Đề tài Marketing xã hội với việc giảm nghèo bền vững

i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Các kết quả nêu trong luận án chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Nghiên cứu sinh ii MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i MỤC LỤC .................................................................................................................. ii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................... ii DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. iv DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ ............................................................................... v PHẦN MỞ ĐẦU ..................................................................................................1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VẬN DỤNG MARKETING XÃ HỘI VÀO THỰC HIỆN MỤC TIÊU GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG................................11 1.1 Những nội dung cơ bản về marketing xã hội ................................................. 11 1.2 Nghèo đói và giảm nghèo bền vững............................................................... 32 1.3 Mô hình vận dụng marketing xã hội trong giảm nghèo bền vững ................. 59 Chương 2: ĐÁNH GIÁ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG Ở VIỆT NAM THEO CÁCH TIẾP CẬN VẬN DỤNG MARKETING XÃ HỘI .................84 2.1 Tổng quan tình hình nghèo đói và các chính sách, chương trình giảm nghèo ở việt nam ........................................................................................... 84 2.2 Đánh giá các chương trình, chính sách giảm nghèo theo quan điểm marketing xã hội ............................................................................................ 97 2.3 Đánh giá thực trạng nhận thức, hành vi của người dân................................ 114 2.4 Đánh giá thực trạng nhận thức, hành vi của các nhóm đối tác xã hội.......... 126 Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP VẬN DỤNG MARKETING XÃ HỘI THỰC HIỆN MỤC TIÊU GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG ..................142 3.1 Quan điểm về giảm nghèo bền vững ........................................................... 142 3.2 Quan điểm vận dụng marketing xã hội vào giảm nghèo bền vững ............. 146 3.3 Giải pháp cơ bản vận dụng marketing xã hội trong giảm nghèo bền vững..155 KẾT LUẬN ................................................................................................. 186 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 188 PHỤ LỤC iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ADB Ngân hàng Phát triển châu Á BHYT Bảo hiểm y tế CPRGS Chiến lược toàn diện về tăng trưởng và giảm nghèo DFID Cơ quan hợp tác quốc tế Anh GTZ Cơ quan hợp tác kỹ thuật Đức LDF Quỹ phát triển địa phương LĐTBXH Lao động-Thương binh và Xã hội LPMD Lập kế hoạch phát triển địa phương MOLISA Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội NHCSXH Ngân hàng chính sách xã hội XHCN Xã hội chủ nghĩa SIDA Cơ quan hợp tác quốc tế thuỵ Điển TCTK Tổng cục Thống kê UNDP Chương trình phát triển Liên hợp quốc VHLSS Điều tra hộ gia đình Việt Nam XĐGN Xoá đói giảm nghèo iv DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: So sánh giữa marketing xã hội với các chiến lược truyền thông liên quan ........29 Bảng 1.2: Biểu hiện về năng lực của chính quyền....................................................44 Bảng 1.3: Biểu hiện về bảo đảm an toàn ..................................................................46 Bảng 2.1: Nghèo đói phân theo khu vực thành thị, nông thôn qua các năm ............88 Bảng 2.2: Hệ số Gini theo khu vực, vùng qua các năm............................................91 Bảng 2.3: Nguyên nhân nghèo đói............................................................................92 Bảng 2.4: Tổng hợp đánh giá các giải pháp giảm nghèo ở Việt Nam......................96 Bảng 2.5: Sản phẩm marketing xã hội của chương trình..........................................98 Bảng 2.6: Chi phí chấp nhận thái độ, hành vi mới ở người nghèo .........................103 Bảng 2.7: Chi phí cảm nhận của người nghèo khi tiếp cận dịch vụ .......................104 Bảng 2.8: Thái độ vươn lên của các nhóm nghèo...................................................115 Bảng 2.9: Hành vi của người nghèo khi nhàn rỗi ...................................................116 Bảng 2.10: Kết quả thử nghiệm ..............................................................................117 Bảng 2.11: Nhận thức về vai trò, trách nhiệm trong giảm nghèo...........................118 Bảng 2.12: Đánh giá của người nghèo về mức độ dễ tiếp cận dịch vụ giảm nghèo......121 Bảng 2.13: Tỷ lệ ý kiến cho rằng có khó khăn trong việc tiếp cận chương trình ...122 Bảng 2.14: Cảm nhận của người nghèo với các dịch vụ giảm nghèo.....................123 Bảng 2.15: Vai trò trong giảm nghèo phân theo cấp hành chính............................128 Bảng 2.16: Vai trò chính trong lĩnh vực giảm nghèo .............................................129 Bảng 2.17: Nhận định về cách tiếp cận giảm nghèo bền vững...............................130 Bảng 2.18: Biểu hiện đối với công tác giảm nghèo ................................................133 Bảng 2.19: Xu hướng phân bổ nguồn lực cho giảm nghèo từ quan điểm của cán bộ ...134 Bảng 2.20: Những chương trình giảm nghèo lớn đang thực hiện...........................137 Bảng 3.1: Nội dung thúc đẩy nhận thức, hành vi giảm nghèo bền vững theo từng giai đoạn.................................................................................................157 v DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 1.1: Sơ đồ các giai đoạn của quá trình thay đổi ............................................... 15 Hình 1.2. Mức độ tác động của các chiến lược thay đổi nhận thức, hành vi............ 27 Hình 1.3: Vòng luẩn quẩn của nghèo đói và mối quan hệ của nó với tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội ...................................................................... 35 Hình 1.4: Hoà nhập với thị trường là nền tảng để người nghèo thoát nghèo bền vững ....39 Hình 1.5. Bốn trụ cột bảo đảm giảm nghèo bền vững .............................................. 41 Hình 1.6: Cơ chế thay đổi nhận thức, hành vi .......................................................... 51 Hình 1.7: Các nhóm yếu tố tác động đến động cơ hành động .................................. 53 Hình 1.8. Mô hình hoá cách tiếp cận vận dụng marketing xã hội vào giảm nghèo bền vững .................................................................................................. 62 Hình 1.9: Quy trình xây dựng, thực hiện chương trình marketing xã hội ................ 65 Hình 1.10: Các cấp độ sản phẩm đối với người nghèo............................................. 71 Hình 1.11: Các cấp độ sản phẩm đối với nhóm đối tượng là đối tác xã hội............. 75 Đồ thị 2.1: Khoảng cách nghèo phân theo vùng năm 2006...................................... 90 Đồ thị 2.2: Phân phối thu nhập và chuẩn nghèo ...................................................... 93 Hình 2.2: Mối quan hệ và phương thức thực hiện LPMD và LDF......................... 101 Hình 2.3: Mô hình tổ chức của chương trình MTQGGN .................................... 105 Hình 2.4: Chi phí-lợi ích mà người nghèo gặp phải khi tiếp cận dịch vụ............... 122 Đồ thị 2.3: Nhận thức về nghèo đói ........................................................................ 127 Hình 3.1 Khung trình bày các giải pháp marketing xã hội vào giảm nghèo bền vững..156