Đề tài Một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng nông thôn Đồng Nai

söû duïng voán vay. Chaúng haïn: • Neáu CBTD khoâng tinh thoâng neân khoâng phaùt hieän vieäc söû duïng voán sai muïc ñích cuûa khaùch haøng thì seõ khoâng ñöa ra ñöôïc caùc bieän phaùp xöû lyù caùc khoûan nôï kòp thôøi vaø nhieàu khi daãn ñeán ruûi ro maát voán vay cuûa ngaân haøng; • Sau khi cho vay, neáu caùn boä tín duïng ñaõ phaùt hieän vieäc khaùch haøng söû duïng voán sai muïc ñích vaø coù bieän phaùp xöû lyù kòp thôøi cho khoûan vay nhöng CBTD laäp baùo caùo khoâng kòp thôøi hoaëc chaàn chöø hoaëc coá tình vì moät lyù do naøo ñoù cuõng seõ gaây ra ruûi ro. Vaán ñeà kieåm tra vaät tö haøng hoùa khoâng töông öùng nôï vay nhöng khoâng coù bieän phaùp xöû lyù cuõng seõ aûnh höôûng ruûi ro tín duïng; • Neáu ôû böôùc thu hoài nôï vay khoâng ñöôïc chuù troïng cuõng deã xaûy ra ruûi ro. Ví duï khoâng ñoân ñoác nhaüc nhôû khaùch haøng tröôùc khi nôï ñeán haïn ñeå kòp thôøi traû nôï, khi nôï ñeán haïn nhöng khaùch haøng khoâng traû nôï ñöôïc daãn ñeán ruûi ro tín duïng. Nhö vaäy, coâng taùc quaûn trò ruûi ro taïi quy trình cho vay chæ thöïc söï coù yù nghóa khi: 45 - Caùn boä tín duïng phaûi coù ñaày ñuû kieán thöùc veà nghieäp vuï cho vay vaø coù naêng löïc trong coâng taùc tín duïng. - Caùn boä tín duïng phaûi coù phaåm chaát ñaïo ñöùc veà ngheà nghieäp. - Taêng tröôûng tín duïng phaûi ñi ñoâi vôùi taêng tröôûng boä maùy nhaân söï töông öùng. Neáu khoâng khoái löôïng coâng vieäc cuûa moãi caùn boä tín duïng quaù nhieàu seõ aûnh höôûng ñeán hieäu quaû thöïc hieän ñaày ñuû quy trình cho vay. - Coâng taùc cho vay deã xaûy ra tieâu cöïc giöõa khaùch haøng vaø caùn boä tín duïng. Ngaân haøng caàn coù chính saùch veà thu nhaäp ñeå caùn boä tín duïng an taâm coâng taùc vôùi ngheà nghieäp cuûa mình. c) Coâng taùc quaûn trò ruûi ro veà phoøng ngöøa caûnh baùo veà caùc khoaûn nôï coù vaán ñeà. Haàu heát caùc khoaûn nôï quaù haïn ñaõ phaùt sinh hoaëc nhöõng khoaûn nôï ñaõ ñöôïc khoanh nôï, thì khi phaùt sinh haàu nhö NHNT khoâng hay bieát tröôùc cho ñeán khi khaùch haøng khoâng theå trì hoaõn thì ñaõ quaù treã. Coâng taùc quaûn trò ruûi ro taïi NHNT chæ taäp trung vaøo vieäc xöû lyù laø chính, chöa coù coâng taùc quaûn trò phoøng ngöøa ruûi ro töø xa, Caùc nguyeân nhaân maø NHNT Ñoàng Nai chöa thöïc söï quan taâm ñeán hoaït ñoäng quaûn trò ruûi ro caûnh baùo naøy nhö sau: - Khoái löôïng coâng vieäc quaù nhieàu so vôùi soá löôïng CBTD hieän coù, neân neáu coù ñeà caäp thì vieäc thöïc hieän khoâng ñöôïc chuù troïng. - Caùn boä tín duïng tuy coù naêng löïc chuyeân moân nhöng kinh nghieäm coøn ít neân haïn cheá trong coâng taùc caûnh baùo do Ban Laõnh Ñaïo ñeà ra. - Hieän nay, tyû leä nôï quaù haïn so vôùi toång dö nôï cho vay cuûa ngaân haøng thaáp hôn 0.05%. Ñieàu naøy deã laøm cho ngaân haøng tin raèng vôùi tyû leä nhö vaäy, khaû naêng xaûy ra nôï quaù haïn trong thôøi gian ngaén coù theå kieåm soaùt ñöôïc, neân khoâng quan taâm ñeán ruûi ro coù theå xaûy ra trong thôøi gian daøi. Nhaän xeùt veà caùc daáu hieäu caûnh baùo: 46 Töø thöïc teá taïi NHNT Ñoàng Nai cho thaáy, vieäc ñöa ra phöông phaùp quaûn trò caûnh baùo caùc daáu hieäu daãn ñeán coù vaán ñeà laø hoøan toøan hôïp lyù. Tuy nhieân, quaù trình thöïc hieän gaëp khoù khaên vì nhöõng lyù do: • Caùn boä ngaân haøng coøn haïn cheá veà maët chuyeân moân neân khoâng nhaän thaáy caùc daáu hieäu lieân quan ñeán khaùch haøng. • Do ngaân haøng ñaùnh giaù naêng löïc taøi chính cuûa khaùch haøng quaù cao… • Chöa ñöa ra ñöôïc giaûi phaùp öùng phoù. • Chöa coù keá hoaïch cuï theå vaø chi tieát ñeå gaëp gôõ khaùch haøng vaø ñöa ra quyeát saùch nhanh kòp thôøi nhaèm giaûm toái ña khoù khaên, toån thaát. Chính vì nhöõng lyù do ñoù maø hoaït ñoäng quaûn trò veà caûnh baùo caùc khoaûn nôï coù vaán ñeà chöa ñöôïc xem troïng. Coù theå noùi ñaây laø moät trong nhöõng haïn cheá trong coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi ngaân haøng hieän nay. Keát luaän chöông II: Caùc phaân tích vaø nhaän xeùt treân coù theå thaáy raèng coâng taùc quaûn trò tín duïng cuûa NHNT Ñoàng Nai vaãn chöa phaùt huy hieäu quaû, laøm cho hoaït ñoäng tín duïng taïi ngaân haøng trôû neân bò ñoäng, giaûm moät phaàn khaû naêng thích öùng vôùi cô cheá thò tröôøng cho caû chính ngaân haøng vaø cho doanh nghieäp vay voán. Ñoù chính laø nhöõng maët haïn cheá ñoøi hoûi NHNT Ñoàng Nai hoøan thieän hôn trong thôøi gian tôùi. 47 CHÖÔNG III: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NHAÈM HOAØN THIEÄN COÂNG TAÙC QUAÛN TRÒ RUÛI RO TAÏI NHNT ÑOÀNG NAI. 3.1. Ñònh höôùng phaùt trieån cuûa NHNT Ñoàng Nai trong nhöõng naêm tôùi. 3.1.1 Döï baùo phaùt trieån cuûa NHNT Ñoàng Nai. Vôùi nhöõng thaønh töïu phaùt trieån veà kinh teá - xaõ hoäi cuûa Ñoàng nai trong thôøi gian qua, coù theå thaáy raèng: Ñoàng Nai naèm trong vuøng phaùt trieån kinh teá troïng ñieåm phía Nam, coù nhieàu khu coâng nghieäp taäp trung, hieän ñaïi, laø moät trong nhöõng ñòa phöông daãn ñaàu trong vieäc thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi, toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa Ñoàng Nai trong nhöõng naêm qua luoân cao hôn so vôùi möùc taêng chung cuûa caû nöôùc. Nhöng caùc ngaønh dòch vuï coøn chöa phaùt trieån, nhu caàu söû duïng dòch vuï Ngaân haøng vaø voán hoaït ñoäng cho caùc doanh nghieäp thuoäc caùc khu coâng nghieäp raát lôùn nhöng caùc ngaân haøng treân ñòa baøn chæ môùi tieáp caän phuïc vuï vaø ñaùp öùng moät phaàn raát nhoû. Ñaõ vaø ñang coù nhieàu Ngaân haøng nöôùc ngoøai tham gia hoaït ñoäng vaø caïnh tranh gay gaét, caùc Ngaân haøng naøy coù öu theá veà maïng löôùi hoaït ñoäng roäng khaép, toå chöùc toát caùc dòch vuï. Trong khi ñoù, keát quaû hoaït ñoäng tín duïng cuûa NHNT Ñoàng nai taïi ñòa baøn trong nhöõng naêm vöøa qua chuû yeáu taäp trung vaøo cho vay caùc doanh nghieäp (chieám 92% toång dö nôï), cho vay caùc hoä gia ñình (baùn leû) chæ chieám 8% toång dö nôï. Hoïat ñoäng huy ñoäng voán töø caùc TCKT chieám khoaûng 79%, coøn huy ñoäng voán töø daân cö (tieát kieäm,..) chæ chieám 21% toång huy ñoäng voán taïi ñòa phöông. Chi phí laõi suaát huy ñoäng bình quaân ñaàu vaøo VND töø daân cö khoaûng 6.67%/naêm, trong khi huy ñoäng töø TCKT laø 3.59%/naêm. Do vaäy, döï baùo cho xu höôùng phaùt trieån saûn phaåm ngaân haøng trong thôøi gian tôùi taïi Ñoàng Nai seõ raát lôùn. 48 3.1.2 Ñònh höôùng muïc tieâu phaùt trieån cuûa NHNT Ñoàng Nai. Do ñaëc ñieåm hoaït ñoäng cuûa NHNT Ñoàng Nai trong thôøi gian qua nhö: Maïng löôùi hoaït ñoäng coøn chöa roäng khaép, nhaân löïc coøn ít. Trong khi coâng ngheä taïi NHNT laø coâng ngheä ngaân haøng hieän ñaïi, keát noái Online. Uy tín heä thoáng Vietcombank trong nöôùc vaø quoác teá. Do vaäy, ñònh höôùng muïc tieâu phaùt trieån laø taäp trung vaøo ñoái töôïng laø caùc doanh nghieäp thuoäc caùc khu coâng nghieäp treân ñòa baøn (tín duïng, tieàn göûi, ...), ñoàng thôøi, ñoái vôùi maûng dòch vuï Ngaân haøng baùn leû, taäp trung phaùt trieån dòch vuï ATM ñeå thu huùt nguoàn voán nhaøn roãi trong daân cö. Trong khi ñoù, cho vay baùn leû neân taäp trung vaøo caùc ñoái töôïng daân cö baäc trung vaø caùc saûn phaåm chuaån nhö chovay mua xe OÂtoâ, cho vay mua nhaø, ñaát döï aùn, cho vay du hoïc...Cuï theå: 3.1.2.1 Ñoái töôïng khaùch haøng vaø saûn phaåm: Vò trí ñòa lyù vaø cô sôû haï taàng cuaû Ñoàng Nai phuø hôïp vôùi phaùt trieån coâng nghieäp nhöng khoâng thuaän lôïi cho caùc hoaït ñoäng thöông maïi, dòch vuï vaø du lòch. Do vaäy NHNT Ñoàng Nai caàn xem caùc doanh nghieäp taïi caùc khu coâng nghieäp taäp trung laø ñoái töôïng chuû yeáu. Noùi caùch khaùc, khaùc vôùi ngaân haøng taïi caùc thaønh phoá lôùn, NHNT Ñoàng Nai taäp trung vaøo hoaït ñoäng baùn buoân laø chuû yeáu. Saûn phaåm chuû yeáu laø caùc dòch vuï ngaân haøng daønh cho caùc khaùch haøng laø coâng ty. Beân caïnh ñoù, do löôïng coâng nhaân taäp trung ñoâng ñaûo taïi caùc khu coâng nghieäp taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc môû roäng maïng löôùi theû ATM. 3.1.2.2 Muïc tieâu huy ñoäng voán: NHNT Ñoàng Nai khoâng coù caùc lôïi theá maïng löôùi taïi caùc khu daân cö, neân muïc tieâu huy ñoäng voán caàn taäp trung khai thaùc caùc theá maïnh veà coâng ngheä, chaát löôïng saûn phaåm dòch vuï, ñaëc bieät trong caùc lónh vöïc quan heä kinh teá ñoái ngoaïi …. cuï theå: 49 • Taäp trung cuûng coá vaø phaùt trieån maïnh hôn nöõa caùc öu theá trong thanh toaùn quoác teá, trong kinh doanh mua baùn ngoaïi teä ñeå thu huùt khaùch haøng thoâng qua vieäc quaûng baù hình aûnh, naâng cao chaát löôïng vaø giaûm phí thanh toaùn. • Xaây döïng moät maïng löôùi caùc maùy ATM taïi caùc khu daân cö, khu thöông maò höôùng tôùi ñoái töôïng laø coâng nhaân vieân taïi caùc khu coâng nghieäp. • Cung caáp tín duïng - dòch vuï thanh toaùn - kinh doanh ngoaïi teä - tieàn gôûi hoã trôï laãn nhau, taïo ñieàu kieän vaø tieàn ñeà hình thaønh caùc goùi saûn phaåm hoaøn chænh. • Thöïc hieän linh hoaït veà kyø haïn, laõi suaát vaø hình thöùc huy ñoäng voán theo phöông thöùc caù bieät hoaù caùc saûn phaåm theo töøng khaùch haøng cuï theå. • Phaùt trieån theâm caùc saûn phaåm môùi phuø hôïp thò hieáu keá hoaïch nhö taøi khoaûn tieát kieäm tích luõy, tieát kieäm coù döï thöôûng, tieát kieäm chuyeån nhöôïng…. 3.1.2.3 Muïc tieâu hoïat ñoäng•Tín duïng: Beân caïnh vieäc giöõ caùc khaùch haøng lôùn, truyeàn thoáng, thöïc hieän chuû tröông môû roäng ñaàu tö cho caùc khaùch haøng laø doanh nghieäp vöøa vaø nhoû taïi caùc khu coâng nghieäp nhaèm muïc ñích laø phaân taùn ñaàu tö. Taäp trung ñaàu tö cho caùc ngaønh haøng coù khaû naêng caïnh tranh cao vaø nhieàu tieàm naêng phaùt trieån nhö: Cheá bieán thöùc aên gia suùc; Cheá bieán thöïc phaåm; Saûn xuaát vaät lieäu phuïc vuï saûn xuaát cô khí cheá taïo vaø xaây döïng; Daøy da; May maëc; Cô khí; Ñaàu tö kinh doanh cô sôû haï taàng khu coâng nghieäp, khu daân cö; Ngaønh saûn xuaát giaáy; Cheá bieán goã…. Laø nhöõng ngaønh maø saûn phaåm coù khaû naêng caïnh tranh cao, thò tröôøng roäng lôùn vaø coøn nhieàu ñieàu kieän phaùt trieån toát. 50 3.2. Moät soá giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän coâng taùc quaûn trò ruûi ro taïi NHNT Ñoàng Nai. 3.2.1 Nhoùm giaûi phaùp veà daáu hieäu caûnh baùo trong hoïat ñoäng quaûn trò ruûi ro tín duïng. Ñeå hoaït ñoäng quaûn trò ruûi ro coù hieäu quaû, giaûm thieåu toån thaát coù theå xaûy ra, NHNT Ñoàng Nai caàn chuù troïng caùc giaûi phaùp lieân quan ñeán caùc khoaûn nôï coù vaán ñeà. Trong ñoù, caùc daáu hieäu caûnh baùo caàn ñeà caäp coù hai nhoùm chính sau ñaây: • Nhoùm daáu hieäu nôï vaán ñeà lieân quan ñeán moái quan heä ngaân haøng; • Nhoùm daáu hieäu nôï vaán ñeà lieân quan ñeán moái quan heä ngoaøi ngaân haøng. 3.2.1.1 Nhoùm daáu hieäu lieân quan ñeán moái quan heä ngaân haøng Ñaây laø nhoùm daáu hieäu deã nhaän bieát nhaát, coù taùc ñoäng tröïc tieáp, vôùi toác ñoä nhanh vaø trong khoaûng thôøi gian ngaén tôùi chaát löôïng tín duïng, coù theå chuyeån töø traïng thaùi bình thöôøng leân caáp ñoä ruûi ro cao, do ñoù ñoøi hoûi nhöõng phaûn öùng mau leï, tích cöïc vaø hieäu quaû. Nhoùm naøy coøn goïi laø daáu hieäu caûnh baùo sôùm, bao goàm möôøi hai daáu hieäu sau: (1) Trì hoaûn hoaëc gaây khoù khaên, trôû ngaïi ñoái vôùi ngaân haøng trong quaù trình kieåm tra theo ñònh kyø hay ñoät xuaát tình hình söû duïng voán vay, taøi chính, hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh maø khaùch haøng khoâng giaûi thích moät caùch thuyeát phuïc. (2) Chaäm göûi hoaëc trì hoaõn göûi caùc baùo caùo taøi chính theo yeâu caàu maø khoâng giaûi thích thuyeát phuïc. (3) Ñeà nghò gia haïn hoaëc ñieàu chænh kyø haïn nhieàu laàn khoâng roõ lyù do chính ñaùng. (4) Söï suùt giaûm baát thöôøng soá dö taøi khoaûn tieàn göûi taïi ngaân haøng. (5) Chaäm thanh toaùn caùc khoaûn laõi ñeán haïn. 51 (6) Thanh toaùn nôï goác khoâng ñaày ñuû, ñuùng haïn. (7) Möùc ñoäâ vay thöôøng xuyeân gia taêng, yeâu caàu caùc khoaûn vay vöôït nhu caàu döï kieán. (8) Taøi saûn ñaûm baûo khoâng ñuû tieâu chuaån. (9) Coù daáu hieäu cho thaáy khaùch haøng trong chôø vaøo thu nhaäp baát thöôøng khoâng phaûi töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh chính hoaëc töø hoaït ñoäng ñöôïc ñeà xuaát trong phöông aùn xin vay. (10) Coù daáu hieäu tìm kieám söï taøi trôï nguoàn voán löu ñoäng töø nhieàu nguoàn, ñaëc bieät töø ñoái thuû caïnh tranh cuûa ngaân haøng. (11) Söû duïng taøi trôï ngaén haïn cho hoïat ñoäng trung daøi haïn. (12) Chaáp nhaän söû duïng caùc nguoàn taøi trôï giaù cao vôùi moïi ñieàu kieän. 3.2.1.2 Nhoùm daáu hieäu lieân quan ñeán moái quan heä ngoaøi ngaân haøng. Nhoùm daáu hieäu naøy coù taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán chaát löôïng tín duïng nhöng vôùi ñoä “treã” lôùn hôn. Caùc daáu hieäu naøy ñöôïc ruùt ra töø chính baûn thaân hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng vaø khoâng deã daøng nhaän bieát neáu thieáu söï quaûn lyù chaët cheõ saâu saùt cuûa caùn boä tín duïng. Nhoùm naøy bao goàm 9 daáu hieäu sau: (1) Ñoä leäch giöõa doanh thu hay doøng tieàn thöïc teá so vôùi möùc döï kieán khi khaùch haøng ñeà nghò caáp tín duïng. (2) Nhöõng thay ñoåi baát lôïi trong cô caáu voán, tyû leä thanh khoaûn hay möùc ñoä hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng, nhö: söï gia taêng ñoät bieán cuûa tyû leä nôï/voán chuû sôû höõu; tyû leä khaû naêng thanh toaùn nhanh vaø thanh toaùn töùc thôøi coù daáu hieäu suït giaûm lieân tuïc; giaûm caùc khoaûn phaûi traû vaø taêng nhanh caùc khoaûn phaûi thu, haøng toàn kho vôùi cöôøng ñoä lôùn, söï gia taêng khoâng caân ñoái veà tyû leä nôï thöôøng xuyeân, giaûm quyõ tieàn maët, taêng doanh thu nhöng giaûm lôïi nhuaän hoaëc khoâng coù….. 52 (3) Xuaát hieän ngaøy caøng nhieàu caùc chi phí baát hôïp lyù nhö phaùt trieån ñoät bieán chi phí quaûng caùo, tieáp khaùch… (4) Thay ñoåi thöôøng xuyeân cô caáu quaûn trò vaø ñieàu haønh. (5) Xuaát hieän baát ñoàng vaø maâu thuaån trong boä maùy quaûn trò vaø ñieàu haønh, tranh chaáp trong quaù trình quaûn lyù. (6) Khoù khaên trong quaûn lyù phaùt trieån saûn phaåm vaø dòch vuï môùi. (7) Xuaát hieän daáu hieäu hoäi chöùng hôïp ñoàng lôùn: Saün saøng töø boû caùc hôïp ñoàng nhoû nhöng coù khaû naêng thu ñöôïc tyû suaát lôïi nhuaän cao ñeå tìm kieám caùc hôïp ñoàng coù giaù trò lôùn vôùi caùc baïn haøng coù teân tuoåi ñuø lôïi nhuaän coù khaû naêng thaáp hôp; saün saøng caét giaûm lôïi nhuaän ñeå ñaït caùc hôïp ñoàng lôùn, theo ñuoåi chieán löôïc “muôïn thöông hieäu”, “nöôùc noåi thuyeàn noåi”. (8) Xuaát hieän hoäi chöùng saûn phaåm ñeïp: Maõi meâ theo ñuoåi saûn phaåm khoâng thích hôïp veà maët thôøi gian vaø naêng löïc hieän taïi maø khoâng chuù yù ñeán caùc yeáu toá khaùc. (9) Nhöõng thay ñoåi veà chính saùch cuûa nhaø nöôùc nhö taùc ñoäng cuûa thueá, xuaát nhaäp khaåu, thay ñoåi caùc bieán soá kinh teá vó moâ: tyû giaù, laõi suaát, thay ñoåi coâng ngheä saûn xuaát,… taùc ñoäng baát lôïi ñeán chieán löôïc, keá hoïach saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng. 3.2.2 Nhoùm giaûi phaùp veà xöû lyù khoaûn tín duïng, khi xuaát hieän daáu hieäu cuûa caùc khoaûn nôï coù vaán ñeà. Do taùc ñoäng cuûa daáu hieäu caûnh baùo ñeán chaát löôïng tín duïng laø tröïc tieáp vôùi möùc ñoä khoâng gioáng nhau, ñoái vôùi caùc daáu hieäu caûnh baùo töø xa, möùc ñoä taùc ñoäng töø töø vaø coù tính chaát daøi haïn hôn so vôùi daáu hieäu caûnh baùo sôùm. Vì vaäy caùc giaûi phaùp xöû lyù khoaûn tín duïng khi xuaát hieän caùc daáu hieäu caûnh baùo ñöôïc chia laøm 2 nhoùm: Nhoùm giaûi phaùp phoøng ngöøa vaø giaûi phaùp thanh lyù. 53 3.2.2.1 Giaûi phaùp phoøng ngöøa. Giaûi phaùp naøy ñeå öùng phoù vôùi nhoùm caùc daáu hieäu caûnh baùo töø xa. Chöùc naêng chính laø xeáp haïng, phaân loaïi, giaùm saùt danh muïc tính duïng. Coù theå khaúng ñònh, trong neàn kinh teá thò tröôøng, hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ñaõ raát soâi ñoääng, nhaïy caûm vaø bieán ñoåi khoân löôøng, nhöng hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng coøn soâi ñoäng vaø nhaïy caûm hôn. Treân theá giôùi hieän nay chöa coù moät chuaån möïc thoáng nhaát trong vieäc phaân loaïi vaø xeáp haïng danh muïc tín duïng, coâng vieäc naøy phuï thuoäc ñaëc thuø moâi tröôøng kinh teá vó moâ vaø moâi tröôøng kinh doanh cuûa töøng nöôùc. Tuy nhieân, veà cô baûn, vieäc xeáp haïng, phaân loaïi vaø giaùm saùt danh muïc tín duïng xin ñöôïc ñeà nghò maø NHNT xaây döïng caàn ñaït ñeán 5 muïc ñích chính: (1) Cho pheùp coù moät nhaän ñònh chung veà danh muïc tín duïng cuûa ngaân haøng; (2) Phaùt hieän sôùm caùc khoaûn tín duïng coù khaû naêng bò toån thaát hay ñi cheänh höôùng khoûi chính saùch tín duïng; (3) Coù moät chính saùch ñònh giaù tín duïng chính xaùc; (4) Xaùc ñònh roõ khi naøo thì caàn taêng cöôøng söï giaùm saùt hoaëc coù hoaït ñoäng ñieàu chænh khoaûn tín duïng vaø ngöôïc laïi; (5) Laøm cô sôû ñeå xaùc ñònh möùc döï phoøng ruûi ro. Cô sôû cuûa phöông phaùp xeáp haïng vaø phaân loaïi danh muïc tín duïng döïa treân nhöõng döõ lieäu ñaõ coù vaø taàm quan troïng cuûa töøng döõ lieäu, ñöôïc theå hieän qua caùc troïng soá tham gia vaøo quaù trình toång hôïp ñaùnh giaù. Nhìn chung ñaây laø coâng vieäc raát phöùc taïp, maát nhieàu thôøi gian, coâng söùc…… ñoøi hoûi phaûi coù söï tham gia cuûa nhieàu lónh vöïc chuyeân ngaønh 3.2.2.2 Nhoùm caùc giaûi phaùp thanh lyù. Ñoái vôùi nhoùm daáu hieäu caûnh baùo sôùm ñoøi hoûi ngaân haøng ñöa ra caùc quyeát saùch nhanh choùng vaø kòp thôøi nhaèm giaûm toái thieåu toån thaát coù theå coù. Ñeå ñaït 54 ñöôïc muïc tieâu naøy, tröôùc heát caàn leân keá hoaïch cuï theå, chi tieát veà vieäc gaëp gôõ khaùch haøng. Coù theå khaùi quaùt moâ hình “ngaên ngöøa vaø xöû lyù khoaûn tín duïng coù vaán ñeà”theo nhoùm giaûi phaùp thanh lyù qua sô ñoà sau: Sô ñoà 1: “Ngaên Ngöøa Vaø Xöû Lyù Khoaûn Tín Duïng coù vaán ñeà.” Ñeå ñaûm baûo vieäc gaëp gôõ khaùch haøng ñaït hieäu quaû cao, caùn boä quaûn lyù tín duïng phaûi nhanh choùng naém baét ñöôïc tình hình taøi chính, saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng, thoâng tin toùm taét veà lòch söû khoaûn tín duïng, caùc yeáu toá ruûi ro tieàm aån chính, caùc daáu hieäu, dieãn bieán gaàn nhaát….Treân cô sôû caùc thoâng tin naém ñöôïc, phoái hôïp vôùi boä phaän tín duïng raø soaùt, hoøan thieän laïi hoà sô tín duïng nhaèm ñaûm baûo tính hôïp leä veà maët phaùp lyù, tính ñaày ñuû veà maët hình thöùc, ñaëc bieät laø hoà sô cuûa taøi saûn ñaûm baûo. Khoaûn tín duïng coù vaán ñeà. Chuyeån boä phaän QLTD Leân keá hoaïch gaëp gôõ KH Laäp phöông aùn khaéc phuïc Thöïc thi phöông aùn khaéc phuïc Chuyeån laïi boä phaän tín duïng theo doõi bình thöôøng Neáu chaáp nhaän Neáu thaønh coâng Neáu khoâng thaønh coâng Chuyeån boä phaän Quaûn lyù Ruûi Ro Chuyeån boä phaän Quaûn lyù Ruûi Ro Neáu khoâng chaáp nhaän 55 Treân cô sôû buoåi gaëp gôõ khaùch haøng, caùn boä quaûn lyù tín duïng xaùc ñònh traùch nhieäm vaø khaû naêng thöïc hieän nghóa vuï taøi chính cuûa khaùch haøng, qua ñoù ñeà xuaát phöông aùn xöû lyù. Phöông aùn naøy phaûi thoûa maõn 4 ñieàu kieän sau: (1) Nhöõng ñaùnh giaù chính thöùc cuûa ngaân haøng veà nhöõng khoù khaên ñoái vôùi khoûan tín duïng. (2) Caùc bieän phaùp caàn thieát ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy; (3) Caùc hình thöùc tieán haønh caùc bieän phaùp neâu trong phöông aùn; (4) Keá hoïach veà thôøi gian maø caùc hoïat ñoäng naøy caàn ñaït ñöôïc. Tuøy thuoäc vaøo naêng löïc taøi chính, nguoàn voán vaø naêng löïc quaûn trò cuûa nhaân vieân ngaân haøng, cuõng nhö möùc ñoä khoù khaên, ruûi ro veà khoûan tín duïng, traùch nhieäm thöïc hieän nghóa vuï taøi chính ñaõ cam keát vôùi ngaân haøng vaø thieän chí cuûa khaùch haøng, cuõng nhö chi phí boû ra ñeå thöïc hieän vieäc xöû lyù so vôùi soá tieàn thu veà; thaùi ñoä cuûa caùc chuû nôï khaùc cuûa khaùch haøng; möùc ñoä nghieâm troïng cuûa khoaûn tín duïng xeùt theo khía caïnh, maø ngaân haøng seõ löïa choïn giaûi phaùp phuø hôïp. Xeáp theo caáp ñoä ruûi ro taêng daàn thì coù 8 giaûi phaùp ñöôïc ñeà nghò nhö sau: (1) Boå sung theâm taøi saûn ñaûm baûo; (2) Gia haïn, ñieàu chænh kyø haïn nôï, cô caáu laïi khoûan nôï; (3) Tö vaán cho khaùch haøng caùc giaûi phaùp ñaåy maïnh thu hoài caùc khoaûn phaûi thu chaäm traû, kieåm soùat haøng toàn kho thoâng qua giaûm giaù baùn hay taêng möùc chieát khaáu cho ñaïi lyù, tö vaán veà chieán löôïc saûn xuaát kinh doanh trong thôøi gian tôùi, thu heïp saûn xuaát kinh doanh… (4) Loïai boû moät soá hoïat ñoäng khoâng sinh lôïi; (5) Thöïc hieän ñaùnh giaù laïi saûn phaåm, thay ñoåi phöông thöùc baùn, taêng saûn phaåm môùi; (6) Baùn bôùt moät phaàn doanh nghieäp; (7) Cho vay theâm; Baùn nôï; 56 (8) Phaùt maïi taøi saûn ñaûm baûo, khôûi kieän. 3.2.3 Nhoùm giaûi phaùp nhaèm naâng cao chaát löôïng tín duïng taïi NHNT Ñoàng Nai. 3.2.3.1 Hoaøn thieän kyû thuaät thu hoài caùc khoûan nôï coù vaán ñeà. Neáu khoaûn tín duïng rôi vaøo nôï coù vaán ñeà (do hieän nay chöa ñuû khaû naêng ñeå phaân tích nguyeân nhaân), phaûi laäp töùc ñöa ra bieän phaùp cheá taøi coù tính phaùp lyù vaø ñôn ñieäu. Keát cuïc laø keát quaû khoâng cao, vaø nôï cho vay ñaõ khoâng quay veà. Do vaäy, giaûi phaùp ñeà nghò cho kyû thuaät thu hoài nôï theo hai böôùc sau: Böôùc 1: Phaân tích nguyeân nhaân : Xeùt xem nguyeân nhaân nôï coù vaán ñeà coù phaûi do löøa ñaûo hay do ruûi ro xaûy ra?. Neáu ruûi ro thì do ruûi ro gì? coù phaûi töø phía khaùch haøng khoâng?. Töø ñoù ñöa ra bieän phaùp öùng phoù vôùi töøng nguyeân nhaân cuï theå, bao goàm töø thaáp ñeán cao. Sau ñoù ñöa ra caùc bieän phaùp khai thaùc nhö: tö vaán cho khaùch haøng; khaéc phuïc nguyeân nhaân ñaõ phaùt hieän nhö: saùt nhaäp, baùn taøi saûn thu hoài nôï, thu heïp hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, thay ñoåi boä maùy nhaân söï; keùo daøi thôøi haïn cuûa khoaûn vay; giaûm hoaëc xoaù laõi suaát nhaèm tìm caùch "keùo" ñöôïc nôï goác vôùi thôøi haïn ñaõ ñònh; cho vay tieáp neáu doanh nghieäp coøn coù theå tin ñöôïc hoaëc doanh nghieäp chöùng toû khaû naêng phuïc hoài, ñieàu kieän kinh doanh toång quaùt, thuaän lôïi cho vieäc phuïc hoài. Böôùc 2: Ñöa ra caùc bieän phaùp thanh lyù bao goàm: Ngöng cho vay moät phaàn hay toaøn boä; chuyeån nôï quaù haïn vôùi laûi suaát cao theo luyõ tieán; thoâng baùo khaû naêng maát chi traû cho khaùch haøng; phaùt maûi taøi saûn ñaûm baûo; truy toá tröôùc toaø aùn. Caùc bieän phaùp thanh lyù coù möùc ñoä taêng daàn vaø ñöôïc aùp duïng tuyø töøng nguyeân nhaân vaø neân aùp duïng bieän phaùp khai thaùc tröôùc neáu khoâng coù keát quaû môùi aùp duïng bieän phaùp naøy. 3.2.3.2 Hoaøn thieän heä thoáng thoâng tin phuïc vuï cho vieäc ra quyeát ñònh trong quûan trò tín duïng. 57 Neáu heä thoáng thoâng tin khoâng ñuû döõ kieän hoaëc khoâng chính xaùc thì vieäc phaân tích ñoái vôùi khaùch haøng chæ döøng laïi ôû goùc ñoä lyù thuyeát. Nhö vaäy, heä thoáng thoâng tin kinh teá nhö moät söï khôûi ñaàu ñoái vôùi quyeát ñònh tín duïng cuûa ngaân haøng, vì theá, vieäc hoaøn thieän heä thoáng thoâng tin laø voâ cuøng caàn thieát vaø neân theo hai höôùng sau: Moät laø: Nguoàn thoâng tin tín duïng ngaân haøng, khoâng chæ ôû moät nguoàn naøo chaéc chaén ñöôïc maø phaûi caên cöù vaøo nhieàu nguoàn nhö: - Töø chính hoà sô cuûa khaùch haøng laø Baùo caùo taøi chính ñöôïc xaùc nhaän coù kieåm toaùn caùc caáp tuyø loaïi khaùch haøng. - Töø ñieàu tra taïi choã vôùi phöông phaùp khaùc nhau, tuøy ñoái töôïng ñieàu tra, cuï theå: phoûng vaán hoaëc töï ghi. Töø caùc noäi dung coù ñöôïc ngoaøi vieäc kieåm chöùng caùc soá lieäu, ñoä tin caäy cuûa voán, taøi saûn baûo ñaûm tín duïng vaø coù theå xaùc ñònh yeáu toá khoâng ñònh löôïng: khoâng khí vaên hoaù kinh doanh cuûa doanh nghieäp, thaùi ñoä, ñoäng cô vay, chaát löôïng ñieàu haønh… - Töø chöùng töø löu giöõ taïi ngaân haøng nhö chi tieát veà soá dö tieàn göûi, lòch söû caùc moùn vay tröôùc vaø töø phía khaùch haøng cuûa khaùch haøng (ñoái vôùi khaùch haøng môùi). - Nguoàn thoâng tin beân ngoaøi töø caùc toå chöùc tín duïng, töø caùc nhaø cung öùng, tieâu thuï saûn phaåm. Qua ñoù, ngaân haøng coù theå coù ñöïôc caùc vaán ñeà thanh toaùn, chaát löôïng, soá löôïng saûn phaåm cho ñeán söï tin caäy, uy tín vaø khaû naêng cuûa doanh nghieäp. Nguoàn thoâng tin töø trung taâm thoâng tin vaø phoøng ngöøa ruûi ro. Hai laø: Caàn hoaøn thieän heä thoáng thoâng tin taïi chính ngaân haøng: - Nguoàn thoâng tin töø baùo caùo taøi chính phaûi coù kieåm toaùn vaø ngaân haøng phaûi coù heä thoáng thoâng tin phaân tích baùo caùo taøi chính. 58 - Taøi lieäu phaân tích phaûi löu tröõ thoáng nhaát vaø coù qui luaät baét buoäc trong cho vay. - Khoâng neân quaù phuï thuoäc vaøo ñaùnh giaù taøi chính vì tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng coù theå thay ñoåi. 3.2.3.3 Naâng cao chaát löôïng tín duïng cuûa caùn boä tín duïng. Trong baát kyø moät doanh nghieäp hieän ñaïi naøo trong neàn kinh teá thò tröôøng ñeàu quan taâm ñeán coâng taùc ñaøo taïo vaø phaùt trieån con ngöôøi, vì con ngöôøi laø neàn taûng cuûa söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. Ñeå hoaøn thieän coâng taùc quaûn trò hoïat ñoäng kinh doanh ngaân haøng noùi chung vaø hoïat ñoäng quaûn trò ruûi ro tín duïng noùi rieâng, ñoøi hoûi NHNT Ñoàng Nai cuõng phaûi ñaëc bieät heát söùc quan taâm ñeán vaø coi troïng yeáu toá con ngöôøi. NHNT Ñoàng Nai caàn toå chöùc caùc khoùa ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi nhaèm naâng cao chaát löôïng tín duïng cho ñoäi nguõ CBTD caû veà trình ñoä vaø phaåm chaát ñaïo ñöùc, bieát xöû lyù coâng vieäc nhanh choùng chính xaùc; phaân tích thaåm ñònh toát ñeå ra quyeát ñònh cho vay ñuùng ñaén, vöøa ñaùp öùng nhu caàu phuïc vuï khaùch haøng vöøa ñaûm baûo an toaøn voán tín duïng cho ngaân haøng. Theo ñoù, CBTD khoâng chæ thöïc hieän toát nghieäp vuï chuyeân moân maø coøn gioûi ôû coâng taùc: marketing, tö vaán cho khaùch haøng. 3.2.4 Giaûi phaùp öôùc tính toån thaát tín duïng coù döï lieäu (Expected Loss). Khi noùi ñeán ruûi ro tín duïng, caùc ngaân haøng ñeàu ñaõ xaùc ñònh cho mình laø khi ñaõ cho vay thì ñeàu tính toaùn vaø chaáp nhaän moät möùc ruûi ro coù theå xaûy ra ñoái vôùi moùn vay maø ngaân haøng ñoàng yù ñaàu tö. Trong hoïat ñoäng tín duïng, ngöôøi ta thöôøng nhaéc ñeán hai loaïi toån thaát trong cho vay coù theå xaûy ra: toån thaát coù döï lieäu (Expected Loss) vaø toån thaát khoâng coù döï lieäu (unexpected loss). 59 Toån thaát khoâng döï lieäu laø toån thaát xaûy ra baát ngôø, hoaøn toaøn naèm ngoaøi döï kieán cuûa ngaân haøng. Ñeå öùng phoù vôùi toån thaát khoâng döï lieäu, ngaân haøng phaûi coù tieàm löïc veà voán. Maëc duø caùc toån thaát khoâng döï lieäu coù aûnh höôûng quan troïng ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng, nhöng trong quaûn lyù ruûi ro, ngöôøi ta thöôøng quan taâm nhieàu hôn toån thaát coù döï lieäu. Vì ngaân haøng haàu nhö khoâng kieåm soaùt caùc toån thaát khoâng döï lieäu, nhöng laïi hoaøn toaøn kieåm soaùt ñöôïc toån thaát coù döï lieäu. Caùch ñôn giaûn ñeå tính toån thaát coù döï lieäu (Expected Loss - EL) laø caên cöù vaøo möùc toån thaát tín duïng bình quaân xaûy ra trong moät naêm tröôùc ñoù, coù caân nhaéc caùc thay ñoåi veà thò tröôøng, veà tieàm löïc cuûa ngaân haøng.… Do vaäy, NHNT Ñoàng Nai coù theå tieáp caän toån thaát coù döï lieäu theo phöông phaùp môùi, ñoù laø laäp moâ hình tính toaùn döïa treân heä thoáng cô sôû döï lieäu noäi boä (Internal Ratings Based approach- IRB), theo coâng thöùc sau: o Theo soá tieàn: EL= PD*ED*LGD o Theo tyû leä %: EL%=PD*LG Trong coâng thöùc naøy coù boán thoâng soá chính caàn quan taâm: (1) Xaùc suaát khoâng traû nôï (Probability of Default - PD) laø xaùc suaát khaùch haøng khoâng traû ñöôïc nôï trong voøng moät naêm; (2) Toång dö nôï cuûa khaùch haøng taïi thôøi ñieåm khaùch haøng khoâng traû ñöôc nôï (Exposuse At Default -EAD); (3) Tyû troïng toån thaát öôùc tính (Loss Given Default - LGD) laø tyûø troïng maø phaàn voán ngaân haøng döï tính seõ bò maát treân toång dö nôï cuûa khaùch haøng khoâng traû ñöôc nôï; (4) Kyø haïn cuûa khoaûn vay (Maturity-M): Vôùi moãi moät kyø haïn xaùc ñònh, toån thaát coù theå döï lieäu EL coù theå ñöôïc tính toaùn khaùc nhau. 60 Coù moät khaùi nieäm caàn ñöôïc chuù yù laø “tình traïng khoâng traû ñöôïc nôï cuûa khaùch haøng –Default”. Thoâng thöôøng, tình traïng khoâng traû ñöôïc nôï xaûy ra khi xuaát hieän ít nhaát moät trong caùc daáu hieäu sau: - Ngaân haøng xaùc ñònh raèng khaùch haøng khoù coù khaû naêng traû toaøn boä khoaûn nôï (goàm goác, laõi, phí); - Ngaân haøng ñaõ xeáp khoaûn vay vaøo danh muïc nôï xaáu; - Ñaõ quan heä hôn 90 ngaøy nhöng khaùch haøng vaãn chöa traû; - Khaùch haøng ñaõ laøm thuû tuïc tuyeân boá phaù saûn. Do ñoù vieäc xaùc ñònh möùc ñoä toån thaát phuï thuoäc raát nhieàu vaøo “tình traïng khoâng theå traû ñöôïc nôï “. Khoâng ít tröôøng hôïp vieäc xaùc ñònh moät khaùch haøng khoâng traû ñöôïc nôï theo moät trong nhöõng daáu hieäu treân coù theå ñöa ra möùc toån thaát baèng 0, töùc laø ngaân haøng khoâng chòu baát kyø khoaûn toån thaát naøo. Sau ñaây laø caùc yeáu toá chính trong caùc coâng thöùc treân: Yeáu toá 1: Xaùc suaát khoâng traû ñöôïc nôï (Probability of Default - PD): Cô sôû tính xaùc suaát naøy laø caùc soá lieäu veà caùc khoaûn nôï trong quaù khöù cuûa khaùch haøng, bao goàm caùc khoaûn nôï ñaõ traû, nôï trong haïn vaø nôï khoâng thu hoài ñöôïc. Ñeå tính toaùn xaùc suaát naøy ñoøi hoûi caùc ngaân haøng phaûi coù soá lieäu dö nôï cuûa khaùch haøng trong voøng 5 naêm. Caùc soá lieäu thoâng thöôøng ñöôïc xeáp thaønh 3 nhoùm: - Nhoùm 1: Nhoùm soá lieäu taøi chính: Soá lieäu taøi chính cuûa khaùch haøng ñaùnh giaù cuûa caùc toå chöùc xeáp haïng cuûa khaùch haøng. - Nhoùm 2: Nhoùm soá lieäu ñònh tính: Döõ lieäu veà ngaønh lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng, trình ñoä quaûn trò kinh doanh. - Nhoùm 3: Nhoùm döõ lieäu veà daáu hieäu caûnh baùo: caùc hieän töôïng xaûy ra khoâng thöôøng xuyeân, thöôøng baùo hieäu khaû naêng khoâng traû ñöôïc nôï cuûa khaùch haøng. 61 Ñeå tính ñöôïc xaùc suaát naøy, NHNT Ñoàng nai caàn phaûi caäp nhaäp döõ lieäu vaø xaây döïng moät moâ hình ñònh saün vaø coù theå tö vaán theâm töø beân ngoaøi ñeå hoaøn thieän moâ hình. Caên cöù vaøo xaùc suaát khoâng traû ñöôïc nôï, ngaân haøng coù theå xeáp haïng ñoä tin caäy cuûa khaùch haøng vaø thoâng qua xeáp haïng ngaân haøng coù theå öùng duïng höõu ích: ra quyeát ñònh hôïp lyù vieäc cho vay hay khoâng cho vay; xaùc ñònh möùc laõi suaát cho vay vôùi töøng khaùch haøng sao cho hôïp lyù vôùi ñoä tin caäy thaáp thì laõi suaát cao….. Sau khi xem xeùt cô caáu khaùch haøng xeáp haïng theo ñoä tin caäy, töø ñoù coù theå ñònh giaù chaát löôïng coâng vieäc cuûa boä phaän tín duïng ñeå coù ñieàu chænh phuø hôïp. Yeáu toá 2:Toång dö nôï cuûa khaùch haøng taïi thôøi ñieåm khaùch haøng khoâng traû ñöôc nôï (Exposuse at Default -EAD). Ñoái vôùi caùc khoaûn vay coù kyø haïn thì vieäc xaùc ñònh EAD khoâng coù gì khoù khaên, nhöng ñoái vôùi nhöõng khoaûn tín duïng theo haïn möùc, vieäc xaùc ñònh EAD phöùc taïp hôn: Ñoøi hoûi ngaân haøng cuõng phaûi thu thaäp döõ lieäu quaù khöù ñeå tính EAD treân moâ hình ñònh saün. EAD ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc sau: EAD=Dö nôï bình quaân + LEQ* Haïn möùc tín duïng chöa söû duïng bình quaân Trong ñoù: LEQ (Loan Equivalent Exposure) laø tyû troïng phaàn voán chöa söû duïng coù nhieàu khaû naêng khaùch haøng ruùt theâm taïi thôøi ñieåm khoâng traû ñöôïc nôï. Tích soá “LEQ*haïn möùc tín duïng chöa söû duïng” chæ phaàn dö nôï döï kieán seõ ñöôïc khaùch haøng ruùt theâm taïi thôøi ñieåm khoâng traû ñöôïc nôï ngoaøi möùc dö nôï bình quaân. Thoâng thöôøng taïi thôøi ñieåm khoâng traû ñöôïc nôï, khaùch haøng thöôøng coù xu höôùng ruùt voán vay tôùi möùc gaàn xaáp xó vôùi haïn möùc tín duïng ñöôïc caáp. Nhö vaäy: - EAD cho thaáy söï nguy hieåm cuûa khaùch haøng tìm caùch nhanh choùng ruùt theâm voán vay khi nhaän thaáy nguy cô khoâng theå traû ñöôïc nôï cuûa mình. - Ngöôøi ta cho raèng, khi tình hình taøi chính xaáu ñi, khaùch haøng gaëp khoù khaên trong vieäc huy ñoäng caùc nguoàn voán vaø thöôøng tìm caùch ruùt theâm 62 tieàn vay ñeå phuïc vuï nhu caàu chi traû. Neáu coù quy ñònh trong hôïp ñoàng tín duïng thì ngaân haøng cuõng coù theå töï baûo veä mình thoâng qua caét giaûm haïn möùc tín duïng, moät khi ngaân haøng nhaän thaáy nguy cô khoâng traû ñöôïc nôï cuûa khaùch haøng. Veà thöïc chaát, LEQ seõ ñöôïc xaùc ñònh töø cuoäc ñua giöõa khaùch haøng vaø ngaân haøng. Neáu khaùch haøng nhanh hôn LEQ seõ cao, ngöôïc laïi LEQ seõ thaáp. - Moät yeáu toá cuõng aûnh höôûng LEQ laø kyø haïn tín duïng. Thôøi gian ñeán ngaøy ñaùo haïn caøng daøi thì LEQ seõ cao. Ngoaøi ra, cuõng caàn xem caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán LEQ nhö: loaïi hình kinh doanh cuûa khaùch haøng, khaû naêng cuûa khaùch haøng tieáp caän thò tröôøng taøi chính ñeå mua baùn caùc giaáy tôø coù giaù, tyû leä dö nôï söû duïng so vôùi haïn möùc,.. Yeáu toá 3: Tyû troïng toån thaát öôùc tính (Loss Given Default - LGD). LGD khoâng chæ bao goàm toån thaát khoaûn vay maø coøn caû laõi suaát ñeán haïn nhöng khoâng thanh toaùn ñöôïc vaø caùc chi phí khaùc lieân quan ñeán vieäc xöû lyù nôï. LGD ñöôïc tính toaùn nhö sau: LGD =(EAD-soá tieàn coù theå thu hoài)/EAD Trong ñoù soá tieàn coù theå thu hoài bao goàm caùc khoaûn tieàn maø khaùch haøng traû vaø tieàn thu töø xöû lyù taøi saûn ñaûm baûo. Coù 3 caùch chuû yeáu ñeå xaùc ñònh tyû troïng toån thaát öôùc tính (LGD): (1) Xaùc ñònh LGD döïa vaøo thò tröôøng: Neáu caùc khoaûn tín duïng coù theå ñöôïc mua baùn treân thò tröôøng, ngöôøi ta coù theå xaùc ñònh LGD cuûa moät khoaûn tín duïng caên cöù vaøo giaù cuûa khoaûn tín duïng ñoù moät thôøi gian ngaén sau khi noù ñöôïc xeáp vaøo dieän khoâng traû ñöôïc nôï. Giaù cuûa khoaûn tín duïng seõ laø öôùc tính cuûa thò tröôøng veà toång giaù trò hieän taïi cuûa taát caû caùc luoàng tieàn coù theå thu hoài töø khoaûn tín duïng trong töông lai. 63 (2) Xaùc ñònh LGD caên cöù vaøo vieäc xöû lyù khoaûn tín duïng khoâng traû ñöôïc nôï. Phöông phaùp naøy thöôøng phöùc taïp hôn phöông phaùp caên cöù thò tröôøng. Khi aùp duïng phöông phaùp naøy, NHNT caàn xaùc ñònh caùc luoàng tieàn trong töông lai, khoaûn thôøi gian döï kieán seõ thu ñöôïc luoàng tieàn, vaø chieát khaáu caùc luoàng tieàn. (3) Xaùc ñònh LGD caên cöù vaøo giaù caùc traùi phieáu nhieàu ruûi ro treân thò tröôøng. Tuy nhieân, phöông phaùp naøy chuû yeáu ñöôïc aùp duïng ñeå öôùc löôïng toån thaát döï tính cho caùc saûn phaåm treân thò tröôøng taøi chính. 3.2.5 Giaûi phaùp aùp duïng moâ hình ñònh giaù quyeàn choïn trong coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng. Trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, vieäc naâng cao khaû naêng caïnh tranh, giaûm ruûi ro trong tín duïng laø ñieàu heát söùc quan troïng. Vì theá vieäc nghieân cöùu vaø öùng duïng caùc moâ hình quaûn lyù ruûi ro tín duïng treân cô sôû nhöõng thaønh töïu cuûa khoa hoïc taøi chính laø heát söùc caàn thieát. Chính vì leõ ñoù, vieäc öùng duïng moâ hình ñònh giaù quyeàn choïn trong quaûn lyù ruûi ro tín duïng taïi NHNT Ñoàng Nai laø taát yeáu. Thoâng thöôøng khi moùn vay ñöôïc ñaàu tö, neáu khaùch haøng ñaàu tö voán vay coù hieäu quaû thì giaù trò taøi saûn khaùch haøng ñoù seõ taêng leân vaø dó nhieân laø hoï coù khaû naêng hoaøn traû voán cho ngaân haøng. Nhöng ngöôïc laïi, khoaûn vay seõ gaëp ruûi ro neáu khaùch haøng bò thua loã daãn ñeán phaù saûn. Ôû nöôùc ta, khi moät doanh nghieäp bò phaù saûn thöôøng bò nhaéc ñeán khía caïnh tieâu cöïc, coøn vôùi caùc nöôùc phaùt trieån, vieäc phaù saûn ñöôïc coi laø quyeàn cuûa doanh nghieäp khi gaëp hoaøn caûnh khoù khaên. Ñöùng döôùi goùc ñoä moät ngaân haøng, moät khoaûn tín duïng gioáng nhö moät giao dòch baùn quyeàn choïn (write a put option) treân taøi saûn cuûa beân ñi vay vaø giaù trò cuûa quyeàn choïn “vôõ nôï” (default) treân moät 64 moùn vay laø haøm soá cuûa 5 yeáu toá: thò giaù cuûa taøi saûn (A), möùc ñoä dao ñoäng cuûa noù (δ), caùc khoaûn nôï (L), laõi suaát (r), vaø kyø haïn nôï (t), ta coù coâng thöùc: Giaù trò quyeàn choïn vôõ nôï treân moät moùn vay=f(A, L, r, δ, t) Döïa theo phöông trình treân ta thaáy thò giaù (A) vaø ñoä dao ñoäng (δ) cuûa beân ñi vay khoâng theå xaùc ñònh tröïc tieáp ñöôïc maø ñöôïc xaùc ñònhgiaùn tieáp. Goïi giaù trò khoaûn vay OL, giaû söû moùn vay ñöôïc cho vay vôùi kyø haïn moät naêm. Neáu ñeán haïn, thò giaù taøi saûn cuûa beân ñi vay laø OA2 > OL thì beân vay saún saøng hoaøn traû moùn vay vaø thu vaøo moät phaàn lôïi nhuaän LA2. Tuy nhieân, neáu thò giaù taøi saûn cuûa beân ñi vay laø OA1 < OL thì beân vay seõ coù ñoäng cô tuyeân boá phaù saûn vaø chuyeån giao taøi saûn sang beân cho vay. Noùi caùch khaùc, beân ñi vay ñaõ thöïc hieän quyeàn choïn baùn treân taøi saûn cuûa mình. Vieäc quyeát ñònh phaù saûn seõ tuøy thuoäc vaøo khoaûng caùch giöõa thò giaù cuûa taøi saûn vaø ñieåm vôõ nôï “default point”. Muïc ñích cuûa ngaân haøng laø tính xaùc suaát maø thò giaù cuûa khaùch haøng rôi xuoáng thaáp hôn ñieåm vôõ nôï. Ñoà Thò soá 1 “Quan heä giöõa thò giaù taøi saûn vaø thu nhaäp”. Thu nhaäp O A1 L A2 Thò giaù taøi saûn Trong quûan lyù ruûi ro, chuùng ta cuõng caàn phaûi ñöùng töø goùc ñoä ngöôøi ñi vay ñeå hình thaønh moâ hình quaûn lyù ruûi ro tín duïng cuûa mình döïa treân quan heä giöõa thò giaù cuûa taøi saûn vaø thò giaù cuûa voán chuû sôû höõu cuõng nhö quan heä giöõa ñoä giao ñoäng trong thò giaù cuûa taøi saûn vaø thò giaù cuûa voán chuû sôû höõu ñeå hình thaønh neân 65 heä phöông trình vôùi 2 aån soá ñeå tìm ra thò giaù taøi saûn (A) vaø ñoä dao ñoäng (δ) cuûa noù. Sau ñoù tính ra taàn soá vôõ nôï döï tính cho ñoái töôïng vay voán (expected default frequenly-EDF). Vaøo ngaøy ñaùo haïn neáu OA2 >OL thì beân vay seõ hoaøn traû moùn vay vaø giöõ laïi (OA2-OL), ngöôïc laïi neáu thò giaù taøi saûn cuûa khaùch haøng nhoû hôn giaù trò moùn vay (OA1<OL) thì hoï seõ bò vôõ nôï vaø seõ phaùt maõi taøi saûn ñeå traû nôï vay ngaân haøng -ruûi ro beân ñi vay chæ giôùi haïn trong voán chuû sôû höõu OS. Thu nhaäp cuûa chuû sôû höõu vay voán cuõng töông töï nhö thu nhaäp töø mua quyeàn choïn mua (buy a call option) treân giaù trò taøi saûn cuûa ñôn vò vôùi giaù trò thöïc cuûa quyeàn choïn laø giaù trò cuûa khoaûn vay. Ñoà thò 2: “Ñoä dao ñoäng trong thò giaù taøi saûn vaø voán chuû sôõ höõu” Voán CSH -S O A1 L A2 Thò giaù taøi saûn Chuùng ta coù theå tieán haønh tính toaùn cuï theå nhö sau: (1) Xaùc ñònh thò giaù cuûa taøi saûn vaø ñoä dao ñoäng cuûa noù. Voán chuû sôû höõu ñöôïc coi laø töông töï nhö quyeàn choïn mua treân taøi saûn cuûa doanh nghieäp vôùi giaù trò thöïc hieän quyeàn choïn laø giaù trò soå saùch cuûa taát caû caùc moùn nôï cuûa doanh nghieäp. Thò giaù cuûa voán chuû sôû höõu vaø thò giaù cuûa taøi saûn coù quan heä: E=A*N(d1)-L*e-r.t *N(d2) (1) 66 E : thò giaù cuûa voán chuû sôû höõu; L: giaù trò soå saùch caùc khoûan nôï; A: thò giaù taøi saûn. d1=[Ln(A/L)+(r+δ2/2)T; d2=d1-δ*T1/2; δE=∆δ*A/E (2) Trong ñoù: δE: laø ñoä dao ñoäng cuûa voán chuû sôû höõu ∆: giaù trò ñaûm baûo vaø baèng N(d1) trong phöông trình (1) Giaûi heä phöông trình (1) vaø (2) ta tìm ñöôïc giaù trò cuûa taøi saûn A vaø ñoä dao ñoäng δE (2) Tính khoaûng caùch ñeán ñieåm vôõ nôï. Khoaûng caùch tôùi ñieåm vôõ nôï = thò giaù taøi saûn -ñieåm vôõ nôï thò giaù cuûa taøi saûn*ñoä dao ñoäng cuûa taøi saûn Ñieåm vôõ nôï chính laø giaù trò cuûa caùc khoaûn nôï ngaén haïn + ½ giaù trò caùc khoaûn nôï daøi haïn. (3) Tính xaùc suaát vôõ nôï: Laø xaùc suaát maø thò giaù cuûa taøi saûn rôi xuoáng thaáp hôn ñieåm vôõ nôï. Coù 3 nguoàn thoâng tin lieân quan ñeán xaùc suaát vôõ nôï cuûa doanh nghieäp: (i) Baùo caùo taøi chính: do ñöôïc laäp ñònh kyø neân chæ coù giaù trò lòch söû, trong khi döï baùo ruûi ro laø höôùng töông lai. Nhöng nhöõng gì trong quaù khöù cuõng coù aûnh höôûng ñeán töông lai moät möùc ñoä naøo ñoù. (ii) Thoâng tin thò tröôøng veà thò giaù coå phieáu vaø caùc moùn nôï (trong tröôøng hôïp traùi phieáu ñöôïc mua baùn treân thò tröôøng) ñöôïc xaùc laäp döïa treân söï phaân tích vaø kyø voïng vaøo trieån voïng cuûa doanh nghieäp, do ñoù noù mang tính ñònh höôùng töông lai. 67 (iii) Ñeå xaùc ñònh thò giaù coå phieáu caùc nhaø ñaàu tö coøn döïa vaøo ñaùnh giaù chuû quan cuûa mình veà trieån voïng vaø ruûi ro cuûa doanh nghieäp, caùc baùo caùo taøi chính vaø thoâng tin thò tröôøng khaùc. Vieäc aùp duïng moâ hình quyeàn choïn trong quaûn lyù ruûi ro trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, chæ coù theå xaùc ñònh chính xaùc ruûi ro vaø quaûn lyù ruûi ro thì ngaân haøng môùi toàn taïi vaø phaùt trieån. Caùc ngaân haøng hoaøn toaøn coù theå xaây döïng rieâng cho mình moät cô sôû döõ lieäu veà caùc doanh nghieäp ñaõ vôõ nôï trong quaù khöù vaø aùp duïng moâ hình naøy ñeå löôïng hoùa ruûi ro tín duïng cho töùng khaùch haøng cuï theå. 3.2.6 Hoaøn thieän vaø naâng cao vai troø thanh tra cuûa NHNN. Ñeå naâng cao vai troø cuûa coâng taùc thanh tra, NHNN caàn quan taâm ñeán caùc vaán ñeà sau: (i) Taêng cöôøng thanh tra, giaùm saùt töø NHNN, hoaøn thieän vaø ñoåi môùi coâng taùc thanh tra caû veà nghieäp vuï vaø nhaân vieân nhaèm naêng cao chaát löôïng thanh tra. (ii) Coâng taùc thanh tra phaûi xaùc ñònh troïng taâm, troïng ñieåm, ñaëc bieät chuù troïng thanh tra quaûn trò ñieàu haønh vaø chaát löôïng tín duïng.Trong thôøi gian qua, coâng taùc thanh tra môùi döøng ôû möùc phaùt hieän maø chöa kieân quyeát xöû lyù, daãn ñeán coâng taùc thanh tra bò choàng cheùo. (iii) Caùc cô cheá, qui cheá chöa ñoàng boä vaø saùt thöïc teá: tieâu chuaån ñaùnh giaù, phaân loaïi nôï xaáu, nôï toàn ñoïng veà trích laäp ruûi ro döï phoøng( môùi mang tính ñònh löôïng, chöa mang tính ñònh tính.) (iv) Baùm saùt tình hình hoaït ñoäng cuûa toå chöùc tín duïng ñeå sôùm phaùt hieän vaø ngaên chaën kòp thôøi caùc sai phaïm. (v) Ñoåi môùi vaø naâng cao chaát löôïng thanh tra, ñaëc bieät laø caùc nguoàn thanh tra taïi choã. 68 (vi) Taêng cöôøng ñoäi nguû caùn boä thanh tra. Thöïc hieän ngay vieäc chuyeån caùn boä thanh tra gioûi veà coâng taùc taïi thanh tra NHNN. 3.3. Moät soá kieán nghò khaùc. 3.3.1 Kieán nghò vôùi NHNT Trung öông. (i) Tieáp tuïc kieán nghò trình Chính Phuû vaø caùc Boä coù lieân quan veà nhöõng baát caäp trong vaên baûn phaùp lyù, qui ñònh, höôùng daãn,… laø cô sôû cho vieäc xöû lyù nôï coù vaán ñeà ñeå boå sung, ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi thöïc teá phaùt sinh. (ii) Taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra, kieåm toaùn noäi boä trong vieäc quaûn lyù vaø xöû lyù nôï xaáu, laøm roõ traùch nhieäm laøm phaùt sinh nôï xaáu, ñaëc bieät laø caùc khoaûn nôï do nguyeân nhaân chuû quan ñeå coù höôùng xöû lyù. (iii) NHNT caàn xaây döïng chính saùch ñaøo taïo nghieäp vuï môùi cho caùn boä baèng caùch: ñaõi ngoä, khuyeán khích caùc caùn boä ñaõ vaø ñang theo hoïc treân ñaïi hoïc; cöû caùn boä ñi hoïc caùc khoùa ñaøo taïo ngaén haïn lieân quan ñeán quaûn lyù tín duïng (iv) Chuù troïng vaø ñaåy nhanh hôn nöõa coâng taùc xöû lyù thu hoài nôï tröïc tieáp, thöôøng xuyeân raø soaùt laïi caùc khoaûn nôï, phaân loaïi, ñaùnh giaù khaû naêng thu hoài ñeå trieån khai caùc bieän phaùp thu hoài nôï. 3.3.2 Kieán nghò ñoái vôùi nhaø nöôùc. (i) Ñeà nghò chính phuû sôùm coù ban haønh quyeát ñònh cho pheùp NHNT tieáp tuïc xöû lyù caùc khoûan nôï toàn ñoïng do khaùch quan maø chöa coù ñuû hoà sô chôø hoaøn taát thuû tuïc giaûi theå, phaù saûn hoaëc thöïc teá KH khoâng coøn hoaït ñoäng töø laâu nhöng chöa ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn ra quyeát ñònh giaûi theå, phaù saûn. 69 (ii) Ñeà nghò NHNN kieán nghò caùc cô quan ban ngaønh hôïp taùc, hoå trôï vaø taïo ñieàu kieän cho NHNT xaùc nhaän tình traïng cuûa DN coù nôï toàn ñoïng. (iii) Chæ ñaïo caùc chuû nôï lôùn nhaát cuûa DN chuû ñoäng ñöùng ra laøm ñaàu moái toå chöùc tieán haønh ñaùnh giaù laïi nôï. (iv) Phoái hôïp, kieán nghò cô quan nhaø nöôùc coù lieân quan: toaø aùn, thi haønh aùn, boä, ngaønh, cô quan ñòa phöông taïo ñieàu kieän, cô cheá hoå trôï quaù trình thöïc hieän caùc bieän phaùp xöû lyù nôï toàn ñoäng cho ngaân haøng. Toùm laïi: Chöông 3 cuûa luaän vaên ñaõ ñeà nghò moät soá ñònh höôùng vaø muïc tieâu phaùt trieån cuûa NHNT Ñoàng Nai trong thôøi gian tôùi, ñoàng thôøi qua ñoù, luaän vaên neâu leân moät soá giaûi phaùp nhaèm haïn cheá vaø naâng cao hieäu quaûù quaûn trò ruûi ro tín duïng, phuø hôïp vôùi ñònh höôùng, muïc tieâu ñeà ra cho söï nghieäp phaùt trieån cuûa NHNT Ñoàng Nai 5, 10 ñeán 15 naêm tôùi. 70 PHAÀÂN KEÁT LUAÄN. Laø Ngaân Haøng Quoác Doanh chieám thò phaàn lôùn treân ñòa baøn tænh Ñoàng Nai, trong nhöõng naêm qua, NHNT Ñoàng Nai ñaõ goùp phaàn khoâng nhoû vaøo vieäc hoaøn thaønh caùc muïc tieâu kinh teá xaõ hoäi cuûa tænh. Trong neàn kinh teá thò tröôøng theo höôùng quoác teá hoaù ngaøy nay, söï taùc ñoäng cuûa caùc qui luaät kinh teá khaùch quan chaéc chaén coù taùc ñoäng ñeán hieäu quaû kinh doanh cuûa NHNT, do ñoù, hoaït ñoäng tín duïng - hoaït ñoäng chieám chuû yeáu trong ngaân haøng – seõ coù nhieàu cô hoäi toát, nhöng cuõng khoâng theå khoâng traùnh khoûi nhöõng toån thaát coù theå xaûy ra. Töø vieäc tieáp caän nhöõng lyù luaän cô baûn veà quaûn trò ruûi ro cuûa ngaân haøng trong neàn kinh teá thò tröôøng, so saùnh vôùi thöïc tieån vaø ñaùnh giaù hoaït ñoäng quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa NHNT Ñoàng Nai, luaän vaên ñaõ ñeà nghò 6 giaûi phaùp nhaèm giaûm thieåu ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng. Tuy nhieân, vieäc giaûm thieåu toái ña ruûi ro trong kinh doanh phaûi laø vaán ñeà ñöôïc quan taâm haøng ngaøy cuûa NHNT Ñoàng Nai ñeå naâng cao tính töï chuû, töï chòu traùch nhieäm cuûa mình. Noù ñoøi hoûi NHNT Ñoàng Nai caàn hoïach ñònh chieán löôïc cuï theå cuõng nhö phoái hôïp linh hoïat caùc giaûi phaùp ñaõ ñöôïc luaän vaên neâu ra ñeå ñaûm baûo an toaøn voán vay vaø ñaûm baûo tính hieäu quaû tröôùc söï ñoøi hoûi caáp thieát cuûa neàn kinh teá, cuõng nhö trong söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Luaän vaên coù theå coøn nhieàu thieáu soùt, raát mong söï ñoùng goùp yù kieán cuûa caùc Thaày coâ trong hoäi ñoàng vaø caùc baïn. Qua ñaây, toâi xin chaân thaønh caùm ôn thaày TS. Traàn Quang Quyeân, ngöôøi ñaõ taän tình giuùp ñôõ vaø höôùng daãn toâi hoøan thaønh luaän vaên naøy. 71 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO. 1. PTS. Nguyeãn Ñaêng Dôøn (1998), Tín Duïng Vaø Nghieäp Vuï Ngaân Haøng, NXB Thoáng keâ. 2. PTS. Leâ Vaên Teà (1999), Nghieäp Vuï Ngaân Haøng Thöông Maïi, NXB Thoáng Keâ. 3. PGS. PTS. Nguyeãn Vaên Teà, ThS. Nguyeãn Thò Xuaân Lieãu, Quaûn Trò Ngaân Haøng Thöông Maïi, NXB Thoáng Keâ. 4. GS. TS. Leâ Vaên Tö, Leâ Tuøng Vaân, Leâ Haûi Nam (2000), Ngaân Haøng Thöông Maïi, Nhaø Xuaát Baûn Thoáng keâ, Haø Noäi. 5. TS. Nguyeãn Vaên Tieán (1999), Quaûn Trò ruûi ro trong kinh doanh ngaân haøng -Nhaø Xuaát Baûn Thoáng Keâ, Haø Noäi. 6. TS. Nguyeãn Vaên Tieán (2003), Ñaùnh giaù vaø Phoøng Ngöøa ruûi ro trong kinh doanh ngaân haøng, Nhaø Xuaát Baûn Thoáng Keâ, Haø Noäi. 7. TS. Hoà Dieäu (2002), Quaûn Trò Ngaân Haøng, Nhaø Xuaát Baûn Thoáng Keâ, Haø noäi. 8. Taøi Lieäu chuyeân ñeà (2003), Quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoängngaân haøng, Trung Taâm Boài Döôõng Nghieäp Vuï Ngaân Haøng. 9. Luaät Ngaân Haøng Nhaø Nöôùc Vaø Luaät Caùc Toå Chöùc Tín Duïng. 10. Baùo caùo toång keát cuûa Ngaân Haøng Ngoaïi Thöông Vieät Nam naêm 2000, 2001, 2002, 2003. 11. Baùo caùo toång keát cuûa Ngaân Haøng Ngoaïi Thöông chi nhaùnh Ñoàng Nai naêm 2000, 2001, 2002, 2003. 12. Caùc baùo caùo hoaït ñoäng cuûa Ngaân Haøng Ngoaïi Thöông chi nhaùnh Ñoàng Nai naêm 2001, 2002, 2003. 72 13. Baùo caùo toång keát cuûa Ngaân Haøng Nhaø Nöôùc tænh Ñoàng Nai naêm 2002, 2003. 14. Thaønh Ñöùc (2003), “Nhöõng thaùch thöùc cuûa NHTM Vieät Nam trong caïnh tranh vaø hoäi nhaäp quoác teá”, Taïp chí ngaân haøng, soá 14. 15. Leâ Thò Anh Ñaøo (2000), “Kieåm Soaùt vaø Quaûn lyù ruûi ro trong kinh doanh ngaân haøng”, Taïp chí ngaân haøng– soá chuyeân ñeà. 16. Nguyeãn thò Hoàng Minh (2003), “Vaán ñeà ruûi ro hoaït ñoäng ngaân haøng vaø giaûi phaùp haïn cheá”, Taïp chí ngaân haøng, soá 13. 17. Ths. Leâ Ñöùc Thoï (2004), “Xaùc ñònh laõi suaát cho vay trong hoaït ñoäng tín duïng”, Thò Tröôøng Taøi Chính tieàn teä, thaùng 7. 18. Ths. Nguyeãn Ñoã Quoác Thoï (2003), “Aùp duïng Moâ Hình ñònh gaùi quyeàn choïn trong quaûn lyù tín duïng”, Taïp chí ngaân haøng, soá 11. 19. Ths. Hoaøng Huy Haø (2004), “Naâng cao chaát löôïng tín duïng ngaân haøng”, Thò Tröôøng Taøi Chính tieàn teä, thaùng 6. 20. Ths. Hoaøng Huy Haø (2004), “Giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng vaø giaûm thieåu ruûi ro tín duïng”, Taïp chí ngaân haøng, soá 7. 21. Huyønh Myõ Haûo (2004), “Phöông phaùp öôùc tính toån thaát tín duïng”, Taïp chí ñaàu tö – phaùt trieån, soá 97. 22. TS. Nguyeãn Thò Muøi (2000), “Quaûn lyù ruûi ro trong cho vay hôïp voán”, Taïp chí ngaân haøng, soá 7. 23. Nguyeãn Ñöùc Maïnh (2003), “Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng tín duïng ngaân haøng ñoái vôùi doanh nghieäp vöø vaø nhoû treân ñòa baøn TP.HCM”, Taïp chí ngaân haøng, soá 15. 24. Nguyeãn Xuaân Saûng (2003), “Moät soá giaûi phaùp haïn cheá nôï quaù haïn taïi NHNo&PTNT Quaûng Ninh”, Taïp chí ngaân haøng, soá 11. 73 25. Nguyeãn Khaéc Vieät Trung (2002), “Giaûi phaùp quaûn lyù ruûi ro thoâng qua coâng cuï daãn xuaát tín duïng cuûa caùc TCTD Vieät Nam”, Taïp chí ngaân haøng, soá 1+2. 26. Dennis G. Uyemura (1999), Risk Management Banking. 27. Joseph F. Sinky, JR (1998), Commercial Bank Financial Management. 28. George H. Hempel (1997), Bank Management. 29. Schuermann Til (1999), What do you know about loss given default? 30. Araten, Michel and Jacobs (2001), Loan equivalents for revoling credit and advised lines, RMA Journal.