Đề tài Một số vấn đề cơ bản về chính sách lãi suất của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong thời gian qua

g th­¬ng m¹i theo c«ng thøc sau : L·i suÊt c¬ cë = L·i suÊt huy ®éng + Chi phÝ kinh doanh ( tiÒn l­¬ng, khÊu hao) + Lîi nhuËn tr­íc thuÕ k× väng Víi l·i suÊt huy ®éng Víi l·i suÊt huy ®éng 12 th¸ng lµ 0,6% th¸ng (7,2% n¨m ); chi phÝ kinh doanh lµ 0,2%th¸ng hay 3%/ n¨m , lîi nhuËn kú väng lµ 17%/n¨m .(sè hiÖu 1995 -> 1999 ta cã l·i suÊt chÝnh s¸ch =7,25% + 3%+1% = 11,27%/n¨m hay0,93%/ th¸ng Môc ®Ých kinh doanh lµ lîi nhuËn , c¸c Ng©n hµng Trung ­¬ng quèc doanh cÇn æn ®Þnh l·i suÊt cho vay cao h¬n l·i suÊt c¬ së nh»m bï ®¾p nh÷ng rñ ro xÈy ra trong qu¸ tr×nh cho vay vµ ®Çu t­, nh­ng víi møc trÇnls cho vay hiÖn nay 10%/ n¨m 0,8%/ th¸ng sÏ lam kÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh khi muèn ®¹t ®­îc chØ tiªu lîi nhuËn t¹m chÝ chØ ®¹t møc hoµ vèn hoÆt bÞ lç nÕu kh«ng cã c¸c nguån thu tõ c¸c ho¹t ®éng kh¸c mang l¹i II. qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh l·i xuÊt ViÖc ®iÒu chØnh l·i xuÊt trong thêi gian gÇn ®©y. Tõ ngµy 1/6.1990 Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· cã mét sè chuyÓn biÕn lín lµ chØ quy ®Þnh mét møc trÇn l·i suÊt cho vay tèi ®a b»ng ®ång ViÖt Nam lµ 1,15% / th¸ng ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c kú h¹n cho vay . §©y còng lµ b­íc tiÕn míi cho Ng©n hµng Nhµ n­íc thùc hiÖn c«ng bè l·i suÊt c¬ b¶n Trong xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ ,Ng©n hµng trung ­¬ng ë mçi quèc gia khi tiÕn hµnh ®iÒu chØnh l·i suÊt cña m×nh tr­íc hÕt ph¶i xem xÐt víi xu hu­íng diÔn biÕn trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi trong xu h­íng chung vÒ diÔn biÕn l·i suÊt trªn thÕ giíi h¬n mét n¨m qua vµ diÔn biÕn kinh tÕ trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 1999 , ta cïng xem xÐt viÖc ®iÒu chØnh l·i suÊt ë ViÖt Nam ra sao ? TÝnh tõ ngµy 1-7-1997 ®Õn nay, Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh nhiÒu ®ît ®iªï chØnh l·i suÊt cho vay . Hai lÇn ®iÒu chØnh gÇn ®©y nhÊt lµ 1/2/1999 thùc hiÖn víi 4 Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh cho vay víi kh¸ch hµng ë khu vùc ®« thÞ 1/6 1999 thùc hiÖn ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông . Ngµy 29/1/1999 Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc cho chØ thÞ 01 1/1999 CT - NH NN quy ®Þnh trÇn l·i suÊt cho vay th«ng th­êng b»ng ®ång ViÖt Nam cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh ®èi víi kh¸ch hµng ë khu vùc ®« thÞ lµ 1,1%/ th¸ng víi c¸c lo¹i cho vay ng¾n h¹n , 1,15% cña c¸c lo¹i vay trung vµ dµi h¹n song c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh chiÕmtíi 71,6% tæng d­ nî cho vay cña c¸c Ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÕ , chiÕm chñ yÕu hÇn cho vay . Do ®ã, chØ thÞ vÒ møc l·i suÊt trªn cã ý nghÜa nh­ h¹ trÇn l·i suÊt cho vay chung cña nÒn kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã , viÖc quy ®Þnh vÒ l·i suÊt trªn chØ ¸p dông ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh song ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn ®Ó c¹nh tranh thu hót khanh hµng , kh«ng muèn mÊt kh¸ch hµng truyÒn thèng cã uy tÝn, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn còng buéc ph¶i h¹ møc l·i suÊt cho vay xuèng b»ng møc l·i suÊt cho vay cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh . Thªm vµo ®ã, l·i suÊt cho vay vèn c¸c tæng c«ng ty 90-91, c¸c doanh nghiÖp lín vµ kinh doanh cã hiÖu qu¶ ,c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu æn ®Þnh ®Ó c¹nh tranh vµ thu hót kh¸ch hµng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®Òu gi¶m møc l·i suÊt cho vay tõ 10-15% so víi møc trÇn l·i suÊt quy ®Þnh nãi trªn , chØ cho vay víi l·i suÊt 1,0 - 1,05% th¸ng thËm chÝ h¹ tíi 0,95% / th¸ng hoÆc 0,90%/ th¸ng cña lo¹i vay ng¾n h¹n XuÊt ph¸t tõ chç tÊt c¶ c¸c Ng©n hµng ®Òu chñ ®éng h¹ l·i suÊt tõ nhiÒu th¸ng tr­íc ®©y lªn l·i suÊt Ng©n hµng ®­îc ®iÒu chØnh gi¶m xuèng nh­ng c¸c Ng©n hµng kh«ng cã c¬ së g× ®Ó tiÕp tôc h¹ thªm l·i suÊt tiÒn göi ®Ó ng­êi göi tiÒn kh«ng bÞ ¶nh h­ëng g× khi Ng©n hµng ®iÒu chØnh l·i suÊt . QuyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh trÇn l·i suÊt cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®­îc thùc hiÖn tõ ngµy 1 /6 /1999 trong ®ã trÇn l·i suÊt cho vay lµ 1,15% /th¸ng kÓ c¶ ng¾n h¹n trung h¹n vµ giµi h¹n l·i suÊt nµy t¨ng 0,05% so møc 1,2% /th¸ng cña lo¹i vay ng¾n h¹n theo chØ thÞ 01/CT – NHNN vµ t­¬ng ®­¬ng víi møc 1,15% /th¸ng cña lo¹i trung vµ dµi h¹n mµ d­ nî cho vay ng¾n h¹n chiÕm tíi 60 % tæng møc nî .Do ®ã so víi møc quy ®Þng thøc hiÖn tõ ngµy 1/6/1999 thùc chÊt cßn t¨ng h¬n chø kh«ng ph¶i lµ gi¶m . Nh­ chóng ta ®· biÕt môc tiªu chÝnh cña quü tÝn dông nh©n d©n c¬ së lµ mang Ýnh chÊt t­¬ng trî vÒ vèn gi÷a c¸c thµnh viªn song víi l·i suÊt qu¸ cao so víi møc l·i suÊt chÝnh thøc c¸c Ng©n hµng th× sÏ mÊt ®i tÝnh chÊt t­¬ng trî . HÇu hÕt nh÷ng ng­êi t×m ®Õn vay vèn quü tÝn dông c¬ së lµ ng­êi nghÌo hay cã hoµn c¶nh ®Æc biÑt khã kh¨n hay kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn vay vèn Ng©n hµng míi t×m ®Õn quü tÝn dông nh©n d©n nh­ng thùc tÕ l·i suÊt l¹i qu¸ cao g©y khã kh¨n cho ng­êi vay . Qua c¸ch ph©n tÝch trªn quyÕt ®Þnh trÇn l·i suÊt cho vay tõ 1/6/1999 cã hai mÆt tÝch cùc sau . Thø nhÊt : L·i suÊt cho vay ë n«ng th«n tr­íc ®©y ®Òu cao h¬n l·i suÊt cho vay ë thµnh thÞ vµ cao h¬n ®èi t­îng kh¸ch hµng kh¸c .S¶n xuÊt n«ng nghiÖp gÆp rÊt nhiÒu rñi ro vµ lîi nhuËn thÊp nh­ng l¹i chØ cã mét ph©n l·i suÊt cho vay hé n«ng d©n ®­îc b×nh ®¼ng ®­îc h­ëng vÒ l·i suÊt so víi thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c . ¦íc tÝnh ®Õn 5/1999 d­ nî cho hä n«ng d©n cña tÊt c¶ lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông lµ 18000 tû ®ång viÖc ®iÒu chØnh l·i suÊt xuèng mét møc trÇn chung lµ 1,15% /th¸ng b×nh qu©n mçi hé n«ng d©n gi¶m ®­îc 9-18 tû ®ång l·i suÊt ph¶i tr¶ cho Ng©n hµng . §ã lµ trªn ph­¬ng diÖn kinh tÕ cßn vÒ mÆt chÝnh trÞ , x· héi th× nã cã ý nghÜa to lín : lÇn ®Çu tiªn giai cÊp n«ng d©n ®­îc h­ëng quyÒn b×nh ®¼ng vÒ l·i suÊt so víi thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c . Thø hai : ViÖc Ng©n hµng Nhµ n­íc møc trÇn møc l·i suÊt cho vay tèi ®a 1,15% / th¸ng ®èi víi c¶ ng¾n h¹n , trung h¹n vµ dµy h¹n vµ viÖc Ng©n hµng Nhµ n­íc kh«ng can thiÖp vµo c¸c møc l·i suÊt cô thÓ cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i .§©y lµ b­íc tiÕn quan träng cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®Ó h×nh thµnh l·i suÊt c¬ b¶n theo luËt Ng©n hµng Nhµ n­íc .XÐt mét c¸ch kh¸i qu¸t viÖc gi¶m l·i suÊt theo xu h­íng cña thÕ giíi vµ theo vµ theo yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ l·i suÊt cho vay cña ViÖt nam v·n cßn cao (1,3,8%) nh­ng ®· cã nh÷ng vai trß tÝch cùc . 2. Nguyªn nh©n cña viÖc ®iÒu chØnh l·i suÊt T×nh h×nh chung cña nÒn kinh tÕ nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP ch÷ng l¹i , hiÖn t­îng gi¶m ph¸t diÔn ra vµ chØ sè gi¸ cã xu h­íng t¨ng (cã thêi gian chØ sè ©m) .MÆt b»ng gi¸ c¶ hµng ho¸ trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc gi¶m khiÕn cho gi¸ xuÊt khÈu , gi¸ nhËp khÈu vµ mÆt b»ng gi¸ c¶ cña ViÖt nam gi¶m theo . MÆt kh¸c nhiÒu mÆt hµng thiÕt yÕu trong n­íc cã gi¸ cao h¬n trªn thÕ giíi .Tû xuÊt lîi nhuËn b×nh qu©n cña nÒn kinh tÕ gi¶m doanh nghiÖp kh«ng m¹nh d¹n vay vèn Ng©n hµng buéc ph¶i gi¶m ®Ó phï hîp víi tû xuÊt lîi nhuËn trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Ó më réng tÝn dông . Nguån vèn huy ®éng cña c¸c Ng©n hµng ph¸t triÓn m¹nh khiÕn khiÕn vèn cµng thªm ø ®äng . HiÖn nay l·i suÊt huy ®éng tuy cã gi¶m nh­ng tèc ®é gi¶m chËm h¬n tèc ®é t¨ng , chØ sè gi¸ sinh ho¹t vµ c¸c Ng©n hµng còng c¹nh tranh trong viÖc thu hót nguÇn vèn huy ®éng b»ng c¸ch n©ng cao l·i suÊt huy ®éng ®Æc biÖt lµ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cè phÇn vµ mét sè Ng©n hµng n­íc ngoµi . Mét sè doanh nghiÖp cßn sö dông vèn nhµn rçi ®Ó göi Ng©n hµng hay mua tr¸i phiÕu . C¸c gi¶i ph¸p kÝch cÇu cßn ch­a ®ñ m¹nh ®«i khi mÊt t¸c dông ( nh­ ph¸t hµnh c«ng tr¸i kú phiÕu thu tiÒn vÒ ) .Nã vÉn ®­îc coi lµ vÊn ®Ò quan träng bëi v× trong bèi c¶nh c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong n­íc ph¶i dùa vµo nguÇn vèn vay Ng©n hµng (tõ 90%) ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh nh­ hiÖn nay th× chñ tr­¬ng gi¶m l·i suÊt lµ hoµn toµn hîp lý . Bªn c¹nh nguyªn nh©n l·i suÊt thùc vÉn cßn cao nh­ ®· nªu trªn cßn nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c : §èi víi nh÷ng ng­êi cã l­îng tiÒn tiÕt khiÖm nhá kh«ng cã kh¶ n¨ng kinh doanh th× l·i suÊt cã thÊp vÉn cã l·i vèn ®­îc b¶o toµn (nÕ no sä vÊn ®Ò tû gi¸ th× hä cã thÓ chuyÓn sang göi tiÕt kiÖm b»ng ®« la Mü víi l·i suÊt thÊp h¬n ) nh÷ng ng­êi cã l­îng tiÒn tiÕp kiÖm lín th× kh«ng cã c¬ héi ®Çu t­ do ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh cã tû xuÊt lîi nhuËn thÊp , rñi ro cao trong khi göi vµo Ng©n hµng th× rñi ro thÊp (hÇu nh­ kh«ng cã ) vµ lîi nhuËn cao cho dï l·i suÊt cho vay ®· gi¶m kh¸ m¹nh song c¸c doanh nghiÖp vÉn kh«ng gi¸m vay tiÒn v× tû xuÊt lîi nhuËn cña hä vÉn thÊp h¬n so víi tû lÖ l·i suÊt cho vay cña Ng©n hµng .Do vËy nÕu tiÕp tôc vay v«na Ng©n hµng ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh th× viÖc lîi nhuËn kh«ng ®ñ ®Ó tr¶ l·i Ng©n hµng sÏ lµm cho t×nh tr¹ng nî lÇn cña doanh nghiÖp cµng t¨ng thªm thªm vµo ®ã lµ sù gi¶m gi¸ hµng liªn tôc trong thêi gian qua cµng lµm cho kh¶ n¨ng thua nç t¨ng nªn .Cßn víi khu vùc n«ng th«n cho dï nhu cÇu tiªu dïng nhÊt lµ ®èi víi hµng t­ liÖu s¶n xuÊt lµ rÊt lín song còng kh«ng thÓ vay ®­îc v× thñ tôc phøc t¹p vµ kh«ng cã vËt c©m cè thÕ chÊp vµ còng kh«ng cã kh¶ n¨ng ch¶ nî do tû lÖ l·i suÊt cho vay kh«ng hîp lý. 3. T¸c dông cña viÖc ®iÒu chØnh l·i suÊt C¸c nhµ kinh tÕ cho r»ng ®©y lµ mét quyÕt ®Þnh quan träng nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng t¾c ®Çu ra tÝn dông trong t×nh h×nh nÒn kinh tÕ ®ang cã chiÒu h­íng ®i xuèng nh­ hiÖn nay .Nã gãp phÇn kÝch thÝch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ t¹o sù chñ ®éng h¬n cho c«ng t¸c tæ chøc tÝn dông trong viÖc Ên ®Þng l·i suÊt huy ®éng tiÒn göi vµ cho vay phï hîp víi ®iÒu kiÖn cung cÇu vèn trªn tõng vïng kh¸c nhau vµ møc ®é ruØ ro cña tõng kho¶n vay . §èi víi khu vùc thµnh thÞ l·i suÊt cho vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông ®· thùc sù gi¶m xuèng thÊp h¬n hay b»ng víi trÇn l·i suÊt .§ã chÝnh lµ kÕt qu¶ cña chØ thÞ ban hµnh 29/1/1999 Thèng ®èc Ng©n hµng : TrÇn l·i suÊt cho vay cña 4 Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh ®èi víi kh¸ch hµng thuéc khu vùc ®« thÞ gi¶m xuèng cßn 11% /th¸ng ®èi víi cho vay ng¾n h¹n 1,15% /th¸ng trung vµ dµi h¹n cßn møc trÇn l·i suÊt cho vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông cæ phÇn vµ cho vay ë c¸c vïng n«ng th«n vÉn d÷ nguyªn .V× thÕ quy ®Þnh míi vÒ trµn l·i suÊt trªn thùc tÕ kh«ng nh÷ng tiÕp tôc gi¶m l·i suÊt cho vay cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh mµ cßn cho phÐp c¸c Ng©n hµng nµy t¨ng l·i suÊt trÇn cho vay cña m×nh nªn 0,05%/ th¸ng . §èi víi khu vùc n«ng th«n do trµn l·i suÊt cho vay hiÖn ®ang ë s¸t møc trÇn do ®ã viÖc ®iÒu chØnh l·i suÊt nµy ®· ®­îc thùc sù gi¶m tõ 0.05%/th¸ng – 0,1%/th¸ng khu vùc n«ng th«n ®· ®­îc b×nh ®¼ng so víi khu vùc thµnh thÞ vµ nh÷ng nhµ ®Çu t­ cña khu vùc nµy cã ®iÒu kiÖn h¹ thÊp chi phÝ ®Çu t­ nÕu pph¶i vay vèn Ng©n hµng .Tuy vÒ phÝa c¸c tæ chøc tÝn dông ®ang ho¹t ®éng trªn ®Þa bµn n«ng th«n l¹i ph¶i chÞu thiÖt thßi do ®Þa bµn ho¹t ®éng khã kh¨n , sè l­îng vay nhá chi phÝ ho¹t ®éng lín ®Ó ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i c¸c Ng©n hµng nµy ph¶i nç lùc rÊt nhiÒu dÓ gi¶m chi phÝ . Tãm l¹i viÖc ®iÒu chØnh l·i suÊt chØ cã t¸c dông vÒ mÆt gi¶i quyÕt chÝnh x¸c l·i suÊt , thèng nhÊt l¹i trÇn l·i suÊt co tÊt c¶ c¸c tæ chøc tÝn dông t¹o ra sù b×nh ®¼ng l·i suÊt cho vay gi÷a khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«n . Cßn t¸c dông kÝch thÝch nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th× chØ ë møc ®é nµo ®ã bëi v× tr­íc hÕt nã chØ trùc tiÕp gióp gi¶m chi phÝ vµ t¨ng ®Çu t­ víi khu vùc n«ng th«n . Nh­ng d­ nî ë khu vùc n«ng th«n kh«ng lín trong ®ã c¸c kho¶n vay chÝnh s¸ch cho vay tr­¬ng tr×nh cña chÝnh phñ chiÕm phÇn kh«ng nhá nªn t¸c dông kÝch thÝch khu vùc n«ng th«n cña viÖc ®iÒu chØnh l·i suÊt lÇn nµy kh«ng lín .H¬n thÕ n÷a viÖc h¹ l·i suÊt míi chØ gi¶i quyÕt cña vÊn ®Ò , t¸c dông cña nã chØ thùc sù ®­îc ph¸t huy khi nã ®­îc g¾n niÒn víi c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh kh¸c ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp vay ë Ng©n hµng ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh . C«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ kh«ng tr¸nh khái viÖc tËp chung nguÇn lùc vµo nh÷ng nghµnh mòi nhän cña nÒn kinh tÕ vµ ­u tiªn cho nh÷ng vïng chiÕn l­îc cho nªn t×nh h×nh nguÇn vèn cßn rÊt h¹n chÕ viÖc sö dông c«ng cô l·i suÊt mét c¸ch cã chñ ®Ých lµ v« cïng cÇn thiÕt .trong tr­êng hîp nµy c¸c t¸c nh©n ®Çu t­ cã thÓ tiÕp cËn ®Õn nguÇn tÝn dông víi l·i suÊt ­u ®·i (l·i suÊt thÊp ) cña c¸c quü hç trî tÝn dông ­u ®·i cho ®Çu t­ kinh doanh t¹i c¸c vông khã kh¨n vµ ®Æc biÖt khã kh¨n . Hµn Quèc lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ sù thµnh c«ng trong chÝnh s¸ch tËp trung vèn víi l·i suÊt thÊp nh»m ph¸t triÓn c¸c nghµnh c«ng nghiÖp chiÕn l­îc cña m×nh trong thËp niªn 70 III . thµnh thùu vµ nh÷ng tån t¹i cña qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh l·i suÊt 1. Thµnh tùu Trong thßi gian võa qua , Ng©n hµng Nhµ n­íc liªn tôc thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t l·i suÊt trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ b»ng viÖc quy ®Þng trÇn l·i suÊt cho vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông ®èi víi c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ d©n c­ , thèng nhÊt giòa trÇn l·i suÊt cho vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông trªn ®Þa bµn thµnh thÞ vµ n«ng th«n , tiÕp tôc duy tr× chÝnh s¸ch tù do ho¸ l·i suÊt tiÒn göi vµ bá viÖc quy ®Þnh vÒ khèng chÕ l·i suÊt cho vay vµ huy ®éng vèn b×nh qu©n lµ 0,35% / th¸ng (4,2%/ n¨m) nh­ thêi gian tr­íc ®©y (n¨m 1996vµ 1997) Tõ ngµy 20/01/1998, theoquy ®Þnh t¹i quyÕt ®Þnh 39/1998 quy ®Þnh- Ng©n hµng Nhµ n­íc 1 Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc , trÇn l·i suÊt cho vay b»ng VN§ tiÕp tôc ®­îc ®iÒu chØnh . Cho vay ng¾n h¹n t¨ng tõ 1%/ th¸ng lªn 1,2%/th¸ng (t¨ng 0,2%/th¸ng) cho vay trung h¹n dµi h¹n t¨ng t­ 1%/ th¸ng lªn 1,2%/ th¸ng . TrÇn l·i suÊt cho vay cña tÝn dông nh©n d©n c¬ s¬ cho vay thµnh viªn lµ 1,57%/th¸ng . C¸c quy ®Þnh vÒ trÇn l·i suÊt nh­ trªn phï hîp víi qu©n hÖ cung cÇu vÒ vèn tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ . H¬n thÕ viÖc n«ng trÒn l·i suÊt cho vaycña c¸c tæ chøc tÝn ®ông ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ c¬ së ®Ó c¸c tæ chøc tÝn dông t¨ng l·i suÊt huy ®éng vèn t­¬ng øng , t¹o ®iÒu kiÖn huy ®éng ®ñ vèn nh»m ®¸p øng c¸c nhu cÇu cho vay ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi . Qua theo dâi t×nh h×nh viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ trÇn l·i suÊt cho vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông thoõi gi©n qua nh­ sau: +TiÒn göi kh«ng kú h¹n 0,4 – 0,5%/ th¸ng. +TiÒn göi cã kú h¹n 3 th¸ng ; 0,7 – 0,8%/ th¸ng. + TiÒn göi cã kú h¹n 6 th¸ng : 0,8 –0,9%/ th¸ng. +TiÒn göi cã kú h¹n 12 th¸ng : 0,95 –1,05%/ th¸ng. Trong ®ã l·i suÊt huy ®äng vèn cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn cao h¬n c¸c l·i suÊt huy ®éng vèn cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh l·i suÊt huy ®äng cña c¸c tæ chøc tÝn dông trªn ®Þa bµn n«ng th«n (ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, quü tÝn dông nh©n d©n nh©n c¬ së ) cã xu h­íng cao h¬nl·i suÊt huy ®éng vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông trªn ®Þa bµnn thµnh thÞ . VÒ nÆt b»ng l·i suÊt cho vay ; Nh×n chung c¸c tæ chøc tÝn dông ®Òu thùc hiÖn cho vay theo trÇn l·i suÊt cho vaydo Ng©n hµng Nhµ n­íc quy ®Þnh , cho vaynh¾n h¹n ë møc 1,17% - 1,2%/ th¸ng cho vay trung dµi h¹n ë møc 1,2 –1,25%/ th¸ng . Tuy nhiªn vÉn cßn t×nh tr¹ng cho vay v­ît trÇn l·i suÊt quy ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ë mét sè n¬i , nhÊt lµ vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m khi nhu cÇu vÒ vèn t¨ng cao . Cho vay b»ng ®« la Mü vÉn gi÷ nguyªn 8,5%/ n¨m nh­ thêi gian tr­íc ®©y , do møc l·i suÊt nµy vÉn phï hîp víi mÆt b»ng l·i suÊt LIBOR,SIBOR vµ phï hîp víi quan hÖ cung cÇu vÒ vèn ngo¹i hiÖn hµnh , ®ång thêi Ng©n hµng Nhµ n­íc cßn quy ®Þnh l·i suÊt tiÒn göi tèi ®a cña ph¸p nh©n t¹i tæ chøc tÝn dông nh»m h¹n chÕ viÖc giam gi÷ ngo¹i tÓ trªn tµi kho¶ntiÒn göi , gãp phÇn t¨ng c­êng chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi cña Ng©n hµng Nhµ n­íc c¸c møc tiÒn göi b»ng ®« la mü nh­ sau: +TiÒn göi kh«ng kú h¹n tèi ®a :1,5%/th¸ng . +TiÒn göi cã kú h¹n ®Õn 6 th¸ng :4,0%/ n¨m + +tiÒn göi cã kú h¹n trªn 6 th¸ng : 4,5%/ n¨m. §ã lµ nh÷ng thµnh tùu cña viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch l·i suÊt . Nh­ng bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu cña viÖc ®iÒu chØnh l·i suÊt vÉn cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i mµ ®ßi hái tÊt c¶ c¸c nghµnh cã liªn quan cïng t×m c¸ch gi¶i quyÕt 2. Nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i ViÖc quy ®Þnh quy ®inh thèng nhÊt møc trÇn l·i suÊt cho vay khu vùc n«ng th«n vµ thµnh thÞ lµ ch­a phï hîp víi cung cÇu tÝn dông ë khu vùc n«ng th«n thiÕu ®éng lùc khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc tÝn dông chuyÓn vèn vÒ ®Çu t­ cho khu vùc n«ng th«n vÒ møc sinh lêi Ýt (chªnh lÖch l·i suÊt kho¶ng 0,1 – 0.15 % /th¸ng ) . XuÊt ph¸t tõ nguyªn nhÈn trªn hiÖn nay c¸c tæ chøc tÝn dông ho¹t ®éng ë ®Þa bµn n«ng th«n nh­ Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn n«ng th«n , quü tÝn dông n«ng th«n , quü tÝn dông nh©n d©n vÉn ®ang yªu cÇu Ng©n hµng Nhµ n­íc ph¸t triÓn møc l·i suÊt cho vay so víi mÆt b»ng chung . Chªnh lÖch l·i suÊt cho vay vµ huy ®éng vèn b×nh qu©n cña tæ chøc tÝn dông cßn ë møc thÊp chiÕm kho¶ng 0.15 – 0.2% /th¸ng .Víi møc chªnh lÖch nµy th× viÖc ®¶m b¶o cho c¸c tæ chøc tÝn dông bï ®¾p chi phÝ vµ cã l·i lµ hoµn toµn khã kh¨n , ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông ®ang ho¹t ®éng trªn ®Þa bµn n«ng th«n . ChÝnh v× møc chªnh lÖc trÇn l·i suÊt cho vay trung dµi h¹n so víi trÇn l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n nh­ hiÖn nay thÊp kh«ng ®ñ bï ®¾p rñi ro . Cho nªn ch­a kÝch thÝch tæ chøc tÝn dông më réng cho vay chung h¹n dµi h¹n nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng chËm , hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm vè tù cã cña c¸c doanh nghiÖp qu¸ nhá vµ tû xuÊt kinh doanh kho¶ng d­íi 10% . TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè nµy t¹o ¸p lùc lµm gi¶m l·i suÊt cho vay nh­ng khã thùc hiÖn bëi v× gi¶m l·i suÊt th× tæ chøc tÝn dông sÏ bÞ thua lç vµ dång ngh· víi viÖc gi¶m l·i suÊt tiÒn göi th× sÏ kh«ng huy ®éng ®éng ®­îc vèn .Nh÷ng mÆt tån t¹i trªn cã thÓ ®­îc kh¸i qu¸t b»ng nh÷ng vÊn ®Ò sau 2.1 l·i suÊt gi¶m nh­ng cho vay t¨ng chËm Mét sè ý kiÐn cho r»ng trong m­êi n¨m ®æi míi ho¹t ®éng Ng©n hµng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ch­a bao giê ho¹t ®éng Ng©n hµng l¹i gÆp nhiÒu khã kh¨n nh­ hiÖn nay khi vãn huy ®éng t¨ng (9.2% , ®Çu t­ t¨ng chËm 4.2% ).Sù thùc hoµn toµn kh«ng ph¶i nh­ vËy , ho¹t ®éng tÝn dông b×nh th­êng , doanh sè cho vay t¨ng vµ doanh sè vay nî còng t¨ng .§©y lµ mèi quan hÖ nh©n qu¶ cã vay cã tr¶ theo mét chu kú s¶n xuÊt khÐp kÝn . C©u hái ®Æt ra tr­íc m¾t nguyªn nh©n dÉn ®Õn d­ nîn t¨ng chËm mÆc dï l·i suÊt cho vay liªn tôc gi¶m c©u hëi tr¶ lêi sÏ ra sao ?. §ã qu¶ lµ vÊn ®Ò khã kh¨n ®Ó t×m ra ®¸p sè . Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc vÉn coµn t¸c ®éng ¶nh h­ëng ®Õn nÒn kinh tÕ n­íc ta tr­íc t×nh h×nh ®ã Nhµ n­íc ®· ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p kÞp thoõi nªn tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh«ng bÞ tôt hËu so víi mét sè n­íc trong khu vùc .§èi víi ng­êi cho vay th× viÖc gi¶m l·i suÊt cho vay lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu sÏ gi¶m mét phÇn chi phÝ ®Çu ra ®Ó tiªu thô s¶n phÈm .Nh­ng l¹i cã mét sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc ch­a n¾m b¾t ®­îc ®iÒu nµy nªn cßn thô ®éng ch«ng trê vµo Nhµ n­íc thiÕu tÝnh c¹nh tranh trong viÖc tiªu thu hµng ho¸ tån ®äng vµ ch­a tËn dông chÝnh s¸ch kÝch cÇu cña chÝnh phñ nªn khèi l­îng s¶n phÈm tån kho lín nh­ : mÝa 540 tû ®ång xim¨ng 700 tû , dÖt may 500 tû ... NhiÒu Nhµ n­íc sö dông vèn vay cßn kÐm hiÖu qu¶ nªn kh«ng tr¶ nî ®óng h¹n c¶ gèc c¶ l·i .Theo mét sè tµi liÖu gÇn ®©y trong 300 doanh nghiÖp cã tíi 60% lµm ¨n thua nç ®iÒu tra 40% ë t×nh tr¹ng s¾p ph¸ s¶n cßn l¹i 20 % ®· ph¸ s¶n hoµn toµn Cã mét sè doanh nghiÖp phµn lµn r»ng l·i suÊt cho vay lµ qu¸ cao dÉn ®Õn chi phÝ tr¶ l·i tiÒn vay cao nh­ng mét thùc tÕ ®Æt ra dã lµ bÊy l©u nay ch­a ai chÞu thõa nhËn r»ng cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc “sèng” chñ yÕu dùa vµo vèn vay cho nªn dï cã tiÕp tôc h¹ l·i suÊt th× c¸c doanh nghiÖp vÉn kªu ca l¹i cã ý kiÕn cho r»ng ®Ó t¨ng søc thu vèn , hót vèn cña c¸c doanh nghiÖp th× tr­íc hÕt doanh nghiÖp ph¶i tù ®æi míi chÝnh m×nh ®Ó n©ng cao søc c¹nh trang cho chÝnh doanh nghiÖp , ®¬n vÞ cña m×nh .Nh­ng viÖc t¨ng kh¶ n¨ng hÊp thô vèn cña nÒn kinh tÕ quyÕt ®Þnh møc t¨ng tr­ëng tÝn dông , l·i suÊt chØ lµ bÞn ph¸p kÝch cÇu .Khi c¸c nhµ th­¬ng m¹i quèc doanh c¶i tiÕn ph­¬ng thøc cho vay theo ph­¬ng ch©m :V÷ng ch¾c – chÊt l­îng – an toµn vµ hiÖu qu¶ th× ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù ®ái míi chÝnh ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng , sö dông vèn cã hiÖu qu¶ ®ång thêi ph¶i cã sù hç trî vèn cña Nhµ n­íc trong viÖc ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ cÊp vèn ng©n s¸ch cho c¸c doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp hÊp thô vèn lµ gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó Nhµ n­íc më réng vèn cho vay . §èi víi nghµnh n«ng nghiÖp – mét nghµnh vèn ®­îc Nhµ n­íc ta ­u tiªn tõ tr­íc ®Õn nay th× ph¶i cho vay tíi tõng hé gia ®×nh më réng ®Þa bµn cho vay nhÊt lµ nh÷ng vïng thuéc chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi . nh÷ng ®Þa bµn nµy cã chë ng¹i to lín ®ã lµ møc rñi ro cao , nî gèc khã tr¶ cßn l·i l¹i cßn khã h¬n chÝnh v× thÕ mµ hÇu hÕt c¸c Ng©n hµng ë c¸c khu vùc nµy th­êng xuyªn bÞ thua nç vµ dÔ g©y t©m lý l¶n lßng ®è vo¸i c¸c c¸n bé nh©n viªn tÝn dông lµm anhr h­ëng kh«ng tèt ®Õn ho¹t ®éng Ng©n hµng .Thùc tÕ cho thÊy trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nhu cÇu vay vèn ng¾n h¹n kh«ng ph¶i lµ Ýta bëi v× lo¹i vèn nµy cÇn cho c¸c doanh nghiÖp Vèn nµy cÇn cho c¸c ®Ó t­ bæ xung d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau dÉn ®Õn vèn l­u ®éng bÞ b·o hoµ , vèn mµ ng©n hµng cÇn lµ vèn trung vµ dµi h¹n víi môc ®Ých ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng thay thÕ trang thiÕt bÞ m¸y mãc ®· lçi thêi ®æi míi quy tr×ng c«ng nghÖ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng , hiÖu qu¶ lao ®éng ... nh­ng cho ®Õn nay hÇu hÕt c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh ®Ò ch­a ®¸p øng ®ù¬c yªu cÇu nµy , chÝnh v× thÕ mµ ®Ó cã vèn cho vay ng©n hµng nhµ nøoc ®· cho phÐp c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh dµnh 20% vèn huy ®äng ng¾n h¹n ®Ó nu«i vay trung dµi h¹n . §©y còng chÝnh lµ tiªu ®Ò vËt chÊt cho sù t¨ng tr­ëng tÝn dông ng¾n h¹n . Mét vÊn ®Ó n÷a cßn ®ang ®ùoc ®Ò cËp lµ vãi nhµn rçi trong d©n nã chiÕm mét l­äng rÊt lín vµ ch­a ®ùoc ®­a vµo quü ®¹o cña nÒn kinh tÕ . Theo sè liÖu ®iÒu tra cho thÊy vèn nhµn rçi trong d©n kho¶ng tõ 10 – 12tû USD víi 44% dïng ®Ó mua vµng , ngo¹i tÖ , 20% mua ®Êt , mua nhµ vµ c¸c ph­¬ng tiÖn sinh ho¹t 19% dïng cho s¶n xuÊt vµ chØ cã 17% lµ göi tiÕt kiÖm chñ yªó lµ ng¾n h¹n .TiÒn thõa trong d©n sö dông vµo s¶n xuÊt kho¶ng 32% cßn l¹i sö dông cho ho¹t ®éng phi kinh tÕ , khèi l­äng tiÒn nhµn rçi trong d©n nµy sÏ lµ nguy c¬ ng©y khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý ®iÒu hoµ qu¸ tr×nh l­u th«ng tiÒn tÑ cña nhµ n­íc vµ cã thÓ dÉn ®Ðn hiÖn t­îng cho vay nÆng l·i . Cã nh÷ng ng­êi th­a tiÒn s½n sµng ®¸p øng rÊt nhanh cho nh÷ng ng­êi cÇn tiÒn khi ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn vay ng©n hµng vµ tÊt nhiªn ph¶i ®i kÌm vèi l·i suÊt rÊt cao còng cã nh÷ng ý kiÕn cho r»ng thñ tôc vay ng©n hµng qu¸ phiÒn hµ cho nªn hä ng¹i ®Õn ng©n hµng cã thÓ lÊy mét vÝ dô nh­ sau: khi ®Õn thêi vô s¶n xuÊt kh«ng Ýt hé n«ng d©n, ng­ d©n, chñ trang tr¹i..... do nhu cÇu cÊp b¸ch , khÈn tr­¬ng vÒ vèn ®· ph¶i chÊp nhËn vay ngoµi víi l·i suÊt cao h¬n vay ng©n hµng nh­ng lîi thÕ nhanh chãng vµ kÞp thêi . §©y còng lµ vÊn ®Ò nãng, ®¸ng quan t©m trøoc thùc tr¹ng tÝn dông ng©n hµng , cÇn më réng gi¶i ph¸p kÝch cÇu cña chÝnh phñ 2.2 H¹ trÇn l·i suÊt cho vay vÉn khã t¨ng tr­áng tÝn dông ViÖc Ng©n hµng gi¶m l·i suÊt cho vay lµ sù khëi ®éng chÝnh s¸ch vÜ m« chø kh«ng ph¶i lµ yÕu tè ®Ó t¨ng tr­ëng ®Çu t­ tÝn dông thóc ®Èy s¶n xuÊt gi¶i ph¸p cho dông dông t¨ng ®Çu t­ vèn cßn phô thuéc vµo mét sè cô thÓ sau C¸c dù ¸n kinh tÕ , kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ph¶i ®¶m b¶o kh¶ thi g¾n víi hiÖu qu¶ kinh tÕ thiÕt thùc khi chuyÓn qua s¶n xuÊt .Thùc tr¹ng ë ®Þa ph­¬ng ®ang diÔn ra t×nh tr¹ng : Dù ¸n ®Çu t­ s¹ng giai ®o¹n c¬ b¶n ®i vµo s¶n xuÊt míi béc lé ra nhiÒu ®iÓm yÕu nh­ thiÕu nguyªn vËt liÖu chi phÝ s¶n xuÊt , s¶n phÈm khã tiªu thô ... buéc c¸c Ng©n hµng ph¶i ngõng cung øng tiÒn do kh«ng ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng hoµn tr¶ vèn ®óng h¹n .Do vËy dï cã gi¶m l·i suÊt cho vay th× Ng©n hµng còng kh«ng thÓ t¨ng tr­ëng tÝn dông gióp Ng©n hµng bï l¹i thua nç , c¸c hé gia ®×nh nî triÒn miªn ...trong khi ®ã Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cßn thõa vèn (th¸ng n©­m 1999 thõa h¬n 10 tû ®ång . XÐt cho cïng cÇn vèn kh«ng vay ®­îc th× dï cã gØam l·i suÊt còng ch­a cã søc thuyÕt phôc do ®ã Ng©n hµng khã t¨ng dÇu t­ tÝn dông . Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn ta thÊy cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh chung c¬ chÕ chØ ®¹o cô thÓ phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tiÔn ®Ó c¸c ®Þa ph­¬ng . C¸c c¬ së thèng nhÊt thùc hiÖn . §Ó c¬ së h¹ tÇng cÇn l·i suÊt cho cña Ng©n hµng cã t¸c dông ®i vµo ®êi sèng kinh tÕ , b¶n th©n c¸c Ng©n hµng còng cÇn cã cã c¸c ¸n ®Çu t­ thÈm ®Þnh chÆt chÏ trung thùc , ®Ò ra c¸c kÕ ho¹ch tÝnh to¸n ho¹ch ®Þnh cã hiÖu qu¶ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt , c¸c ®èi t­îng ­u tiªn ( n«ng th«n) , cÇn ®­îc gióp ®ì nhiÒu h¬n ®Ó ®¶m b¶o tiÒn vay th× míi gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng , lµm cho ho¹t ®éng tÝn dông ngµy cµng tèt h¬n phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc phÇn iii ®Þnh h­íng ®iÒu hµnh l·i suÊt c¬ b¶n ë ViÖt Nam thêi gian tíi §Ó phï hîp víi nh÷ng biÕn ®éng thay ®æi cña nÒn kinh tÕ viÖc ®iÒu chØnh l·i suÊt cho vay mang tÝnh ®iÒu mang tÝnh hµnh chÝnh sang tÝnh ®iÒu hµnh l·i suÊt thÞ tr­êng cã sù chØ ®¹o cña Ng©n hµng Trung ­¬ng ®ang ®­îc thùc thi ®ã chÝnh lµ ho¹t ®éng x©y dùng vµ ®Þnh h­íng ®iÒu hµnh l·i suÊt c¬ b¶n §Ó hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh l·i suÊt ë ViÖt Nam cÇn ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p ®óng ®¾n .Nh­ng ®Ó cã ®­îc c¸c gi¶i ph¸p ®óng ®¾n th× ph¶i kÕt hîp ®iÒu kiÖn thùc tiÔn kinh nghiÖm mét sè n­íc mµ chÝnh s¸ch l·i suÊt t­¬ng ®èi hoµn thiÖn vµ thµnh c«ng . I . kinh nghiªm mét sè n­íc Trªn thÕ giíi Ng©n hµng Trung ­¬ng Mü tõ th¸ng 6/ 1996 cho ®Õn nay trong nhiÒu thËp kû qua coi nghiÖp vô thÞ tr­êng më lµ yÕu tè quan träng nhÊt ®Ó t¨ng , gi¶m khèi l­îng tiÒn cung øng .Ng©n hµng liªn bang §øc coi träng ®iÒu kiÖn cÊp tÝn dông vµ cÊp l·i suÊt chiÕt khÊu :Ba Lan ,Trung Quèc vµ Hµn Quèc coi träng dù tr÷ b¾t buéc ,nh÷ng viÖc sö dông nh÷ng c«ng cô ®ã ®Ò chøa ®ùng yÕu tè lao ®éng l·i suÊt . Nghiªn cøu luËt Ng©n hµng Trung ­¬ng mét sè n­íc còng ®Ò cËp ®Õn l·i suÊt Ng©n hµng Trung ­¬ng vÒ ®Ò ng÷ kh¸c nhau luËt Ng©n hµng Trung ­¬ng cña n­íc céng hoµ liªn bang §øc “Ng©n hµng Trung ­¬ng cña n­íc céng hoµ liªn bang §øc Ên ®Þnh l·i suÊt vµ tû lÖ chiÕt khÊu ®­îc ¸p dông cho ho¹t ®éng Ng©n hµng liªn bang” luËt Ng©n hµng nh©n d©n Trung Quèc quy ®Þnh “x¸c ®Þnh l·i suÊt c¬ b¶n cña Ng©n hµng Trung ­¬ng ” luËt Ng©n hµng Trung ­¬ng Ba Lan quy ®Þnh chñ tÞch NBP quy ®Þnh “l·i suÊt t¸i chiÕt kh¸u ®èi víi khèi phiÕu , l·i suÊt tÝn dông t¸i cÊp vèn ” luËt Ng©n hµng Trung ­¬ng Hungary quy ®Þnh “NBH ho¹t ®éng trªn c¬ së nh÷ng l·i suÊt linh ho¹t ®· ®­îc c«ng bè trong ®ã bao gåm tû lÖ l·i suÊt c¬ b¶n cña cña Ng©n hµng Trung ­¬ng l·i suÊt hµng ngµy l·i suÊt ­u tiªn vµ l·i suÊt ph¹t ... ” , luËt Ng©n hµng Trung ­¬ng Hµn Quèc quy ®Þnh “møc l·i suÊt tèi ®a mµ c¸c tæ chøc Ng©n hµng tÝnh ®èi víi c¸c lo¹i cho vay ”. ë ph¸p l·i suÊt c¬ b¶n lµ l·i suÊt Ng©n hµng trªn c¬ së ®ã tÝnh l·i c¸c kho¶n cho vay kh¸c vµ nguyªn t¾c mçi Ng©n hµng ®­îc ®Þng ra l·i suÊt cña m×nh trªn c¬ së cã sù nhÊt trÝ nµo ®ã gi÷a Ng©n hµng , do vËy l·i suÊt c¬ b¶n chÝnh lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng cuéc th­¬ng l­äng gi÷a Ng©n hµng , l·i suÊt triÕt khÊu cña Ng©n hµng trung ­ong hoµn toµn kh«ng phô thuéc vµo l·i suÊt c¬ b¶n mµ phô thuéc vµo l·i suÊt trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ th«ng th­êng ®­îc Ên ®Þnh hµng ngµy ®èi víi c¸c khèi l­îng tiÒn cung øng cho tõng kú h¹n 1,2,3 th¸ng ..... Kinh nghiÖm 10 n¨m ®æi míi Ng©n hµng vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ViÖt Nam , l·i suÊt vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ d­êng nh­ ®ang næi lªn nh­ lµ mét c«ng cô nh¹y bÐn h¬n. Ngµy 10/4/1989 Héi ®ång bé tr­ëng nay lµ chÝnh phñ ban hµnh quyÕt ®Þnh 139 –H§BT, ®Ò ra nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó ®Þnh l·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay cña Ng©n hµng lµ ®¶m b¶o ®­îc vèn vµ cã l·i , ¸p dông thèng nhÊt cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ , ®­îc ®iÒu chØnh theo biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng . mäi nguån vèn mµ Ng©n hµng huy ®äng ®Òu ph¶i tr¶ l·i , mäi kho¶n Ng©n hµng cho vay ®Òu ®­îc thu l·i . Còng theo quyÕt ®Þnh nµy , c¬ cÊu l·i suÊt cã 2 bé phËn : Møc l·i suÊt c¬ b¶n vµ chØ sè t¨ng , gi¶m trong t­êng thêi kú . QuyÕt ®Þng nµy ®ùoc ¸p dông trong thêi kú Ng©n hµng trung ­¬ng quyÕt ®Þnh mäi møc l·i suÊt thay cho c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i . Tham kh¶o luËt cña mét sè n­íc quy ®Þnh vÒ l·i suÊt th× c¸i cã thÓ nh×n thÊy , tÝnh to¸n ®­îc hµng ngµy lµ l·i suÊt t¸i triÕt khÊu cña Ng©n hµng trung ­¬ng , cßn l·i suÊt c¬ b¶n lµ l·i suÊt trÇn ë bªn trong l·i suÊt mµ Ng©n hµng trung ­¬ng t¸i cÊp vèn cho Ng©n hµng th­¬ng m¹i . Ng©n hµng trung ­¬ng Hµn Quèc hiÖn nay ®ang ®iÒu hµnh trÇn l·i suÊt tèi ®a cho c¸c tæ chøc tÝn dông , Tõ møc l·i suÊt nµy Ng©n hµng trung ­¬ng sÏ quy ®Þnh l·i suÊt t¸i cÊp vèn cho c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i tuú theo yªu cÇu kh¸ch quan cña viÖc t¨ng hay gi¶m khèi l­îng tiÒn cung øng . Víi c¸ch lµm nµy , Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam còng ®· ¸p dông thµnh c«ng tõ th¸ng 6/1996 ®Õn nay. II. ®Þnh h­íng ®iÒu hµnh l·i suÊt ë ViÖt Nam hiÖn nay 1. §iÒu kiÖn N­íc ta ®æi míi xuÊt ph¸t tõ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu khi kinh tÕ thÞ tr­êng tr­êng míi tho¸t khái møc s¶n xuÊt cña chÕ ®é phong kiÕn .V× vËy mét trong nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Æc thï cña ViÖt Nam lµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ vÉn trong giai ®o¹n qu¸ dé víi tr×nh ®é cßn hÕt søc s¬ khai . §Æc tr­ng cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ ViÖt Nam lµ c¸c quan hÖ cung cÇu vèn , tiÒn tÖ h×nh thµnh mét c¸ch hÕt søc khã kh¨n diÔn ra kh«ng b×nh th­êng . Sù Ên ®Þnh gi¸ c¶ (h×nh thµnh l·i suÊt thÞ tr­êng )kh«ng tr¸nh khái bÞ ¸p ®Æt bëi mét sè lùc l­îng tham gia, thÞ tr­êng ®ãng vai trß ®éc quyÒn .Sù n«n nãng theo ®uæi c¸c môc tiªu chÝnh s¸ch ®«i lóc khiÕn Ng©n hµng Trung ­¬ng ®«i lóc còng bÞ cuÊn vµo ®ã , mÆc dï kh«ng ph¶i lóc nµo viÖc ¸p dông møc trÇn l·i suÊt còng su©n xÎ vµ dÔ dµng ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn . H¬n thÕ n÷a chñng lo¹i “hµng ho¸ ” cho mäi giao dÞch vèn , tiÒn tÖ ë trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ cßn hÕt søc nghÌo nµn ph­¬ng trøc giao dÞch cßn th« s¬ vµ ë møc ®é rñi ro tiÒn tÖ lín . XÐt vÒ n¨ng lùc thÓ chÕ yÕu kÐm cña hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam khu©n khæ ph¸p luËt vµ quy chÕ dù phßng rñi ro ch­a hoµn bÞ còng cho thÊy trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®Ó cho thÞ tr­êng tù ®Þnh ®o¹t l·i suÊt (tù do ho¸ l·i suÊt )lµ rÊt khã thùc hiÖn .Dùa trªn nÒn t¶ng nµy khã cã ngay chÝnh s¸ch l·i suÊt thÝch hîp .Còng cÇn ph¶i thÊy lµ viÖc duy tr× trÇn l·i suÊt cho vay ®Ó h¹n chÕ c¸c Ng©n hµng yÕu kÐm vÒ tµi chÝnh møc rñi ro qu¸ cao .Trong trõng mùc nhÊt ®Þnh trÇn l·i suÊt chØ ®¶m b¶o c©n b»ng t­¬ng ®èi vÒ tiÒn tÖ ë gãc ®é vÜ m« (th«ng qua c¸c giao dÞch thÞ tr­êng )còng cßn nhiÒu v­íng m¾c .Néi dung chÝnh l·i suÊt hiÖn nay lµ kh«ng chØ 0kiÓm so¸t l·i suÊt sµn mµ cßn khèng chÕ vÒ tæng l­îng tÝn dông ,h¹n møc vay nî n­íc ngoµi , møc cung øng tiÒn t¨ng thªm hµng n¨m vµ mét sè chØ tiªu khèng chÕ tµi s¶n cãkh¸c ... riªng vÒ sè d­ tiÒn dù tr÷ ®­îc coi lµ mét trong 3 néi dung qu¶n lý c¨n b¶n biªn c¹nh l·i suÊt t¸i cÊp vèn , møccung øng tiÒn cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th× ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc . Mét sè ph­¬ng ¸n ®iÒu hanh l·i suÊt 2.1 C¸c ph­¬ng ¸n ®èi víi l·i suÊt néi tÖ Ph­¬ng ¸n 1: LÊy l·i suÊt t¸i cÊp vèn cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµm l·i suÊt c¬ b¶n ¦u ®iÓm §èi víi ViÖt Nam do c¸c nghiÖp vô chiÕt khÊu cña Ng©n hµng Trung ­¬ng ch­a ph¸t triÓn viÖc t¸i cÊp vèn thùc hiÖn t­¬ng ®èi trùc tiÕp ,v× vËy lÊy l·i suÊt t¸i cÊp vèn cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®Ó ®iÒu hµnh l·i suÊt sÏ thÝch hîp h¬n lµ l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu , Ng©n hµng Trung ­¬ng chØ cÇn x¸c ®Þnh vµ c«ng bè møc l·i suÊt chØ ®¹o ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông , v× vËy thuËn tiÖn cho viÖc ®iÒu hµnh qu¶n lý chÝnh s¸ch l·i suÊt cña Ng©n hµng Trung ­¬ng t¹o ®iÒu kiÖn chñ ®éng trong kinh doanh cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c . Nh­îc ®iÓm : L·i suÊt t¸i cÊp vèn lµ c«ng cô ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trùc tiÕp ®iÒu tiÕt l­îng tiÒn cung øng cña Ng©n hµng Trung ­¬ng vµ khèi l­îng tiÒn cña hÖ thèng Ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ gi¸n tiÕp t¸c ®éng vµo l·i suÊt cho vay vµ huy ®éng vèn tuy nhiªn c¬ chÕ t¸i cÊp vèn vËn hµnh ch­a th«ng suÊt theo c¬ chÕ thÞ tr­êng c¸c tæ chøc tÝn dông ch­a ®­îc tù do ch­a ®­îc trùc tiÕp cËn víi nguÇn vèn cña Ng©n hµng Trung ­¬ng nªn møc ®é cña møc l·i suÊt taÝ cÊp vèn mÆt b»ng l·i suÊt nãi chung lµ cßn rÊt h¹n chÕ .Do vËy nÕu lÊy l·i suÊt t¸i cÊp vèn lµm c¬ b¶n th× cã thÓ Ng©n hµng Trung ­¬ng kh«ng ®¹t ®­îc môc tiªu t¸c ®éng vµo l·i cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c kÓ c¶ khi quy ®Þnh mét biªn ®é giao ®éng so l·i suÊt nµy Ph­¬ng ¸n hai Ng©n hµng Trung ­¬ng c«ng bè møc l·i suÊt c¬ b¶n trªn c¬ së l·i suÊt vµ ®ång thêi giíi h¹n biªn ®é giao ®éng tèi ®a ®Ó c¸c Ng©n hµng ®­îc phÐp Ên ®Þnh l·i suÊt cho vay ¦u ®iÓm Ph­¬ng ¸n nµy Ng©n hµng Trung ­¬ng sÏ qu¶n lý l·i suÊt cho vay cao vµ chñ ®éng ®iÒu chØnh l·i suÊt c¬ b¶n vµ biªn ®é giao ®éng so víi møc l·i suÊt c¬ b¶n. Tæ chøc tÝn dông chñ ®éng linh ho¹t trong viÖc Ên ®Þnh l·i suÊt giao ®éng vµ cho vay phï hîp víi biÕn®éng cña thÞ tr­êng chÝnh vµ ®Æc ®iÓm ®Þa bµn ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c ViÖc ®iÒu hµnh c¸c chÝnh s¸ch l·i suÊt cña Ng©n hµng Trung ­¬ng theo nguyªn t¾c chung kh«ng can thiÖp trùc tiÕp vµo l·i suÊt kinh doanh cña tæ chøc tÝn dông . Nh­îc ®iÓm Biªn ®é sÏ ph¶i t­¬ng ®èi réng ®Ó phï hîp víi mäi lo¹i h×nh vay , ®èi t­îng vay , ®Þa bµn ho¹t ®éng , v× vËy lµm gi¶m hiÖu lùc ®iÒu hµnh cña Ng©n hµng Trung ­¬ng NÕu quy ®Þnh nhiÒu biªn ®é còng cã phøc t¹p khi x¸c ®Þnh biªn ®é giao ®éng C¸c tæ chøc tÝn dông sÏ ®ång lo¹t céng biªn ®é giao ®éng vµo l·i suÊt chung cho c¸c møc vµ sÏ kh«ng phï hîp víi tÝnh chÊt ®Æc ®iÓm cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông triÖt tiªu tÝnh c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ kh«ng ®iÒu hoµ ®­îc vèn tÝn dông tõ n¬i thõa ®Õn n¬i thiÕu Ph­¬ng ¸n 3: Ng©n hµng Nhµ n­íc c«ng bè møc trÇn l·i suÊt cho vay nh­ hiÖn nay lµm l·i suÊt c¬ b¶n , c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c c¾n cø vµo l·i suÊt cña Ng©n hµng Trung ­¬ng ®Ó Ên ®Þnh møc l·i suÊt cho vay vµ tiÒn g­Ø vµ cô thÓ tõng thêi kú , tõng vïng kh¸c nhau .Víi néi dung ph­¬ng ¸n nµy vÒ nguyªn t¾c phï hîp víi luËt Ng©n hµng v× ë ®©y lùa trän trÇn l·i suÊt cho vay l¹m l·i suÊt c¬ b¶n cho Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c tÝnh l·i suÊt huy ®éng vèn cña chóng . ¦u ®iÓm Khi møc l·i suÊt ®­îc c«ng bè th× Ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶i tÝnh ®Õn l·i suÊt cho vay vµ huy ®éng vèn cña m×nh , kh«ng ®­îc cho vay v­ît qu¸ l·i suÊt trÇn b¶o vÖ lîi Ých cho ng­êi göi tiÒn , t¹o mÆt b»ng ph©n phèi lîi nhuËn gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i . ViÖc x¸c ®Þnh l·i suÊt c¬ b¶n nµy sÏ t¹o ra mÆt b»ng chung vÒ l·i suÊt cho vay vµ huy ®éng vèn trong ph¹m vi toµn quèc nªn t¹o ®iÒu kiÖn cho thanh tra gi¸m s¸t vÒ l·i suÊt cña Ng©n hµng Trung ­¬ng t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i theo khung l·i suÊt ®· c«ng bè trong chu kú . Nh­îc ®iÓm Ph­¬ng ¸n nµy nÕu ®­îc ®iÒu hµnh th× sÏ kh«ng phï hîp víi xu h­íng ®iÒu hµnh víi l·i suÊt hiÖn nay trong khu vùc vµ trªn toµn thÕ giíi .§iÒu nµy tr¸i víi l·i suÊt c¬ b¶n .Víi sù ®iÒu hµnh mang tÝnh trùc tiÕp nhiÒu h¬n gi¸n tiÕp . TiÕp tôc cã nhiÒu lo¹i trÇn l·i suÊt nh­ hiÖn nay do sù kh¸c nhau gi÷a tÝnh chÊt kinh doanh ®Þa bµn ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i Ph­¬ng ¸n 4 Ng©n hµng Trung ­¬ng c«ng bè l·i suÊt c¬ b¶n dùa trªn c¬ së møc l·i suÊt cho vay tèi thiÓu ®Ó bï ®¾p c¸c chi phÝ vµ cã lîi nhuËn cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ biªn ®é giao ®éng ®Ó c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc phÐp Ên ®Þnh c¸c møc l·i suÊt huy ®éng vèn vµ cho vay cô thÓ .Thùc chÊt ph­¬ng ¸n nµy x©y dùng dùa trÖn kinh nghiÖm cña Malaisia , nh­ Ng©n hµng c«ng bè vµ tæ chøc ®iÒu hµnh kinh doanh ®Þa bµn ¦u ®iÓm Ph­¬ng ¸n nµy vÒ nguyªn t¾c lµ Ng©n hµng Trung ­¬ng kiÓm so¸t c¶ l·i suÊt cho vau tèi thiÓu vµ tèi ®a . ViÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch l·i suÊt cña Ng©n hµng Trung ­¬ng chØ mang tÝnh chÊt chØ ®¹o Ng©n hµng Trung ­¬ng kh«ng can thiÖp trùc tiÕp vµo l·i suÊt huy ®éng vèn vµ l·i suÊt cho vay cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c . C¸c tæ chøc tÝn dông chñ ®éng vµ linh ho¹t Ên ®Þng møc l·i suÊt vµ tiÒn göi cho vay phï hîp víi biÕn ®éng thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña tõng lo¹i h×nh tá chøc tÝn dông vµ gi÷a c¸c vïng víi nhau . Nh­îc ®iÓm Theo ph­¬ng ¸n nµy th× sÏ sÈy ra t×nh tr¹ng cã nhiÒu møc biªn ®é dao ®éng kh¸c nhau ¸p dông cho tõng lo¹i vay vµ tõng tæ chøc tÝn dông . C¸c tæ chøc tÝn dông céng biªn ®é tèi ®a vµo l·i suÊt c¬ b¶n sÏ t¹o ra mét trÇn l·i suÊt chung cho c¶ n­íc vµ sÏ kh«ng phï hîp víi tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i , c¸c vïng kh¸c nhau triÖt tiªu tÝnh c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ kh«ng ®iÒu hoµ vèn tÝn dông tõ n¬i thõa ®Õn n¬i thiÕu L·i suÊt c¬ b¶n ®èi víi ngo¹i tÖ Cã thÓ thÊy l·i suÊt SIBOR cña USA kú h¹n tõ 6 th¸ng ®Õn 12 th¸ng lµm l·i suÊt c¬ b¶n cho l·i suÊt ngîi tÖ tæ chøc tÝn dông ®­îc céng víi biªn ®é dao ®éng do Ng©n hµng Nhµ n­íc quy ®Þnh ®Ó Ên ®Þnh l·i suÊt cho vay cña USA . L·i suÊt cho vay c¸c ®ång tiÒn kh¸c còng do tæ chøc tÝn dông Ên ®Þnh. C¸ch x¸c ®Þnh l·i suÊt c¬ b¶n vµ biªn ®é dao ®éng c¨n cø vµo c¬ së nh­ ®· ®Ò cËp ë tr­íc 3.Mét sè gi¶i ph¸p ®Þnh h­íng ®iÒu hµnh l·i suÊt ë ViÖt Nam hiÖn nay vµ trong thêi gian tíi Trong xu h­íng héi nhËp toµn cÇu , ViÖt Nam ®ang t­êng b­íc chuyÓn m×nh ®Ó hµo nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi , hoµ nhËp nh­ng kh«ng hoµ tan - ®ã lµ ®iÒu kiÖn kh«ng ®¬n gi¶n . Tõ nh­ìng kinh nghiÖm häc hái mét sè n­íc kÕt hîp víi kinh nghiÖm thùc tÕ , ViÖt Nam ®· vµ ®ang t×m ra nh÷ng b­íc ®i phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña m×nh nh»m tiÕn tíi chÝnh s¸ch l·i suÊt hoµn thiÖn , ViÖt Nam ®· liªn tôc ®iÒu chØnh l·i suÊt cho phhï hîp víi nÒn kinh tÕ . V× vËy gi¶i ph¸p tuy cã rÊt nhiÒu nh­¬ng gi¶i ph¸p cô thÓ vµ cÇn thùc hiÖn ngay lµ g× ? 3.1. §æi míi c¬ chÕ ®iÒu hµnh c¬ chÕ l·i suÊt Ng©n hµng L·i suÊt lµ gi¸ mua b¸n vèn trªn thÞ tr­êng c¬ së kinh tÕ cña l·i suÊt lµ do c¸c hiÖn t­îng t¹m thêi thõa vµ t¹m thêi thiÕu vèn trong tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ g¾n víi nã lµ vai trß trung gian cña Ng©n hµng trong viÖc tËp chung vµ ph©n phèi l¹i vèn tiÒn tÖ th«ng qua c«ng cô l·i suÊt §èi víi ViÖt Nam trong thêi kú x©y dùng l¹i nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa .ViÖc nghiªn cøu ®Ó lu©n cã mét chÝnh s¸ch cho phï hîp v¾i n­íc ta hiÖn nay lµ hÕt søc cÇn thiÕt . Trªn thùc tÕ tõ n¨m 1990 chóng ta ®· tõng b­íc chuyÓn tõ c¬ chÕ l·i suÊt ©m sang c¬ chÕ l·i suÊt d­¬ng vµ tõ th¸ng 6 /1991 ta ®· thùc hiÖn triÖt ®Ó chÝnh s¸ch l·i suÊt d­¬ng trong ho¹t ®éng tÝn dông .L·i suÊt v­ít trªn chØ sè l¹m ph¸t vµ ®­îc ®iÒu chØnh theo sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng , cã tham kh¶o l·i suÊt trªn thÞ tr­êng vµ khu vùc quèc tÕ Tõ ®Çu n¨m 1996 chÝnh s¸ch l·i suÊt cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· cã sù thay ®æi theo h­íng tù do ho¸ , huû bá quy ®Þnh vÒ l·i suÊt tiÒn göi , ®iÒu chØnh møc trÇn l·i suÊt cho vay phï hîp víi cung cÇu vèn vµ l¹m ph¸t thÊp . C¸c tæ chøc tÝn dông c¨n cø vµo møc trÇn l·i suÊt cho vay chªnh lÖch gi÷a l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt huy ®éng vèn b×nh qu©n 0.35%/ th¸ng ®Î Ên ®Þnh møc l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt huy ®éng vèn trªn thÞ tr­êng . Tõ th¸ng 11/1997 trong nghÞ quyÕt cña quèc héi ®· kh«ng quy ®Þnh vÒ chªnh lÖch l·i suÊt 0.35% ®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông Ng©n hµng .ChÝnh s¸ch l·i suÊt ®· ®¶m b¶o ®­îc yªu cÇu l·i suÊt cho vay chung , dµi h¹n , cho vay ng¾n h¹n rót ng¾n kho¶ng c¸ch tiÒn göi d©n c­ vµ tiÒn göi doanh nghiÖp .Møc chªnh lÖch l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt huy ®éng vèn kh«ng cßn bÞ khèng chÕ mµ phô thuéc vµo thÞ tr­êng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña tõng tæ chøc tÝn dông . Nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã ®· ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn vµ gãp phÇn vµo thùc hiÖn môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ . NghÞ quyÕt Trung ­¬ng IV còng nªu “thùc hiÖn c¬ chÕ l·i suÊt tÝn dông theo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng vèn” .Chóng ta ph¶i cã chÝnh s¸ch l·i suÊt phï hîp víi ®­êng nèi ®æi míi kinh tÕ võa ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu qu¶n lý vÜ m« cña Ng©n hµng Nhµ n­íc , thùc hiÖn tÝnh ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa vµ vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc trong viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ .Bëi v× chóng ta ®æi míi kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn , gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn chiÕm tû träng lín trong c¬ cÊu GDP , cßn nhiÒu vïng , nhiÒu n¬i kinh tÕ hµng ho¸ ch­a ph¸t triÓn thÞ tr­êng ch­a s«i ®éng . Chóng ta cã thÓ quy ®Þnh l·i suÊt mét c¸ch cøng nh¾c theo kiÓu hµnh chÝnh gß bã ¸p ®Æt . ThÞ tr­êng tiÒn tÖ lu©n lu©n s«i ®éng cã ®éc quyÒn . Do ®ã qu¸ tr×nh tù do l·i suÊt lµ qu¸ tr×nh hoµn toµn mang tÝnh quy luËt , nh­ vËy l·i suÊt míi trë thµnh ®ßn bÈy trong nÒn kinh tÕ .Song còng kh«ng thÓ th¶ næi l·i suÊt mµ ph¶i cã ®Þnh h­íng chÝnh s¸ch l·i suÊt cô thÓ cho c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c nhau ho¹t ®éng ë nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi kh¸c nhau ... cã nh­ vËy , c¸c tæ chøc tÝn dông míi ho¹t ®éng ®­îc trong mét c¬ chÕ c¹nh tranh lµnh m¹nh ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i phôc vô cã hiÖu qu¶ cho kh¸ch hµng vµ nÒn kinh tÕ . ChÝnh s¸ch l·i suÊt ph¶i ®¶m b¶o Ng©n hµng Nhµ n­íc th«nga nhÊt qu¶n lý mét c¸ch æn ®Þnh theo c¬ chÕ ®Þnh h­íng cßn c¸c l·i suÊt cô thÓ ph¶i ®i c¬ chÕ thÞ tr­êng trong c¬ chÕ ®Þnh h­íng Êy . Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ cã dÞnh h­íng x· héi chñ nghÜa , Nhµ n­íc mµ cô thÓ lµ Ng©n hµng Nhµ n­íc nªn lµm râ phÇn chÝnh s¸ch l·i suÊt ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu x· héi nh­ chÝnh s¸ch ®èi víi d©n téc vïng s©u vïng xa , chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo xong viÖc ®Çu t­ ph¶i ®­îc r¹ch rßi còng ®· ®Õn lóc ph¶i giao cho Ng©n hµng chÝnh s¸ch lµm viÖc nµy ®­îc Ng©n hµng xö lý cô thÓ , chØ nh­ lµ c¸c tæ chøc tÝn dông míi ho¹t ®éng tèt ®­îc mµ còng ®óng víi c¬ chÕ l·i suÊt thùc cã cña n­íc ta . Nh­ ta ®· biÕt c«ng cô l·i suÊt cã hai mÆt rÊt nh¹y c¶m .T¨ng l·i suÊt tiÒn göi cã lîi cho tiÕt kiÖm bÊt lîi cho ®Çu t­ vµ ng­îc l¹i . §iÒu hµnh c«ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi cña ch©u ¸ ¸p dông chÝnh s¸ch l·i suÊt kh«ng gièng nhau thËm chÝ tr¸i ng­îc nhau . NhiÒu n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do ho¸ l·i suÊt , c¸c n­íc kh¸c chÝnh phñ l¹i can thiÖp m¹nh vµo khung l·i suÊt cã n­íc l¹i sö dông chÝnh s¸ch l·i suÊt thÊp nh­ Hµn Quèc cã n­íc l¹i thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch l·i suÊt cao nh­ §µi Loan . Cã thÓ nãi ViÖt Nam ®ang thi hµnh mét chÝnh s¸ch l·i suÊt cao cã sù can thiÖp m¹nh mÏ cña Nhµ n­íc , trong ®ã Nhµ n­íc æn ®Þnh trÇn l·i suÊt cho vay . chÝnh s¸ch l·i suÊt nµy vÒ c¬ b¶n ®­îc ®¸nh gi¸ tÝch cùc cã ®ãng gãp nhÊt ®Þnh vµo viÖc kiÒm chÕ lµm ph¸t vµ huy ®éng tiÕt kiÖm cho ®Çu t­ ph¸t triÓn trong giai ®o¹n võa qua . Víi chÝnh s¸ch l·i suÊt tiÕp theo cho giai ®o¹n tíi nªn nh­ thÕ nµo ? .Mét sè nhµ kinh tÕ cho r»ng nªn h¹ møc l·i suÊt xuèng cho ngang b»ng víi møc trung b×nh quèc tÕ ,mét sè nhµ kinh tÕ l¹i ®Ò nghÞ thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do ho¸ l·i suÊt ®Ó cho cung cÇu thÞ tr­êng tù thiÕt lËp .Tõ thùc tÕ trong nh÷ng n¨m võa qua cho thÊy t¹i giai ®o¹n ph¸t triÓn nay , ViÖt Nam hiÖn nay vÉn rÊt cÇn cã sù can thiÖp tõ phÜa Nhµ n­íc vµ viÖc h×nh thµnh l·i suÊt vÉn cÇn duy tr× l·i suÊt tiÒn göi ë møc cao h¬n so víi møc trung b×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ 3.2 §æi c¬ chÕ qu¶n lý cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®èi víi Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông (TCTD) §· ®Õn lóc Ng©n hµng Nhµ n­íc ®iÒu hµnh kinh doanh cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i b»ng nh÷ng c¬ chÕ , chÝnh s¸ch ®Ó c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®i ®óng quü ®¹o cña c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ .C¹nh tranh gi¶m chi phÝ nhiÖm vô ,®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm dÞch vô cã chÊt l­îng ngµy cµng cao chø kh«ng ph¶i c¹nh tranh t¨ng l·i suÊt huy ®éng ®Ó huy ®éng vèn gi¶m l·i suÊt cho vay ®Î thu hót kh¸ch hµng Ng©n hµng Nhµ n­íc lµ ng­êi ®iÒu hµnh nguÇn vèn tõ Ng©n hµng th­¬ng m¹i thõa vèn sang nh th­¬ng m¹i thiÕu vèn kh«ng cÇn huy ®éng thªm nguÇn vèn nhµn rçi tõ nÒn kinh tÕ th«ng qua thÞ tr­êng liªn Ng©n hµng vµ nghiÖp vô cña Ng©n hµng Trung ­¬ng nh»m ®­a l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm , tÝn phiÕu , kú phiÕu vÒ møc hîp lý nh»m ®¸p øng yªu cÇu kinh doanh cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i . TiÕp ®Õn Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng chuyÓn sang ®iÒu hµnh theo l·i suÊt c¬ b¶n trªn c¬ së tiªn ®Ò cña nã lµ t¹o ra sù th«ng tho¸ng trong c¬ chÕ t¸c ®éng vµo lÜnh vùc huy ®éng vèn cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ,lµm sao cho l·i suÊt huy ®éng vèn thÓ hiÖn ®­îc diÔn biÕn c©n ®èi cung cÇu vÒ vèn trªn thÞ tr­êng. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy ,Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò sau ®©y 3.2.1 Gi¶m l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt huy ®éng Thùc tÕ hiÖn nay c¸c n­íc cho thÊy cã hai xu h­íng sö lý vÊn ®Ò l·i suÊt Ng©n hµng . H­íng thø nhÊt : Gi¶m l·i suÊt cho vay ®Ó kÝch thÝch t¨ng tr­ëng kinh tÕ . H­íng thø hai t¨ng l·i suÊt ®Ó huy ®éng tèi ®a vèn nhÇn rçi trong d©n c­ vµo s¶n xuÊt thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ .C¶ hai xu h­íng nµy ®Òu cã môc tiªu nh­ nhau nh­ng ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau . ViÖc v¹n ®éng ph­¬ng ph¸p nµo lµ tuú theo ®iÒu kiÖn cña mçi n­íc trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh . §èi víi ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay nªn kÕt hîp hµi hoµ gi÷a hai h­íng ®ã ­u tªn cho h­íng thø nhÊt , tøc lµ gi¶m l·i suÊt cho vay kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt kinh doanh bëi nh÷ng lý do sau ®©y . Thø nhÊt : c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn nay rÊt cÇn vay vèn ®Ó ®Çu t­ chiÒu s©u ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm nh»m t¨ng søc m¹nh c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu .ThÕ nh­ng , yªu cÇu ®ã gÆp khã kh¨n lµ l·i suÊt qu¸ cao so víi tû suÊt lîi nhuËn trong s¶n xuÊt kinh doanh . Thø hai : vèn nhµn rçi n d©n c­ cßn nhiÒu nh­ng ch­a huy ®éng ®­îc hÕt .MuÊn t¨ng søc hÊp dÉn ®èi víi d©n c­ ngoµi l·i suÊt ch­a hîp lý cßn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh vµ an toµn cña gi¸ trÞ ®ång tiÒn .§Ó ®¹t yªu cÇu ®ã , vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn thu chi ng©n s¸ch c©n ®èi, tµi chÝnh quèc gia lµnh m¹nh vµ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng ph¶i cã hiÖu qu¶ . Xu h­íng gi¶m l·i suÊt cho vay , l·i suÊt huy ®éng cã tÝnh tÝch cùc nhiÒu h¬n vµ suy cho cïng , h¹n chÕ ®­îc rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®ång thêi t¹o ®­îc t©m lý án ®Þnh cña kh¸ch hµng bao gåm c¶ ng­êi göi vµ ng­êi vay . 3.2.2 N©ng cao tÝnh æn ®Þnh cña l·i suÊt tÝn dông vµ tû lÖ l·i suÊt æn ®Þnh ph¶i thÊp h¬n tû lÖ l¹m ph¸t . §iÒu nµy cã nghÜa ®Æc biÖt quan träng c¶ vÒ kinh tÕ vµ x· héi . L·i suÊt tÝn dông cã thÓ coi lµ hµn thö cña nÒn kinh tÕ tµi chÝnh cña mét n­íc , sù biÓu hiÖn cña l·i suÊt lµ biÓu hiÖn cña sù æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn .V× vËy æn ®Þnh l·i suÊt tÝn dông lµ xu h­íng phæ biÕn cña c¸c n­íc c¬ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn . ë n­íc ta hiÖn nay tuy tiÒm lùc kinh tÕ vµ dù tr÷ ngo¹i tÖ ch­a ®¹t ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn nªn vÊn ®Ò æn ®Þnh l·i suÊt cµng chØ nªn ®Æt ra trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh Ýt nhÊt lµ mét n¨m . lý do lµ : sau mét n¨m tû lÖ l¹m ph¸t ®· thay ®æi ®ã lµ c¨n cø ®Ó ®iÒu chØnh l·i suÊt tÝn dông . H¬n thÕ gi¶m bít khèi l­îng h¹ch to¸n cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông æn ®Þng t©m lý kh¸ch hµng . 3.2.3 Ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng x· héi trong ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông theo h­íng xo¸ bá dÇn c¬ chÕ bao cÊp qua l·i suÊt tÝn dông .Theo h­íng nµy c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông chØ lµm chøc n¨ng kinh doanh tiÒn tÖ theo luËt Ng©n hµng .ChuyÓn chøc x· héi cho c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c nhau , Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn , Ng©n hµng ngh­êi nghÌo . Muèn v¹y cÇn ph¶i h¹nchÕ vµ tiÕn tíi so¸ bá tÝnh bao cÊp cña Nhµ n­íc qua l·i suÊt tÝn dông cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ tæ chøc tÝn dông cña Nhµ n­íc .Chõng nµo cßn tån t¹i bao cÊp cña Nhµ n­íc qua tÝn dông th× c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ch­a thÓ thùc hiÖn chøc n¨ng tiÒn tÖ theo ®óng luËt Ng©n hµng .TÝnh chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c chñ nhµ b¨ng vÉn cßn h¹n chÕ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng kh«ng thÎ ho¹ch to¸n râ ®­îc vÒ kinh tÕ vµx· héi .Yªu cÇu t¹o s©n tr¬i b×nh ®¼ng gi÷a c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn vµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i liªn doanh víi n­íc ngoµi còng ®ßi hái ph¶i xo¸ bá bao cÊp. 3.2.4 T¹o lËp m«i tr­êng ph¸p lý lµnh m¹nh dÓ khuyÕn khÝch sù c¹nh tranh gi÷a c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông phï hîp víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cña §¶ng vµ Nhµ n­íc .C¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ tæ chøc tÝn dông trong hÖ thèng Ng©n hµng thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã chøc n¨ng kinh doanh tiÒn tÖ phôc vô nhu cÇu l­u th«ng tiÒn tÖ cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n .Sau khi xo¸ bá bao cÊp qua tÝn dông th× c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ tæ chøc tÝn dông chØ lµm chøc n¨ng kinh doanh theo luËt Ng©n hµng .V× vËy Ng©n hµng cÇn t¹o s©n ch¬i b×nh ®¼ng gi÷a c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ tæ chøc tÝn dông thùc hiÑn ®Çy ®ñ ph­¬ng tr©m “®i vay ®Ó cho vay ” Vµ nguyªn t¾c “kinh doanh tiÒn tÖ ph¶i cã l·i ”, æn ®Þng bÒn v÷ng vµ ®óng ph¸p luËt cña Nhµ n­íc nhÊt lµ luËt Ng©n hµng . T«n träng tÝnh ®éc lËp , tÝnh tù chñ cña kinh doanh cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®i ®«i víi vai trß t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc th«ng qua ®iÒu hµnh l·i suÊt c¬ b¶n . kÕt luËn Xu h­íng toµn cÇu ho¸ , khu vùc ho¸ héi nhËp ®ang ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc rÊt lín cho c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam .PhÊn ®Êu quyÕt liÖt v­¬n nªn ®Ó ph¸t huy cao néi lùc , t¨ng kh¶ n¨ng tr¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ ®· , ®ang vµ sÏ rÎ thµnh sù sèng cßn cña sù tån t¹i vµ héi nhËp vµ ph¸t triÓn trong xu thÕ nµy . §Ó hoµ nhËp vµo xu thÕ ®ã chóng ta ph¶i ch¨m no æn ®Þnh vµ lµnh m¹ng ho¸ lÜnh vùc tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ L·i suÊt lµ c«ng cô tiÒn tÖ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nã cã ®é nhay c¶m cao .ViÖc sö dông l·i suÊt trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch l·i suÊt ®­îc c¬i lµ vÊn ®Ò bøc xóc hiÖn nay ®ßi hái ph¶i cã n ®Þng h­oøng thÝch hîp nhÊt tuú thuéc vµo nh÷ng ®Æc thï vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc tiÔn n­íc ta nh»m môc tiªu t¨ng tr­ëng ph¸t triÓn kinh tÕ ph¸t huy vai trß ®ßn bÈy cña l·i suÊt , gãp phÇn t¹o ra sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ vµ th­¬ng m¹i ho¸ theo h­íng tù do b×nh ®¼ng gi÷a c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i .Tõng b­íc tiÕn tíi mét hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ Ng©n hµng hoµn chØnh , v÷ng tr¾c b¶o ®¶m thùc hiÖn thµnh c«ng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë tÇm vÜ m« .Mét chÝnh s¸ch l·i suÊt hîp lý lµ mét chÝnh s¸ch l·i suÊt võa cã t¸c dông thu hót vèn nhµn rçi trong d©n c­ võa cã thÓ khuyÕn khichs nhµ s¶n xuÊt sö dông vèn vay ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt kinh doanh ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­¬i vay vèn ng­êi göi tiÒn vµ Ng©n hµng gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ tiÕn tíi c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc nh­ môc tiªu cña ®¶ng vµ Nhµ n­íc ®· ®Ò ra Trong ®Ò ¸n nµy do thêi gian vµ sù hiÓu biÕt c¬ h¹n ch¾c kh«ng t¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt .V× vËy ,em rÊt mong ®­îc sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó gióp cho em hiÓu biÕt h¬n vÒ m«n häc nµy nhÊt lµ víi t­ c¸ch 1 sinh viªn HVNH vµ ®Ó lµ nÒn t¶ng tèt h¬n cho nh÷ng m«n häc kh¸c . Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Sinh viªn : NguyÔn Thi Thu Ph­¬ng Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh lý thuyÕt tiÒn tÖ vµ Ng©n hµng – Häc viÖn Ng©n hµng n¨m 2000 Gi¸o tr×nh tiÒn tÖ Ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh – F.Miskin . nhµ suÊt b¶n khoa häc kü thuËt 1997 LuËt NHNN vµ c¸c tæ chøc tÝn dông T¹p chÝ Ng©n hµng sè 9 n¨m 2001 sè 7 n¨m 1997 B¸o ®Çu t­ chøng kho¸n sè 64 n¨m 2001 Gi¸o tr×nh tiÒn tÖ NH – nhµ suÊt b¶n thèng kª 1998 Gi¸o tr×nh lý thuyÕt tiÒn tÖ vµ NH – phã tiÕn sÜ NguyÔn Ngäc Hïng B¸o NH n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Môc lôc