Đề tài Mối quan hệ giữa hợp đồng thuê tàu chuyến với hợp đồng mua bán quốc tế và hợp đồng bảo hiểm hàng hoá

h cña Vinacontrol sè 160A-G3 ®iÒu 6 hîp ®ång mua b¸n do hai bªn ký quy ®Þnh r»ng kiÓm tra phÈm chÊt vµ sè l­îng do SGS Ên ®é lµm t¹i c¶ng bèc hµng lµ quyÕt ®Þnh. V× vËy, giÊy chøng nhËn phÈm chÊt do SGS Ên ®é cÊp t¹i c¶ng bèc hµng cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh, rµng buéc c¶ bÞ ®¬n vµ nguyªn ®¬n. tuy vËy, khi hµng vÒ ®Õn c¶ng ®Õn, nguyªn ®¬n (ng­êi mua) ph¸t hiÖn hµng kÐm phÈm chÊt th× vÉn cã quyÒn mêi c¬ quan gi¸m ®Þnh chuyªn nghiÖp ®Õn lµm gi¸m ®Þnh. Trong tr­êng hîp nµy, nguyªn ®¬n ®· mêi Vinacontrol lµm gi¸m ®Þnh vµ biªn b¶n gi¸m ®Þnh sè 160A-G3 do Vinacontrol cÊp, kÕt luËn 2310 bao bét mú bÞ cøng, vãn côc tr­íc lóc bèc hµng lªn tµu t¹i c¶ng bèc hµng, tøc bét mú kÐm phÈm chÊt. Nguyªn ®¬n hoµn toµn cã quyÒn dïng biªn b¶n gi¸m ®Þnh nµy ®Ó khiÕu n¹i vµ ®i kiÖn bÞ ®¬n (ng­êi b¸n). nÕu bÞ ®¬n chÊp nhËn biªn b¶n gi¸m ®Þnh nµy th× bÞ ®¬n bÞ rµng buéc vµ yªu cÇu cña nguyªn ®¬n ®­îc tho¶ m·n. nh­ng trong vô tranh chÊp nµy bÞ ®¬n kh«ng thõa nhËn kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh cña biªn b¶n gi¸m ®Þnh phÈm chÊt do Vinacontrol cÊp t¹i c¶ng dì hµng. Khi hîp ®ång ®· quy ®Þnh kiÓm tra phÈm chÊt ®­îc tiÕn hµnh ë c¶ng ®i lµ quyÕt ®Þnh th× vÒ mÆt ph¸p lý biªn b¶n gi¸m ®Þnh do mét c¬ quan gi¸m ®Þnh ®­îc ng­êi mua mêi lµm gi¸m ®Þnh cÊp t¹i c¶ng ®Õn kh«ng cã gi¸ trÞ b¸c bá giÊy chøng nhËn phÈm chÊt cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®­îc cÊp ë c¶ng ®i, tøc kh«ng rµng buéc ng­êi b¸n. ng­êi mua muèn quy kÕt ®Õn cïng tr¸ch nhiÖm cho ng­êi b¸n vÒ hµng kÐm phÈm chÊt th× ph¶i tiÕp tôc yªu cÇu ng­êi b¸n sang n­íc ng­êi mua xem xÐt l¹i hµng, lµm gi¸m ®Þnh ®èi tÞch hoÆc hai bªn cïng chØ ®Þnh gi¸m ®Þnh thø ba, tøc gi¸m ®Þnh quèc tÕ gi¸m ®Þnh l¹i l« hµng. NÕu biªn b¶n gi¸m ®Þnh ®èi tÞch hay biªn b¶n gi¸m ®Þnh quèc tÕ kÕt luËn hµng kÐm phÈm chÊt th× giÊy chøng nhËn phÈm chÊt cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®­îc cÊp ë c¶ng ®i sÏ bÞ b¸c bá vµ ng­êi b¸n ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm. Trong vô tranh chÊp nµy, nguyªn ®¬n kh«ng yªu cÇu bÞ ®¬n lµm gi¸m ®Þnh ®èi tÞch hoÆc lµm gi¸m ®Þnh quèc tÕ l¹i l« hµng, do ®ã biªn b¶n gi¸m ®Þnh phÈm chÊt do Vinacontrol cÊp t¹i c¶ng dì hµng kh«ng cã gi¸ trÞ b¸c bá giÊy chøng nhËn phÈm chÊt cã tÝnh quyÕt ®Þnh do SGS Ên ®é cÊp t¹i c¶ng bèc hµng. V× vËy, yªu cÇu cña nguyªn ®¬n ®ßi bÞ ®¬n chÞu tr¸ch nhiÖm 57,40MT bét mú kÐm phÈm chÊt lµ kh«ng hîp lý. c. vÒ ®é tuæi cña tµu nguyªn ®¬n quy kÕt bÞ ®¬n thuª tµu 23 tuæi lµ vi ph¹m kho¶n “G” ®iÒu 6 hîp ®ång mua b¸n vµ tµu nµy gãp phÇn lµm t¨ng møc ®é thiÖt h¹i. MÆt kh¸c theo ®iÒu 21 hîp ®ång thuª tµu th× tr­íc khi xÕp hµng, ng­êi thuª tµu (bÞ ®¬n) ph¶i yªu cÇu gi¸m ®Þnh viªn hµng h¶i gi¸m ®Þnh hÇm tµu ®Ó ®¶m b¶o hÇm tµu kh« r¸o, s¹ch, kh«ng mïi vÞ, t×nh tr¹ng cña tµu phï hîp víi môc ®Ých chuyªn chë bét mú. Trong thùc tÕ bÞ ®¬n kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô nµy v× kh«ng cung cÊp ®­îc biªn b¶n gi¸m ®Þnh hÇm tµu tr­íc lóc xÕp hµng. Tuy bÞ ®¬n cã vi ph¹m hîp ®ång ë hai ®iÓm nªu trªn, nh­ng nguyªn ®¬n kh«ng cung cÊp ®­îc mét b»ng chøng nµo chøng minh tµu giµ 23 tuæi, còng nh­ viÖc kh«ng gi¸m ®Þnh hÇm tµu tr­íc khi xÕp hµng lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y ra tæn thÊt cho hµng ho¸. Do vËy, kh«ng ®ñ c¨n cø b¾t bÞ ®¬n chÞu tr¸ch nhiÖm vª tæn thÊt hµng ho¸. Theo ®iÒu 6 hîp ®ång mua b¸n, nÕu bÞ ®¬n thuª tµu chë hµng tõ 15 ®Õn 20 tuæi th× ph¶i tr¶ cho nguyªn ®¬n 2000 USD vÒ phô phÝ b¶o hiÓm tµu giµ. Nguyªn ®¬n nªu r»ng bÞ ®¬n ®· thuª tµu 23 tuæi nh­ng bÞ ®¬n kh«ng ph¶n ®èi vµ còng kh«ng ®­a ra b»ng chøng chøng minh r»ng tµu do bÞ ®¬n thuª lµ tµu d­íi 15 tuæi. V× vËy, bÞ ®¬n ph¶i tr¶ cho nguyªn ®¬n phÝ b¶o hiÓm tµu giµ 23 tuæi theo th«ng lÖ vÒ phÝ b¶o hiÓm tµu giµ trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt nam lµ 4.125 USD C¨n cø vµo sù ph©n tÝch nªu trªn, träng tµi quyÕt ®Þnh buéc bÞ ®¬n ph¶i tr¶ cho nguyªn ®¬n 4.125 USD. ®ång thêi b¸c c¸c yªu cÇu trong ®¬n kiÖn cña nguyªn ®¬n. L­u ý: + vÒ tÝnh quyÕt ®Þnh cña biªn b¶n gi¸m ®Þnh: khi c¸c chñ thÓ cña hîp ®ång mua b¸n ®· quy ®Þnh trong hîp ®ång r»ng kÓm tra phÈm chÊt ®­îc tiÕn hµnh ë c¶ng ®i lµ quyÕt ®Þnh th× biªn b¶n gi¸m ®Þnh nµy cã gi¸ trÞ rµng buéc c¶ hai bªn. tuy nhiªn, khi hµng ho¸ ®Õn c¶ng ®Õn, ng­êi nhËp khÈu ph¸t hiÖn thÊy hµng kÐm phÈm chÊt th× vÉn cã thÓ yªu cÇu gi¸m ®Þnh l¹i. Nh­ng viÖc gi¸m ®Þnh l¹i phÈm chÊt cña l« hµng ph¶i ®­îc tiÕn hµnh víi sù cã mÆt cña ng­êi xuÊt khÈu (gi¸m ®Þnh ®èi tÞch) hoÆc hai bªn cïng chØ ®Þnh mét c¬ quan gi¸m ®Þnh quèc tÕ lµm gi¸m ®Þnh l¹i l« hµng th× biªn b¶n nµy míi cã gi¸ trÞ rµng buéc c¶ hai bªn. + khi ®· cÊp vËn ®¬n hoµn h¶o th× ng­êi chuyªn chë ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tæn thÊt do ®æ vì h­ háng râ rÖt ë c¶ng ®Õn. V× vËy, khi tµu ®· ký COR (biªn b¶n hµng ®æ vì do tµu g©y ra) th× vÒ nguyªn t¾c ng­êi nhËp khÈu (ng­êi nhËn hµng) ph¶i tiÕn hµnh khiÕu n¹i (vµ ®i kiÖn) ng­êi chuyªn chë ®ßi båi th­êng tæn thÊt. Ng­êi xuÊt khÈu giao hµng lªn tµu lÊy ®­îc vËn ®¬n hoµn h¶o th× sÏ kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tæn thÊt do ®æ vì h­ háng hµng ë c¶ng ®Õn. NÕu hµng ®æ vì h­ háng lµ do tµu giµ g©y ra vµ viÖc ng­êi xuÊt khÈu thuª tµu giµ lµ vi ph¹m hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu th× lóc ®ã ng­êi xuÊt khÈu míi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tæn thÊt. + muèn b¾t ng­êi xuÊt khÈu båi th­êng thiÖt h¹i ®èi víi ®æ vì, h­ háng hµng ho¸ do ng­êi xuÊt khÈu thuª tµu giµ th× ng­êi nhËp khÈu ph¶i cã ®ñ b»ng chøng ®Ó chøng minh cho ®­îc tµu giµ ®· trùc tiÕp g©y ra ®æ vì, h­ háng hµng ho¸, hoÆc lµm cho hµng ho¸ bÞ gi¶m sót vÒ phÈm chÊt. nÕu kh«ng cã b»ng chøng th× kh«ng nªn ®i kiÖn, bëi v× träng tµi (hoÆc toµ ¸n) sÏ b¸c yªu cÇu ®¬n kiÖn v× thiÕu b»ng chøng, thiÕu c¬ së ph¸p lý ®Ó quy tr¸ch nhiÖm. 2. tranh chÊp thø hai: ng­êi nhËp khÈu vi ph¹m nghÜa vô ®iÒu tµu nguyªn ®¬n lµ mét doanh nghiÖp ViÖt Nam, bÞ ®¬n lµ mét c«ng ty Hång K«ng. Tãm t¾t sù viÖc: ngµy 28/7/1995 gi÷a nguyªn ®¬n lµ ng­êi b¸n víi bÞ ®¬n lµ ng­êi mua ®· ký hîp ®ång mua b¸n sè 28795/FIT, theo ®ã ng­êi b¸n b¸n cho ng­êi mua g¹o 10% tÊm mïa míi ViÖt Nam, sè l­îng 10.000MT¡ 5% (dung sai do ng­êi b¸n chän), ®¬n gi¸ 310 USD/MT/FOB c¶ng thµnh phè Hå ChÝ Minh Incoterms 1990. thêi h¹n giao hµng lµ th¸ng 10 vµ th¸ng 11 n¨m 1995, giao mét lÇn thanh to¸n b»ng tÝn dông th­ kh«ng huû ngang, thanh to¸n ngay 100% trÞ gi¸ hîp ®ång, L/C ph¶i ®­îc më chËm nhÊt ngµy 25/9/1995 ®iÒu 14 hîp ®ång quy ®Þnh: “nÕu ng­êi b¸n kh«ng thùc hiÖn L/C sau khi chÊp nhËn L/C sÏ ph¶i nép ph¹t 2% trÞ gi¸ L/C cho ng­êi mua. NÕu ng­êi mua kh«ng ®­a tµu ®Õn c¶ng ®Ó xÕp hµng sau khi ng­êi b¸n ®· chÊp nhËn L/C th× ph¶i nép ph¹t 2% trÞ gi¸ L/C cho ng­êi b¸n ”. sau khi ký hîp ®ång, ng­êi mua n­íc ngoµi ®· ký hîp ®ång b¸n l¹i l« g¹o nµy cho ng­êi mua l¹i X ë mét n­íc thø ba theo ®iÒu kiÖn CFR víi gi¸ 337 USD/MT vµ uû nhiÖm cho ng­êi mua l¹i X më L/C cho ng­êi b¸n ViÖt Nam h­ëng lîi. Ng­êi mua l¹i X ®· më L/C ngµy 24/9/1995 t¹i mét ng©n hµng cña n­íc thø ba ®Æt t¹i Hång K«ng. Ng­êi b¸n ViÖt Nam ®· chÊp nhËn L/C. ng­êi mua n­íc ngoµi ®· uû nhiÖm cho c«ng ty giao nhËn A t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh ký hîp ®ång thuª tµu chë l« g¹o (cã hîp ®ång ®¹i lý thuª tµu). ngµy 3/10/1995, c«ng ty giao nhËn A ®· göi c«ng v¨n sè 069/CV cho ng­êi b¸n th«ng b¸o chØ ®Þnh tµu FUGODEN ®Ó chë l« g¹o t¹i c¶ng thµnh phè Hå ChÝ Minh ®i n­íc ngoµi. Ngµy 03/11/1995 c«ng ty giao nhËn A cã th«ng b¸o b»ng c«ng v¨n cho c¶ng vô thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ c¸c c¬ quan h÷u quan vÒ viÖc tµu FUGODEN sÏ nhËn xÕp g¹o vµo ngµy 07/11/1995. Vµo ngµy 08/11/1995 ng­êi mua n­íc ngoµi ®· fax cho ng­êi b¸n ViÖt Nam x¸c nhËn viÖc chØ ®Þnh tµu FUGODEN ®Õn c¶ng thµnh phè Hå ChÝ Minh ®Ó xÕp l« g¹o, tµu b¾t ®Çu nhËn g¹o ngµy 09/11/1995. c«ng ty giao nhËn A lµ ng­êi thay mÆt ng­êi mua ®iÒu tµu. Ngµy 08/11/1995, h·ng tµu chØ ®Þnh c«ng ty giao nhËn A thµnh phè Hå ChÝ Minh lµm ®¹i lý cho h·ng tµu vÒ chuyÕn g¹o FUGODEN. Ngµy 09/11/1995 tµu FUGODEN ®­a th«ng b¸o s½n sµng lµm hµng (NOR) cho ng­êi b¸n. ng­êi b¸n ®· chuÈn bÞ c¸c xµ lan g¹o ¸p s¸t m¹n tµu ®Ó bèc lªn tµu. Cïng ngµy 09/11/1995 c«ng ty giao nhËn A biÕt tin tµu FUGODEN ®ang bÞ t¹m gi÷ theo lÖnh cña toµ ¸n. toµ ¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ra quyÕt ®Þnh t¹m gi÷ tµu FUGODEN ngµy 28/9/1995 theo ®¬n yªu cÇu cña mét c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh. C«ng ty giao nhËn A ®· ®iÖn hái h·ng tµu (ng­êi chuyªn chë ), h·ng tµu vÉn yªu cÇu cø cho xÕp g¹o vµo tµu v× h·ng tµu ®ang lo liÖu thu xÕp ®Ó tµu ®­îc gi¶i phãng v× tµu míi bÞ t¹m gi÷ chø ch­a bÞ b¾t gi÷. MÆt kh¸c, lóc ®ã c¸c xµ lan g¹o ®· ¸p s¸t m¹n tµu, chñ hµng (ng­êi b¸n) thóc giôc xÕp hµng ®Ó cho kÞp thêi h¹n cña tÝn dông th­, cho nªn viÖc xÕp hµng vµo tµu kh«ng thÓ ngõng l¹i vµ ®Õn cuèi th¸ng 11/1995 ®· xÕp xong 10.575MT g¹o. Ngµy 26/11/1995, thuyÒn tr­ëng ®· cÊp bé vËn ®¬n hoµn h¶o cho l« g¹o10.575 MT cho ng­êi b¸n ViÖt Nam, nh­ng tµu kh«ng thÓ ch¹y ra khái c¶ng thµnh phè Hå ChÝ Minh v× vÉn bÞ t¹m gi÷. Ngµy 19/12//1995, ng­êi mua fax cho ng­êi b¸n th«ng b¸o r»ng c«ng ty giao nhËn A cã lçi lµ ®· thuª mét con tµu kh«ng ch¹y ra khái c¶ng bèc hµng ®­îc, do ®ã c«ng ty giao nhËn A ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm. G¹o ®Ó l©u trªn tµu FUGODEN cã thÓ bÞ h­ háng. Ng­êi mua X yªu cÇu ph¶i chuyÓn t¶i g¹o sang tµu kh¸c, nÕu g¹o bÞ tæn thÊt ®Ò nghÞ ng­êi b¸n thay thÕ g¹o cho ng­êi mua, mäi chi phÝ do c«ng ty giao nhËn A chÞu, ng­êi b¸n cã thÓ ký hîp ®ång víi c«ng ty giao nhËn A. ng­êi mua sÏ th«ng b¸o viÖc nµy cho c«ng ty giao nhËn A. khi nµo ng©n hµng më L/C nhËn ®­îc bé chøng tõ míi cña ng­êi b¸n vµ th«ng b¸o cña c«ng ty giao nhËn A vÒ ngµy tµu cËp c¶ng n­íc ng­êi mua l¹i X th× ng­êi mua l¹i X sÏ thanh to¸n tiÒn hµng cho ng­êi b¸n, c¶m ¬n sù hîp t¸c cña ng­êi b¸n. Ngµy 25/12/1995, ng­êi mua fax cho c«ng ty giao nhËn A yªu cÇu thuª tµu kh¸c ®Ó chuyÓn t¶i l« g¹o tõ tµu FUGODEN Ngµy 15/01/1996, toµ ¸n nh©n d©n thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· göi c«ng v¨n cho h¶i quan thµnh phè Hå ChÝ Minh, c¶ng vô Sµi gßn, c«ng ty giao nhËn A, ng­êi b¸n, thuyÒn tr­ëng tµu FUGODEN yªu cÇu c¸c bªn cã liªn quan, ®Æc biÖt lµ thuyÒn tr­ëng ph¶i lµm hÕt tr¸ch nhiÖm cña m×nh bèc dì ngay l« g¹o sang tµu kh¸c ®Ó tr¸nh thiÖt h¹i cã thÓ xÈy ra. Ngµy 17/01/1996, ng­êi mua fax cho ng­êi b¸n th«ng b¸o r»ng hä ®· nhËn ®­îc th«ng b¸o cña c«ng ty giao nhËn A lµ con tµu TAI YAN sÏ ®Õn c¶ng thµnh phè Hå ChÝ Minh ®Ó chuyÓn t¶i g¹o, ®Ò nghÞ ng­êi b¸n céng t¸c cïng víi hä, ®ång thêi ®Ò nghÞ ng­êi b¸n thay thÕ 50% l« g¹o cã thÓ bÞ h­ háng. Nh­ng sau ®ã, l« g¹o vÉn ch­a ®­îc dì ra khái tµu FUGODEN. Ngµy 28/01/1996, toµ ¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh c¨n cø theo yªu cÇu cña ng­êi mua n­íc ngoµi ®· ra quyÕt ®Þnh dì l« g¹o ra khái tµu FUGODEN ®Ó chuyÓn sang tµu TAI YAN, thuyÒn tr­ëng, thuyÒn viªn tµu FUGODEN, c¸c ®­¬ng sù vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn viÖc bèc dì g¹o. quyÕt ®Þnh ®­îc göi cho h·ng tµu, thuyÒn tr­ëng tµu FUGODEN, ng­êi mua, ng­êi b¸n, c«ng ty giao nhËn A, c¶ng vô Sµi gßn, h¶i quan vµ c«ng an c¶ng Sµi gßn. Thùc tÕ l« g¹o ®· ®­îc chuyÓn t¶i sang tµu TAI YAN xong ngµy 28/02/1996, ng­êi b¸n ®· nhËn ®­îc tiÒn b¸n g¹o. do chuyÓn t¶i vµ thay thÕ g¹o, ng­êi b¸n ®· ph¶i chi phÝ c¸c kho¶n tiÒn sau: + Chi phÝ gi¸m ®Þnh hÇm tµu cho SGS 6.585,45 USD + Gi¶m gi¸ cho kh¸ch hµng 33.000,00 USD + phÝ gi¸m ®Þnh cho c«ng ty gi¸m ®Þnh Sai gßn 31.253.000 VND + khö trïng tµu TAI YAN 76.355.000VND + phÝ kiÓm dÞch 3.126.000VND + phÝ dì hµng ra khái tµu FUGODEN 197. 896.000 VND + phÝ xÕp hµng lªn tµu TAI YAN 132.645.000 VND + phÝ thuª xe chuyÓn t¶i g¹o 12.918.000 VND + phÝ c©n t¹i tµu 1.326.000 VND + phÝ t¸i chÕ 4.871MT lµ 155.930 USD céng 4.831.390.000 VND gåm: g¹o lo¹i 4 vµ 5 h­ háng toµn bé 431MT x 310 USD/MT = 133.610 USD hao hôt do t¸i chÕ lo¹i 2 vµ lo¹i 3 72MT x 310 USD/MT = 22.320 USD phÝ gia c«ng t¸i chÕ = 267.486.000 VND phÝ ®ãng gãi = 47.789.000 VND phÝ thay thÕ vá bao = 94.618.000 VND tiÒn mua g¹o míi thay thÕ cho ®ñ 4.871MT 1.397MT x 3.165.000 VND/MT = 4.421.505.000 VND  ng­êi b¸n ®· khiÕu n¹i ®ßi ng­êi mua båi th­êng c¸c kho¶n thiÖt h¹i nªu trªn, nh­ng ng­êi mua kh«ng båi th­êng. Ng­êi b¸n ®· kiÖn ng­êi mua ra träng tµi ®ßi ng­êi mua båi th­êng c¸c kho¶n thiÖt h¹i ®ã céng víi tiÒn ph¹t 2% trÞ gi¸ L/C do ng­êi mua vi ph¹m nghÜa vô ®iÒu tµu (11.300MT x 310 USD/MT x 2% = 68.200 USD) vµ tiÒn l·i tÝnh tõ ngµy ph¸t sinh cho ®Õn ngµy thùc tr¶. Ng­êi b¸n ®ßi ng­êi mua ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm v× ng­êi mua ®· vi ph¹m nghÜa vô ®iÒu tµu. ng­êi b¸n thùc hiÖn viÖc chuyÓn t¶i vµ thay thÕ g¹o lµ theo ®Ó nghÞ cña chÝnh ng­êi mua. MÆt kh¸c, theo ®iÒu kiÖn FOB c¶ng thµnh phè Hå ChÝ Minh sau khi bèc hµng lªn tµu, rñi ro vÒ hµng ho¸ ®· chuyÓn cho ng­êi mua. Ph©n tÝch vµ quyÕt ®Þnh cña träng tµi a. nghÜa vô cña ng­êi mua trong viÖc ®iÒu tµu mua hµng theo ®iÒu kiÖn FOB c¶ng thµnh phè Hå ChÝ Minh, ng­êi mua ph¶i cã nghÜa vô thuª con tµu cã ®ñ ®iÒu kiÖn chë hµng, ®iÒu tµu ®Õn c¶ng bèc hµng ®Ó cho ng­êi b¸n bèc hµng lªn tµu. trong tr­êng hîp nµy, ng­êi mua ®· ký hîp ®ång ®¹i lý víi c«ng ty giao nhËn A ®Ó c«ng ty giao nhËn A lµm ®¹i lý thuª tµu vµ ng­êi mua tr¶ cho c«ng ty giao nhËn A chi phÝ ®¹i lý cïng c­íc thuª tµu. c«ng ty giao nhËn A ®· thuª tµu vµ ngµy 30/10/1995 ®· göi c«ng v¨n cho ng­êi b¸n th«ng b¸o ®· chØ ®Þnh tµu FUGODEN ®Õn c¶ng thµnh phè Hå ChÝ Minh ®Ó nhËn hµng. C«ng ty giao nhËn A còng ®· th«ng b¸o cho c¶ng vô Sµi Gßn vµ c¸c c¬ quan h÷u quan vÒ viÖc chØ ®Þnh tµu trªn, ®ång thêi ng­êi mua còng ®· göi fax (ngµy 08/11/1995) cho ng­êi b¸n kh¼ng ®Þnh (x¸c nhËn) viÖc chØ ®Þnh tµu FUGODEN ®Õn nhËn hµng theo hîp ®ång. Nh­ vËy, ng­êi mua ®· thùc hiÖn nghÜa vô ký hîp ®ång thuª tµu ®Ó ®iÒu tµu ®Õn c¶ng bèc hµng th«ng qua c«ng ty A (thùc hiÖn nghÜa vô th«ng qua ng­êi thø 3) cho nªn ng­êi mua ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô cña ng­êi thø 3 tr­íc ng­êi b¸n. trong vô nµy, c«ng ty giao nhËn A ®· thuª mét con tµu ®ang bÞ toµ ¸n t¹m gi÷, tøc con tµu nµy kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn chë hµng, khi ph¸t hiÖn ra viÖc nµy vÉn kh«ng ngõng xÕp hµng lªn tµu cho nªn dÉn ®Õn hËu qu¶ sau nµy ph¶i chuyÓn t¶i vµ hµng ®Ó l©u trªn tµu (h¬n hai th¸ng) bÞ h­ háng ph¶i t¸i chÕ. Do vËy, ng­êi mua ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ng­êi b¸n vÒ viÖc lµm cña c«ng ty A, sau ®ã ng­êi mua ®ßi c«ng ty A chÞu tr¸ch nhiÖm theo hîp ®ång ®¹i lý gi÷a hai bªn. mÆt kh¸c, theo ®iÒu kiÖn FOB cña c¶ng thµnh phè Hå ChÝ Minh ng­êi b¸n cã nghÜa vô bèc hµng lªn con tµu do ng­êi mua ®iÒu ®Õn, cßn ai thay mÆt ng­êi mua ®iÒu tµu th× ng­êi b¸n kh«ng cã quan hÖ nªn ng­êi b¸n kh«ng thÓ ®ßi ng­êi thay mÆt ng­êi mua chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc ®iÒu con tµu kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn chuyªn chë hµng ho¸. b. vÒ chi phÝ chuyÓn t¶i l« g¹o Hµng ®· ®­îc bèc lªn tµu FUGODEN do ng­êi mua ®iÒu tíi vµ ng­êi b¸n ®· lÊy ®­îc bé vËn ®¬n hoµn h¶o. nh­ vËy, ng­êi b¸n ®· hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng lªn tµu, rñi ro vÒ hµng ho¸ còng ®­îc chuyÓn sang cho ng­êi mua. Tõ ®ã, viÖc chuyÓn t¶i g¹o tõ tµu FUGODEN sang tµu TAI YAN kh«ng ph¶i lµ nghÜa vô cña ng­êi b¸n mµ lµ cña ng­êi mua. Trªn thùc tÕ, ng­êi mua ®· cã fax cho c«ng ty giao nhËn A yªu cÇu thuª tµu kh¸c ®Ó chuyªn chë l« g¹o (ngµy 25/12/1995). ®ång thêi ngµy 17/11/1996 ng­êi mua ®· fax cho ng­êi b¸n lµ hä ®· nhËn ®­îc th«ng b¸o cña c«ng ty A vÒ viÖc ®iÒu tµu TAI YAN ®Õn c¶ng thµnh phè Hå ChÝ Minh ®Ó chuyÓn t¶i l« g¹o vµ ®Ò nghÞ ng­êi b¸n céng t¸c tÝch cùc. Râ rµng nghÜa vô chuyÓn t¶i l« g¹o lµ cña ng­êi mua vµ c«ng ty giao nhËn A. Ng­êi b¸n ®¸ng lý chØ tiÕn hµnh chuyÓn t¶i sau khi ®· cïng ng­êi mua hoÆc c«ng ty giao nhËn A ký hîp ®ång vÒ viÖc chuyÓn t¶i vµ hoµn tr¶ chi phÝ liªn quan ®Õn chuyÓn t¶i (nh­ néi dung fax ngµy 19/12/1995 cña ng­êi mua göi cho ng­êi b¸n ). Nh­ng ng­êi b¸n ®· tiÕn hµnh chuyÓn t¶i l« g¹o mµ kh«ng cã hîp ®ång, kh«ng ®­îc ng­êi mua nhê lµm th× ng­êi b¸n ph¶i tù chÞu chi phÝ vÒ chuyÓn t¶i. Lý do viÖc chuyÓn t¶i ®­îc ng­êi b¸n nªu ra trong ®¬n kiÖn vµ trong phiªn häp xÐt xö kh«ng thÓ lµ c¨n cø hîp lý cho viÖc ®ßi ng­êi mua hoµn tr¶ chi phÝ chuyÓn t¶i, v× : + ng­êi mua kh«ng ®Ò nghÞ, kh«ng nhê ng­êi b¸n chuyÓn t¶i mµ chØ ®Ò nghÞ ng­êi b¸n céng t¸c tÝch cùc víi c«ng ty giao nhËn A. + quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ chuyÓn t¶i lµ c¨n cø vµo yªu cÇu cña ng­êi mua, vµ ng­êi b¸n chØ lµ mét trong sè 8 ®­¬ng sù vµ c¸c c¬ quan h÷u quan ph¶i thi hµnh. + viÖc ch­a lÊy ®­îc tiÒn hµng kh«ng ph¶i lµ lçi cña ng­êi mua. + g¹o ®Ó l©u trªn tµu FUGODEN sÏ bÞ h­ háng tiÕp kh«ng thuéc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi b¸n vµ ng­êi b¸n còng kh«ng chÞu rñi ro v× rñi ro ®· chuyÓn sang ng­êi mua. H¬n n÷a, v× cÇn bé chøng tõ míi ®Ó ®­îc thanh to¸n nªn ng­êi b¸n ®· chi ra c¸c chi phÝ chuyÓn t¶i ... Tõ nh÷ng ®iÓm ph©n tÝch nªu trªn, ng­êi b¸n kh«ng cã ®ñ c¨n cø ®Ó ®ßi ng­êi mua båi th­êng c¸c chi phÝ vÒ chuyÓn t¶i.chñ thÓ c . vÒ chi phÝ t¸i chÕ vµ thay thÕ g¹o. Ng­êi mua ®· chÝnh thøc ®Ò nghÞ ng­êi b¸n thay thÕ 50% l« g¹o trong qua tr×nh chuyÓn t¶i nÕu g¹o bÞ h­ háng. Thùc tÕ 4871MT g¹o bÞ h­ háng cÇn thay thÕ. Ng­êi b¸n ®· thùc hiÖn ®Ò nghÞ cña ng­êi mua b»ng c¸ch t¸i chÕ 4871MT ®­îc 347MT vµ thay thÕ 1397MT g¹o míi. Ng­êi mua ®· ®Ó nghÞ th× ng­êi mua ph¶i chÞu chi phÝ vÒ thay thÕ vµ t¸i chÕ g¹o. träng tµi chØ thõa nhËn nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp ph¸t sinh tõ viÖc t¸i chÕ vµ thay thÕ g¹o. Sè g¹o lo¹i 4 vµ lo¹i 5: 431MT ®· ®­îc thay thÕ nªn kh«ng ®­îc båi th­êng. Hao hôt do t¸i chÕ lo¹i 2 vµ lo¹i 3: 72MT còng ®· ®­îc thay thÕ nªn ®ßi båi th­êng lµ kh«ng cã c¨n cø. Sè tiÒn 2.197.140.000 VND ng­êi b¸n thu ®­îc do b¸n g¹o thø phÈm tõ sè g¹o t¸i chÕ ph¶i ®­îc trõ ®i trong chi phÝt¸i chÕ vµ thay thÕ g¹o. Cô thÓ nh÷ng chi phÝ sau ®©y ®­îc thõa nhËn: PhÝ gia c«ng t¸i chÕ g¹o 267.486.000 VND PhÝ ®ãng gãi 47.789.000 VND Thay thÕ vá bao 94.618.000 VND TiÒn mua g¹o míi thay thÕ 4.421.505.000 VND Céng 4.831.398.000 VND Trõ tiÒn b¸n g¹o thø phÈm 2.197.140.000 VND Cßn 2.634.258.000 VND d. VÒ tiÒn ph¹t 2% trÞ gi¸d L/C tiÒn ph¹t 2% trÞ gi¸d L/C lµ ph¹t nÕu nh­ kh«ng ®iÒu tµu sau khi ng­êi b¸n chÊp nhËn L/C. Trong tr­êng hîp nµy, ng­êi mua ®· ®iÒu tµu FUGODEN , nh­ng tµu kh«ng ®­îc phÐp ch¹y ra khái c¶ng v× bÞ t¹m gi÷u. Do vËy, ng­êi b¸n ®ßi ¸p dông tiÒn ph¹t trÞ gi¸ 2% L/C theo ®iÒu 14 quy ®Þnh cña hîp ®ång lµ kh«ng ®óng. ®. VÒ tiÒn l·i suÊt Sè tiÒn chi phÝ t¸i chÕ, thay thÕ g¹o ®¸ng nhÏ ra ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n ngay sau khi hoµn tÊt viÖc chuyÓn t¶i g¹o sang tµu TAI YAN , tøc ngay sau ngµy 28/02/1996. Tõ ®ã tÝnh ®Õn ngµy xÐt xö vô kiÖn 12/3/1997 lµ 380 ngµy. V× thÕ, ng­êi mua phØa tr¶ thªn cho ng­êi b¸n tiÒn l·i cña sè tiÒn chËm tr¶ theo l·i suÊt cña LIBOR 6,5% / n¨m, cô thÓ lµ: VND x6,5%...... Tæng céng sè tiÒn mµ bÞ ®¬n ph¶i tr¶ cho nguyªn ®¬n lµ: VND + 178.262.000 VND = 2.812.520.000 VND C¨n cø vµo nh÷ng ®iÒu ph©n tÝch trªn, träng tµi ra ph¸n quyÕt buéc bÞ ®¬n (buéc doanh nghiÖp n­íc ngoµi) ph¶i tr¶ cho nguyªn ®¬n (doanh nghiÖp ViÖt Nam) 2.812.520.000 VND. L­u ý: Mét lµ, ng­êi xuÊt khÈu hay ng­êi nhËp khÈu khi uû th¸c cho ng­êi kh¸c thuª hé tµu th× ph¶i lùa chän ng­êi cã kh¶ n¨ng, cã kinh nghiÖm vµ uy tÝn trong viÖc thuª tµu ®Ó ®¶m b¶o thuª ®­îc mét con tµu kh«ng cã tranh chÊp g×, cã ®ñ kh¶ n¨ng an toµn ®i biÓn nh»m tr¸nh tranh chÊp vÒ vi ph¹m hay kh«ng vi ph¹m nghÜa vô ®iÒu tµu. trong vô tranh chÊp nµy, khi biÕt chÝnh x¸c tµu ®ang bÞ t¹m gi÷, nÕu ng­êi nhËp khÈu n­íc ngoµi quyÕt ®Þnh th«ng b¸o cho ng­êi xuÊt khÈu ViÖt Nam kh«ng bèc hµng lªn tµu FUGODEN th× sÏ kh«ng ph¶i chuyÓn t¶i, g¹o kh«ng bÞ h­ háng. Khi ®ã, ng­êi nhËp khÈu ph¶i thuª mét con tµu kh¸c ®Õn c¶ng ViÖt Nam lÊy hµng vµ chØ cã thÓ ph¶i båi th­êng thiÖt h¹i nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi thiÖt h¹i do chuyÓn t¶i vµ h­ háng hµng ho¸. Hai lµ, sau khi bèc hµng xong, lÊy ®­îc bé vËn ®¬n hoµn h¶o, ng­êi xuÊt khÈu cÇn lËp bé chøng tõ thanh to¸n hoµn toµn phï hîp víi th­ tÝn dông th× lÊy ®­îc tiÒn hµng (trõ phi ng©n hµng vi ph¹m cè t×nh kh«ng tr¶) cho dï hµng ®· ®Õn n­íc ng­êi nhËp khÈu hay ch­a. nh­ vËy, ng­êi xuÊt khÈu kh«ng ph¶i lo toan vµ thùc hiÖn viÖc chuyÓn t¶i l« hµng, bëi v× sau khi bèc hµng lªn tµu, rñi ro vÒ hµng ho¸ ®· chuyÓn cho ng­êi mua (theo FOB, CFR, CIF) vµ viÖc ®­a hµng ®Õn c¶ng ®Ých lµ nghÜa vô cña ng­êi chuyªn chë. Trong tranh chÊp võa ®Ò cËp, do doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a lÊy ®­îc tiÒn hµng (v× bé chøng tõ cã ®iÓm bÊt hîp lÖ) nªn doanh nghiÖp ViÖt Nam buéc ph¶i lo toan ®Õn hµng ho¸ vµ thu xÕp viÖc chuyÓn t¶i l« hµng. Ba lµ, tr­íc khi thùc hiÖn mét c«ng viÖc kh«ng ph¶i lµ nghÜa vô cña m×nh th× ng­êi xuÊt khÈu (hay ng­êi nhËp khÈu) cÇn ph¶i tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n víi bªn kia vÒ viÖc hoµn tr¶ c¸c chi phÝ ph¸t sinh. Khi kh«ng ®­îc doanh nghiÖp n­íc ngoµi nhê lµm mét c«ng viÖc mµ doanh nghiÖp ViÖt Nam l¹i chñ ®éng lµm, ®ång thêi kh«ng cã tho¶ thuËn vÒ chi phÝ tr­íc, th× sau nµy kh«ng thÓ ®ßi ®­îc chi phÝ ph¸t sinh. Bèn lµ, khi nhê ng­êi kh¸c thùc hiÖn cho m×nh mét c«ng viÖc mµ kh«ng cã tho¶ thuËn vÒ c¸c chi phÝ ph¶i tr¶, th× sau khi thùc hiÖn c«ng viÖc xong, ng­êi thùc hiÖn cã quyÒn ®ßi hoµn l¹i c¸c chi phÝ hîp lý ®· chi ra vµ ng­êi nhê thùc hiÖn ph¶i cã nghÜa vô hoµn tr¶ l¹i. N¨m lµ, khi ®ßi tiÒn ph¹t do vi ph¹m hîp ®ång th× ph¶i ®äc kü hîp ®ång vµ luËt ¸p dông cho hîp ®ång ®Ó ®ßi cho ®óng c¨n cø, bëi v× tiÒn ph¹t quy ®Þnh cho tr­êng hîp vi ph¹m nµo th× chØ khi vi ph¹m ®ã xÈy ra th× míi ®ßi ®­îc tiÒn ph¹t. trong tranh chÊp nªu trªn, doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ßi ph¹t 2% trÞ gi¸ L/C kh«ng ®óng c¨n cø ph¹t do hîp ®ång quy ®Þnh nªn ®· bÞ träng tµi b¸c bá. III. Tranh chÊp vÒ ng­êi kÝ vËn ®¬n vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµng ho¸ VËn ®¬n ®­êng biÓn lµ chøng tõ chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn do ng­êi chuyªn chë ph¸t hµnh cho ng­êi göi hµng. V× vËy, vÒ mÆt nguyªn t¾c khi ng­êi chuyªn chë ph¸t hµnh vËn ®¬n hä sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµng ho¸ cho nªn chØ cã ng­êi chuyªn chë ®­îc quyÒn ký ph¸t vËn ®¬n. song thùc tÕ th× ng­êi chuyªn chë, thuyÒn tr­ëng hay ®¹i lý cña hä ®Òu cã thÓ ký ph¸t vËn ®¬n. Vµ chÝnh sù ®a d¹ng nµy nªn khi tæn thÊt hµng ho¸ x¶y ra trong qu¸ tr×nh chuyªn chë, chñ hµng kh«ng biÕt ®­îc ai lµ ng­êi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm. ThÞ tr­êng thuª tµu hiÖn nay rÊt ph¸t triÓn vµ kh«ng ph¶i lóc nµo chñ tµu còng ®øng ra khai th¸c con tÇu cña m×nh vµ th­êng x¶y ra c¸c tr­êng hîp sau: - Chñ tÇu khai th¸c con tÇu cña m×nh. Chñ tÇu tù thuª thuyÒn tr­ëng, thuyÒn viªn, dïng vËn ®¬n cña m×nh cÊp cho ng­êi göi hµng. Trong tr­êng hîp nµy, nÕu tæn thÊt x¶y ra khi hµng ho¸ thuéc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi chuyªn chë th× chñ tÇu sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm. - Chñ tÇu kh«ng khai th¸c mµ cho thuª tÇu. Ng­êi thuª tÇu tù thuª ®éi ngò thuyÒn viªn vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm víi nh÷ng hµng ho¸ mµ m×nh chuyªn chë. - Chñ tÇu cho thuª c¶ tÇu lÉn thuyÒn viªn, khi tæn thÊt hµng ho¸ x¶y ra cÇn c¨n cø vµo c¸c ®iÒu kho¶n ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång thuª t©ï míi ph©n ®Þnh ®­îc tr¸ch nhiÖm. Tranh chÊp sau ®©y lµ mét vÝ dô minh ho¹ cho viÖc ph©n chia tr¸ch nhiÖm cña chñ tÇu, ng­êi thuª tÇu ®èi víi nh÷ng tæn thÊt hµng ho¸ ®­îc chuyªn chë. Chñ hµng, bªn nguyªn ®· khiÕu n¹i vÒ tæn thÊt cña hµng ho¸ khi hµng ho¸ ®­îc chuyªn chë trªn tµu Samjohn Governor víi ng­êi chuyªn chë. Con tµu thuéc së h÷u cña Compania Naviera Adimition (viÕt t¾t: CNAP ) cña Panama. diÔn biÕn sù viÖc: B»ng hîp ®ång thuª tÇu theo mÉu Baltime, ngµy 05/7/1973, chñ tÇu ®· cho c«ng ty vËn t¶i ngäai th­¬ng Trung Quèc thuª con tÇu nµy trong thêi gian 23-25 th¸ng. Hîp ®ång nµy quy ®Þnh vËn ®¬n do thuyÒn tr­ëng ký theo yªu cÇu cña ng­êi thuª tÇu vµ vËn ®¬n nµy khi ®· ký sÏ lµ b»ng chøng cña hîp ®ång chuyªn chë gi÷a chñ tÇu (shipped owner) vµ chñ hµng. §iÒu kho¶n nµy cho thÊy trong thêi gian trong khi c«ng ty vËn t¶i Trung quèc khai th¸c tÇu, tæn thÊt x¶y ra víi hµng ho¸ th× chñ tÇu sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm båi th­êng. Bªn bÞ kiÖn lµ Compania Anonima Venezuela de Navegacion ( viÕt t¾t lµ C.A.V.N ) hîp t¸c víi Flota Mercante Grancolobiana ( viÕt t¾t lµ F.M.G ) ®eer kinh doanh, khai th¸c tuyÕn tÇu chî th­êng xuyªn tõ NhËt tíi c¶ng Nam Mü. Th¸ng 4/1975, C.V.A.N thuª l¹i tÇu Samjohn Governor tõ c«ng ty vËn t¶i Trung Quèc trong kho¶ng thêi gian 75,80 ngµy ®Ó chuyªn chë hµng h¸o gi÷a NhËt-Carribean vµ Nam Mü. Hîp ®ång thuª tÇu gi÷a C.A.V.N vµ c«ng ty vËn t¶i Ngo¹i th­¬ng Trung Quèc quy ®Þnh: “®¹i lý cña nng­êi thuª tÇu cã quyÒn ph¸t hµnh vµ ký vËn ®¬n cho sè hµng ho¸ ®­îc chuyªn chë phï hîp víi biªn lai thuyÒn phã theo mÉu cña ng­êi thuª tÇu vµ nh©n danh thuyÒn tr­ëng”. Th¸ng 4/1975, TCTy Mitsubishi cña NhËt xÕp 2000 tÊn nguyªn liÖu lªn tÇu S¹mohn Governor ë c¶ng Ube, NhËt b¶n ®Ó chuyªn chë tíi Matanzas, Vanezuela. VËn ®¬n kh«ng do thuyÒn tr­ëng kÝ mµ l¹i do Nippon yusen Kaisha (ViÕt t¾t lµ N.Y.K) kÝ víi t­ c¸ch lµ ®¹i lý cña ng­êi chuyªn chë. Tr­íc ngµy 14/7/1975 vËn ®¬n ®­îc chuyªn chë cho chñ hµng. Tõ ngµy 14 ®Õn ngµy 17/7/1975 hµng ®­îc dì ë Matanzas. Bªn nguyªn ®¬n, tøc chñ hµng cho r»ng hµng bÞ h­ háng do m­a trong qu¸ tr×nh chuyªn chë vµ yªu cÇu båi th­êng. Bªn bÞ ®¬n, C.A.V.N b¸c bá yªu cÇu ®ã v× lÝ luËn r»ng vËn ®¬n ®­îc coi lµ do thuyÒn tr­ëng ký, vµ do vËy hîp ®ång chuyªn chë lµ gi÷a bªn nguyªn vµ chñ tÇu (shipped owner) cßn hä (C.A.V.N) kh«ng ph¶i lµ mét bªn cña hîp ®ång chuyªn chë theo vËn ®¬n nµy. VËy ai lµ cã nghÜa vô båi th­êng tæn thÊt hµng ho¸ cho chñ hµng, chñ tÇu hay ng­êi thuª l¹i C.V.A.N ? VÊn ®Ò tr­íc tiªn cÇn xem xÐt lµ, liÖu vËn ®¬n lµ b»ng chøng cña hîp ®ång chuyªn chë hµng ho¸ gi÷a bªn nguyªn ®¬n vµ chñ tÇu nh­ trªn bÞ lËp luËn? C©u tr¶ lêi tuú thuéc vµo nh÷ng chi tiÕt chÝnh x¸c trªn vËn ®¬n. VËn ®¬n kh«ng do thuyÒn tr­ëng ký mµ do N.Y.K, ®¹i lý cña ng­êi thuª tÇu C.A.V.N ký. VËn ®¬n do C.A.V.N ph¸t hµnh vµ quy ®Þnh nh­ sau: Kh¸i niÖm: a. Carrier: Ng­êi chuyªn chë lµ C.A.V.N HoÆc F.M.G tuú thuéc ai trong hai ng­êi thùc hiÖn viÖc chuyªn chë hµng ho¸ nµy. b. Merchant: BÊt kú ch÷ th­¬ng nh©n nµo trong vËn ®¬n nµy ®­îc hiÓu lµ ng­êi göi hµng (Consignor), ng­êi nhËn(receiver), ng­êi nhËn hµng (consignee), Ng­êi cÇm vËn ®¬n vµ lµ hñ së h÷u cña l« hµng. LuËt ¸p dông: NÕu C.A.V.N hay F.M.G lµ ng­êi chuyªn chë th× Hague-Visby Rules ®­îc chän lµm luËt ¸p dông cho vËn ®¬n nµy. Qua vô viÖc tranh chÊp trªn ®©y, ®Ó thÊy ®­îc ai lµ ng­êi cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng tæn thÊt cho hµng ho¸, chñ tÇu (CNAP) hay lµ ng­êi thuª l¹i tÇu (CNVN).... ViÖc ®Çu tiªn chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc c¸c lo¹i hîp ®ång, chñ thÓ cña nã vµ c¸c lo¹i vËn ®¬n ®· ph¸t hµnh theo quy ®Þnh cña tõng hîp ®ång. + Hîp ®ång thø nhÊt ®­îc ký gi÷a chñ tÇu (CNAP) víi ng­êi thuª tÇu (C«ng ty vËn t¶i ngo¹i th­¬ng Trung Quèc) theo mÉu hîp ®ång Baltime ngµy 5/7/1973. Trong hîp ®ång ký nµy cã ®iÒu kho¶n quy ®Þnh: “ VËn ®¬n do thuyÒn tr­ëng ký theo yªu cÇu cña ng­êi thuª tÇu (C«ng ty vËn t¶i ngo¹i th­¬ng Trung quèc) sÏ lµ b»ng chøng cña hîp ®ång chuyªn chë gi÷a chñ tÇu vµ chñ hµng.” Quy ®Þnh nh­ trªn cã nghÜa lµ trong thêi gian khai th¸c tÇu, hµng vËn chuyÓn bÞ tæn thÊt, chñ tÇu (CNAP) sÏ thay mÆt C«ng ty vËn t¶i Ngo¹i th­¬ng Trung Quèc båi th­êng cho chñ hµng. + Hîp ®ång thø hai ( ®©y lµ hîp ®ång thuª l¹i tÇu) ®­îc ký gi÷a c«ng ty vËn t¶i Ngo¹i th­¬ng Trung Quèc víi ng­êi thuª l¹i tÇu (CAVN). Hîp ®ång nµy l¹i quy ®Þnh : “®¹i lý cña ng­êi thuª tÇu cã quyÒn ph¸t hµnh vµ ký vËn ®¬n cho sè hµng ho¸ ®­îc chuyªn chë cho phï hîp víi biªn lai thuyÒn phã theo mÉu cña ng­êi thuª tÇu vµ nh©n danh thuyÒn tr­ëng.” VËn ®¬n thùc tÕ ph¸t hµnh cho l« hµng do CAVN vËn chuyÓn ®­îc NYK ký víi t­ c¸ch lµ ®¹i lý cña CAVN. NghÜa lµ CAVN ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm . Kh«ng thÓ coi r»ng N.Y.K ký coi nh­ lµ thuyÒn tr­ëng ký, tõ ®ã suy ra hîp ®ång chuyªn chë theo vËn ®¬n nµy lµ gi÷a bªn nguyªn vµ chñ tÇu ®­îc. VËn ®¬n nµy ph¶i lµ b»ng chøng cña hîp ®ång chuyªn chë ®· ®­îc ký kÕt gi÷a chñ hµng vµ CAVN. V× vËy, tæn thÊt víi 2000 tÊn nguyªn liÖu cña Mitsubishi sÏ thuéc tr¸ch nhiÖm cña CAVN chø kh«ng thuéc tr¸ch nhiÖm cña chñ tÇu CANP nh­ CAVN lËp luËn. IV. Tranh chÊp vÒ mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸. Trong mua b¸n quèc tÕ, do ng­êi xuÊt khÈu vµ ng­êi nhËp khÈu ë c¸ch xa nhau nªn qu¸ tr×nh bèc dì vµ vËn chuyÓn hµng ho¸ tõ n­íc ng­êi xuÊt khÈu sang n­íc ng­êi nhËp khÈu th­êng diÔn ra kh¸ dµi. Vµ ®ã còng lµ qu·ng thêi gian mµ hµng ho¸ dÔ gÆp ph¶i nhiÒu rñi ro nhÊt, ®ßi hái ng­êi xuÊt khÈu hoÆc ng­êi nhËp khÈu ph¶i mua b¶o hiÓm hµng ho¸ tr­íc nh÷ng tæn thÊt bÞ g©y ra bëi nh÷ng rñi ro. Nh­ng xoay quanh viÖc mua b¶o hiÓm hµng ho¸ còng cã rÊt nhiÒu tranh chÊp ph¸t sinh nh­: mua b¶o hiÓm hµng ho¸ kh«ng ®óng nh­ tho¶ thuËn trong hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ, ngµy ký ph¸t vËn ®¬n kh¸c víi ngµy trªn hîp ®ång b¶o hiÓm... Sau ®©y chóng ta sÏ xem xÐt mét vµi tranh chÊp ph¸t sinh: 1. tranh chÊp vÒ viÖc ng­êi xuÊt khÈu vi ph¹m nghÜa vô mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸. nguyªn ®¬n lµ c«ng ty Ucraina, bÞ ®¬n lµ mét doanh nghiÖp ViÖt Nam. Tãm t¾t sù viÖc: Ngµy 20-4-1996 gi÷a nguyªn ®¬n vµ bÞ ®¬n ®· ký hîp ®ång mua b¸n, theo ®ã bÞ ®¬n b¸n cho nguyªn ®¬n 6000 MT g¹o 5% tÊm víi gi¸ 1.980.000,00 USD theo ®iÒu kiÖn CIF Odessa Incoterms 1990, thêi h¹n giao hµng tr­íc ngµy 05-8-1996. Ng­êi b¸n ph¶i mua b¶o hiÓm hµng ho¸ theo ®iÒu kiÖn mäi rñi ro (all risks), ng­êi h­ëng lîi lµ ng­êi mua. Trong vßng 7 ngµy kÓ tõ ngµy tµu khëi hµnh, ng­êi b¸n ph¶i göi cho ng­êi mua bé chøng tõ, trong ®ã cã hîp ®ång b¶o hiÓm. NÕu vi ph¹m thêi h¹n giao hµng, ng­êi b¸n ph¶i nép ph¹t 0.1% cho mçi tuÇn giao chËm nh­ng kh«ng qu¸ 5% trÞ gi¸ phÇn giao chËm. Thùc hiÖn hîp ®ång, bÞ ®¬n (ng­êi b¸n) ®· mua b¶o hiÓm cña c«ng ty b¶o hiÓm A cho l« hµng theo ®iÒu kiÖn mäi rñi ro, nh­ng lo¹i trõ rñi ro “n­íc vµo hÇm hµng qua n¾p hÇm tÇu”. Tµu rêi c¶ng bèc hµng ngµy 09-8-1996. Trªn hµnh tr×nh ®i Odessa, ngµy 26-8-1996 tµu ghÐ vµo c¶ng Aden – Yemen ®Ó giao l« g¹o kh¸c cho ng­êi mua Yemen. Ngµy 27-9-1996, ng­êi qu¶n lý tµu b¸o cho bÞ ®¬n biÕt lµ tµu ®· bÞ b¾t gi÷ t¹i Aden – Yemen. Ngµy 27-9-1996, bÞ ®¬n th«ng b¸o cho c«ng ty b¶o hiÓm A biÕt lµ tÇu ®· bÞ b¾t gi÷ t¹i Aden vµ yªu cÇu c«ng ty b¶o hiÓm cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nh»m h¹n chÕ tèi ®a tæn thÊt cho l« g¹o. Ngµy 04-10-1996, bÞ ®¬n th«ng b¸o cho nguyªn ®¬n (ng­êi mua) vÒ viÖc tÇu chë g¹o ®· bÞ b¾t gi÷ t¹i Aden vµ yªu c©ï nguyªn ®¬n liªn hÖ víi c«ng ty b¶o hiÓm A vµ ng­êi chuyªn chë ®Ó yªu cÇu hä t×m mäi biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó gi¶i quyÕt, ®ång thêi giµnh quyÒn khiÕu naÞ trong tr­êng hîp ph¸t sinh tæn thÊt. Ngµy 06-10-1996 nguyªn ®¬n göi v¨n b¶n yªu cÇu bÞ ®¬n ¸p dông mäi biÖn ph¸p cÊp b¸ch ®­a hµng vÒ Odessa, nÕu kh«ng sÏ ¸p dông møc ph¹t quy ®Þnh trong hîp ®ång. Ngµy 10-10-1996, bÞ ®¬n yªu cÇu nguyªn ®¬n víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u hµng ho¸ liªn hÖ ngay víi c«ng ty b¶o hiÓm A vµ víi h·ng tÇu, yªu cÇu hä cã biÖn ph¸p cÊp b¸ch chuyÓn t¶i l« g¹o sang tÇu kh¸c vµ yªu cÇu h·ng tÇu tr¶ c¸c chi phÝ vµ tiÒn ph¹t. Ngµy 19-10-1996 bÞ ®¬n göi v¨n th­ nh¾c nguyªn ®¬n x¸c ®Þnh râ nguyªn nh©n tÇu bÞ b¾t gi÷ vµ lµm gi¸m ®Þnh g¹o trªn tÇu khi chuyÓn t¶i sang tÇu kh¸c ®Ó cã c¬ së buéc c«ng ty b¶o hiÓm A vµ ng­êi chuyªn chë båi th­êng tæn thÊt. Ngµy 15-11-1996 c«ng ty b¶o hiÓm A göi c«ng v¨n cho nguyªn ®¬n th«ng b¸o rñi ro hµng bÞ ­ít do n­íc vµo hÇm hµng qua n¾p hÇm tÇu ®· ®­îc lo¹i trõ khái hîp ®ång b¶o hiÓm. Ngµy 13-12-1996 gi¸m ®Þnh hµng vµ kÕt luËn r»ng bÞ tæn thÊt 10,2% tæng gi¸ trÞ l« hµng, nªu nguyªn nh©n tæn thÊt hµng ho¸ vµ b¶o l­u r»ng møc ®é tæn thÊt chÝnh x¸c chØ x¸c ®Þnh ®­îc khi dì toµn bé hµng ra khái tÇu. Ngµy 17-2-1997, c«ng ty b¶o hiÓm A göi c«ng v¨n yªu cÇu nguyªn ®¬n lµm gi¸m ®Þnh hµng khi chuyÓn t¶i hµng sang tÇu kh¸c vµ biªn b¶n gi¸m ®Þnh do ®¹i lý lµ c«ng ty b¶o hiÓm B cÊp sÏ lµ c¬ së gi¶i quyÕt khiÕu n¹i ®ßi bÞ ®¬n båi th­êng tæn thÊt 10,2% gi¸ trÞ l« g¹o lµ 201.960,00USD. Ngµy 26-4-1997 lµm gi¸m ®Þnh khi chuyÓn t¶i l« g¹o, kÕt luËn 402MT bÞ tæn thÊt toµn bé, sè cßn l¹i bÞ tæn thÊt 15,2% tæng gi¸ trÞ. Ngµy 11-02-1998, nguyªn ®¬n ®· göi th­ khiÕu n¹i c«ng ty b¶o hiÓm A, c«ng ty b¶o hiÓm A ®· göi th­ yªu cÇu nguyªn ®¬n bæ sung hå s¬, cung cÊp b»ng chøng vÒ viÖc nguyªn ®¬n ®· khiÕu n¹i ng­êi chuyªn chë. Ngµy 20-5-1998, nguyªn ®¬n göi th­ khiÕu n¹i ®ßi bÞ ®¬n båi th­êng 10,2% gi¸ trÞ l« hµng lµ 201.906,00USD. Ngµy 18-01-1999, nguyªn ®¬n göi c«ng v¨n khiÕu n¹i c«ng ty b¶o hiÓm A ®ßi båi th­êng. Ngµy 29-01-1999, c«ng ty b¶o hiÓm A tr¶ lêi nguyªn ®¬n r»ng c«ng ty b¶o hiÓm A ®­îc miÔn tr¸ch do n­íc vµo hÇm hµng qua n¾p hÇm tÇu vµ nÕu nguyªn ®¬n thÊy cßn c¸c nguyªn nh©n kh¸c g©y tæn thÊt cho hµng ho¸ th× göi b»ng chøng chøng minh vµ ph¶i x¸c ®Þnh râ sè tiÒn tæn thÊt do c¸c nguyªn nh©n ®ã g©y ra. Kh«ng ®­îc c«ng ty b¶o hiÓm A vµ bÞ ®¬n båi th­êng, ngµy 25-3-1999, nguyªn ®¬n ®· khëi kiÖn bÞ ®¬n ra träng tµi ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i gåm: 352.963,00USD lµ gi¸ trÞ tæn thÊt hµng ho¸ kh«ng ®­îc c«ng ty b¶o hiÓm A båi th­êng. 79.654,00USD lµ tiÒn l·i bÞ mÊt. Ph©n tÝch vµ quyÕt ®Þnh cña träng tµi: a.Tr¸ch nhiÖm cña ng­êi b¸n (ng­êi xuÊt khÈu) do mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸ kh«ng ®óng ®iÒu kiÖn ®· ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång mua b¸n. BÞ ®¬n (ng­êi xuÊt khÈu) ®· kÝ hîp ®ång b¶o hiÓm mua b¶o hiÓm cho l« hµng theo ®iÒu kiÖn A “trõ rñi ro hµng bÞ ­ít do n­íc vµo hµm hµng qua n¾p hÇm tÇu” mµ kh«ng ®­îc nguyªn ®¬n (ng­êi nhËp khÈu) ®ång ý, thËm chÝ nguyªn ®¬n còng kh«ng ®­îc th«ng b¸o vÒ viÖc lo¹i trõ rñi ro nµy trong hîp ®ång b¶o hiÓm. Nh­ vËy, bÞ ®¬n ®· ®¬n ph­¬ng lµm tr¸i víi quy ®Þnh cña hîp ®ång vÒ viÖc mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸, v× hîp ®ång quy ®Þnh mua b¶o hiÓm theo ®iÒu kiÖn mäi rñi ro. Râ rµng, bÞ ®¬n ®· vi ph¹m hîp ®ång vÒ viÖc mua b¶o hiÓm. ChÝnh vi ph¹m nµy ®· t­íc ®i quyÒn cña nguyªn ®¬n ®ßi c«ng ty b¶o hiÓm A båi th­êng tæn thÊt hµng ho¸ “do n­íc vµo hÇm hµng qua n¾p hÇm tµu”. Vi ph¹m nghÜa vô hîp ®ång lµm cho nguyªn ®¬n mÊt quyÒn ®­îc c«ng ty b¶o hiÓm A båi th­êng phÇn tæn thÊt hµng “do n­íc vµo hÇm hµng qua n¾p hÇm tÇu” th× bÞ ®¬n ph¶i cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng l¹i phÇn tæn thÊt ®ã cho nguyªn ®¬n. b. VÒ viÖc nguyªn ®¬n kh«ng khÈn tr­¬ng hµnh ®éng h¹n chÕ tæn thÊt cho hµng ho¸. Sau khi ®­îc th«ng b¸o vÒ viÖc tÇu bÞ b¾t gi÷ t¹i Aden, ®¸ng lý víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u l« hµng ghi trªn vËn ®¬n (B/L) ®Ých danh, nguyªn ®¬n cã nghÜa vô khÈn tr­¬ng ¸p dông mäi biÖn ph¸p cÇn thiÕt nh»m h¹n chÕ tæn thÊt l©y lan hoÆc ph¸t sinh thªm. Nh­ng nguyªn ®¬n ngay tõ ®Çu ch­a khÈn tr­¬ng thùc hiÖn nghÜa vô nµy mµ cßn ®Ó mÊt thêi gian tranh luËn víi bÞ ®¬n, m·i tíi ngµy 26-11-1996 míi cö ®¹i diÖn tíi Aden ký hîp ®ång víi c«ng ty luËt yªu cÇu thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh»m b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi cña nguyªn ®¬n. Hµng ho¸ ®· bÞ ­ít l¹i bÞ l­u trong hÇm tÇu trong kho¶ng thêi gian dµi tíi 7 th¸ng kÓ tõ ngµy t©ï bÞ b¾t t¹i Aden lµm cho møc ®é tæn thÊt t¨ng lªn ®¸ng kÓ, nh­ ®· ghi trong biªn b¶n gi¸m ®Þnh ngµy 26-4-1997. §ång thêi, khi hµng ®· bÞ tæn thÊt, ®¸ng lý nguyªn ®¬n ph¶i cã hµnh ®éng ph¸p lý kÞp thêi ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh. Nh­ng trong ®¬n kiÖn ng­êi chuyªn chë t¹i toµ ¸n Aden nguyªn ®¬n ®· kh«ng ®ßi ng­êi chuyªn chë båi th­êng tæn thÊt hµng ho¸ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh hµng ho¸ ®­îc ®Æt d­íi sù ch¨m sãc, b¶o qu¶n, tr«ng coi cña ng­êi chuyªn chë. Kh«ng khÈn tr­¬ng hµnh ®éng h¹n chÕ tæn thÊt l©y lan th× nguyªn ®¬n ph¶i tù chÞu lÊy phÇn tæn thÊt l©y lan ®ã. Khi nhËn ®­îc biªn b¶n gi¸m ®Þnh ®Ò ngµy 13-12-1996 vµ ngµy 26-4-1997, ®¸ng lý nguyªn ®¬n ph¶i ph©n tÝch cô thÓ phÇn tæn thÊt “do n­íc vµo hÇm hµng ho¸ qua n¾p hÇm tÇu” lµ bao nhiªu, cßn do c¸c nguyªn nh©n kh¸c lµ bao nhiªu ®Ó kÞp thêi khiÕu n¹i ®ßi c«ng ty b¶o hiÓm A båi th­êng phÇn tæn thÊt do c¸c nguyªn nh©n kh¸c g©y nªn. Nh­ng nguyªn ®¬n ®· kh«ng thùc hiÖn quyÒn ®ßi c«ng ty b¶o hiÓm A båi th­êng tæn thÊt do c¸c nguyªn nh©n kh¸c g©y ra th× nguyªn ®¬n tù chÞu lÊy phÇn tæn thÊt ®ã. Theo biªn b¶n gi¸m ®Þnh ngµy 13-12-1996 nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra tæn thÊt hµng ho¸ gåm: - N­íc vµo hÇm hµng qua n¾p hÇm tÇu. - Lç thñng ë boong tÇu. Ngoµi ra cßn cã c¸c nguyªn nh©n: - Trêi m­a khi bèc hµng ë c¶ng bèc hµng. - TÇu gÆp thêi tiÕt xÊu trong hµnh tr×nh. Trong biªn b¶n gi¸m ®Þnh ngµy 26-4-1997 ghi nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra tæn thÊt hµng ho¸ lµ: - N­íc vµo hÇm hµng qua n¾p hÇm tÇu. - Lç thñng ë boong tÇu. - HÖ thèng th«ng giã bÞ háng. Bªn c¹nh ®ã cßn cã c¸c nguyªn nh©n sau: -Trêi m­a khi bèc hµng ë c¶ng bèc hµng. - TÇu gÆp thêi tiÕt xÊu trong hµnh tr×nh. - HÇm tÇu ®æ må h«i. Râ rµng n­íc vµo hÇm hµng qua n¾p hÇm tÇu (rñi ro do bÞ ®¬n lo¹i trõ trong hîp ®ång b¶o hiÓm) chØ lµ mét trong nhiÒu nguyªn nh©n g©y nªn tæn thÊt cho hµng ho¸. MÆt kh¸c, c¸c biªn b¶n gi¸m ®Þnh còng cho thÊy trong kho¶ng thêi gian h¬n 4 th¸ng ( tõ 13-12-1996 ®Õn 26-4-1997) tæn thÊt hµng ho¸ t¨ng thªm 5% ( tõ 10,2% ®Õn 15,2%), ®èi víi 402MT th× tõ tæn thÊt 10,2% ®Õn tæn thÊt toµn bé. Tõ ®ã cã thÓ kÕt luËn r»ng tæn thÊt ban ®Çu do c¸c nguyªn nh©n g©y nªn thùc sù thÊp h¬n ®¸ng kÓ so víi tæn thÊt 10,2% theo kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh ®­îc thùc hiÖn sau 76 ngµy kÓ tõ ngµy tÇu b¾t ®Çu bÞ b¾t gi÷ t¹i Aden (tõ 27-9-1996 ®Õn 13-12-1996). Tr¸ch nhiÖm vÒ phÇn tæn thÊt ph¸t sinh thªm nµy thuéc vÒ nguyªn ®¬n v× nguyªn ®¬n ®· thiÕu khÈn tr­¬ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p hîp lý cÇn thiÕt ®Ó h¹n chÕ tæn thÊt. Nh­ vËy, trong sè c¸c tæn thÊt ban ®Çu (tæn thÊt vµo thêi ®iÓm tÇu bÞ b¾t gi÷ t¹i Aden) nguyªn ®¬n chØ cã quyÒn ®ßi bÞ ®¬n båi th­êng phÇn tæn thÊt (do n­íc vµ hÇm hµng qua n¾p hÇm tÇu) g©y nªn mµ th«i. BÞ ®¬n kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ phÇn tæn thÊt do lç thñng ë boong tÇu, do hÖ thèng th«ng giã bÞ háng, do m­a khi bèc hµng t¹i c¶ng bèc hµng...còng nh­ phÇn tæn thÊt ph¸t sinh thªm do hµng ho¸ bÞ l­u gi÷ trªn tÇu qu¸ l©u t¹i c¶ng Aden.Dùa vµo ph©n tÝch nªu trªn, träng tµi quyÕt ®Þnh buéc bÞ ®¬n ph¶i båi th­êng cho nguyªn ®¬n theo møc 25% tæng sè tæn thÊt do nguyªn ®¬n chøng minh, cô thÓ lµ: 352.963,00USD x 25% = 88.240,00USD Träng tµi b¸c bá yªu cÇu ®ßi båi th­êng tiÒn l·i bÞ mÊt v× nguyªn ®¬n kh«ng cã b»ng chøng chøng minh. B×nh luËn vµ l­u ý: Trong vô kiÖn nµy do tÇu bÞ b¾t gi÷ nªn tæn thÊt x¶y ra cho hµng ho¸ lµ rÊt lín, v× vËy khi ký hîp ®ång víi ng­êi chuyªn chë cÇn ph¶i t×m hiÓu kü vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ng­êi chuyªn chë (còng nh­ cña chñ tÇu) ®Ó tr¸nh tr­êng hîp tÇu bÞ b¾t ®Ó ®ßi nî. Khi mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸, ng­êi xuÊt khÈu cÇn mua ®óng ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm mµ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu (hîp ®ång mua b¸n) ®· quy ®Þnh. Trong tr­êng hîp nµy, hîp ®ång quy ®Þnh mua b¶o hiÓm theo ®iÒu kiÖn mäi rñi ro, thùc tÕ ng­êi xuÊt khÈu mua theo ®iÒu kiÖn mäi rñi ro nh­ng lo¹i trõ rñi ro “ do n­íc vµo hÇm hµng qua n¾p hÇm tÇu”. Mua b¶o hiÓm nh­ vËy lµ sai quy ®Þnh cña hîp ®ång. NÕu hµng kh«ng bÞ tæn thÊt th× ng­êi xuÊt khÈu kh«ng viÖc g×, nh­ng nÕu hµng bÞ tæn thÊt lín “do n­íc vµo hÇm hµng qua n¾p hÇm tÇu” g©y ra th× ng­êi xuÊt khÈu ph¶i båi th­êng cho ng­êi nhËp khÈu. Vô kiÖn nµy träng tµi ®· xö ®óng nh­ thÕ. Cã thÓ khi lo¹i trõ bít ®i mét vµi rñi ro th× phÝ b¶o hiÓm sÏ thÊp h¬n chót Ýt, nh­ng khi rñi ro ®ã g©y ra tæn thÊt cho hµng ho¸ th× tæn thÊt l¹i rÊt lín vµ ng­êi xuÊt khÈu ph¶i g¸nh chÞu, kÕt qu¶ lµ ng­êi xuÊt khÈu bÞ thiÖt h¹i nÆng. V× thÕ kh«ng nªn ®Ó tiÕt kiÖm mét Ýt chi phÝ mµ mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸ kh«ng ®óng ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm ®· ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång. Theo ®iÒu kiÖn CIF c¶ng Odessa th× rñi ro vÒ hµng ho¸ ®· chuyÓn cho ng­êi nhËp khÈu sau khi hµng ®· ®­îc bèc lªn tÇu t¹i c¶ng bèc hµng. MÆt kh¸c khi vËn ®¬n ®­îc cÊp lµ vËn ®¬n ®Ých danh ng­êi nhËp khÈu, th× ng­êi nhËp khÈu ®· lµ chñ l« hµng (v× ai lµ chñ vËn ®¬n ng­êi ®ã lµ chñ l« hµng). Cho nªn khi hµng trong hµnh tr×nh chuyªn chë gÆp sù cè, bÞ tæn thÊt th× ng­êi nhËp khÈu ph¶i ®øng ra gi¶i quyÕt, trùc tiÕp xö lý l« hµng nµy. Ng­êi nhËp khÈu ph¶i liÖn hÖ víi ng­êi b¶o hiÓm hµng ®Ó trao ®æi nh»m t×m biÖn ph¸p xö lý, ph¶i yªu cÇu ng­êi chuyªn chë ¸p dông biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ hµng. §ång thêi ng­êi nhËp khÈu còng ph¶i ¸p dông mäi biÖn ph¸p cÇn thiÕt hîp lý ®Ó h¹n chÓ tæn thÊt ph¸t sinh thªm cho hµng ho¸. H¬n thÕ n÷a, khi t¹m thêi x¸c ®Þnh ®­îc nguyªn nh©n g©y ra tæn thÊt th× ng­êi nhËp khÈu ph¶i tiÕn hµnh lËp c¸c biªn b¶n, chøng tõ, tiÕn hµnh khiÕu n¹i ng­êi chuyªn chë, ng­êi b¶o hiÓm ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh. NÕu kh«ng lµm nh÷ng ®iÒu nªu trªn th× ng­êi nhËp khÈu ph¶i tù chÞu lÊy tæn thÊt, bëi v× ph¸p luËt còng nh­ thùc tiÔn xÐt xö kh«ng quy ®Þnh båi th­êng nh÷ng tæn thÊt ®¸ng lý ra cã thÓ h¹n chÕ ®­îc vµ ng­êi nhËp khÈu kh«ng cã biªn b¶n, chøng tõ ®Ó lµm b»ng chøng cho viÖc khiÕu n¹i, ®i kiÖn c¸c bªn cã liªn quan nh­ ng­êi chuyªn chë, ng­êi b¶o hiÓm... Khi x¸c ®Þnh ®­îc nguyªn nh©n g©y ra tæn thÊt, ®Ó ®ßi båi th­êng tæn thÊt, ng­êi nhËp khÈu ph¶i ph©n tÝch, ph¶i chøng minh cô thÓ gi¸ trÞ tæn thÊt do nguyªn nh©n ®ã g©y lµ bao nhiªu, cã nh­ thÕ míi b¶o vÖ ®­îc tèi ®a quyÒn lîi cña m×nh. Trong vô kiÖn nµy, v× kh«ng ph©n tÝch, chøng minh ®­îc phÇn tæn thÊt “do n­íc vµo hÇm hµng qua n¾p hÇm tÇu” lµ bao nhiªu, nªn ng­êi nhËp khÈu chØ ®­îc träng tµi tho¶ m·n 25% tæng sè tæn thÊt. 2. Ngµy ký ph¸t vËn ®¬n kh«ng ®óng víi ngµy mua b¶o hiÓm hµng ho¸. Ngµy 05-12-1996, c«ng ty X vµ c«ng ty Y ®· ký hîp ®ång mua b¸n theo ®ã c«ng ty X mua 10.000 ¡5% UREA víi gi¸ 215 USD/MT CFR c¶ng Quy Nh¬n, L/C ph¶i ®­îc më chËm nhÊt ngµy 25/12/1996. Qu¸ thêi h¹n nµy mµ ch­a më, bªn mua ph¶i nép ph¹t 2% trÞ gi¸ L/C, tiÒn ph¹t nµy ph¶i ®­îc tr¶ trong vßng 5 ngµy kÓ tõ ngµy hÕt h¹n më L/C. Ng­êi b¸n ph¶i giao hµng trong vßng 30 ngµy kÓ tõ ngµy më L/C. NÕu vi ph¹m thêi h¹n giao hµng, ng­êi b¸n ph¶i nép ph¹t 0.1% cho mçi tuÇn giao chËm nh­ng kh«ng qu¸ 5% trÞ gi¸ phÇn giao chËm. Thùc hiÖn hîp ®ång, ngµy 24/12/1996, ng­êi mua X më L/C cho ng­êi b¸n Y h­ëng lîi, ng­êi b¸n Y ®· chÊp nhËn L/C vµ th«ng b¸o cho ng­êi mua X dù kiÕn ngµy giao hµng ®­îc tiÕn hµnh trong kho¶ng tõ ngµy 14/01/1997 ®Õn 24/1/1997. Ngµy 26/12/1996, ng­êi mua X mua b¶o hiÓm cña c«ng ty b¶o hiÓm A cho l« hµng theo ®iÒu kiÖn mäi rñi ro, hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy 14/1/1997. Ngµy 30/12/1996, thuyÒn tr­ëng tµu Assunzione göi cho ng­êi b¸n Y th«ng b¸o s½n sµng lµm hµng (NOR) vµ ng­êi b¸n Y ®· chÊp nhËn th«ng b¸o. sau ®ã ng­êi b¸n Y ®· th«ng b¸o cho ng­êi mua X ngµy bèc hµng b¾t ®Çu tõ ngµy1/1/1997. §Õn ngµy 10/1/1997 ®· xÕp xong 10.575 MT UREA, thuyÒn tr­ëng cÊp bé vËn ®¬n hoµn h¶o l« UREA 10.575MT cho c«ng ty Y, sau ®ã tÇu b¾t ®Çu khëi hµnh. Ngµy 13/1/1997, tµu Assunzione gÆp b·o trªn ®­êng ®i, ph¶i ghÐ vµo c¶ng l¸nh n¹n. Do b·o to, tÇu bÞ x« l¾c m¹nh, n­íc m­a vµ n­íc biÓn trµn vµo hÇm hµng lµm cho hµng ho¸ bÞ h­ háng rÊt nhiÒu. Ngµy 15/1/1997, ng­êi b¸n Y nhËn ®­îc th«ng b¸o cña thuyÒn tr­ëng tÇu Assunzione vÒ t×nh tr¹ng hµng ho¸, vÒ viÖc tÇu ®ang n»m t¹i c¶ng l¸nh n¹n ®Ó söa ch÷a l¹i mét vµi bé phËn cña th©n tÇu. Sau khi nhËn ®­îc th«ng b¸o trªn, ng­êi b¸n Y ®iÖn ngay cho ng­êi mua X ®Ò nghÞ ng­êi mua X víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u hîp ph¸p cña l« hµng thùc hiÖn mäi biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó h¹n chÕ tèi ®a tæn thÊt cña l« hµng trªn tµu Assunzione. ngµy 16/1/1997, ng­êi mua X ®· liªn hÖ víi c«ng ty b¶o hiÓm A ®Ò nghÞ hä phèi hîp gióp ®ì ®Ó ®­a con tµu vÒ ®Õn c¶ng ®Ých. Ngµy 20/1/1997, gi¸m ®Þnh hµng vµ kÕt luËn hµng bÞ tæn thÊt 15,1% tæng gi¸ trÞ l« hµng, nguyªn nh©n tæn thÊt hµng ho¸ lµ do n­íc trµn vµo hÇm hµng vµ b¶o l­u r»ng møc ®é tæn thÊt chÝnh x¸c chØ ®­îc x¸c ®Þnh khi dì hµng ra khái tÇu. Ngµy 15/2/1997, lµm gi¸m ®Þnh toµn bé l« hµng t¹i c¶ng ®Õn Quy Nh¬n, kÕt luËn 550MT bÞ tæn thÊt toµn bé, sè cßn l¹i bÞ tæn thÊt 20,2% tæng trÞ gi¸. Ngµy 26/2/1997, c«ng ty X ®· göi th­ khiÕu n¹i c«ng ty b¶o hiÓm A ®ßi båi th­êng tæn thÊt cho l« hµng UREA. Ngµy 2/3/1997, c«ng ty b¶o hiÓm A tr¶ lêi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm X r»ng: c«ng ty b¶o hiÓm A kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm båi th­êng cho toµn bé tæn thÊt l« hµng theo biªn b¶n gi¸m ®Þnh ngµy 15/2/1997, bëi v× t¹i thêi ®iÓm x¶y ra tæn thÊt, hîp ®ång b¶o hiÓm ch­a b¾t ®Çu cã hiÖu lùc. H¬n n÷a, ng­êi mua X ®· kh«ng b¸o l¹i thêi ®iÓm b¾t ®Çu cã hiÖu lùc ®Ó c«ng ty b¶o hiÓm söa ®æi. V× vËy, mäi tæn thÊt xÈy ra do nguyªn nh©n ®­îc b¶o hiÓm nh­ng l¹i n»m ngoµi thêi h¹n hiÖu lùc cña hîp ®ång b¶o hiÓm th× c«ng ty b¶o hiÓm kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm båi th­êng. L­u ý: Trong tr­êng hîp mua b¸n theo ®iÒu kiÖn CFR, FOB, nghÜa lµ ng­êi mua b¶o hiÓm cho l« hµng chuyªn chë kh¸c víi ng­êi giao hµng (ng­êi xuÊt khÈu), hai bªn cÇn ph¶i th«ng b¸o chÝnh x¸c cho nhau ngµy giao hµng, ngµy ký ph¸t vËn ®¬n ®Ó ng­êi mua b¶o hiÓm kÞp thêi b¸o cho c«ng ty b¶o hiÓm biÕt vÒ thêi h¹n hiÖu lùc cña hîp ®ång b¶o hiÓm. NÕu ng­êi mua b¶o hiÓm ch­a biÕt chÝnh x¸c ngµy giao hµng, ngµy ký vËn ®¬n th× ph¶i ghi vµo ®iÒu kho¶n “ngµy xÕp hµng”, “ngµy khëi hµnh” trong hîp ®ång b¶o hiÓm lµ “sÏ b¸o sau”, vµ khi biÕt chÝnh x¸c ngµy ®ã cÇn b¸o cho c«ng ty b¶o hiÓm ®Ó nÕu cã tæn thÊt xÈy ra víi l« hµng do nguyªn nh©n ®­îc b¶o hiÓm, th× c«ng ty b¶o hiÓm sÏ båi th­êng cho tæn thÊt ®ã. KÕt luËn Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu còng nh­ qua thùc tiÔn xem xÐt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh, t«i xin rót ra mét sè l­u ý sau: Tr­íc hÕt, hîp ®ång thuª tµu chuyÕn ®­îc ký kÕt dùa trªn nh÷ng quy ®Þnh trong hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ, nh»m thùc hiÖn chuyÓn giao quyÒn së h÷u ®èi t­îng mua b¸n. nÕu kh«ng cã hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ th× hîp ®ång thuª tµu chuyÕn vµ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ kh«ng thÓ ®­îc ký kÕt. Vµ ng­îc l¹i, nÕu kh«ng ký kÕt hîp ®ång thuª tµu chuyÕn vµ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ th× kh«ng thÓ cã hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ vµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. H¬n n÷a, néi dung cña c¸c ®iÒu kho¶n trong ba hîp ®ång ph¶i chÝnh x¸c vµ thèng nhÊt víi nhau. Bëi v× hîp ®ång thuª tµu chuyÕn vµ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ ®­îc ký kÕt chÝnh lµ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô trong hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ. Do vËy, chØ cÇn kh«ng cã sù thèng nhÊt vÒ néi dung c¸c ®iÒu kho¶n trong ba hîp ®ång sÏ lµm cho qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ gÆp nhiÒu khã kh¨n, r¾c rèi, thËm chÝ lµ g©y ra tæn thÊt ®¸ng kÓ cho ®èi t­îng mua b¸n. sù thèng nhÊt vÒ néi dung ph¶i ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c ®iÒu kho¶n: tªn hµng quy c¸ch phÈm chÊt sè l­îng hµng ho¸ bao b× hµng ho¸ ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng gi¸ c¶ thêi h¹n giao hµng thanh to¸n tiÒn hµng khiÕu n¹i tr­êng hîp miÔn tr¸ch träng tµi ®iÒu kiÖn träng tµi ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ba hîp ®ång, nÕu cã tranh chÊp ph¸t sinh, ng­êi ta sÏ c¨n cø vµo quy ®Þnh cña tõng hîp ®ång, vµo luËt ®iÒu chØnh tõng hîp ®ång ®Ó x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn chñ thÓ tr­íc tæn thÊt xÈy ra. NhiÒu khi tr¸ch nhiÖm cña c¸c chñ thÓ chØ ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¸c nguån luËt ®iÒu chØnh nhiÒu mèi quan hÖ kh¸c nhau, ®ã lµ: luËt tµi chÝnh/ng©n hµng, luËt th­¬ng m¹i, luËt hµng h¶i, luËt d©n sù...ViÖc ph©n tÝch vµ ¸p dông ®óng c¸c luËt nµy trong mèi quan hÖ ®an xen chÆt chÏ cña c¸c giai ®o¹n vµ chuyÓn giao tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh gióp chóng ta gi¶i quyÕt ®­îc c¸c tranh chÊp. VËy mèi quan hÖ gi÷a hîp ®ång thuª tµu chuyÕn víi hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ vµ hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ ®­îc thÓ hiÖn qua néi dung c¸c ®iÒu kho¶n cña ba hîp ®ång, qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c hîp ®ång vµ qua qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ viÖc thùc hiÖn c¸c hîp ®ång ®ã. Môc lôc Trg. Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng 1 Kh¸i qu¸t chung vÒ c¸c hîp ®ång 3 I. hîp ®ång thuª tµu chuyÕn 3 1. Kh¸i niÖm 3 2. Néi dung c¬ b¶n cña hîp ®ång thuª tµu chuyÕn 4 2.1. chñ thÓ cña hîp ®ång 5 2.2. ®iÒu kho¶n vÒ tµu 5 2.3. ®iÒu kho¶n vÒ thêi gian tµu ®Õn c¶ng xÕp hµng 6 2.4. ®iÒu kho¶n vÒ hµng ho¸ 6 2.5. ®iÒu kho¶n vÒ c¶ng bèc dì 7 2.6. ®iÒu kho¶n vÒ c­íc phÝ thuª tµu 8 2.7. ®iÒu kho¶n vÒ chi phÝ bèc dì 9 2.8. ®iÒu kho¶n vÒ thêi gian bèc dì 10 2.9. ®iÒu kho¶n vÒ tr¸ch nhiÖm vµ miÔn tr¸ch cña ng­êi chuyªn chë 13 2.10 c¸c ®iÒu kho¶n kh¸c 14 II. hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ 14 1. kh¸i niÖm 14 2. c¸c ®iÒu kho¶n quan träng trong hîp ®ång 16 2.1. chñ thÓ cña hîp ®ång 16 2.2. ®iÒu kho¶n vÒ tªn hµng 16 2.3. ®iÒu kho¶n phÈm chÊt 17 2.4. ®iÒu kho¶n sè l­îng 19 2.5. ®iÒu kho¶n bao b× 21 2.6. ®iÒu kiÖn giao hµng 22 2.7. ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ 24 2.8. ®iÒu kiÖn thanh to¸n 25 2.9. ®iÒu kiÖn khiÕu n¹i 26 2.10 ®iÒu kiÖn vÒ tr­êng hîp miÔn tr¸ch 27 2.11 ®iÒu kiÖn träng tµi 27 2.12 ®iÒu kiÖn vËn t¶i 27 2.13 §iÒu kiÖn b¶o hiÓm 28 III. hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu chuyªn chë b»ng ®­êng biÓn. 28 1. kh¸i niÖm 28 2. néi dung cña hîp ®ång b¶o hiÓm hµng ho¸ 29 2.1. chñ thÓ cña hîp ®ång 29 2.2. th«ng tin vÒ hµng ho¸ 29 2.3. hµnh tr×nh cña hµng ho¸ 29 2.4. tµu vËn chuyÓn hµng ho¸ 29 2.5. ngµy xÕp hµng vµ ngµy khëi hµnh 29 2.6. ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm 30 2.7. gi¸ trÞ b¶o hiÓm, sè tiÒn b¶o hiÓm, tû lÖ phÝ b¶o hiÓm 30 2.8. n¬i gi¸m ®Þnh tæn thÊt 31 2.9. n¬i thanh to¸n tiÒn ®ßi båi th­êng 31 Ch­¬ng 2. mèi quan hÖ gi÷a hîp ®ång thuª tµu chuyÕn víi hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng vµ hîp ®ång b¶o hiÓm. 32 I. Mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a ba hîp ®ång 32 II. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®iÒu kho¶n trong ba hîp ®ång 34 1. Tªn hµng 35 2. Quy c¸ch phÈm chÊt 35 3. Sè l­îng hµng 37 4. Bao b× hµng ho¸ 38 5. §iÒu kiÖn c¬ së giao hµng 40 6. gi¸ c¶ 42 7. Thêi h¹n giao hµng 43 8. Thanh to¸n tiÒn hµng 44 9. KhiÕu n¹i 46 10. Tr­êng hîp miÔn tr¸ch 47 11. Träng tµi 49 12. §iÒu kiÖn vËn t¶i 49 13. §iÒu kiÖn b¶o hiÓm 51 Ch­¬ng 3. Mét sè l­u ý vÒ nh÷ng tranh chÊp th­êng ph¸t sinh tõ mèi quan hÖ gi÷a ba hîp ®ång. 53 I. tranh chÊp liªn quan ®Õn viÖc chuyÓn giao quyÒn së h÷u vµ rñi ro hµng ho¸ 53 1. Tranh chÊp thø nhÊt 53 2. tranh chÊp thø hai 56 II. Tranh chÊp liªn quan ®Õn tµu 59 1. tranh chÊp vÒ ng­êi xuÊt khÈu thuª tµu giµ 59 2. tranh chÊp vÒ ng­êi nhËp khÈu vi ph¹m nghÜa vô ®iÒu tµu 64 III. Tranh chÊp vÒ ng­êi kÝ vËn ®¬n vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµng ho¸ 73 IV. Tranh chÊp vÒ mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸. 77 1. tranh chÊp vÒ viÖc ng­êi xuÊt khÈu vi ph¹m nghÜa vô mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸ 77 2. Ngµy ký ph¸t vËn ®¬n kh«ng ®óng víi ngµy mua b¶o hiÓm hµng ho¸. 84 kÕt luËn 87 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o. [1]. Vò H÷u Töu – Kü ThuËt NghiÖp Vô ngo¹i Th­¬ng [2]. Gi¸o tr×nh VËn T¶i vµ Giao NhËn Hµng Ho¸ [3]. Bé luËt hµng h¶i ViÖt Nam [4]. Quy t¾c chung vÒ b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn (QTCB-1998) [5]. INCOTERMS 2000 [6]. Nguyªn My – Dµnh l¹i quyÒn vËn t¶i vµ kinh nghiÖm cña c¸c n­íc §«ng Nam ¸. Thêi b¸o kinh tÕ sµi gßn sè 31, 7/1995 [7]. NguyÔn Nh­ Mai – b¶o hiÓm hµng h¶i mèi quan hÖ víi c¸c luËt cã liªn quan. Hµng h¶i ViÖt Nam, sè 8/2001 [8]. Vò kh¾c tõ – c¹nh tranh quèc tÕ trong lÜnh vùc dÞch vô hµng h¶i. T¹p chÝ Giao Th«ng VËn T¶i th¸ng 7/2 [9]. Chu Quang Thø – chiÕn l­îc ph¸t triÓn hÖ thèng c¶ng biÓn n­íc s©u ë ViÖt Nam. Hµng h¶i ViÖt Nam, sè 7/2002 [10]. NguyÔn Nh­ TiÕn – h­íng dÉn sö dông vËn ®¬n ®­êng biÓn trong th­¬ng m¹i vµ hµng h¶i quèc tÕ. [11]. Hoµng Ngäc ThiÕt – tranh chÊp tõ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ¸n lÖ träng tµi vµ kinh nghiÖm. [12]. Tæng ®å ph¸t triÓn giao th«ng ®­êng biÓn. Hµng h¶i ViÖt Nam, sè 10/2001