LỜI MỞ ĐẦU
Trong xu hướng toàn cầu hóa, đầu tư quốc tế ngày càng đóng một vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế của các quốc gia. Đặc biệt là đối với các nước đang phát triển, nguồn vốn đầu tư nước ngoài là một trong những nguồn vốn đầu tư chính trong giai đoạn cất cánh. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng chung này. Xét trên bình diện cả nước, sự phát triển nhanh chóng của các doanh nghiệp FDI không chỉ khẳng định vị trí, vai trò của khu vực kinh tế “trẻ” mà còn góp phần to lớn vào sự nghiệp công nghiệp hóa- hiện đại hóa, phát triển kinh tế, hội nhập kinh tế Việt Nam với kinh tế khu vực và kinh tế thế giới.
Tuy nhiên, trên thực tế, nghiêm túc nhìn nhận lại, chúng ta thấy rằng trong hoạt động của các doanh nghiệp FDI, đặc biệt là các doanh nghiệp liên doanh- một hình thức đầu tư nước ngoài chủ yếu hiện nay- đã bộc lộ những bất cập. Hiện tượng các liên doanh làm ăn thua lỗ, phá sản, thanh lý giải thể trước thời hạn không còn là điều mới mẻ mà đã trở thành chuyện thường ngày. Đi đôi với hiện tượng này, vị thế của đối tác bên Việt Nam tại các liên doanh nước ngoài vốn đã yếu nay càng yếu hơn. “Vị thế” theo Từ điển tiếng Việt có nghĩa là: “vị trí, địa vị trong quan hệ xã hội, về mặt có vai trò, ảnh hưởng đến những đối tượng khác, mặt khác”. Hay nói cách khác, vị thế của đối tác bên Việt Nam là yếu tố đóng vai trò quyết định đến việc đạt được hay không đạt được các mục tiêu của bên Việt Nam khi tham gia công ty liên doanh với nước ngoài.
Mục đích nghiên cứu đề tài: từ thực trạng các liên doanh nước ngoài và vị thế của đối tác bên Việt Nam để tìm ra một số biện pháp nhằm nâng cao vị thế của bên Việt Nam tại các liên doanh này, từ đó góp phần đưa hoạt động của các liên doanh nước ngoài theo đúng “quỹ đạo” mà Đảng, Nhà nước ta mong muốn.
Đối tượng nghiên cứu của đề tài: là các công ty liên doanh nước ngoài và đối tác bên Việt Nam tại các liên doanh nước ngoài.
Về phạm vi nghiên cứu (không gian): các công ty liên doanh nước ngoài
(nằm ngoài khu chế xuất và khu công nghiệp) tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Về phạm vi nghiên cứu (thời gian): để đảm bảo đánh giá toàn diện, đồng bộ, số liệu được cập nhật đến hết năm 2002. Ngoài ra, đề tài cũng cung cấp một vài số liệu có liên quan được cập nhật đến hết tháng 09 năm 2003.
Phương pháp nghiên cứu: phương pháp điều tra khảo sát, phương pháp thống kê, so sánh, tổng hợp số liệu và phân tích.
Kết cấu đề tài gồm ba chương chính:
1. Lý luận cơ bản về FDI và liên doanh nước ngoài. Chương này sẽ cung cấp một số kiến thức cơ bản nhất về FDI và liên doanh nước ngoài cũng như sẽ thông tin một số kinh nghiệm trong triển khai dự án FDI, liên doanh ở một số quốc gia trong khu vực.
2. Tình hình vị thế của đối tác bên Việt Nam ở các công ty liên doanh nước ngoài tại Thành phố Hồ Chí Minh. Nội dung chính của chương này là nêu lên tổng quan về Thành phố Hồ Chí Minh và hoạt động đầu tư nước ngoài cũng như một số nhận xét về vị thế của bên Việt Nam dựa trên kết quả thực hiện phiếu thăm dò ở các liên doanh nước ngoài tại Thành phố Hồ Chí Minh.
3. Một số biện pháp nâng cao vị thế bên Việt Nam tại các liên doanh nước ngoài. Trên cơ sở những quan điểm cơ bản về thu hút, quản lý FDI nói chung và liên doanh nước ngoài nói riêng tại Việt Nam và Thành phố Hồ Chí Minh cũng như các kết quả nghiên cứu, nhận xét ở chương 1 và chương 2, chương 3 sẽ đề xuất một số biện pháp, kiến nghị nhằm nâng cao vị thế bên Việt Nam tại các liên doanh nước ngoài.
67 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2604 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Một số biện pháp nâng cao vị thế bên Việt Nam tại các liên doanh nước ngoài, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
roø ñaëc bieät quan troïng ñeå Nhaø nöôùc thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù cuûa mình.
2.3.5. Khaû naêng thu huùt vaø quy moâ ñaàu tö cuûa caùc döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi:
Vieäc thu huùt, söû duïng vaø quaûn lyù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi noùi chung cuõng
coøn moät soá haïn cheá nhö sau:
45
Thöù nhaát, FDI vaãn coøn ñöôïc coi laø nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi duy nhaát;
trong khi ñoù, neáu khai thaùc ñöôïc vieäc söû duïng keânh huy ñoäng FPI vaø coù nhaän
thöùc ñuùng ñaén veà vai troø cuõng nhö nhöõng vaán ñeà seõ naûy sinh trong quaù trình söû
duïng voán ODA thì seõ chaúng nhöõng thu huùt ñöôïc nhieàu voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi maø
coøn giuùp cho keânh FDI coù tính linh hoaït hôn.
Thöù hai, caùc cô hoäi ñaàu tö coù khaû naêng sinh lôøi cao, thôøi gian thu hoài voán
nhanh khoâng coøn nhieàu nöõa (theo keát quaû thaêm doø ñaõ neâu ôû phaàn 2.2.2, 73% yù
kieán cho raèng möùc ñoä caïnh tranh taïi thò tröôøng Vieät Nam laø töông ñoái cao).
Trong giai ñoaïn 1991- 1995, löôïng voán FDI thu huùt vaøo khu vöïc ñòa oác raát cao
ñaõ laøm taêng toång voán FDI ñöa vaøo Thaønh phoá (theo keát quaû thaêm doø ñaõ neâu ôû
phaàn 2.2.3, 82% lieân doanh ñöôïc caáp Giaáy pheùp ñaàu tö trong giai ñoaïn naøy).
Trong giai ñoaïn sau (1996- 2000), vì nhieàu nguyeân nhaân maø voán FDI ñoå vaøo khu
vöïc naøy giaûm haún neân ñaõ keùo theo toång voán FDI giaûm maïnh.
Thöù ba, moät giai ñoaïn khuûng hoaûng taøi chính khu vöïc trong 03 naêm ñaõ
aûnh höôûng ñeán vieäc thu huùt FDI vaøo Vieät Nam noùi chung vaø Thaønh phoá Hoà Chí
Minh noùi rieâng, trong ñieàu kieän söùc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá nöôùc ta so vôùi
caùc nöôùc trong khu vöïc chöa cao.
Thöù tö, Thaønh phoá chöa hoaøn toaøn chuû ñoäng trong vieäc ñieàu chænh höôùng
thu huùt voán FDI vaøo caùc ngaønh kinh teá cuûa Thaønh phoá (theo keát quaû thaêm doø ñaõ
neâu ôû phaàn 2.2.2, chæ coù 9% yù kieán cho raèng moâi tröôøng haáp daãn ñaàu tö). Vieäc
thieát keá chính saùch coøn daøn ñeàu, chöa coù nhieàu öu ñaõi cho caùc lónh vöïc öu tieân.
Do vaäy, höôùng ñaàu tö phuï thuoäc phaàn lôùn vaøo yù ñònh cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc
ngoaøi vaø coøn mang naëng tính töï phaùt. Coù theå noùi, ngoaøi söï taùc ñoäng töông ñoái roõ
vaøo vieäc phaùt trieån caùc ngaønh dòch vuï, nguoàn voán FDI vaøo Thaønh phoá chöa goùp
phaàn ñaùng keå vaøo vieäc chuyeån dòch cô caáu kinh teá cuûa Thaønh phoá nhö mong
muoán, chöa goùp phaàn tích cöïc thuùc ñaåy doanh nghieäp trong nöôùc phaùt trieån.
46
Thöù naêm, trong thöïc hieän döï aùn ngaønh coâng nghieäp, haàu heát caùc döï aùn coù
quy moâ vöøa vaø nhoû trieån khai thuaän lôïi hôn döï aùn coù quy moâ lôùn. Ñieàu naøy cuõng
phuø hôïp vôùi keát quaû thaêm doø neâu ôû phaàn 2.2.2 vôùi 100% yù kieán cho raèng quy moâ
thò tröôøng Vieät Nam laø vöøa vaø nhoû. Maët khaùc, ñoái vôùi kinh teá Thaønh phoá, söï ñoå
vôõ cuûa caùc döï aùn vöøa vaø nhoû trong coâng nghieäp ít coù taùc ñoäng lôùn. Hieän nay, nhaø
ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñang coù xu höôùng tieáp tuïc ñaàu tö vaøo Thaønh phoá baèng döï aùn
quy moâ nhoû ñeå vöøa coù theå tranh thuû ñöôïc cô hoäi ñaàu tö, vöøa haïn cheá ruûi ro.
Ngoaøi ra, coøn coù moät soá vaán ñeà khaùc veà chính saùch ñieàu haønh vó moâ vaø
moâi tröôøng ñaàu tö cuûa Thaønh phoá nhö:
i. Vieäc xöû lyù caùn caân thanh toaùn, baûo ñaûm ngoaïi teä cho caùc doanh nghieäp
FDI thu hoài voán vaø chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi khoâng thuoäc traùch
nhieäm tröïc tieáp cuûa Thaønh phoá nhöng laïi laø vaán ñeà ñöôïc nhaø ñaàu tö nöôùc
ngoaøi quan taâm haøng ñaàu, bôûi leõ muïc ñích lôùn nhaát cuûa hoï laø thu veà lôïi
nhuaän khi ñaàu tö. Theá nhöng cho ñeán nay, Nhaø nöôùc chæ môùi ñaûm baûo
thanh toaùn ngoaïi teä cho caùc döï aùn thuoäc lónh vöïc öu tieân; dieän coøn laïi chæ
ñöôïc giaûi quyeát theo khaû naêng cuûa ngaân haøng thöông maïi maø trong nhieàu
thôøi ñieåm khoâng ñuû söùc cung öùng.
ii. Veà chính saùch ñaát ñai: quy ñònh hieän haønh chæ caáp quyeàn söû duïng ñaát laâu
daøi cho phaàn ñaát ôû. Neáu ngöôøi söû duïng ñaát ôû chuyeån muïc ñích söû duïng
sang saûn xuaát, kinh doanh thì Nhaø nöôùc seõ thu hoài vaø ngöôøi ñöôïc söû duïng
ñaát trôû thaønh ngöôøi thueâ ñaát. Tình hình ñoù daãn ñeán tình traïng ngöôøi coù ñaát
khoâng muoán ñöa ñaát vaøo caùc döï aùn FDI trong khi ñaát vaãn laø moät trong
nhöõng nguoàn voán quan troïng nhaát trong nöôùc.
iii. Veà thuû tuïc haønh chính: tuy ñaõ coù caûi thieän, nhöng caùc quy ñònh cuûa Trung
öông trong nhöõng lónh vöïc nhö haûi quan, thueá, xuaát nhaäp khaåu coøn raát
röôøm raø, deã naûy sinh tieâu cöïc vaø gaây phieàn haø cho nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi.
47
iv. Veà cô sôû haï taàng: tình traïng cuûa cô sôû haï taàng Thaønh phoá tuy coù möùc ñoä
phaùt trieån hôn so vôùi möùc bình quaân chung cuûa caû nöôùc; nhöng vaãn khoâng
thoaùt ra ñöôïc khoûi tình traïng quaù taûi vaø söï phaân bieät giaù caû giöõa nhaø ñaàu
tö nöôùc ngoaøi vôùi caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc. Hôn nöõa, Thaønh phoá ñang
maát daàn ñi lôïi theá thu huùt FDI so vôùi caùc ñòa phöông khaùc (chi phí ñeàn buø
giaûi toûa maët baèng, giaù thueâ ñaát, chi phí xaây döïng vaø giaù nhaân coâng cao...).
Trong tình hình ñoù, töø thöïc tieãn, Thaønh phoá ñaõ quan taâm ñeà xuaát vôùi
Trung öông nhieàu chính saùch, giaûi phaùp, chuû tröông môùi, goùp phaàn tích cöïc vaøo
vieäc thöïc hieän moâi tröôøng thu huùt voán FDI vaøo caû nöôùc vaø Thaønh phoá, nhöng
nhìn chung vaãn coøn chaäm vaø chöa chuû ñoäng.
Vôùi caùc nhaän xeùt nhö ñaõ neâu treân, ta thaáy vò theá cuûa beân Vieät Nam taïi caùc
lieân doanh nöôùc ngoaøi ñang trôû neân “lung lay” hôn bao giôø heát cuøng vôùi söï giaûm
suùt hieäu quaû cuûa caùc lieân doanh nöôùc ngoaøi. Do ñoù, chuùng ta caàn phaûi coù nhieàu
bieän phaùp giaûi quyeát töø goác reã cuûa vaán ñeà (veà con ngöôøi, veà voán goùp…) cuøng
phoái keát hôïp vôùi caùc chính saùch ñieàu haønh, quaûn lyù ôû caáp vó moâ ñeå coù theå ñöa vò
theá cuûa beân Vieät Nam taïi caùc lieân doanh nöôùc ngoaøi töøng böôùc ñi leân, ñaûm baûo
lôïi ích cuûa Nhaø nöôùc Vieät Nam, cuûa beân Vieät Nam trong lieân doanh vaø cuûa taäp
theå ngöôøi lao ñoäng cuõng nhö goùp phaàn ñöa caùc lieân doanh nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng
ngaøy caøng coù hieäu quaû; hay noùi caùch khaùc, vò theá cuûa beân Vieät Nam taïi caùc lieân
doanh nöôùc ngoaøi ñoàng bieán vôùi hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa coâng ty lieân doanh.
48
3. MOÄT SOÁ BIEÄN PHAÙP NAÂNG CAO VÒ THEÁ BEÂN VIEÄT NAM TAÏI
CAÙC LIEÂN DOANH NÖÔÙC NGOAØI
3.1. NHÖÕNG QUAN ÑIEÅM CÔ BAÛN VEÀ THU HUÙT, SÖÛ DUÏNG, QUAÛN
LYÙ FDI NOÙI CHUNG VAØ LIEÂN DOANH NÖÔÙC NGOAØI NOÙI RIEÂNG
TAÏI VIEÄT NAM VAØ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH:
Quan ñieåm xuyeân suoát cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc trong vieäc thu huùt söû duïng
vaø quaûn lyù FDI ôû Vieät Nam laø phaûi dung hoøa lôïi ích giöõa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi
vaø ñaát nöôùc. Trong vieäc thu huùt, söû duïng vaø quaûn lyù FDI ôû Thaønh phoá Hoà Chí
Minh ngoaøi nhöõng vaán ñeà coù tính nguyeân taéc ñöôïc Ñaûng vaø Nhaø nöôùc chæ ñaïo thì
coøn phaûi xuaát phaùt töø ñaëc thuø cuûa ñòa phöông cuõng caàn coù nhöõng höôùng ñi phuø
hôïp hôn. Sau ñaây laø moät soá quan ñieåm vaø ñònh höôùng cô baûn quan troïng:
3.1.1. Khu vöïc FDI noùi chung vaø lieân doanh nöôùc ngoaøi noùi rieâng laø moät boä
phaän höõu cô cuûa neàn kinh teá, vöøa laø muïc tieâu, vöøa laø ñoäng löïc thuùc
ñaåy söï phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc:
Vaán ñeà naøy ñaõ ñöôïc khaúng ñònh töø Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù VI vaø
môùi ñaây, Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù IX ñaõ ghi roõ: “Kinh teá coù voán ñaàu tö
nöôùc ngoaøi laø moät boä phaän cuûa neàn kinh teá Vieät Nam, ñöôïc khuyeán khích phaùt
trieån, höôùng maïnh vaøo saûn xuaát, kinh doanh haøng hoùa vaø dòch vuï xuaát khaåu,
haøng hoùa vaø dòch vuï coù coâng ngheä cao, xaây döïng keát caáu haï taàng”.
Tuy vaäy, treân thöïc teá, nhieàu ngöôøi vaãn baên khoaên khi muoán coi ñaây laø
quan ñieåm coù tính haøng ñaàu trong thu huùt, söû duïng vaø quaûn lyù FDI noùi chung vaø
lieân doanh nöôùc ngoaøi noùi rieâng; maëc duø cho ñeán nay, khoâng coøn nghi ngôø gì
vieäc khu vöïc FDI ñaõ daàn chuyeån thaønh nhaân toá beân trong, khoâng theå thieáu ñöôïc
vaø ñaõ coù nhieàu ñoùng goùp cho neàn kinh teá. Nhö vaäy, caàn döùt khoaùt trong quan
ñieåm ñoái xöû vôùi doanh nghieäp FDI nhö moät khu vöïc bình ñaúng ñoái vôùi caùc thaønh
49
phaàn khaùc trong neàn kinh teá vaø caàn nhanh choùng dôõ boû caùc raøo caûn, taïo söï thoâng
thoaùng trong hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh cho caùc doanh nghieäp trong khu
vöïc naøy. Veà laâu daøi caàn phaûi coù Luaät ñaàu tö chung cho caû ñaàu tö trong nöôùc vaø
ñaàu tö nöôùc ngoaøi, xoùa boû cô cheá hai giaù ñeå taïo ra saân chôi bình ñaúng cho caùc
thaønh phaàn kinh teá. Tuy nhieân, cuõng caàn phaûi coù loä trình cuï theå, töøng böôùc do
Vieät Nam coøn ngheøo, theo cô cheá quaûn lyù taäp trung, bao caáp moät thôøi gian daøi.
“Xaây döïng chieán löôïc thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI) vaø söû
duïng hieäu quaû nguoàn voán hoã trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA) phuø hôïp yeâu caàu
phaùt trieån ñaát nöôùc. Nghieân cöùu ñeå tieán tôùi aùp duïng moät khung phaùp luaät thoáng
nhaát chung cho doanh nghieäp trong nöôùc vaø doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc
ngoaøi” (trích Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù IX).
3.1.2. FDI noùi chung vaø lieân doanh nöôùc ngoaøi noùi rieâng khoâng chæ ñoùng vai
troø quan troïng trong giai ñoaïn ñaàu cuûa quaù trình coâng nghieäp hoùa-
hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc maø coøn caû trong söï phaùt trieån sau naøy cuûa neàn
kinh teá. Nguoàn voán FDI coøn laø ñoøn baåy taïo hieäu öùng kinh teá vôùi nguoàn
voán trong nöôùc:
Kinh nghieäm cuûa caùc quoác gia ñang phaùt trieån ñaõ cho thaáy, khoâng moät
quoác gia naøo coù theå caát caùnh baèng nguoàn voán FDI, maø chuû yeáu phaûi baèng noäi
löïc cuûa chính quoác gia ñoù. Nhöng trong giai ñoaïn ñaàu cuûa quaù trình coâng nghieäp
hoùa- hieän ñaïi hoùa, neáu khoâng coù nguoàn voán FDI, moät nöôùc ñang phaùt trieån nhö
Vieät Nam khoù coù theå keát hôïp nguoàn löïc lao ñoäng vôùi caùc nguoàn löïc khaùc moät
caùch hieäu quaû vì thieáu khoa hoïc kyõ thuaät, khoa hoïc quaûn lyù tieân tieán vaø thò
tröôøng tieâu thuï. Giaû söû chuùng ta coù ñuû voán vaø töï nhaäp khaåu coâng ngheä tieân tieán,
töï göûi ngöôøi ñi hoïc caùch söû duïng, quaûn lyù thì chi phí seõ cao hôn raát nhieàu so vôùi
vieäc söû duïng nguoàn voán FDI. Ngoaøi ra, caàn nhaän thaáy raèng, chính caùc nöôùc coâng
50
nghieäp phaùt trieån laïi laø nhöõng nöôùc nhaän ñöôïc nhieàu FDI nhaát treân theá giôùi.
Ñieàu naøy cho thaáy voán FDI seõ coøn ñoùng moät vai troø cöïc kyø quan troïng trong vieäc
duy trì moät möùc taêng tröôûng beàn vöõng vaø laø taùc nhaân mang laïi söï ñoåi môùi lieân
tuïc cho neàn kinh teá ñeå noù coù theå ñaït ñöôïc nhöõng taàm cao môùi.
“Ñaåy maïnh thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI). Khuyeán khích
ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo caùc ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát haøng xuaát khaåu, coâng
nghieäp cheá bieán, caùc ngaønh coâng ngheä cao, vaät lieäu môùi, ñieän töû, phaùt trieån keát
caáu haï taàng kinh teá, xaõ hoäi vaø caùc ngaønh Vieät Nam coù lôïi theá, gaén vôùi coâng
nghieäp hieän ñaïi vaø taïo vieäc laøm” (trích Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù IX).
3.1.3. FDI noùi chung vaø lieân doanh nöôùc ngoaøi noùi rieâng phaûi ñöôïc thu huùt vaø
söû duïng sao cho phuø hôïp vôùi chieán löôïc phaùt trieån kinh teá Vieät Nam,
ñoàng thôøi baûo ñaûm muïc tieâu kieám lôïi nhuaän cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi:
Khi ñaàu tö vaøo Vieät Nam, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi luoân tính toaùn ñeå coù
ñöôïc tyû suaát lôïi nhuaän neáu khoâng cao hôn thì ít nhaát cuõng phaûi baèng tyû suaát lôïi
nhuaän maø hoï coù theå thu ñöôïc ôû caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc. Do ñoù, hoï chæ ñaàu
tö vaøo nhöõng ngaønh coù tyû suaát lôïi nhuaän cao, khaû naêng thu hoài voán nhanh, ôû
nhöõng nôi coù thuaän lôïi veà cô sôû haï taàng vaät chaát. Vì theá, deã daãn ñeán tình traïng
maát caân ñoái trong cô caáu ñaàu tö. Nhieäm vuï cuûa chuùng ta phaûi ñònh höôùng, ñieàu
tieát voán FDI treân cô sôû coù quy hoaïch moät caùch chi tieát vaø roõ raøng sao cho phuø
hôïp vôùi chieán löôïc phaùt trieån kinh teá cuûa ñòa phöông mình. Tuy nhieân, ta cuõng
khoâng theå soát ruoät buoäc hoï theo yù muoán cuûa ta, maø phaûi quan taâm tôùi lôïi ích cuûa
hoï khi ban haønh chính saùch, kheùo leùo laøm cho vuøng giao thoa lôïi ích giöõa caùc
beân caøng lôùn caøng toát.
3.1.4. Chính saùch veà thu huùt vaø quaûn lyù FDI noùi chung vaø lieân doanh nöôùc
ngoaøi noùi rieâng phaûi ñöôïc xaây döïng treân cô sôû vaän duïng caùc thoâng leä
51
vaø nguyeân taéc coù tính phoå bieán cuûa phaùp luaät veà FDI cuûa caùc nöôùc
trong khu vöïc vaø treân theá giôùi:
Ban haønh quy cheá toái hueä quoác trong ñaàu tö, choáng phaân bieät ñoái xöû giöõa
caùc nhaø ñaàu tö ôû caùc nöôùc khaùc nhau. AÙp duïng nguyeân taéc ñoái xöû quoác gia trong
hoaït ñoäng ñaàu tö. Nghóa laø nhaø ñaàu tö Vieät Nam phaûi ñöôïc höôûng caùc quyeàn lôïi,
öu ñaõi vaø nghóa vuï töông töï nhö caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Caùc quy ñònh veà
naêm taøi khoùa, veà vaán ñeà keá toaùn, thuû tuïc haûi quan, thuû tuïc phaùp lyù... aùp duïng
chung cho moïi thaønh phaàn kinh teá vaø ñaëc bieät laø caùc quy ñònh coù tính chaát ñaëc
thuø chæ aùp duïng cho caùc doanh nghieäp coù voán FDI phaûi phuø hôïp vôùi nhöõng
nguyeân taéc thoâng leä chuû yeáu cuûa theá giôùi, ñaëc bieät laø cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp
phaùt trieån. Vieäc ñöa ra chính saùch öu ñaõi nhaèm thu huùt FDI caàn ñöôïc caân nhaéc
kyõ ñeå traùnh naûy sinh nhieàu vaán ñeà raát phöùc taïp vaø kinh nghieäm cho thaáy, caùc öu
ñaõi naøy chöa chaéc ñaõ thu huùt theâm ñöôïc nhieàu voán ñaàu tö toát vaø beàn vöõng.
“Tieáp tuïc caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö, hoaøn thieän caùc hình thöùc ñaàu tö,
naâng cao khaû naêng caïnh tranh trong vieäc thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi.
Giaûm maïnh, tieán tôùi xoùa boû söï phaân bieät veà chính saùch vaø phaùp luaät giöõa ñaàu tö
trong nöôùc vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi... Taêng cöôøng hoã trôï vaø quaûn lyù sau caáp giaáy
pheùp, taïo ñieàu kieän cho caùc döï aùn ñaõ ñöôïc caáp pheùp trieån khai thöïc hieän coù hieäu
quaû...” (trích Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù IX).
3.1.5. Thaønh phoá Hoà Chí Minh phaûi coù chính saùch ñuùng ñaén trong vieäc phaùt
huy nhöõng lôïi theá rieâng coù trong vieäc thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi:
Moãi ñòa phöông ñeàu coù nhöõng lôïi theá rieâng, khoâng chæ veà maët haï taàng kyõ
thuaät vaø xaõ hoäi maø coøn coù theå veà maët chính saùch ñeå thu huùt voán ñaàu tö. Xeùt veà
moïi maët thì Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaãn laø nôi coù lôïi theá toång hôïp hôn caû so vôùi
caùc ñòa phöông khaùc trong caû nöôùc ñeå thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhö: laø nôi taäp
52
trung ñoäi nguõ trí thöùc ñoâng ñaûo, coù chaát löôïng; cô sôû haï taàng kyõ thuaät vaø xaõ hoäi
toát... neân seõ coù lôïi theá hôn khi phaùt trieån caùc ngaønh ngheà kyõ thuaät thaâm duïng
voán vaø caùc ngaønh dòch vuï ñoøi hoûi kyõ naêng cao.
“Phaùt trieån vaø naâng cao hôn nöõa hieäu quaû kinh teá ñoái ngoaïi, ñaåy maïnh
xuaát khaåu, tieáp tuïc hoaøn thieän moâi tröôøng ñaàu tö ñeå coù söùc thu huùt maïnh meõ hôn
nöõa ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi...” (trích Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù IX).
3.2. ÑEÀ XUAÁT VAØ KIEÁN NGHÒ CAÙC BIEÄN PHAÙP NHAÈM NAÂNG CAO
VÒ THEÁ BEÂN VIEÄT NAM TAÏI CAÙC LIEÂN DOANH NÖÔÙC NGOAØI:
Treân cô sôû nhöõng quan ñieåm cô baûn veà thu huùt, quaûn lyù FDI noùi chung vaø
lieân doanh nöôùc ngoaøi noùi rieâng taïi Vieät Nam vaø Thaønh phoá Hoà Chí Minh cuõng
nhö caùc keát quaû nghieân cöùu, nhaän xeùt ôû chöông 1 vaø chöông 2, taùc giaû xin ñeà
xuaát moät soá bieän phaùp nhaèm naâng cao vò theá beân Vieät Nam taïi caùc lieân doanh
nöôùc ngoaøi cuõng nhö kieán nghò caùc caáp chính quyeàn xem xeùt thöïc hieän nhoùm caùc
bieän phaùp caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö nhaèm giuùp cho hoaït ñoäng cuûa caùc lieân
doanh nöôùc ngoaøi ngaøy caøng coù hieäu quaû, töø ñoù naâng cao vò theá beân Vieät Nam.
3.2.1. Xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä ngöôøi Vieät Nam trong caùc lieân doanh:
Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi vaø thuùc ñaåy thaønh phaàn kinh teá coù voán ñaàu tö
nöôùc ngoaøi phaùt trieån nhanh vaø ñuùng höôùng laø chuû tröông heát söùc ñuùng ñaén cuûa
Ñaûng ta. Ñoàng thôøi, ñoù cuõng laø xu theá taát yeáu mang tính quy luaät cuûa thôøi ñaïi
hieän nay. Song, ñeå ñaït ñöôïc yeâu caàu ñoù, phaûi coù nhöõng giaûi phaùp mang tính
ñoàng boä; ñaëc bieät phaûi chuù yù xaây döïng cho ñöôïc moät ñoäi nguõ caùn boä ngöôøi Vieät
Nam (tröôùc heát laø nhöõng caùn boä laõnh ñaïo, quaûn lyù) hoaït ñoäng trong caùc doanh
nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi thaät söï coù naêng löïc vaø phaåm chaát toát. Noùi goïn
53
laïi laø, phaûi coù taøi, taâm, trí vaø tín 3. Coù taøi ngöôøi caùn boä môùi töï tin, môùi coù khaû
naêng laøm vieäc bình ñaúng vôùi ñoái taùc nöôùc ngoaøi, môùi ñaït ñöôïc hieäu quaû cao
trong coâng vieäc. Coù taâm môùi trung thaønh vôùi Ñaûng, vôùi cheá ñoä, vôùi ñaát nöôùc;
môùi giöõ ñuùng ñöôïc ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa; môùi chaáp haønh ñuùng phaùp luaät
vaø môùi giöõ ñöôïc chuû quyeàn ñaát nöôùc. Coù trí (trí tueä) môùi noã löïc töï reøn luyeän,
môùi tieáp thu nhanh choùng ñöôïc nhöõng tieán boä veà khoa hoïc- kyõ thuaät cuûa ñoái taùc
nöôùc ngoaøi, hoïc taäp ñöôïc kinh nghieäm quaûn lyù vaø taùc phong coâng nghieäp cuûa hoï
ñeå phuïng söï lôïi ích quoác gia. Coù tín môùi tranh thuû ñöôïc loøng tin cuûa phía ñoái taùc
nöôùc ngoaøi vaø söï ñoàng tình uûng hoä cuûa quaàn chuùng lao ñoäng ngöôøi Vieät Nam.
Ñeå ñaûm baûo lôïi ích cuûa Nhaø nöôùc Vieät Nam, cuûa beân Vieät Nam trong lieân
doanh vaø cuûa ngöôøi lao ñoäng, coâng taùc caùn boä vaø ñaøo taïo phaûi höôùng vaøo vieäc
naâng cao trình ñoä quaûn lyù cuûa caùn boä Vieät Nam trong hoaït ñoäng ñaàu tö nöôùc
ngoaøi vaø ñaøo taïo ngöôøi Vieät Nam coù trình ñoä chuyeân moân gioûi ñeå ñaûm traùch
nhöõng coâng vieäc trong lónh vöïc cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Cuï theå, caàn ban haønh vaên
baûn phaùp quy höôùng daãn thöïc hieän Nghò ñònh 73/2000/NÑ-CP (ngaøy 06/12/2003
cuûa Chính phuû ban haønh Quy cheá quaûn lyù phaàn voán nhaø nöôùc ôû doanh nghieäp
khaùc) cuï theå ôû caùc lieân doanh nöôùc ngoaøi hoaëc ban haønh Quy cheá rieâng ñoái vôùi
caùn boä beân Vieät Nam tham gia quaûn lyù lieân doanh nöôùc ngoaøi thoâng qua Hoäi
ñoàng quaûn trò, Ban Toång giaùm ñoác, Keá toaùn tröôûng; xaây döïng Ñeà aùn toå chöùc ñaøo
taïo caùn boä Vieät Nam laøm coâng taùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi, trong ñoù coù vieäc toå chöùc
thöôøng xuyeân taäp huaán veà chuyeân moân, nghieäp vuï, phaùp luaät cho caùn boä Vieät
Nam ñang laøm vieäc taïi caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi...
Trong löïc löôïng saûn xuaát, con ngöôøi luoân laø yeáu toá quyeát ñònh, ñoàng thôøi
thöïc teá ñaõ cho thaáy coù raát nhieàu tröôøng hôïp söï ñoå vôõ cuûa caùc doanh nghieäp FDI
3 Tieán Haûi (2003), “Xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä ngöôøi Vieät Nam trong caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö
54
noùi chung vaø caùc doanh nghieäp lieân doanh noùi rieâng baét nguoàn töø söï yeáu keùm
cuûa caùn boä quaûn lyù. Do ñoù, caàn nghieân cöùu vaø caân nhaéc kyõ löôõng khi löïa choïn
caùn boä laõnh ñaïo ñaïi dieän cho beân Vieät Nam taïi caùc lieân doanh nöôùc ngoaøi. Caàn
phaûi quy ñònh roõ caùc yeâu caàu trong vieäc löïa choïn caùn boä: chuyeân traùch hay kieâm
nhieäm, nhieäm kyø giöõ chöùc vuï, quy hoaïch vaø luaân chuyeån... Ñoái vôùi thaønh vieân
tham gia Hoäi ñoàng quaûn trò (beân Vieät Nam tham gia toái thieåu hai ngöôøi), caàn
phaûi coù moät ngöôøi chuyeân traùch, ngöôøi coøn laïi laø moät trong nhöõng caùn boä laõnh
ñaïo cuûa doanh nghieäp ñaïi dieän ñoái taùc beân Vieät Nam kieâm nhieäm ñeå coù theå kòp
thôøi ra nhöõng quyeát ñònh cuoái cuøng. Ñoái vôùi caùc thaønh vieân Ban Toång giaùm ñoác,
Keá toaùn tröôûng baét buoäc phaûi laø caùn boä chuyeân traùch thì môùi coù thôøi gian vaø
ñieàu kieän thöïc thi toát nhieäm vuï cuûa mình. Ngoaøi ra, coù theå xem xeùt hình thöùc
thueâ caùn boä quaûn lyù (Ban Toång giaùm ñoác) thay cho cheá ñoä ñeà cöû, neáu lieân doanh
bò loã vöôït quaù haïn ñònh thì baõi nhieäm. Caùn boä Vieät Nam cuõng khoâng neân ñaûm
nhieäm vónh vieãn caùc chöùc danh trong lieân doanh maø neân aùp duïng hình thöùc
nhieäm kyø. Moãi caùn boä neân ñaûm nhaän nhieäm vuï khoâng quaù hai nhieäm kyø, moãi
nhieäm kyø khoâng quaù 05 (naêm) naêm. Ñaëc bieät, caàn coù keá hoaïch quy hoaïch vaø
luaân chuyeån roõ raøng, nhaát laø sau khi caùn boä hoaøn thaønh nhieäm vuï hoaëc heát
nhieäm kyø ñeå coù theå an taâm coâng taùc vaø thöïc hieän ñuùng traùch nhieäm cuûa mình taïi
lieân doanh. Voán kieán thöùc vaø kinh nghieäm quyù giaù ñöôïc tích luõy trong thôøi gian
laøm vieäc taïi caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ mang laïi lôïi ích to
lôùn khoâng nhöõng cho caù nhaân caùn boä maø coøn cho caû ñoái taùc beân Vieät Nam neáu
caùc cô quan chuû quaûn ñaùnh giaù ñuùng vaø söû duïng ñuùng caùn boä cuûa mình taïi ñôn vò
mình. Beân caïnh ñoù, vieäc löïa choïn caùn boä Vieät Nam caàn coù söï tham khaûo vaø
thoáng nhaát giöõa caùc beân tham gia lieân doanh vaø caùc cô quan höõu traùch.
nöôùc ngoaøi”, Taïp chí coäng saûn, (13), tr. 36.
55
Muoán coù moät ñoäi nguõ caùn boä nhö theá, tröôùc heát phaûi xaây döïng cho ñöôïc
toå chöùc Ñaûng, ñoaøn theå ñuû maïnh ñeå hoaït ñoäng coù hieäu quaû trong caùc doanh
nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ñoái vôùi vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån toå chöùc
Ñaûng, Quy ñònh soá 15-QÑ/TW ngaøy 26/11/1996 cuûa Boä Chính trò veà chöùc naêng,
nhieäm vuï cuûa Ñaûng boä, chi boä trong caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi
ghi roõ: “Ñaûng boä, chi boä trong caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø haït
nhaân chính trò, laõnh ñaïo thöïc hieän chính saùch, phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc ôû doanh
nghieäp, baûo ñaûm lôïi ích hôïp phaùp cuûa caùc beân trong doanh nghieäp”. Ñeå taïo cô
sôû phaùp lyù cho hoaït ñoäng cuûa heä thoáng chính trò noùi chungvaø cuûa toå chöùc Ñaûng
noùi rieâng, ngay töø ñaàu, khi ñaøm phaùn vôùi ñoái taùc nöôùc ngoaøi, chuùng ta phaûi coâng
khai, thaúng thaén ñaët vaán ñeà naøy ra baøn baïc. Caàn noùi roõ cho ñoái taùc nöôùc ngoaøi
bieát hoaït ñoäng cuûa toå chöùc Ñaûng vaø ñoaøn theå khoâng ngoaøi muïc ñích laøm cho
doanh nghieäp phaùt trieån, saûn xuaát kinh doanh ñaït naêng suaát, chaát löôïng, hieäu
quaû cao, laøm cho caû phía Vieät Nam vaø ñoái taùc nöôùc ngoaøi ñeàu coù lôïi. Khi hoaït
ñoäng cuûa toå chöùc Ñaûng ñöôïc thöøa nhaän thì Ñaûng boä, chi boä phaûi coù phöông thöùc
laõnh ñaïo phuø hôïp vôùi ñaëc thuø cuûa moät doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi.
Vôùi thöïc traïng hieän nay, toå chöùc Ñaûng neân ñöôïc cuûng coá ôû nhieäm vuï toå chöùc
giaùo duïc chính trò tö töôûng cuõng nhö lyù luaän chính trò vaø toå chöùc quan taâm chaêm
lo ñeán ñôøi soáng cuûa caùn boä, ñaûng vieân vaø ngöôøi lao ñoäng. Veà toå chöùc coâng ñoaøn
nhaát thieát phaûi theå hieän ñöôïc vai troø laø ngöôøi baûo veä quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao
ñoäng, phaûi xaây döïng ñöôïc keá hoaïch hoaït ñoäng ôû caùc lónh vöïc nhö kyù keát thoûa
öôùc lao ñoäng taäp theå haøng naêm, sinh hoaït thöôøng kyø, toå chöùc caùc phong traøo, keá
hoaïch hoã trôï ngöôøi lao ñoäng naâng cao tay ngheà vaø keá hoaïch ñaøo taïo laïi caùn boä
coâng ñoaøn... Veà toå chöùc Ñoaøn TNCS Hoà Chí Minh, caàn phaûi xaây döïng ñöôïc caùc
keá hoaïch thu huùt thanh nieân tham gia toå chöùc moät caùch töï nguyeän, tham möu cho
56
caáp uûy caùc hình thöùc giaùo duïc tö töôûng vaø yù thöùc chính trò cho ñoaøn vieân, giôùi
thieäu nhöõng ñoaøn vieân öu tuù cho Ñaûng xaây döïng löïc löôïng noøng coát...
3.2.2. Moät soá vaán ñeà lieân quan ñeán voán goùp beân Vieät Nam:
Taêng phaàn goùp voán cuûa beân Vieät Nam trong caùc coâng ty lieân doanh nöôùc
ngoaøi laø yeâu caàu caáp thieát nhöng ñeán nay vaãn chöa tìm ñöôïc lôøi giaûi ñaùp höõu
hieäu. Caùc bieän phaùp sau ñaây chuû yeáu giaûi quyeát nhöõng vöôùng maéc naûy sinh coù
lieân quan tôùi giaù trò quyeàn söû duïng ñaát cuûa coâng ty lieân doanh- hình thöùc goùp
voán chính cuûa caùc doanh nghieäp ñaïi dieän ñoái taùc beân Vieät Nam.
i. Chuyeån soá nôï tieàn thueâ ñaát thaønh soá voán ngaân saùch caáp cho doanh nghieäp
nhaø nöôùc goùp vaøo lieân doanh ñang hoaït ñoäng. Hieän nay, theo Thoâng tö
35/2001/TT-BTC ngaøy 25/05/2001 cuûa Boä Taøi chính höôùng daãn noäp tieàn
thueâ ñaát, goùp voán lieân doanh baèng giaù trò quyeàn söû duïng ñaát, soá tieàn thueâ
ñaát goùp voán lieân doanh laø phaàn voán cuûa Nhaø nöôùc ñaàu tö cho doanh
nghieäp beân Vieät Nam vaø doanh nghieäp phaûi noäp tieàn thu veà söû duïng voán
ngaân saùch nhaø nöôùc theo quy ñònh hieän haønh. Nhö vaäy, moät maët quy ñònh
naøy laøm giaûm gaùnh naëng “nôï ngaân saùch”, maët khaùc seõ taêng cöôøng traùch
nhieäm cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi phaàn voán goùp lieân doanh.
ii. Baõi boû cheá ñoä goùp voán baèng giaù trò quyeàn söû duïng ñaát ñoái vôùi döï aùn lieân
doanh môùi, chuyeån sang cheá ñoä thueâ ñaát cuûa Nhaø nöôùc. Ñieàu naøy coù taùc
duïng haïn cheá caùc doanh nghieäp khoâng coù ñuû naêng löïc taøi chính tham gia
lieân doanh maø goùp voán lieân doanh baèng ñaát, khoâng tính ñeán ngaønh ngheà,
lónh vöïc kinh doanh coù phuø hôïp chöùc naêng vaø sôû tröôøng kinh doanh hay
khoâng; maët khaùc, ñaûm baûo nguoàn thu oån ñònh haøng naêm cho ngaân saùch
nhaø nöôùc töø tieàn cho thueâ ñaát. Ñaây laø moät yeáu toá goùp phaàn naâng cao hieäu
quaû kinh doanh cuûa caùc lieân doanh, goùp phaàn söû duïng tieát kieäm vaø coù
hieäu quaû quyõ ñaát ñai cuûa quoác gia vaøo muïc tieâu phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi.
57
iii. Caàn khuyeán khích, hoã trôï naâng cao tyû leä goùp voán cuûa beân Vieät Nam trong
lieân doanh. Nhaø nöôùc coù theå thöïc hieän chính saùch mieãn, hoaëc giaûm tieàn
thu söû duïng voán ngaân saùch ñoái vôùi phaàn voán goùp cuûa ñoái taùc Vieät Nam
trong lieân doanh trong moät thôøi haïn nhaát ñònh neáu nhö soá voán goùp cuûa beân
Vieät Nam ñaït moät tyû leä toái thieåu theo quy ñònh (ví duï töø 45%- 50% voán
phaùp ñònh cuûa lieân doanh trôû leân). Ngoaøi ra, ñoái vôùi caùc döï aùn lieân doanh
coù laõi, Nhaø nöôùc coù theå hoã trôï cho doanh nghieäp phía Vieät Nam naâng cao
tyû leä voán goùp thoâng qua chính saùch tín duïng öu ñaõi (veà thôøi gian vaø laõi
suaát) trong moät thôøi haïn naøo ñoù. Theâm vaøo ñoù, neân thí ñieåm cho pheùp caùc
ngaân haøng thöông maïi cuûa Vieät Nam tham gia ñaàu tö lieân doanh. Ñieàu
naøy khoâng nhöõng taïo nguoàn voán cho doanh nghieäp maø coøn phaùt huy khaû
naêng cuûa ngaân haøng trong vieäc kieåm tra, giaùm saùt hoaït ñoäng kinh doanh
cuûa lieân doanh, haïn cheá tình traïng chuyeån giaù, chuyeån lôïi nhuaän baát hôïp
phaùp cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, thuùc ñaåy caùc lieân doanh laøm aên trung
thöïc, ñoùng goùp tích cöïc vaøo phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc.
iv. Caùc boä, ngaønh lieân quan caàn sôùm ban haønh vaên baûn höôùng daãn thöïc hieän
theá chaáp taøi saûn vaø giaù trò quyeàn söû duïng ñaát taïi ngaân haøng hoaït ñoäng ôû
Vieät Nam ñoái vôùi coâng ty lieân doanh, cho pheùp coâng ty lieân doanh ñöôïc
theá chaáp quyeàn söû duïng ñaát trong tröôøng hôïp traû tieàn thueâ ñaát haøng naêm.
v. Caên cöù ñeå phaân chia quyeàn lôïi (laõi ñöôïc chia, hoaøn voán...) cuõng nhö traùch
nhieäm (chòu loã hoaëc caùc ruûi ro...) cuûa moãi beân neân tính theo tyû leä goùp voán
lieân doanh (goàm caû giaù trò quyeàn söû duïng ñaát) coù tính ñeán yeáu toá thôøi gian
laø trong hay ngoaøi thôøi haïn cam keát goùp voán. Neáu trong thôøi haïn, nghóa
vuï vaø quyeàn lôïi ñöôïc tính theo tyû leä voán goùp theo cam keát, neáu ngoaøi thôøi
haïn seõ theo tyû leä voán goùp thöïc teá tính tôùi thôøi ñieåm phaân chia.
3.2.3. Löïa choïn ñoái taùc nöôùc ngoaøi tham gia lieân doanh:
58
Vaán ñeà löïa choïn ñoái taùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam phaûi ñöôïc ñaët ra
vaø xöû lyù moät caùch ñoàng boä, töø khaâu xaây döïng nguyeân taéc ñeán khaâu hoaøn thieän
phöông phaùp, quy trình vaø xöû lyù caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeå taïo ñieàu kieän thuaän
lôïi cho vieäc toå chöùc thöïc hieän.
Veà nguyeân taéc löïa choïn, caàn phaûi quaùn trieät tinh thaàn hôïp taùc laø: “Hieåu
bieát vaø töông hôïp”, “Bình ñaúng vaø cuøng coù lôïi”, “Keát hôïp giöõa lôïi ích tröôùc maét
vaø lôïi ích laâu daøi”, “Caäp nhaät vaø linh hoaït”... Veà tieâu chuaån löïa choïn, caàn chuù yù
veà naêng löïc phaùp lyù, naêng löïc taøi chính, naêng löïc tieâu thuï saûn phaåm vaø uy tín
treân thò tröôøng quoác teá. Moät ñieåm ñaëc bieät caàn chuù yù laø aûnh höôûng bôûi neàn vaên
hoùa cuûa caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi. Neáu naém ñöôïc moät soá ñaëc ñieåm vaên hoùa chung
cuûa ñoái taùc vaø bieát khai thaùc moät caùch trieät ñeå cuõng laø moät trong nhöõng yeáu toá
quan troïng ñeå löïa choïn ñoái taùc thích hôïp. Ngoaøi ra, thoâng qua söï hieåu bieát veà ñaát
nöôùc, cuoäc soáng, con ngöôøi cuûa hoï ñeå taïo ñieàu kieän cho ngöôøi nöôùc ngoaøi coù
cuoäc soáng haïnh phuùc vaø hoøa nhaäp ñöôïc vaøo xaõ hoäi nöôùc ta. Ñieàu naøy khoâng chæ
ñoøi hoûi ôû nhöõng caùn boä, coâng chöùc nhaø nöôùc maø quan troïng laø quaàn chuùng nhaân
daân cuøng laøm vieäc vaø chung soáng vôùi ngöôøi nöôùc ngoaøi phaûi coù ñöôïc yù thöùc xaõ
hoäi, tö töôûng, quan nieäm nhaân ñaïo vaø quoác teá ñuùng ñaén, choáng chuû nghóa daân
toäc heïp hoøi. Ngoaøi vieäc taêng cöôøng daïy tieáng Vieät, cuõng caàn thieát phaûi trang bò
cho ngöôøi nöôùc ngoaøi caùc kieán thöùc veà vaên hoùa, phong tuïc, taäp quaùn nöôùc ta
thoâng qua caùc hoaït ñoäng vaên hoùa xaõ hoäi trong dòp leã teát song song vôùi vieäc taïo
ñieàu kieän ñeå hoï duy trì baûn saéc daân toäc rieâng.
Veà quy trình löïa choïn, ñaây laø quy trình coù moái quan heä logic veà noäi dung
vaø thôøi gian tieán haønh caùc böôùc coâng vieäc nhaèm thu thaäp vaø xöû lyù ñöôïc moät heä
thoáng caùc thoâng tin coù lieân quan ñeán caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, treân cô sôû ñoù
löïa choïn ñöôïc nhaø ñaàu tö phuø hôïp nhaát vôùi döï aùn ñaàu tö ñaõ ñònh. Tröôùc heát, caàn
59
phaûi taêng cöôøng tuyeân truyeàn, giaùo duïc vaø taïo söï thoáng nhaát veà nhaän thöùc yeâu
caàu, yù nghóa vaø taàm quan troïng cuûa vieäc löïa choïn ñoái taùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi.
Tieáp theo, trong quaù trình trieån khai coâng taùc löïa choïn caàn coù söï trao ñoåi laãn
nhau, ruùt kinh nghieäm thöôøng xuyeân, ñeà xuaát nhöõng tieâu chuaån phuø hôïp vôùi ñaëc
ñieåm vaø yeâu caàu cuûa töøng ngaønh, töøng ñòa phöông. Thöù ba, tieáp tuïc hoaøn thieän
quy trình vaø toå chöùc löïa choïn, phoái hôïp caùc nguoàn thoâng tin phuïc vuï coâng taùc löïa
choïn ñeå vöøa thuùc ñaåy tieán ñoä coâng vieäc, vöøa ñaûm baûo söï ñaùnh giaù toaøn dieän vaø
khaùch quan. Bieän phaùp cuoái cuøng nhöng khoâng keùm phaàn quan troïng laø caàn phaùt
trieån dòch vuï tö vaán chuyeân ngaønh vaø toång hôïp veà nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi.
3.2.4. Kieán nghò nhoùm caùc bieän phaùp caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö:
3.2.4.1. Hoaøn thieän haøng lang phaùp lyù:
i. Tieáp tuïc tieán haønh raø soaùt taát caû caùc vaên baûn phaùp luaät lieân quan ñeán kinh
teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, töø ñoù ñieàu chænh nhöõng noäi dung khoâng
thoáng nhaát, baõi boû nhöõng quy ñònh traùi vôùi chính saùch hoaëc vôùi luaät, khaéc
phuïc nhöõng thuû tuïc gaây phieàn haø, khoâng phuø hôïp vôùi cô cheá môùi cuûa baát
kyø cô quan naøo. Ñaây laø moät coâng vieäc khoâng ñôn giaûn vì ñaõ nhieàu laàn ñeà
caäp maø chöa hoaøn taát. Neáu chæ giao cho caùc cô quan chöùc naêng thöïc thi thì
thöïc teá ñaõ chæ ra raèng, raát khoù thöïc hieän hoaëc laø laøm raát chaäm do coâng
vieäc quaù nhieàu vaø cuõng do thieáu tính khaùch quan (lieân quan ñeán quyeàn
haïn vaø lôïi ích cuûa mình). Caàn phaûi giao cho moät soá vieän nghieân cöùu, cô
quan tö vaán thöïc hieän nhö moät ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc. Ñoàng thôøi
phaûi coù cheá taøi, xöû lyù nghieâm hieän töôïng laïm quyeàn trong vieäc ban haønh
caùc quy ñònh cuõng nhö thöïc hieän luaät phaùp cuûa Nhaø nöôùc.
ii. Heä thoáng phaùp luaät phaûi taïo ñieàu kieän cho moïi loaïi hình kinh teá bình
ñaúng tröôùc phaùp luaät. Nghóa laø, taïo thuaän lôïi, cô hoäi bình ñaúng cho moïi
60
thaønh phaàn kinh teá caïnh tranh trong khuoân khoå phaùp luaät; qua ñoù, coù theå
ñaït hieäu quaû cao nhaát treân thò tröôøng trong nöôùc vaø theá giôùi. Do ñoù, ñaõ
ñeán luùc phaûi xaây döïng moâi tröôøng phaùp lyù chung cho caùc hình thöùc ñaàu tö
iii. Phaùp luaät chæ coù hieäu löïc thöïc teá trong cuoäc soáng neáu noù phaûn aùnh ñuùng
thöïc traïng cuoäc soáng, giaûi ñaùp nhöõng vaán ñeà böùc xuùc cuûa cuoäc soáng ñang
ñaët ra noùi chung vaø ñoái vôùi kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi noùi rieâng.
Töùc laø, phaûi giaûi quyeát nhöõng vöôùng maéc trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa
ñôn vò. Do ñoù, noäi dung caùc quy phaïm phaùp luaät phaûi baét nguoàn töø doanh
nghieäp vaø thaät söï phuïc vuï cho doanh nghieäp.
iv. Xu höôùng quaûn lyù nhaø nöôùc hieän ñaïi ñoøi hoûi caùc boä luaät phaûi ñöôïc xaây
döïng theo höôùng chi tieát, cuï theå hoùa, coù theå ñieàu chænh ñöôïc caùc haønh vi
cuûa xaõ hoäi. Moïi lónh vöïc hoaït ñoäng ñeàu phaûi döïa theo luaät, traùnh tình
traïng luaät quy ñònh chung chung, keùo theo phaûi coù raát nhieàu vaên baûn
höôùng daãn thi haønh Luaät, khoâng nhöõng gaây khoù khaên cho cô quan quaûn lyù
nhaø nöôùc maø coøn laøm aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán khu vöïc kinh teá naøy.
v. Trong tình hình hieän nay, vaãn coøn nhieàu vöôùng maéc, nhaát laø nhöõng vöôùng
maéc lôùn veà saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp coù lieân quan ñeán caùc
boä, ngaønh chöùc naêng. Do ñoù, caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc, ñaëc bieät laø ôû
caáp ñòa phöông caàn gaáp ruùt nghieân cöùu, giaûi quyeát nhanh choùng, aùp duïng
caùc giaûi phaùp hôïp lyù ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho hoaït ñoäng cuûa doanh
nghieäp trong töøng tröôøng hôïp cuï theå nhö: xöû lyù caùc vöôùng maéc veà thò
tröôøng, veà voán vay, veà nôï thueá; ñieàu chænh giaûm möùc tieàn thueâ ñaát, nhöõng
ruûi ro baát khaû khaùng trong kinh doanh; ñieàu chænh giaáy pheùp ñaàu tö, dieän
tích ñaát thueâ, lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp... Ngoaøi ra, caàn phaûi
taêng cöôøng hôn nöõa vaø naâng cao hieäu quaû caùc cuoäc tieáp xuùc ñoái thoaïi
giöõa caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi caùc cô quan coù lieân
61
quan; laéng nghe yù kieán cuûa hoï vaø ñeå hoï hieåu roõ muïc ñích cuûa Ñaûng vaø
Nhaø nöôùc ta trong vieäc phaùt trieån kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi... Laøm
ñöôïc nhö vaäy seõ taïo ra cô hoäi toát cho caùc beân hieåu vaø cuøng nhau khaéc
phuïc khoù khaên ñeå ñaït ñöôïc hieäu quaû cao nhaát.
vi. Ña daïng hoùa caùc hình thöùc ñaàu tö, cho pheùp thaønh laäp coâng ty quaûn lyù
voán, thaønh laäp moâ hình kinh teá môû. Caàn coù chính saùch vaø taïo ñieàu kieän
cho caùc doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi; ñaåy
nhanh vieäc coå phaàn hoùa doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå coù theå
huy ñoäng nhieàu nguoàn voán, vôùi moïi quy moâ voán phuïc vuï söï phaùt trieån
neàn kinh teá, töø ñoù môû ra cô hoäi ñeå naâng cao tyû leä voán goùp cuûa beân Vieät
Nam, taïo ñieàu kieän cho ngöôøi Vieät Nam giaønh quyeàn kieåm soaùt, ñaûm baûo
nhöõng lôïi ích kinh teá cho phía Vieät Nam trong caùc doanh nghieäp FDI naøy.
Beân caïnh caùch giaûi quyeát laø chuyeån thaønh doanh nghieäp 100% voán ñaàu tö
nöôùc ngoaøi thì vieäc coå phaàn hoùa doanh nghieäp FDI seõ goùp phaàn giaûi quyeát
caùc toàn ñoïng nhö lieân doanh thua loã keùo daøi, lieân doanh muoán taêng voán
nhöng beân Vieät Nam khoâng ñuû khaû naêng, hai beân ñoái taùc baát ñoàng yù kieán,
khoâng hôïp taùc ñöôïc nöõa... Tuy nhieân, ñoái vôùi caùc ñoái taùc Vieät Nam goùp
voán baèng giaù trò quyeàn söû duïng ñaát thì döôøng nhö khoâng coù lôïi vì khi coå
phaàn hoùa, giaù trò quyeàn söû duïng ñaát vaãn ñöôïc giöõ nguyeân nhö quy ñònh taïi
giaáy pheùp ñaàu tö maëc duø giaù trò thöïc teá treân thò tröôøng ngaøy caøng taêng; do
ñoù, giaù trò cuûa phía Vieät Nam ngaøy caøng nhoû. Ngoaøi ra, neáu lieân doanh ñaõ
töøng chòu loã maø nay ñang coù lôøi (vaø töông lai cuõng seõ coù lôøi) thì chöa chaéc
ñoái taùc beân Vieät Nam seõ chòu baùn. Moät vaán ñeà teá nhò khaùc laø vieäc ñieàu
haønh vaø quaûn lyù coâng ty lieân doanh ñaõ coù nhieàu khoù khaên do söï xung ñoät
vaên hoùa trong quaûn trò giöõa caùc ñoái taùc thì nay coå phaàn hoùa, coå ñoâng ña
daïng hôn thì söï xung ñoät naøy seõ taêng theâm.
62
vii. Cuoái cuøng, vieäc giaûi quyeát caùc tranh chaáp phaùt sinh töø hoaït ñoäng ñaàu tö
nöôùc ngoaøi ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö xem nhö laø moät yeáu toá quan troïng phaûi
xem xeùt nhö moät phaàn cuûa moâi tröôøng ñaàu tö. Chính vì vaäy, vieäc nghieân
cöùu xaây döïng cô cheá giaûi quyeát tranh chaáp kinh teá cuûa caùc doanh nghieäp
coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam laø moät yeâu caàu coù tính lyù luaän vaø
thöïc tieãn, laø moät trong nhöõng bieän phaùp höõu hieäu goùp phaàn caûi thieän moâi
tröôøng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam.
3.2.4.2. Hình thaønh heä thoáng moät giaù, caûi caùch boä maùy haønh chính vaø quy
trình laøm thuû tuïc, chính saùch:
Hieän nay, Thaønh phoá Hoà Chí Minh cuõng nhö caû nöôùc maëc duø ñang töøng
böôùc xoùa boû nhöng vaãn coøn duy trì heä thoáng hai giaù, ñaëc bieät laø giaù caùc dòch vuï
cô baûn nhö ñieän, nöôùc, ñieän thoaïi, haøng khoâng... Ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc
ngoaøi, ñaây laø moät nhaân toá nhöùc nhoái maø hoï phaûi gaùnh chòu trong caùc hoaït ñoäng
thöôøng ngaøy do noù laøm chi phí ñaàu tö taïi Vieät Nam quaù cao. Vì vaäy, chuùng ta
phaûi ñaåy nhanh hôn nöõa loä trình thöïc hieän heä thoáng moät giaù. Khi ñoù, khoâng
nhöõng nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi maø caû neàn kinh teá seõ thu ñöôïc raát nhieàu lôïi ích.
Vaán ñeà tieáp theo laø moät vaán ñeà nan giaûi ôû Vieät Nam. Vôùi ñieàu kieän veà
theå cheá chính trò, xaõ hoäi, tö töôûng cuõng nhö caùc ñieàu kieän lòch söû ñeå laïi thì khoù
coù theå mong muoán moät keát quaû toát vì chuùng ta khoâng theå tieán haønh moät caùch
ñoàng boä vaø nhanh choùng caùc vieäc nhö giaûm bieân cheá, caûi caùch löông, cô caáu toå
chöùc caùc caáp chính quyeàn, ñoaøn theå... vaø ñaëc bieät laø caûi caùch veà con ngöôøi trong
boä maùy haønh chính. Tuy nhieân, ñöôïc söï uûng hoä cuûa Boä Chính trò, Thaønh phoá Hoà
Chí Minh ñang ñi ñaàu veà caûi caùch thuû tuïc haønh chính, ñaëc bieät laø trong lónh vöïc
ñaàu tö nöôùc ngoaøi, phaán ñaáu ñeán heát naêm 2005, Thaønh phoá cô baûn xaây döïng vaø
hoaøn thieän heä thoáng caùc thuû tuïc, quy trình haønh chính môùi, tieân tieán, ñaûm baûo
63
nguyeân taéc laø ñôn giaûn, coâng khai, ñuùng luaät, thoáng nhaát, moät cöûa, nhanh choùng
vaø thuaän tieän, giaûm phieàn haø cho coâng daân vaø toå chöùc. Chính phuû tieáp tuïc hoaøn
thieän cô cheá, chính saùch, phaân caáp maïnh hôn cho Thaønh phoá, cho pheùp Thaønh
phoá ñöôïc thöïc hieän thí ñieåm ñoái vôùi nhöõng vaán ñeà môùi phaùt sinh maø thöïc tieãn
Thaønh phoá ñaët ra trong quaù trình phaùt trieån, nhöng chöa coù quy ñònh hay nhöõng
quy ñònh hieän haønh cuûa Nhaø nöôùc khoâng phuø hôïp. Caàn coù cô cheá taêng cöôøng vai
troø quaûn lyù ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi ñòa phöông cuûa UÛy ban nhaân daân Thaønh phoá
(thoâng qua Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö). Hieän nay, UÛy ban nhaân daân Thaønh phoá chæ
ñöôïc uûy quyeàn quaûn lyù caùc döï aùn lieân doanh coù voán ñaàu tö döôùi 10 trieäu USD;
trong khi soá döï aùn coù voán ñaàu tö treân 10 trieäu USD cuõng töông ñoái nhieàu, tình
hình quaûn lyù hoaït ñoäng raát phöùc taïp maø Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö cuõng khoâng
naém ñöôïc heát, daãn ñeán nhieàu tröôøng hôïp caùc cô quan chöùc naêng coù nhieàu quyeát
ñònh traùi ngöôïc nhau do khoâng coù cô cheá phoái hôïp ñoàng boä.
Moät trong nhöõng bieän phaùp quan troïng ñeå caûi caùch thuû tuïc haønh chính laø
minh baïch hoùa quaù trình ra caùc chính saùch ñeå cho nhieàu ngöôøi ñöôïc bieát vaø ñoùng
goùp yù kieán vì noù seõ laøm giaûm ñaùng keå tình traïng caùc chính saùch xa rôøi cuoäc soáng
hay ñi ngöôïc laïi vôùi quyeàn lôïi cuûa doanh nghieäp hoaëc ít nhaát cuõng gaây taâm lyù
baát oån moät caùch khoâng ñaùng coù. Muoán ñöôïc nhö vaäy, caàn coù moät trang web hoaëc
moät tôø coâng baùo rieâng cuûa Chính phuû hoaëc Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö ñeå moïi ngöôøi
daân vaø doanh nghieäp ñeàu coù theå ñoùng goùp kòp thôøi vaø ñaày ñuû.
Ngoaøi ra, Thaønh phoá cuõng caàn phaûi coù moät soá bieän phaùp caûi tieán boä maùy
quaûn lyù vaø caùc thuû tuïc haønh chính ñoái vôùi FDI trong ba giai ñoaïn: trieån khai döï
aùn, thôøi kyø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø keát thuùc döï aùn. Ví duï nhö: vaïch roõ
traùch nhieäm cuûa töøng sôû, ban, ngaønh veà quaûn lyù ñaàu tö nöôùc ngoaøi; giao cho Sôû
Keá hoaïch vaø Ñaàu tö laøm ñaàu moái ñònh kyø giao ban vôùi caùc ñôn vò veà hoaït ñoäng
64
ñaàu tö nöôùc ngoaøi; thöïc hieän noái maïng giöõa caùc cô quan chöùc naêng; Laõnh ñaïo
Thaønh phoá taêng cöôøng trao ñoåi, tieáp xuùc vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi...
3.2.4.3. Xaây döïng cô cheá kieåm tra vaø giaùm saùt taøi chính doanh nghieäp FDI:
Nhö ñaõ phaân tích ôû phaàn 2.3.1, vaán ñeà chuyeån giaù (hay ñöôïc goïi theo
thuaät ngöõ phoå bieán treân theá giôùi laø “thuû thuaät ñònh giaù chuyeån giao”) ñaõ khoâng
coøn laø hieän töôïng caù bieät ôû caùc doanh nghieäp FDI- coù quan heä lieân keát vôùi moät
doanh nghieäp khaùc- taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Cho neân, ôû Vieät Nam caàn phaûi
thieát laäp caùc quy taéc veà ñònh giaù chuyeån giao vì ngoaøi vieäc ñaûm baûo quyeàn lôïi
cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, noù coøn coù taùc duïng thieát thöïc tröôùc maét vaø laâu daøi laø
taïo nguoàn boå sung tieàm taøng cho ñaàu tö phaùt trieån, theå hieän ôû choã thoâng qua vieäc
thöïc hieän caùc quy taéc naøy seõ cho pheùp bieán caùc khoaûn thaát thu phaûi trôû thaønh caùc
khoaûn thu hôïp phaùp, coù nguoàn goác töø baûn thaân söï taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá
noùi chung vaø khu vöïc FDI noùi rieâng.
Ñeå taêng cöôøng hieäu quaû vieäc kieåm tra vaø giaùm saùt taøi chính caùc doanh
nghieäp FDI, caàn phaûi cung caáp cho caùc cô quan quaûn lyù nhöõng cô sôû cho vieäc
xaùc ñònh caùc khoaûn chi phí vaø doanh thu cuûa moät doanh nghieäp moät caùch chính
xaùc. Muoán ñöôïc nhö vaäy, caàn thieát phaûi thöïc hieän ngay caùc giaûi phaùp sau:
Thöù nhaát, phaûi xaây döïng hoaøn chænh phöông phaùp ñònh giaù chuyeån giao
trong doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Hieän taïi coù nhieàu phöông phaùp
neân caàn phaûi coù söï thoáng nhaát cao, roõ raøng vaø cuï theå hôn: söû duïng giaù thaønh
toaøn boä ñeå xaùc ñònh lôïi töùc chòu thueá; söû duïng giaù baùn ra ñeå xaùc ñònh giaù mua
vaøo; so saùnh giaù thò tröôøng töï do; giaù töï do coù theå so saùnh ñöôïc; giaù baùn laïi; giaù
phí coäng theâm... Ñieàu quan troïng nhaát laø xaây döïng khaùi nieäm caùc beân lieân keát.
Thöù hai, beân caïnh vieäc xaây döïng nhöõng phöông phaùp choáng chuyeån giaù,
caàn thieát phaûi thöïc hieän caùc giaûi phaùp nhaèm kieåm soaùt caùc chính saùch veà ñònh
65
giaù chuyeån giao trong noäi boä coâng ty döïa theo tieâu chuaån giaù thò tröôøng, cuï theå:
phaân tích nhöõng ñaëc ñieåm cuûa töøng nghieäp vuï chuyeån giao, nhö cô quan quaûn lyù
thueá phaûi xem xeùt ñaëc ñieåm cuûa töøng nghieäp vuï chuyeån giao ñaëc thuø vaø caùc
ñieàu kieän thò tröôøng xung quanh caû ñoái vôùi loaïi nghieäp vuï chuyeån giao noäi boä
coâng ty laãn cuûa beân khoâng lieân keát. Giaù thò tröôøng ñöôïc xaùc ñònh bôûi caùc yeáu toá
vaø ñieàu kieän phuø hôïp vôùi nhöõng thoâng leä quoác teá.
Thöù ba, phaûi xaây döïng caùc döï aùn luaät hoã trôï: Luaät choáng ñoäc quyeàn, Luaät
choáng baùn phaù giaù, caùc chuaån möïc ñònh giaù... Taêng cöôøng coâng taùc giaùm ñònh vaø
naâng cao vai troø cuûa caùc toå chöùc giaùm ñònh taïi Vieät Nam. Caùc cô quan chöùc naêng
phaûi keát hôïp ñoàng boä, ñaëc bieät laø thueá, kieåm toaùn, ngaân haøng...
Thöù tö, tuyeân truyeàn, taäp huaán vaø phoå bieán roäng raõi caùc phöông phaùp
choáng chuyeån giaù cho caùn boä quaûn lyù vaø caùc ñoái taùc beân Vieät Nam. Ban haønh
caùc saùch vaø taøi lieäu höôùng daãn. Thöôøng xuyeân toå chöùc caùc lôùp caäp nhaät kieán
thöùc, caùc hoäi thaûo ñeå laáy yù kieán caùc nhaø khoa hoïc, chuyeân gia...
Cuoái cuøng laø beân Vieät Nam trong caùc lieân doanh caàn phaûi laøm toát coâng
taùc caùn boä nhaèm söû duïng vaø ñaøo taïo ñöôïc ñoäi nguõ lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân
moân, coù tö caùch phaåm chaát toát, quan taâm ñeán lôïi ích cuûa taäp theå vaø cuûa ñaát nöôùc
ñeå tieán haønh thaåm ñònh vaø giaùm saùt chaët cheõ chi phí trong hôïp ñoàng kyù keát vôùi
ñoái taùc nöôùc ngoaøi. Neáu khoâng coù söï kieåm soaùt chaët cheõ, khoâng naém vöõng ñöôïc
coâng ngheä, thieát bò ñöôïc nhaäp nhö theá naøo, chaát löôïng giaù caû ra sao, coù ñuùng döï
aùn khoâng... thì khaû naêng hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp vaãn coù nguy cô gaùnh chòu
nhieàu khoaûn chi baát hôïp lyù nhöng phía ñoái taùc nöôùc ngoaøi vaãn ñöôïc höôûng lôïi
nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn 2.3.1.
66
KEÁT LUAÄN
VAØ KIEÁN NGHÒ NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CAÀN NGHIEÂN CÖÙU TIEÁP THEO
Theo chính saùch coâng nghieäp hoùa- hieän ñaïi hoùa, Thaønh phoá Hoà Chí Minh
cuøng caû nöôùc ñang tieáp tuïc taêng cöôøng phaùt trieån kinh teá. Chuû theå chính laø doanh
nghieäp nhaø nöôùc vaø doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Trong xu theá tö
nhaân hoùa doanh nghieäp quoác doanh ôû caùc nöôùc, Vieät Nam coù caùch rieâng cuûa
mình laø cuûng coá khu vöïc kinh teá quoác doanh vôùi söï hoã trôï voán cuûa nöôùc ngoaøi.
Vaán ñeà coát yeáu cuûa hình thöùc ñaàu tö phaùt trieån naøy laø taïo ra lôïi nhuaän cho caùc
beân tham gia theo nguyeân taéc “cuøng coù lôïi”. Theo soá lieäu khaûo saùt do nhoùm
chuyeân gia Vieät Nam vaø Nhaät thöïc hieän, 80% doanh nghieäp Nhaät ôû Vieät Nam ñaõ
leân keá hoaïch môû roäng kinh doanh trong ba naêm tôùi do hoï nhìn thaáy thò tröôøng
Vieät Nam coù nhieàu trieån voïng phaùt trieån vaø caûm thaáy an taâm khi ñaàu tö vaøo moät
nöôùc coù neàn chính trò oån ñònh. Ñoàng thôøi hôn moät nöûa soá nhaø ñaàu tö Nhaät coøn
thaáy hoaït ñoäng kinh doanh ôû Vieät Nam giôø ñaây ñaõ thuaän lôïi hôn. Keát quaû treân
cho thaáy noã löïc caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö cuûa Vieät Nam ñaõ ñöôïc nhaø ñaàu tö
nöôùc ngoaøi ghi nhaän. Chuyeån bieán roõ neùt nhaát laø trong lónh vöïc quaûn lyù ngoaïi
hoái, caét giaûm chi phí kinh doanh ñaàu vaøo, noã löïc xoùa boû cô cheá hai giaù, caùc chính
saùch öu ñaõi nhaèm khuyeán khích xuaát khaåu... Nhöng döôùi maét nhaø ñaàu tö, Vieät
Nam vaãn laø nôi coù ñoä ruûi ro cao do chính saùch vaø luaät leä thieáu oån ñònh, hay thay
ñoåi. Tuy moâi tröôøng ñaàu tö ñaõ toát hôn nhöng vaãn chöa saùnh baèng moät soá nöôùc
ASEAN khaùc vaø Trung Quoác, do vaäy FDI vaøo Vieät Nam vaãn raát nhoû.
Neáu nghieân cöùu tình hình voán ñaàu tö cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc thì soá döï
aùn thaát baïi trong thôøi kyø ñaàu cuûa chính saùch môû cöûa thu huùt voán ñaàu tö nöôùc
ngoaøi cuûa chuùng ta chöa phaûi laø cao. Nhöng neáu kòp thôøi nghieân cöùu söï thaát baïi
cuûa caùc döï aùn ñaõ bò ñoå beå seõ laø nhöõng baøi hoïc toát ñeå chaán chænh vaø ruùt kinh
67
nghieäm cho caùc döï aùn ñang vaø seõ ñi vaøo hoaït ñoäng. Trong thôøi gian qua, taïi
nhieàu doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät laø caùc lieân doanh, beân
Vieät Nam bò thua thieät veà nhieàu maët vaø chöa taïo ñöôïc moät vò theá phuø hôïp. Moät
trong nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu vaø quan troïng laø vaán ñeà quaûn lyù coøn chöa
hoaøn thieän chaët cheõ vaø coù hieäu quaû. Moät khi quaûn lyù coù hieäu quaû seõ naâng cao
ñöôïc hieäu quaû hoaït ñoäng ñaàu tö vaø chính noù taïo ra giaûi phaùp chính trò, kinh teá
phuø hôïp nhaèm naâng cao vò theá beân Vieät Nam, thu huùt maïnh ñaàu tö nöôùc ngoaøi.
Vôùi thaéng lôïi cuûa coâng cuoäc ñoåi môùi ñaát nöôùc, söï oån ñònh veà chính trò vaø
phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi cuûa caû nöôùc, quan heä ñoái ngoaïi ngaøy caøng môû roäng,
taïo ñaø cho vieäc gia taêng nhanh ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam noùi chung vaø
Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng. Ngaøy caøng coù theâm nhieàu döï aùn hoaït ñoäng
coù lôïi nhuaän, ñaõ goùp phaàn ñoùng goùp cho ngaân saùch vaø ñoåi môùi coâng ngheä, goùp
phaàn chuyeån dòch cô caáu kinh teá treân ñòa baøn Thaønh phoá cuõng nhö taïo coâng aên
vieäc laøm oån ñònh vaø chaát löôïng cao cho ñoâng ñaûo ngöôøi daân lao ñoäng. Vôùi nhöõng
vaän hoäi môùi, tình hình ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Thaønh phoá trong nhöõng naêm tôùi seõ
coøn gia taêng vaø phaùt trieån nhanh hôn nöõa. Do vaäy, moät laàn nöõa, ñoøi hoûi coâng taùc
laõnh ñaïo, quaûn lyù tieáp tuïc phaùt huy keát quaû ñaït ñöôïc, tieáp thu caùi môùi, caûi tieán
maïnh meõ caùc yeáu keùm ñeå coâng taùc quaûn lyù ngaøy caøng toát hôn, ñaûm baûo thöïc
hieän muïc tieâu chieán löôïc kinh teá- xaõ hoäi ñeán naêm 2010.
Vì ñieàu kieän thôøi gian coù haïn neân taùc giaû chöa ñi saâu vaøo nghieân cöùu kinh
nghieäm thaønh coâng trong vieäc naâng cao vò theá cuûa ñoái taùc chuû nhaø trong caùc lieân
doanh nöôùc ngoaøi taïi caùc quoác gia khaùc cuõng nhö tieán haønh thöïc hieän phieáu
thaêm doø tröïc tieáp vaø roäng raõi hôn taïi caùc coâng ty lieân doanh nöôùc ngoaøi. Hy
voïng nhöõng vaán ñeà ñoù seõ sôùm ñöôïc nghieân cöùu vaø thöïc hieän ñeå hoaøn thieän ñeà
taøi naøy vôùi moät yù nghóa khoa hoïc vaø yù nghóa thöïc tieãn ñaày ñuû hôn.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Một số biện pháp nâng cao vị thế bên Việt Nam tại các liên doanh nước ngoài.pdf