Đề tài Một số Giải pháp thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu cà phê của công ty INTIMEX

Sở dĩ có được thành quả đó là bởi nhiều nguyên nhân, trước hết đó là nguồn lợi có được từ việc trồng cà phê. Cây cà phê là loại cây công nghiệp đặc sản của vùng nhiệt đới mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều nếu đem so với việc trồng các loại cây nông sản khác. Theo tính toán, việc trồng 1 ha cà phê thường mang lại giá trị kinh tế cao gấp 1,5 lần so với trồng 1 ha lúa và gấp từ 5 đến 10 lần so với việc trồng một số loại cây công nghiệp khác. Hơn nữa cùng với sự đổi mới nền kinh tế đất nước, chúng ta có nhiều cơ hội giao lưu buôn bán với thế giới bên ngoài hơn, hàng hóa của Việt Nam mà cụ thể là mặt hàng cà phê có điều kiện thâm nhập vào thị trường thế giới. Điều đó chính là động lực thúc đẩy ngành cà phê phát triển. Ngoài ra còn có một nguyên nhân hết sức quan trọng khác đó là sự nhạy cảm của những người trực tiếp tham gia sản xuất và xuất khẩu cà phê. Nhờ nắm bắt được nhu cầu thị trường thế giới cùng việc đẩy mạnh áp dụng kỹ thuật canh tác, chú trọng đầu tư thâm canh, tăng cường khai hoang nâng cao diện tích trồng cà phê mà năng suất cũng như sản lượng cà phê của Việt Nam đã tăng nhanh chóng trong những năm gần đây. Liên tục nhiều năm năng suất tăng rõ rệt từ 600-700 kg nhân/ ha nay đạt bình quân 1,4 tấn nhân/ ha, cá biệt có nơi 4- 4,5 tấn nhân/ ha. World Bank đánh giá năm 1996 năng suất cà phê vối (Robusta) của Việt Nam (1,48 tấn/ ha) xếp nhì thế giới, sau Costa Rica (1,6 tấn/ ha), trên Thái Lan (0,99 tấn/ ha). Cùng với năng suất, diện tích và sản lượng cà phê của Việt Nam cũng đang ở mức rất cao, có xu hướng tiếp tục tăng. Biểu 2: Sản xuất cà phê Việt Nam giai đoạn 1991 - 2000 Năm Chỉ tiêu 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Diện tích (1000 ha) 135,5 135,5 143 148,8 164,6 186 254 296 350 420 DT tăng so với niên vụ trước(1000 ha) 0 7,5 5,8 15,8 37,2 68 42 54 70 SL cà phê ( 1000 tấn) 82,5 131,4 145,2 179 212,5 235 362 400 420 600 SLtăng so với niên vụ trước(1000tấn) 48,9 13,8 33,8 33,5 22,5 127 38 20 180 Năng suất (tấn/ha) 0,61 0,97 1,02 1,20 1,29 1,26 1,43 1,35 1,20 1,43 NS tăng so với niên vụ trước (tấn/ha) 0,36 0,05 0,18 0,09 -0,03 0,17 -0,08 -0,15 0,23 (Nguån: Niªn gi¸m thèng kª ViÖt Nam 1991 - 2000) Qua b¶ng sè liÖu trªn chóng ta nhËn thÊy r»ng diÖn tÝch cµ phª VN t¨ng rÊt m¹nh vµ cßn tiÕp tôc t¨ng. §©y chÝnh lµ kÕt qu¶ tõ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn cµ phª cña chÝnh phñ trong kinh tÕ hé gia ®×nh, t­ nh©n kÕt hîp víi ®Çu t­ hç trî cña Nhµ n­íc qua c¸c ch­¬ng tr×nh ®Þnh canh, ®Þnh c­, phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc. Bªn c¹nh mÆt ®¸ng mõng, diÖn tÝch t¨ng m¹nh còng ph¶n ¸nh mét t×nh tr¹ng ®¸ng ng¹i ®ã lµ sù ph¸t triÓn v­ît tÇm kiÓm so¸t cña cµ phª trång míi.§©y lµ mét trë ng¹i trong c«ng t¸c chØ ®¹o kinh doanh xuÊt khÈu. Nh­ vËy nÕu nh­ trong c¶ thêi kú 100 n¨m ph¸t triÓn tíi n¨m 1985 ngµnh cµ phª ViÖt Nam míi ®¹t s¶n l­îng kho¶ng 12 ngµn tÊn th× trong c¸c n¨m cña thËp kû 90 mçi n¨m s¶n l­îng cµ phª cña ViÖt Nam ®Òu t¨ng hµng chôc ngµn tÊn, thËm chÝ tõ n¨m 96 tíi n¨m 97 s¶n l­îng ®· t¨ng 127 ngh×n tÊn. Tuy nhiªn ®ã míi chØ lµ nh÷ng con sè thÓ hiÖn bÒ næi cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam. Thùc tÕ cho thÊy mÆc dï ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng tù hµo trong viÖc n©ng cao diÖn tÝch, n¨ng suÊt, còng nh­ s¶n l­îng nh­ng chóng ta cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n trong c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt cµ phª sau thu ho¹ch. C¸c hé n«ng d©n hÇu nh­ chØ s¶n xuÊt theo h­íng tù ph¸t, Ýt cã chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u dµi, v× vËy c¸c vÊn ®Ò vÒ c«ng nghÖ, kü thuËt sau thu ho¹ch hÇu nh­ bÞ bá trèng, ®iÒu ®ã ®· lý gi¶i lý do t¹i sao trong thêi gian gÇn ®©y cµ phª ViÖt Nam kh«ng cßn ®­îc ®¸nh gi¸ cao vÒ chÊt l­îng nh­ tr­íc kia. Theo thèng kª vµo ®Çu niªn vô 94/95 c¸c n«ng tr­êng vµ c¸c héi n«ng d©n chØ míi ®¸p øng ®­îc kho¶ng 30% tæng s¶n l­îng cµ phª thu ho¹ch ®­îc ph¬i vµ sÊy kh« theo ®óng tiªu chuÈn kü thuËt. NghÜa lµ 70% cßn l¹i kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu kü thuËt vµ sù sót gi¶m vÒ chÊt l­îng sÏ lµ mét tÊt yÕu. §Õn n¨m 1997 tØ lÖ nµy nhÝch lªn 45% t­¬ng ®­¬ng 170.000 tÊn trong tæng sè 360.000 tÊn cµ phª cña c¶ n­íc. Nhê sù quan t©m vµ h­íng dÉn cña ngµnh cµ phª ®èi víi c¸c hé s¶n xuÊt ®¬n lÎ mµ tíi ®Çu n¨m 99 toµn ngµnh cµ phª ®· ®­îc ®Çu t­ m¸y mãc thiÕt bÞ ®¶m b¶o cho kho¶ng 70% s¶n l­îng cµ phª s¶n xuÊt ra ®¹t chÊt l­îng cao ®¸p øng ®ßi hái cña thÞ tr­êng quèc tÕ. Bªn c¹nh ®ã trong mét vµi n¨m gÇn ®©y chóng ta ®· cè g¾ng chuyÓn h­íng sang s¶n xuÊt cµ phª hßa tan nh»m ®­a s¶n phÈm tiªu dïng cuèi cïng tíi ng­êi tiªu dïng trong n­íc vµ ng­êi tiªu dïng quèc tÕ. KÕt qu¶, trong n¨m 98 chóng ta ®· s¶n xuÊt ®­îc kho¶ng 2100 tÊn vµ xuÊt khÈu gÇn 1000 tÊn, høa hÑn nh÷ng b­íc ph¸t triÓn míi trong t­¬ng lai. 1.2. T×nh h×nh xuÊt khÈu. Cïng víi nh÷ng thµnh tùu to lín mµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc trong thêi gian qua, lÜnh vùc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam còng ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn v« cïng quan träng. §ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn ®ã ngµnh cµ phª ®· thùc hiÖn sù kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß cña m×nh. Sù t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam kh«ng nh÷ng ®­îc nh×n nhËn trong néi t¹i nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc mµ cßn ®­îc c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­ ICO, ESCAP, ... c«ng nhËn. a. Kim ng¹ch, khèi l­îng, gi¸ c¶. Do s¶n xuÊt cµ phª trong n­íc ph¸t triÓn liªn tôc trong nhiÒu n¨m qua mµ khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu còng cã sù gia t¨ng m¹nh mÏ. Tõ chç mçi n¨m ViÖt Nam chØ xuÊt khÈu ®­îc 5 ®Õn 7 ngh×n tÊn cµ phª víi kim ng¹ch ch­a khi nµo v­îi qu¸ 10 triÖu USD Mü th× tíi nay ®· lµ mét trong n¨m mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ®Êt n­íc. Tõ n¨m 1994 kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam ®· v­ît qua con sè 400 triÖu USD, ®­a ViÖt Nam trë thµnh mét trong 3 n­íc xuÊt khÈu nhiÒu cµ phª nhÊt khu vùc ch©u Á - Thái Bình Dương là : Ấn Độ, Indonesia và Việt Nam . Biểu 3: Kim ngạch, khối lượng, giá xuất khẩu mặt hàng cà phê của Việt Nam trong giai đoạn 1990 - 1998. Năm Chỉ tiêu 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 Khối lượng (1000 tấn) 89,6 93,5 116,2 106 170 210 233 360 390,4 Giá cả (USD /tấn) 850 830 720 900 2.647 2.633 1.814 1.210 1.526 Kim ngạch (triệu USD ) 76,16 77,61 83,66 95,40 450,0 500,0 422,0 416,6 592,2 (Nguån: Tæng hîp tõ thêi b¸o kinh tÕ ) Qua b¶ng trªn chóng ta cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy kim ng¹ch vµ khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu trong thêi kú 90 - 97 ®­îc chia thµnh hai giai ®o¹n: 90 - 93 vµ 94 - 97. Trong giai ®o¹n ®Çu khèi l­îng xuÊt khÈu dao ®éng ë møc trªn d­íi 100 ngµn tÊn cßn kim ng¹ch trung b×nh kho¶ng 80 triÖu USD. Suèt nh÷ng n¨m nay tuy cã sù t¨ng tr­ëng trong xuÊt khÈu song sù t¨ng tr­ëng nµy lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ kh«ng x¶y ra ®ét biÕn nµo. Tuy nhiªn b­íc sang n¨m 1994 xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam thùc sù ®· cã b­íc nh¶y vät vÒ c¶ khèi l­îng còng nh­ kim ng¹ch, ®Æc biÖt kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª ®· t¨ng gÇn 500% tõ 95,4 triÖu USD lªn 450,0 triÖu USD. Trong khi ®ã, l­îng cµ phª xuÊt khÈu chØ t¨ng kho¶ng 150% tõ 106 ngµn tÊn lªn 170 ngµn tÊn, ®iÒu ®ã ®­îc gi¶i thÝch qua sù biÕn ®éng cña gi¸ cµ phª. Nh÷ng n¨m sau ®ã tuy khèi l­îng xuÊt khÈu ®· t¨ng liªn tôc lªn 210 ngµn tÊn n¨m 95, 233 ngµn tÊn n¨m 96 vµ 360 ngµn tÊn n¨m 97 nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª l¹i kh«ng hÒ t¨ng, thËm chÝ n¨m 97 cßn gi¶m xuèng 416,6 triÖu USD. N¨m 98 ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu ®­îc 390.405 tÊn cµ phª ®¹t kim ng¹ch 592.279 ngµn USD ®­a ViÖt Nam trë thµnh n­íc thø 3 vÒ xuÊt khÈu cµ phª trªn thÕ giíi, ngang víi Mªhic«, sau Braxin vµ Colombia. §ång thêi hiÖn nay ViÖt Nam còng lµ n­íc xuÊt khÈu cµ phª Robusta lín nhÊt thÕ giíi. b. ThÞ tr­êng. §Õn cuèi n¨m 1998 cµ phª ViÖt Nam ®· cã mÆt ë h¬n 50 n­íc vµ khu vùc l·nh thæ víi c¸c b¹n hµng chñ yÕu lµ Mü, §øc, Ph¸p , ... Tuy nhiªn ViÖt Nam chØ míi tham gia xuÊt khÈu cµ phª sang thÞ tr­êng Mü trong vßng 5 n¨m trë l¹i ®©y nh­ng hiÖn nay Mü ®· lµ b¹n hµng nhËp khÈu cµ phª lín nhÊt, trung b×nh hµng n¨m Mü nhËp khÈu kho¶ng 25% tæng khèi l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã c¸c n­íc thuéc liªn minh ch©u ¢u (EU) còng nhËp khÈu mét khèi l­îng kh¸ lín, nÕu tÝnh chung toµn bé khu vùc nµy th× l­îng nhËp khÈu ®· chiÕm h¬n 50% tæng khèi l­îng xuÊt khÈu, t­¬ng ®­¬ng kho¶ng 200 ngµn tÊn/n¨m. Ngßai ra thÞ tr­êng NhËt còng tiªu thô mét khèi l­îng ®¸ng kÓ cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Hµng n¨m NhËt nhËp kho¶ng 12.000 tÊn cµ phª tõ ViÖt Nam. Tuy vËy víi mét thÞ tr­êng cã møc nhËp khÈu trung b×nh hµng n¨m tíi trªn 5 triÖu bao th× ®©y thùc sù chØ lµ con sè khiªm tèn. Bªn c¹nh ®ã, ViÖt Nam cßn xuÊt khÈu cµ phª sang thÞ tr­êng mét sè n­íc thuéc khu vùc ch©u Á như Singapore, Hồng Kông, .... Trước đây các thị trường này đã từng là bạn hàng nhập khẩu cà phê chủ yếu của Việt Nam khi Việt Nam chỉ mới tham gia thị trường cà phê thế giới, nhưng hiện nay tỷ trọng xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang các nước này đang có xu hướng giảm sút. Dự báo trong thời gian tới xuất khẩu của cà phê Việt Nam vẫn sẽ tập trung chủ yếu vào một số thị trường lớn như Bắc Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) các thị trường khác vẫn sẽ đóng vai trò hỗ trợ nhằm đa dạng hóa thị trường cà phê xuất khẩu Việt Nam . 2. Tình hình buôn bán cà phê trên thế giới. Cùng với việc gia tăng về sản lượng tình hình buôn bán cà phê trên thị trường thế giới cũng trở nên nhộn nhịp hơn trong những thập kỷ trở lại đây. Cà phê và các sản phẩm từ cà phê dần có được vai trò quan trọng hơn trong mậu dịch thế giới, hàng năm kim ngạch buôn bán cà phê thế giới đã vượt quá còn số 10 tỉ đô la Mỹ, đưa nó trở thành một trong những mặt hàng nông sản đạt giá trị kim ngạch cao nhất trong thương mại thế giới. 2.1. Các nước xuất khẩu chủ yếu. Hiện nay, các nước sản xuất cà phê chủ yếu trên thế giới cũng đồng thời là những quốc gia xuất khẩu nhiều sản phẩm cà phê nhất. Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu cà phê của họ chưa tương xứng với lượng sản xuất cũng như xuất khẩu do các nước này còn có nhiều hạn chế về mặt kỹ thuật chế biến để có được những sản phẩm cà phê có chất lượng cũng như giá trị cao. Vì vậy mới có hiện tượng một số nước vừa là nhập khẩu vừa là nhà xuất khẩu lớn trên thị trường cà phê. Để hạn chế điều này và khẳng định hơn nữa chỗ đứng của mình trên thị trường xuất khẩu, trong một vài năm trở lại đây các nước xuất khẩu cà phê chủ yếu thuộc nhóm các nước đang phát triển đã cố gắng đẩy mạnh đầu tư về mặt công nghệ để hạn chế dần việc xuất khẩu những sản phẩm sơ chế có giá trị thấp, tăng cường sản xuất và xuất khẩu những chủng loại sản phẩm có chất lượng cao, đã qua tinh chế, không phải trải qua công đoạn sản xuất thuộc một nước phát triển thứ ba nhằm nâng cao kim ngạch xuất khẩu cà phê tương ứng với khối lượong. Biểu 4: Một số nước xuất khẩu cà phê chủ yếu trên thị trường thế giới (Đơn vị: triệu bao) Niên vụ Tên nước 1991 1992 1992 1993 1993 1994 1994 1995 1995 1996 1996 1997 1997 1998 Braxin 21,000 17,600 16,900 16,800 13,655 17,318 15,181 Colombia 15,400 14,500 12,700 10,300 12,900 10,900 10,776 Indonesia 4,000 4,500 5,500 3,900 6,195 5,833 4,725 Codivoa 3,500 4,900 3,400 2,400 2,600 3,500 4,571 Mexico 3,000 3,100 3,600 3,600 4,576 4,380 3,829 Uganda 2,013 2,010 2,980 2,238 4,150 4,230 2,928 Goatemala 3,200 4,300 3,400 3,300 3,720 4,000 3,765 Etiopia 0,699 1,160 1,332 1,321 1,300 1,200 2,017 Kenia 1,399 1,412 1,460 1,251 1,200 1,150 0,769 Việt Nam 1,100 2,200 2,700 2,500 3,883 6,000 5,983 Các nước khác 20,210 21,910 19,470 19,470 16,121 13,098 22,072 Thế giới 75,500 77,600 67,200 67,200 73,300 71,600 74,916 (Nguồn: Tổ chức cà phê thế giới - ICO) Qua bảng trên chúng ta có thể thấy trong những năm gần đây cà phê xuất khẩu trên thị trường thế giới không có những biến động lớn. Ngoại trừ niên vụ 94/95 lượng cà phê trao đổi giảm còn 67,2 triệu bao, còn những niên vụ còn lại hầu hết đều đạt trên 71 triệu bao, trong đó niên vụ cao nhất (92/93) đã đạt 77,6 triệu bao. Tuy nhiên, nếu xét cụ thể từng nước thì sản lượng xuất khẩu lại có những biến động đáng kể. Ví dụ: trong niên vụ 91/92 Braxin đã xuất khẩu tới 21 triệu bao, nhưng trong những niên vụ sau đó lượng xuất khẩu của nước này đã liên tục giảm sút, cho tới niên vụ 95/96 con số này chỉ còn 13,655 triệu bao, nhỉnh hơn Colombia chút ít, tới niên vụ 96/97 lượng xuất khẩu của Braxin mới có dấu hiệu phục hồi. Cũng như thế, lượng cà phê xuất khẩu của Colombia, một nước khác thuộc Châu Mỹ La Tinh cũng đã giảm 1/3, từ 15,4 triệu bao niên vụ 91/92 xuống còn 10,7 triệu bao nên vụ 97/98. Ngoại trừ hai trường hợp trên lượng xuất khẩu của tám nước còn lại hầu hết đều tăng trưởng dương, tuy mức độ có khác nhau. Trong số đó đáng chú ý nhất phải kể tới Việt Nam. Nếu như sản lượng xuất khẩu trong niên vụ 91/92 của Việt Nam mới chỉ dừng lại ở con số khiêm tốn là 1,1 triệu bao, đứng thứ 9 trong số 10 quốc gia xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới thì chỉ 4 năm sau Việt Nam đã xuất khẩu gần 4 triệu bao và tới niên vụ 96/97 Việt Nam đã xuất khẩu 6 triệu bao cà phê vươn lên đứng hàng thứ ba trên thế giới. 2.2. Các nước nhập khẩu chủ yếu. Nếu như các nước xuất khẩu cà phê chủ yếu trên thế giới đều là các nước đang phát triển thì các nước nhập khẩu chủ yếu đều là các quốc gia phát triển và đa phần trong số đó là các quốc gia thuộc nhóm công nghiệp phát triển (G7) như: Mỹ, Đức, Nhật, ... Bảng sau sẽ cho chúng ta thấy rõ tình hình nhập khẩu của các nước này trong thời gian gần đây: Biểu 5: Một số nước nhập khẩu cà phê chủ yếu trên thế giới. (Đơn vị: triệu bao) Năm Tên nước 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 Mỹ 22,937 19,324 16,169 17,104 19,434 19,834 18,526 Đức 13,907 13,526 13,674 12,806 13,577 14,356 9,754 Italia 4,595 5,594 5,555 5,387 5,607 5,703 4,912 Nhật 5,652 5,514 6,040 5,324 5,619 5,603 6,017 Pháp 6,660 6,531 6,486 6,246 6,695 6,724 5,320 Anh 3,047 3,173 3,395 2,782 3,113 3,104 2,674 Các nước khác 34,100 35,730 38,630 31,950 28,250 26,072 27,134 Thế giới 90,900 89,400 90,000 81,600 82,300 81,406 75,607 (Nguồn: Tổ chức cà phê thế giới - ICO) Như chúng ta thấy ở trên, tình hình nhập khẩu cà phê ở các nước nhập khẩu chủ yếu không có những biến động lớn như các nước xuất khẩu. Điều đó cho thấy nhu cầu tiêu dùng cũng như nhập khẩu cà phê trên thế giới tương đối ổn định và phụ thuộc nhiều vào năng lực sản xuất của các quốc gia xuất khẩu. Trong số các nước nhập khẩu nhiều cà phê nhất Mỹ luôn chiếm vị trí dẫn đầu với mức trên dưới 20 triệu bao, gần tương đương mức xuất khẩu của Braxin. Hiện nay, người Mỹ đang có xu hướng chuyển sang sử dụng các loại cà phê có chất lượng cao vì vậy lượng nhập khẩu cà phê hòa tan từ các nước khác đã giảm nhiều, thay vào đó lượng nhập khẩu cà phê hòa tan từ các nước khác đã giảm nhiều, thay vào đó lượng nhập khẩu cà phê hòa tan chưa qua chế biến lại tăng đáng kể nhằm phục vụ cho nhu cầu sản xuất các loại cà phê có chất lượng đặc biệt ở trong nước. Tiếp đó là Đức với mức nhập khẩu năm 1997 là 14,356 triệu bao. Các nước Nhật, Itailia, Pháp nhập khẩu lượng cà phê gần như nhau, khoảng trên dưới 6 triệu bao/năm. Đứng cuối cùng trong số các nước kể trên là Anh với lượng nhập khẩu hàng năm khoảng 3 triệu bao. So với các nước khác thuộc lục địa châu Âu thì người Anh tỏ ro không mặn mà với cà phê lắm, lượng tiêu thụ cà phê bình quân trên đầu người ở Anh thuộc vào diện thấp trên thế giới nếu so với các nước có cùng trình độ phát triển kinh tế. Ngoài ra các nước còn lại cũng chiếm khoảng 30% tổng nhu cầu nhập khẩu cà phê trên thế giới, cá biệt như năm 94 các nước này đã nhập khẩu tới 38,63 triệu bao trên tổng số 90 triệu bao tòan thế giới (tương đương gần 43%). IV- THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨU CÀ PHÊ CỦA CÔNG TY INTIMEX. Cũng giống như tình trạng chung của hoạt động xuất khẩu Việt Nam những năm trước đây, hoạt động xuất khẩu của công ty INTIMEX nói chung và xuất khẩu cà phê nói riêng trong thời gian đó cũng đều tập trung vào thị trường Đông Âu và Liên Xô cũ. Hàng năm các thị trường này thường chiếm trên 90%tổng khối lượng cũng như kim ngạch xuất khẩu cuả công ty. Do sớm tham gia vào thị trường xuất khẩu cà phê nên ngày nay công ty đã có được một thị trường xuất khẩu ổn định và đa dạng. Các thị trường chủ yếu về cà phê của Công ty hiện nay bao gồm: Singapore, Hồng Kông, Mỹ, Hàn Quốc, Liên minh Châu Âu (EU),...còn các thị trường truyền thống thuộc hệ thống các nước XHCN cũ nay chỉ còn chiếm một lượng nhỏ trong tổng khối lượng cũng như giá kim ngạch xuất khẩu cà phê của Công ty. Năm 1990 Công ty đã xuất khẩu 370 tấn cà phê (tương đương 45% tổng khối lượng xuất khẩu) sang Ba Lan, Tiệp Khắc và Nga, nhưng đến năm 2000 Công ty chỉ xuất khẩu đổi hàng được với Nga 120 tấn cà phê trị giá là 160 ngàn USD. Ngược lại, nếu như vào năm 86 Công ty mới xuất khẩu được những tấn cà phê đầu tiên sang Singapore và Hồng kông thì tới năm 90 Công ty đã xuất khẩu được 240 tấn sang Singapore và 100 tấn sang Hồng Kông. Đến năm 2000 Công ty đã xuất khẩu được gần 1.600 tấn cà phê sang các thị trường này đạt giá kim ngạch 2.500.000USD. Trong một vài năm trở lại đây Công ty đã tích cực khai thác thị trường mới như: Mỹ, EU, Hàn Quốc và đã thu được kết quả hết sức khả quan. Kết thúc năm 2000 tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu cà phê sang các thị trường này đã chiếm tới hơn 40% tổng kim ngạch cà phê xuất khẩu của Công ty, tương đương với 1.840.000 USD. Biểu 11: Các thị trường xuất khẩu cà phê chủ yếu của Công ty trong hai năm 1990 và 2000. (Đơn vị: USD) Năm Thị trường 1990 2000 Kim ngạch Tỷ trọng Kim ngạch Tỷ trọng Nga 164.000 22,99% 160.000 3,51% Đông Âu 160.000 22,43% X X Mỹ X X 880.000 19,30% EU X X 960.000 21,60% Singapore 196.800 27,59% 1.147.000 25,18% Hồng Kông 82.000 11,49% 963.000 21,71% T.trường khác 110.600 15,50% 450.000 9,70% Tổng số 713.400 100% 4.560.000 100% (Nguồn: Phòng KTTH - Công ty INTIMEX) Chương 2. TÌNH HÌNH XUẤT NHẬP KHẨU MẶT HÀNG CÀ PHÊ TẠI CÔNG TY INTIMEX TRONG THỜI GIAN QUA. I- GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CÔNG TY INTIMEX. 1. Quá trình hình thành và phát triển. Theo quyết định số 217 của Thủ tướng Chính phủ ngày 23 tháng 6 năm 1979, có sự đề nghị của Bộ Nội thương và sự nhất trí của Bộ Ngoại thương (nay là Bộ Thương mại), Công ty đã được thành lập với tên gọi lúc đó là Công ty xuất nhập khẩu hàng nội thương. Đây là trung tâm xuất nhập khẩu của ngành nội thương có nhiệm vụ thông qua hoạt động xuất nhập khẩu cải thiện cơ cấu quỹ hàng hóa do ngành nội thương quản lý, đồng thời góp phần đẩy mạnh xuất khẩu. Công ty có trụ sở chính đặt tại 96 Trần Hưng Đạo, Hà Nội. Ngày 22 tháng 10 năm 1985 do việc điều chỉnh các tổ chức kinh doanh thuộc Bộ Nội thương đã thông qua Nghị định số 255/HĐBT và theo đề nghị của giám đốc Công ty xuất nhập khẩu nội thương và HTX, Bộ trưởng Bộ Thương mại đã ra quyết định tổ chức lại Tổng Công ty thành hai Công ty trực thuộc Bộ. - Công ty xuất nhập khẩu nội thương - HTX Hà Nội. - Công ty xuất nhập khẩu - HTX thành phố Hồ Chí Minh Ngày 20 tháng 3 năm 1995, Bộ trưởng Bộ Thương Mại đã ký hợp nhất Công ty thương mại dịch vụ phục vụ Việt kiều và Công ty xuất nhập khẩu nội thương và HTX Hà Nội, trực thuộc Bộ Thương mại. Đây là doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu tổng hợp, kinh doanh thương nghiệp, dịch vụ phục vụ Việt Kiều, khách sạn du lịch, gia công hàng nhập khẩu. Ngày 8 tháng 6 năm 1995, Công ty xuất nhập khẩu nội thương và HTX chuyển thành Công ty xuất nhập khẩu dịch vụ thương mại INTITMEX theo quyết định 169/TCCB của Bộ thương mại. Ngày 24 tháng 6 năm 1995, Bộ trưởng Bộ thương mại đã ra quyết định phê duyệt điều lệ tổ chức và hoạt động của Công ty . Ngày 13 tháng 11 năm 1995, Công ty được Bộ trưởng Bộ thương mại cấp giấy phép kinh doanh số 1161085. Công ty INTIMEX có tài khoản ngoại tệ số 362111370037, tài khoản giao dịch tiền Việt số 361111370037 tại ngân hàng Ngoại thương Việt Nam và tại ngân hàng Exim Bank. Lúc mới thành lập, Công ty xuất nhập khẩu nội thương và HTX chỉ được Nhà nước giao vốn 200.000đ, đến ngày 28 tháng 5 năm 1995 Công ty được Nhà nước giao thêm 21.665.000đ. Số tiền đó quá ít so với nhu cầu của Công ty vì vậy Công ty chủ yếu dựa vào vốn tự có. Đến nay, tổng số vốn đã lên khoảng 55 tỷ trong đó hơn 80% là vốn lưu động và chủ yếu là vốn tự có. Như vậy, trong suốt quá trình hình thành và phát triển, Công ty đã nhiều lần thay đổi tên gọi và phải trải qua rất nhiều khó khăn trong bối cảnh kinh tế xã hội có nhiều biến đổi, song Công ty vẫn luôn đứng vững và thực hiện tốt hoạt động kinh doanh. 2. Cơ cấu tổ chức Công ty. Đứng đầu Công ty là Giám đốc do Bộ trưởng Bộ thương mại bổ nhiệm và miễn nhiệm. Giám đốc điều hành và quản lý Công ty theo chế độ một thủ trưởng và chịu trách nhiệm trước Bộ về mọi hoạt động của Công ty. Giúp việc cho giám đốc là một số Phó Giám đốc do Giám đốc lựa chọn và đề nghị Bộ trưởng Bộ thương mại bổ nhiệm và miễn nhiệm. Kế toán trưởng chịu sự chỉ đạo trực tiếp của Giám đốc Công ty, và có trách nhiệm giúp Giám đốc tổ chức chỉ đạo thực hiện toàn bộ công tác kế toán thống kê, thông tin kinh tế và hạch toán kinh tế, thực hiện phân tích hoạt động kinh tế, báo cáo kết quả hoạt động của Công ty theo quy định hiện hành của Nhà nước. Giám đốc Công ty là người tổ chức bộ máy quản lý và mạng lưới kinh doanh phù hợp với nhiệm vụ của Công ty và quy định của phân cấp quản lý tổ chức của Bộ thương mại. Hiện nay, Công ty gồm 15 phòng ban bao gồm các phòng quản lý và các phòng nghiệp vụ như sau: 1. Phòng kinh tế tổng hợp: dự thảo kế hoạch sản xuất kinh doanh hàng năm, quản lý kế hoạch, thống kê đối ngoại, pháp chế kho vận, phối hợp với các phòng nghiệp vụ về các mặt hàng quản lý về hạn ngạch ... 2. Phòng kế toán tài chính: hạch toán kế toán, đánh giá tòan bộ kết quả hoạt động của Công ty, quản lý tài sản, vốn, phí, mở L/C cho các phòng nghiệp vụ, quản lý tiền hàng cho Công ty . 3. Phòng tổ chức cán bộ: nắm nhân lực của Công ty, đưa ra chính sách về lao động, tiền lương, thanh tra, bảo vệ, đào tạo,... 4. Phòng Hành chính quản trị: phục vụ văn phòng phẩm, tiếp khách, văn thư, chủ trì hội nghị, tiếp khách đến giao dịch làm việc với Công ty. 5. Các phòng nghiệp vụ kinh doanh (9 phòng): được phép ủy thác và nhận ủy thác xuất nhập khẩu với các tổ chức kinh tế trong và ngòai nước, tổ chức liên doanh liên kết trong kinh doanh xuất nhập khẩu, dịch vụ. 14. Phòng Liên doanh liên kết. 15. Phòng Kinh doanh du lịch khách sạn. 16. Ban Kiến thiết sản xuất cơ bản. Bên cạnh 16 phòng ban là các đơn vị trực thuộc sau: - Trung tâm Du lịch dịch vụ khách sạn: 32 Lý Thái Tổ - Hà Nội. - Trung tâm Thương mại dịch vụ tổng hợp 26 Lý Thái Tổ - Hà Nội. - Xí nghiệp Dịch vụ Thương mại lắp ráp xe máy:11B Láng Hạ - Hà Nội. - Chi nhánh Công ty XNK dịch vụ Thương mại INTIMEX Đà Nẵng. - Chi nhánh Công ty XNK dịch vụ thương mại INTIMEX TP. Hồ Chí Minh. - Chi nhánh Công ty XNK dịch vụ thương mại INTIMEX Hải Phòng. - Xí nghiệp Dịch vụ thương mại sản xuất: 2 Lê Phụng Hiểu - Hà Nội. 3. Nội dung hoạt động của công ty. Công ty XNK dịch vụ thương mại INTIMEX là một doanh nghiệp Nhà nước trực thuộc Bộ Thương mại. Tên giao dịch đối ngoại là : Foreign Trade Enterprise. Tên điện tín : INTIMEX Địa chỉ : 96 Trần Hưng Đạo - Hà Nội. Công ty INTIMEX có những nội dung hoạt động chủ yếu sau đây: 1. Xuất nhập khẩu trực tiếp và nhận uỷ thác các mặt hàng nông lâm hải sản, hàng tiêu dùng, hàng thủ công mỹ nghệ cùng các mặt hàng do Công ty tự sản xuất hoặc gia công, hoặc liên doanh liên kết tạo ra. 2. Xuất nhập khẩu trực tiếp và nhận ủy thác các mặt hàng máy móc thiết bị, vật tư xây dựng, nguyên vật liệu, phương tiện vận tải. 3. Tiến hành các hoạt động sản xuất, lắp ráp, gia công, liên doanh liên kết hợp tác đầu tư với các đối tác trong và ngoài nước nhằm sản xuất hàng xuất khẩu và tiêu dùng. 4. Kết hợp với việc làm dịch vụ kiều hối cho người Việt Nam định cư ở nước ngoài, kinh doanh nhà hàng, khách sạn du lịch. 5. Tiến hành bán buôn bán lẻ các mặt hàng thuộc phạm vi Công ty sản xuất, gia công, lắp ráp. II- TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU CÀ PHÊ CỦA CÔNG TY INTIMEX: 1. Tình hình thu mua cà phê xuất khẩu: Đối với bất cứ một doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu nào thì hoạt động thu mua hàng để xuất khẩu cũng như tiêu thụ hàng nhập khẩu đều là nền tảng đảm bảo cho sự phát triển lâu dài của Công ty. Hoạt động kinh doanh nội địa của Công ty có phát triển vững chắc thì Công ty mới có điều kiện mở rộng hoạt động thương mại trên thị trường quốc tế. Nhận thức được rõ điều đó ngay từ khi thành lập Công ty INTIMEX đã xác định rõ khâu thu mua hàng xuất khẩu cũng như tiêu thụ hàng nhập khẩu là những khâu tối quan trọng cấu thành lên hoạt động kinh doanh của Công ty. Trong hoạt động xuất khẩu cà phê của mình, Công ty INTIMEX cũng đã hết sức chú trọng tới vấn đề thu mua hàng trong nước, bằng chứng là Công ty đã thiết lập được một hệ thống các chân hàng có uy tín ở trong nước có thể đảm bảo những đòi hỏi của Công ty về cả số lượng cũng như chất lượng khi tìm được bạn hàng xuất khẩu. Ngay từ khi cà phê Việt Nam mới tham gia thị trường cà phê thế giới, lượng cà phê xuất khẩu lúc đó mới chỉ mang tính chất thăm dò mà chưa đạt giá trị thương mại đáng kể, Công ty đã quan tâm tới một chiến lược xuất khẩu cà phê lâu dài bằng việc tìm kiếm và lựa chọn đối tác làm ăn trong nước. Công ty đã cử nhiều đoàn cán bộ trực tiếp tới các vùng sản xuất cà phê chủ yếu lúc đó để liên hệ mua cà phê xuất khẩu cũng như xem xét khả năng hợp tác lâu dài với các nhà sản xuất, mà cụ thể lúc đó là các nông trường cà phê. Nhờ vậy, trong những năm sau này khi sản xuất và xuất khẩu cà phê của Việt Nam bắt đầu khởi sắc thì Công ty là một trong những doanh nghiệp hàng đầu của Bộ Thương mại tham gia vào thị trường cà phê thế giới. Bước sang giai đoạn đổi mới và mở cửa nền kinh tế đất nước, khi xuất khẩu cà phê của Việt Nam đã phát triển một cách ổn định thì hoạt động xuất khẩu cà phê của Công ty cũng đã có bước tiến dài, trong đó có phần đóng góp không nhỏ của hoạt động mua hàng trong nước. Hiện nay, các đối tác cung cấp cà phê xuất khẩu truyền thống cho Công ty đã chiếm tới hơn 85% tổng khối lượng cà phê xuất khẩu trực tiếp của Công ty. Điều đó nói nên tính ổn định và hiệu quả trong hoạt động kinh doanh nội địa của Công ty. Không dừng lại ở những kết quả đạt được, Công ty INTIMEX vẫn tiếp tục củng cố các chân hàng vốn có và tích cực tìm kiếm những chân hàng mới nhằm đa dạng hoá nguồn hàng cung cấp trong nước đảm bảo cho những đòi hỏi khắt khe về chất lượng và những nhu cầu lớn về khối lượng cho bước phát triển mới trong tương lai. 2. Hoạt động xuất khẩu. 2.1. Các hình thức xuất khẩu chủ yếu. Hiện nay Công ty INTIMEX đang thực hiện xuất khẩu mặt hàng cà phê theo ba phưong thức chủ yếu là: xuất khẩu trực tiếp, xuất khẩu ủy thác và xuất khẩu theo phương thực hàng đổi hàng. Trong ba phương thức này, phương thức xuất khẩu trực tiếp đóng vai trò quan trọng nhất, tỷ trọng kim ngạch cà phê được xuất khẩu trực tiếp thường chiếm từ 60% đến 70% tổng kim ngạch xuất khẩu cà phê của Công ty. Sở dĩ tỷ trọng này cao như vậy bởi xuất khẩu trực tiếp là phương thức mang tính chủ động và thưòng mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với các hình thức xuất khẩu khác. Hơn nữa, khi hoạt động xuất khẩu cà phê theo phưong thức này Công ty còn thức đẩy được hoạt động kinh doanh nội địa, tạo ra được nhiều mối quan hệ kinh tế trong nước, tạo ra công ăn việc làm cho các nhân viên trong Công ty thuộc các chi nhánh của địa phương. Tuy nhiên, phương thức xuất khẩu trực tiếp lại tỏ ta kém hiệu quả đối với các khách hàng nước ngoài không có nguồn ngoại tệ dồi dào. Vì vậy Công ty còn sử dụng phương thức xuất khẩu hàng đổi hàng để mở rộng thị trường cà phê sang các nước thuộc Đông Âu và Liên Xô cũ. Đặc biệt trong thời gian gần đây Công ty đã thực hiện xuất khẩu cà phê theo phương thức này sang Singapore để đổi lấy một số hàng khan hiếm mà trong nước chưa thể đáp ứng được. Nhờ vậy từ chỗ chỉ chiếm 2-5% tổng kim ngạch xuất khẩu cà phê trong thời gian đầu, đến nay tỷ trọng xuất khẩu cà phê theo phưong thức hàng đổi hàng của Công ty đã tăng lên đến 10-20%. Nếu tiếp tục duy trì được đà tăng trưởng này đến năm 2002 tỷ trọng cà phê xuất khẩu đổi hàng sẽ đạt mức ổn định khoảng 30% trong tổng kim ngạch xuất khẩu cà phê của Công ty. Phương thức xuất khẩu thứ 3 mà Công ty áp dụng đối với mặt hàng chủ yếu là xuất khẩu ủy thác. Đây đã từng là phương thức xuất khẩu chủ yếu của Công ty trong những năm cuối thập kỷ 80 và đầu thập kỷ 90. Nhờ uy tín của một doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu làm ăn có hiệu quả cũng với đội ngũ cán bộ có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực xuất khẩu cà phê mà Công ty INTIMEX đã được nhiều bạn hàng trong nước tín nhiệm ủy thác. Thêm vào đó, do đã sớm tạo lập được một mạng lưới khách hàng nên khối lượng cà phê xuất khẩu uỷ thác của Công ty luôn đạt mức cao. Tuy vậy, đó chỉ là thời kỳ đầu của giai đoạn đổi mới, sau này do sự bung ra mạnh mẽ của hoạt động xuất khẩu mà ngày càng có nhiều doanh nghiệp được tham gia xuất khẩu trực tiếp dẫn đến tình trạng cạnh tranh gay gắt trên thị trường xuất khẩu cà phê. Các bạn hàng của Công ty trước đây thường ủy thác xuất khẩu thì nay cũng giành được quyền xuất khẩu trực tiếp nên tỷ trọng cà phê xuất khẩu ủy thác trong vài năm gần đây có chiều hướng giảm mạnh. Đó cũng là qui luật tất yếu của nền kinh tế thị trường, vì vậy Công ty cần có những bước đi hợp lý để duy trì sự tăng trưởng của hoạt động xuất khẩu cà phê. Biểu 6: Tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu cà phê của Công ty INTIMEX theo các phương thức trong 2 năm 1990 và 2000. (Đơn vị: USD) Năm Ph­¬ng thøc 1990 2000 Kim ng¹ch Tû träng Kim ng¹ch Tû träng 1. XK trùc tiÕp 385.000 53,97% 3.265.000 71,82% 2. Xk uû th¸c 267.000 37,43% 440.000 9,45% 3. XK theo p.thøc hµng ®æi hµng 61.400 8,60% 855.000 18,73% Tæng sè 713.400 100% 4.560.000 100% (Nguån: Phßng KTTH C«ng ty INTIMEX) Nh­ v©y, tr¶i qua 10 n¨m ®· cã nhiÒu biÕn ®æi lín trong c¬ cÊu tû träng cña c¸c ph­¬ng thøc xuÊt khÈu cµ phª cña C«ng ty. §ã lµ sù t¨ng tû träng cña c¸c ph­¬ng thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp vµ xuÊt khÈu theo ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng. Tõ chç chØ chiÕm h¬n 50% tæng kim ng¹ch, t­¬ng ®­¬ng 385.000USD, ®Õn nay kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª trùc tiÕp ®· t¨ng lªn gÇn 72% víi 3.265.000. §iÒu ®ã ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vai trß cña ph­¬ng thøc nµy trong xu thÕ ph¸t triÓn xuÊt khÈu cña C«ng ty. Bªn c¹nh ®ã, kim ng¹ch cµ phª xuÊt khÈu ®æi hµng còng cã chiÒu h­íng t¨ng m¹nh vÒ gi¸ trÞ còng nh­ tû träng. §Õn nay, kim ng¹ch cµ phª xuÊt khÈu ®æi hµng ®· ®¹t 855.000USD, chiÕm 18,73% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña C«ng ty. Tuy nhiªn, ®iÒu tÊt yÕu lµ víi sù gia t¨ng tû träng cña hai ph­¬ng thøc trªn th× tû träng kim ng¹ch cña ph­¬ng thøc xuÊt khÈu ñy th¸c còng gi¶m tõ 37,43% xuèng cßn 9,45%. Nh­ng nÕu xÐt vÒ mÆt gi¸ trÞ tuyÖt ®èi th× kim ng¹ch cµ phª xuÊt khÈu ñy th¸c còng ®· t¨ng gÇn gÊp ®«i, ®Õn n¨m 2000 con sè kim ng¹ch nµy lµ 440.000USD. 2.2. Khèi l­îng, gi¸ c¶ vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu. Hoµ chung vµo sù t¨ng tr­ëng m¹nh mÏ cña cµ phª ViÖt Nam, trong kho¶ng m­êi n¨m võa qua khèi l­îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng cµ phª cña C«ng ty INTIMEX còng ®· gia t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m. Tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 2000 khèi l­îng xuÊt khÈu ®· t¨ng gÇn 3,6% lÇn tõ 820 tÊn lªn 3.000tÊn, song song víi ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu còng ®· t¨ng 6,5 lÇn tõ 713.400USD lªn 4.560.000 USD. §ång thêi ®­a tû träng kim ng¹ch mÆt hµng cµ phª cña C«ng ty trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ 15% n¨m 1990 lªn 30% n¨m 2000. §©y còng lµ tû träng cao nhÊt trong sè nh÷ng mÆt hµng mµ C«ng ty tham gia xuÊt khÈu. Cã nh÷ng n¨m nh­ n¨m 1996 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña C«ng ty ®· bÞ thôt gi¶m h¬n 2 triÖu USD, t­¬ng ®­¬ng 26%, do gi¸ cµ phª gi¶m tõ 2.630USD/MT xuèng cßn 1.825 USD/MT. Nh­ng còng nhê gi¸ t¨ng m¹nh tõ 1.000USD/MT vµo n¨m 93 lªn 2.680USD/MT n¨m 94 mµ kim ng¹ch ®· t¨ng tíi 3 lÇn tõ gÇn 2 triÖu USD lªn gÇn 6 triÖu USD. VÒ gi¸ c¶, nh×n chung mÆt b»ng gi¸ xuÊt khÈu cµ phª cña C«ng ty lu«n nhØnh h¬n gi¸ xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. ChØ duy nhÊt n¨m 1995 gi¸ cµ phª cña C«ng ty cã phÇn thÊp h¬n 3USD/MT so víi gi¸ trung b×nh trong n­íc. Tuy vËy nÕu so víi gi¸ cµ phª thÕ giíi th× gi¸ cµ phª cña C«ng ty còng nh­ cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®Òu thÊp h¬n trung b×nh kho¶ng 50 USD/MT do gi÷a c¸c doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu cµ phª cã sù c¹nh tranh thiÕu lµnh m¹nh nªn th­êng bÞ c¸c kh¸ch hµng n­íc ngoµi Ðp gi¸. Biểu 7: Khối lượng, giá cả và kim ngạch xuất khẩu cà phê của Công ty INTIMEX trong thời gian qua. Năm Chỉ tiêu 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 Khối lượng (MT) 820 1.150 1.460 1.930 2.200 2.660 2.750 3.190 2.970 Giá cả (USD/MT) 870 835 730 1.000 2.680 2.630 2.630 1.250 1.550 Kim ngạch (1000USD) 713,4 960,3 1.065 1.930 5.896 6.850 4.849 3.950 4.560 (Nguồn: phòng KTTH Công ty INTINMEX) 3. Đánh giá chung. 3.1. Kết quả đạt được: Trong những năm qua, hoạt động xuất khẩu cà phê của Công ty INTIMEX đã mang lại những đóng góp đáng kể đối với sự phát triển của xuất khẩu Việt Nam nói chung và đối với sự lớn mạnh của Công ty INTIMEX nói riêng. Những đóng góp đó có khái quát như sau: * Tạo nguồn ngoại tệ cho Công ty: hàng năm hoạt động xuất khẩu cà phê đã mang lại trung bình từ 5-7 triệuUSD, đáp ứng một phần không nhỏ nhu cầu nhập khẩu, cân đối thu chi ngoại tệ trong các hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu của Công ty, góp phần thúc đẩy Công ty phát triển một cách đồng đều theo cả hai hướng xuất khẩu và nhập khẩu. * Tạo việc làm cho cán bộ, công nhân viên trong Công ty: Không những đối với nhân viên thuộc các phòng nghiệp vụ xuất nhập khẩu mà còn đối với cả nhân viên của các chi nhánh của nhân viên mua thuộc lĩnh vực kinh doanh nội địa. Tăng cường hợp tác kinh doanh với các bạn hàng trong nước, mở rộng thị trường xuất khẩu, tăng cường mối quan hệ với các đối tác nước ngoài. * Nâng cao uy tín của Công ty ở thị trường trong nước cũng như thị trường thế giới. * Đa dạng hoá ngành nghề kinh doanh, tạo sự ổn định tương đối trong cơ cấu hàng xuất khẩu của Công ty. * Nâng cao nghiệp vụ xuất nhập khẩu của đội ngũ nhân viên, hoàn thiện công tác quản lý,vv... 3.2. Những vấn đề còn tồn tại: Bên cạnh những kết quả đã đạt được, do một số nguyên nhân khách quan và cả những nguyên nhân chủ quan mà hiện nay hoạt động xuất khẩu cà phê của Công ty còn một số hạn chế sau: * Hoạt động thu mua nội địa còn gặp nhiều khó khăn như: thiếu nhân viên, thiếu phương tiện vận chuyển, bảo quan, lưu trữ hàng...Hơn nữa, do lượng vốn còn hạn chế nên Công ty còn chưa có được sự chủ động trong công tác thu mua dự trự cà phê xuất khẩu, khó tính hết được hiệu quả kinh doanh lâu dài. * Chất lượng cà phê thu mua chưa đồng đều do được tập trung từ rất nhiều nguồn khác nhau. Đây là một trong những vấn đề nan giải không chỉ đối với riêng Công ty mà còn đối với toàn ngành cà phê Việt Nam nói chung. * Có sự cạnh tranh gay gắt, đôi khi thiếu lành mạnh giữa các doanh nghiệp trong nứoc trong việc dành giật thị trường trong việc xuất khẩu cà phê, từ đó dẫn đến tình trạng cà phê xuất khẩu của Công ty bị ép giá. * Thị trường cà phê thế giới luôn biến động thất thường, khó dự đoán, hơn nữa trong nước lại thiếu những thông tin chính xác kịp thời nên hoạt động xuất khẩu cà phê còn gặp nhiều rủi ro. * Cơ chế quản lý xuất nhập khẩu còn chưa thực sự thông thoáng, hệ thống chính sách thiếu ổn định, không đầy đủ, đôi khi chồng chéo gây nhiều khó khăn cho hoạt động của Công ty. * Đội ngũ nhân viên chưa đồng đều, thiếu những am hiểu sâu sắc về thị trường cà phê thế giới. Chương 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU CÀ PHÊ CỦA CÔNG TY INTIMEX TRONG THỜI GIAN TỚI. I. PHƯƠNG HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA CÔNG TY. 1. Mục tiêu đặt ra. Năm 2002 là Công ty INTIMEX kỷ niệm 23 năm ngày thành lập, vì vậy Công ty quyết tâm đẩy mạnh hơn nữa hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu, phấn đấu đạt những chỉ tiêu cụ thể sau: * Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 31.000.000USD, trong đó kim ngạch xuất khẩu đạt 15,8 triệu USD, kim ngạch nhập khẩu đạt 15,2 triệu USD. * Tổng doanh thu kinh doanh nội địa đạt 45 tỷ đồng (chưa tính doanh thu bán hàng nhập khẩu). * Kim ngạch xuất khẩu mặt hàng cà phê đạt 5.200.000USD chiếm 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Công ty. * Tổng lợi nhuận sau thuế đạt 6,5 tỷ đồng. * Nộp ngân sách Nhà nước 37 tỷ đồng. * Lương bình quân cán bộ, CNV trong Công ty đạt 900.000đ/người/tháng. Ngoài ra trong thời gian tới về thị trường xuất khẩu, Công ty chủ trương triệt để khai thác các thị trường vốn có, tích cực tìm kiếm những thị trường mới, xúc tiến các quan hệ bạn hàng mới trên phạm vi toàn thế giới. Đối với mặt hàng cà phê Công ty dự kiến trong năm nay sẽ xuất khẩu những tấn cà phê đầu tiên sang Nhật, một thị trường lớn đầy tiềm năng trong tương lai đối với xuất khẩu cà phê của Công ty. 2. Phương hướng thực hiện. Để thực hiện các mục tiêu đã đề ra đối với toàn Công ty nói chung cũng như đối với lĩnh vực xuất khẩu cà phê nói riêng. Công ty đã đề ra những phương hướng kinh doanh cụ thể như sau: * Khai thác có hiệu quả thị trường hiện có và mở rộng các thị trường xuất khẩu mới. * Nâng cao chất lượng mặt hàng cà phê xuất khẩu để nâng giá cà phê xuất khẩu của Công ty ngang bằng với mức trung bình trên thế giới. * Đẩy mạnh và hoàn thiện công tác thu mua, chuyên chở và bảo quản cà phê. * Tích cực tìm kiếm các nguồn cung cấp cà phê chất lượng cao, tăng cường quan hệ với các bạn hàng vốn có trong nước. * Nâng cao năng lực nghiệp vụ của đội ngũ nhân viên nghiệp vụ trong các lĩnh vực kinh doanh xuất nhập khẩu của Công ty, đặc biệt là trong lĩnh vực hàng nông sản cũng như lĩnh vực cà phê. II. CÁC GIẢI PHÁP CỤ THỂ. 1. Các giải pháp từ phía Công ty. 1.1. Giải pháp về nguồn nhân lực. Với bất cứ một doanh nghiệp nào, nhân sự luôn là vấn đề trung tâm, có vai trò quan trọng đối với hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Do đó, việcđào tạo, củng cố, sắp xếp đội ngũ lao động hợp lý luôn mang lại hiệu quả cao cho bất cứ doanh nghiệp nào. Đối với một Công ty kinh doanh xuất nhập khẩu, nguồn nhân lực có những ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động kinh doanh. kinh doanh trên phạm vi quốc tế chịu ảnh hưởng rất lớn của các yếu tố văn hoá, xã hội và con người, vì vậy nếu có đội ngũ cán bộ giỏi thì Công ty có thể tận dụng được nhiều cơ hội và hạn chế được các rủi ro trong kinh doanh. Đội ngũ nhân viên của Công ty INTIMEX hiện nay có số lượng lớn nhưng hiệu quả lao động chưa thực sự cao. Cơ cấu lao động còn chưa phù hợp, vẫn còn khá nhiều lao động hoạt động gián tiếp. Vì vậy, trong thời gian tới, Công ty có thể tổ chức đạo tạo về cho một lực lượng lao động dư thừa để chuyển sang các hoạt động sản xuất phục vụ xuất khẩu. Tuy nhiên, chất lượng lao động lại là một yếu tố quan trọng vì vậy Công ty cần lực chọn những lao động thực sự có năng lực có thể đáp ứng được yêu cầu kinh doanh của Công ty. Trong nghiệp vụ kinh doanh xuất nhập khẩu đòi hỏi phải có một đội ngũ cán bộ công nhân viên có trình độ cao, có năng lực làm việc, có kinh nghiệm trong kinh doanh, đồng thời phải có vốn ngoại ngữ nhất định. Do đó Công ty nên đào tạo mới hoặc đào tạo lại đội ngũ chuyên viên của mình để có thể đáp ứng các yêu cầu của điều kiện kinh doanh quốc tế hiện nay. Việc đào tạo lại có thể thực hiện bằng nhiều cách: đào tạo tại chỗ, đào tạo chính quy, đào tạo trong nước, ngoài nước. Công ty có thể xem xét, cân nhắc và lựa chọn hình thức đào tạo phù hợp với từng lĩnh vực kinh doanh để có thể đem lại hiệu quả mà vẫn tiết kiệm được chi phí. Có nguồn nhân lực mạnh không có nghĩa là sẽ có hiệu quả hoạt động kinh doanh cao vì nó còn phụ thuộc vào yếu tố khác nhau như quản lý và phân công lao động. Do đó, việc sắp xếp lại lao động và công tác phân công lao động có ý nghĩa rất quan trọng. Công ty cần sắp xếp lao động phù hợp với năng lực của từng người, bên cạnh đó cần tạo ra một không khí làm việc hăng hái, tích cực và xây dựng tác phong làm việc khoa học, khuyến khích lòng nhiệt tình và trách nhiệm của nhân viên. 1.2. Mở rộng hiểu biết về môi trường kinh doanh quốc tế. Trước khi có kế hoạch thâm nhập một thị trường nào đó, Công ty cần phải tìm hiểu kỹ nắm vững các nhân tố thuộc môi trường kinh doanh ở các thị trường đó như các nhân tố về kinh tế, chính trị, luật pháp, văn hoá... các quyết định chiến lược kinh doanh cho các thị trường khác nhau sẽ khác nhau. Do có sự khác biệt về môi trường kinh doanh giữa các quốc gia, Công ty cần phải có những kiến thức và hiểu biết nhất định về thị trường mà mình kinh doanh. Những hiểu biết này có thể đến từ hai con đường khác nhau: hoặc là do kinh nghiệm kinh doanh trước đây mà có, hoặc là do học hỏi, tìm hiểu. Như vậy, muốn tăng được những hiểu biết này Công ty chỉ có thể học hỏi mà thôi. Công ty có thể cử cán bộ của mình sang các thị trường đó để khảo sát, nghiên cứu trước khi ra quyết định kinh doanh. Việc học hỏi kinh nghiệm từ bạn hàng trong nước hoặc thông qua các nguồn thông tin khác cũng là một biện pháp có thể thu được hiểu quả cao mà chi phí lại thấp. 1.3. Các giải pháp về Marketing xuất khẩu. Trong điều kiện cạnh tranh như hiện nay, đối với Công ty INTIMEX, việc tìm kiếm và ký kết được các hợp đồng xuất khẩu là một công việc hết sức khó khăn. Ngay cả khi đã có được hạn ngạch xuất khẩu mà không tìm được bạn hàng thì vẫn không thể xuất khẩu được. Chính vì vậy muốn phát triển hơn nữa hoạt động xuất khẩu thì Công ty cần phải chú trọng đến hoạt động Marketing. Cụ thể, Công ty có thể áp dụng các biện pháp sau: - Quảng cáo: Thông qua các kênh quảng cáo như tạp chí, hội chợ thương mại,vv...Công ty có thể tạo dựng cho mình một hình ảnh hấp dẫn, đáng tin cậy trong giới kinh doanh trong nước và trên thị trường quốc tế để có thể dễ dàng hơn trong việc thu mua cũng như xuất khẩu cà phê. Ngoài ra Công ty còn có thể áp dụng các biện pháp tuyên truyền khác như: in ấn tờ rơi, làm các sản phẩm lưu niệm có in hình biểu tượng của Công ty để tặng cho các bạn hàng trong những lần giao dịch... - Khuyến mại xuất khẩu: để khuyến khích các đối tác nước ngoài tiếo tục làm ăn với Công ty, Công ty cần phải thực hiện giảm giá theo tỷ lệ nhất định đối với các khách hàng thường xuyên ký kết những hợp đồng lớn. với các bạn hàng trong nước Công ty cần phải có biện pháp khuyến khích họ để tăng cường mối quan hệ làm ăn lâu dài. Tuy nhiên có thể thu được lợi nhuận trong hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu thì chi phí cho các hoạt động Marketing cần phải hợp lý, thường thì chi phí được trích ra theo một tỷ lệ nhất định tính trên doanh lợi kinh doanh của Công ty, ví dụ từ 10-15%. 1.4. Tiến hành đa dạng hoá hoạt động kinh doanh xuất khẩu cà phê. - Đa dạng hoá thị trường xuất khẩu; thực chất đây là việc mở rộng thị trường xuất khẩu cho Công ty. Để có thể đảm bảo hoạt động một cách vững chắc lâu dài Công ty cần tiếp tục tìm kiếm các thị trường mới mà không chỉ dừng ở các thị trường truyền thống. - Đa dạng hoá phương thức xuất khẩu: để tránh rủi ro trong kinh doanh Công ty cần kết hợp nhiều phương thức xuất khẩu. Hiện tại, Công ty đang thực hiện xuất khẩu cà phê theo các phương thức: Trực tiếp, ủy thác, xuất khẩu theo phương thức đổi hàng, nhưng đa phần các hợp đồng xuất khẩu vẫn được thực hiện theo phương thức trực tiếp. Vì vậy, Công ty cần tiến hành các biện pháp nhằm cân đối cơ cấu xuất khẩu của mình một cách hợp lý giữa các phương thức này. - Đa dạng hoá mặt hàng: Không chỉ dừng lại ở việc xuất khẩu cà phê hạt chưa qua chế biến, Công ty cần tìm kiếm các bạn hàng trong nước có thể cung cấp các chủng loại sản phẩm cà phê đã qua tinh chế, đồng thời tìm kiếm những đối tác nước ngoài có nhu cầu đối với các loại sản phẩm đó nhằm đa dạng hoá mặt hàng cà phê xuất khẩu. 1.5. Các giải pháp về thu mua. Hoạt động kinh doanh xuất khẩu không chỉ dừng lại ở các hợp đồng xuất khẩu đơn thuần mà còn có sự gắn kết chặt chẽ với hoạt động thu mua trong nước. Vì vậy để có thể thúc đẩy hoạt động xuất khẩu cà phê trong nước, cụ thể: nâng cao chất lượng cà phê thu mua từ các chân hàng, ổn định các đầu mối thu mua, tăng cường công tác quản lý trong việc chuyên chở và bảo quản cà phê trước khi xuất khẩu,... 2. Các giải pháp kiến nghị với các cơ quan Nhà nước: Để tạo điều kiện cho Công ty thực hiện các hoạt động kinh doanh xuất khẩu cà phê có hiệu quả hơn, với quy mô hạn hẹp của đề án này xin có một vài ý kiến sau đối với các cơ quan Nhà nước: - Tạo môi trường kinh doanh xuất khẩu lành mạnh và thông thoáng hơn đối với các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê. Trước hết, Nhà nước cần có những chính sách quản lý phù hợp và thống nhất đối với các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu. Phân bố các đầu mối được phép xuất khẩu cà phê trên cơ sở khả năng thực tế của mỗi Công ty, tránh tình trạng cạnh tranh không lành mạnh và bị ép giá trên thị trường cà phê thế giới. - Trợ giá sản xuất thông qua các chính sách bảo hộ giá, quỹ bình ổn giá của chính phủ. Những nhà sản xuất cà phê của Việt Nam thường phải chấp nhận mức giá trên thị trường, trong thời gian qua quỹ bình ổn giá của chính phủ có những tác động nhất định nhưng đối tượng thụ hưởng tập trung vào doanh nghiệp nhà nước, người nông được hỗ trợ ít. Nên chăng Nhà nước có thêm giải pháp bảo hộ gián tiếp khác. - Tạo hành lang pháp lý thuận tiện cho các công ty xuất nhập khẩu hoạt động: xây dựng biểu thuế xuất nhập khẩu phù hợp với tình hình sản xuất và kinh doanh của các mặt hàng, tạo lập quỹ hỗ trợ xuất khẩu nhằm trợ giá xuất khẩu cho các doanh nghiệp khi thị trường cà phê thế giới có những biến động bất lợi, cải cách thủ tục hành chính trong các khâu kiểm định và làm thủ tục cho hàng hoá xuất nhập khẩu... - Tạo điều kiện hỗ trợ phát triển cà phê chè, ổn định cà phê vối, phát triển công nghệ chế biến cà phê, mở rộng thị trường cà phê và tăng cường hợp tác quốc tế, hỗ trợ các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu có được các thông tin nhanh chóng và chính xác về đối tác và thị trường nước ngoài. Hướng dẫn các doanh nghiệp tìm hiểu và thâm nhập các thị trường mới. - Có những biện pháp kịp thời nhằm điều tiết tỷ giá hối đoái, tạo điều kiện đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu. - Nhà nước cần dành những khoản tín dụng ưu đãi cho một số doanh nghiệp thuộc ngành sản xuất cà phê nhằm hiện đại hoá công nghệ chế biến cà phê sau thu hoạch, nâng cao hơn nữa chất lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam. Ngoài ra, các hộ nông dân trồng cà phê cũng cần nhận được một số ưu tiên về vốn để có thể có đủ máy móc sấy và bảo quản cà phê sau khi thu hoạch. - Các cơ quan nông nghiệp cần đẩy mạnh hơn nữa việc hướng dẫn kỹ thuật trồng và canh tác cà phê cho các hộ nông dân, các nông trường quốc doanh cũng như tăng cường đào tạo cán bộ cho nghành cà phê. - Tăng cường vai trò của Nhà nước đói với sản xuất và xuất khẩu cà phê.Vai trò đó cần hướng vào các vấn đề trọng tâm: chiến lược, quy hoạch, kế hoạch sản xuất và xuất khẩu dài hạn của các cơ chế chính sách và đầu tư vốn khoa học công nghệ và ổn định thị trường. KẾT LUẬN Việc đẩy mạnh xuất khẩu là một mục tiêu quan trọng mà đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định. Điều này được thể hiện rõ trong Nghị quyết Trung ương 5 như là một điều kiện để thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế, tăng thu nhập quốc dân, là tiền đề để công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Đặc biệt đối với mặt hàng cà phê thì hoạt động xuất khẩu càng có vai trò quan trọng bởi mặt hàng cà phê chủ yếu được tiêu thụ ở thị trường nước ngoài. Bởi vậy, việc đẩy mạnh xuất khẩu cà phê là một trong những sách lược quan trọng nhằm góp phần đẩy nhanh sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Với mục đích góp phần vào sự phát triển của xuất khẩu cà phê Việt Nam đề án này đã tập trung giải quyết những vấn đề sau: 1. Làm sáng tỏ một số vấn đề về mặt hàng cà phê cũng như hoạt động xuất khẩu cà phê và sự phát triển của ngành cà phê. 2. Phân tích thực trạng sản xuất và xuất khẩu cà phê trên thế giới và ở Việt Nam để vạch ra cơ hội tham gia xuất khẩu cà phê cho công ty INTIMEX. 3. Đánh giá những điểm mạnh yếu trong hoạt động kinh doanh xuất khẩu cà phê của Công ty để từ đó đề xuất một số ý kiến giúp Công ty tham khảo nhằm phát triển hoạt động xuất khẩu cà phê của Công ty trong thời gian tới. Tuy vậy, do còn nhiều hạn chế về kinh nghiệm thực tiễn, tư duy lý luận, về nguồn tài liệu tham khảo, thời gian thực hiện ... nên đề án vẫn có nhiều thiếu sót, chưa chặt chẽ. Em mong nhận được sự góp ý và đóng góp của các thầy cô giáo và các bạn sinh viên quan tâm tới đề tài này. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Cây cà phê Việt Nam - Nhà xuất bản Khoa học kỹ thuật. Hà Nội 1995. 2. Diễn biến thị trường cà phê thế giới - Nhà xuất bản Nông nghiệp, Nguyễn Võ Linh 1994. 3. Xuất khẩu cà phê ở nước ta, thực trạng và giải pháp - Đoàn Triệu Nhạn 1992. 4. Tổng quan phát triển cà phê Việt Nam - Nguyễn Võ Linh, Bùi Quang Toản, Viện quy hoạch và thiết kế Nông nghiệp 1994. 5. Trần Anh Phong, Nguyễn Võ Linh 1990: “Dự án phát triển cà phê toàn quốc 1990 - 2000”. 6. Thời báo kinh tế, Tạp chí Thương mại, Thông tin kinh tế thị trường các năm 1996, 1997, 1998. 7. Niên giám thống kê Việt Nam 1990 - 2000. 8. Báo cáo tổng kết hoạt động sản xuất kinh doanh tại Công ty INTIMEX giai đoạn 1990 - 2000. MỤC LỤC Trang Lời nói đầu 1 Chương I. Khái quát chung về mặt hàng cà phê và thị trường xuất khẩu cà phê của công ty INTIMEX 2 I. Quá trình hình thành và phát triển ngành cà phê 2 1. Sự ra đời và phát triển ngành cà phê Thế giới 2 2. Sự ra đời và phát triển ngành cà phê Việt Nam 3 II. Phân bố cây cà phê ở Việt Nam 4 1. Phân bố theo theo vùng 4 2. Phân bố theo thành phần kinh tế 5 III. Tình hình sản xuất và xuất khẩu cà phê Việt Nam và thế giới 6 1. Tình hình sản xuất và xuất khẩu cà phê ở Việt Nam 6 2. Tình hình buôn bán cà phê trên thế giới 10 IV. Thị trường xuất khẩu cà phê của công ty INTIMEX 13 Chương II. Phân tích tình hình xuất khẩu cà phê tại Công ty INTIMEX 15 I. Giới thiệu chung về Công ty INTIMEX 15 1. Quá trình hình thành và phát triển 15 2. Cơ cấu tổ chức của Công ty 16 3. Nội dung hoạt động của Công ty 17 II. Tình hình xuất khẩu cà phê của Công ty INTIMEX 18 1. Tình hình thu mua cà phê xuất khẩu 18 2. Hoạt động xuất khẩu 19 3. Đánh giá chung 22 Chương III. Một số giải pháp thúc đẩy hoạt động xuất khẩu cà phê của công ty INTIMEX trong thời gian tới 24 I. Phương hướng phát triển của Công ty 24 1. Mục tiêu đặt ra 24 2. Phương hướng cụ thực hiện 24 II. Các giải pháp cụ thể 25 1. Các giải pháp từ phía Công ty 25 2. Các giải pháp kiến nghị cơ quan Nhà nước 28 Kết luận 30 Tài liệu tham khảo 31