Đề tài Lợi thế cạnh tranh – sự phồn vinh của quốc gia được tạo ra chứ không phải gắn liền bẩm sinh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP HỒ CHÍ MINH KHOA SAU ĐẠI HỌC \[ TIỂU LUẬN MÔN QUẢN TRỊ KINH DOANH QUỐC TẾ ĐỀ TÀI : LỢI THẾ CẠNH TRANH – SỰ PHỒN VINH CỦA QUỐC GIA ĐƯỢC TẠO RA CHỨ KHÔNG PHẢI GẮN LIỀN BẨM SINH . Thầy hướng dẫn : Nguyễn Hùng Phong Nhóm 1: 1. Đào Hùng Anh 2. Nguyễn Diệu Nguyên Khanh. 3. Nguyễn Thái Hiệp. 4. Nguyễn Minh Hải 5. Tôn Thất Kỳ Nam Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 1 MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU Phần 1 : Mô hình viên kim cương của Michael Porter. Phần 2 : Các chính sách của chính phủ Việt Nam nhằm thúc đẩy lợi thế cạnh tranh của quốc gia Phần 3 : Ứng dụng mô hình viên kim cương để giải thích các tác động của các chính sách đến lợi thế cạnh tranh của ngành thủy hải sản Việt Nam Phần 4 : Kết luận Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 2 LỜI MỞ ĐẦU Trong thời đại ngày nay, sự toàn cầu hóa đã ảnh hưởng rất nhiều đến nền kinh tế thế giới. Nó khiến sự cạnh tranh ngày càng trở nên mãnh liệt hơn, tác động đến mọi quốc gia, mọi doanh nghiệp một khi đã hội nhập vào một sân chơi lớn của toàn cầu. Một quốc gia muốn đứng vững và phát triển thì trước hết phải “biết mình, biết ta”, biết mình đang ở đâu trên sân chơi đó, biết mình có được những lợi thế như thế nào và làm sao để phát huy liên tục những lợi thế ấy để có được sức mạnh cạnh tranh trên thị trường thế giới. Thực tiễn cho thấy, những quốc gia phát triển luôn có những yếu tố tạo nên sức mạnh cạnh tranh của quốc gia họ. Và họ luôn quan tâm duy trì, nâng cao, thậm chí tạo ra những yếu tố cạnh tranh mà mô hình viên kim cương của Michael Porter đã trình bày trong cuốn: “ Lợi thế cạnh tranh của các quốc gia”. Trong đó, Michael Porter đã trình bày quan điểm của mình và cho rằng: “sự thịnh vượng của một quốc gia được tạo ra chứ không phải là kế thừa”. Và đây cũng là đề tài của nhóm quyết định thực hiện nhằm mục đích phân tích các tác động của các chính sách của chính phủ tạo nên lợi thế cạnh tranh cho ngành thủy hải sản Việt Nam dựa trên mô hình viên kim cương của Michael Porter. Qua đó giúp hiểu rõ hơn về lợi thế cạnh tranh của một quốc gia khi bước chân vào sân chơi quốc tế với sự toàn cầu hóa càng ngày càng sâu sắc. Trong quá trình thực hiện đề tài, nhóm đã cố gắng đưa ra những dữ liệu , những phân tích , những tài liệu tham khảo trong sách, internet, bài giảng của thầy Hùng Phong và nhiều nguồn khác … Tuy nhiên do hạn chế về thời gian và về kiến thức nên chắc chắn sẽ có nhiều sai sót. Rất mong thầy, cô góp ý thêm cho nhóm để hoàn thiện đề tài tốt hơn. Xin chân thành cảm ơn! Tp HCM, ngày 7 tháng 4 năm 2010 Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 3 PHẦN 1 : MÔ HÌNH VIÊN KIM CƯƠNG CỦA MICHAEL PORTER Trong tác phẩm lợi thế cạnh tranh của các quốc gia, Michael Porter đã khẳng định: “sự thịnh vượng của một quốc gia được tạo ra chứ không phải kế thừa. Nó không phát triển từ sự sẵn có tài nguyên thiên nhiên, nguồn lao động, lãi suất hay giá trị tiền tệ …”. Theo lý thuyết này, khả năng cạnh tranh quốc gia phụ thuộc vào năng lực của các ngành trong việc đổi mới và nâng cấp của quốc gia đó. Khả năng này được thể hiện ở sự liên kết của bốn nhóm yếu tố chính. Mối liên kết của bốn nhóm này tạo thành mô hình có tên gọi là mô hình kim cương Porter. Các nhóm yếu tố điều kiện bao gồm: (1) Điều kiện về các yếu tố sản xuất: Các yếu tố sản xuất được phân loại thành hai nhóm là nhóm các yếu tố cơ bản và nhóm các yếu tố tiên tiến. Trong hai nhóm yếu tố đó, mô hình chú trọng và đề cao nhóm yếu tố thứ hai và coi đây là nhóm yếu tố cốt lõi quyết định đến khả năng cạnh tranh quốc gia. (2) Điều kiện về cầu: Điều kiện về cầu được thể hiện trực tiếp ở tiềm năng của thị trường. Thị trường là nơi quyết định cao nhất khả năng cạnh tranh của một quốc gia (3) Các ngành công nghiệp có liên quan và các ngành công nghiệp hỗ trợ: Khả năng cạnh tranh của một ngành nói riêng và khả năng cạnh tranh của một quốc gia nói chung phụ thuộc rất lớn vào các ngành công nghiệp hỗ trợ và các ngành công nghiệp liên quan bởi vì các công ty nằm trong ngành không thể tồn tại một cách tách biệt. Các ngành công nghiệp hỗ trợ thường là các ngành cung cấp các đầu vào cho ngành có khả năng cạnh tranh. (4) Chiến lược, cơ cấu và mức độ cạnh tranh nội bộ ngành: Chiến luợc của công ty có ảnh hưởng lâu dài đến khả năng cạnh tranh của nó trong tương lai bởi vì các mục tiêu, chiến lược và cách thức tổ chức các công ty trong các ngành công nghiệp khác nhau rất lớn giữa các quốc gia. Mô hình viên kim cương được thể hiện như sau: Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 4 1.Các điều kiện yếu tố sản xuất: Theo lý thuyết kinh tế tiêu chuẩn, các nhân tố sản xuất – lao động , đất đai, tài nguyên thiên nhiên, vốn, cơ sở hạ tầng – sẽ quyết định đến dòng thương mại. Một quốc gia sẽ xuất khẩu những hàng hóa mà sử dụng nhiều nhất các nhân tố mà quốc gia đó tương đối dư thừa. Học thuyết này có nguồn gốc từ thời Adam Smith và David Ricardo và được gắn chặt với kinh tế học cổ điển, trong điều kiện tốt nhất là không đầy đủ và trong hoàn cảnh xấu nhất là không chính xác. Trong các ngành kinh tế mà tạo ra xương sống cho bất kỳ nền kinh tế tiên tiến nào, một quốc gia không kế thừa mà thay vào đó tạo ra các nhân tố sản xuất quan trọng nhất- ví dụ như nguồn nhân lực có kỹ năng hay một cơ sở khoa học. Hơn nữa nguồn dự trữ nhân tố mà một quốc gia có được tại một thời điểm cụ thể là ít quan trọng hơn so với tốc độ và tính hiệu quả mà quốc gia đó tạo ra, nâng cấp và sử dụng các nhấn tố này trong những ngành cụ thể. Các ngành công nghiệp hỗ trợ và liên quan. Chiến lược, cơ cấu và cạnh tranh nội bộ ngành Điều kiện về cầu Điều kiện về các yếu tố sản xuất. Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 5 Các nhân tố sản xuất quan trọng nhất là những nhân tố mà liên quan đến khoản đầu tư lâu dài và khổng lố được chuyên môn hóa. Các nhân tố cơ bản, ví dụ như lực lượng lao động hay một nguồn nhiên liệu tại địa phương, không tạo ra một lợi thế trong các ngành thâm dụng tri thức. Các công ty có thể tiếp cận các nhân tố này một cách dễ dàng thông qua toàn cầu hóa hay bỏ qua nhân tố này thông qua công nghệ. Trái với sự hiểu biết thông thường, việc đơn giản có được một lực lượng lao động nói chung là những người có trình độ trung học hay thậm chí đại học không tượng trưng cho một lợi thế cạnh tranh của một quốc gia trong sự cạnh tranh quốc tế hiện đại. Để hỗ trợ cho lợi thế cạnh tranh, một nhân tố phải được chuyên môn hóa cao độ cho các nhu cầu cụ thể của một ngành- một định chế khoa học chuyên môn hóa về quang học, một nguồn vốn mạo hiểm nhằm tài trợ cho các cộng ty phần mềm. Những nhân tố này là khan hiếm hơn, khó khăn hơn cho các đối thủ cạnh tranh nước ngoài có thể mô phỏng – và chúng đòi hỏi một khoản đầu tư bền vững để tạo ra. Các quốc gia thành công trong những ngành mà họ đặc biệt giỏi trong việc tạo ra nhân tố. Lợi thế cạnh tranh tạo ra từ sự hiện diện của các định chế có đẳng cấp thế giới mà trước tiên tạo ra các nhân tố chuyên môn hóa và sau đó không ngừng hoạt động nhằm cải tiến các nhân tố này. Những bất lợi cũng có thể trở thành lợi thế trong các điều kiện sau. Thứ nhất, chúng phải gởi đến công ty các tín hiệu chính xác về những tình huống mà sẽ lan sang các quốc gia khác, qua đó trang bị cho các công ty này khả năng đổi mới trước các đối thủ nước ngoài. Thứ hai là các hoàn cảnh thuận lợi ở nơi khác trong hình viên kim cương, một điều phải tính đến và áp dụng cho toàn bộ các nhân tố. Một điều kiện tiên quyết khác là những mục tiêu của công ty mà dẫn đến sự cam kết lâu dài đối với ngành. Không có một sự cam kết như vậy và sự hiện diện của sự cạnh tranh tích cực thì một công ty có thể đi theo một con đường tương đối dễ dàng xung quanh một bất lợi thay vì sử dụng bất lợi đó như là sự kích thích cho việc đổi mới. 2. Các điều kiện nhu cầu : Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 6 Có lẽ là sự toàn cầu hóa cạnh tranh sẽ làm giảm tầm quan trọng của thị trường nội địa. Tuy nhiên, trên thực tế đây đơn giản không phải là điều đã xảy ra. Thực vậy, cơ cấu và đặc trưng của thị trường trong nước có một ảnh hưởng bất cân xứng đến cách thức mà các công ty nhận thức, diễn giải và phản ứng với các nhu cầu của người mua. Các quốc gia tạo được lợi thế cạnh tranh trong những ngành mà ở đó nhu cầu trong nước tạo cho các công ty một bức tranh rõ ràng hơn hay sớm hơn về các nhu cầu đang nổi lên của người mua, và nơi mà những người mua có yêu cầu cao gây áp lực cho các công ty phải đổi mới nhanh hơn và đạt những lợi thế cạnh tranh tinh tế hơn so với các đối thủ nước ngoài của mình. Quy mô của thị trường trong nước tỏ ra kém quan trọng hơn nhiều so với đặc trưng của thị trường trong nước. Các điều kiện nhu cầu trong nước giúp cho việc xây dựng lợi thế cạnh tranh khi một phân khúc ngành cụ thể là lớn hơn hay dễ nhận biết hơn tại thị trường nội địa so với các thị trường nước ngoài. Các phân khúc thị trường lớn hơn tại một quốc gia nhận được sự chú ý nhiều nhất từ các công ty tại quốc gia đó; các công ty chấp nhận các phân khúc nhỏ hơn và kém hấp dẫn hơn như là một ưu tiên thấp hơn. Quan trọng hơn là sự phối hợp của bản thân các phân khúc, là bản chất của người mua nội địa. Các công ty của một quốc gia giành được lợi thế cạnh tranh nếu những người mua trong nước là những người mua có yêu cầu cao nhất và tinh tế, phức tạp nhất thế giới cho sản phẩm hay dịch vụ đó. Những người mua tinh tế và đòi hỏi cao cung cấp một sự hiểu biết về nhu cầu của khách hàng cao cấp; họ gây áp lực buộc các công ty phải đáp ứng các tiêu chuẩn cao; họ thúc đẩy các công ty phải cải thiện, đổi mới và nâng cấp thành các phân khúc cao cấp hơn.Cũng như các điều kiện nhân tố, các điều kiện nhu cầu tạo ra các lợi thế qua việc buộc các công ty phải phản ứng với những thách thức khắc nghiệt. Tổng quát hơn, các công ty của một quốc gia có thể tiên liệu trước các xu hướng toàn cầu nếu các giá trị của quốc gia đó đang lan tỏa – nghĩa là, nếu quốc gia này cũng đang xuất khẩu các giá trị và sở thích của mình giống như sản phẩm. Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 7 Ví dụ, sự thành công quốc tế của các công ty Hoa Kỳ trong thực phẩm ăn nhanh và thẻ tín dụng phản ánh không chỉ mong muốn của người Mỹ đối với sự tiện lợi mà còn là sự lan tỏa những sở thích đó đến phần còn lại của thế giới. Các quốc gia xuất khẩu giá trị và sở thích của mình thông qua phương tiện truyền thông, thông qua việc đào tạo người nước ngoài, thông qua sự ảnh hưởng chính trị, và thông qua các hoạt động tại nước ngoài, thông qua sự ảnh hưởng chính trị, và thông qua các hoạt động tại nước ngoài của những công dân và công ty của họ. 3. Các ngành hỗ trợ và có liên quan: Định tố lớn thứ ba của lợi thế quốc gia là sự hiện diện tại quốc gia đó các ngành hỗ trợ và có liên quan mà có khả năng cạnh tranh quốc tế. Các nhà cung ứng có khả năng cạnh tranh quốc tế tại nước chủ nhà tạo ra những lợi thế cạnh tranh trong những ngành hạ nguồn theo nhiều cách thức khác nhau. Thứ nhất, họ cung cấp các yếu tố đầu vào giá rẻ nhất theo một cách thức hữu hiệu, nhanh chóng và đôi khi ưu tiên. Tuy nhiên, có tầm quan trọng hơn nhiều so với khả năng tiếp cận đơn thuần đến các họp phần và máy móc là lợi thế mà các ngành hỗ trợ và có liên quan tại nước chủ nhà tạo ra trong việc đổi mới việc đổi mới và nâng cấp- một lợi thế dựa vào các mối quan hệ công việc chặt chẽ và gần gũi. Những nhà cung ứng và người sử dụng cuối cùng nằm gần nhau có thể tận dụng các tuyến liên lạc ngắn, dòng thông tin nhanh chóng và thường xuyên, và sự trao đổi các ý tưởng và sự đổi mới đang diễn ra. Các công ty có cơ hội gây ảnh hưởng đến các nỗ lực kỹ thuật của các nhà cung ứng của mình và có thể phục vụ như là các điểm thử nghiệm cho các công việc nghiên cứu và phát triển, qua đó đẩy nhanh nhịp độ đổi mới. Các công ty của một quốc gia hưởng lợi nhều nhất khi bản thân các nhà cung ứng là các công ty cạnh tranh toàn cầu. Việc một công ty hay quốc gia tạo ra các nhà cung ứng ‘bị nắm giữ’ mà hoàn toàn phụ thuộc vào một ngành trong nước và bị ngăn không cho phục vụ các đối thủ cạnh tranh nước ngoài rốt cuộc là tự làm hại mình. Vì lẽ đó, một quốc gia không cần phải có khả năng cạnh tranh trong tất cả các ngành cung ứng đối với các công ty của mình nhằm tạo được lợi thế cạnh Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 8 tranh. Các công ty có thể sẵn sàng sử dụng nguyên liệu, hợp phần công nghệ từ nước ngoài mà không có ảnh hưởng đáng kể đến sự đổi mới hay hiệu quả hoạt động của các sản phẩm trong ngành đó. Điều tương tự là đúng với các công nghệ được phổ biến khác- ví dụ như hàng điện tử hay phần mềm- nơi mà ngành này đại diện cho một khu vực ứng dụng hẹp. Khả năng cạnh tranh tại nước chủ nhà trong các ngành có liên quan tạo ra những lợi ích tương tự: dòng thông tin và sự trao đổi kỹ thuật đẩy nhanh tốc độ đổi mới và nâng cấp. Một ngành có liên quan tại nước chủ nhà cũng làm gia tăng khả năng mà các công ty sẽ nắm bắt các kỹ năng mới, và nó cũng cung cấp một nguồn những người mới tham gia mà sẽ mang lại một cách tiếp cận mới trong cạnh tranh. 4. Chiến lược, cơ cấu và sự cạnh tranh của công ty Các tình huống và bối cảnh quốc gia tạo ra những xu thế mạnh mẽ trong cách thức mà các công ty được tạo ra, tổ chức và quản lý, cũng như bản chất của sự cạnh tranh trong nước sẽ như thế nào. Ví dụ, tại Ý, các công ty cạnh tranh quốc tế thành công thường là các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa mà thuộc sở hữu tư nhân hay hoạt động giống như các gia đình mở rộng; trái lại, ở Đức, các công ty có xu hướng tuân theo thứ bậc chặt chẽ trong các thông lệ tổ chức và quản lý, và những nhà quản lý cao cấp nhất thường có nền tảng kiến thức về kỹ thuật. Không có hệ thống quản lý nào là phù hợp trên toàn cầu – bất kể sự quyến rũ hiện tại với cách quản lý của người Nhật. Khả năng cạnh tranh trong một ngành cụ thể tạo ra từ sự hội tụ các thông lệ quản lý và phương thức tổ chức được ưa thích tại quốc gia đó và các nguồn của lợi thế cạnh tranh trong ngành đó. Các quốc gia cũng khác biệt đáng kể trong những mục tiêu mà các công ty và cá nhân tìm kiếm nhằm đạt được. Mục tiêu của công ty phản ánh các đặc trưng của thị trường vốn của nước đó và các thông lệ trả lương thưởng cho các nhà quản lý. Các công ty hoạt động tốt trong các ngành đã trưởng thành, nơi mà khoản đầu tư liên tục vào hoạt động nghiên cứu và phát triển và các cơ sở vật chất mới là vô cùng quan trọng nhưng lợi tức mang lại có thể rất khiêm tốn. Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 9 Động cơ cá nhân đối với việc thực hiện và mở rộng các kỹ năng cũng quan trọng đối với lợi thế cạnh tranh. Tài năng xuất chúng là một nguồn lực khan hiếm tại bất cứ quốc gia nào. Thành công của một quốc gia phần lớn phụ thuộc vào các loại hình giáo dục mà những con người tài năng của quốc gia đó lựa chọn, nơi mà họ làm việc, cam kết và nỗ lực của họ. Mục tiêu mà các định chế và giá trị của một quốc gia đặt ra cho các cá nhân và công ty của mình, và uy tín mà quốc gia đó gắn với một số ngành nhất định, hướng dẫn dòng vốn và nguồn nhân lực- mà, đến lượt mình, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động có khả năng cạnh tranh của một số ngành nhất định. Các quốc gia có xu hướng cạnh tranh trong những hoạt động mà dân chúng say mê và tùy thuộc vào các hoạt động mà từ đó những người hùng của quốc gia đó nổi lên. Sự hiện diện của các đối thủ cạnh tranh trong nước hùng mạnh là tác nhân kích thích cuối cùng và mạnh mẽ cho sự tạo ra và duy trì lợi thế cạnh tranh. Điều này là đúng với các quốc gia nhỏ, ví dụ như Thụy Sỹ, nơi mà sự cạnh tranh giữ các công ty dược phẩm của quốc gia này, Hoffman- La Roche, Ciba – Geigy và Sandoz đã góp phần tạo ra vị thế đứng đầu trên toàn thế giới. Trong tất cả các điểm trên hình thoi, thì sự cạnh tranh trong nước chắc hẳn là yếu tố quan trọng nhất do tác động kích thích mạnh mẽ của nó đối với tất cả các yếu tố khác. Sự hiểu biết thông thường lập luận rằng sự cạnh tranh trong nước là lãng phí: nó dẫn đến sự lặp lại các nỗ lực và ngăn ngừa các công ty đạt được tính hiệu quả tăng theo quy mô. “Giải pháp đúng đắn” là phải o bế một hay hai công ty “vô địch” của quốc gia, các công ty có quy mô và sức mạnh để đối phó với các đối thủ cạnh tranh ở nước ngoài, và đảm bảo cho các công ty này những nguồn lực cần thiết, với sự ban ơn của chính phủ. Tuy nhiên phần lớn các nhà vô địch của quốc gia là không có khả năng cạnh tranh, cho dù được trợ cấp và hỗ trợ rất mạnh từ phía chính phủ của họ. Trong nhiều ngành nổi bật mà trong đó chỉ có một công ty cạnh tranh của một nước, ví dụ như hàng không và viễn thông, chính phủ đã đóng vai trò to lớn trong việc bóp méo sự cạnh tranh. Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 10 Tính hiệu quả tĩnh là kém quan trọng hơn nhiều so với sự cải thiện mang tính động, mà chỉ có sự cạnh tranh trong nước thúc đẩy. Sự cạnh tranh trong nước giống như bất kỳ sự ganh đua nào, tạo ra áp lực lên các công ty buộc họ phải đổi mới và cải thiện. Các đối thủ cạnh tranh địa phương thúc đẩy lẫn nhau nhằm giảm chi phí, cải thiện chất lượng và dịch vụ, và tạo ra các sản phẩm và quy trình mới. Nhưng không giống như sự ganh đua với các đối thủ cạnh tranh nước ngoài, mà có xu hướng thuộc về phân tích và cách xa, sự tranh đua trong nước thường đi xa hơn sự cạnh tranh kinh tế và kinh doanh thuần túy để trở nên mang tính cá nhân một cách mãnh liệt. Sự tập trung về địa lý đẩy mạnh quyền năng của sự cạnh tranh trong nước. Kiểu hình này là phổ biến đáng ngạc nhiên trên toàn thế giới.: các công ty làm đồ trang sức của Ý được đặt xung quanh hai thị trấn, Arezzo và Valenza Po; các công ty làm dao kéo tại Solingen, Tây Đức và Seki, Nhật Bản… Sự ganh đua có mức độ địa phương hóa cao thì càng mãnh liệt hơn. Và sự ganh đua này càng mãnh liệt hơn thì càng tốt hơn. Ngoài ra, còn có hai nhân tố có thể ảnh hưởng đến hệ thống quốc gia và lợi thế cạnh tranh đó là cơ hội và nhà nước. Cơ hội là những sự kiện nằm ngoài tầm kiểm soát của doanh nghiệp và cũng thường là nằm bên ngoài sự quản lý của của nhà nước, của quốc gia đang xét, ví dụ như những phát minh thuần túy, những đột phá về kỹ thuật căn bản, chiến tranh, những biến chuyển chính trị bên ngoài và thay đổi về nhu cầu thị trường nước ngoài. Yếu tố cơ hội có thể tạo ra sự gián đoạn, làm thức tỉnh hoặc tái cấu trúc ngành nghề và cung cấp cơ hội cho các doanh nghiệp của một quốc gia nào đó loại bỏ các doanh nghiệp của một quốc gia khác. Cơ hội đã từng đóng vai trò quan trọng trong việc thay đổi lợi thế cạnh tranh ở nhiều ngành nghề. Nhân tố cuối cùng là nhà nước. Chính quyền các cấp có thể cải tiến hay giảm thiểu lợi thế quốc gia. Có thể thấy vai trò này rõ nhất bằng cách kiểm tra xem các chính sách ảnh hưởng như thế nào đến mỗi nhân tố quyết định. Chính sách chống độc quyền (antitrust) sẽ ảnh hưởng đến sự cạnh tranh trong nước. Các quy định có Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 11 thể thay đổi điều kiện nhu cầu thị trường trong nước. Đầu tư vào giáo dục có thể thay đổi điều kiện về nhân tố sản xuất. Chi ngân sách có thể kích thích những ngành nghề bổ trợ và có liên quan. Nếu thực hiện chính sách mà không cân nhắc liệu chúng có ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống các nhân tố quyết định ra sao thì dẫn đến khả năng làm giảm lợi thế quốc gia thay vì gia tăng lợi thế cạnh tranh. Tóm lại, các nhân tố trên đây sẽ tác động qua lại với nhau như một hệ thống tương quan, có thể tạo ra lợi thế hay bất lợi về sức mạnh cạnh tranh của một quốc gia. Và để thấy rõ hơn điều này, chúng ta sẽ đi qua phần tiếp theo, đó là tìm hiểu các tác động của các chính sách của chính phủ đối với các nhân tố này như thế nào. Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 12 PHẦN 2 : CÁC CHÍNH SÁCH CỦA CHÍNH PHỦ THÚC ĐẨY LỢI THẾ CẠNH TRANH CỦA QUỐC GIA 1. Đánh giá năng lực cạnh tranh của Việt Nam Theo Diễn đàn Kinh tế thế giới - Báo cáo Năng lực cạnh tranh toàn cầu 2009. Thứ hạng Việt Nam xếp theo chỉ số năng lực cạnh tranh tổng hợp là 75 trên 133 quốc gia, giảm 5 bậc so với 2008. Thứ hạng năm 2008, 2007 lần lượt là 70/134 và 68/131. Bảng thứ hạng năng lực cạnh tranh tổng hợp của Việt Nam một số năm gần đây: 2005 2006 2007 2008 2009 GIC 74/111 77/122 68/131 70/134 75/133 Bảng thống kê cho thấy thứ hạng của Việt Nam theo các chỉ số năng lực cạnh tranh tổng hợp năm 2009 tiếp tục đà suy giảm từ 2007 và đã tụt bậc so với năm 2008. Trên bản xếp hạng, Thụy Sĩ chiếm vị trí đầu trong số 133 nền kinh tế trong báo cáo. Do khủng hoảng tài chính, Mỹ từ vị trí số 1 toàn cầu đã rớt xuống thứ 2, các nước tiếp theo trong top 10 là Singapore, Thụy Điển, Đan Mạch, Phần Lan, Đức, Nhật Bản, Canada và Hà Lan. Trong nhóm các nước đang phát triển, Trung Quốc khẳng định thế vị trí đầu trong top 30, các nền kinh tế nổi khác như Braxin và Ấn Độ tăng 1 bậc lên thứ 49, còn Braxin tăng 8 bậc lên hạng 56, riêng Nga đã tụt 12 hạng xuống vị trí thứ 63. Theo đánh giá của Diễn đàn Kinh tế thế giới, năm 2009, Việt Nam có cải thiện ở nhiều tiêu chí, đặc biệt là quy mô thị trường (hạng 38), hiệu quả thị trường lao động (hạng 38), trong đó nhiều tiêu chí cụ thể có thứ hạng rất cao. Tuy nhiên, chỉ số năng lực cạnh tranh tổng hợp 2009 của Việt Nam chưa được cải thiện và giảm 5 bậc so với 2008, chủ yếu do chỉ số ổn định kinh tế vĩ mô bị đánh tụt từ hạng 70 xuống 112 làm tác động mạnh tới nền kinh tế và khả năng cạnh tranh. Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 13 Vấn đề thiếu ổn định kinh tế vĩ mô là thâm hụt thương mại tăng, nền kinh tế phát triển quá nóng là một biểu hiện rõ nét nhất; rồi đến việc đồng tiền mất giá làm giảm niềm tin của giới đầu tư. Điều đáng suy nghĩ ở đây là trong khi nhiều quốc gia đang phát triển, có mức tăng trưởng dương (Trung Quốc, Ấn Độ, Braxin…) đều cải thiện năng lực cạnh tranh của mình thì Việt Nam lại tụt hạng 5 bậc. Điều này có nghĩa là Việt Nam đang tự đánh mất cơ hội làn sóng tăng trưởng hậu khủng hoảng. Bên cạnh đó còn những yếu kém chậm khắc phục như cơ sở hạ tầng (hạng 94), trình độ thị truờng tài chính (hạng 82), giáo dục bậc cao (hạng 92), sẵn sàng công nghệ (hạng 73). So sánh thứ hạng một số chỉ tiêu năng lực cạnh tranh của Việt Nam năm 2008 với 2009. Chỉ tiêu 2008 2009 Chỉ số năng lực cạnh tranh tổng hợp 70/134 75/133 Thể chế 71 63 Cơ sở hạ tầng 93 94 Ổn định kinh tế vĩ mô 70 112 Y tế và giáo dục cơ bản 84 76 Giáo dục bậc cao 98 92 Hiệu quả thị trường hàng hóa 70 67 Hiệu quả thị trường lao động 47 38 Trình độ thị trường tài chính 80 82 Sẵn sàng công nghệ 79 73 Quy mô thị trường 40 38 Trình độ kinh doanh 84 70 Đổi mới 57 44 Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 14 Về cơ sở hạ tầng, Việt Nam có tiến bộ lớn về viễn thông (hạng 37), nhưng yếu kém về chất lượng hạ tầng điện, đường bộ, cảng biển (đề xếp hạng trên 100). Về giáo dục, Việt Nam còn yếu hầu hết chỉ số cơ bản như chất lượng giáo dục (hạng 120), số lượng sinh viên (hạng 106) và chi phí giáo dục (hạng 100). Đáng lưu ý, Diễn đàn Kinh tế đánh giá khá cao về chỉ số đổi mới của Việt Nam, trong đó có nhiều chỉ tiêu được xếp hạng tương đối cao như năng lực đổi mới (hạng 41), chỉ tiêu của Chính phủ cho khoa học công nghệ (hạng 21)… Mặc dù chỉ số cạnh tranh tổng hợp toàn cầu năm 2009 của Việt Nam chưa có cải thiện nhưng Diễn đàn Kinh tế thế giới vẫn đánh giá Việt Nam đã có nhiều tiến bộ trong việc cải thiện năng lực cạnh tranh kể từ 2001 (năm đầu tiên Việt Nam được Diễn đàn Kinh tế xếp hạng), thậm chí về trung và dài hạn, Việt Nam có nhiều điểm mạnh và có tiềm năng tăng trưởng cao “rất giống với Trung Quốc”. Qua báo cáo năng lực cạnh tranh toàn cầu của Diễn đàn Kinh tế thế giới, có thể rút ra một số nhận xét về năng lực cạnh tranh của Việt Nam: - Mặc dù các chỉ số đánh giá của Diễn đàn Kinh tế thế giới có thể chưa phản ánh hết được năng lực cạnh tranh của Việt Nam, nhất là tiềm năng phát triển trung và dài hạn, song phần nào phản ánh được thực tế chất lượng tăng trưởng của kinh tế Việt Nam còn hạn chế. Việt Nam tuy có cải thiện một số yếu tố tác động tới tăng trưởng kinh tế (như đổi mới, lao động, quy mô thị trường…) nhưng chưa có nhiều cải thiện các yếu tố tác động năng suất và khả năng cạnh tranh quốc gia như:cơ sở hạ tầng, chất lượng nhân lực và thể chế. - Tiến trình cải cách, nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam đã đi đúng hướng, tuy vậy vẫn còn khá chậm so với nhu cầu phát triển của bản thân nền kinh tế cũng như so với tốc độ cải cách của các quốc gia đang phát triển khác. Nhìn lại các quốc gia ASEAN đã được xếp hạng, chỉ số cạnh tranh tổng hợp của Việt Nam chỉ xếp trên Philippin (hạng 87), Campuchia (hạng 110) và có khoảng cách khá xa với nhiều nước như Singapore (3), Malayxia (24), Bruney (32), Thái Lan (36), Inđônêxia (54). Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 15 2. Các chính sách của chính phủ để thúc đẩy năng lực cạnh tranh của quốc gia: Theo mô hình viên kim cương về lợi thế cạnh tranh của Micheal Porter thì chính sách mà chính phủ có thể áp dụng để tạo lợi thế cạnh tranh của quốc gia đó là: 2.1 Về chính sách vĩ mô: - Tăng cường hợp tác với các nước về lĩnh vực kinh tế, chú trọng vào việc thu hút vốn đầu tư từ nước ngoài vào Việt Nam thông qua nguồn vốn FDI, tận dụng nguồn tài nguyên dồi dào với trữ lượng lớn. - Chú trọng xây dựng cơ sở hạ tầng trong nước nhằm tạo ra sự hấp dẫn cho các nước ngoài đầu tư vào Việt Nam. - Tận dụng lực lượng lao động dồi dào, tậo trung đào tạo tầng lớp lao động có tay nghề nhằm tặng lợi thế cạnh tranh của quốc gia. Tuy nhiên điều này chưa chắc đã là lợi thế cạnh tranh của Việt Nam, vì còn phụ thuọc vào chất lượng lao động. - Tăng cường xuất khẩu những sản phẩm mà Việt Nam có lợi thế thí dụ những sản phẩm may mặc, thuỷ hải sản, thủ công mỹ nghệ, nông sản. - Ổn định kinh tế trong nước, kìm chế lạm phát, giảm tỉ lệ thất nghiệp, chuyển dịch những ngành nghề có lao động thủ công là chủ yếu sang những ngành có lao động kỹ thuật cao hơn. - Ổn định cơ chế tỉ giá hối đoái nhằm tạo sự an tâm cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh hiệu quả hơn. - Hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm tạo ra sự ràng buộc chắc chắn cũng như vị thế của quốc gia trên trường quốc tế. 2.2 Chính sách vi mô: Theo mô hình lợi thế cạnh tranh của Micheal Porter thì chính sách nhà nước cần trực tiếp hỗ trợ cho các vấn đề sau: Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 16 * Điều kiện về các yếu tố sản xuất: + Nhà nước cần có chính sách đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng, có tri thức và trình độ kỹ thuật cao thì mới tạo ra được lợi thế cạnh tranh giữa nguồn lực giữa các quốc gia với nhau. Vì chính những nguồn lực có chất lượng cao này mới tạo ra những sản phẩm mang lại nhiều giá trị thặng dự và tạo lợi thế cho quốc gia lâu dài và bền vững. + Tập trung nguồn tài chính trong nước vận hành hiệu qủa, tránh sự lãng phí mất kiểm soát, đặc biệt sử dụng nguồn tài chính đảm bảo đúng việc, đúng mục đích. + Xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng tốt nhất để thu hút vốn đầu tư nước ngoài, cũng như làm nền cho một ngành công nghiệp hiện đại trong tương lai. * Điều kiện về cầu: + Với dân số trên 85 triệu người, Thị trường Việt Nam có một lượng cầu rất lớn về mọi chủng loại hàng hoá, Nhà nước cũng cần giúp các doanh nghiệp về thông tin, cũng như định hưóng về sản xuất nhằm phục vụ vho những nhu cầu này thật tốt nhằm tiết kiệm tài nguyên bị lãng phí. + Nhà nước cần khuyến khích các ngành cạnh tranh nhau để tạo động cơ phát triển, tuy nhiên phải tránh việc cạnh tranh không lành mạnh và định hướng sai lệch sẽ gây hậu quả khôn lường. * Các ngành công nghiệp hỗ trợ có liên quan: + Hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc tìm kiếm các nguồn đầu vào. + Hỗ trợ các doanh nghiệp về kỹ thuật, các phương pháp khoa học trong sản xuất kinh doanh để tạo ra năng suất cao hơn, tạo nhiều giá trị tăng thêm. + Hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc mở rộng thị trường tiêu thụ, và cá thông tin phản hồi cần thiềt để việc kinh doanh các doanh nghiệp đạt hiệu quả hơn. * Chíến lược và cơ cấu cạnh tranh trong nội bộ ngành: Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 17 + Xây dựng chiến lược phát triển ngành, cơ cầu lại ngành cho hợp lý tạo sự cạnh tranh lành mạnh trong ngành. + Tạo áp lực cạnh tranh trong nộ bộ ngành tạo động cơ cho các doanh nghiệp vươn lên. + Ưu tiên chiến lược phát triển của ngành, nhằm tạo ra sự chuyên môn cũng như đào tạo nguồn nhân lực có chất luợng phục vụ riêng cho ngành. Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 18 PHẦN 3 : ỨNG DỤNG MÔ HÌNH VIÊN KIM CƯƠNG ĐỂ GIẢI THÍCH CÁC TÁC ĐỘNG CỦA CÁC CHÍNH SÁCH ĐẾN LỢI THẾ CẠNH TRANH CỦA NGÀNH THỦY SẢN VIỆT NAM 1. Sơ lược ngành thủy sản Việt Nam Thủy sản là một trong những ngành kinh tế đem lại kim ngạch xuất khẩu cao cho Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng bình quân 18%/năm. Năm 2008, xuất khẩu thủy sản đạt 4,5 tỉ USD với sản lượng trên 4,5 triệu tấn. Hiện nay, trong cả nước có khoảng 120.000 tàu thuyền nghề cá. Tổng diện tích sử dụng cho mục đích nuôi trồng thủy sản toàn quốc khoảng 1,1 triệu ha, với sản lượng (năm 2008) đạt 2,3 triệu tấn, trong đó cá tra, ba sa chiếm 1,3 triệu tấn, 450.000 tấn là tôm nước ngọt và lợ, còn lại là các mặt hàng thủy, hải sản khác. Trong các nước xuất khẩu thủy sản trên thế giới, Việt Nam được coi là một trong những nước có tốc độ tăng trưởng thủy sản nhanh nhất, với tốc độ tăng trưởng trung bình trong giai đoạn1998-2008 đạt 18%/năm. Kể từ năm 2001, Việt Nam đã có tên trong nhóm 10 nước có xuất khẩu thủy sản mạnh nhất trên thế giới. Hiện nay, hàng thủy sản Việt Nam chiếm 3,7% thị phần trên thế giới và 0,3% tổng kim ngạch của toàn thế giới. Theo qui ước, nhóm sản phẩm nào có thị phần cao hơn chỉ số này được coi là “vượt mức” tức là có đủ năng lực cạnh tranh. Ba khối thị trường chính của xuất khẩu thủy sản của Việt Nam là Nhật Bản, Mỹ và EU với khoảng 60% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản. Ngoài ra, hàng thủy sản Việt Nam cũng đang bắt đầu thâm nhập vào thị trường mới phát triển như: Đông Âu, Trung Đông, châu Mỹ... 2. Các tác động của các chính sách đến lợi thế cạnh tranh của ngành thủy sản Việt Nam Ngành thủy sản Việt Nam là ngành kinh tế quan trọng và đã chứng tỏ được nó là ngành có sức mạnh cạnh tranh trên thị trường quốc tế trong suốt thời gian qua. Theo Michael Porter, lợi thế cạnh tranh của một ngành hay của một quốc gia là do tạo ra dựa trên 4 yếu tố cơ bản của mô hình viên kim cương và 2 yếu tố phụ như Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 19 đã trình bày ở phần 1. Việt Nam cũng không ngoại lệ, để phát triển ngành thủy sản và tạo lợi thế cạnh tranh của ngành thủy sản trên thị trường quốc tế, chính phủ đã phân tích, xây dựng những chính sách, chiến lược để hỗ trợ và tác động vào 4 yếu tố cơ bản đó. Các tác động này có thể thấy qua từng yếu tố sau : * Về các nhân tố sản xuất: Về nhân tố cơ bản, Việt Nam có bờ biển dài 3260 km, với 112 cửa sông, trên 3000 đảo lớn nhỏ, nhiều eo biển, hồ, đầm lầy, phá, trên 1 triệu km2 diện tích vùng đặc quyền kinh tế. Hơn nữa, do Việt Nam nằm trong khu vực sinh thái nhiệt đới, ít bị ô nhiễm, nên nguồn lợi thuỷ sản rất đa dạng, phong phú, và có khả năng tự hồi sinh cao. Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, kỹ thuật thuỷ sản, Việt Nam có trên 6000 loài động vật đáy, 2038 loài cá, mực... được phân bố ở hầu hết các vùng, với trữ lượng cao. Khả năng khai thác cá ở vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam có thể đạt trên 4 triệu tấn/năm; tôm có thể đạt trên 44 ngàn tấn/năm; mực nang có thể đạt trên 64 ngàn tấn/năm; mực ống có thể đạt gần 60 ngàn tấn/năm... Để phát huy các tiềm năng của yếu tố cơ bản trên, chính phủ đã thực hiện các chính sách sau : - Đầu tư 1,340 tỷ đồng đưa cá tra thành mũi nhọn xuất khẩu thủy sản. Chính phủ đã phê duyệt đề án phát triển sản xuất cá tra vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2020. Trong đó có nhiều nội dung như quy hoạch lại vùng sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, cách thức xây dựng và hoàn thiện cơ sở hạ tầng sản xuất, xây dựng hệ thống thống kê phục vụ công việc dự báo tình hình sản xuất, tiêu thụ. Với sự hỗ trợ của chính phủ, mặt hàng cá tra sẽ gặp nhiều thuận lợi để trở thành mũi nhọn xuất khẩu thủy sản của Việt Nam, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp trong ngành tiếp tục tăng trưởng. - Tiếp nhận và khai thác có hiệu quả nguồn vốn hỗ trợ và đầu tư của ngân sách Nhà nước, trái phiếu chính phủ, các chương trình dự án hỗ trợ từ nước ngoài… Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 20 Về nhân tố tiên tiến, Việt Nam tuy có một đội ngũ lao động rẻ, dồi dào nhưng trình độ lại thấp so với mặt bằng chung, thiếu nghiêm trọng các chuyên gia giỏi và các lao động lành nghề. Các chuyên gia đầu ngành có chuyên môn yếu so với khu vực, đồng thời không có sự phối hợp tốt giữa người làm chuyên môn và chính phủ. Do đó, các chính sách của chính phủ tác động vào yếu tố này như sau : - Đầu tư vào giáo dục, thành lập các viện nghiên cứu, trường đại học thủy sản ở các tỉnh thành nhằm đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao, am hiểu các quy trình và tiêu chuẩn của thế giới. - Xây dựng các mô hình nuôi, đối tượng nuôi mới hiệu quả kinh tế cao hơn, tập huấn chuyển giao kỹ thuật, sản xuất cung ứng con giống chất lượng cao, kỹ thuật chăm sóc, bảo quản sau thu hoạch, hỗ trợ chi phí xét nghiệm, phòng trừ dịch tôm, vốn để doanh nghiệp thu mua nguyên liệu, hỗ trợ dầu và bảo hiểm phương tiện, lao động cho ngư dân. * Về các điều kiện cầu : Trong thời kỳ suy thoái, nhiều quốc gia đã sử dụng hàng rào kỹ thuật để bảo hộ thị trường trong nước. Điều này đã gây ra nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản Việt Nam. Cá tra Việt Nam chịu nhiều ảnh hưởng hơn so với các mặt hàng khác như tôm, mực, nghêu,… Đáng chú ý nhất là Nga, thị trường chiếm tỷ trọng không nhỏ trong cơ cấu thị trường xuất khẩu của Việt Nam, ngưng nhập khẩu trong 5 tháng đầu năm 2009. Sự gián đoạn này khiến nhiều doanh nghiệp có thế mạnh ở thị trường Nga rơi vào tình trạng khó khăn. Tại Italia và Tây Ban Nha, báo chí đưa tin không tốt về cá tra, basa Việt Nam đã làm cho thị phần sản phẩm cá tra của Việt Nam bị ảnh hưởng đáng kể. Từ Q3/2009, nhu cầu tiêu dùng trên thế giới bắt đầu tăng trưởng cùng với đà phục hồi kinh tế thế giới. Bên cạnh đó, thị trường Nga cũng chính thức nhập khẩu cá tra, basa Việt Nam trở lại từ tháng 6/2009. Chính sách hỗ trợ lãi suất trong gói Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 21 kích cầu của chính phủ cũng đã giúp các doanh nghiệp thủy sản giảm bớt khó khăn trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế. Các doanh nghiệp thủy sản trong năm 2010 tiếp tục nhận được nhiều ưu đãi về vốn vay, thuế thu nhập doanh nghiệp... Ngoài ra, VND đang trong xu hướng giảm giá so với USD là lợi thế lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Ngoài ra, chính phủ còn có những chính sách thúc đẩy thị trường nội địa phát triển qua các Festival về Thủy sản Việt Nam. Đó là ngày hội của nông dân, ngư dân, các nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp thủy sản và các lĩnh vực hoạt động có liên quan, tạo nền tảng, tiến tới xây dựng thương hiệu thủy sản Việt Nam. Bên cạnh đó, chính phủ còn xúc tiến những hiệp định như Hiệp định Đối tác Kinh tế Việt – Nhật (VJEPA) vào đầu năm 2010 và sẽ được triển khai đồng bộ. Do đó sẽ có trên 800 dòng sản phẩm nông sản và thủy sản Việt Nam vào Nhật Bản với thuế suất 0%. Đây là cơ hội tốt cho các doanh nghiệp chế biến thủy sản, đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu tôm, vì mặt hàng này chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang thị trường Nhật Bản. * Về các ngành hỗ trợ và có liên quan: Nhân tố này đối với Việt Nam là không có nhiều lợi điểm, mà các yếu điểm thì rất lớn như : - Hiện nay các nhập liệu đầu vào cho ngành nuôi trồng thuỷ sản hầu như phải nhập khẩu. - Các kỹ thuật công nghệ mới cho việc nuôi trồng cũng phải cần các chuyên gia nước ngoài hỗ trợ và các tập đoàn lớn của ta phải thuê mướn. - Các nhu cầu về trang thiết bị ngày càng cần thiết nhằm đạt các tiêu chuẩn cao cho sản phẩm, nhưng năng lực của nước ta không thể cung cấp. Do vậy việc nhập khẩu là cần thiết và chi phí phải trả cao. Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 22 - Việc đào tạo đội ngũ nhân lực trong các ngành hỗ trợ, như điện, hoá, sinh học, vận tải, quản trị chuỗi cung ứng còn rất hạn chế và yếu kém. Làm tăng thêm sự khó khăn cho các doanh nghiệp. Qua đó, các chính sách của chính phủ hiện nay để thúc đẩy lợi thế cạnh tranh của ngành thủy sản về yếu tố này như sau: - Hỗ trợ dầu và bảo hiểm phương tiện, lao động cho ngư dân. - Đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng như: hoàn thiện cảng cá Bình Đại, nâng cấp cảng cá Ba Tri, đầu tư mới cảng cá An Nhơn, dự án dẫn nước ngọt từ hồ chứa Ba Lai phục vụ nuôi tôm, nước sinh hoạt cho ngư dân. - Kêu gọi các doanh nghiệp xây dựng nhà máy chế biến thức ăn thủy sản, chế biến đông lạnh thủy sản ở các khu công nghiệp. - Xây dựng các trại sản xuất và cung ứng giống tôm sú, tôm thẻ chân trắng, tôm càng xanh, cá tra, bống tượng, cá chẽm, cá mú, rô phi, sặt rằn. * Chiến lược, cơ cấu và sự cạnh tranh của công ty Thực tế cho thấy các doanh nghiệp nhà nước trong ngành thủy sản đang thực hiện tiến trình cổ phần hóa mạnh mẽ, nhằm nâng cao tính cạnh tranh trên thị trường. Hơn thế nữa, trong năm 2010, có thể chúng ta sẽ bắt đầu chứng kiến xu hướng mua bán – sáp nhập diễn ra nhiều hơn trong ngành thủy sản. Với số lượng khá nhiều, phần lớn các doanh nghiệp trong ngành thủy sản có quy mô vừa và nhỏ, hoạt động sản xuất dàn trải… Trong khi áp lực cạnh tranh ngày càng cao, việc sáp nhập, liên kết sẽ giảm thiểu những tác động của việc cạnh tranh không lành mạnh về thị trường, nguyên liệu, giá cả… Việc sáp nhập cũng sẽ giúp nâng cao khả năng tiết kiệm theo quy mô, cải thiện hiệu quả hoạt động. Trong phần này, các chính sách của chính phủ là hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật theo hướng hội nhập với quốc tế như ban hành Luật đầu tư số Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 23 59/2005/QH11 và luật doanh nghiệp số 60/2005/ QH11. Bên cạnh đó, chính phủ đã quyết tâm thực hiện cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước nhằm tạo ra sức mạnh cạnh tranh trên thị trường và thúc đẩy các doanh nghiệp tự tìm kiếm những giải pháp tồn tại và phát triển. Điều này sẽ giúp cho thị trường của ngành thủy sản càng trở nên sôi động hơn và hiệu quả hơn. Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế Nhóm: 1 24 PHẦN 4: KẾT LUẬN Trong phạm vi rất hẹp của đề tài này, nhóm chúng tôi chỉ trình bày về lợi thế cạnh tranh của một quốc gia dựa vào sự tác động của các chính sách của chính phủ lên các yếu tố trong mô hình viên kim cương. Và việc áp dụng mô hình này vào ngành thủy sản của Việt Nam vẫn chỉ cho thấy một góc độ nào đó của vấn đề rộng lớn hơn. Để tóm lại về năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và quốc gia Việt Nam, chúng tôi dựa vào một số vấn đề của nhà chiến lược xuất sắc nhất thế giới hiện nay, Michael Porter, người đã đến Việt Nam vào ngày 1/12/ 2008 để nói về những yếu tố cấu thành sức mạnh cạnh tranh của Việt Nam như sau: “ Thứ nhất , là cần phải vượt lên trên sự dựa dẫm vào sự tăng trưởng xuất khẩu. Những tín hiệu ban đầu cho thấy tham vọng có thể xây dựng Việt Nam trở thành một địa điểm năng suất cao và nâng cấp các khu vực nội địa. Thứ hai, là Việt Nam đang phát triển một khu vực cá nhân trong nước mạnh mẽ và độc lập. Đó cũng đồng nghĩa với việc phát triển quá trình tư hữu hoá và sự quản lý của Chính phủ, phát triển thị trường tài chính. Thứ ba, một điều tối quan trọng là cần phải giải quyết những điểm yếu chủ chốt của môi trường kinh doanh, như tính quan liêu và tệ tham nhũng, cùng với sự yếu kém của cơ sở hạ tầng. Thứ tư, là cần phải tập trung vào những ngành kinh tế chủ chốt và có ưu thế, như du lịch, dệt may, giày dép, thuỷ hải sản và dầu khí. Và một điều cuối cùng, là cần phải thúc đẩy sự phát triển theo những mức khác nhau: các tỉnh trong nước Việt Nam, khu vực Đông Dương sau đó phải lấn dần sang khu vực Đông Nam Á. Đó là con đường quan trọng cần theo.” (nguồn: Viet-Nam)