Đề tài Nghiên cứu tác hại của việc giết mổ gia súc gia cầm thủ công tự phát trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH KHOA: MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN MÔN HỌC: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG …………….o0o…………… BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ: ĐỀ TÀI: NGHIÊN CỨU TÁC HẠI CỦA VIỆC GIẾT MỔ GIA SÚC GIA CẦM THỦ CÔNG TỰ PHÁT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH GVHD: TS. LÊ QUỐC TUẤN SVTH: Lớp DH10DL Đặng Thúy An 10157237 Hoàng Thị Kim Huệ 10157070 Đặng Thị Liễu 10157087 Đặng Nguyễn Dạ Thảo 10157167 Phạm Thị Minh Thư 10157189 Nguyễn Thị Thương (NT) 10157191 Trần Thị Kiều Trang 10157207 MỤC LỤC CHƯƠNG 1: ĐẶT VẤN ĐỀ TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Hiện nay tình trạng giết mổ gia súc, gia cầm thủ công tự phát đang xảy ra ở rất nhiều nơi. Với số lượng điểm giết mổ nhỏ lẻ nhiều và phân bố rải rác khắp các khu dân cư đặc biệt là ở khu vực ven đô và vùng nông thôn làm cho lực lượng cán bộ thú y gặp nhiều khó khăn khi thực hiện kiểm soát giết mổ. Đặc biệt là những nơi đông dân cư, nhu cầu thực phẩm cao đòi hỏi nguồn cung cấp nhiều và rẻ. Bên cạnh đó các cơ quan chức năng chưa kiểm soát triệt để về vấn đề này nên đã làm cho các điểm giết mổ thủ công mọc lên khắp nơi. Các địa điểm giết mổ tự phát này không đảm bảo điều kiện về vệ sinh an toàn thực phẩm , không quan tâm đến nguồn gốc của gia súc gia cầm, không có điều kiện giết mổ đảm bảo, không có hệ thống thu gom và xử lí chất thải do quá trình giết mổ nên gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Các chất thải được xả tràn lan trong khi giết mổ hay được đổ thẳng xuống sông, cống thoát nước. Các cơ sở giết mổ thực hiện ngay dưới nền nhà, nền sân, giết mổ ngay cạnh sông bên cạnh đó còn chưa kể đến sử dụng ngay nước sông đó để rửa thịt, xả trực tiếp chất thải xuống sông gây ô nhiễm môi trường nước và nguy cơ phát tán dịch bệnh từ GSGC. Các chất thải rắn như lông, ruột, phân cũng không được xử lí tốt. Ngoài ra, một số hộ tiêu thụ không hết số xương tươi đã đóng bao, đem vứt ở mương khiến nguồn nước sinh hoạt của khu vực bị ô nhiễm nặng. Tình trạng này kéo dài và ngày càng lan rộng sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người và động – thực vật, mỹ quan và hệ sinh thái của khu vực giết mổ và làm ô nhiễm môi trường nghiêm trọng hơn. Những ảnh hưởng nghiêm trọng trên buộc chúng ta phải rà soát lại sự tồn tại của các điểm giết mổ gia súc gia cầm để tìm ra một giải pháp thích hợp nhất cho từng địa phương, vùng miền cụ thể. Đó cũng là lý do mà nhóm đưa ra đề tài nghiên cứu “ Tác hại của các lò giết mổ gia súc, gia cầm tự phát trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI Nắm bắt hiện trạng xả thải từ các lò giết mổ tự phát, thủ công trên địa bàn thành phố HCM. Nhận định rõ những tác hại do quá trình xả thải đến môi trường cộng đồng dân cư trong khu vực giết mổ. Tìm ra một số giải pháp khắc phục. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU “Nghiên cứu hiện trạng và tác hại của các khu vực giết mổ gia súc, gia cầm thủ công tự phát trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh”. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN 2.1. KHÁI QUÁT CHUNG Phạm vi cả nước Theo báo cáo của Bộ NN&PTNT, tính đến thời điểm này có 53/63 tỉnh, thành phố thực hiện việc thống kê, kiểm tra, đánh giá, phân loại điều kiện vệ sinh thú y cơ sở giết mổ (CSGM) GSGC, với 851 CSGM đã được kiểm tra, đánh giá. Hiện nay, cả nước vẫn còn 28.285 điểm giết mổ nhỏ lẻ, trong đó phía Bắc còn tới 11.485 điểm và chỉ có 929 CSGM được cơ quan thú y thực hiện kiểm soát (chiếm 8,05%). Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Thiện Nhân chỉ đạo, để chấm dứt tình trạng giết mổ nhỏ lẻ trong dân và sản phẩm thịt cung cấp ra thị trường không bảo đảm ATVSTP, 21 địa phương đang xây dựng đề án quy hoạch giết mổ phải hoàn thành trong tháng 12-2012, còn lại 5 tỉnh chưa thực hiện, hết quý I-2013 phải hoàn thành quy hoạch giết mổ. Trong khi các lò giết mổ gia súc, gia cầm (GSGC) thủ công gây mất vệ sinh nhưng vẫn hoạt động bình thường thì một số lò giết mổ có công nghệ hiện đại đang rơi vào cảnh “sống dở chết dở”, buộc phải đóng cửa hoặc hoạt động cầm chừng.. Thời gian gần đây, ngày càng có nhiều doanh nghiệp (DN) rao bán nhà máy giết mổ gia súc, gia cầm bởi không thể cạnh tranh được với các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ. Những doanh nghiệp từng tiên phong trong lĩnh vực này đang rơi vào tình trạng hết sức khó khăn, cần sự hỗ trợ từ nhiều phía. Trong khi đó giá giết mổ trong nhà máy cao hơn giết mổ lậu vì thế mọi người thường đem ra các khu vực giết mổ để tiết kiệm chi phí, thời gian…. Giết mổ nhỏ lẻ ngoài đường, chợ không ai hỏi về giấy tờ kiểm dịch, đầu vào, đầu ra, nhưng đưa vào nhà máy cơ quan thú y yêu cầu đầy đủ giấy tờ. Nghịch lý này diễn ra từ nhiều năm nay, song các ngành chức năng vẫn chưa có biện pháp xử lý hiệu quả. Ông Phan Minh Nguyệt, Giám đốc Hadico (công ty giết mổ GSGC- Hà Nội) nói: “Khi mới khánh thành, dây chuyền hoạt động khá tốt do các lò mổ nhỏ lẻ bị cấm hoạt động, vì đang có dịch cúm gia cầm. Tuy nhiên, khi hết dịch tình trạng giết mổ nhỏ lẻ lại diễn ra tràn lan nên dây chuyền phải dừng hoạt động. Từ đó, người dân không đưa gà vào nhà máy giết mổ nữa”. ( Ngọc Tiến- Doanh nghiệp khốn cùng vì xung phong thí điểm- Theo báo tiền phong) Các cơ sở giết mổ này chủ yếu hoạt động tại các khu dân cư và ở những nơi không đảm bảo vệ sinh, nhiều lò mổ cố tình đem tới những nơi hẻo lánh, hòng tránh sự kiểm soát của cơ quan Thú y. Một thực trạng đáng báo động đang diễn ra là các hộ kinh doanh GMGSGC xây dựng các lò mổ một cách tự phát và phân tán trong các khu dân cư, điều kiện giết mổ không đảm bảo yêu cầu, gây ô nhiễm nghiêm trọng đến môi trường sống chung quanh. Có nhiều điểm giết mổ thực hiện ngay trên nền, sàn nhà, lề đường, góc chợ và bên cạnh khu vệ sinh… Hình 1: giết mổ GSGC ngay bên cạnh lề đường Các điểm GMGSGC hầu như không có nơi dành riêng cho từng công đoạn giết mổ; nguồn nước sạch cung cấp cho các lò mổ không đảm bảo yêu cầu. Bên cạnh đó, phương tiện, thiết bị dùng để GMGSGC không đảm bảo vệ sinh thực phẩm. Các loại chất thải như phân, nước, phụ phẩm ở các điểm giết mổ không được xử lý đúng yêu cầu, thải bừa bãi ra ngoài đường, đồng ruộng, kênh rạch và hệ thống thoát nước công cộng, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng…( Bình Định chưa được kiểm soát, quản lý chặt chẽ giết mổ gia súc gia cầm- Theo báo Bình Định) Ông Đinh Công Hùng, Phó ban Kinh tế - Ngân sách Hội đồng Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, trên địa bàn các quận nội thành vẫn còn một số cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm thủ công tự phát nằm giữa các khu dân cư, gây ô nhiễm môi trường. Theo Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), hiện nay, cả nước mới chỉ kiểm soát được 45% cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm có giấy phép của các cơ sở thú y. Ngoài ra, có 65% cơ sở không có vệ sinh tiêu độc khử trùng sau giết mổ, số cơ sở sử dụng nước máy chỉ chiếm 25%. Hầu hết các cơ sở buôn bán thịt của tư nhân chưa có thiết bị bảo quản lạnh, quầy lạnh. Trong khi đó, theo con số giám sát của Ủy ban thường vụ Quốc hội, số lượng gia súc, gia cầm giết mổ mới kiểm soát được hơn 58%, đặc biệt có tới 16.512 cơ sở giết mổ nhỏ lẻ không đảm bảo điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm. ( Theo báo CAND) Bên cạnh đó, chính quyền địa phương ở một số nơi buông lỏng quản lý, chưa tổ chức chỉ đạo quyết liệt, xử lý các trường hợp vi phạm. Do vậy, tư thương đã lợi dụng, giết mổ, tiêu thụ gia súc, gia cầm lậu, chết, bị bệnh làm lây lan dịch bệnh động vật và ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Đặc biệt, tại nhiều tỉnh, thành còn tồn tại phổ biến hình thức giết mổ lưu động. Giết mổ ngay cạnh sông, xả trực tiếp chất thải xuống sông gây ô nhiễm môi trường, nguồn nước và sử dụng ngay nước sông đó để rửa thịt trong quá trình giết mổ. Trên địa bàn thành phố Theo thống kê mới nhất từ Sở Công Thương, mỗi ngày toàn thành phố (TP) tiêu thụ hơn 450 tấn thịt gia súc, gia cầm, với nguồn cung ứng từ 17 điểm giết mổ thủ công tập trung, 5 cơ sở giết mổ công nghiệp (CN) và khoảng 3.725 lò mổ tại các hộ gia đình. Tuy nhiên, vấn đề đáng bàn là sản phẩm từ các cơ sở giết mổ thủ công tập trung và hộ gia đình thường hình thành tự phát, không theo quy định và không đạt tiêu chuẩn vệ sinh, mặc dù đang cung cấp trên 80% nhu cầu tiêu thụ thịt gia súc, gia cầm cho toàn TP. Các công đoạn thường được tiến hành trên nền đất, nền bê tông không đảm bảo vệ sinh, và người dân rất thiếu ý thức về vệ sinh giết mổ. ( theo báo Tin nhanh Vn Epress). Hình 2: Giết mổ GSGC ngay trên sàn, nền nhà Hình 3: Cạo lông heo trên nền gạch xả bừa bộn Ông Nguyễn Hữu Hiệp nhà ở trước cổng lò giết mổ An Nhơn trên đường Lê Đức Thọ, phường 13 (quận Gò Vấp, TPHCM) cho biết, gia đình ông phải sống chung với mùi hôi thối từ khi lò mổ tập trung này đi vào hoạt động. Theo ông Hiệp, mùi hôi thối từ nước thải của trung tâm khiến nhiều người không ăn ngủ được. “Suốt ba năm nay, các cuộc họp của tổ dân phố đều nêu tình trạng này nhưng không thấy chính quyền giải quyết”- ông Hiệp nói. Dẫn chúng tôi ra con mương đen ngòm sau khu vực giết mổ. Bà Vũ Thị Tin, ở cạnh khu giết mổ cho biết: “Nước thải chảy vô tội vạ ra mương bốc mùi, cứ tối đến, xe chở gia cầm chạy qua mùi hôi thối lại bốc lên khiến dân chúng tôi mất ăn mất ngủ”. Tại khu vực giết mổ, máu, nội tạng gia cầm chảy lênh láng hòa lẫn trong nước thải. Gia cầm chưa và đã được giết mổ nằm lẫn lộn, la liệt từ trong ra ngoài. Chung quanh khu vực giết mổ, máu, nội tạng gia cầm lênh láng hòa lẫn cùng nước thải. Gia cầm chưa và đã được giết mổ nằm la liệt, lẫn lộn từ trong ra ngoài. Kinh khủng nhất là vịt được cắt tiết ngay cạnh bên các xô chất thải lềnh bềnh ruồi nhặng và những bát tiết này sẽ được dùng để chế biến món tiết canh. ( Khánh Hiền- Bẩn ghê người cảnh giết mổ gia cầm tại chợ- báo dân trí) Theo Bee.net.vn- Rùng mình gia cầm bị giết mổ bên lề đường Máu, lông gia cầm, nước thải... vương vãi khắp mặt đường gây mùi hôi tanh. Tình trạng mua bán, giết mổ gia cầm diễn ra tấp nập trên các tuyến đường giáp ranh giữa TP.HCM và thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương. Theo phản ánh của nhiều người dân, tình trạng trên diễn ra thường xuyên vào giờ tan tầm và cuối tuần. Bà Lê Thị L. ngụ tại góc đường Đào Trinh Nhất (P. Linh Tây, Thủ Đức, TP.HCM) giáp với đường Bình Đường 2 (P. An Bình, TX Dĩ An, Bình Dương) bức xúc: Những người bán gà, vịt rất “tinh ranh”, họ thường chọn nơi mua bán, giết mổ là địa bàn giáp ranh nên khi có lực lượng bên này kiểm tra họ bỏ chạy qua bên kia, gây khó khăn cho việc xử lý. Ngày 24/7, PV Bee.net có mặt tại một số tuyến đường thuộc địa bàn P. Linh Xuân, P. Linh Tây (Q. Thủ Đức, TP.HCM) giáp với P. An Bình, P. Dĩ An (TX Dĩ An, Bình Dương)… chứng kiến hàng trăm gà, vịt được bày ra đường để người mua chọn lựa. Nếu người mua có nhu cầu, người bán sẵn sàng giết mổ ngay tại chỗ. Máu, lông, nước thải… vương vãi khắp mặt đường gây mùi hôi tanh, ô nhiễm nghiêm trọng. Tình trạng này diễn ra đã lâu nhưng theo phản ánh của người dân sinh sống quanh các khu vực này không nhận thấy cơ quan chức năng kiểm tra xử lý. Hình 4: Cảnh mua bán, giết mổ tại địa bàn KP1 P. Linh Xuân Thủ Đức (TP.HCM) giáp ranh với đường Nguyễn An Ninh, KP. Bình Minh 2, P.Dĩ An, TX Dĩ An tỉnh Bình Dương (cách trung tâm hành chính TX Dĩ An khoảng 200m). Hình 5: Tại ranh giới P.Linh Tây Q.Thủ Đức (TP.HCM) trên đường Đào Trinh Nhất giáp với đường Bình Đường 2, P. An Bình, TX Dĩ An ( Bình Dương) rất nhiều người bày bán và giết mổ gia cầm. Các vấn đề về môi trường của các lò mổ chủ yếu liên quan đến các chất thải vào nước. Các vấn đề khác do việc thải ra các mùi khó chịu, tiếng ồn, chất thải và các phủ tạng của gia súc. Nước thải thường bị ô nhiễm nặng do các thành phần hữu cơ như máu, mỡ, protein cũng như Nitơ, phospho, các chất tẩy rửa và chất bảo quản. Không khí :Vấn đề nảy sinh chủ yếu là các mùi khó chịu từ các chuồng gia súc, phân, lòng ruột và từ xử lý nước thải. Thêm vào đó là các chất thải từ trạm năng lượng, thông khí, rò rỉ chất làm lạnh ( ví dụ như CFC, amoniac) từ các thiết bị lạnh và khí xả từ các phương tiện vận tải. Chất thải tạo ra gồm có các chất thải từ quá trình giết gia súc cũng như cặn, dầu, muối thải. Các chất thải độc hại với môi trường như dầu thải cũng có thể xuất hiện ở đây. Các sản phẩm dư thừa gồm có phân gia súc, lòng ruột, máu, da động vật, lông, và các thành phần hữu cơ khác. HIỆN TRẠNG Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG TẠI CÁC KHU VỰC GIẾT MỔ Nước thải Nguồn phát sinh Chú thích: có thể đi Chứa các chất Con đường đi Nước Giết mổ Làm lông Rữa thịt Sử dụng khác Nước thải Mỡ Lông, da Phân, nước tiểu Hóa chất sử dụng trong giết mổ Máu GSGC ………………. Nguồn tiếp nhận Sông, hồ, kênh, rạch…. Sơ đồ 1: Phát sinh nước thải và thành phần của nước thải Hình 6:Nước thải của khu vực giết mổ gia súc, gia cầm - Theo “Hướng dẫn thiết kế và xây dựng bể khí sinh vật, Thông tin chuyên đề KH-KT số 03/1989,lượng nước thải từ dây chuyền giết mổ 400 con heo và 100 con bò tại lò mổ khoảng gần 35m3/ngày đêm. - Theo “Thoát nước và xử lý nước thải công nghiệp - Trần Hiếu Nhuệ, 1998”, tải lượng các chất ô nhiễm ở các cơ sở giết mổ gia súc như sau: ( Bảng 1) Loại chất bẩn, g/kg trọng lượng/ngày Lò mổ trâu bò Lò mổ lợn COD 32,3 27,3 BOD5 13,2 13,2 Tổng Nitơ 1,6 1,6 Chất lơ lửng 11,8 9,3 Tải lượng Bảng 2: Tải lượng nồng độ của nước thải Loại chất bẩn Tải lượng (kg/ngày đêm) COD BOD5 Tổng Nitơ Chất lơ lửng 1.301 580 70,4 459 Bảng3: Tải lượng các chất ô nhiễm trong nước thải vệ sinh chuồng trại tại khu vực giết mổ như sau: Loại chất bẩn Tải lượng (kg/ngày đêm) COD BOD5 Tổng Nitơ Keldal 240 - 400 80 - 160 14,4 - 28 So sánh với TCVN 5945-1995, thì nồng độ các chất ô nhiễm trong nước thải chuồng trại vượt rất nhiều lần so với tiêu chuẩn cho phép thải loại B. Mức độ ô nhiễm rất lớn nếu không có biện pháp xử lý. Vị trí khu vực giết mổ pH BOD mg/l COD mg/l SS mg/l Tổng coliform MPN/100ml Nước thải lò giết mổ gia súc chưa qua xử lý ( * ) 7,2 1800 2700 810 25000x103 TCVN 5945:2005 Cột B 5,5 - 9 50 80 100 5 x103 Bảng 4: Nước thải giết mổ gia súc chưa qua xử lý theo tài liệu Xử lý nước thải công nghiệp và đô thị - TS Lâm Minh Triết NXB ĐHQG 2006 Khí thải Tại những nơi giết mổ thủ công tự phát, chất thải rắn và nước thải không được xử lý dẫn đến lượng không khí tại các nơi giết mổ bị ô nhiễm nghiêm trọng. Hầu hiết những hoạt động của tất cả nơi giết mổ đều gây mùi khó chịu, vấn đề ô nhiễm không khí tại những nơi giết mổ chủ yếu phát ra từ các nguồn sau: Nguồn gây ô nhiễm môi trường không khí dễ phát hiện nhất tại Lò mổ là mùi phân heo, bò từ chuồng trại và từ dây chuyền giết mổ. Lượng phân này tại Lò mổ khá lớn, khoảng 3,8 tấn/1 ngày đêm. Với lượng thải lớn như vậy, nếu không được thu gom xử lý hàng ngày thì đây là nguồn có khả năng gây ô nhiễm cao, là môi trường dễ sinh ra ruồi, muỗi, lây lan dịch bệnh, ảnh hưởng lớn đến môi trường không khí, nước, đất và sức khỏe con người. Từ khu nhốt gia súc, gia cầm mùi hôi đặc trưng từ biểu bì động vật, phân, và nước tiểu thường xuyên khuyếch tán vào môi trường không khí Từ khu giết mổ mùi hôi bốc lên khi xối nước nóng , chất thải rắn đọng lại trên bệ mổ do làm vệ sinh không tốt Hình 7: Chất thải bề bộn tại khu vực giết mổ gia cầm Từ khu làm lòng mùi hôi chủ yếu từ thức ăn gia súc bị lên men, lây lan các vi khuẩn gây bệnh Mùi hôi từ nước thải được thải trực tiếp xuống cống, rãnh không được xử lý Hình 8: Nước thải xả tràn lan tại khu giết mổ Từ các chảo trụng, nhiên liệu để đun nước ở những nơi giết mổ khác nhau (củi, trấu, than đá…) dẫn đến nồng đô các chất ô nhiễm khác nhau. Các chất gây ô nhiễm môi trường không khí thường gặp tại lò giết mổ gia súc, gia cầm là SO2, NO3, CO, CO2, NH3, CH4. Các chất này và mùi hôi bốc ra nhanh chóng khuyếch tán vào môi trường làm ảnh hưởng đến môi trường tại nơi sản xuất và xung quanh nơi sản xuất. Ngoài các chất gây ô nhiễm môi trường không khí vừa kể còn phải kể đến tiếng ồn.tiếng ồn phát sinh từ các hoạt động vận chuyển động vật sống, vận chuyển thành phẩm, tiếng động vật kêu từ khi bị nhốt, đập, tiếng ồn này tuy không lớn nhưng kêu thường xuyên làm ảnh hưởng đến những người dân xung quanh. SO2, NOx, CO và bụi khói chỉ có thể sinh ra từ hoạt động của các loại xe có động cơ vận chuyển heo bò, thịt ra vào khu vực giết mổ. Tuy nhiên, khoảng thời gian hoạt động cao điểm nhất của của lò mổ trong ngày chủ yếu từ khuya đến rạng sáng ngày hôm sau, thời gian còn lại trong ngày rất ít hoạt động. Vì vậy, mức độ ô nhiễm từ các phương tiện giao thông có thể xem là không có tác động đáng kể. Chất thải rắn Nguồn phát sinh: Hình 9: Lòng, mỡ…..xả thải tại khu giết mổ Chất thải rắn sinh ra từ hoạt động của lò giết mổ chủ yếu là lượng phân heo, bò, gà....... sinh ra từ chuồng trại và từ dây chuyền giết mổ, ngoài ra cũng còn một ít chất thải khác như da bò, lông lợn, lông gà, vịt..... và một phần lòng không sử dụng được...từ dây chuyền giết mổ. Thành phần các chất thải rắn này chủ yếu là chất hữu cơ dễ phân hủy sinh học, và có xu hướng nhanh chóng bị axit hóa và lên men. Đây cũng là mầm mống dễ sinh ra ruồi muỗi, lan truyền dịch bệnh. CHẤT THẢI RẮN Giai đoạn làm lông, da Giai đoạn làm lòng Phân của GSGC Bao nilon….. Các hoạt động khác Sơ đồ 2: Các nguồn phát sinh ra CTR Hình 10: Rác thải ( bao nilon, lông………..) tại khu vực giết mổ Rác thải sinh hoạt tại lò mổ chủ yếu là các mảnh thức ăn thừa, bao bì, nylon, giấy loại… từ hoạt động của con người. Thành phần rác thải này cũng chủ yếu là các chất hữu cơ dễ phân hủy sinh học. Tải lượng - Tổng lượng chất thải rắn sản xuất trung bình tại lò mổ khoảng gần 3,8 tấn/ngày. Trong đó, chủ yếu là lượng phân, chiếm khoảng 90%, còn lại là phần lòng lợn thải, lượng lông lợn,… - Ngoài ra thì còn có lượng chất thải rắn sinh hoạt của công nhân lao động tại lò mổ ước tính trung bình khoảng 6kg/ngày. Hình 11: Rác thải không được xử lý tại khu giết mổ TÁC HẠI TỪ CÁC CHẤT THẢI CỦA LÒ GIẾT MỔ Nước thải: Nước thải Con người Động- thực vật thủy sinh Ảnh hưởng mạch nước ngầm Vi khuẩn phát sinh mầm bệnh Sinh vật phù du Giảm khả năng của dòng chảy Môi trường nước Môi trường đất Môi trường không khí Sơ đồ 3: Tác hại của nước thải từ các khu vực giết mổ GSGC: Nước thải do hoạt động giết mổ chứa chất hữu cơ và Nitrogen cũng như những mầm bệnh là vi khuẩn Samonella, Shigella, ký sinh trùng, amip, nang bào. Dư lượng thuốc trừ sâu, các độc chất… từ trong thức ăn của chúng tồn đọng lại. Tất cả những chúng theo nước thải trong quá trình giết mổ đi ra ngoài môi trường , ảnh hưởng đến những người trực tiếp tham gia giết mổ và kể cả người dân sống khu vực xung quanh. Tại một giết mổ gia súc, gia cầm thì cần khối lượng lớn nước để sử dụng, sẽ thải ra trung bình khoảng 165m3/ngày. Trong đó khâu làm lòng là khâu phát thải ra một lượng lớn nước thải bị ô nhiễm gồm các chất hữu cơ không tan và các chất tạo nên nhủ tương. Nước thải ra sau quá trình giết mổ bị ô nhiễm do mỡ, chất thải, máu động vật và một số chất tẩy rửa. Trong nước thải còn chứa nhiều Protein và các chất dinh dưỡng bao gồm các hợp chất của Cacbon, Nito, Photpho với hàm lượng khá cao. => Nước thải giết mổ chứa hàm lượng SS, BOD5, COD và chất béo cao nên dễ bị phân hủy sinh học gây mùi hôi thối và làm ô nhiễm nguồn nước. Nếu nước thải được xả tràn tại chỗ ngay khu vực giết mổ sẽ thấm vào đất, với thời gian phơi nhiễm dài mang theo các hóa chất được sử dụng trong quá trình giết mổ sẽ có khả năng ảnh hưởng đến nguồn nước ngầm. Khi xả vào sông hồ sẽ làm suy giảm nồng độ oxy hòa tan trong nước do vi sinh vật sử dụng oxy hòa tan để phân hủy các chất hữu cơ. Nồng độ oxy hòa tan dưới 50% bão hòa có khả năng gây ảnh hưởng tới sự phát triển của các sinh vật sống dưới sông, hồ. Oxy hòa tan giảm không chỉ gây chết các loài thủy sinh mà còn làm giảm khả năng tự làm sạch của nguồn nước, dẫn đến giảm chất lượng nước cấp cho sinh hoạt và công nghiệp. Các chất rắn lơ lửng làm cho nước đục hoặc có màu, nó hạn chế độ sâu tầng nước được ánh sáng chiếu xuống, gây ảnh hưởng tới quá trình quang hợp của tảo, rong rêu,… Chất rắn lơ lửng cũng là tác nhân gây ảnh hưởng đến môi trường sống của các loài thủy sinh, đồng thời gây tác hại về mặt cảnh quan (tăng độ đục nguồn nước) và gây bồi lắng lòng sông, cản trở sự lưu thông nước… Nồng độ các chất nitơ, photpho cao gây ra hiện tượng phát triển bùng nổ các loài tảo, đến mức độ giới hạn tảo sẽ bị chết và phân hủy gây nên hiện tượng thiếu oxy. Nếu nồng độ oxy giảm tới 0 gây ra hiện tượng thủy vực chết, ảnh hưởng tới chất lượng nước của thủy vực. Ngoài ra, các loài tảo nổi trên mặt nước tạo thành lớp màng khiến cho bên dưới không có ánh sáng. Quá trình quang hợp của các thực vật tầng dưới bị ngưng trệ. Tất cả các hiện tượng trên gây tác động xấu tới chất lượng nước, ảnh hưởng tới hệ thủy sinh và cấp nước. Khi xả nước vào hệ thống thoát nước của các khu dân cư đô thị sẽ gây mùi khó chịu và gây khó khăn cho công tác xử lí nước thải. Một vấn đề nữa xảy ra trong quá trình giết mổ này là nếu gia súc gia cầm bị mắc bệnh như H1N1, H5N1, tai xanh…. Thì việc xả thải nước thải sẽ làm phân tán dịch bệnh, gây lây lan cho các động vật gần đó và ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Khí thải Tại các khu vực giết mổ các khí thải sinh ra từ công đoạn giết mổ gây ô nhiễm môi trường không khí ví dụ: NH3: gây ra mùi khai khó chịu H2S: có mùi trứng thối SO2, CO, NOx… Gây khó chịu và ảnh hưởng đến sức khỏe của người trực tiếp giết mổ và người dân sống khu vực xung quanh. Là nguyên nhân phát sinh các mầm bệnh lây truyền qua đường hô hấp. Cơ hội cho các vi khuẩn gây bệnh xâm nhập và bùng phát. Khí thải Nước thải Chất thải rắn NH3 H2S MT không khí CH4 SO2, CO, NOx….. Con người Vi khuẩn gây bệnh Hệ sinh thái Sơ đồ 4: Tác hại của khí thải từ các khu vực giết mổ GSGC: Chất thải rắn: Rác thải của các cơ sở giết mổ là hổn hợp chất hữu cơ như các chất trong hệ tiêu hóa dịch nước nội mô của thịt tiết ra, thịt, xương vụn, tiết…, nếu không được xử lý kịp thời sẽ mau chóng bốc mùi hôi thôi và sau 36 giờ chất thải, nước thải chuyển sang màu đen, ruồi nhặng bâu vào. Chất thải của cơ sở giết mổ không chỉ là những chất thải của hợp chất hữu cơ, các chất vô cơ mà còn có cả vi sinh vật gây hại cho động vật và con người sống tiềm ẩn trong cơ thể động vật. Khi gặp nhiệt độ phù hợp, các chất thải này mau chóng bị phân hủy lên men, thối rữa sinh ra các chất vô cơ H2S, NH3, CO2…, các chất hữu cơ như axit axetic và các bazo hữu cơ khác… Các chất hỗn hợp này sẽ bốc mùi, phân tán vào môi trường và gây ô nhiễm nguồn nước, đất, không khí… không những thế, những chất thải rắn chứa nhiều mầm bệnh dễ lây nhiễm sang con người và GSGC vật nuôi khác. Chất thải không được xử lý đã xả thẳng ra môi trường, gây ô nhiễm và nguy cơ lây nhiễm rất cao. Các chất thải từ việc giết mổ như: máu, dịch cơ thể, chất bài tiết, xác, phủ tạng của động vật có chứa các mầm bệnh nguy hiểm: các bệnh lây truyền giữa người và vật. Đây là loại chất thải nguy hiểm tương tự chất thải y tế, có nguy cơ lan truyền mầm bệnh ra môi trường xung quanh rất cao nếu không được xử lý. CHƯƠNG 3: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỐI VỚI HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG TẠI KHU VỰC GIẾT MỔ Mục đích phương pháp: Phương pháp khảo sát thực tế: Khảo sát hiện trạng môi trường tại các khu vực giết mổ gia súc, gia cầm thủ công tự phát trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh để: Có những kết quả xác thực nhất Tìm hiểu quy trình giết mổ của các lò giết mổ thủ công tự phát Đồng thời để kiểm chứng một phần các kết quả số liệu thu thập được từ tờ liệu tham khảo. Phương pháp sưu tầm, tham khảo, nghiên cứu và tổng hợp tài liệu: Để có cái nhìn tổng quát về các khu vực giết mổ thủ công tự phát trong phạm vi cả nước nói chung và thành phố Hồ Chí Minh nói riêng Phương pháp phân tích và so sánh: Tìm hiểu và đánh giá hiện trạng các vấn đề ô nhiễm môi trường Cách thức thực hiện Phương pháp khảo sát thực tế: Quan sát các hoạt động xảy ra tại khu vực giết mổ gia súc, gia cầm thủ công tự phát trên địa bàn thành phố như là: nguồn nước để sử dụng, khu vực xả nước thải, khu vực thải chất thải rắn….. Phỏng vấn những người dân trực tiếp giết mổ. Phỏng vấn người dân sống cạnh các khu vực giết mổ. Phương pháp sưu tầm, tham khảo, nghiên cứu và tổng hợp tài liệu: Sưu tầm những hình ảnh, tư liệu, video từ thực tế hay các nguồn thông tin khác. Tham khảo các đề cương chi tiết nghiên cứu khoa học môi trường. Phương pháp phân tích, so sánh. Dựa vào kết quả thu thập được từ khảo sát thực tế, ta đem so sánh, phân tích với các tiêu chuẩn, quy chuẩn về môi trường hiện hành để đánh giá mức độ ô nhiễm. Từ đó có những biện pháp để hạn chế việc giết mổ gia súc, gia cầm thủ công tự phát trên địa bàn thành phố. Kết quả : Dựa vào các tài liệu, số liệu thu thập từ các phương pháp trên, ta có được kết quả hiện trạng tại các khu vực giết mổ gia súc, gia cầm tự phát trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh: Nước thải: Lưu lượng: …m3/ngày Chỉ tiêu: Bảng 5: Trình bày chỉ tiêu nghiên cứu của nước thải: Nước thải QCVN 01-25: 2009/BNNPTNT pH - - BOD - - COD - - SS - - …. - - Chất thải rắn: khối lượng CTR: …..tấn/tháng Khí thải: Bảng 6: chỉ tiêu của khí thải Khí thải QCVN 01 - 25: 2009/BNNPTNT NH3 - - H2S - - SO2 - - …. - - ĐỐI VỚI TÁC HẠI CỦA VIỆC GIẾT MỔ GSGC TỰ PHÁT: Mục đích phương pháp Phương pháp khảo sát thực tế Khảo sát những tác hại từ ô nhiễm nguồn nước, khí thải, nước thải ở các khu vực giết mổ GSGC: người dân sông khu vực xung quanh, các loài thủy sinh, động- thực vật, các vi khuẩn, vi rút gây bệnh….. Phương pháp sưu tầm, tham khảo, nghiên cứu và tổng hợp tài liệu Tìm hiểu quá trình ảnh hưởng đến con người, các động- thực vật…..., nguyên nhân làm cho các mầm bệnh phát tán trên diện rộng. Phương pháp phân tích, so sánh. Từ những số liệu thu thập được bằng cách phân tích để so sánh với QCVN 01-25: 2009/BNNPTNT để đánh giá tác hại của việc GMGSGC tự phát. Cách thức thực hiện Phương pháp khảo sát thực tế Phỏng vấn ghi âm, phát phiếu điều tra những người dân trực tiếp tham gia giết mổ, người dân sống khu vực xung quanh và tổ trưởng khu dân cư đó. Thu thập số liệu từ địa phương về tác hại của hoạt động GMGSGC tự phát. Phương pháp sưu tầm, tham khảo, nghiên cứu và tổng hợp tài liệu Tìm hiểu những tác hại trực tiếp hay gián tiếp đến môi trường của việc giết mổ GSGC. Phương pháp phân tích, so sánh. Từ những số liệu thu thập được ta phân tích để xử lý số liệu đó. Kết quả: Tác nhân Tác hại Nước thải - Chất thải - Khí thải - Bảng 7: Kết quả nghiên cứu tác hại của việc giết mổ GSGC CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ DỰ KIẾN ĐỐI VỚI TÁC HẠI CỦA VIỆC GIẾT MỔ GSGC TỰ PHÁT: Bảng 8: Nghiên cứu về hiện trạng và tác hại của khu vực giết mổ Tác nhân Hiện trạng Tác hại Nước thải Hầu hết nước thải tại khu vực giết mổ gia súc, gia cầm các chỉ tiêu đều vượt quy chuẩn cho phép (QCVN 01-25: 2009/BNNPTNT). Tải lượng và thành phần nước thải phụ thuộc vào lượng hóa chất sử dụng và lượng nước dùng trong các công đoạn giết mổ. -Ảnh hưởng đến đời sống của các động- thực vật thủy sinh. -Ảnh hưởng đến hệ thống nước mặt, nước ngầm và dăc biệt la nguồn nước sinh hoạt làm phát sinh nhiều bệnh ngoài da….khi sử dụng nguồn nước. -Ảnh hưởng đến chất lượng thịt tại khu giết mổ. Chất thải rắn Các chất thải từ các công đoạn giết mổ không được phân loại và xử lý - Gây ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí. - Ảnh hưởng đến con người, hệ sinh thái, mỹ quan của khu vực Khí thải Các chất thải hữu cơ, vô cơ cùng với nước thải không được xử lý kịp thời. - Gây ô nhiễm môi trường không khí. - Là điều kiện cho các vi khuẩn gây bệnh phát tán nhanh. - Gây ảnh hưởng sức khỏe của con người qua con đường hô hấp. ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP Tăng cường quản lí giám sát chặt chẽ các địa điểm giết mổ Đối với các địa điểm giết mổ cần xây dựng hệ thống xử lí chất thải hoặc có biện pháp thu gom, xử lí sơ bộ trước khi thải vào cống dẫn nước thải, tách riêng hệ thống xử lý nước thải cho giết mổ gia súc và gia cầm. Phải thường xuyên kiểm tra hệ thống xử lý nước thải thay các lớp vật liệu lọc và nạo vét cống rảnh dẫn nước thải định kỳ để hệ thống xử lý đạt hiệu quả. Phải tiến hành khử trùng tiêu độc toàn bộ khu vực nuôi nhốt gia súc, gia cầm chờ giết mổ ngay sau khi động vật được đưa đi giết mổ. Nước thải sau quá trình giết mổ phải xử lý bằng hóa chất trước khi thải ra môi trường bên ngoài. Thường xuyên phun thuốc phòng chống dịch bệnh cho các gia súc, gia cầm chờ giết mổ. Phải thu gom, xử lý các chất thải rắn như: lông, phân, các chất loại bỏ từ các gia súc, gia cầm bị giết mổ…, bao nilon…. Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện, thị, thành phố phối hợp với các đơn vị Y tế, thú y tổ chức kiểm tra, hướng dẫn các lò giết mổ tập trung xử lý chất thải đạt tiêu chuẩn môi trường và báo cáo kết quả về sở Tài nguyên và Môi trường. Tiến hành xử phạt răn đe đối với các đối tượng là chủ các cơ sở giết mổ gia súc gia cầm tự phát xả thải gây ảnh hưởng đến môi trường. Kiểm soát thịt tại các chợ, hàng quán lề đường, điều tra nguồn gốc dẫn đến truy tìm các đối tượng. Mở ra nhiều cơ sở giết mổ đảm bảo đầu vào và đầu ra hợp vệ sinh đáp ứng nhu cầu thịt của người dân thành phố. Tăng cường kiểm tra chặt chẽ với các trạm kiểm dịch. CHƯƠNG 5: KẾ HOẠCH THỰC HIỆN KHẢO SÁT HIỆN TRẠNG VÀ NHỮNG TÁC HẠI TỪ VIÊC GMGSGC THỦ CÔNG TỰ PHÁT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ STT Họ và tên Công việc Thời gian Địa điểm 1 Đặng Thúy An Ghi âm, quay phim 3 tháng Quận Bình Tân, Gò Vấp, Tân Bình, Tân Phú, Quận 7, Quận 8, Bình Chánh, Cần Giờ 2 Hoàng Thị Kim Huệ Ghi chép, chụp hình 3 Trần Thị Kiều Trang Phỏng vấn, khảo sát 4 Nguyễn Thị Thương (chỉ huy trưởng) Chụp hình, khảo sát 5 Phạm Thị Minh Thư ( chỉ huy trưởng) Phỏng vấn, ghi chép Quận Thủ Đức, quận 9, quận 2, quận 4, Củ Chi 6 Đặng Nguyễn Dạ Thảo Ghi âm, chụp hình 7 Đặng Thị Liễu Chụp hình, quan sát tổng hợp. THÔNG KÊ, PHÂN TÍCH VÀ SO SÁNH SỐ LIỆU STT Họ và tên Công việc thông kê, phân tích, so sánh Thời gian Địa điểm 1 Đặng Thúy An Quận gò vấp, tân phú 3 tuần Thư viện trường ĐH nông lâm 2 Hoàng Thị Kim Huệ Tân bình, bình tân 3 Trần Thị Kiều Trang Quận 7,8 4 Nguyễn Thị Thương (chỉ huy trưởng cụm 1) Bình chánh, cần giờ 5 Phạm Thị Minh Thư ( chỉ huy trưởng cụm 2) Thủ đức, quận 2 6 Đặng Nguyễn Dạ Thảo Quận 9, quận 4 7 Đặng Thị Liễu Củ chi VIẾT BÁO CÁO Tất cả mọi thành viên đều tham gia đóng góp ý kiến. TÀI LIỆU THAM KHẢO Ứng dụng ozon trong quá trình giết mổ 14-11-2011 - Nước thải giết mổ gia súc gia cầm và phương pháp xử lý, Công Ty Môi Trường Ngọc Lân Trần Thị hồng Nhung , Các lò giết mổ gia súc Báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án “ Lò giết môt gia súc, gai cầm tập trung tại thành phố Đà Nẵng” "Công nghệ" giết mổ gia súc, gia cầm: Lạc hậu và bẩn! – Baomoi.com Tuyết Nhung- Giết mổ gia súc, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng – Baomoi.com Hữu Vinh- Trên 60% giết mổ gia súc, gia cầm không hợp vệ sinh- Baomoi.com Báo cáo lò giết mổ gia súc, gia cầm- Sở tài nguyên môi trường tỉnh An Giang.