NÔI DUNG
Trong các nền kinh tế hiện nay, kể cả các nền kinh tế phát triển, các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNV&N) đều có vai trò hết sức quan trọng. Nó không chỉ tạo ra một tỷ lệ GDP đáng kể, mà còn góp phần tạo ra nhiều công ăn việc làm cho xã hội, tận dụng và khai thác tốt các tiềm năng và nguồn lực tại chỗ. Vì vậy nhiều nước trên thế giới đã có chính sách hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Ở nước ta, nhất là trong thời kỳ đổi mới và chuyển đổi cơ chế quản lý kinh tế, các doanh nghiệp vừa và nhỏ đã có những bước phát triển nhanh chóng. Tới nay, theo kết quả điều tra thì các doanh nghiệp vừa và nhỏ đã tạo ra tổng sản phẩm chiếm gần 80% GDP, chiếm 79% lực lượng lao động của cả nước, góp 70% tổng kim ngạch xuất khẩu, chủ yếu là xuất khẩu gạo, thuỷ sản, cà phê, chè kết quả này có được là do nhà nước ta đã nhận thức được vai trò của các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa. Từ đó nhà nước đã có những chính sách ưu đãi, hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Mặc dù vậy, trên con đường phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ còn gặp rất nhiều khó khăn trở ngại: Trình độ công nghệ sản xuất lạc hậu, khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế thấp, trình độ quản lý yếu kém, khó khăn trong việc tiếp cận với các nguồn vốn đầu tư
Vậy, phải làm gì để khắc phục những khó khăn, vướng mắc của các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nước ta hiện nay? Có rất nhiều các giải pháp để giải quyết những khó khăn tồn đọng đó, giúp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển đúng với tiềm năng và vị trí của nó trong nền kinh tế thị trường.
Bài viết này em chỉ đề cập đến những khó khăn trong việc tiếp cận với các nguồn vốn tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam hiện nay, từ đó đưa ra một số giải pháp huy động vốn để thúc đẩy sự phát triển hơn nữa của các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong giai đoạn tới.
Để hoàn thành được bài viết này em xin chân thành cảm ơn Thầy giáo_Thạc sỹ Vũ Cương đã giúp đỡ và hướng dẫn em trong suốt quá trình viết.
Mặc dù đã cố gắng nghiên cứu tài liệu và viết bài, nhưng do tầm hiểu biết và thông tin thu thập được còn hạn chế nên bài viết của em không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô.
Em xin chân thành cảm ơn!
15 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2380 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Đề tài Một số giải pháp huy động vốn hiện nay cho các Ngân Hàng, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Mét sè gi¶i ph¸p huy ®éng vèn nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë
ViÖt Nam trong giai ®o¹n tíi (2001 - 2005)
A. §Æt vÊn ®Ò
Trong c¸c nÒn kinh tÕ hiÖn nay, kÓ c¶ c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá (DNV&N) ®Òu cã vai trß hÕt søc quan träng. Nã kh«ng chØ t¹o ra mét tû lÖ GDP ®¸ng kÓ, mµ cßn gãp phÇn t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho x· héi, tËn dông vµ khai th¸c tèt c¸c tiÒm n¨ng vµ nguån lùc t¹i chç. V× vËy nhiÒu níc trªn thÕ giíi ®· cã chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá.
ë níc ta, nhÊt lµ trong thêi kú ®æi míi vµ chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn nhanh chãng. Tíi nay, theo kÕt qu¶ ®iÒu tra th× c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· t¹o ra tæng s¶n phÈm chiÕm gÇn 80% GDP, chiÕm 79% lùc lîng lao ®éng cña c¶ níc, gãp 70% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, chñ yÕu lµ xuÊt khÈu g¹o, thuû s¶n, cµ phª, chÌ… kÕt qu¶ nµy cã ®îc lµ do nhµ níc ta ®· nhËn thøc ®îc vai trß cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng X· héi chñ nghÜa. Tõ ®ã nhµ níc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i, hç trî ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá.
MÆc dï vËy, trªn con ®êng ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trë ng¹i: Tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu, kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ thÊp, tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm, khã kh¨n trong viÖc tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn ®Çu t…
VËy, ph¶i lµm g× ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n, víng m¾c cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta hiÖn nay? Cã rÊt nhiÒu c¸c gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n tån ®äng ®ã, gióp cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t triÓn ®óng víi tiÒm n¨ng vµ vÞ trÝ cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Bµi viÕt nµy em chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng khã kh¨n trong viÖc tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn t¹i c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay, tõ ®ã ®a ra mét sè gi¶i ph¸p huy ®éng vèn ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn h¬n n÷a cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong giai ®o¹n tíi.
§Ó hoµn thµnh ®îc bµi viÕt nµy em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ThÇy gi¸o_Th¹c sü Vò C¬ng ®· gióp ®ì vµ híng dÉn em trong suèt qu¸ tr×nh viÕt.
MÆc dï ®· cè g¾ng nghiªn cøu tµi liÖu vµ viÕt bµi, nhng do tÇm hiÓu biÕt vµ th«ng tin thu thËp ®îc cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c«.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
I. Kh¸i qu¸t chung vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá.
1. Quan niÖm vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá:
Thùc tÕ trªn thÕ giíi, c¸c níc cã quan niÖm rÊt kh¸c nhau vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá, nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn ®Õn sù kh¸c nhau nµy tiªu thøc dïng ®Ó ph©n lo¹i quy m« doanh nghiÖp kh¸c nhau. Tuy nhiªn trong hµng lo¹t c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i ®ã cã hai tiªu thøc ®îc sö dông ë phÇn lín c¸c níc lµ quy m« vèn vµ sè lîng lao ®éng.
MÆt kh¸c viÖc lîng ho¸ c¸c tiªu thøc ®Ó ph©n lo¹i quy m« doanh nghiÖp cßn tuú thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nh:
+ Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mçi níc vµ nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong tõng giai ®o¹n.
+ Trong ngµnh nghÒ kh¸c nhau th× chØ tiªu ®é lín cña c¸c tiªu thøc còng kh¸c nhau.
§iÒu nµy ta cã thÓ thÊy râ th«ng qua sè liÖu ë b¶ng 1.
B¶ng 1: Tiªu thøc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá ë mét sè níc vµ vïng l·nh thæ.
Níc
Tiªu thøc ¸p dông
Sè lao ®éng
Tæng vèn hoÆc gi¸ trÞ tµi s¶n
In®«nªxia
Xingapo
Th¸i Lan
Hµn Quèc
NhËt B¶n
EU
Mªhic«
Mü
<100
<100
<100
<300 trong CN, XD
<200 trong TM&DV
<100 trong b¸n bu«n
<50 trong b¸n lÎ
<250
<250
<500
<0.6 tû Rupi
<499 triÖu USD
<200 Bath
<0.6 triÖu USD
<0,25 triÖu USD
<10 triÖu yªn
<100 triÖu yªn
<27 triÖu ECU
<7 triÖu USD
<20 triÖu USD
Nguån: Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam – NXB CTQG, tr2.
T¹i ViÖt Nam tiªu chÝ x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá ®îc thÓ hiÖn trong nghÞ ®Þnh 90/2001/N§ ngµy 23-11-2001 cña ChÝnh Phñ. Theo quy ®Þnh nµy doanh nghiÖp võa vµ nhá ®îc ®Þnh nghÜa nh sau: ”Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµnh n¨m kh«ng qua 30 ngêi”.
Nh vËy, tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã ®¨ng ký kinh doanh vµ tho¶ m·n mét trong hai ®iÒu kiÖn trªn ®Òu ®îc coi lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy ë ViÖt Nam cã kho¶ng 93% trong tæng sè doanh nghiÖp hiÖn cã lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá, cô thÓ lµ 80% c¸c doanh nghiÖp nhµ níc thuéc nhãm doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong khu vùc kinh tÕ t nh©n doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm tû träng 97% xÐt vÒ vèn vµ 99% xÐt vÒ lao ®éng so víi tæng sè doanh nghiÖp cña c¶ níc.
2. §Æc trng ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá.
2.1 TÝnh chÊt ho¹t ®éng kinh doanh:
Doanh nghiÖp võa vµ nhá thêng tËp trung ë nhiÒu khu vùc chÕ biÕn vµ dÞch vô, tøc lµ gÇn víi ngêi tiªu dïng h¬n. Trong ®ã cô thÓ lµ:
+ Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ vÖ tinh, chÕ biÕn bé phËn chi tiÕt cho c¸c doanh nghiÖp lín víi t c¸ch lµ tham gia vµo c¸c s¶n phÈm ®Çu t.
+ Doanh nghiÖp võa vµ nhá thùc hiÖn c¸c dÞch vô ®a d¹ng vµ phong phó trong nÒn kinh tÕ nh c¸c dÞch vô trong qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ th¬ng m¹i ho¸, dÞch vô sinh ho¹t vµ gi¶i trÝ, dÞch vô t vÊn vµ hç trî.
+ Trùc tiÕp tham gia chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm cho ngêi tiªu dïng cuèi cïng víi t c¸ch lµ nhµ s¶n xuÊt toµn bé.
ChÝnh nhê tÝnh chÊt ho¹t ®éng kinh doanh nµy mµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã lîi thÕ vÒ tÝnh linh ho¹t. Cã thÓ nãi tÝnh linh ho¹t lµ ®Æc tÝnh tréi cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, nhê cÊu tróc vµ quy m« nhá nªn kh¶ n¨ng thay ®æi mÆt hµng, chuyÓn híng kinh doanh thËm chÝ c¶ ®Þa ®iÓm kinh doanh ®îc coi lµ mÆt m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá.
2.2. VÒ nguån lùc vËt chÊt:
Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá bÞ h¹n chÕ bëi nguån vèn, tµi nguyªn, ®Êt ®ai vµ c«ng nghÖ. Sù h÷u h¹n vÒ nguån lùc nµy lµ do t«n chØ vµ nguån gèc h×nh thµnh doanh nghiÖp. MÆt kh¸c cßn do sù h¹n hÑp trong c¸c quan hÖ víi thÞ trêng tµi chÝnh – tiÒn tÖ, qu¸ tr×nh tù tÝch luü thêng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh cña tõng doanh nghiÖp võa vµ nhá.
NhËn thøc vÒ vÊn ®Ò nµy c¸c quèc gia ®ang tÝch cùu hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó hä cã thÓ tham gia tèt h¬n trong c¸c tæ chøc hç trî ®Ó kh¾c phôc sù h¹n hÑp nµy.
2.3. VÒ n¨ng lùc qu¶n lý ®iÒu hµnh:
XuÊt ph¸t tõ nguån gèc h×nh thµnh, tÝnh chÊt, quy m«... c¸c qu¶n trÞ gia doanh nghiÖp võa vµ nhá thêng n¾m b¾t, bao qu¸t vµ qu¸n xuyÕn hÇu hÕt c¸c mÆt cña ho¹t ®éng kinh doanh. Th«ng thêng hä ®îc coi lµ nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp h¬n lµ nhµ qu¶n lý chuyªn s©u.. ChÝnh v× vËy mµ nhiÒu kü n¨ng, nghiÖp vô qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn rÊt thÊp so víi yªu cÇu.
2.4. VÒ tÝnh phô thuéc hay bÞ ®éng:
Do c¸c ®Æc trng kÓ trªn nªn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá bÞ thô ®éng nhiÒu h¬n ë thÞ trêng. C¬ héi “®¸nh thøc”, “dÉn d¾t” thÞ trêng cña hä rÊt nhá. Nguy c¬ “bÞ bá r¬i”, phã mÆc ®îc minh chøng b»ng con sè doanh nghiÖp võa vµ nhá bÞ ph¸ s¶n ë c¸c níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n ë Mü, b×ng qu©n mçi ngµy cã tíi 100 doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸ s¶n (®¬ng nhiªn l¹i cã sè doanh nghiÖp t¬ng øng phï hîp c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá míi xuÊt hiÖn), nãi c¸ch kh¸c c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã “tuæi thä” trung b×nh thÊp.
3. Vai trß cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam.
Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ mçi níc, kÓ c¶ c¸c níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao. Trong xu thÕ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ nh hiÖn nay th× c¸c níc ®Òu chó ý hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh»m huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc vµ hç trî cho CN lín, t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm.
§èi víi ViÖt Nam th× vÞ trÝ doanh nghiÖp võa vµ nhá l¹i cµng quan träng. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ nÐt nhÊt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Cô thÓ;
3.1.Doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm tû träng lín trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp.
Trong c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh ë níc ta hiÖn nay doanh nghiÖp võa vµ nhá cã søc lan to¶ trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. Theo tiªu chÝ míi th× doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm 93% tæng sè c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c h×nh thøc: Doanh nghiÖp nhµ níc, doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi.
Qua sè liÖu tham kh¶o ë b¶ng 2 chóng ta cã thÓ thÊy theo tiªu chÝ vÒ vèn th× doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm 99.6% tæng sè c¸c doanh nghiÖp t nh©n, chiÕm 97.38% trong tæng sè HTX, chiÕm 94.72% trong tæng sè c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, chiÕm 42.37% trong tæng sè c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ 65.88% trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp nhµ níc (Theo tiªu chÝ vÒ vèn cña c«ng v¨n 681/CP – KT ngµy 20-06-1998).
Nh vËy cã thÓ nãi r»ng hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¹i ViÖt Nam lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá.
DN
Sè DN
Vèn díi 1 tû
Vèn tõ 1-5 tû
Vèn < 5 tû
Vèn >5 tû
DN
%
DN
%
DN
%
DN
%
1. DN trong níc.
23016
16547
71.9
4076
17.7
20623
89.6
2393
10.9
-DNNN
5873
1585
28.0
2284
38.9
3869
65.9
2004
34.1
- DNTN
10916
10383
95.1
485
4.4
10868
99.6
48
0.4
- HTX
1867
1634
87.5
184
9.9
1818
97.4
49
2.6
- CTCF
118
17
14.4
33
28.0
50
42.4
68
57.6
- CTTNHH
4242
2928
69.0
1090
25.7
4018
97.7
224
5.28
2. DN cã vèn §T níc ngoµi
692
123
17.8
107
15.4
230
33.2
462
66.8
- 100% vèn níc ngoµi
150
19
12.7
26
17.3
45
30
105
70.0
- LDTPKTNN
433
77
17.8
58
13.4
135
31.2
298
68.8
- LDTPKTTN
59
11
18.6
12
20.3
23
39
36
64
- LDTPKTTT
6
6
100
0
0
6
100
0
0
- LDTPKTHH
32
11
34.4
8
25.0
19
59.4
13
40.6
- Hîp ®ång hîp t¸c KD
12
2
16.7
3
25.0
5
41.7
7
58.3
Tæng sè
23708
16673
70.3
4183
17.6
20856
88
2852
12
Nguån: Theo MPI – UNIDO th¸ng 1/99
3.2. Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ n¬i t¹o ra viÖc lµm chñ yÕu ë ViÖt Nam.
Thùc tÕ nh÷ng n¨m qua cho thÊy toµn bé c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá mµ phÇn lín lµ khu vùc ngoµi quèc doanh lµ nguån chñ yÕu t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. Cô thÓ tõ sè liÖu cña tæng côc thèng kª cho thÊy doanh nghiÖp võa vµ nhá tuyÓn dông gÇn 1 triªuh lao ®éng chiÕm 49% lùc lîng lao ®éng trªn ph¹m vi c¶ níc, ë duyªn h¶i miÒn Trung sè lao ®éng lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá so víi sè lao ®éng trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc chiÕm cao nhÊt trong c¶ níc (67%), §«ng Nam Bé cã tû lÖ thÊp nhÊt (44%) so víi møc trung b×nh cña c¶ níc.
Cô thÓ tõ n¨m 1996 ®Õn nay sè lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t nh©n chØ gi¶m trong n¨m 1997, cßn l¹i ®Òu t¨ng. So s¸nh víi tæng lao ®éng toµn x· héi th× khu vùc nµy chiÕm 11% qua c¸c n¨m, riªng n¨m 200 lµ 12%. N¨m 2000 sè lîng lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t nh©n lµ 463844 ngêi, so víi n¨m 1999 t¨ng 778681 ngêi (t¨ng 20.14%). Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000, tèc ®é t¨ng lao ®éng ë doanh nghiÖp b×nh qu©n lµ 2.01%/n¨m, sè lao ®éng lµm viÖc trong doanh nghiÖp t¨ng thªm 48745 ngêi (t¨ng 137.57%).
Trong khu vùc kinh tÕ t nh©n, lao ®éng trong c«ng nghiÖp chiÕm tû träng cao nhÊt 2712228 ngêi, chiÕm 45.67%, lao ®éng trong ngµnh khai th¸c 786792 ngêi chiÕm 16.94%. Qua nh÷ng sè liÖu trªn ta cã thÓ thÊy c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm chñ yÕu ë ViÖt Nam, ®¸p øng nhu cÇu viÖc lµm cña ngêi d©n, gãp phÇn t¹o ra thu nhËp vµ n©ng cao møc sèng cho ngêi d©n.
3.3. H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c¸c nhµ kinh doanh n¨ng ®éng:
Sù xuÊt hiÖn vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp phô thuéc rÊt nhiÒu vµo nh÷ng nhµ sµng lËp ra chóng. Do ®Æc thï lµ sè lîng doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ rÊt lín vµ thêng xuyªn ph¶i thay ®æi ®Ó thÝch nghi víi m«i trêng xung quanh, ph¶n øng víi nh÷ng t¸c ®éng bÊt läi do sù ph¸t triÓn, xu híng tÞch tô vµ tËp trung ho¸ s¶n xuÊt. Sù s¸p nhËp, gi¶i thÓ vµ xuËt hiÖn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá thêng xuyªn diÔn ra trong mäi giai ®o¹n. §ã lµ søc Ðp lín buéc nh÷ng ngêi qu¶n lý vµ s¸ng lËp ra chóng ph¶i cã tÝnh linh ho¹t cao trong qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh, d¸m ngh, d¸m lµm vµ chÊp nhËn sù m¹o hiÓm, sù cã mÆt cña ®éi ngò nh÷ng ngêi qu¶n lý nµy cïng víi kh¶ n¨ng, tr×nh ®é, nhËn thøc cña hä vÒ t×nh h×nh thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng n¾m b¾t c¬ héi kinh doanh sÏ t¸c ®éng lín ®Õn ho¹t ®éng cña tõng doanh nghiÖp võa vµ nhá. Hä lu«n lµ ngêi ®i ®Çu trong ®æi míi, t×m kiÕm ph¬ng thøc míi, ®Æt ra nhiÖm vô chuyÓn ®æi cho phï hîp víi m«i trêng kinh doanh.
§èi víi mét quèc gia th× sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ phô thuéc rÊt lín vµo sù cã mÆt cña ®éi ngò nµy, vµ chÝnh ®éi ngò nµy sÏ t¹o ra mét c¬ cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, linh ho¹t phï hîp cíi thÞ trêng.
3.4 Khai th¸c vµ ph¸t huy tèt c¸c nguån lùc t¹i chç:
Tõ c¸c ®Æc trng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· t¹o ra cho doanh nghiÖp lîi thÕ vÒ ®Þa ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Thùc tÕ ®· cho thÊy doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c vïng, ®Þa ph¬ng. ChÝnh ®iÒu nµy ®· gióp cho doanh nghiÖp tËn dông vµ khai th¸c tèt c¸c nguån lùc t¹i chç. Chóng ta cã thÓ chøng minh th«ng qua nguån lùc lao ®éng: doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· sö dông gÇn 1/2 lùc lîng s¶n xuÊt lao ®éng phi n«ng nghiÖp (49%) trong c¶ níc, vµ t¹i mét sè vïng nã ®· sö dông tuyÖt ®¹i ®a sè lùc lîng s¶n xuÊt lao ®éng phi n«ng nghiÖp. Ngoµi lao ®éng ra doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn sö dông nguån tµi chÝnh cña d©n c trong vïng, nguån nguyªn liÖu trong vïng ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
KÕt luËn: Qua c¸c ph©n tÝch ë trªn chóng ta cã thÓ thÊy râ vai trß vµ tÇm quan träng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¨ng lªn vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña khu vùc nµy rÊt réng lín. Bëi v× c¸ doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ang lµ ®éng lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ huy ®éng nguån vèn trong níc… V× nh÷ng lý do ®ã viÖc khuyÕn khÝch, hç trî ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ gi¶i ph¸p quan träng ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2010, ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ níc ta.
III. Gi¶i ph¸p ®Ó huy ®éng c¸c nguån vèn nh»m thóc ®Èy h¬n n÷a sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam.
C«ng viÖc ®æi míi kinh tÕ vµ nç lùc thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc ®· t¹o ®éng lùc ®¸ng kÓ ®èi víi sù t¨ng trëng kinh tÕ, trong ®ã cã khu vùc ngoµi quèc doanh – Chñ yÕu lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá. HiÖn nay doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ang ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm, huy ®éng c¸c nguån vèn trong níc cho ho¹t ®éng kinh doanh vµ t¨ng trëng kinh tÕ. Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh võa häc võa lµm doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· vµ ®ang ®µo t¹o mét ®éi cgò c¸c nhµ doanh nghiÖp trÎ vµ c«ng nh©n, víi kiÕn thøc vµ tay nghÒ ®ang tõng bíc ®îc hoµn thiÖn. XÐt vÒ mÆt qu¶n lý chung doanh nghiÖp võa vµ nhá chÝnh lµ lùc lîng quan träng, gãp phÇn hiÖu suÊt vµ tÝnh lho¹t cña nÒn kinh tÕ.
Nh»m gãp phÇn gi¶i quyÕt mét sè khã kh¨n trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn h¬n n÷a theo ®óng tiÒm n¨ng cña chóng th× em xin ®a ra mét sè gi¶i ph¸p sau sau ®©y:
1. Thµnh lËp c¸c quü b¶o l·nh tÝn dông:
Tõ n¨m 1995, quü b¶o lanhc tÝn dông ®· ho¹t ®éng thÝ ®iÓm ë B¾c Giang gi÷a ng©n hµng N«ng NghiÖp & Ph¸t TriÓn N«ng Th«n vµ trung t©m t vÊn doanh nghiÖp B¾c Giang víi viÖn Friedrich Erbut (§øc), sau ®ã lµ quü b¶o l·nh tÝn dông gi÷a NH C«ng Th¬ng ViÖt Nam vµ ng©n hµng c©n ®èi §øc víi gi¸ trÞ 1 triªu DEM. Tõ nh÷ng kinh nghiÖp kh¶ quan bíc ®Çu ®ã ChÝnh Phñ ®· ra nghÞ ®Þnh sè 90/2001/10-CP ®¸p øng ®îc yªu cÇu vÒ thµnh lËp quü tÝn dông, vµ chóng ta nªn nhanh chãng thµnh lËp quü nµy ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá.
XuÊt ph¸t tõ t×nh th×nh thùc tÕ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña níc ta, quü b¶o l·nh tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nªn lµ mét tæ chøc trung gian gi÷a NH vµ DN, lµ mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh phi lîi nhuËn, n»m trong hÖ thèng NH vµ chÞu sù gi¸m s¸t cña NHNN.
Nguyªn lý c¬ b¶n cña quü b¶o l·nh tÝn dông lµ: Doanh nghiÖp võa vµ nhá ®i vay ng©n hµng víi sù b¶o l·nh cña quü tÝn dông. Quü lµ ngêi trung gian ®¾c lùc gi÷a ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n cña doanh nghiÖp ®Ó kiÕn nghÞ NH cho vay. Quü ®øng ra b¶o l·nh cho c¸c kho¶n vay cong thiÕu thÕ chÊp vµ tr¶ nî thay cho doanh nghiÖp nÕu doanh nghiÖp cha cã kh¶ n¨ng tr¶ nî. §Ó ®îc b¶o l·nh doanh nghiÖp ph¶i nép lÖ phÝ b¶o l·nh cho quü (møc phÝ thÝ ®iÓm võa qua lµ 1 – 2% tæng vèn vay). Quü cã thÓ chØ b¶o l·nh tèi ®a 70 – 80% vèn vay, phÇn cßn l¹i lµ NH g¸nh chÞu ®Ó n©ng cao tr¸ch nhiÖm thÈm ®Þnh cña ng©n hµng.
Ngoµi ra Nhµ níc cßn cã thÓ hç trî quü theo híng:
+ Nhµ níc cung cÊp vèn ban ®Çu, kh«ng hoÆc cã thÓ rót dÇn them møc tÝch luü vèn cña quü.
+ Nhµ níc t¸i b¶o l·nh miÔn phÝ (mét tØ lÖ bÊt ky) cho quü.
+ Còng cho vay u ®·i (mét tû lÖ nhÊt ®Þnh trªn sè d b¶o l·nh khi cÇn thiÕt).
2. T¨ng cêng nghiÖp vô thuª, mua tµi chÝnh:
Nh ®· tr×nh bµy ë phÇn II/2 th× nghiÖp vô thuª mua tµi chÝnh hiÖn nay rÊt thùc tÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë chç: giao dÞch ng¾n, thêi h¹n thuª mua t¬ng ®èi dµi, quy m« cña hîp ®ång thuª ®ñ lín ®Ó ®¸p øng nhu cÇu trang bÞ cña doanh nghiÖp võa vµ nhá.
Nhng theo nghiªn cøu cña MPDF th× hiÖn nay c¸c c«ng ty thuª mua tµi chÝnh ®ang gÆp mét sè khã kh¨n. HiÖn thêi c¸c c«ng ty thuª mua tµi chÝnh kh«ng cã quyÒn ®îc nhËp khÈu thiÕt bÞ trùc tiÕp. C¬ së ®èi viÖc hç trî vµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng thuª mua cha hoµn toµn hoµn thiÖn vÝ dô nh c¬ quan c«ng an cha cã quyÒn h¹n cÇn thiÕt ®Ó cÊp biÓn ®¨ng ký cho c¸c lo¹i xe thuª mua, viÖc thùc thi c¸c hîp ®ång thuª mua vÉn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, r¾c rèi. Sè lîng c¸c c«ng ty thuª mua tµi chÝnh bÞ NHNN ViÖt Nam h¹n chÕ. Bªn c¹nh ®ã qu¸ tr×nh ®¨ng ký gÆp rÊt nhiÒu trë ng¹i, vµ mÊt rÊt nhiÒu thêi gian.
V× thÕ ®Ó cung cÊp vèn mét c¸ch kh¶ thi, cã hiÖu qu¶ cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam th«ng qua h×nh thøc thuª mua tµi chÝnh, nªn ch¨ng cã mét sè chÝnh s¸ch th«ng tho¸ng h¬n cho ngµnh thuª, mua tµi chÝnh. Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam cã thÓ ®Ò nghÞ c¸c c«ng ty nµy cho thuª bÊt ®éng s¶n vµ ®éng s¶n mµ hä dù kiÕn, ký hîp ®ång víi c¸c c«ng ty tµi chÝnh vµ cã sù høa hÑn vÒ viÖc b¸n tµi s¶n tuú theo t×nh h×nh.
3. Ng©n hµng nªn cã c¸c chÝnh s¸ch hç trî vèn th«ng qua h×nh thøc níi láng c¸c quy ®Þnh vay vèn…. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy th× c¸c ng©n hµng ph¶i lµm nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau:
+ §iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i nhËn thøc ®óng vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ tõ ®ã t¹o ra mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho mäi doanh nghiÖp trong viÖc vay vèn ng©n hµng.
+ C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®îc vay vèn tÝn dông víi c¸c thñ tôc kh«ng nªn qua rêm rµ, phøc t¹p, c¸c quy ®Þnh vÒ thÕ chÊp, c«ng chøng, lÖ phÝ, thêi gian cÇn söa ®æi cho râ rµng, hîp lý vµ ®¬n gi¶n h¬n.
+ T¨ng thªm nguån vèn trung vµ dµi h¹n víi l·i suÊt u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Çu t më réng s¶n xuÊt vµ hiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ.
+ Kh«ng nªn hç trî vèn chØ dõng l¹i ë hç trî ban ®Çu mµ nªn tiÕp tôc hç trî trong c¶ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi qu¶n lý sao cho doanh nghiÖp võa vµ nhá æn ®Þnh ho¹t ®éng l©u dµi.
4. C¶i tiÕn chÝnh s¸ch ®Êt ®ai t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n cho c¸c doanh nghiÖp thÕ chÊp quyÒn së h÷u ®Êt ®Ó vay vèn.
HiÖn nay trong chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cña chóng ta cã nhiÒu v¨n b¶n ph¸p quy cã liªn quan ®Õn ®Êt, c¸c quyÒn sö dông vµ thÕ chÊp c¸c quyÒn ®ã rÊt phøc t¹p, kh«ng râ rµng, cô thÓ lµ:
+ HÖ thèng cÊp phÐp cña ChÝnh Phñ trong tõng viÖc thùc hiÖn quyÒn sö dông ®Êt cßn rÊt cång kÒnh, phiÒn to¸i, kh«ng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ t¹o ra nh÷ng c¬ héi ®Ó trôc lîi, l¹m dông kh¸c.
+ Cha cã hÖ thèng ®¨ng ký c«ng khai vÒ c¸c quyÒn h¹n cho thuª ®Êt vµ thÕ chÊp.
+ VÒ mÆt hµnh chÝnh gi¸ trÞ cña quyÒn sö dông ®Êt do UBND tØnh, thµnh phè, x¸c ®Þnh ch÷ ký ph¶i theo gi¸ thÞ trêng, vµ ®îc mçi tØnh ¸p dông mét c¸ch kh¸c nha. MÆt kh¸c NH ®Þnh gi¸ cña quyÒn sö dông ®Êt còng kh«ng theo gi¸ thÞ trêng vµ gi¶ trÞ thùc cña nã. §iÒu nµy g©y ra cho doanh nghiÖp mét tæn thÊt lín vÒ gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp vµ trë ng¹i. V× vËy ®Ó t¹o cho doanh nghiÖp võa vµ nhá dÔ dµng trong viÖc thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt ®Ó vay vèn tÝn dông th× Nhµ níc nªn c¶i tiÕn chÝnh s¸ch ®Êt ®ai theo híng:
Lµm râ vµ ®Èy nhanh c¸c thñ tôc cÊp quyÒn sö dông ®Êt ®ai cho doanh nghiÖp.
Thèng nhÊt vµ hiÖn ®¹i ho¸ viÖc ®¨ng ký ®Êt ®ai vµ nhµ xëng, hîp lý ho¸ c¸c thñ tuck ®¨ng ký ®Êt ®ai vµ nhµ xëng.
PhÝ vµ thuÕ trong viÖc ®¨ng ký ®Êt ®ai nªn vît qu¸ 25% gi¸ trÞ tµi s¶n.
Níi láng c¸c ®iÒu kiÖn.
5. Tæ chøc thµnh lËp quü theo kiÓu hiÖp héi kinh doanh.
Thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy sù hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp thêng kh«ng ®îc hiÓu nh lµ mét nguån lîi v× hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu coi c¸c doanh nghiÖp kh¸c lµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trong viÖc tiÕp cËn víi nguån vèn, nguyªn liÖu, lao ®éng cña ®¸t níc. NhËn thøc ®îc vÊn ®Ò nµy tõ cuèi nh÷ng n¨m 90, ChÝnh Phñ ®· khuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c hiÖp héi ngµnh nghÒ, víi môc tiªu x©y dùng c¸c ®Çu mèi cÊp quèc gia cho c¸c doanh nghiÖp trong hÇu hÕt c¸c ngµnh nghÒ vµ ngµnh hµng xuÊt khÈu. Nhng trªn thùc tÕ cã rÊt Ýt c¸c hiÖp héi ®îc ra ®êi nh hiÖp héi giµy da (LESAFO), hiÖp héi hµng dÖt may (VITAS), hiÖp héi c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n (VASEP), vµ hiÖp héi rau qu¶ ViÖt Nam (Vina Fruit)… vµ chøc n¨ng cña c¸c hiÖp héi chØ hç trî cho c¸c thµnh viªn xóc tiÕn xuÊt khÈu th«ng qua héi trî triÓn l·m, cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ thÞ trêng…. Cha cã qu¶ng c¸o, hç trî vèn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. V× vËy ®Ó t¨ng thªm chøc n¨ng nµy th× c¸c hiÖp héi nªn tæ chøc ra mét quü chung cho c¸c thµnh viªn. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña quü nµy cã thÓ lµ: C¸c thµnh viªn cña hiÖp héi hµng th¸ng, hµng quý ph¶i ®ãng gãp mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh cho hiÖp héi, sau ®ã bèc th¨m ®Ó ph©n chia thø tù øng tiÒn quü (thùc ra ®©y lµ c¸ch “chiÕm dông” vèn gi÷a c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong mét thêi gian ng¾n). Víi c¸ch thµnh lËp theo kiÓu nµy th× sÏ thu ®îc rÊt nhiÒu lîi Ých:
+ Gióp cho chñ doanh nghiÖp nhanh chãng cã ®îc nguån vèn lín ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh, thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt.
+ T¹o ra sù hîp t¸c, hç trî gi÷a c¸c ngµnh cã liªn quan tõ ®ã tån t¹i mét mèi liªn kÕt vµ bæ xung gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ ®©y lµ mét ngu«ng mang l¹i lîi thÕ c¹nh tranh cho c¸c doanh nghiÖp.
c. KÕt luËn
Víi môc tiªu chiÕn lîc ®Õn n¨m 2010 lµ ®a níc ta tho¸t khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n, t¹o nªn nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n trë thµnh níc c«ng nghiÖp theo híng hiÖn ®¹i, tõng bíc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc, n©ng cao râ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn, c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. §ång thêi cã thÓ rót ng¾n thêi gian ph¸t triÓn so víi c¸c níc ®i tríc, võa cã nh÷ng bíc tuÇn tù, võa cã nh÷ng bíc nh¶y vät.
Cã thÓ coi ®©y lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm lín cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ níc ta ®Õn ®Çu thÕ kØ XXI mµ ë c¸c §¹i héi §¶ng tríc ®©y cha nªu ra hoÆc cha ®îc nhÊn m¹nh. §ã lµ nh÷ng nhiÖm vô mang tÝnh sèng cßn cña ®Êt níc, ph¶i hoµn thµnh vµ hoµn thµnh mét c¸ch khÈn tr¬ng víi chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ míi ®Ó vît qua nh÷ng th¸ch thøc lín lao cña héi nhËp vµ c¹nh tranh kinh tÕ quèc tÕ.
§Ó híng vµo môc tiªu nãi trªn th× chóng ta ph¶i ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, tËp trung th¸o gì mäi víng m¾c, xo¸ bá mäi trë ng¹i ®Ó kh¬i dËy ngu«ng lùc trong d©n, cæ vò c¸c nhµ kinh doanh vµ ngêi d©n ra søc lµm giµu cho m×nh vµ cho ®Êt níc. §iÒu nµy th× thÓ hiÖ râ nÐt trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. ChÝnh v× vËy mµ ®¸nh gi¸ ®óng vai trß quan träng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, th¸o gì mét sè khã kh¨n trªn con ®êng ho¹t ®éng kinh doanh cña chóng sÏ lµ mét gi¶i ph¸p gãp phÇn n©ng cao hiªu suÊt vµ tÝnh linh ho¹t cña nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn chiÕn lîc ®Õn n¨m 2010.
Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ThÇy gi¸o_Th¹c sü Vò C¬ng ngêi ®· tËn t×nh híng dÉn em trong suèt qu¸ tr×nh viÕt. C¸m ¬n mäi ý kiÕn ®ãng gãp vµ chØ b¶o cña c¸c thÇy vµ c¸c c«.
Danh môc c¸c tµi liÖu tham kh¶o
1. Nguån vèn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam.
T¹p chÝ Ng©n hµng 1,2/200
2. Nh÷ng gi¶i ph¸p hç trî cÊp thiÕt ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta.
T¹p chÝ KTPT sè 133/99
3. B¶o l·nh tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá.
T¹p chÝ ThÞ trêng tµi chÝnh tiÒn tÖ 2/99
4. Vai trß, xu thÕ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam.
T¹p chÝ nghiªn cøu lý luËn 1/99
5. Tõ kinh nghiÖm vµ chÝnh s¸ch hç trî vèn ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá.
T¹p chÝ th¬ng m¹i 1/2001
6. Doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta tiÒm n¨ng vµ h¹n chÕ.
T¹p chÝ KTPT 114/2000
7. Chuyªn ®Ò nghiªn cøu kinh tÕ cña MPDF.
Chuyªn ®Ò nghiªn cøu kinh tÕ sè 2,10/2000
8. B¸o c¸o nghiªn cøu hoµn thiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« vµ ®æi míi c¸c thu tôck hµnh chÝnh nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i ViÖt Nam.
9. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam.
NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2002
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Một số giải pháp huy động vốn hiện nay cho các Ngân Hàng.DOC