµnh, c¸c con sè gåm 5 ch÷ sè vµ ®­îc xÕp vµo dßng vµ cét theo kiÓu bµn cê. Quy tr×nh chän mÉu theo b¶ng sè ngÉu nhiªn cã thÓ gåm 4 b­íc sau: B1: §Þnh l­îng ®èi t­îng kiÓm to¸n b»ng con sè duy nhÊt. §©y lµ viÖc ®¸nh sè thø tù cho c¸c phÇn tö cña tæng thÓ cÇn chän mÉu. Trong tr­êng hîp c¸c phÇn tö lµ c¸c ho¸ ®¬n, chøng tõ ®· ®­îc ®¸nh sè th× cã thÓ sö dông ngay c¸c con sè nµy cho viÖc chän mÉu. B2: ThiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a b¶ng sè ngÉu nhiªn víi ®èi t­îng kiÓm to¸n ®· ®­îc ®Þnh l­îng. Cã thÓ cã ba t×nh huèng x¶y ra: C¸c con sè ®Þnh l­îng (thø tù) cña ®èi t­îng kiÓm to¸n còng gåm 5 ch÷ sè nh­ c¸c con sè ngÉu nhiªn trong b¶ng. Khi ®ã t­¬ng quan 1-1 gi÷a ®Þnh l­îng ®èi t­îng kiÓm to¸n víi c¸c con sè ngÉu nhiªn tù nã ®­îc thiÕt lËp. C¸c con sè thø tù cña ®èi t­îng kiÓm to¸n gåm sè l­îng ch÷ sè Ýt h¬n, tr­êng hîp nµy ®ßi hái KTV ph¶i x¸c ®Þnh tr­íc c¸ch lÊy hoÆc lµ lÊy c¸c ch÷ sè ®Çu, hoÆc lµ lÊy ch÷ sè gi÷a (nÕu cã) hoÆc lµ lÊy c¸c ch÷ sè cuèi... trong c¸c con sè ngÉu nhiªn. C¸c sè thø tù cña ®èi t­îng kiÓm to¸n lín h¬n 5. Khi ®ã ®ßi hái KTV ph¶i x¸c ®Þnh lÊy cét nµo trong b¶ng lµm chÝnh vµ lùa chän thªm nh÷ng hµng sè cét phô cña b¶ng. Ch¼ng h¹n, víi ®èi t­îng cã 6 ch÷ sè cÇn ghÐp mét cét chÝnh víi hai b¶ng ch÷ sè cña mét cét phô nµo ®ã. B3: LËp hµnh tr×nh sö dông b¶ng. §©y lµ viÖc x¸c ®Þnh h­íng ®i cña viÖc chän c¸c sè ngÉu nhiªn, h­íng ®i ®ã cã thÓ däc theo xu«i (xu«i tõ trªn xuèng hoÆc ng­îc tõ d­íi lªn), hay ngang theo hµng (xu«i tõ ph¶i qua tr¸i hoÆc ng­îc tõ tr¸i qua ph¶i). ViÖc x¸c ®Þnh nµy cã tÝnh ®éc ®o¸n, ngÉu nhiªn nh­ng KTV cÇn ®Æt ra tr­íc vµ tu©n thñ triÖt ®Ó trong khi thùc hiÖn. B4: Chän ®iÓm xuÊt ph¸t. Lµ viÖc x¸c ®Þnh con sè ngÉu nhiªn ®Çu tiªn trong hµnh tr×nh ®· ®Þnh. Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña viÖc lùa chän lµ ®¶m b¶o tÝnh ngÉu nhiªn, tr¸nh lËp l¹i theo thãi quen cò cña KTV vµ tr¸nh kh¶ n¨ng pháng ®o¸n cña kh¸ch hµng vÒ mÉu chän. Do ®ã, cã thÓ chän ®iÓm xuÊt ph¸t b»ng c¸ch chÊm ngÉu nhiªn vµo mét ®iÓm nµo ®ã vµ dïng con sè ngÉu nhiªn gÇn ®iÓm ®ã nhÊt lµm ®iÓm xuÊtph¸t cña hµnh tr×nh. KÕt luËn Qua lý luËn vµ thùc tr¹ng lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh cña C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam, chóng ta cã thÓ thÊy r»ng giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn cña quy tr×nh kiÓm to¸n tµi chÝnh vµ lµ yÕu quan träng quyÕt ®Þnh chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña mçi cuéc kiÓm to¸n. V× vËy viÖc hoµn thiÖn giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ mét viÖc lµm tÊt yÕu ®èi víi bÊt kú c«ng ty kiÓm to¸n nµo. ë ViÖt Nam, ho¹t ®éng kiÓm to¸n nãi chung cßn ch­a ph¸t triÓn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc rÊt ®¸ng ghi nhËn, ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë ViÖt Nam vÉn cßn ph¶i tõng b­íc hoµn thiÖn ®Ó ph¸t huy cao vai trß cña m×nh. Mµ mét trong nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó gióp cho sù hoµn thiÖn Êy lµ t¹o ra mét hµnh lang ph¸p lý ®Çy ®ñ cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n nãi chung còng nh­ viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n nãi riªng. C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam, VACO, c«ng ty tiªn phong trong lÜnh vùc kiÓm to¸n ë n­íc ta, víi sù trî gióp kü thuËt kiÓm to¸n cña DTT, mét trong nh÷ng n¨m c«ng ty kiÓm to¸n hµng ®Çu thÕ giíi, ®· cã bÒ dµy kinh nghiÖm trong ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n trong ®ã cã viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Quy tr×nh lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cña c«ng ty cã rÊt nhiÒu ­u ®iÓm mµ c¸c c«ng ty kh¸c cÇn ph¶i häc hái, song vÉn cßn cã mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh ®ßi hái c«ng ty ph¶i hoµn thiÖn ®Ó n©ng cao vµ gi÷ v÷ng uy tÝn còng nh­ h×nh ¶nh cña m×nh trong thÞ tr­êng kiÓm to¸n. Do ®Ò tµi lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh lµ mét ®Ò tµi t­¬ng ®èi khã do tÝnh chÊt phøc t¹p cña nghiÖp vô song ®­îc sù gióp ®ì chØ b¶o tËn t×nh cña TS NguyÔn §×nh Hùu - G§ Trung t©m khoa häc vµ båi d­ìng c¸n bé kiÓm to¸n Nhµ n­íc vµ anh NguyÔn Minh Hïng - Phßng §µo t¹o, cïng víi sù gióp ®ì vÒ mäi mÆt cña Ban Gi¸m ®èc, cña c¸c anh chÞ thuéc phßng §µo t¹o C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam céng víi sù nç lùc cña b¶n th©n em ®· hoµn thµnh bµi chuyªn ®Ò nµy. Tuy nhiªn, do nh÷ng h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm nªn chuyªn ®Ò nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. VËy em kÝnh mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o ©n cÇn cña c¸c thÇy c« vµ anh chÞ ®Ó em cã nh÷ng b­íc tiÕn xa h¬n trong häc tËp vµ nghiªn cøu sau nµy. Em xin tr©n träng c¶m ¬n. Tµi liÖu tham kh¶o KiÓm to¸n c¬ b¶n cña TS NguyÔn §×nh Hùu ch. B - H : ChÝnh trÞ Quèc gia, 19999. Aditing, 5th. Ed_Dan.M. Guy_C.Wayre.Alderma_Alan Jwinter. Dryden Prers, Harcount Brace College Pubblisher_1994. AlvinA. Aren- James K. Lobbecke: Auditing_Anintergrated APP Approach; Prentice_ Hall International,Inc,1984. GS. PTS. NguyÔn Quang Quynh: Lý thuyÕt kiÓm to¸n; NXB gi¸o dôc, Hµ néi 11/1996. HÖ thèng CMKTVN, quyÓn 1,2 Bé Tµi chÝnh, Hµ néi. HÖ thèng CMKTQT vÒ kiÓm to¸n (tµi liÖu dÞch), Bé TC-Vô chÕ ®é kÕ to¸n, Hµ néi- 1998. C¸c v¨n b¶n ph¸p quy hiÖn hµnh vÒ kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n. CMKT sè 250, 310, 500, 520, 570, 580. C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam: Nh÷ng chuÈn mùc vµ nguyªn t¾c kiÓm to¸n quèc tÕ; DÞch gi¶ Phan Ngäc H÷u, VACO xuÊt b¶n th¸ng 9/1992. C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam: Hå s¬ kiÓm to¸n mÉu. Deloitte Touche Tohmatsu: Audit System/2. Hå s¬ kiÓm to¸n mÉu, c¸c file kiÓm to¸n (file_V¨n phßng C«ng ty B¶o hiÓm TiÕn Thµnh) PTS. §oµn Xu©n TiÕn- PTS V­¬ng §×nh HuÖ: kiÓm to¸n, NXBTC, Hµ néi, 1996. Môc lôc