Đề tài Nâng cao hiệu quả áp dụng hệ thống hài hoà mô tả và mã hoá hàng hoá ở Việt Nam

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Ngµy 11/01/2007 ViÖt Nam chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO. Trong lé tr×nh cam kÕt tham gia Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi, ViÖt Nam cam kÕt thùc hiÖn C«ng ­íc Hµi hoµ m« t¶ vµ m· ho¸ hµng ho¸ (HS). Thùc tÕ chóng ta ®· tham gia C«ng ­íc HS tõ 1998 vµ nã cã hiÖu lùc vµo ngµy 1/1/2000, tuy nhiªn cho ®Õn nay, sau 2 lÇn söa ®æi bæ sung c«ng ­íc vµo n¨m 2002 vµ gÇn nhÊt lµ n¨m 2007 viÖc ¸p dông c«ng ­íc ë ViÖt Nam vÉn cßn rÊt nhiÒu ®iÓm bÊt cËp vµ cÇn ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu ®Ó vËn dông c«ng ­íc nµy hiÖu qu¶ ë ViÖt Nam. XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa ®ã, t¸c gi¶ lùa chän nghiªn cøu ®Ò tµi nghiªn cøu: “N©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông HÖ thèng hµi hoµ m« t¶ vµ M· ho¸ hµng ho¸ ë ViÖt Nam”. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi VÒ lý thuyÕt: ®Ò tµi ph©n tÝch c¸c quy ®Þnh trong c«ng ­íc, so s¸nh c¸c söa ®æi bæ sung c«ng ­íc qua c¸c n¨m, ph©n tÝch vai trß cña c«ng ­íc, c¸c quy t¾c ®Ó sö dông c«ng ­íc, ý nghÜa cña c«ng ­íc trong viÖc ¸p m· hµng ho¸ ®Ó cã thÓ x¸c ®Þnh ®óng m· sè thuÕ vµ c¸ch hiÓu vÒ c«ng ­íc cho chÝnh x¸c h¬n. VÒ thùc tiÔn: ®Ò tµi ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ nh÷ng h¹n chÕ cña viÖc ¸p dông c«ng ­íc HS ë ViÖt Nam hiÖn nay vÒ vÊn ®Ò c¬ së ph¸p lý, con ng­êi, m« h×nh, kü thuËt, …. Bªn c¹nh ®ã, ®Ò tµi chØ ra c¸c nguyªn nh©n chñ quan, kh¸ch quan cña nh÷ng h¹n chÕ nµy. Tõ ®ã ®­a ra kiÕn nghÞ ®Ò xuÊt míi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc ¸p dông c«ng ­íc. 3. §èi t­îng, ph¹m vi vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ò tµi ®­îc giíi h¹n trong ph¹m vi vµ ®èi t­îng nghiªn cøu vÒ ¸p dông c«ng ­íc HS ë ViÖt Nam, chó träng ®Õn c¸c cam kÕt vÒ H¶i Quan cña ViÖt Nam khi gia nhËp WTO, c¸c c«ng ­íc cã liªn quan ®Õn c«ng ­íc HS nh­ c«ng ­íc KYOTO, danh môc SITC (hÖ thèng th­¬ng m¹i quèc tÕ); §ång thêi nghiªn cøu c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc ®ang ®­îc ¸p dông ®Ó ph©n lo¹i hµng ho¸ theo c«ng ­íc HS hoÆc c¸c v¨n b¶n ®ùa trªn c«ng ­íc nµy nh­ danh môc biÓu thuÕ quan hµi hoµ ASEAN (AHTN), danh môc biÓu thuÕ quan xuÊt khÈu, nhËp khÈu cña ViÖt Nam; §­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p kh¶ thi cã thÓ ¸p dông ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc ¸p dông c«ng ­íc HS. §Ó tµi nghiªn cøu dùa trªn c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn vµ nh÷ng quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng, quan ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng; kÕt hîp vËn dông víi c¸c biÖn ph¸p nh­ tæng hîp, ph©n tÝch, thèng kª ®Ó tæng hîp vÒ lý luËn, ph©n tÝch thùc tr¹ng nh»m ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông c«ng ­íc HS ë ViÖt Nam. 4. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn ®Ò tµi nghiªn cøu Nh÷ng nghiªn cøu cña ®Ò tµi gãp phÇn hoµn thiÖn nh÷ng lý luËn chung vÒ viÖc vËn dông c«ng ­íc HS trong ®iÒu kiÖn gia nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay. Tæng hîp vµ ph©n tÝch nh÷ng lý luËn míi nhÊt vÒ HS ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi. Ph©n tÝch cô thÓ, chi tiÕt c¸c quy t¾c tæng qu¸t ®­îc vËn dông ®Ò ¸p m· hµng ho¸. §ång thêi, vÒ thùc tiÔn, ®Ò tµi kiÕn nghÞ nh÷ng gi¶i ph¸p cã tÝnh kh¶ thi nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc ¸p dông c«ng ­íc HS trong thêi gian tíi. 5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ c¸c phô lôc, ®Ò tµi ®­îc chia thµnh 3 phÇn nh­ sau: Ch­¬ng 1: Tæng quan vÒ HÖ thèng hµi hoµ m« t¶ vµ M· ho¸ hµng ho¸ Ch­¬ng 2: Thùc tiÔn viÖc ¸p dông HÖ thèng hµi hoµ m« t¶ vµ M· ho¸ hµng ho¸ ë ViÖt Nam Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ viÖc ¸p dông HS ë ViÖt Nam. Ch­¬ng I TæNG QUAN VÒ HÖ THèNG HµI HOµ M¤ T¶ Vµ M· HO¸ HµNG HO¸ 1.1. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng hµi hoµ m« t¶ vµ m· ho¸ hµng ho¸ 1.1.1. LÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng hµi hoµ m« t¶ vµ m· ho¸ hµng ho¸ Tõ cuèi thÕ kû 19 ®Çu thÕ kû 20, mét sè quèc gia, vïng l·nh thæ ®· quy ®Þnh thuÕ vµ phÝ ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu nhËp khÈu dùa trªn danh môc s¾p xÕp theo thø tù ABC. Víi sù ph¸t triÓn vµ tiÕn bé v­ît bËc vÒ khoa häc c«ng nghÖ giai ®o¹n ®Çu thÕ kû 20, hµng ho¸ ngµy cµng phong phó h¬n vÒ chñng lo¹i, mÉu m·. ViÖc ph©n lo¹i hµng ho¸ theo danh môc ABC kh«ng cßn ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thêi ®¹i. Tíi n¨m 1931, b¶n dù th¶o danh môc thèng nhÊt ®Çu tiªn “Danh môc Genever” ®­îc th«ng qua bao gåm 21 phÇn vµ 86 ch­¬ng. Song, sau mét thêi gian danh môc ®­îc ¸p dông ®· béc lé nh÷ng khiÕm khuyÕt vÒ tÝnh khoa häc, danh môc nµy ch­a cã quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c ¸p dông vµ xö lý c¸c tranh chÊp ph¸t sinh khi thùc hiÖn ë c¸c quèc gia liªn quan. Ngµy 15/12/1950 C«ng ­íc Brussels kÌm theo mét danh môc hµng ho¸ ra ®êi, cã hiÖu lùc tõ 11/9/1959. Ban ®Çu danh môc cã tªn lµ danh môc biÓu thuÕ Brussels vµ sau nµy tíi n¨m 1974 ®­îc ®æi tªn thµnh Danh môc hµng ho¸ cña héi ®ång hîp t¸c h¶i quan (Customs Co-operation Cuoncil Nomenclature-CCCN) sau nµy lµ Tæ chøc H¶i quan ThÕ giíi (WCO). Ngµy 14/6/1983 tæ chøc H¶i quan ThÕ giíi ®· ban hµnh C«ng ­íc Hµi hoµ m« t¶ vµ M· ho¸ hµng ho¸ (International Convention on the Hamonized Commodity Description and Coding System). 1.1.2. Kh¸i niÖm vµ ý nghÜa cña HS Theo §iÒu 1 C«ng ­íc HS: "HÖ thèng Hµi hoµ trong m« t¶ vµ quy t¾c ®¸nh sè thø tù hµng ho¸", sau ®©y ®­îc ®Ò cËp nh­ "HÖ thèng Hµi hoµ", nghÜa lµ b¶n Danh ph¸p bao gåm nh÷ng Môc hµng vµ §iÒu ­íc hµng còng nh÷ng sè thø tù cña nh÷ng Môc vµ §iÒu ­íc hµng nãi trªn, nh÷ng Chó gi¶i cña PhÇn, Ch­¬ng vµ §iÒu ­íc vµ nh÷ng Quy t¾c chung ®Ó gi¶i thÝch HÖ thèng hµi hoµ, ®­îc ghi trong phô lôc c«ng ­íc nµy; HÖ thèng Hµi hoµ m« t¶ vµ m· ho¸ hµng ho¸ mang l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých. 1.2. CÊu tróc vµ c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n trong HS 1.2.1. CÊu tróc C«ng ­íc HS C«ng ­íc HS bao gåm hai phÇn chÝnh: PhÇn th©n cña C«ng ­íc bao gåm lêi më ®Çu vµ 20 ®iÒu kho¶n PhÇn phô lôc (Danh môc HS n»m trong phô lôc). Danh môc hµng ho¸ bao gåm h¬n 5000 nhãm hµng, ®­îc m· ho¸ tíi 6 ch÷ sè, s¾p xÕp theo cÊu tróc ph¸p lý vµ logic. HÖ thèng ®­îc sö dông trªn 200 quèc gia vµ nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi, lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng biÓu thuÕ xuÊt nhËp, nhËp khÈu vµ thu thËp sè liÖu thèng kª, ph©n tÝch th­¬ng m¹i trªn toµn cÇu. Ng«n ng÷ chÝnh thøc cña C«ng ­íc HS lµ tiÕng Anh vµ tiÕng Ph¸p Danh môc HS hiÖn hµnh lµ phiªn b¶n n¨m 2007. Danh môc HS gÇn nhÊt lµ c¸ch ®ã 5 n¨m (2002). HS c¸c phiªn b¶n míi h¬n th­êng cã sù ­u viÖt h¬n. 1.2.2. CÊu tróc Danh môc HS 1.2.2.1. PhÇn Tªn cña PhÇn m« t¶ hµng ho¸ ë cÊp ®é réng nhÊt: 1.2.2.2. Ch­¬ng Toµn bé hµng ho¸ lµ ®éng s¶n ®ang l­u th«ng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®· ®­îc chia lµm 96 Ch­¬ng kh¸c nhau trong Danh môc HS ®¸nh sè thø tù tõ 01-97. 1.2.2.3. Nhãm “Nhãm” lµ c¸c thµnh phÇn cña ch­¬ng, bao gåm c¸c s¶n phÈm cã thuéc tÝnh chung vµ ®­îc ®¸nh sè thø tù b»ng 4 sè ArËp, víi 2 sè ®Çu lµ sè thø tù cña ch­¬ng, 2 sè sau lµ vÞ trÝ cña nã trong ch­¬ng. Trong HS phÇn lín Nhãm xuÊt hiÖn tr­íc trong Ch­¬ng ph¶i lµ nguyªn liÖu cña c¸c Nhãm xuÊt hiÖn sau vµ ng­îc l¹i. Sè thø tù cña PhÇn ®­îc thÓ hiÖn b»ng ch÷ sè La M·, sè cña Ch­¬ng, Nhãm vµ Ph©n nhãm nh­ ®· nãi ë trªn ®­îc sö dông b»ng ch÷ c¸i ArËp. 1.2.2.4. Ph©n nhãm Mét “Ph©n nhãm” cô thÓ ph¶i chøa néi dung cña nhãm x¸c ®Þnh. 1.2.2.5. DÊu c©u C¸c dÊu c©u ph©n c¸ch ®­îc sö dông trong m« t¶ hµng ho¸ còng ®­îc quy ®Þnh thèng nhÊt vµ ®Òu mang ý nghÜa cô thÓ. Cã 4 lo¹i dÊu c©u ph©n c¸ch sö dông m« t¶ hµng ho¸: 1. DÊu phÈy (,) 2. DÊu chÊm phÈy (;) 3. DÊu hai chÊm (:) 4. DÊu chÊm (.) 1.2.2.6. Chó gi¶i ph¸p lý Chó gi¶i ph¸p lý cã chøc n¨ng gi¶i thÝch kh¸i niÖm m« t¶ trong Danh môc HS, giíi h¹n ph¹m vi cô thÓ cña tõng PhÇn, Ch­¬ng, Nhãm vµ Ph©n nhãm. Cã 4 lo¹i chó gi¶i ph¸p lý: 1. Chó gi¶i lo¹i trõ 2. Chó gi¶i ®Þnh nghÜa 3. Chó gi¶i ®Þnh h­íng 4. Chó gi¶i bao gåm VÒ mÆt nguyªn t¾c tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ thuéc HS ®­îc m« t¶ kh¸c nhau vµ do ®ã nÕu ph©n lo¹i ®¹t ®­îc sù tu©n thñ theo trËt tù cÊu tróc cña HS th× mçi hµng ho¸ sÏ ®¶m b¶o ®­îc lµ cã mét m· sè kh¸c nhau. 1.3. Quy t¾c tæng qu¸t gi¶i thÝch ph©n lo¹i hµng ho¸ theo HS Bªn c¹nh Danh môc HS th× Quy t¾c tæng qu¸t gi¶i thÝch ph©n lo¹i hµng ho¸ lµ phÇn kh«ng thÓ thiÕu cña C«ng ­íc HS. §Ó ph©n lo¹i hµng ho¸ chÝnh x¸c theo danh môc HS th× ph¶i hiÓu râ 6 quy t¾c nµy. VÒ mÆt nguyªn t¾c c¸c quy t¾c ®­îc ¸p dông theo tr×nh tù: 5 quy t¾c ®Çu tiªn liªn quan ®Õn ph©n lo¹i hµng ho¸ ë cÊp ®é 4 ch÷ sè, trong ®ã quy t¾c 5 ¸p dông cho tr­êng hîp riªng lµ ph©n lo¹i bao b×. Quy t¾c 6 liªn quan ®Õn cÊp ®é ph©n nhãm (6 sè): Quy t¾c 1: Tæng quan chung Quy t¾c 2(a): ¸p dông víi s¶n phÈm ch­a hoµn chØnh hoÆc ch­a hoµn thiÖn, ch­a l¾p r¸p hoÆc th¸o rêi Quy t¾c 2(b): hçn hîp hoÆc hîp chÊt Quy t¾c 3: hai hoÆc nhiÒu nhãm Quy t¾c 3(a): ®Æc tr­ng nhÊt Quy t¾c 3(b): TÝnh chÊt ®Æc tr­ng Quy t¾c 3(c): Nhãm cã thø tù sau cïng Quy t¾c 4: Gièng nhÊt Quy t¾c 5(a): bao b× ®Æc biÖt Quy t¾c 5(b): bao b× hoÆc vËt liÖu ®ãng gãi Quy t¾c 6: Chó gi¶i vµ néi dung cña PhÇn 1.4. C¸c quy ®Þnh vµ c¸c tµi liÖu bæ sung ¸p dông HS 1.4.1. C¸c quy ®Þnh ¸p dông c«ng ­íc HS Tæ chøc h¶i quan thÕ giíi ®¶m nhiÖm viÖc qu¶n lý qu¶n lý HS. C«ng viÖc nµy bao gåm nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m c¸ch hiÓu thèng nhÊt vÒ HS vµ cËp nhËt theo ®Þnh kú c¸c th«ng tin míi nhÊt theo h­íng ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ vµ sù thay ®æi mÉu m· th­¬ng m¹i. Tæ chøc H¶i quan ThÕ giíi (WCO) qu¶n lý quy tr×nh nµy th«ng qua Uû ban HÖ thèng hµi hoµ (®¹i diÖn cho c¸c thµnh viªn tham gia C«ng ­íc HS), uû ban xem xÐt c¸c néi dung chÝnh s¸ch, ®­a ra quyÕt ®Þnh vÒ c¸c vÊn ®Ò ph©n lo¹i, gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ chuÈn bÞ cËp nhËt, bæ sung Chó gi¶i Chi tiÕt. 1.4.2. C¸c Ên phÈm bæ sung gióp cho viÖc ¸p dông HS Trong qu¸ tr×nh x©y dùng danh môc HS, c¸c quèc gia thµnh viªn vµ Uû ban HS ®· ®­a vµo mét sè quy ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a c¸c quèc gia vµ gi¶m thiÓu ®Õn møc thÊp nhÊt viÖc c¸c quèc gia thµnh viªn më thªm c¸c dßng thuÕ míi. Thùc tÕ Danh môc kh«ng liÖt kª vµ còng kh«ng thÓ liÖt kª tÊt c¶ c¸c mÆt hµng cã mÆt trªn thÞ tr­êng thÕ giíi hay c¸c mÆt hµng cã mÆt trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. HS chØ liÖt kª c¸c mÆt hµng cã khèi l­îng giao dÞch xuÊt khÈu, nhËp khÈu lín trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ. Do ®ã, Tæ chøc H¶i quan thÕ giíi ®· ph¸t hµnh mét sè Ên phÈm bæ sung, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn 3 Ên phÈm quan träng nhÊt ®­îc ph¸t hµnh d­íi d¹ng s¸ch còng nh­ file ®iÖn tö gióp cho viÖc tra cøu nhanh, gåm: (i) TuyÓn tËp ý kiÕn ph©n lo¹i HS §©y lµ Ên phÈm ®­îc ph¸t hµnh dùa trªn viÖc tËp hîp c¸c ý kiÕn ph©n lo¹i ®· ®­îc thèng nhÊt t¹i c¸c phiªn häp cña WCO. Ên phÈm nµy cã mét cuèn duy nhÊt vµ ®­îc s¾p xÕp theo thø tù cña nhãm, ph©n nhãm theo HS. C¸c ý kiÕn ph©n lo¹i nµy b¾t nguån tõ thùc tÕ ph©n lo¹i cña c¸c quèc gia thµnh viªn C«ng ­íc HS, trong quy tr×nh ph©n lo¹i n¶y sinh nh÷ng khã kh¨n hoÆc tranh chÊp kh«ng thèng nhÊt ®­îc gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn vµ ®· ®­îc ®­a ra bµn luËn, trao ®æi, bá phiÕu t¹i Uû ban HS. Kh¸c víi Chó gi¶i chi tiÕt, c¸c mÆt hµng m« t¶ trong Ên phÈm nµy lµ m« t¶ chi tiÕt vÒ mét mÆt hµng cô thÓ. MÆc dï ý kiÕn ph©n lo¹i kh«ng mang tÝnh ph¸p lý nh­ng còng lµ mét tµi liÖu thiÕt thùc ®Ó tham kh¶o khi ph©n lo¹i mét mÆt hµng t­¬ng tù. (2i) Danh môc hµng ho¸ trong HS theo b¶ng ch÷ c¸i ABC §©y lµ Danh môc hµng ho¸ s¾p xÕp theo trËt tù ch÷ c¸i, hiÖn nay th× Ên phÈm nµy vÉn Ýt ®­îc sö dông ë c¸c n­íc thµnh viªn c«ng ­íc HS vµ kÓ c¶ ViÖt Nam. Danh môc nµy gåm 3 cét: Cét 1 Cét 2 Cét 3 Gåm c¸c hµng ho¸ ®­îc s¾p xÕp theo thø tù ch÷ c¸i Nªu chó gi¶i ph¸p lý cña PhÇn, Ch­¬ng, Ph©n nhãm ®Þnh vÞ hµng ho¸ Sè trang cña chó gi¶i chi tiÕt ®Ò cËp ®Õn hµng ho¸ (3i) Chó gi¶i chi tiÕt HS gäi t¾t lµ E-notes Kh¸c víi chó gi¶i ph¸p lý (Legal notes), Chó gi¶i nµy kh«ng ph¶i lµ mét bé phËn cña Danh môc HS, do vËy nã kh«ng cã tÝnh b¾t buéc nh­ng ®©y l¹i lµ v¨n b¶n duy nhÊt gi¶i thÝch chÝnh thøc cho Danh môc HS vµ lµ mét phÇn bæ sung kh«ng thÓ t¸ch rêi cña HS. Chó gi¶i gåm cã 4 tËp vµ ®­îc c«ng bè trªn m¹ng Internet. Chó gi¶i nµy th­êng xuyªn ®­îc cËp nhËt qua c¸c phiªn häp cña Uû ban HS. VÒ mÆt néi dung, Chó gi¶i chi tiÕt HS ®­îc tr×nh bµy theo thø tù cña Danh môc HS vµ gi¶i thÝch néi dung c¸c mÆt hµng m« t¶ trong Danh môc, ph¹m vi cña tõng nhãm b»ng c¸ch ®­a ra danh s¸ch c¸c mÆt hµng thuéc nhãm cô thÓ hay c¸c mÆt hµng lo¹i trõ khái nhãm ®ã. Ngoµi ra, chó gi¶i còng ®­a ra gi¶i thÝch vÒ mÆt b¶n chÊt hµng ho¸, m« t¶ kü thuËt, ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, chøc n¨ng, môc ®Ých s¶n phÈm, …, c¸c gi¶i thÝch nµy nh»m ®Þnh h­íng vµ ph©n biÖt c¸c s¶n phÈm cã cïng tªn th­¬ng m¹i hay c¸c s¶n phÈm cã cïng c«ng dông… ®Ó ®¶m b¶o mçi mÆt hµng cã mét m· sè duy nhÊt. NhiÒu tr­êng hîp, chó gi¶i chi tiÕt còng nªu râ vÞ trÝ cña c¸c mÆt hµng cô thÓ. V× c¸c lý do trªn, khi ph©n lo¹i hµng ho¸, viÖc tham chiÕu vµ sö dông chó gi¶i chi tiÕt lµ rÊt cÇn thiÕt, ®¶m b¶o cho nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c ph©n lo¹i cã c¸ch hiÓu thèng nhÊt ®èi víi cïng lo¹i hµng ho¸ m« t¶ trong HS. Ch­¬ng II THùC TIÔN VIÖC ¸P DôNG HÖ THèNG HµI HOµ M¤ T¶ Vµ M· HO¸ HµNG HO¸ ë VIÖT NAM 2.1. Nh÷ng quy ®Þnh cña ViÖt Nam trong viÖc triÓn khai vµ ¸p dông hÖ thèng hµi Hoµ m« t¶ vµ M· ho¸ hµng ho¸ 2.1.1. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt triÓn khai vµ ¸p dông 2.1.2. X©y dùng danh môc hµng hãa vµ biÓu thuÕ dùa trªn HS 2.1.2.1. X©y dùng danh môc hµng hãa XKNK KÓ tõ khi ký kÕt viÖc triÓn khai ¸p dông HS, ViÖt Nam ®· x©y dùng danh môc hµng hãa vµ th­êng xuyªn söa ®æi ®æi cho phï hîp víi phiªn b¶n HS hiÖn hµnh. §Õn nay Danh môc hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu ViÖt Nam míi nhÊt ®­îc ban hµnh theo quyÕt ®Þnh cña Bé Tµi ChÝnh sè 107/2007/Q§-BTC ngµy 25/12/2007. 2.1.2.2. X©y dùng biÓu thuÕ xuÊt khÈu nhËp khÈu ­u ®·i, ­u ®·i ®Æc biÖt - CÊu tróc biÓu thuÕ nhËp khÈu ­u ®·i Thùc hiÖn theo QuyÕt ®Þnh 106/2007/Q§-BTC ngµy 20/12/2007. - CÊu tróc biÓu thuÕ nhËp khÈu ­u ®·i ®Æc biÖt Mét sè biÓu thuÕ ­u ®·i ®Æc biÖt cña ViÖt Nam: BiÓu thuÕ quan hµi hoµ ASEAN (AHTN) Danh môc AHTN ®­îc x©y dùng trªn c¬ së cña Danh môc trong c«ng ­íc HS phiªn b¶n míi nhÊt ®­îc Ên hµnh n¨m 2007 (HS). (2i) BiÓu thuÕ ViÖt Nam-ASEAN-Trung Quèc Ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè: 26 /2007/Q§-BTC. (3i) BiÓu thuÕ ViÖt Nam-ASEAN-Hµn Quèc Ngµy 31 th¸ng 05 n¨m 2007 Bé Tµi chÝnh ®· cã QuyÕt ®Þnh sè 41/2007/Q§-BTC vÒ viÖc ban hµnh Danh môc hµng ho¸ vµ thuÕ suÊt nhËp khÈu ­u ®·i ®Æc biÖt cña ViÖt Nam cho n¨m 2007. (4i) BiÓu thuÕ ViÖt Nam-ASEAN-NhËt B¶n Th«ng t­ sè 83/2009/TT-BTC ngµy 28/4/2009 cña Bé Tµi chÝnh. 1.2.3. X©y dùng biÓu thuÕ GTGT, biÓu thuÕ TT§B - BiÓu thuÕ GTGT BiÓu ThuÕ nµy ®­îc x©y dùng trªn c¬ së th«ng t­ sè 131/2008/TT-BTC, ngµy 26 th¸ng 12 n¨m 2008 - BiÓu thuÕ TT§B BiÓu thuÕ TT§B còng kh«ng x©y dùng danh môc ®Çy ®ñ theo Danh môc hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu ViÖt Nam mµ chØ gåm 8 mÆt hµng chÞu thuÕ TT§B gåm: thuèc l¸ ®iÕu, r­îu, bia, xe « t« d­íi 24 chç ngåi, x¨ng, m¸y ®iÒu hoµ c«ng suÊt d­íi 90.000 BTU, bµi l¸, vµng m·, hµng m·. 2.2. Thùc tiÔn ¸p dông hÖ thèng hµi hoµ m« t¶ vµ m· ho¸ hµng ho¸ 2.2.1. ¸p dông trong ph©n tÝch, ph©n lo¹i vµ ¸p m· hµng hãa XKNK HiÖn nay, viÖc PTPL hµng ho¸ dùa trªn HS ®­îc quy ®Þnh trong th«ng t­ sè 85/2003/TT-BTC ngµy 29/8/2003 cña Bé Tµi chÝnh h­íng dÉn vÒ ph©n lo¹i hµng hãa, c«ng t¸c ph©n lo¹i hµng hãa XNK. Quy ®Þnh cña th«ng t­ nµy cã 3 ®iÓm chÝnh: §iÓm thø nhÊt, vÒ nguyªn t¾c, khi ph©n lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c: Nguyªn t¾c ph©n lo¹i chung, viÖc ph©n lo¹i tu©n thñ 6 Quy t¾c tæng qu¸t, c¸c Chó gi¶i b¾t buéc cña C«ng ­íc HS; Quy ®Þnh riªng ¸p dông cho mét sè hµng ho¸ nhËp khÈu: Tr­êng hîp 1: §èi víi, thiÕt bÞ toµn bé, thiÕt bÞ ®ång bé. Tr­êng hîp hai: linh kiÖn rêi ®ång bé vµ kh«ng ®ång bé cña c¸c mÆt hµng c¬ khÝ, ®iÖn, ®iÖn tö. §iÓm thø hai, Ph©n lo¹i hµng ho¸ trong khi lµm thñ tôc h¶i quan, Th«ng t­ nµy quy ®Þnh kh¸ râ: §èi víi ng­êi khai h¶i quan §èi víi Chi côc H¶i quan lµm thñ tôc xuÊt khÈu, nhËp khÈu §iÓm thø ba, ph©n lo¹i hµng ho¸ tr­íc khi xuÊt khÈu, nhËp khÈu (d­íi ®©y gäi t¾t lµ ph©n lo¹i tr­íc) ®­îc ¸p dông trong tr­êng hîp ng­êi khai h¶i quan ch­a lµm thñ tôc h¶i quan xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸. Tr­êng hîp 1: Ph©n lo¹i tr­íc trong tr­êng hîp ®· cã mÉu hµng Tr­êng hîp 2: Ph©n lo¹i tr­íc trong tr­êng hîp cã mÉu hµng nh­ng kh«ng thÓ lÊy vµ l­u mÉu (hµng cã khèi l­îng, kých th­íc lín, hµng cã yªu cÇu b¶o qu¶n ®Æc biÖt) Tr­êng hîp ba: Ph©n lo¹i tr­íc trong tr­êng hîp kh«ng cã mÉu hµng. 2.2.3. ¸p dông HS vµo tho¶ thuËn, ®µm ph¸n th­¬ng m¹i, c¾t gi¶m thuÕ quan Dùa theo sù ph©n lo¹i danh môc hµng ho¸ ®­îc x©y dùng dùa trªn danh môc HS, ViÖt Nam ®· x©y dùng danh môc ®µm ph¸n vµ c¾t gi¶m thuÕ quan theo cam kÕt Th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng. BiÓu cam kÕt thuÕ quan gåm hai hai phÇn chÝnh: • BiÓu cam kÕt thuÕ quan Hµng N«ng s¶n; • BiÓu cam kÕt thuÕ quan Hµng kh¸c (Phi-N«ng s¶n) Ngoµi ra, theo thÕ thøc quy ®Þnh vÒ viÖc tham gia HiÖp ®Þnh C«ng nghÖ th«ng tin (ITA) cña WTO, kÌm theo biÓu cam kÕt thuÕ quan cßn cã hai phô lôc liÖt kª riªng vÒ ph¹m vi vµ lé tr×nh cô thÓ c¾t gi¶m xuèng 0% cho c¸c s¶n phÈm ITA: • Phô lôc B - Danh môc c¸c mÆt hµng ITA; • Lé tr×nh xo¸ bá thuÕ nhËp khÈu cho c¸c s¶n phÈm ITA 2.2.4. ¸p dông HS trong c¸c lÜnh vùc kh¸c 2.2.4.1. ¸p dông HS trong x©y dùng danh môc qu¶n lý hµng hãa chuyªn ngµnh Theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 12/2006/N§-CP ban hµnh ngµy 23/1/2006 cña ChÝnh phñ vÒ ®iÒu hµnh qu¶n lý ho¹t ®éng XNK th­¬ng m¹i, c¸c bé ngµnh chøc n¨ng cã tr¸ch nhiÖm ban hµnh danh môc hµng hãa XNK qu¶n lý chuyªn ngµnh theo m· sè HS, trªn c¬ së ®ã c¬ quan H¶i quan sÏ gi¶i quyÕt th«ng quan cho hµng hãa. 2.2.4.2. ¸p dông HS trong thèng kª Khi c¬ quan H¶i quan thèng kª hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu vÒ sè l­îng, vÒ trÞ gi¸, vÒ xuÊt xø, … viÖc ¸p dông HS lµ mét viÖc rÊt khoa häc. 2.3. Nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc ¸p dông HÖ thèng hµi hoµ m« t¶ vµ M· ho¸ hµng ho¸ vµ nguyªn nh©n 2.3.1. H¹n 1 chÕ Thø nhÊt, vÒ c¬ së ph¸p lý, th«ng t­ sè 85/2003/TT-BTC quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ Ph©n lo¹i ¸p m· hµng ho¸ cßn mét sè ®iÓm h¹n chÕ nh­: §©y lµ Th«ng t­ h­íng dÉn thùc hiÖn viÖc ph©n lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu nh­ng trong Th«ng t­ l¹i cã nh÷ng ®Ò môc h­íng dÉn c¶ vÒ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu dÉn ®Õn ng­êi sö dông dÔ hiÓu lÇm vµ thiÕu kh¸ch quan trong ph©n lo¹i, x¸c ®Þnh c¬ së, c¨n cø ®Ó ph©n lo¹i kh«ng chÝnh x¸c; Th«ng t­ ch­a quy ®Þnh ®Çy ®ñ, cô thÓ c¨n cø ®Ó ph©n lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu. ViÖc h­íng dÉn ph©n lo¹i hµng ho¸ trong khi lµm thñ tôc h¶i quan ch­a ®Çy ®ñ nªn ng­êi khai h¶i quan vµ c¬ quan H¶i quan vÉn gÆp nhiÒu v­íng m¾c; C¸c c¨n cø ®Ó ban hµnh Th«ng t­ sè 85/2003/TT-BTC hiÖn nay còng ®· ®­îc thay thÕ, bæ sung hoÆc huû bá nh­ danh môc biÓu thuÕ AHTN vµ c¸c chó gi¶i cña nã ®· ®­îc ®iÒu chØnh, bæ sung; phiªn b¶n HS hiÖn nay lµ phiªn b¶n 2007 chø kh«ng cßn lµ phiªn b¶n 2002 n÷a; biÓu thuÕ hiÖn hµnh cña ViÖt Nam ta còng ®· ®­îc chi tiÕt ë 10 ch÷ sè, chø kh«ng cßn ph©n lo¹i ë cÊp ®é 08 ch÷ sè nh­ tr­íc ®©y. Thø hai, Sù phèi hîp gi÷a c¬ quan h¶i quan vµ c¸c bé ngµnh liªn quan Tr­íc khi NghÞ ®Þnh 12/2006/N§-CP ra ®êi viÖc ban hµnh vµ ph©n c«ng thùc hiÖn Danh môc hµng hãa qu¶n lý chuyªn ngµnh ®­îc thùc hiÖn theo QuyÕt ®Þnh sè 46/Q§-TTg ngµy 4/4/2001 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ qu¶n lý xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng hãa thêi kú 2001-2005. Tuy nhiªn, trong QuyÕt ®Þnh sè 46 kh«ng quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c bé ngµnh trong viÖc chuÈn hãa c¸c nh÷ng danh môc hµng hãa qu¶n lý chuyªn ngµnh theo biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu hiÖn hµnh, v× vËy ®· g©y khã kh¨n cho c¬ quan H¶i quan lµ c¬ quan trùc tiÕp thùc hiÖn nhiÖm vô trong qu¸ tr×nh ¸p dông vµo thùc tÕ. Thêi ®iÓm ban hµnh c¸c v¨n b¶n ch­a tu©n thñ theo thêi gian ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 43 NghÞ ®Þnh 12 vÒ hiÖu lùc thùc hiÖn tõ ngµy 1/5/2006 dÉn ®Õn viÖc theo dâi, cËp nhËt vµ ¸p dông c¸c v¨n b¶n vµo thùc tÕ t¹i h¶i quan cöa khÈu gÆp nhiÒu khã kh¨n; ViÖc chËm söa ®æi, bæ sung danh môc. Bªn c¹nh ®ã, mét sè danh môc hµng hãa qu¶n lý chuyªn ngµnh ch­a ®­îc ban hµnh kÌm theo m· sè phï hîp víi biÓu thuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu. Thø ba, vÒ c¬ së d÷ liÖu ViÖt Nam ch­a x©y dùng ®­îc HÖ thèng c¬ së d÷ liÖu nh»m hç trî cho c«ng t¸c Ph©n tÝch, Ph©n lo¹i hµng ho¸. Ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm trî gióp cho ph©n lo¹i ch­a cã. Thø t­, vÒ ®éi ngò c«ng chøc lµm c«ng t¸c ph©n lo¹i vµ c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ hç trî C¸c chuyªn gia cßn thiÕu vµ yÕu, c¸c trang thiÕt bÞ m¸y mãc ®· cò hoÆc kh«ng thÓ ph©n tÝch ®­îc c¸c s¶n phÈm phøc t¹p h¬n míi xuÊt hiÖn trong thêi gian gÇn ®©y. Thø n¨m, vÒ c«ng t¸c ph©n lo¹i cña Doanh nghiÖp vµ cña c¸c trung t©m ph©n tÝch, ph©n lo¹i 2.3.2. Nguyªn nh©n 2.3.2.1. Nguyªn nh©n chñ quan Thø nhÊt, tËp trung vµo tham gia c¸c c«ng ­íc quèc tÕ, kh«ng ngõng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh­ng l¹i ch­a thùc sù coi träng kh©u ®µo t¹o con ng­êi ®¸p øng ®ßi hái cña t×nh h×nh míi. §èi víi C«ng chøc h¶i quan, mét sè kh«ng thùc sù am hiÓu vÒ HS, nh÷ng ng­êi cã hiÓu biÕt th× chØ cã thÓ chuyªn s©u vµo mét m¶ng nµo ®ã cña HS mµ kh«ng thÓ bao qu¸t toµn ®­îc c¶ mét Danh môc hµng ho¸ lín nh­ vËy. §èi víi doanh nghiÖp, thùc ra ë ViÖt Nam hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp cã hiÓu biÕt vÒ nghiÖp vô h¶i quan ch­a nhiÒu. VÒ phÝa L·nh ®¹o cña Tæng côc h¶i quan, viÖc ®µo t¹o c¸n bé c«ng chøc h¶i quan ch­a xøng tÇm víi l­îng kiÕn thøc mµ c«ng chøc h¶i quan hiÖn ®¹i cÇn ph¶i cã. Thø hai, sù liªn kÕt gi÷a c¸c côc, chi côc h¶i quan cßn thÊp. HiÖn t¹i cã sù ph©n lo¹i kh¸c nhau vÒ cïng mét lo¹i hµng ho¸ ë ngay c¸c chi côc hoÆc c¸c côc kh¸c nhau trong c¶ n­íc. Thø ba, sù «m ®åm cña c«ng chøc h¶i quan. Thø t­, sù liªm chÝnh cña c«ng chøc h¶i quan. Thø n¨m, sù gian lËn cña doanh nghiÖp. Thø s¸u, c¬ chÕ qu¶n lý bé m¸y tæ chøc, l·nh ®¹o h¶i quan cßn ph¶i quan t©m vµ ký mét sè v¨n b¶n mµ ë c¸c n­íc kh¸c chØ dµnh cho cÊp thÊp h¬n . Thø b¶y, mét sè danh môc ®· ban hµnh cã m« t¶ hµng hãa ch­a râ rµng, kh«ng cô thÓ khã kh¨n trong viÖc ¸p m· dÉn ®Õn viÖc møc ®é chi tiÕt vÒ m· sè gi÷a c¸c danh môc lµ kh«ng ®ång nhÊt cã tr­êng hîp chØ chi tiÕt ®Õn cÊp ®é 4 sè hoÆc 6 sè hoÆc chØ ®­îc ph©n lo¹i chÝnh x¸c khi mang mÉu ®i ph©n tÝch ph©n lo¹i t¹i c¸c Trung t©m ph©n tÝch ph©n lo¹i thuéc Tæng côc H¶i quan. 2.3.2.2. Nguyªn nh©n kh¸ch quan Thø nhÊt, vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t. ViÖt Nam chóng ta héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ch­a l©u. Thø hai, sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ ®iÖn tö nhanh chãng dÉn ®Õn c¸c s¶n phÈm míi ra ®êi rÊt nhanh vµ c¸c s¶n phÈm cò mÊt ®i còng nhanh chãng. Thø ba, ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt, m¸y mãc trang thiÕt bÞ. Thø t­, vÒ c¬ së ph¸p lý, hiÖn nay c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn ph©n tÝch ph©n lo¹i hµng ho¸ vÒ c¬ b¶n ®· kh¸ hoµn chØnh song vÉn cã nh÷ng ®iÓm ch­a hîp lý. Thø n¨m, vÒ quy tr×nh ¸p m·, thùc tÕ cã chuyÖn ¸p dông kh«ng ®Çy ®ñ hoÆc kh«ng hoµn toµn tiªu chuÈn ph©n lo¹i. Thø s¸u, viÖc ph©n lo¹i hµng hãa t¹i c¸c khu vùc t­ nh©n, hµng hãa trao ®æi quèc tÕ gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN vÉn cã sù kh¸c nhau. Thø bÈy, do b¶n th©n c«ng ­íc HS phiªn b¶n chÝnh thøc b»ng tiÕng Anh vµ tiÕng Ph¸p nªn qu¸ tr×nh biªn dÞch cã thÓ cã sù kh«ng chÝnh . Thø t¸m, HS ®­îc x©y dùng víi c¸c thuËt ng÷ phøc t¹p vµ chuyªn m«n, thuËt ng÷ kü thuËt nªn g©y khã kh¨n cho viÖc ph©n lo¹i rÊt nhiÒu víi c¸c c«ng chøc kh«ng cã kiÕn thøc vÒ lý ho¸. Thø chÝn, thiÕu th«ng tin, viÖc hµng ho¸ vÒ ®Õn chê lµm thñ tôc h¶i quan, 2.4. Kinh nghiÖm ¸p dông HS cña mét sè n­íc 2.4.1. Kinh nghiÖm ¸p dông HS cña H¶i quan Hµn Quèc VÒ ph©n lo¹i tr­íc VÒ ph©n tÝch ph©n lo¹i theo yªu cÇu cña c¬ H¶i quan TÊt c¶ c¸c mÉu yªu cÇu ph©n tÝch ph©n lo¹i cña c¸c c¬ quan h¶i quan ®Òu ®­îc göi vÒ c¸c phßng thÝ nghiÖm h¶i quan. H¶i quan Hµn Quèc kh«ng quy ®Þnh göi mÉu ®Õn c¸c c¬ quan gi¸m ®Þnh bªn ngoµi. Toµn bé c«ng t¸c PTPL ®Òu ®­îc thùc hiÖn trong ngµnh. §Ó tiÕn hµnh PTPL th× yªu cÇu vÒ Hå s¬ PTPL lµ: Tê khai h¶i quan, vËn t¶i ®¬n, ho¸ ®¬n, packing list, C/A. Nh÷ng khiÕu n¹i vÒ kÕt qu¶ PTPL ®­îc t¸i gi¸m ®Þnh t¹i c¸c phßng thÝ nghiÖm h¶i quan sau ®ã Tæng côc h¶i quan hoÆc Bé tµi chÝnh sÏ ra quyÕt ®Þnh xö lý cuèi cïng. VÒ Phßng thÝ nghiÖm H¶i quan Trung ­¬ng §©y lµ c¬ quan cao nhÊt, cã tr¸ch nhiÖm ph©n tÝch ph©n lo¹i c¸c mÉu khã do c¸c phßng thÝ nghiÖm h¶i quan vïng göi lªn. NhiÖm vô chÝnh cña phßng thÝ nghiÖm nµy lµ: Thùc hiÖn ph©n lo¹i tr­íc theo yªu cÇu cña c¬ quan h¶i quan; §µo t¹o kü thuËt ph©n tÝch ph©n lo¹i cho c¸c c¸n bé cña c¸c phßng thÝ nghiÖm h¶i quan vïng; Nghiªn cøu x©y dùng c¸c ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch chuÈn ®Ó ¸p dông thèng nhÊt trong ngµnh; Trao ®æi ý kiÕn ph©n lo¹i víi Uû ban ph©n lo¹i vµ tiªu ban kü thuËt cña WCO vµ Hîp t¸c ®µo t¹o vÒ kü thuËt ph©n tÝch víi c¸c phßng thÝ nghiÖm h¶i quan n­íc ngoµi. HÖ thèng phßng thÝ nghiÖm cña h¶i quan Hµn Quèc gåm cã 5 Trung t©m.Trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn m« h×nh tæ chøc cña H¶i quan Busan, ®©y lµ mét m« h×nh kh¸ thµnh c«ng t¹i Hµn quèc. 2.4.2. Kinh nghiÖm ¸p dông HS cña H¶i quan Trung Quèc H¶i quan Trung Quèc b¾t ®Çu ¸p dông c«ng ­íc HS tõ 1/1/1992. BiÓu thuÕ XNK cña Trung Quèc vµ Danh môc hµng hãa XNK ®­îc ban hµnh th¸ng 6/1992, lÊy Danh môc HS lµm c¬ së cho viÖc ph©n lo¹i hµng hãa. C¬ cÊu tæ chøc vµ ph©n c«ng nhiÖm vô vÒ c«ng t¸c PTPL: HiÖn nay, t¹i Trung Quèc c«ng t¸c PTPL ®­îc chia thµnh c¸c cÊp: Tæng côc H¶i quan, Côc thuÕ xuÊt nhËp khÈu, trong ®ã cã C¬ quan Ph©n lo¹i hµng hãa B¾c Kinh, 4 trung t©m PTPL trªn toµn quèc lµ Trung t©m Qu¶ng Ch©u, Thiªn T©n, Th­îng H¶i, §¹i Liªn; ngoµi ra cßn cã Uû ban kü thuËt vÒ PLHH bªn c¹nh Côc thuÕ XNK. Tæng côc H¶i quan Trung quèc lµ c¬ quan qu¶n lý cao nhÊt vÒ vÊn ®Ò ph©n lo¹i hµng hãa. C¸c trung t©m nµy tiÕn hµnh PTPL hµng hãa thuéc tÊt c¶ c¸c ch­¬ng cña Danh môc HS theo yªu cÇu cña h¶i quan c¬ së, ®ång thêi chÞu tr¸ch nhiÖm h­íng dÉn cho h¶i quan toµn quèc vÒ vÊn ®Ò ph©n lo¹i m· sè hµng hãa theo nh÷ng ch­¬ng HS ®­îc ph©n c«ng. Uû ban kü thuËt ph©n lo¹i bªn c¹nh côc thuÕ cã chøc n¨ng chÝnh lµ tiÕn hµnh nghiªn cøu ph©n lo¹i hµng hãa ®ang cã v­íng m¾c, hµng hãa míi; ph©n lo¹i tr­íc ®èi víi c¸c hµng hãa; gi¶i quyÕt tr­êng hîp hµng hãa khã ph©n lo¹i, hµng nh¹y c¶m. C¬ quan Ph©n lo¹i hµng hãa B¾c Kinh thuéc Côc thuÕ XNK cã nhiÒu chøc n¨ng: ChÞu tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o, qu¶n lý ®èi víi c«ng t¸c PTPL trªn toµn quèc; xö lý c¸c vÊn ®Ò tranh chÊp; chÞu tr¸ch nhiÖm hîp t¸c gi÷a c¸c ban ngµnh trong chÝnh phñ, c¸c doanh nghiÖp... ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tån t¹i trong ph©n lo¹i theo HS; c¨n cø vµo c«ng ­íc HS, chÞu tr¸ch nhiÖm hiÖu chØnh, h­íng dÉn quy t¾c PLHH vµ x©y dùng danh môc hµng hãa thèng nhÊt trong toµn quèc; gi¸m s¸t chÊt l­îng cña th«ng b¸o kÕt qu¶ PTPL cña c¸c trung t©m PTPL; x¸c ®Þnh c¸c ®iÓm x¶y ra ®é rñi ro cao; thu thËp vµ ph¸t hµnh c¸c d÷ liÖu thèng kª vÒ ®é rñi ro, nhÇm lÉn trong c«ng t¸c ph©n lo¹i; x¸c ®Þnh hµng hãa nh¹y c¶m, hµng hãa míi, hµng hãa dÔ cã gian lËn th­¬ng m¹i vµ ®­a ra ý kiÕn ph©n lo¹i. H¶i quan Trung Quèc cã trang Web qu¶n lý toµn bé c«ng t¸c PTPL. Mét sè quy ®Þnh vÒ ph©n tÝch ph©n lo¹i hµng hãa: Trong c«ng t¸c PTPL, H¶i quan Trung Quèc kh«ng quy ®Þnh thêi h¹n tr¶ lêi kÕt qu¶ PTPL. MÉu yªu cÇu PTPL chØ l­u trong 3 th¸ng, sau 3 th¸ng sÏ huû mÉu l­u vµ mÉu chØ ®­îc l­u t¹i c¸c trung t©m PTPL, kh«ng l­u t¹i c¸c ®¬n vÞ cã mÉu yªu cÇu PTPL. §èi víi c«ng t¸c ph©n lo¹i tr­íc, quyÕt ®Þnh ph©n lo¹i cã hiÖu lùc trong vßng 1 n¨m. §èi víi hµng hãa nh¹y c¶m lµ c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt cao, hµng hãa chÞu sù qu¶n lý ®Æc biÖt cña Nhµ n­íc qua tõng thêi kú cßn ®­îc c¸c trung t©m PTPL tiÕn hµnh trao ®æi, gi¶i thÝch tuyªn truyÒn víi chñ hµng, nh­ng vÉn ®¶m b¶o tÝnh nguyªn t¾c trong ph©n lo¹i m· sè hµng hãa. 2.4.3. Bµi häc kinh nghiÖm Tõ nghiªn cøu kinh nghiÖm thùc tiÔn ¸p dông C«ng ­íc HS cña H¶i quan Hµn Quèc vµ Trung Quèc, cã thÓ rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm cho H¶i quan ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh triÓn khai ¸p dông HS nh­ sau: - X¸c ®Þnh m« h×nh qu¶n lý H¶i quan hiÖn ®¹i cÇn vËn dông HS - X©y dùng vµ ®µo t¹o mét lùc l­îng chuyªn nghiÖp, nßng cèt phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý dùa trªn HS; - TriÓn khai ¸p dông HS ph¶i theo mét quy tr×nh chÆt chÏ vµ khoa häc; - X¸c ®Þnh träng ®iÓm ®Ó tæ chøc triÓn khai thÝ ®iÓm, ph©n tÝch kÕt qu¶ vµ h¹n chÕ, nguyªn nh©n ®Ó tõ ®ã lµm c¬ së ®Ó nh©n réng m« h×nh ra toµn ngµnh; - Tæ chøc thùc hiÖn ¸p dông HS mét c¸ch ®ång bé; - Kh«ng ngõng hoµn thiÖn c¬ së kü thuËt h¹ tÇng; - Tuyªn truyÒn, phæ biÕn cho c¸c c¸n bé H¶i quan n¾m b¾t ®­îc néi dung, yªu cÇu, môc ®Ých cña viÖc ¸p dông HS; Tãm l¹i, lµ n­íc ®i sau, trªn c¬ së kÕ thõa thµnh tùu cña nh÷ng n­íc ®· ¸p dông thµnh c«ng qu¶n lý hµng ho¸ b»ng HS, H¶i quan ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c môc tiªu trªn víi xuÊt ph¸t ®iÓm vÒ ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt vµ con ng­êi cßn cã nhiÒu h¹n chÕ, ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng nghiªn cøu ®Ó ¸p dông phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn hiÖn nay. Ch­¬ng 3 MéT Sè GI¶I PH¸P N¢NG CAO HIÖU qu¶¸P DôNG HS ë VIÖT NAM 3.1. Xu h­íng vµ ®Þnh h­íng ¸p dông HS Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ cña th­¬ng m¹i toµn thÕ giíi, viÖc ¸p dông HS sÏ ngµy cµng më réng bëi v× ngµy cµng cã nhiÒu doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp vµ mong muèn s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Ó xuÊt khÈu. M· sè HS sÏ tån t¹i nh­ mét ng«n ng÷ chung trong th­¬ng m¹i quèc tÕ chõng nµo cßn cã ho¹t ®éng trao ®æi th­¬ng m¹i vµ cã sù kh¸c biÖt vÒ mÆt ng«n ng÷ gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Ch­¬ng tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ h¶i quan ViÖt Nam víi ®¬n vÞ chñ tr× lµ Vô gi¸m s¸t qu¶n lý, Ban c¶i c¸ch hiÖn ®¹i ho¸, trung t©m PTPL hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vµ ®¬n vÞ phèi hîp lµ c¸c ®¬n vÞ cã liªn quan cã ba néi dung chÝnh vµ còng lµ nh÷ng ®Þnh h­íng chÝnh trong viÖc triÓn khai ¸p dông HS ë VN trong thêi gian tíi: Thø nhÊt, rµ so¸t vµ ®¬n gi¶n viÖc ph©n lo¹i, ¸p m· hµng ho¸ theo HS Thø hai, ®¶m b¶o viÖc ¸p dông ph©n lo¹i ¸p m· dÔ dµng vµ thuËn lîi Thø ba, n©ng cao kü n¨ng vµ kiÕn thøc kü thuËt cho ®éi ngò nh©n viªn h¶i quan vµ c¸c chñ thÓ cã liªn quan ®Õn ph©n lo¹i hµng hãa. Ng¨n chÆn vµ lµm gi¶m c¸c vô gian lËn ¸p m· HS N©ng cao n¨ng lùc cña ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc lµm c«ng t¸c PTPL hµng ho¸; t¨ng c­êng c«ng t¸c thu thËp vµ xö lý th«ng tin vÒ hµng ho¸, cung cÊp kÞp thêi cho c¸c bé phËn nghiÖp vô ®Ó ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh hîp lý; kiÓm tra, kiÓm so¸t h¶i quan nh÷ng ®èi t­îng träng t©m, träng ®iÓm; Gãp phÇn b¶o hé nÒn s¶n xuÊt trong n­íc, b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng, b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, quyÒn vµ c¸c lîi Ých hîp ph¸p kh¸c cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n, chèng c¸c tÖ n¹n x· héi; T¨ng tØ lÖ ph¸t hiÖn, xö lý c¸c vô gian lËn ¸p m· hµng ho¸ trong tæng sè c¸c vô ph¸t hiÖn, xö lý hµng vi ph¹m ph¸p luËt H¶i quan. Nghiªn cøu s©u h¬n n÷a vÒ HS vµ nghiªn cøu vÒ kh¶ n¨ng vËn dông HS cho c¸c môc ®Ých míi. 3.2. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông c«ng ­íc HS ë ViÖt Nam §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông c«ng ­íc HS ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi, cÇn cã rÊt nhiÒu gi¶i ph¸p tõ tæng thÓ, bao qu¸t ®Õn nh÷ng gi¶i ph¸p cã tÝnh chÊt hÕt søc ®Æc thï cña HS bao gåm : 3.2.1. Rµ so¸t, hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së ph¸p lý cho triÓn khai ¸p dông c«ng ­íc HS 3.2.1.1. C¬ së ph¸p lý quèc tÕ §ã chÝnh lµ c«ng ­íc HS, nªn ch¨ng cÇn chuÈn ho¸ ®éi ngò ph©n tÝch, ph©n lo¹i hµng ho¸ th«ng th¹o ngo¹i ng÷ vµ sÏ ¸p dông c«ng ­íc HS phiªn b¶n tiÕng Anh trong ph©n lo¹i hµng ho¸. 3.2.1.2. C¬ së ph¸p lý cña ViÖt Nam Nhanh chãng ®æi míi, bæ sung, söa ®æi vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý nãi chung, hÖ thèng khu«n khæ ph¸p lý vËn dông theo c«ng ­íc HS: (1) CÇn rµ so¸t, hoµn thiÖn ®ång bé c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh. (2) Phèi hîp víi c¸c chuyªn gia trong n­íc vµ quèc tÕ ®Ó thay ®æi c¸c bÊt cËp hiÖn cã. 3) X©y dùng lé tr×nh vµ tÇm nh×n trong viÖc ¸p dông c«ng ­íc. (4) TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n lµm c¬ së ph¸p lý cho ho¹t ®éng thu thËp vµ xö lý th«ng tin vÒ hµng ho¸ cÇn ¸p m· sè HS. (5) T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho Doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh tù ¸p m· hµng ho¸ ®¶m b¶o trung thùc, chÝnh x¸c. (6) CÇn ph¶i cã sù ban hµnh thèng nhÊt c¸c v¨n b¶n luËt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ph©n tÝch, ph©n lo¹i hµng ho¸. (7) Söa ®æi, bæ sung c¸c th«ng t­ míi cho phï hîp víi t×nh h×nh hiÖn nay. 3.2.2. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu m¹nh cho c«ng t¸c ph©n tÝch, ph©n lo¹i hµng ho¸ ViÖc thùc hiÖn hiÖn ®¹i ho¸ ho¹t ®éng ph©n tÝch, ph©n lo¹i hµng ho¸, kiÓm so¸t, thèng kª hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu dùa trªn nÒn t¶ng sè ho¸, tù ®éng ho¸ trªn c¬ së ¸p dông c¸c kü thuËt hiÖn ®¹i ®ßi hái sù t¨ng c­êng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, mµ tr­íc hÕt lµ ph¶i x©y dùng ®­îc mét hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu ®ång bé trong néi bé c¬ quan trùc tiÕp qu¶n lý ho¹t ®éng ph©n tÝch, ph©n lo¹i hµng ho¸ lµ c¬ quan H¶i quan víi c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ cã liªn quan. TiÕp theo lµ kh¶ n¨ng tÝch hîp c¸c d÷ liÖu s½n cã, ph¸t triÓn vµ thu thËp c¸c d÷ liÖu cÇn thiÕt ; lµ viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n møc ®é vµ lé tr×nh tËp trung xö lý d÷ liÖu, c¬ chÕ vËn hµnh vµ can thiÖp cña c¸c phÇn mÒm hç trî qu¶n lý. 3.2.2.1. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu th«ng tin vÒ hµng ho¸ trªn c¬ së c¸c tiªu chÝ ®· x¸c ®Þnh ViÖc ph©n lo¹i hµng ho¸ chÝnh x¸c vµ thèng nhÊt ®­îc dùa trªn cµng nhiÒu sè liÖu thèng kª cµng tèt. Trong thêi gian tíi, ®Ó x©y dùng HÖ thèng c¬ së d÷ liÖu, ngµnh H¶i quan cÇn tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ l¹i toµn bé th«ng tin, c¬ së d÷ liÖu vÒ hµng ho¸ hiÖn cã, bao gåm c¶ c¸c th«ng tin trong ngµnh H¶i quan tõ c¸c c¬ së d÷ liÖu c¸c cÊp hiÖn hµnh vµ c¸c th«ng tin qu¶n lý cña c¸c c¬ quan, tæ chøc cã liªn quan; nghiªn cøu c¸ch triÓn khai hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu th«ng tin vÒ hµng ho¸ theo kinh nghiÖm cña H¶i quan quèc tÕ ®Ó hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu th«ng tin phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý cña H¶i quan ViÖt Nam. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh nghiÖp vô ®¶m b¶o cËp nhËt, xö lý vµ l­u tr÷ c¸c th«ng tin vÒ hµng ho¸ ; x©y dùng c¬ chÕ phèi hîp vµ hÖ thèng kÕt nèi víi c¸c c¬ quan, tæ chøc cã liªn quan ®Ó thu thËp th«ng tin hµng ho¸. ¦u tiªn c¸c dù ¸n trao ®æi th«ng tin víi c¸c c¬ quan trong Bé vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ. X©y dùng quy chÕ thu thËp, cËp nhËt vµ khai th¸c th«ng tin tõ hÖ thèng th«ng tin c¬ së d÷ liÖu ®èi víi c¸c ®¬n vÞ trong toµn Ngµnh vµ c¸c Ngµnh kh¸c cã liªn quan. 3.2.2.2. Hoµn thiÖn hÖ thèng phÇn mÒm liªn quan ®Õn qu¶n lý hµng ho¸ Thùc tÕ, viÖc thùc hiÖn ph©n lo¹i hµng ho¸ ®ßi hái ph¶i cã ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm ®Ó n¾m t×nh h×nh ®èi víi tõng l« hµng mét c¸ch ®Çy ®ñ. Do vËy, Ngµnh H¶i quan cÇn ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vÒ ph©n lo¹i hµng ho¸, vÒ c«ng nghÖ th«ng tin hoµn chØnh vµ ®ång bé c¶ phÇn cøng, phÇn mÒm hç trî qua ch­¬ng tr×nh qu¶n lý; x©y dùng hÖ thèng phÇn mÒm cã c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n vµ ®­îc kÕt nèi trao ®æi d÷ liÖu ®iÖn tö víi c¸c c¬ quan qu¶n lý cã liªn quan. TÝch hîp c¸c hÖ thèng phÇn mÒm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin ®· triÓn khai thµnh mét hÖ thèng thèng nhÊt ®a chøc n¨ng, nhiÒu tiÖn Ých, ho¹t ®éng æn ®Þnh trªn m¹ng diÖn réng. 3.2.2.3. X©y dùng m« h×nh c¬ së d÷ liÖu vÒ hµng ho¸ phï hîp T¸c gi¶ xin ®Ò xuÊt 3 m« h×nh c¬ së d÷ liÖu sau: M« h×nh 1: m« h×nh d÷ liÖu m· v¹ch hµng ho¸ B»ng c¸c nghiÖp vô nh­ thu thËp d÷ liÖu, thu thËp th«ng tin vÒ hµng ho¸ trong ®ã cã m· v¹ch hµng ho¸, c¬ quan qu¶n lý sÏ s¾p xÕp d÷ liÖu sao cho mçi m· HS th× cã thÓ cã c¸c m· v¹ch t­¬ng øng. M« h×nh 2: X©y dùng c¬ së d÷ liÖu h×nh ¶nh M« h×nh 3: Sù kÕt hîp cña hai m« h×nh trªn, nghÜa lµ x©y dùng c¶ d÷ liÖu m· v¹ch hµng ho¸ cïng víi c¬ së d÷ liÖu vÒ h×nh ¶nh. 3.2.2.4. Ph¸t triÓn c«ng nghÖ ph©n lo¹i th«ng minh Dùa trªn ®éi ngò kü thuËt viªn hiÖn ®¹i, t×m tßi nghiªn cøu thuËt to¸n còng nh­ øng dông thuËt to¸n víi c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn mét hÖ thèng ph©n lo¹i th«ng minh nh»m gia t¨ng sù tham gia cña m¸y mãc vµo qu¸ tr×nh ph©n tÝch, ph©n lo¹i hµng ho¸ gi¶m dÇn nh©n sù trong lÜnh vùc nµy. 3.2.3. Phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c bé phËn trong vµ ngoµi ngµnh ®Ó thu thËp th«ng tin vÒ hµng ho¸ 3.2.3.1. T¨ng c­êng sù phèi hîp gi÷a c¸c bé phËn trong ngµnh H¶i quan VÊn ®Ò trao ®æi th«ng tin, kinh nghiÖm còng nh­ phèi hîp thùc hiÖn nhiÖm vô trong néi bé tõng ®¬n vÞ, còng nh­ c¸c ®¬n vÞ trong toµn ngµnh H¶i quan víi nhau cã vai trß quan träng, nh»m kiÓm tra, hç trî lÉn nhau trong thùc tiÔn ¸p dông HS. Theo H¶i quan thÕ giíi th× cã 4 quy m« kh¸c nhau ¸p dông cho c¸c cÊp H¶i quan kh¸c nhau. §ã lµ: Tiªn tiÕn (Advanced), ChuÈn (Standard), C¬ b¶n (Basic), Tèi thiÓu (Minimum). Tõ thùc tiÔn ViÖt Nam vµ theo c¸c chuÈn mùc cña H¶i quan thÕ giíi T¸c gi¶ ®Ò xuÊt m« h×nh c¸c trung t©m PTPL theo vïng. CÊp C¬ b¶n th× ¸p dông víi c¸c khu vùc cöa khÈu cã l­u l­îng hµng ho¸ lín vµ cã nh÷ng hµng ho¸ ®Æc thï nhiÒu. C¸c c¬ quan nµy ®Òu trùc thuéc Tæng côc H¶i quan vµ ®ång thêi còng chÞu sù qu¶n lý cña ®Þa ph­¬ng n¬i nã ®Æt trô së. Tæng côc H¶i quan sÏ lµ c¬ quan qu¶n lý cao nhÊt vÒ vÊn ®Ò ph©n lo¹i hµng hãa. C¸c chuyªn viªn nhiÒu kinh nghiÖm sÏ chuyªn s©u tõng m¶ng trong HS tËp trung vµo c¸c chuyªn ngµnh sau: C¸c chuyªn nganh Chu«ng trong HS 1.N«ng s¶n thùc phÈm 1-24 2. Ho¸ chÊt 25-38 3.V¶i-GiÊy-Plastic 39-71 vµ ch­¬ng 32 4. ThiÕt bÞ m¸y mãc 72-96 3.3.3.2. T¨ng c­êng sù phèi hîp víi c¸c Bé, Ngµnh cã liªn quan Kh«ng chØ trªn ph­¬ng diÖn c¬ së ph¸p lý cÇn cã sù thèng nhÊt, sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¬ quan H¶i quan (c¬ quan chuyªn tr¸ch) víi c¸c bé, ban ngµnh kh¸c vµ c¶ ChÝnh phñ cÇn cã sù thay ®æi m¹nh mÏ h¬n, g¾n kÕt h¬n. ViÖc x©y dùng c¸c chuÈn chung gi÷a c¸c bé ban ngµnh ®Æc biÖt lµ chuÈn chung vÒ trao ®æi th«ng tin cã ý nghÜa v« cïng to lín. VÊn ®Ò chèng gian lËn trong ph©n tÝch, ph©n lo¹i. CÇn cã sù rµ so¸t l¹i xem c¸c mÆt hµng nµo cßn v­íng m¾c, mÆt hµng nµo cßn cã sù ph©n lo¹i mËp mê, thiÕu chÝnh x¸c, mÆt hµng nµo th­êng cã sù gian lËn cña doanh nghiÖp, mÆt hµng nµo khã x¸c ®Þnh vµ thËm chÝ cßn ph¶i ®­a ra trao ®æi trong cuéc häp cña WCO nÕu kh«ng thèng nhÊt ®­îc m· sè hµng ho¸. §èi víi mét sè bé cã nhiÒu mÆt hµng cÇn qu¶n lý chuyªn ngµnh C¸c c¸n bé nµy cÇn phèi hîp chÆt chÏ víi Tæ chuyªn gia chuÈn ho¸ danh môc hµng hãa xuÊt nhËp khÈu cã ®iÒu kiÖn cña Tæng côc H¶i quan ®Ó x©y dùng c¬ chÕ phèi hîp gi÷a c¸c bé ban ngµnh còng nh­ trong néi bé tõng bé ban ngµnh, tr¸nh tr­êng hîp cã sù chång lÊn vµ m©u thuÉn trong c¸c v¨n b¶n ban hµnh vµ nhanh chãng gi¶i quyÕt c¸c v­íng m¾c ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c danh môc qu¶n lý chuyªn ngµnh. Tr­íc m¾t, c¸c bé ngµnh cÇn sím hoµn chØnh viÖc rµ so¸t vµ bæ sung vµo c¸c danh môc qu¶n lý chuyªn ngµnh ®· ban hµnh kÌm theo m· sè xuÊt nhËp khÈu phï hîp víi biÓu thuÕ míi ®­îc ban hµnh n¨m 2007 gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu, thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n do chÞu ¶nh h­ëng cña khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi thêi gian võa qua. Cã nh­ vËy H¶i quan vµ DN míi tr¸nh ®­îc bÊt ®ång kh«ng ®¸ng cã VÒ phÝa ChÝnh phñ, Bé Tµi chÝnh : ChÝnh phñ, Bé Tµi chÝnh cÇn x©y dùng Quy chÕ trao ®æi, cung cÊp th«ng tin, tµi liÖu gi÷a c¬ quan H¶i quan vµ c¸c Bé, ngµnh liªn quan. VÒ phÝa Tæng Côc H¶i quan : cÇn thiÕt lËp c¬ chÕ trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c Bé, ngµnh (bao gåm c¶ c¬ quan H¶i quan), gi÷a c¸c Bé, Ngµnh víi céng ®ång doanh nghiÖp kÓ c¶ h×nh thøc diÔn ®µn trao ®æi trùc tiÕp th«ng qua m¹ng Internet. Hîp t¸c quèc tÕ: ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn yÕu tè n­íc ngoµi. NhiÒu l« hµng chØ cã thÓ x¸c minh lµm râ trªn c¬ së tiÕn hµnh x¸c minh t¹i n­íc ngoµi nhê vµo sù trî gióp cña c¬ quan h¶i quan c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®· cã ký kÕt tháa thuËn hîp t¸c víi h¶i quan ViÖt nam. Ngoµi ra, viÖc hîp t¸c quèc tÕ cßn ®­îc thÓ hiÖn trong c¸c lÜnh vùc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. V× vËy, ngµnh H¶i quan cÇn triÓn khai nhanh chãng cÇn ph¶i t¨ng c­êng vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ hîp t¸c trao ®æi th«ng tin gi÷a H¶i quan ViÖt Nam vµ H¶i quan c¸c n­íc còng nh­ tæ chøc quèc tÕ ®Ó võa phôc vô cho viÖc thu thËp th«ng tin hµng ho¸ ë n­íc ngoµi, võa giao l­u häc hái kinh nghiÖm cña h¶i quan c¸c n­íc, theo ®Þnh h­íng sau: + Hîp t¸c vÒ trao ®æi th«ng tin. + Hîp t¸c, tranh thñ vÒ ®µo t¹o nh©n lùc vµ trî gióp kü thuËt, nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ øng dông phôc vô c«ng t¸c . 3.2.4. T¨ng c­êng ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé thùc hiÖn ph©n tÝch, ph©n lo¹i hµng ho¸ Tæng côc h¶i quan cÇn më nhiÒu líp ®µo t¹o n©ng cao nghiÖp vô cho c«ng chøc trong ngµnh vµ c¸c doanh nghiÖp cã mong muèn ®­îc häc hái vÒ c«ng ­íc HS. Yªu cÇu ®Æt ra lµ c¸c c¸n bé c«ng chøc h¶i quan cÇn ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ kü n¨ng cÇn thiÕt ®Ó vËn dông HS, ®ång thêi, c¸c c¸c kiÕn thøc chuyªn m«n, tin häc, ngo¹i ng÷ còng cÇn ph¶i ®­îc t¨ng c­êng ®Ó cã thÓ ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo c«ng t¸c ph©n tÝch, ph©n lo¹i hµng hãa. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, trong thêi gian tíi, ngµnh H¶i quan cÇn : Thø nhÊt, n©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ tÝnh liªm chÝnh cho c¸n bé vÒ tr¸ch nhiÖm vµ sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c PTPL hµng hãa. Thø hai, tiÕn hµnh x©y dùng tiªu chuÈn cho tõng lo¹i c«ng chøc thùc hiÖn tõng chøc n¨ng qu¶n lý cña ngµnh, ®Æc biÖt x©y dùng tiªu chuÈn cho c¸n bé c«ng chøc chøc lµm c«ng t¸c ph©n tÝch, ph©n lo¹i hµng ho¸ . Thø ba, ®¸nh gi¸ ph©n lo¹i c«ng chøc theo tr×nh ®é, th©m niªn c«ng t¸c. Trªn c¬ së ®ã, tiÕn hµnh rµ so¸t, ph©n c«ng c«ng t¸c phï hîp nhÊt víi b¶n th©n c«ng chøc. Thø t­, x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o dµi h¹n, trung h¹n vµ ng¾n h¹n phï hîp theo kh¶ n¨ng, n¨ng lùc cña tõng c¸n bé c«ng chøc Thø n¨m, lùa chän c«ng chøc cö tham gia c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn s©u t¹i c¸c n­íc tiªn tiÕn trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi; Thùc hiÖn hîp t¸c quèc tÕ vÒ h¶i quan vµ mêi c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi tæ chøc c¸c kho¸ båi d­ìng chuyªn s©u nghiÖp vô cho c¸c c¸n bé c«ng chøc . Thø s¸u, l·nh ®¹o c¸c cÊp bè trÝ thêi gian hîp lý vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c«ng chøc h¶i quan ®­îc tham gia häc tËp, tæ chøc kiÓm tra th­êng xuyªn vµ ®¸nh gi¸ vµo b¶ng tù xÕp lo¹i c¸ nh©n ®Ó hµng th¸ng cã chÕ ®é khen th­ëng cho tËp thÓ, c¸ nh©n râ rµng, kÞp thêi vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn, t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch c¸n bé c«ng chøc hoµn thµnh tèt nhiÖm vô ®­îc giao, h¹n chÕ hiÖn t­îng lÈn tr¸nh tr¸ch nhiÖm hoÆc “giÊu nghÒ”. §µo t¹o míi t¹i Häc viÖn Tµi chÝnh chuyªn ngµnh H¶i quan. Trong xu thÕ héi nhËp, víi sù t¨ng lªn nhanh chãng cña khèi l­îng hµng ho¸, viÖc ph¸t triÓn ®µo t¹o nguån nh©n lùc míi phôc vô cho c«ng t¸c ¸p m· hµng ho¸, PTPL hµng ho¸ cÇn ph¶i ®­îc chó träng. Tæng côc H¶i quan cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi Häc viÖn Tµi chÝnh trong c«ng t¸c ®µo t¹o: Th­êng xuyªn cö c¸c c¸n bé C«ng chøc h¶i quan cã kü n¨ng nghiÖp vô s­ ph¹m, cã kiÕn thøc chuyªn m«n, am hiÓu vÒ HS hç trî cho c«ng t¸c gi¶ng d¹y cña bé m«n nghiÖp vô H¶i quan. Hç trî, cung cÊp c¸c trang thiÕt bÞ phôc vô cho c«ng t¸c gi¶ng d¹y, ®¶m b¶o cho c«ng t¸c häc tËp cña sinh viªn ®¹t hiÖu qu¶ cao. 3.2.5. T¨ng c­êng m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô cho c«ng t¸c ph©n tÝch, ph©n lo¹i hµng ho¸ Ph©n lo¹i hµng ho¸ lµ lÜnh vùc mang tÝnh kü thuËt cao, cã nhiÒu mÆt hµng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong ph©n lo¹i. V× vËy, ®Çu t­ n©ng cÊp vµ mua míi c¸c trang thiÕt bÞ, m¸y mãc kü thuËt cao phôc vô cho c«ng t¸c ph©n tÝch, ph©n lo¹i. C¬ quan H¶i quan cÇn kÕt hîp víi c¸c viÖn nghiªn cøu kü thuËt kh¸c nghiªn cøu ra c¸c s¶n phÈm chuyªn dông cho ho¹t ®éng PTPL nh»m gi¶m bít ®­îc chi phÝ do ph¶i nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ cña n­íc ngoµi, gãp phÇn thóc ®Èy khoa häc trong n­íc ph¸t triÓn. 3.2.6. N©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c ph©n lo¹i tr­íc Tõ nghiªn cøu kinh nghiÖm thùc tiÔn ¸p dông C«ng ­íc HS cña H¶i quan Hµn Quèc vµ Trung Quèc, trªn c¬ së bµi häc kinh nghiÖm ®· rót ra tõ ch­¬ng hai, ¸p dông cho c«ng t¸c ph©n lo¹i tr­íc t¹i ViÖt Nam. Chóng ta cÇn thùc hiÖn mét sè ®iÒu sau trong thêi gian tíi: X¸c ®Þnh m« h×nh qu¶n lý H¶i quan ViÖt Nam hiÖn ®¹i trong ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ®Þnh h­íng cho c«ng t¸c ph©n lo¹i tr­íc vµ tõng b­íc triÓn khai vµo thùc tiÔn ho¹t ®éng PTPL; TÊt c¶ c¸c mÉu yªu cÇu ph©n tÝch ph©n lo¹i cña c¸c c¬ quan h¶i quan ®Òu ®­îc göi vÒ c¸c phßng thÝ nghiÖm h¶i quan. C¬ quan H¶i quan kh«ng quy ®Þnh göi mÉu ®Õn c¸c c¬ quan gi¸m ®Þnh bªn ngoµi. Toµn bé c«ng t¸c PTPL ®Òu ®­îc thùc hiÖn trong ngµnh; X©y dùng vµ ®µo t¹o mét lùc l­îng chuyªn nghiÖp, nßng cèt phôc vô cho c«ng t¸c ph©n lo¹i tr­íc; TriÓn khai Ph©n lo¹i tr­íc ph¶i theo mét quy tr×nh chÆt chÏ vµ khoa häc; X¸c ®Þnh träng ®iÓm ®Ó tæ chøc triÓn khai thÝ ®iÓm, ph©n tÝch kÕt qu¶ vµ h¹n chÕ, nguyªn nh©n ®Ó tõ ®ã lµm c¬ së ®Ó nh©n réng m« h×nh ra toµn ngµnh; §Ó h¹n chÕ tèi ®a t×nh tr¹ng cã thÓ x¶y ra lµ kÕt qu¶ PTPL gi÷a c¸c trung t©m PTPL kh«ng nhÊt qu¸n, c¸c trung t©m PTPL chØ nªn chÞu tr¸ch nhiÖm mét sè ch­¬ng nhÊt ®Þnh trong danh môc HS vµ Tæng côc H¶i quan lµ c¬ quan qu¶n lý cao nhÊt vÒ vÊn ®Ò ph©n lo¹i hµng hãa; C¬ quan Ph©n lo¹i hµng hãa Hµ Néi thuéc Tæng côc H¶i quan cã nhiÒu chøc n¨ng: ChÞu tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o, qu¶n lý ®èi víi c«ng t¸c PTPL trªn toµn quèc; x©y dùng c¸c quy ®Þnh, quyÕt ®Þnh, tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c PTPL trªn toµn quèc; ®Ò xuÊt c¸c quyÕt ®Þnh PTPL lªn Tæng côc H¶i quan ViÖt Nam; gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò v­íng m¾c mµ c¸c Trung t©m PTPL ch­a gi¶i quyÕt ®­îc, hoÆc c¸c vÊn ®Ò do uû ban kü thuËt vÒ PLHH ®Ò xuÊt; xö lý c¸c vÊn ®Ò tranh chÊp; chÞu tr¸ch nhiÖm hîp t¸c gi÷a c¸c ban ngµnh trong chÝnh phñ, c¸c doanh nghiÖp... ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tån t¹i trong ph©n lo¹i theo HS; c¨n cø vµo c«ng ­íc HS, chÞu tr¸ch nhiÖm hiÖu chØnh, h­íng dÉn quy t¾c PLHH vµ x©y dùng danh môc hµng hãa thèng nhÊt trong toµn quèc; gi¸m s¸t chÊt l­îng cña th«ng b¸o kÕt qu¶ PTPL cña c¸c trung t©m PTPL; x¸c ®Þnh c¸c ®iÓm x¶y ra ®é rñi ro cao; thu thËp vµ ph¸t hµnh c¸c d÷ liÖu thèng kª vÒ ®é rñi ro, nhÇm lÉn trong c«ng t¸c ph©n lo¹i; x¸c ®Þnh hµng hãa nh¹y c¶m, hµng hãa míi, hµng hãa dÔ cã gian lËn th­¬ng m¹i vµ ®­a ra ý kiÕn ph©n lo¹i. Tãm l¹i, ViÖt Nam cÇn dùa trªn kinh nghiÖm cña c¸c n­íc kh¸c còng nh­ dùa trªn n¨ng lùc néi t¹i vÒ con ng­êi vÒ c¬ së vËt chÊt ®Ó kh«ng ngõng ®æi míi c«ng t¸c ph©n tÝch ph©n lo¹i mµ dùa trªn c¬ së lµ C«ng ­íc HS kÕt hîp víi c¸c ph­¬ng ph¸p qu¶n lý hiÖn ®¹i trong ®ã cã Ph©n lo¹i tr­íc ®Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c ph©n tÝch, ph©n lo¹i hiÖn nay . KÕT LUËN ¸p dông c«ng ­íc HS cã hiÖu qu¶ lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn c¸c HiÖp ®Þnh khu vùc th­¬ng m¹i tù do, t¨ng thu ng©n s¸ch nhµ n­íc, ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt trong n­íc, gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn ®êi sèng kinh tÕ x· héi, lµm c¬ së cho viÖc thùc hiÖn th¾ng lîi sù nghiÖp ®æi míi vµ héi nhËp quèc tÕ. Tõ gãc ®é lý luËn, ®Ò tµi ®· nghiªn cøu nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ c«ng ­íc HS, c¸c quy t¾c ®Ó ¸p m· hµng ho¸, sù cÇn thiÕt ph¶i ¸p dông c«ng ­íc HS trong ph©n lo¹i hµng hãa xuÊt khÈu; kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng ph©n tÝch, ph©n lo¹i hµng ho¸. Trªn gãc ®é thùc tiÔn, ®Ò tµi ®· t×m hiÓu ®­îc thùc tr¹ng ¸p dông c«ng ­íc HS ë n­íc ta hiÖn nay, nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan, kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, c¸c h¹n chÕ cßn tån t¹i cña ho¹t ®éng ph©n tÝch, ph©n lo¹i hµng ho¸. Tõ nh÷ng ph©n tÝch ®ã, cã sù nh×n nhËn kh¸ch quan ®øng trªn quan ®iÓm trung lËp, t¸c gi¶ ®· m¹nh d¹n ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p, m« hÝnh míi trªn c¬ së ph©n tÝch c¶ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan t¸c ®éng ®Õn c«ng t¸c nµy. MÆc dï cßn cã nhiÒu khã kh¨n mµ ®éi ngò l·nh ®¹o vµ c¸n bé c«ng chøc H¶i quan ph¶i ®èi mÆt khi thùc hiÖn c«ng t¸c nµy. Tuy nhiªn còng ph¶i nh×n nhËn th¼ng th¾n nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i, cÇn ph¶i kh¾c phôc. V× vËy, viÖc ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc lùc l­îng, n©ng cao tr×nh ®é, ®¹o ®øc c¸n bé thõa hµnh, sö dông th«ng tin, x©y dùng m« h×nh h¶i quan vïng, m« h×nh c¬ së d÷ liÖu h¶i quan ®iÖn tö, ¸p dông c¸c kü thuËt tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i… lµ nh÷ng ®Ò xuÊt cã tÝnh kh¶ thi. §Ò tµi cè g¾ng thùc hiÖn môc tiªu, yªu cÇu ®Æt ra. Nh­ng do qu¸ tr×nh t×m hiÓu gÆp khã kh¨n vÒ vÊn ®Ò tµi liÖu tham kh¶o, do hiÓu biÕt vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn cßn h¹n chÕ cña t¸c gi¶ nªn nh÷ng thiÕu sãt trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. T¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó ®Ò tµi ®­îc hoµn thiÖn h¬n.