Đề tài Một số giải pháp nâng cao hiệu quả trong công tác thanh toán hàng xuất nhập khẩu bằng phương thức tính dụng chứng từ tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam

Më, ®iÒu chØnh L/C vµ ký quü TiÕp nhËn, kiÓm tra chøng tõ, giao chøng tõ vµ tr¶ tiÒn. Quy tr×nh nµy ®­îc kh¸i qu¸t ho¸ theo s¬ ®å d­íi ®©y: Ng­êi nhËp khÈu Bé phËn nhËn chøng tõ Thanh to¸n viªn phô tr¸ch Ng©n hµng n­íc ngoµi (4) (4) (1) (2) (3) (3) (3) (4) (5) * Më, ®iÒu chØnh L/C vµ ký quü. (1). Doanh nghiÖp nhËp khÈu c¨n cø vµo hîp ®ång Th­¬ng m¹i ®· ký kÕt víi nhµ xuÊt khÈu n­íc ngoµi, lËp th­ xin më L/C vµ xu©t tr×nh cho VietcomBank víi ®Çy ®ñ c¸c tµi liÖu: GiÊy xin më L/C B¶n sao hîp ®ång Th­¬ng m¹i hoÆc ®iÖn, Telex giao dÞch mua b¸n. Uû nhiÖm chi thanh to¸n vµ thñ tôc phÝ. Hîp ®ång vay ngo¹i tÕ. C¸c thñ tôc b¶o l·nh theo quy ®Þnh hiÖn hµnh nÕu më L/C mua chÞu. (2). Më L/C. Khi nhËn ®­îc yªu cÇu më hoÆc ®iÒu chØnh L/C cña hk¸ch hµng thanh to¸n viªn kiÓm tra ®­îc néi dung theo mÉu quy ®Þn VietcomBank: KiÓm tra nguån vè (vèn vay, vèn tù cã) vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña kh¸ch hµng ®èi víi L/C yªu cÇu më ®Ó yªu cÇu ký quü hoÆc xem xÐt ®iÒn kiÖn miÔn gi¶m ký quü theo quy ®Þnh cña Gi¸m ®èc chi nh¸nh. Sau khi kiÓm tra nÕu hîp lÖ thanh to¸n viªn lËp hå s¬ L/C, ®­a sè liÖu vµo m¸y vi tÝnh theo quy ®Þnh. ViÖc më L/C ®­îc thùc hiÖn b»ng mét trong nh÷ng ph­¬ng thøc sau: - B»ng ®iÖn: + B»ng Swift + B»ng telex: Cã m· kho¸. - B»ng th­: Theo mÉu quy ®Þnh cña VietcomBank vµ ph¶i cã ®Çy ®ñ ch÷ ký ®­îc uû quyÒn. Sau ®ã h¹ch to¸n tiÒn ký quü vµ thu thñ tôc phÝ theo biÓu phÝ dÞch vô hiÖn hµnh cña VietcomBank. Møc ký quü cña kh¸ch hµng tõ 0% ®Õn 100% gi¸ trÞ thanh to¸n, c¸c møc ký quü phæ biÕn ë VietcomBank ®­îc quy ®Þnh nh­ sau: + C¸c kh¸ch hµng kh«ng ph¶i ký quü më L/C lµ c¸c kh¸ch hµng cã thÞ tr­êng tiÒn göi lín t¹i VietcomBank, ho¹t ®éng kinh doanh æn ®Þnh, cso tÝn nhiÖm vao trong thanh to¸n. + C¸c kh¸ch hµng ký quü tõ 10%-30% trÞ gi¸ L/C lµ tr­êng hîp phæ biÕn nhÊt. + C¸c kh¸ch hµng ký quü 100% trÞ gi¸ L/C lµ nh÷ng kh¸ch hµng míi lÇn ®Çu ®Õn giao dÞch hoÆc t×nh h×nh tµi chÝnh gÇn ®©y kh«ng tèt. NÕu kh¸ch hµng yªu cÇu ®iÒu chØnh L/C mµ phÝ ®iÒu chØnh do ng­êi h­ëng lîi chÞu trong ®iÖn th­ cña Ng©n hµng th«ng b¸o ph¶i nªu râ: PhÝ ®iÒu chØnh sÏ ®­îc trõ vµo tiÒn hµng khi thanh to¸n L/C hoÆc lËp th­ ®ßi phÝ sau. Thanh to¸n viªn ph¶i cã hå s¬ theo dâi c¸c kho¶n phÝ ®· ®ßi Ng©n hµng n­íc ngoµi, trong vßng 30 ngµy kh«ng nhËn ®­îc tiÒn phÝ th× ph¶i nh¾c Ng©n hµng th«ng b¸o. §èi víi c¸c yªu cÇu huû L/C trong thêi h¹n hiÖu lùc L/C: NÕu Ng©n hµng th«ng b¸o yªu cÇu huû L/C th× thanh to¸n viªn ph¶i th«ng b¸o ngay cho ng­êi mua vµ ®Ò nghÞ hä tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n, khi nhËn ®­îc tr¶ lêi cña kh¸ch hµng b»ng v¨n b¶n th× b¸o ngay cho Ng©n hµng th«ng b¸o biÕt. NÕu ng­êi mua yªu cÇu huû L/C, c¨n cø vµo th­ yªu cÇu cña kh¸ch hµng, VietcomBank ®iÖn b¸o cho Ng©n hµng th«ng b¸o biÕt, trong néi dung ®iÖn th«ng b¸o ph¶i ghi râ: trong vßng 07 ngµy lµm viÖc nÕu kh«ng nhËn ®­îc tr¶ lêi th× L/C tù ®éng huû. Tr­êng hîp kh¸ch hµng yªu cÇu më L/C x¸c nhËn tr­íc khi më L/C ngoµi viÖc kiÓm tra nguån vèn L/C, thanh to¸n viªn ph¶i kiÓm tra ®iÒu kho¶n quy ®Þnh phÝ x¸c nhËn. Trong L/C x¸c nhËn ph¶i chi ra tªn vµ ®Þa chØ ®Çy ®ñ cña Ng©n hµng x¸c nhËn, nÕu Ng©n hµng x¸c nhËn kh«ng ph¶i lµ Ng©n hµng th«ng b¸o th× ph¶i liªn hÖ tr­íc víi mét Ng©n hµng ®¹i lý cã quan hÖ tèt víi VietcomBank ®Ò nghÞ hä x¸c nhËn VietcomBank sÏ kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi bÊt kú sù chËm trÔ nµo g©y ra do chËm x¸c nhËn cña Ng©n hµng n­íc ngoµi. NÕu Ng©n hµng n­íc ngoµi yªu cÇu ký quü th× ph¶i yªu cÇu hä ph¶i tr¶ l·i trªn sè tiÒn ký qòy ®ã. Thanh to¸n viªn ph¶i theo dâi chÆt chÏ vµ h¹ch toµn tiÒn kü quü kh«ng ®­îc thÊp h¬n sè tiÒn VietcomBank ph¶i ký quü t¹i Ng©n hµng n­íc ngoµi. * TiÕp nhËn, kiÓm ta chøng tõ, giao chøng tõ, tr¶ tiÒn. (3). KiÓm tra chøng tõ tr­íc khi giao hµng kh¸ch hµng. Khi nhËn ®­îc chøng tõ tr­íc khi giao cho kh¸ch hµng. ViÖc kiÓm tra nµy ®¶m b¶o r»ng Ng©n hµng më ph¶i tu©n thñ ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n cña L/C ®ång thêi lµm tèt vai trß cè vÊn cho kh¸ch hµng cña m×nh. Còng gièng Ng©n hµng th«ng b¸o Ng©n hµng më chØ kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c trªn bÒ mÆt chøng tõ mµ kh«ng cÇn biÕt ®Õn tÝnh chÊt thËt gi¶ cña chøng tõ. §ã chØ lµ kiÓm tra xem chøng tõ xuÊt tr×nh cã®óng thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C hay kh«ng, viÖc giao hµng cã ®óng thêi h¹n hay kh«ng, c¸c chøng tõ cã ®Çy ®ñ vÒ mÆt sè l­îng, sè lo¹i, cã khíp ®óng víi c¸c quy ®Þnh cña L/C hay kh«ng... (4) Giao chøng tõ cho kh¸ch hµng. §©y lµ b­íc thùc hiÖn sau khi VietcomBank ®· kiÓm tra chøng tõ víi sù cÈn thËn thÝch ®¸ng. (5). Tr¶ tiÒn cho n­íc ngoµi Cã hai tr­êng hîp x¶y ra: + Tr­êng hîp cho phÐp ®ßi tiÒn b»ng ®iÖu: Khi nhËn ®­îc ®iÖn ®ßi tiÒn cña Ng©n hµng x¸c nhËn chøng tõ phï hîp, thanh to¸n viªn thùc hiÖn viÖc tr¶ tiÒn theo chØ dÉn trªn lÖnh chuyÓn tiÒn ®ång thêi th«ng b¸o cho Ng©n hµng ®ßi tiÒn biÕt nÕu hä yªu cÇu mÉu ®iÖn , trõ phÝ trªn sè tiÒn ph¶i tr¶ vµ h¹ch to¸n theo chÕ ®é KÕ to¸n hiÖn hµnh: MÆc dï ®· tr¶ tiÒn theo ®iÖn ®ßi tiÒn nh­ng khi nhËn ®­îc chøng tõ thanh to¸n viªn ph¶i kiÓm tra nÕu ph¸t hiÖn thÊy chøng tõ kh«ng phï hîp víi ®iÒn kiÖn L/C ph¶i th«ng b¸o ngay cho kh¸ch hµng biÕt ®ång thêi th«ng b¸o ngay cho Ng©n hµng n­íc ngoµi, trong th«ng b¸o ph¶i chØ ra nh÷ng ®iÓm kh«ng phï hîp vµ ghi râ: Chóng t«i ®ang gi÷ chøng tõ vµ chê sù ®Þnh ®o¹t cña c¸c «ng. Khi nhËn ®­îc ®iÖn cña Ng©n hµng n­íc ngoµi th«ng b¸o chøng tõ kh«ng phï hîp, thanh to¸n viªn ph¶i th«ng b¸o ngµy cho kh¸ch hµng nh÷ng ®iÓm kh«ng phï hîp vµ yªu cÇu ng­êi mua tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n trong vßng 3 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc th«ng b¸o cña VietcomBank. NÕu chÊp nhËn thanh to¸n th× thùc hiÖn viÖc thanh to¸n theo quy ®Þnh, nÕu kh«ng chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc chØ chÊp nhËn thanh to¸n mét phÇn th× ph¶i th«ng b¸o ngay cho Ng©n hµng ®ßi tiÒn biÕt. Tr­êng hîp L/C cho phÐp ®ßi tiÒn b»ng chøng tõ. Khi nhËn ®­îc chøng tõ n­íc ngoµi x¸c nhËn chøng tõ phï hîp, thanh to¸n viªn kiÓm tra ch÷ ký ®­îc uû tiÒn, kiÓm tra néi dung chøng tõ. NÕu phï hîp th× tr¶ tiÒn vµ giao chøng tõ cho kh¸ch hµng. NÕu chøng tõ kh«ng phï hîp víi c¸c ®iÒn kiÖn, ®iÒu kho¶n cña L/C thanh to¸n viªn ph¶i b¸o ngay cho ng­êi mua nh÷ng ®iÓm kh«ng phï hîp, yªu cÇu hä trong vßng 3 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc th«ng b¸o VietcomBank ph¶i cã ý kiÕn b»ng v¨n b¶n vÒ bé chøng tõ ®ã ®ång thêi ph¶i ®iÖn b¸o cho Ng©n hµng chuyÓn chøng tõ nh÷ng ®iÓm kh«ng phï hîp, trªn ®iÖn b¸o ph¶i nªu râ: Chóng t«i ®ang gi÷ chøng tõ vµ chê sù ®Þnh ®o¹t cña c¸c «ng. §èi víi c¸c L/C thanh to¸n cã kú h¹n (L/C tr¶ chËm) sau khi kiÓm tra chøng tõ nÕu phï hîp ph¶i lËp biÖn, th­ chÊp nhËn hèi phiÕu hoÆc ký hËu hèi phiÕu göi Ng©n hµng chuyÓn chøng tõ 30 ngµy tr­íc ngµy ®Õn h¹n cña hèi phiÕu, ph¶i nh¾c kh¸ch hµng thanh to¸n ®óng h¹n. NÕu ®Õn h¹n ng­êi mua kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n ph¶i kÞp thêi b¸o c¸o l·nh ®¹o phßng ®Ó cã h­íng xö lý. Tr­êng hîp chøng tõ ®Õn sau hµng ho¸, nÕu ng­êi mua yªu cÇu VietcomBank ph¸t hµnh b¶o l·nh nhËn hµng ®Ó nhËp hµng theo L/C, ng­êi mua ph¶i cam kÕt b»ng v¨n b¶n tr¶ tiÒn kÓ c¶ khi chøng tõ kh«ng phï hîp vµ thñ tôc phÝ ph¶i theo thñ tôc phÝ hiÖn hµnh cña VietcomBank . NÕu kh¸ch hµng yªu cÇu chØ ®Þnh Ng©n hµng hoµn tr¶ ngay tõ khi më L/C , VietcomBank sÏ xem xÐt tõng tr­êng hîp cô thÓ ®Ó quyÕt ®Þnh cã chÊp nhËn chØ ®Þnh Ng©n hµng hoµn tr¶ hay kh«ng. Tr­êng hîp VietcomBank h¹n chÕ L/C thanh to¸n t¹i mét Ng©n hµng th­¬ng l­îng, sè tiÒn tèi ®a cña mét L/C lµ 5 triÖu USD hoÆc t­¬ng ®­¬ng, Ng©n hµng ®­îc chØ ®Þnh hoµn tr¶ ph¶i lµ Ng©n hµng gi÷ tµi kho¶n vµ Ng©n hµng ®¹i lý chÝnh cña VietcomBank. Sau khi më L/C hoµn tr¶, thanh to¸n viªn tiÕn hµnh lËp uû quyÒn göi Ng©n hµng hoµn tr¶ b»ng SWIFT, b»ng telex hoÆc b»ng th­. Trong tr­êng hîp cÇn sö ®æi hoÆc huû viÖc uû quyÒn thanh to¸n viªn ph¶i th«ng b¸o ngay cho Ng©n hµng ®­îc uû quyÒn biÕt. b. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ §Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña quy tr×nh thanh to¸n L/C nhËp còng t­¬ng tù nh­ quy tr×nh thanh to¸n L/C xuÊt ph¶i xem xÐt dùa trªn mét sè ®iÓm sau: - TÝnh chÆt chÏ cña quy tr×nh + Trong mäi tr­êng hîp khi nhËn ®­îc th­ yªu cÇu më vµ ®iÒu chØnh L/C cña kh¸ch hµng, sau khi kiÓm tra néi dung theo mÉu quy ®Þnh cña VCB ng©n hµng sÏ kiÓm tra nguån vèn vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña kh¸ch hµng ®èi víi L/C ®Ó yªu cÇu ký quü hoÆc xem xÐt ®iÒu kiÖn miÏn gi¶m ký quü theo yªu cÇu cña gi¸m ®èc chi nh¸nh. + MÆc dï bé chøng tõ göi hµng ®· ®­îc ng©n hµng göi chøng tõ kiÓm tra tÝnh phï hîp so víi L/C tr­íc khi chuyÓn tíi VCB song t¹i VCB c¸c kiÓm so¸t viªn vÉn ph¶i kiÓm tra l¹i tr­íc khi thanh to¸n tiÒn cho nhµ xuÊt khÈu, nÕu kiÓm tra thÊy sai sãt VCB sÏ th«ng b¸o kÞp thêi cho c¸c bªn liªn quan vµ ho·n viÖc thanh to¸n. - S¬ hë cßn tån t¹i trong quy tr×nh thanh to¸n Tr­êng hîp nhµ nhËp khÈu kh«ng chÞu nhËn chøng tõ göi hµng ®Ó l·nh hµng mÆc dï bé chøng tõ trªn hoµn toµn phï hîp víi L/C VCB sÏ gÆp ph¶i mét sè khã kh¨n nhÊt ®Þnh. - Sù phï hîp cña quy tr×nh thanh to¸n ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp tham gia + ThuËn tiÖn Møc ký quü cña kh¸ch hµng tõ 0% - 100% gi¸ trÞ thanh to¸n c¸c møc ký quü phæ biÕn ë VCB ®­îc quy ®Þnh nh­ sau: · C¸c kh¸ch hµng kh«ng ph¶i ký quü më L/C lµ nh÷ng kh¸ch hµng tµi kho¶n tiÒn göi lín t¹i VCB, Ho¹t ®éng kinh doanh æn ®Þnh, coa tÝn nhiÖm cao trong thanh to¸n · C¸c kh¸ch hµng ký quü 10% - 30% gi¸ trÞ L/C lµ tr­êng hîp phæ biÕn nhÊt · C¸c kh¸ch hµng ký quü 100% gi¸ trÞ L/C lµ nh÷ng kh¸ch hµng lÇn ®Çu ®Õn giao dÞch t¹i VCB hay t×nh h×nh tµi chÝnh gÇn ®©y kh«ng tèt. + BÊt tiÖn Bé chøng tõ tr­íc khi tíi tay nhµ nhËp khÈu ph¶i ®­îc giao cho ng©n hµng göi chøng tõ, ng©n hµng më L/C. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ hµng hãa th­êng tíi tr­íc bé chøng tõ göi hµng vµ do vËy víi quy ®Þnh trªn sÏ dÉn ®Õn khã kh¨n, thiÖt h¹i cho nhµ nhËp khÈu do cã thÓ ph¶i chÞu chi phÝ l­u kho nh­ng h¹n chÕ rñi ro cho Ng©n hµng. §©y lµ m«i quan hÖ mµ Ng©n hµng cÇn quan t©m xem xÐt ®Ó hoµn thiÖn quy tr×nh thanh to¸n hµng nhËp vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c trªn. 2.2 HiÖu qu¶ thÓ hiÖn qua doanh sè thanh to¸n. Trong c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu qua VietcomBank, thanh to¸n tÝn dông chøng tõ vÉn lµ ph­¬ng thøc ®ù¬c sö dông phæ biÕn vµ chiÕm tû träng cao trong doanh sè. Ta cã thÓ thÊy ®­îc t×nh h×nh thanh to¸n L/C qua b¶ng sau: B¶ng 9: Doanh sè thanh to¸n L/C qua c¸c n¨m §¬n vÞ tÝnh: TriÖu USD quy ®æi N¨m Thanh to¸n xuÊt Thanh to¸n nhËp Tæng céng SKN KN L/C (%) SKN KN L/C (%) SKN KN L/C (%) 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2144 2221 2475 2532 3242 4137 1850 1910 2120 2150 2814 3599 86,29 86,00 85,66 84,91 86,79 87,00 3257 3527 3380 3465 3335 5039 2900 3100 2930 3000 2901 4389 89,04 87,89 86,68 86,58 86,99 87,12 5401 5748 5855 5997 6577 9176 4750 5010 5050 5150 5715 7988 87,95 87,16 86,25 85,88 86,89 87,05 Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh c¸c n¨m 1995-2000 cña VietcomBank. Qua b¶ng thanh to¸n ta nhËn thÊy thanh to¸n L/C xuÊt khÈu t¨ng qua c¸c n¨m nh­ng tû träng so víi tæng kim ng¹ch cña ho¹t ®éng thanh to¸n xuÊt nãi chung cã xu h­íng giam dÇn. Tõ 1850 triÖu USD n¨m 1995 ®Õn 1998 ®¹t 2150 TriÖu USD, trong khi tû träng gi¶m tõ 86,29% ®Õn 84,91%, chØ sang n¨m 1999 th× doanh sè ®¹t 2.814 triÖu USD vµ tû träng lµ 86,79 %, møc gi¶m trªn ch­a ph¶i lµ ®ét biÕn song vÉn lµ dÊu hiÖu cña nh÷ng khã kh¨n míi. Nguyªn nh©n + Do thÞ phÇn thanh to¸n qua VietcomBank gi¶m, mét sè mÆt hµng chñ lùc phÇn lín thanh to¸n qua c¸c chi nh¸nh Ng©n hµng n­íc ngoµi vµ mét sè Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn. TrÞ gi¸ gi¶m r¬i nhiÒu vµo c¸c mÆt hµng chñ lùc nh­: g¹o, cafe, than..v..v.. MÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín t¹i miÒn B¾c lµ than víi kim ng¹ch kho¶n tõ 400 ®Õn 600 triÖu USD/n¨m. Tæng C«ng ty Than cã tíi 36 C«ng ty con . Víi chñ tr­¬ng më réng ho¹t ®éng víi Ng©n hµng n­íc ngoµi ®Ó t¨ng tû lÖ ®èi ngo¹i, ngµnh than ®· thùc hiÖn thanh to¸n qua c¸c Ng©n hµng n­íc ngoµi nh­ Citybank, ANZbank,... chØ cßn mét sè Ýt c¸c C«ng ty ho¹t ®éng víi VietcomBank. + Sè l­îng chøng tõ kh«ng gi¶m nh­ng kim ng¹ch thÊp. Chøng tõ tr×nh qua VietcomBank th­êng cã sai sãt, do vËy bÞ gi¸ phÝa n­íc ngoµi g©y khã dÔ nh­ chËm thanh to¸n hoÆc ®ßi gi¶m gi¸. Nh­ trong 1998 Viatex, kh¸ch hµng th­êng xuyªn cña Ng©n hµng ®· xu©t tr×nh 238 bé chøng tõ song tæng trÞ gi¸ chØ cã 61941 USD. Cã nhiÒu ®¬n vÞ cã nî qu¸ h¹n t¹i Ng©n hµng, ®Ó trèn nî hä tr×nh chøng tõ t¹i c¸c Ng©n hµng kh¸c ®Ó cã vèn ho¹t ®éng. Mét sè ®¬n vÞ ®· chuyÓn mét phÇn ho¹t ®éng L/C sang thanh to¸n b»ng ph­ong thøc chuyÓn tiÒn nh­ Hanoisimex do c¸c bªn ®· giao dÞch l©u dµi tin cËy lÉn nhau, hä chuyÓn tiÒn võa nhanh võa ®ì tèn phÝ. + Ngoµi ra ¶nh h­ëng cña cuéc hñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë §«ng Nam ¸ lµm cho hµng ViÖt Nam trë nªn kÐm søc c¹nh tranh so víi hµng ho¸ cïng lo¹i trªn thÞ tr­êng khu vùc dÉn ®Õn kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m. Cho tíi cuèi n¨m 1998 c¸c n­íc §«ng Nam ¸ v­ît qua thêi kú sãng giã nh­ng vÉn cßn mang nh÷ng hËu qu¶ d­ ©m cña nã. kim ng¹ch thanh to¸n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÉn gi¶m vµ ®Æc biÖt ®Ó h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n VietcomBank ®· t¹m thêi h¹n chÕ chiÕt khÊu chøng tõ hµng xuÊt khÈu víi c¸c Ng©n hµng thuéc c¸c n­íc ®ã. §èi víi thanh to¸n hµng nhËp t×nh h×nh còng diÔn ra t­¬ng tù, tû träng cã xu h­íng gi¶m trong khi doanh sè thanh to¸n L/C biÕn ®éng kh«ng lín. Tõ 1995 ®Õn 1996 doanh sè t¨ng tõ2900 ®Õn 3000 TriÖu USD vµ 1999 gi¶m xuèng 2901 triÖu USD tû träng tõ 1995 tíi 1998 gi¶m tõ 89,04% tíi 86,58%. Vµ n¨m 1999 t¨ng nhÑ ®¹t 86,99. Sù biÕn ®éng nµy còng xuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n chung lµ m«i tr­êng c¹nh tranh lµm gi¶m thÞ phÇn thanh to¸n cña VietcomBank. MÆc dï cã nhiÒu kinh nghiÖm trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu vµ ®· sö dông nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó gi÷ v÷ng thÞ phÇn nh­ng tû träng thanh to¸n nhËp khÈu vÉn gi¶m chØ tíi 1999 vµ 2000 tû träng nµy míi nhÝch lªn xÊp xØ 87%. Doanh sè thanh to¸n nhËp khÈu b»ng L/C n¨m 2000 t¨ng kh¸ cao ®¹t 5039 triÖu USD. Nguyªn nh©n chÝnh cña t×nh h×nh trªn do gi¸ c¶ mét sè mÆt hµng nhËp khÈu chÝnh ®­îc thanh to¸n qua VietcomBank t¨ng m¹nh ®Æc biÖt lµ mÆt hµng x¨ng dÇu. Do OPFC c¾t gi¶m l­îng x¨ng dÇu b¸n ra hµng ngµy, ®Èy gi¸ X¨ng DÇu trªn toµn thÕ giíi t¨ng m¹nh. V× vËy gi¸ X¨ng DÇu nhÊp khÈu cña ViÖt Nam còng n»m trong t×nh tr¹ng chung. Thñ tôc xin më L/C t¹i VietcomBank còng rÊt gän nhÑ, kh¸ch hµng tíi giao dÞch th­êng ®­îc c¸n bé Ng©n hµng h­íng dÉn, gi¶i thÝch cÆn kÏ, tØ mÜ. §ång thêi VietcomBank ®· kh«ng ngõng thay ®æi tû lÖ kü quü më L/C nh­ miÔn ký quü 100% cho mét sè doanh nghiÖp lín cã uy tÝn. Nh­ng C«ng ty giao dÞch th­êng xuyªn víi Ng©n hµng kh«ng yªu cÇu ký quü lµ 100%. GÇn ®©y Ng©n hµng ®· më réng h×nh thøc thanh to¸n th­ tÝn dông nhËp hµng tr¶ chËm ®Ó gióp ng­êi mua trong t×nh tr¹ng thiÕu vèn vÉn cã thÓ nhËp khÈu ®ùoc hµng phôc vô cho viÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. Tuy nhiªn trong thêi gian qua, ph­ong thøc thanh to¸n nµy ®· ®­îc c¸c nhµ doanh nghiÖp “kh¸t vèn” cña ViÖt Nam khai th¸c vµ sö dông mét c¸ch th¸i qu¸ g©y nªn nguy c¬ thiÕu kh¶ n¨ng chi tr¶, lµm gi¶m uy tÝn cña Ng©n hµng. §iÓn h×nh lµ mét sè vô ¸n nh­ Tanmexco, T¨ng Minh PHông, EPCO. KÕt qu¶ nhiÒu kh¸ch hµng ®· ph¶i chuyÓn sang më L/C ë Ng©n hµng n­íc ngoµi theo yªu cÇu cña ®èi t¸c vµ nhiÒu L/C do VietcomBank më ph¶i cã x¸c nhËn cña Ng©n hµng n­íc ngoµi. Vµo n¨m 1998, ChÝnh phñ võa ban hµnh mét nghÞ ®Þnh míi vÌ qu¶n lý ngo¹i hèi vµo 1998 buéc c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ cã nguån thu ngo¹i tÖ ph¶i b¸n l¹i cho c¸c ng©n hµng cã chøc n¨ng kinh doanh ngo¹i tÖ. Do vËy sè d­ tµi kho¶n ngo¹i tÖ cña c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu bÞ gi¶m kh«ng ®ñ ®Ó më L/C nhËp. Muèn më ph¶i vay hoÆc mua ngo¹i tÖ cña ng©n hµng. Nh­ng thñ tôc cho vay vµ b¸n ngo¹i tÖ dùa trªn nhiÒu tiªu chuÈn, do vËy nhiÒu khi doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n trong viÖc më L/C nhËp do ®ã ph¶i chuyÓn sang ph­¬ng thøc thanh to¸n kh¸c. Sau khi xem xÐt ho¹t ®éng thanh to¸n XuÊt nhËp khÈu b»ng L/C ta thÊy râ tõ 1995 tíi 1999 doanh sè thanh to¸n cã t¨ng nh­ng tû träng l¹i cã sù kh¸c biÖt ®«i chót. 2.3. HiÖu qu¶ thÓ hiÖn qua rñi ro trong thanh to¸n Nh­ng nÕu chØ nh×n vµo con sè ®¬n gi¶n lµ doanh sè vµ tû träng thanh to¸n L/C th× ch­a thÓ thÊy ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh tõ ph­¬ng thøc nµy, Èn chøa ®»ng sau doanh sè thanh to¸n lµ nh÷ng rñi ro ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thanh to¸n L/C. * Rñi ro kü thuËt Nh÷ng rñi ro do nh÷ng sai sãt mang tÝnh kü thuËt trong quy tr×nh thanh to¸n L/C nh­ viÖc c¸c bªn tham gia thùc hiÖn sai mét kh©u trong quy tr×nh nghiÖp vô. - VÝ dô ®iÓn h×nh lµ tr­êng hîp c«ng ty H­ng ThÞnh Vòng TÇu, c«ng ty dÞch vô VËt t­ n«ng nghiÖp Phó Yªn tõ chèi thanh to¸n nh­ng kh«ng chÊp nhËn tr¶ l¹i chøng tõ cho phÝa n­íc ngoµi. Trong khi ®ã UCP 500 quy ®Þnh "NÕu ng©n hµng më kh«ng gi÷ l¹i chøng tõ ®Ó ng­êi xuÊt tr×nh ®Þnh ®o¹t hoÆc kh«ng chuyÓn chøng tõ l¹i cho ng­êi nµy ng©n hµng sÏ mÊt quyÒn khiÕu n¹i r»ng chøng tõ kh«ng phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn cña L/C". Bëi vËy trong tr­êng hîp nµy nÕu VCB kh«ng giao ®­îc chøng tõ cho ng­êi b¸n nguyªn vÑn nh­ khi hä xuÊt tr×nh cã nghÜa lµ ng©n hµng sÏ ph¶i g¸nh chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm do thùc hiÖn kh«ng ®óng nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ ®iÒu kho¶n cña UCP 500. - Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro cho VCB trong c«ng t¸c thanh to¸n L/C trong thêi gian qua lµ do mét sè c¸n bé ch­a tu©n thñ quy tr×nh thanh to¸n cña VCB còng nh­ th«ng lÖ quèc tÕ. Mét sè chi nh¸nh vÉn tiÕn hµnh b¶o l·nh cho kh¸ch hµng vi ph¹m nguyªn t¾c thanh to¸n. Trong th­ yªu cÇu ph¸t hµnh b¶o l·nh doanh nghiÖp cam kÕt sÏ thanh to¸n toµn bé gi¸ trÞ l« hµng, kh«ng tõ chèi khiÕu n¹i ngay c¶ khi chøng tõ cã sai sãt. Ng©n hµng ®­îc uû quyÒn ghi nî tµi kho¶n tiÒn göi hoÆc tµi kho¶n tiÒn vay cña doanh nghiÖp ®Ó thanh to¸n trÞ gi¸ l« hµng vµ c¸c chi phÝ ph¸t hµnh b¶o l·nh. Nh­ng ®Õn khi doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n víi ng©n hµng, tµi kho¶n cña doanh nghiÖp còng kh«ng ®ñ tiÒn th× ng©n hµng l¹i ph¶i thanh to¸n thay cho kh¸ch hµng. Trong nhiÒu tr­êng hîp VCB ph¶i vay b¾t buéc theo chØ thÞ cña chÝnh phñ. Râ rµng nÕu tiÕp tôc b¶o l·nh nhËn hµng cho nh÷ng doanh nghiÖp nh­ vËy ng©n hµng sÏ bÞ ø ®äng vèn, kh«ng cã c¬ héi thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu t­ kh¸c. - Mét sù thiÕu sãt ®¸ng l­u ý n÷a lµ sè c¸n bé ch­a tu©n thñ nghiªm th«ng lÖ quèc tÕ, thanh to¸n L/C ®­îc ®iÒu chØnh b»ng UCP 500. UCP 500 quy ®Þnh tÊt c¶ c¸c giao dÞch L/C ®Òu lÊy chøng tõ lµm c¨n cø duy nhÊt. Nh­ng cã tr­êng hîp do khi nhËn hµng vÒ kh«ng thÓ b¸n ®­îc do kh«ng cßn hîp thêi (nhËp hµng theo mïa vô) kh¸ch hµng l¹i yªu cÇu VCB t×m lçi trong chøng tõ ®Ó tõ chèi thanh to¸n hay hoµn thµnh viÖc thanh to¸n trong moät thêi gian dµi lµm ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn cña VCB . VÝ dô c«ng ty ViÖt Nam nhËp kÝnh cña Hång K«ng ®Ó b¸n. Khi hµng ®· ®­îc nhËp vÒ nh­ng do thÞ tr­êng tiªu thô bÞ thu hÑp nhµ nhËp khÈu bÞ lç ®· yªu cÇu VCB tr× ho·n tr¶ tiÒn. ChÝnh v× vËy cã mét sè ng©n hµng n­íc ngoµi trong ®ã cã ng©n hµng Hång K«ng kh«ng muèn th«ng b¸o hay chiÕt khÊu L/C do ng©n hµng ViÖt Nam më v× hä kh«ng tin vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ViÖt Nam hay thanh to¸n chËm, ng©n hµng më L/C th­êng thùc hiÖn theo yªu cÇu kh¸ch hµng s½n sµng tr× ho·n thanh to¸n *Rñi ro ®¹o ®øc - Mét c«ng ty nhËp khÈu ®Õn VCB xin më L/C cho ng­êi h­ëng lîi n­íc ngoµi. Sau khi xem xÐt ®¬n yªu cÇu më L/C vµ giÊy cam kÕt cña kh¸ch hµng, c¨n cø vµo t×nh h×nh tµi chÝnh ph©n tÝch ®¸nh gi¸ nhu cÇu thÞ tr­êng, ng©n hµng yªu cÇu doanh nghiÖp ký quü 20%. Quy ®Þnh møc ký quü trªn lµ mét biÖn ph¸p ®Ó ng©n hµng më tù b¶o vÖ m×nh. Khi ®ång ý cho doanh nghiÖp më L/C, VCB còng vËn dông kÕt hîp c¸c th«ng lÖ quèc tÕ kh«ng chØ trong ng©n hµng mµ cßn trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nh­ vËn t¶i, b¶o hiÓm vµ yªu cÇu vËn ®¬n ph¶i ®­îc theo lÖnh cña ng©n hµng ph¸t hµnh. Theo th«ng lÖ quèc tÕ vÒ vËn t¶i víi vËn ®¬n ®ã, ng©n hµng sÏ ®­îc quyÒn nhËn hµng hoÆc b¸n hµng cho kh¸ch hµng kh¸c nÕu ®¬n vÞ më L/C kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc cã nguy c¬ ph¸ s¶n. Nh­ng trªn thùc tÕ l¹i diÔn ra kh«ng theo ý muèn cña c¸c bªn tham gia. Sau khi hµng ®· giao vµ bé chøng tõ ®· ®Õn ng©n hµng më L/C (VCB), VCB yªu cÇu ®¬n vÞ nhËp khÈu thanh to¸n ®Ó nhËn chøng tõ ®i lÊy hµng th× hä kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n do nhiÒu hîp ®ång tr­íc ®ã bÞ thua lç. Tranh chÊp ®· x¶y ra cuèi cïng VCB ph¶i cÇm chøng tõ ®i nhËn hµng, nh­ng ®· bÞ h¶i quan tõ chèi víi lý do "Ng©n hµng chØ lµ ng­êi b¶o l·nh chø kh«ng ph¶i ng­êi mua nªn kh«ng ®­îc nhËn hµng". §©y lµ mÆt hµng ph¶i cã quota nhËp khÈu nªn ng©n hµng kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn nhËn hµng hoÆc b¸n l¹i cho bÕn thø ba. Râ rµng ng©n hµng më trong tr­êng hîp nµy ®· t×m c¸ch tù b¶o vÖ m×nh nh­ng rñi ro vÉn x¶y ra - Thêi gian qua do biÕn ®éng cña thÞ tr­êng gi¸ c¶, biÕn ®éng cña tû gi¸, do ¶nh h­ëng tån kho cña mét sè mÆt hµng. Hay do kh«ng t×m hiÓu kü ®èi t¸c mét sè kh¸ch hµng ®· kh«ng thanh to¸n ®óng h¹n lµm ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn cña VCB. Tuy nhiªn, ngoµi nh÷ng nh©n tè vÒ thÞ tr­êng, sù cè t×nh vi ph¹m cña kh¸ch hµng lµ nguyªn nh©n kh«ng thÓ coi nhÑ. Trong quan hÖ thanh to¸n hµng nhËp khÈu qua VCB hiÖn nay, bªn c¹nh nh÷ng kh¸ch hµng cã kiÕn thøc thÞ tr­êng vµ biÕt gi÷ ch÷ tÝn víi b¹n hµng, cã tinh thÇn hîp t¸c, t«n träng cam kÕt víi ng©n hµng cßn mét sè kh¸ch hµng ch­a am hiÓu nghiÖp vô bu«n b¸n ngo¹i th­¬ng vµ thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, kinh doanh theo thêi vô, tÝnh lîi tr­íc m¾t. Hä th­êng ®­a ra nh÷ng ®Ò nghÞ tr¸i nguyªn t¾c vµ tr¸i th«ng lÖ quèc tÕ. VÝ dô cã kh¸ch hµng yªu cÇu VCB ph¸t hµnh b¶o l·nh nhËn hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n kÓ c¶ khi chøng tõ cã sai sãt, nh­ng khi hµng ho¸ cã sai sãt l¹i yªu cÇu ng©n hµng kh«ng thanh to¸n. Cã tr­êng hîp kh¸ch hµng kh«ng chÞu thanh to¸n phÇn cßn l¹i cña l« hµng ®Ó r¨n ®e nhµ cung cÊp mÆc dï c«ng tr×nh ®· ®­îc nghiÖm thu bÊt chÊp th«ng lÖ quèc tÕ. - Mét sè kh¸ch hµng nhËp khÈu v× lîi Ých riªng ®· tr©y ú trong thanh to¸n víi ng©n hµng. Hµng ®· b¸n hÕt nh­ng kh«ng tr¶ tiÒn cho ng©n hµng mµ mang tiÒn b¸n hµng sö dông vµo môc ®ich riªng. §Õn khi lµm ¨n thua lç l¹i kh«ng thùc hiÖn ®­îc cam kÕt víi ng©n hµng. §ã lµ tr­êng hîp C«ng ty TNHH §øc Ph­¬ng, C«ng ty H­ng ThÞnh Vòng TÇu. - GÇn ®©y VCB ®ang ph¶i gi¶i quyÕt hËu qu¶ nÆng nÒ cña nh÷ng vô ¸n kinh tÕ lín: T¨ng Minh Phông, EPCO… Nguyªn nh©n tr­íc hÕt lµ do n¨ng lùc qu¶n lý ®iÒu hµnh cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n nh­ng chñ yÕu vÉn xuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n chñ quan tõ phÝa ng©n hµng. Con sè thiÖt h¹i cña VCB trong hai vô ¸n lín ­íc tÝnh lªn tíi 4.000 tû ®ång lín nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay, trong sè ®ã cã c¶ c¸c kho¶n b¶o l·nh L/C nhËp hµng tr¶ chËm. Tæng sè tiÒn mµ EPCO cïng c¸c c«ng ty con ®· vay b»ng c¸c hîp ®ång tÝn dông, b¶o l·nh tr¶ chËm lµ gÇn 700 tû ®ång vµ trªn 30 triÖu USD. §©y lµ nh÷ng biÓu hiÖn cña c¸c vô lõa ®¶o mang tÝnh tËp ®oµn víi quy m« lín. Hä dïng nh÷ng thñ ®o¹n ®em tµi s¶n cña Nhµ n­íc ®i thÕ chÊp, lËp c«ng ty con ®Ó vay tiÒn cho c«ng ty cha, khai khèng gi¸ trÞ tµi s¶n, ®em b¸n tµi s¶n thÕ chÊp. Nh­ng tÊt c¶ c¸c thñ ®o¹n nµy sÏ kh«ng thµnh c«ng nÕu kh«ng co sù tiÕp tay tõ mét sè c¸n bé ng©n hang, v× lîi Ých c¸ nh©n. Tr­íc khi quyÕt ®Þnh cho vay vµ b¶o l·nh nhËp hµng hä ®¸nh gi¸ kh«ng ®óng gi¸ trÞ cña tµi s¶n thÕ chÊp, gi¸m s¸t tµi s¶n thÕ chÊp kh«ng chÆt chÏ ®Ó cho c¸c c«ng ty nµy lîi dông. * Rñi ro do sù thay ®æi cña m«i tr­êng chÝnh trÞ - VÝ dô tr­êng hîp L/C xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty ChÌ ViÖt Nam (Vinatea). N¨m 1996 c«ng ty ký hîp ®ång xuÊt khÈu chÌ sang IRAQ víi thêi h¹n thanh to¸n lµ 360 ngµy sau ngµy giao hµng. C«ng ty ®· xuÊt hai l« hµng sang víi tæng gi¸ trÞ trªn 800 ngh×n USD. Nh­ng ®Õn thêi h¹n tr¶ tiÒn Iraq bÞ cÊm vËn nªn thanh to¸n bÞ gi¸n ®o¹n. - Hay tr­êng hîp vµo cuèi n¨m 1997 VCB ®· göi bé chøng tõ hµng xuÊt sè tiÒn trÞ gi¸ trªn 100 ngh×n USD thanh to¸n qua ng©n hµng cña In®«, nh­ng do ng©n hµng nµy bÞ ®ãng cöa theo lÖnh cña ChÝnh phñ do vËy kh«ng thu ®­îc tiÒn. Vµ tíi gi÷a n¨m 1998 sè tiÒn trªn míi ®­îc thanh to¸n. - Hay nh­ hîp ®ång cña c«ng ty Th­¬ng m¹i dÞch vô Vòng TÇu tiÕn hµnh nhËp tivi nguyªn chiÕc theo ph­¬ng ¸n kinh doanh víi ng©n hµng th× sÏ cã l·i. V× vËy c«ng ty ®· vay vèn ng©n hµng ®Ó më L/C thanh to¸n cho mét c«ng ty cña NhËt vµ ®­îc ng©n hµng chÊp nhËn. Nh­ng khi hµng vÒ ®Õn c¶ng th× Nhµ n­íc ban hµnh quy ®Þnh söa ®æi thuÕ: mÆt hµng tivi nguyªn chiÕc bÞ ®¸nh thuÕ 40% trong ®ã d¹ng linh kiÖn chØ bÞ ®¸nh thuÕ 20%. Do vËy sau khi nhËp khÈu nµy vÒ, c«ng ty bÞ lç gÆp khã kh¨n vÒ vèn kh«ng thÓ thanh to¸n tiÒn hµng víi ng©n hµng nh­ ®· tho¶ thuËn. Tuy nhiªn con sè nî qu¸ h¹n L/C nµy míi chØ ph¶n ¸nh ®­îc mét khÝa c¹nh trong sè nh÷ng rñi ro mµ VCB ®· tr¶i qua vµ cã thÓ gÆp ph¶i. Tham gia vµo giao dÞch tÝn dông chøng tõ, VCB cã thÓ ®ãng vai trß lµ ng©n hµng më L/C, ng©n hµng th«ng b¸o, ng©n hµng chiÕt khÊu, ng©n hµng x¸c nhËn ®èi víi bÊt kú lo¹i h×nh nµo còng cã thÓ gÆp rñi ro. 2.4. HiÖu qu¶ thÓ hiÖn qua thu nhËp Khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu ta kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp tíi chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®ãng vai trß quan träng lµ thu nhËp tõ ho¹t ®éng thanh to¸n L/C. Thu nhËp nãi trªn tõ n¨m 1995 - 2000 lu«n dao ®éng tõ 60% - 76% tæng thu nhËp tõ dÞch vô thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu. Thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu b»ng L/C lu«n chiÕm trªn 80% tæng doanh sè thanh to¸n, ®©y lµ mét con sè ®¸ng kÓ. Nh­ng ®ã kh«ng ph¶i lý do duy nhÊt ®Ó lÝ gi¶i tèc ®é t¨ng tr­ëng trong thu nhËp tõ ho¹t ®éng thanh to¸n L/C t¹i VCB, mét lý do kh¸c kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ viÖc ®iÒu chØnh phÝ thanh to¸n trong toµn hÖ thèng VCB. B¶ng 10: Thu nhËp tõ dÞch vô thanh to¸n L/C §¬n vÞ: TriÖu VN§ quy ®æi N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Thu tõ dÞch vô thanh to¸n L/C 120.123 125.333 135.489 139.474 131.321 13628 % thu tõ dÞch vô thanh to¸n L/C trªn tæng thu nhËp tõ dÞch vô thanh to¸n XNK 60,01% 65,7% 70,8% 76,15% 71,15% 72,3% Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh VCB tõ 1995 -2000. T¹i VCB: PhÝ th«ng b¸o L/C tõ 12$ PhÝ th«ng b¸o söa L/C lµ 5$ PhÝ thanh to¸n mét bé chøng tõ 0,125% gi¸ trÞ L/C PhÝ më L/C 0,1% gi¸ trÞ L/C PhÝ x¸c nhËn L/C 0,3 % gi¸ trÞ L/C ChÝnh sù gi¶m phÝ dÞch vô liªn tôc gi÷a c¸c n¨m tõ 1995 ®Õn 2000 lµm cho sè l­îng giao dÞch vµ gi¸ trÞ giao dÞch t¹i VCB t¨ng. Tuy l­îng phÝ giao dÞch gi¶m nh­ng l­îng giao dÞch t¨ng do vËy tæng thu nhËp tõ ho¹t ®éng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu b¨ng L/C kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m vµ cßn t¨ng ®¸ng kÓ, còng nhê ®ã VCB ®· thu hót ®­¬ch nhiÒu kh¸ch hµng míi. Cã thÓ nãi phÝ thanh to¸n L/C cña VCB gi¶m lµ mét lîi thÕ canh tranh kh«ng nhá so víi chi nh¸nh cña ng©n hµng n­íc ngoµi vµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn. Mét sè ng©n hµng n­íc ngoµi nh­ Citibank hay ANZkank cã th¸i ®é phôc vô rÊt tèt, sù tin cËy tuyÖt ®èi trong thanh to¸n nh­ng phÝ thanh to¸n l¹i cao. Ch­¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõqua ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam i. §Þnh h­íng ph¸t triÓn cña vietcombank trong thêi gian tíi 1. C¸c ho¹t ®éng chÝnh cña Vietcombank 1.1 Ph­¬ng h­íng C¨n cø vµo môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong thêi gian tíi cña ChÝnh phñ vµ ph­¬ng h­íng nhiÖm vô cña nghµnh ng©n hµng, trªn c¬ sá ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c mÆt ho¹t ®éng trong c¸c n¨m qua, ng©n hµng dù kiÕn c¸c chØ tiªu kinh doanh chÝnh nh­ sau: * T¨ng tr­ëng tæng nguån vèn tõ 19% ®Õn 20% * T¨ng tr­ëng d­ nî tÝn dông tõ 20% ®Õn 22% * Tû lÖ nî qu¸ h¹n trªn tæng d­ nî lµ d­íi 4% * ThÞ phÇn trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu lµ 29% (chñ yÕu lµ thanh to¸n b»ng ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ). * T¨ng tr­ëng lîi nhuËn tr­íc thuÕ lµ 5%. 1.2 NhiÖm vô §Ó thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kinh doanh trªn, ®ång thêi thùc hiÖn chñ tr­¬ng t¸i c¬ cÊu, ng©n hµng sÏ triÓn khai nhiÖm vô c«ng t¸c d­íi ®©y: * TriÓn khai thùc hiÖn ®Ò ¸n t¸i c¬ cÊu ng©n hµng. §Ò ¸n t¸i c¬ c©u ng©n hµng lµ mét ®Ò ¸n cã tÝnh tæng hîp vµ chiÕn l­îc ph¶n ¸nh nh÷ng tån t¹i vµ yÕu kÐm cña ng©n hµng vµ v¹ch ra nh÷ng h­íng ®i vµ c¸c biÖn ph¸p th¸o trong tõng giai ®o¹n. ViÖc triÓn khai ®Ò ¸n sÎ tiÕn hµnh trong 5 n¨m, trong ®ã n¨m 2001 lµ n¨m më ®Çu,®Æt nÒn mãng cho viÖc triÓn khai ®Ò ¸n. ViÖc triÓn khai ®Ò ¸n trong n¨m 2001 cÇn ®¹t ®­îc mét sè môc tiªu cô thÓ sau: - Thµnh lËp C«ng ty qu¶n lý tµi s¶n (AMC) ®Ó xö lý mét b­íc c¨n b¶n nî tån ®äng vµ t¹o c¬ së tËp trung xö lý vµ khai th¸c tµi s¶n. - §æi míi mét b­íc c¬ cÊu tæ chøc vµ m« thøc qu¶n lý theo h­íng n©ng cao tÝnh chñ ®éng, linh ho¹t cña c¸c bé phËn, c¸c kh©u tiÕp cËn víi kh¸ch hµng, thèng nhÊt trong hÖ thèng, ®¶m b¶o tÝnh kû c­¬ng trong c«ng t¸c qu¶n trÞ ®iÒu hµnh, thiÕt lËp vµ n©ng cao thiÕt kÕ an toµn th«ng qua viÖc thµnh lËp ñy ban qu¶n lý vµ phßng ngõa rñi ro. - Bæ sung vµ hoµn thiÖn hÖ thèng quy chÕ qu¶n lý c¸c mÆt ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. - §æi míi ph­¬ng thøc kiÓm tra néi bé, ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp cho c¸n bé kiÓm tra kiÓm so¸t, t¹o thµnh c«ng cô gi¸m s¸t, ®iÒu hµnh cña l·nh ®¹o c¸c cÊp. - X©y dùng nÒn mãng cho viÖc ph¸t triÓn vµ më réng mét sè lo¹i h×nh dÞch vô míi, ®a d¹ng hãa thªm mét b­íc ho¹t ®éng kinh doanh. * §Èy m¹nh c«ng t¸c huy ®éng vèn ®Ó ®¹t møc t¨ng tr­ëng tæng nguån vèn 19 - 20%. §Ó thÝch øng víi sù thay ®æi trong m«i tr­êng ho¹t ®éng Ng©n hµng cÇn tiÕp tôc thùc hiÖn ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn (tr¶ l·i tr­íc, cã th­ëng, khuyÕn m¹i...) bæ sung c¸c lo¹i kú h¹n, ¸p dông l·i suÊt linh ho¹t... ®Ó ph¸t triÒn nguån vèn nhÊt lµ vèn tiÒn ®ång. Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i chó träng më réng m¹ng l­íi chi nh¸nh, c¸c phßng giao dÞch t¹i c¸c trung t©m kinh tÕ vµ khu vùc ®«ng d©n c­. * T¨ng c­êng ho¹t ®éng tÝn dông nh»m ®¹t môc tiªu t¨ng tr­ëng d­ nî tÝn dông tõ 20 - 22%, ®ång thêi n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông, gi÷ tû lÖ nî qu¸ h¹n d­íi møc 4%. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nµy cÇn chñ ®éng, tÝch cùc t×m kiÕm c¸c dù ¸n kh¶ thi, c¸c kh¸ch hµng vay ho¹t ®éng tèt, cã kh¶ n¨ng tr¶ nî mµ kh«ng ph©n biÖt lo¹i h×nh së h÷u. Bªn c¹nh ®ã cÇn b¸m s¸t c¸c dù ¸n lín, c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ träng ®iÓm, c¸c Tæng c«ng ty cã vÞ trÝ quan träng... ®Ó ®Èy m¹nh cho vay nh»m phôc vô tèt h¬n sù nghiÖp ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. §Ó n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông cÇn c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông, hoµn thiÖn hÖ thèng ph©n lo¹i c¸c kho¶n vay vµ ph©n lo¹i kh¸ch hµng. * Lµm tèt c«ng t¸c thanh to¸n, gi÷ thÞ phÇn lµ 29% trong kinh ng¹ch thanh to¸n XNK cña c¶ n­íc. §Ó duy tr× thÕ m¹nh trong c«ng t¸c thanh to¸n cÇn ®Èy m¹nh viÖc ¸p dông c«ng nghÖ vµo c«ng t¸c thanh to¸n ®Ó n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng phôc vô kh¸ch hµng, ®æi míi h¬n phong c¸ch, th¸i ®é phôc vô. ¸p dông réng r·i h¬n trong hÖ thèng biÖn ph¸p thu hót kh¸ch hµng nh­ miÔn phÝ qòy, gi¶m phÝ thanh to¸n, ­u tiªn mua b¸n ngo¹i tÖ, thèng nhÊt trong toµn hÖ thèng vÒ ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, ph©n lo¹i kh¸ch hµng vµ Ng©n hµng ®¹i lý. * Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kh¸ch hµng Chó träng cñng cè vµ ph¸t triÓn ®éi ngò kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng kh¸ch hµng chiÕn l­îc b»ng nh÷ng gi¶i ph¸p t¨ng c­êng tiÕp cËn thu hót kh¸ch hµng thèng nhÊt tõ trung ­¬ng ®Õn chi nh¸nh. Sím ban hµnh quy chÕ vÒ chi hoa hång cña hÖ thèng. * N©ng cÊp hai phßng kinh doanh ngo¹i tÖ CÇn cñng cè vµ n©ng cÊp hai phßng kinh doanh ngo¹i tÖ t¹i Trung ­¬ng vµ chi nh¸nh Hå ChÝ Minh ®Ó ®ãng vai trß lµ trung t©m qu¶n lý ngo¹i tÖ trong toµn hÖ thèng, ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn ngµy mét cao cña thÞ tr­êng, ®Ó ®èi phã víi sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c Ng©n hµng n­íc ngoµi. * Cñng cè chi nh¸nh Quan t©m cñng cè mét sè chi nh¸nh yÕu kÐm th«ng qua viÖc t¨ng c­êng c¸n bé l·nh ®¹o cã n¨ng lùc qu¶n lý, bæ sung c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao. T¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó chi nh¸nh ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶. * Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc X©y dùng chiÕn l­îc dµi h¹n kÓ c¶ viÖc ®µo t¹o cho c¸n bé qu¶n lý. KiÕn nghÞ víi c¸c c¬ quan cÊp trªn cã c¬ chÕ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng thÝch hîp nh»m khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong doanh nghiÖp nhµ n­íc nãi chung, c¸c Ng©n hµng quèc doanh nãi riªng, n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc, ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o vµ g¾n bã víi Ng©n hµng. 2. C¸c th¸ch thøc * Tû träng nguån vèn tiÒn ®ång thÊp, gi¶m nhiÒu so víi nh÷ng n¨m tr­íc, chØ cßn chiÕm 21,5% trong tæng sè nguån vèn. ViÖc ch­a x©y dùng ®­îc nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó t¨ng c­êng thu hót nguån vèn tiÒn ®ång ®ang tiÒm Èn rñi ro lµm suy gi¶m tÊc ®é t¨ng tr­ëng nguån vèn, h¹n chÕ kh¶ n¨ng më réng ho¹t ®éng tÝn dông vµo nh÷ng n¨m tíi trong ®iÒu kiÖn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu ®Ó héi nhËp quèc tÕ. * D­ nî tÝn dông cßn qu¸ thÊp chØ ®¹t cã 15.634 tû quy ®æi, chiÕm 23,5% tæng sö dông vèn. §©y lµ ®iÓm cÇn l­u ý kh¾c phôc ®Ó ®¶m b¶o h­íng sö dông vèn phï hîp víi m«i tr­êng ho¹t ®éng kinh doanh trong thêi gian tíi. * T×nh h×nh nî tån ®äng tån t¹i trong nhiÒun¨m vµ cho ®Õn nµy vÉn ch­a ®­îc xö lý. Tæng sè nî khã cã kh¶ n¨ng thu håi lµ 3.281 tû quy ®æi, cao gÊp 1,8 lÇn sè vèn ®iÒu lÖ vµ c¸c qòy cña NHNT. §Çy lµ ®iÒu hÕt søc bÊt lîi cho Ng©n hµng, nhÊt lµ thêi gian héi nhËp ®ang tiÕn l¹i gÇn. Tuy nhiªn nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy ®· ®­îc ®Ò cËp trong ®Ò ¸n t¸i c¬ cÊu ng©n hµng hiÖn ®©ng tr×nh Ng©n hµng Nhµ n­íc ®Ó phª duyÖt. * ViÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc. ë nhiÒu chi nh¸nh trô së lµm viÖc bÞ qu¸ t¶i, võa ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô, võa kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu phôc vô kh¸ch hµng. * Ng©n hµng vÉn cßn bÊt cËp vÒ mÆt n¨ng lùc tµi chÝnh, tr×nh ®é cña c¸c bé qu¶n lý vµ c¸n bé nghiÖp vô, møc ®é trang bÞ vµ øng dông c«ng nghÖ....so víi yªu cÇu héi nhËp vµo khu vùc thÕ giíi. * VCB ph¶i ®èi mÆt víi cuéc c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c ng©n hµng cæ phÇn, ng©n hµng n­íc ngoµi vµ mét sè lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông kh¸c. TÝnh ®Õn nay t¹i ViÖt Nam cã 4 Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh, trªn 50 ng©n hµng cæ phÇn th­¬ng m¹i, gÇn 30 ng©n hµng n­íc ngoµi, trªn 4 ng©n hµng liªn doanh, 50 hîp t¸c x· tÝn dông vµ trªn 700 quü tÝn dông nh©n d©n, vµ ngoµi ra lµ mét vµi c«ng ty tµi chÝnh vµ c«ng ty cho thuª tµi chÝnh. Trong ®ã kho¶ng 80 ng©n hµng th­¬ng m¹i thùc hiÖn thanh to¸n quèc tÕ. * B¶n th©n VCB còng ®ang ph¶i ®èi mÆt víi chinh m×nh th× phÇn thanh to¸n quèc tÕ ngµy mét gi¶m, c¸c kho¶n cho vay b¾t buéc, nî khoanh, nî qu¸ h¹n ... Ngoµi ra còng ph¶i kÓ dÕn nh÷ng vô ¸n kinh tÕ lín liªn quan ®Õn VCB céng víi viÖc chËm thanh to¸n mét sè L/C tr¶ chËm cho n­íc ngoµi phÇn nµo ®· lµm mê nh¹t uy tÝn, h×nh ¶nh tèt ®Ñp cña VCB. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng khã kh¨n trªn VCB ®· vµ ®ang tiÕp tôc thùc hiÖn ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña riªng m×nh theo ph­¬ng ch©m:”An toµn - hiÖu qu¶ - ph¸t triÓn. Duy tr× thÕ m¹nh trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, phÊn ®Êu gi÷ v÷ng thÞ phÇn thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu trong ®iÒu kiÖn ngµy cµngcã nhiÒu ng©n hµng tham gia vµo lÜnh vùc nµy. KÞp thêi th¸o gì nh÷ng v­íng m¾c trong thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña VCB ®Ó gi÷ v÷ng ®éi ngò kh¸ch hµng truyÒn thèng, thu hót thªm kh¸ch hµng míi n©ng cao doanh sè thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu. KiÕn nghÞ víi Ng©n hµng Nhµ N­íc ban hµnh qui ®Þnh vÒ thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, bæ xung biÓu phÝ thanh to¸n qua ng©n hµng phï hîp víi møc ®é ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô thanh to¸n cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. ¸p dông c«ng nghÖ míi ®Ó n©ng cao chÊt l­îng phôc vô tä uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng. Th­êng xuyªn tæ chøc nghiªn cøu c¸c tËp qu¸n vÒ thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô trao ®æi kinh nghiÖm rót ra bµi häc kinh nghiÖm ®Ó n©ng cao chÊt l­îng, b¶o ®¶m an toµn trong thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu. II. Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu b»ng ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i Vietcombank. 1. Hoµn thiÖn quy tr×nh thanh to¸n tÝn dông chøng tõ 1.1 Quy tr×nh thanh to¸n L/C hµng nhËp Cã thÓ nãi qui tr×nh thanh to¸n lµ nh©n tè trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn thanh to¸n tÝn dông. c«ng t¸c hoµn thiÖn qui tr×nh thanh to¸n L/c cÇn ®­îc chó träng * Hoµn thiÖn qui tr×nh thanh to¸n L/C hµng nhËp + §Þnh møc ký quü mét c¸ch hîp lý NÕu ®Þnh møc kÝ quü thÊp rÊt cã thÓ mang tíi rñi rokh«ng thanh to¸n hay rñi ro tû gi¸. Nh­ng nÕu ®Þnh møc trªn cao sÏ g©y khã kh¨n cho nhµ nhËp khÈu, nhµ nhËp khÈu sÏ s½n s¸ng tõ bá ng©n hµng chuyÓn sang quan hÖ víi ng©n hµng kh¸c chÊp nhËn møc ký quü thÊp h¬n. ChÝnh v× vËy khi x¸c nhËn ®Þnh møc kÝ quü ng©n hµng cÇn dùa vµo nh÷ng yÕu tè sau ®©y: - Uy tÝn vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhµ nhËp khÈu. NÕu nhµ nhËp khÈu lµ kh¸ch hµng quan hÖ l©u nam, cã uy tÝn thanh to¸n ®èi víi ng©n hµng th× cã thÓ qui ®Þnh møc kÝ quü thÊp. Ng­îc l¹i nÕu kh¸ch hµng lÇn ®Çu tiªn ®Õn quan hÖ më L/c th× ph¶i yªu cÇu ký quü cao cã thÓ lªn tíi 100% trÞ gi¸ thanh to¸n hoÆc ph¶i cã tµi s¶n ®¶m b¶o hay t×m ngu­¬× b¶o l·nh. - Kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm - HiÖu qu¶ kinh tÕ cña l« hµng nhËp vÒ: ®Þnh møc ký quü ph¶i cao h¬n tû suÊt lîi nhuËn l« hµng mang l¹i. V× trong tr­êng hîp nhµ nhËp khÈu thÕ chÊp b»ng c¶ l« hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cho ng©n hµng më th× ng©n hµng sÏ ®­îc quyÒn ®Þnh ®o¹t ®èi víi hµng ho¸. Gi¸ chuyÓn nh­îng ph¶i b¶o ®¶m cho ng©n hµng thanh to¸n víi n­íc ngoµi. - BiÕn ®éng vÒ tû gi¸: thêi kú tû gi¸ biÕn ®éng m¹nh, ng©n hµng ph¶i ®iÒu chØnh tû lÖ ký quü tr¸nh rñi ro vÒ tû gi¸. + C©n nh¾c c¸c ®iÒu kiÖn thanh to¸n T¹i VCB hay x¶y ra tr­êng hîp hµng ho¸ ®Õn tr­íc bé chøng tõ thanh to¸n. NÕu ®Ó qu¸ thêi h¹n nhµ nhËp khÈu ph¶i chÞu thªm phÝ l­u kho nªn hä th­êng yªu cÇu ng©n hµng cho phÐp göi 1/3 bé chøng tõ trùc tiÕp tíi ng­êi më L/C vµ 2/3 cßn l¹i göi qua ng©n hµng. Trong tr­êng hîp nµy nÕu chÊp nhËn ®iÒu kiÖn ®ã th× vËn ®¬n ph¶i theo lÖnh cña ng©n hµng më ®Ó ®¶m b¶o quyÒn ®Þnh ®o¹t vµ kiÓm so¸t bé chøng tõ cho ng©n hµng th«ng qua h×nh thøc ký hËu. NÕu nhµ nhËp khÈu yªu cÇu vËn ®¬n theo lÖnh cña nhµ nhËp khÈu th× ph¶i cã biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt tµi kho¶n tiÒn göi vµ tiÒn vay cña kh¸ch hµng. + Xem xÐt c¸c ®iÒu kiÖn ®ßi tiÒn §ßi tiÒn b»ng ®iÖn lµ h×nh thøc trong ®ã b¶o l­u quyÒn ®ßi l¹i. NghÜa lµ sau khi chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn thanh to¸n cho ng­êi b¸n, nÕu bé chøng tõ cã lçi vµ nhµ nhËp khÈu tõ chèi thanh to¸n th× ng©n hµng më cã quyÒn ®ßi nhµ xu¸t khÈu hoµn tiÒn l¹i. Nh­ng thùc tÕ kh¶ n¨ng hoµn tiÒn cña nhµ xuÊt khÈu lµ rÊt khã, khã tr¸nh khái tranh chÊp . Do vËy tr­íc khi quyÕt ®Þnh më L/c víi nh÷ng h×nh thøc ®ßi tiÒn nhÊt ®Þnh VCB ph¶i nghiªn cøu kü l­ìng. 1.2 Hoµn thiÖn qui tr×nh thanh to¸n L/C hµng xuÊt + Ng©n hµng th«ng b¸o sau khi nhËn ®­îc L/C b»ng ®iÖn kh«ng ®Çy ®ñ vµ kh«ng râ rµng cã thÓ kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc mÊu ®iÖn. Trong tr­êng hîp nµy ng©n hµng th«ng b¸o ph¶i yªu cÇu ng©n hµng më th­ tÝn dông më l¹i hoÆc cung cÊp m· test chÝnh x¸c. + NÕu VCB ®­îc yªu c©u th«ng b¸o L/C cho nhµ xuÊt khÈu ë n­íc thø ba kh«ng ph¶i n­íc ng©n hµng th«ng b¸o ®ang ho¹t ®éng, nÕu kh«ng muèn th«ng b¸o th× ph¶i göi ngay quyÕt ®Þnh cho ng©n hµng më. + Ngoµi dÞch vô th«ng b¸o L/c thu phÝ, VCB cã thÓ yªu cÇu x¸c nhËn L/C. NghiÖp vô nµy th­êng chØ ®­îc thùc hiÖn víi nhøng ng©n hµng më cã uy tÝn. Tuy nhiªn vÉn cã thÓ thùc hiÖn x¸c nhËn ®èi víi c¸c ng©n hµng më kh«ng ph¶i kh¸ch hµng quen thuéc nh­ng ph¶i nghiªn cøu kü kh¸ch hµng. + Thùc hiÖn chiÕt khÊu bé chøng tõ vµ tr­íc khi chiÕt khÊu VCB cÇn nghiªn cøu: - T×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ cña nhµ n­íc nhËp khÈu - Xem xÐt kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhµ xuÊt khÈu, ng©n hµngmë vµ nhµ nhËp khÈu Trong ngiÖp vô chiÕt khÊu chøng tõ, VCb thùc hiÖn chiÕt khÊu theo hai kiÓu: chiÕt khÊu truy ®ßi vµ chiÕt khÊu miÔn truy ®ßi. Nh­ng thùc ra ®Õn nay ng©n hµng míi chØ thùc hiÖn chiÕt khÊu truy ®ßi v× chiÕt khÊu miÔn truy ®ßi theo kiÓu mua ®øt b¸n ®o¹n ®em l¹i rñi ro rÊt cao.. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i v× thÕ mµ VCB bá qua nghiÖp vô nµy. Trong m«i tr­êng c¹nh tranh nh­ hiÖn nay ®iÒu ®ã cã thÓ t¹o nªn lç hæng ®Ó c¸c ng©n hµng kh¸c cã c¬ héi chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. Nh­ vËy rñi ro víi VCb lóc nµy kh«ng chØ lµ bé chøng tõ cã ®­îc thanh to¸n hay kh«ng mµ nguy hiÓm h¬n lµ kh¸ch hµng cã cßn tÝn nhiÖm xuÊt tr×nh chøng tõ qua VCB n÷a hay kh«ng. ChÝnh v× vËy ®Ó ng¨n ngõa nh÷ng rñi ro trong nghiÖp vô chiÕt khÊu VCB nªn x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng th«ng tin hoµn chØnh gåm kªnh néi bé vµ ngoµi ng©n hµng. th«ng tin gi÷a VCB vµ c¸c ng©n hµng kh¸c vÒ t×nh h×nh vay nî, uy tÝn cña doanh nghiÖp vµ bé m¸y th«ng tin gi÷a c¸c ng©n hµng ®¹i lý ®Ó cã nhøng th«ng tin chÝnh x¸c vÒ ng©n hµng më L/C xuÊt khÈu. 2. T¨ng c­êng c«ng t¸c cè vÊn cho kh¸ch hµng * §èi víi ®¬n vÞ xuÊt khÈu C¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu th­êng g©y ra rñi ro cho ng©n hµng th«ng b¸o, ng©n hµng chiÕt khÊu khi hä lËp mét bé chøng tõ kh«ng hoµn h¶o vµ bÞ tõ chèi thanh to¸n. §Ó tr¸nh rñi ro trªn ng©n hµng cã thÓ cè vÊn gióp hä nh÷ng vÊn ®Ò sau: + Cè vÊn cho hä yªu cÇu bªn mua më cho m×nh m×nh mét L/C b¶o ®¶m nhÊt. HiÖn nay lµ lo¹i L/c kh«ng hñy ngang cã x¸c nhËn vµ miÔn truy ®ßi. + Cè vÊn cho nhµ xuÊt khÈu chän ng©n hµng më L/C, ng©n hµng thanh to¸n cã uy tÝn, quan hÖ tèt vµ th­êng xuyªn thanh to¸n sâng ph¼ng. + Cè vÊn cho ®¬n vÞ c¸ch thøc ®ßi tiÒn b»ng ®iÖn hay b»ng th­. + Cè vÊn cho kh¸ch hµng nhøng ®iÒu kho¶n quan träng nh­ thêi h¹n giao hµng, thêi h¹n L/C. + Ngoµi ra Ng©n hµng còng nªn cè vÊn cho kh¸ch hµng gi¶i quyÕt bé chøng tõ cã sai sãt, xem xÐt kü lÝ do ng©n hµng më tõ chèi thanh to¸n. NÕu chøng tõ cã sai sãt nghiªm träng nªn cè vÊn cho kh¸ch hµng chuyÕn sang h×nh thøc thanh to¸n kh¸c. Trong tr­êng hîp kh¸ch hµng tõ chèi thanh to¸n ®èi víi nhµ xuÊt khÈu VCB cã thÓ cè vÊn cho hä trong ciÖc t×m nguån tiªu thô. * §èi víi ®¬n vÞ nhËp khÈu Nhµ nhËp khÈu cã thÓ g©y ra rñi ro cho ng©n hµng khi hä mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc vi ph¹m cam kÕt. §Ó ®em l¹i lîi Ých cho hä vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng©n hµng th× VCB cÇn cè vÊn cho hä mét sè vÊn ®Ò sau: + Cè vÊn xem nªn më L/C lo¹i nµo, c¸c ®iÒu kho¶n trong L/C chó ý kh«ng nªn ®­a qu¸ nhiÒu ®iÒu kho¶n vµo L/C, dÉn ®Õn sai sãt. + Cè vÊn cho hä biÕt khi nµo nªn chÊp nhËn c¸c yªu cÇu cña bªn b¸n khi më L/c, söa ®æi L/C ®Ó kh«ng tæn h¹i tíi lîi Ých cña m×nh. 3. X©y dùng ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. * Thø nhÊt, cÇn ph¶i x©y dùng m«i tr­êng lµm viÖc tho¶i m¸i, ®oµn kÕt tõ cÊp l·nh ®¹o ®Õn nh©n viªn, tõ trung ­¬ng cho ®Õn nh¸nhc«ng ty trùc thuéc. * Thø hai lµ n©ng cao tr×nh ®é nhiÖp vô chuyªn m«n, ngo¹i ng÷, cã kh¶ n¨ng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo c«ng viÖc ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu qua ng©n hµng. §Ó cã mét ®éi ngò c¸n bé ®ñ m¹nh, VCB cÇn cã mét chiÕn l­îc ®µo t¹o chung chó träng c¶ vÒ kiÕn thøc nghiÖp vô lÉn viÖc gi¸o dôc ®µo ®øc nghÒ nghiÖp. Trong c«ng t¸c nµy VCB ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p nh­ tæ chøc c¸c líp häc nghiÖp vô ng¾n h¹n vµ dµi h¹n, cö c¸n bé ®i häc n­íc ngoµi, mêi chuyªn gia vÒe ®¹o t¹o nghiÖp vô cho thanh to¸n viªn. Trong thêi gian tíi c¸c c«ng t¸c nµy cÇn ®­îc t¨ng c­êng h¬n n÷a ®Ó cã thÓ theo kÞp diÔn biÕn phøc t¹p cña c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu. 4. Hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc vµ më réng m¹ng l­íi kinh doanh. * Hoµn thiÖn c¬ cÊu phßng ban, tr¸nh chång chÐo hoÆc bá xãt. * Thñ tôc gän nhÑ ch­a ®ñ ®Ó l«i kÐo kh¸ch hµng nÕu nh­ c¸n bé thanh to¸n ¸p dông mét c¸ch m¸y mãc yªu cÇu cña quy ®Þnh thanh to¸n: tµi kho¶n ngo¹i tÖ ph¶i ®ñ sè d­ qui ®Þnh, sè d­ cña L/C ch­a thanh to¸n ®· v­ît h¹n møc hay ch­a, rÊt khã cho kh¸ch hµng khi ®iÒu kiÖn tµi chÝnh eo hÑp kh«ng gi¶ quyÕt vay vèn do ®ã cÇn cã sù kÕt hîp gi÷a phßng thanh to¸n vµ phßng tÝn dông ®Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n trªn. * Më réng m¹ng l­íi ho¹t ®éng cña ng©n hµngtrong vµ ngoµi n­íc. Ng©n hµng nªn më thªm c¸c chi nh¸nh trªn ®Þa bµn träng ®iÓm trong n­íc, nghiªn cøu cñng cè thªm chi nh¸nh ë n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ trªn c¸c ®Þa bµn nãng trªn thÕ giíi nh­ Ph¸p, Mü… 5. TiÕp tôc ®æi míi c«ng nghÖ ng©n hµng. Kh«ng thÓ øng trµn lµn c¸c thµnh tùu KHKT vµo mét lóc, cÇn cã chÝnh s¸ch phï hîp tr¸nh l¸ng phÝ ®ång thêi kh«ng tôt hËu. HiÖn nay VCB ®ang øng dông m¸y tÝnh, kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng phøc t¹p, ®a d¹ng cña ho¹t ®éng thanh to¸n. VCB ®· øng dông hÖ thèng thanh to¸n SWIET gióp cho hiÖu qñ thanh to¸n chuyÓn tiÒn tèt. 6. ¸p dông ho¹t ®éng Maketing ng©n hµng, ®Ó ®Èy m¹nh, më réng ho¹t ®éng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu ®Æc biÖt lµ L/C. III. Mét sè kiÕn nghÞ 1. KiÕn nghÞ ®èi víi doang nghiÖp xuÊt nhËp khÈu * ThËn träng trong viÖc lùa chän ®èi t¸c Thu thËp th«ng tin vÒ ®èi t¸c qua c¸c nguån kh¸c nhau nh­ ng©n hµng, c¬ quan ®¹i diÖn cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, b¸o chÝ, qua phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam. * N©ng cao nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng vµ nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o hiÖu qu¶ khi ký kÕt c¸c hîp ®ång ngo¹i th­¬ng. * Mét sè kinh nghiÖm rót ra tõ thùc tÕ + §èi víi nhµ nhËp khÈu ®Ó gi¶m bít rñi ro khi më L/C cÇn b¸m s¸t hîp ®ång, ghi râ rµng cô thÓ tr¸ch nhiÖm giao hµng cung cÊp hµng cña ng­êi b¸n, ®Æc biÖt ®iÒu kho¶n vÒ hµng ho¸, chñng lo¹i, ph¶m chÊt, ®¬n gi¸ ph¶i ng¾n gän, râ rµng tr¸nh ®Ó ng­êi b¸n cè t×nh hiÓu sai. + §èi víi nhµ xuÊt khÈu khi nhËn ®ùoc L/C cÇn xem xÐt kü, ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng chç mËp mê, ®iÒu kho¶n bÊt lîi khã thùc hiÖn, nh÷ng ®iÒu kh¶on kh¸c víi hîp ®ång ®Ò nghÞ söa ®æi ngay L/C. Khi lËp chøng tõ thanh to¸n theo L/C theo nh÷ng mÉu s½n cã võa ®Ñp võa khoa häc, dÔ theo dâi, tr¸nh sai sãt. 2. KiÕn nghÞ víi VCB * Ng©n hµng cã thÓ giíi thiÖu cho kh¸ch hµng mét bé mÉu chuÈn, ®Ñp ®Ó hä c¨n cø vµo vµo ®ã lËp theo tr¸nh chøng tõ sai sãt, tr×nh bµy lén xén, tr¸nh g©y phiÒn hµ cho ng©n hµng (chØ cµn giíi thiÖu mét lµn, sau ®ã hä cã thÓ tù lËp). * Khi VCB më L/C th­êng tr­íc khi bªn b¸n rót tiÒn theo chøng tõ ng©n hµng nªn liªn hÖ víi ng­êi mua ®Ó n¨m v÷ng th«ng tin bªn b¸n ®· giao hµng nh­ thÕ nµ, bªn mua cã chÊp nhËn tr¶ tiÒn kh«ng ®Ó ®Ì phßng rñi ro. Muèn lµm ®­îc nh­ vËy VCB trong vßng 7 ngµy ph¶i chØ ra lçi chøng tõ vµ th«ng b¸o ngay. §ã chÝnh lµ thêi gian VCB nhËn chØ thÞ tõ ng­êi mua. * VËn ®¬n ®­îc coi lµ chøng tõ quan träng cña bé chøng tõ. Do ®ã cÇn chó träng víi viÖc kiÓm tra vµ tõ chèi trong c¸c tr­êng hîp sau: B¶o l·nh xuÊt tr×nh muén, kh«ng s¹ch néi dung kh«ng ®óng quy ®Þnh, ng­êi ký kh«ng chØ râ n¨ng lùc, do c«ng ty vËn t¶i kh«ng cã t­ c¸ch ph¸t hµnh… Trªn ®©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p chung vµ nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu b»ng th­ tÝn dông t¹i VCB. KÕt luËn Cã thÓ nãi môc tiªu “hiÖu qu¶” g¾n liÒn víi ho¹t ®éng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu t¹i VCB tõ lóc thµnh lËp cho tíi nay. B»ng lîi thÕ s½n cã cña m×nh: vèn, kinh nghiªm, uy tÝn trong lÜnh vùc trªn VCB ®· trë thµnh ng­êi b¹n ®­êng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu, gãp phÇn kh«ng nhá vµo qu¸ tr×nh thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÈ nhËp khÈu cña c¶ n­íc. Tuy nhiªn, tr­íc sù ®æi biÕn ®æi m¹nh mÏ, liªn tôc cña m«i tr­êng chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi VCB ®· vµ ®ang ph¶i ®èi mÆt kh«ng Ýt nhøng khã kh¨n, trë ng¹i, ®ã chÝnh lµ nh÷ng nh©n tè lµm gi¶m “ hiÖu qu¶” c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ b»ng ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ - mét ph­¬ng thøc ®ang ®­îc ¸p dông phæ biÕn. Tr­íc t×nh h×nh ®ã ban l·nh ®¹o vµ c¸c c¸n bé ng©n hµng cÇn ph¶i ph¸t huy h¬n n÷a uy tÝn, thÕ m¹nh vµ nh÷ng thµnh qu¶ ®· ®¹t ®­îc. Gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c, tån t¹i trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, cñng cè vµ n©ng cao h¬n n÷a vÞ thÕ cña ng©n hµng. Hy väng r»ng kiÕn nghÞ sÏ trá thµnh ®ãng gãp dï nhá bÐ trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu t¹i VCB. Mét lÇn n÷a xin göi lêi c¶m ¬n tíi c« chó, anh chÞ phßng thanh to¸n xuÊt vµ nhËp t¹i VCB ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì ®Ó luËn v¨n hoµn thµnh. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o Phan Thu Hµ ®· h­íng dÉn em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy! Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th­¬ng - PTS §inh Xu©n Tr×nh - NXB Gi¸o dôc 1996. NghiÖp vô tÝn dông vµ thanh to¸n quèc tÕ - PTS Lª V¨n TÒ - NXB Thµnh phè Hå ChÝ Minh 1993 Nguyªn t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt vÒ tÝn dông chøng tõ, b¶n hiÖu ®Ýnh 1993, phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ, Èn phÈm sè 500. CÈm nang nghiÖp vô XuÊt nhËp khÈu - D­¬ng H÷u H¹n - NXB Thèng Kª 2000. Mét sè b¸o vµ t¹p chÝ kh¸c -B¸o Kinh tÕ Sµi Gßn -T¹p chÝ ng©n hµng -T¹p chÝ Vietcombank -B¸o c¸o th­êng niªn c¸c n¨m 1995 - 2000 cña VCB -B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña VCB tõ 1995 - 2000. Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ hiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ qua Ng©n hµng th­¬ng m¹i 3 I. C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu qua Ng©n hµng th­¬ng m¹i 5 1. Ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn 5 2. Ph­¬ng thøc nhê thu 6 3. Ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ 9 II. HiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ qua Ng©n hµng th­¬ng m¹i 16 1. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ 16 2. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ 23 Ch­¬ng II: HiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ qua Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng tõ n¨m 1995 ®Õn n¨m 2000 26 I. Giíi thiÖu chung vÒ Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam (Vietcombank hoÆc VCB) 26 1. Mét vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ Vietcombank 26 2. Giíi thiÖu chung vÒ ho¹t ®éng cña Vietcombank 27 2.1. Huy ®éng 28 2.2. TÝn dông 28 2.3. B¶o l·nh 30 2.4. C¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c 31 II. HiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ qua Vietcombank 35 1. Thùc tr¹ng c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ 35 1.1. Thùc tr¹ng thanh to¸n xuÊt 35 1.2. Thùc tr¹ng thanh to¸n nhËp 38 2. HiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ qua Vietcombank 40 2.1. HiÖu qu¶ thÓ hiÖn qua quy tr×nh thanh to¸n 40 2.1.1. Quy tr×nh thanh to¸n xuÊt khÈu 40 a. Quy tr×nh thanh to¸n 40 b. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ 45 2.1.2. Quy tr×nh thanh to¸n nhËp khÈu 46 a. Quy tr×nh thanh to¸n 46 b. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ 51 2.2. HiÖu qu¶ thÓ hiÖn qua doanh s« thanh to¸n. 52 2.3. HiÖu qu¶ thÓ hiÖn qua rñi ro 55 2.4. HiÖu qu¶ thÓ hiÖn qua thu nhËp 58 Ch­¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ qua Ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng ViÖt Nam 60 I. §Þnh h­íng ph¸t triÓn cña Vietcombank trong thêi gian tíi 6560 1. C¸c ho¹t ®éng chÝnh cña Vietcombank 6560 1.1. Ph­¬ng h­íng 60 1.2. NhiÖm vô 60 2. C¸c th¸ch thøc 63 II. Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ qua Vietcombank 64 1. Hoµn thiÖn quy tr×nh thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ 64 1.1. Quy tr×nh thanh to¸n nhËp 64 1.2. Quy tr×nh thanh to¸n xuÊt 66 2. T¨ng c­êng c«ng t¸c cè vÊn kh¸ch hµng 67 3. X©y dùng ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp 67 4. Hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc vµ më réng m¹ng l­íi kinh doanh 68 5. TiÕp tôc ®æi míi c«ng nghÖ Ng©n hµng 68 6. ¸p dông ho¹t ®éng Marketing Ng©n hµng 68 III. Mét sè kiÕn nghÞ 68 1. KiÕn nghÞ ®èi víi doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu 68 2. KiÕn nghÞ ®èi víi Vietcombank 69 KÕt luËn 70 Tµi liÖu tham kh¶o 71