Đề tài Nghiên cứu thành tích sản xuất của đàn bò sữa lai 1/2, 3/4 và 7/8 máu holstein fresian ở miền Đông Nam Bộ

NGHIEÂN CÖÙU THAØNH TÍCH SAÛN XUAÁT CUÛA ÑAØN BOØ SÖÕA LAI 1/2, 3/4 VAØ 7/8 MAÙU HOLSTEIN FRESIAN ÔÛ MIEÀN ÑOÂNG NAM BOÄ RESEARCH ON PERFORMANCE OF MILKING COWS OF 1/2, 3/4 AND 7/8 HOLSTEIN BLOOD CROSSBRED IN HO CHI MINH CITY AND THE SURROUNDING AREAS Leâ Ñaêng Ñaûnh Khoa Chaên nuoâi Thuù y, ÑHNL Tp. HCM. ÑT: 8961711; Fax: 8960713 SUMMARY Performance of 492 milking cows of 1/2, 3/4 and 7/8 Holstein blood crossbred was collected in Ho Chi Minh city and the surrounding areas in 6 years. Body size and milk protein content are improved when Holstein blood increases, but milk fat reduces. In well-managed farms milk yield is increased when Holstein blood increases. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Chaên nuoâi boø söõa ñaõ vaø ñang phaùt trieån ñeàu vaø nhanh moät caùch beàn vöõng nhôø coù ñaàu ra vöõng chaéc. Moät yeáu toá quan troïng ñoùng goùp vaøo thaønh quaû toát ñeïp naày laø söï aùp duïng ngaøy caøng nhanh caùc kyõ thuaät chaên nuoâi môùi treân neàn con gioáng lai Holstein Friesian (HF) coù tæ leä maùu töø thaáp ñeán cao daàn. HF laø gioáng boø söõa phoå bieán vaø coù naêng xuaát söõa cao nhaát treân khaép theá giôùi. Trong hôn hai thaäp nieân vöøa qua boø HF thuaàn ñaõ phaùt trieån vôùi saûn löôïng söõa cao ôû moät soá vuøng coù nhieät ñoä cao nhö Israel, Texas, Arizona, Hoa Kyø vaø moät soá vuøng noùng aåm nhö Florida, Hoa Kyø, Cuba, Baéc UÙc… , trong ñoù ñaøn boø söõa cuûa Israel coù naêng suaát söõa cao nhaát theá giôùi vôùi saûn löôïng söõa ñaït gaàn 13.000 kg/chu kyø. Vôùi neàn chaên nuoâi boø söõa coøn non treû cuûa nöôùc ta neân coøn raát nhieàu e ngaïi trong vieäc phaùt trieån ñaøn boø söõa coù ñoä maùu lai HF cao vôùi moät soá taùc giaû khuyeán caùo chæ neân phaùt trieån ñeán tæ leä maùu 3/4 HF laø toát nhaát. Theâm vaøo ñoù do chöa coù ñöïc gioáng 3/4 HF ñaõ ñöôïc kieåm ñònh qua ñôøi sau vaø keát quaû khoâng maáy khích leä treân ñôøi con khi söû duïng tinh AFS ôû Hoác Moân vaø An Phöôùc neân tæ leä maùu HF cuûa ñaøn boø söõa vaãn tieáp tuïc gia taêng, qua moät theá heä trung bình laø 3 naêm. Gaàn ñaây ñeå phaùt trieån nhanh ñaøn boø söõa theo quyeát ñònh 167/2001/QÑ-TTg cuûa Thuû Töôùng chaùnh phuû neân boø HF thuaàn ñaõ ñöôïc nhaäp vaøo khaù nhieàu ñeå ñaùp öùng coù ñuû 100.000 boø söõa vaøo naêm 2005 vaø 200.000 con vaøo naêm 2010. Ñeå ñoùng goùp moät phaàn nhoû vaøo söï phaùt trieån ñaøn boø söõa, chuùng toâi xin toùm taét moät soá keát quaû nghieân cöùu cuûa chuùng toâi töø naêm 1996 ñeán nay. VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ñòa ñieåm vaø phöông phaùp boá trí theo doûi Soá lieäu ñöôïc thu thaäp bôûi caùc sinh vieân thöïc taäp toát nghieäp qua caùc khoùa keá tieáp nhau, caùc soá lieäu löu tröõ cuûa caùc cô sôû chaên nuoâi vaø ñoái chieáu vôùi caùc ñieåm thu mua söõa neân chuùng toâi ñaõ thu thaäp ñaày ñuû soá lieäu ñaùng tin caäy cuûa moät chu kyø söõa cuûa töøng nhoùm gioáng boø keå treân ôû caùc ñòa baøn troïng ñieåm cuûa Bình Döông, thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø Long Thaønh, Ñoàng Nai. Cô caáu ñaøn boø söõa Ñaøn boø söõa cuûa Xí Nghieäp Chaên Nuoâi Boø Söõa An Phöôùc ñöôïc theo doûi chaët cheû vaø baét ñaàu lai taïo töø ñaøn boø caùi neàn lai Sind laø chuû yeáu töø naêm 1977 vaø ñeán 15 thaùng 5 naêm 2001 coù toång ñaøn 299 con bao goàm lai Sind 65; 1/2HF 77; 5/8 HF 13; 3/4HF 80; 7/8HF 54 vaø HF thuaàn laø 10. Nhö vaäy soá boø 7/8 vaø HF thuaàn laø 64 treân toång soá boø söõa laø 234 chieám tæ leä 28% ñaøn vaø tæ leä naày ngaøy caøng taêng leân. KEÁT QUAÛ THAÛO LUAÄN Thaønh tích saûn xuaát Keát quaû veà thaønh tích saûn xuaát ñöôïc toùm taét qua caùc chæ tieâu: troïng löôïng tröôûng thaønh, khaû naêng sinh saûn, khaû naêng cho söõa vaø phaãm chaát cuûa söõa. Troïng löôïng tröôûng thaønh Do khoù ño löôøng söùc sinh tröôûng qua caùc thaùng tuoåi neân chuùng toâi choïn troïng löôïng tröôûng thaønh ñeå theå hieän söùc sinh tröôûng caùc nhoùm gioáng. Keát quaû ñöôïc trình baøy qua caùc baûng 1 vaø 2. Baûng 1. Troïng löôïng cuûa caùc nhoùm gioáng boø söõa (kg) Nhoùm gioáng 1/2HF 3/4HF 7/8HF n 57 76 31 X 412,50 421,70 444,90 Sx 18,68 17,92 25,42 Cv% 4,53 4,25 5,71 * Traàn Ñình Hieáu, An Phöôùc, 2001. Baûng 2. Troïng löôïng cuûa caùc nhoùm gioáng boø söõa ôû moät soá ñòa phöông (kg). Nhoùm Gioáng Taùc giaû Naêm khaûo saùt Ñòa ñieåm khaûo saùt ½ HF 3/4HF 7/8HF Phaïm Vaên Trai 1997 Bình Chaùnh 416,14 410,26 438,07 Nguyeãn Vaên Choàn 1998 Long Thaønh 407,00 412,00 438,00 Traàn Myõ Nhieân 1999 Long Thaønh 409,03 418,38 437,05 Buøi Vaên Tuøng 1999 An Phuù 403,75 416,60 441,16 Caùc keát quaû ñaït ñöôïc ñaõ cho thaáy khi gia taêng tæ leä maùu HF ñaõ caûi thieän taàm voùc ñaøn boø ôû taát caû caùc khu vöïc. Ñaây laø lôïi ñieåm veà khaû naêng saûn xuaát thòt cuûa ñaøn beâ ñöïc lai HF hôn haún boø lai Sind Khaû naêng sinh saûn Khaû naêng sinh saûn ñöôïc khaûo saùt qua nhieàu chæ tieâu, nhöng chuùng toâi chæ trình baøy chæ tieâu quan troïng nhaát laø khoûang caùc giöûa hai löùa ñeû qua caùc baûng 3 vaø 4. Baûng 3. Khoaûng caùch giöõa hai löùa ñeû cuûa caùc nhoùm gioáng boø söõa (ngaøy) Nhoùm gioáng 1/2 HF 3/4 HF 7/8HF. n 41 60 23 X 366 375 380 Sx 24,22 27,88 30,04 Cv% 6,62 7,43 7,91 * Traàn Ñình Hieáu, An Phöôùc, 2001. Baûng 4. Khoaûng caùch giöõa hai löùa ñeû ôû moät soá ñòa phöông (ngaøy) Nhoùm Gioáng Taùc giaû Naêm khaûo saùt Ñòa ñieåm khaûo saùt 1/2 HF 3/4HF 7/8HF Nguyeãn Cao Duõng 1996 ÑH Noâng Laâm 381 428 465 Nguyeãn Vaên Yeân 1998 An Phöôùc 423 443 472 Traàn Myõ Nhieân 1999 Long Thaønh 351 383 388 Nguyeãn Vieát Thoan 2002 Quaän 12 ---- 402 401 Baûng 3 vaø 4 cho thaáy coù söï khaùc bieät veà khoûang caùch hai löùa ñeû giöõa nhoùm 1/2 vôùi hai nhoùm 3/4 vaø 7/8 HF nhöng khoâng coù söï khaùc bieät giöõa hai nhoùm 3/4 vaø 7/8HF. Naêng xuaát söõa. Saûn löôïng söõa qua caùc thaùng cuûa moät chu kyø söõa ñöôïc trình baøy qua baûng 5. Baûng 5. Saûn löôïng söõa cuûa 3 nhoùm gioáng qua caùc thaùng cho söõa (kg) Nhoùm gioáng Thaùng cho söõa 1/2HF n=57 3/4HF n=76 7/8HF n=31 1 10,90 12,65 13,34 2 14,44 15,31 16,39 3 13,55 14,97 15,81 4 12,77 14,40 14,88 5 11,67 13,38 13,89 6 11,37 12,73 12,81 7 10,70 12,12 11,78 8 9,95 11,46 11,57 9 8,85 10,70 9,48 10 7,84 8,78 8,77 X 11,20 12,65 12,87 Sx 2,04 2,01 2,53 Cv% 18,21 15,91 19,66 Saûn löôïng söõa toaøn kyø 3.417,22 3.858,25 3.925,96 * Traàn Ñình Hieáu, An Phöôùc, 2001. Baûng 6. Saûn löôïng söõa cuûa 3 nhoùm gioáng ôû moät soá ñòa phöông(kg) Nhoùm gioáng Taùc giaû Naêm khaûo saùt Ñòa ñieåm khaûo saùt 1/2HF 3/4HF 7/8HF Traàn Quang Hoaøng 1995 Hoùc Moân 3.172 3.141 3.080 Phan Vaên Trai 1997 Bình Chaùnh 4.061 3.889 3.791 Nguyeãn Vaên Choàn 1998 Long Thaønh 3.074 3.309 3.474 Traàn Myõ Nhieân 1999 Long Thaønh 3.422 3.483 3,516 Buøi Vaên Tuøng 1999 An Phuù 3.346 4.032 5.203 Baûng 5 vaø 6 cho thaáy saûn löôïng söõa ñaõ ñöôïc caûi thieän qua caùc naêm do söï caûi thieän veà trình ñoä nuoâi döôõng vaø chaêm soùc cuûa nhaø chaên nuoâi do hoï töï hoïc taäp laãn nhau hay qua caùc lôùp boài döôõng cuûa caùc trung taâm khuyeán noâng, tröôøng vaø vieän. ÔÛ caùc ñòa phöông coù ñieàu kieän nuoâi döôõng chaêm soùc chöa toát nhö Bình Chaùnh, Hoác Moân thì saûn löôïng söõa nhoùm 7/8HF thaáp hôn hai nhoùm gioáng 1/2 vaø 3/4HF nhöng ôû caùc ñòa phöông coù ñieàu kieän nuoâi döôõng toát thì khi gia taêng maùu HF ñaõ ngaøy caøng caûi thieän saûn löôïng söõa. Phaåm chaát söõa Ñöôïc ñaùnh giaù qua tæ leä beùo vaø tæ leä ñaïm trong söõa. Tæ leä beùo trong söõa (baûng 7, 8) Baûng 7. Tæ leä beùo trong söõa cuûa caùc nhoùm gioáng Nhoùm gioáng 1/2HF 3/4HF 7/8HF n 15 20 6 X 4,12 3,84 3,83 Sx 0,15 0,14 0,37 Cv% 3,57 3,60 9,64 * Traàn Ñình Hieáu, An Phöôùc, 2001. Baûng 8. Tæ leä beùo trong söõa cuûa caùc nhoùm gioáng ôû moät soá ñòa phöông Nhoùm gioáng Taùc giaû Naêm khaûo saùt Ñòa ñieåm khaûo saùt 1/2HF 3/4HF 7/8HF Phan Vaên Trai 1997 Bình Chaùnh 3,72 3,70 3,47 Nguyeãn Vaên Yeân 1998 An Phöôùc 4,23 3,72 3,51 Nguyeãn Vaên Choàn 1998 Long Thaønh 3,66 3,62 3,59 Traàn Myõ Nhieân 1999 Long Thaønh 3,80 3,76 3,56 Hai baûng 7 vaø 8 cho thaáy khi gia taêng maùu HF thì tæ leä beùo trong söõa giaûm, nhöng vaãn ñaït yeâu caàu cuûa nhaø maùy cheá bieán söõa. Tæ leä ñaïm trong söõa Baûng 9. Tæ leä ñaïm trong söõa cuûa caùc nhoùm gioáng Nhoùm gioáng 1/2HF 3/4HF 7/8HF n 15 20 6 X 3,53 3,76 3,79 Sx 0,11 0,20 0,31 Cv% 3,09 5,41 8,16 * Traàn Ñình Hieáu, An Phöôùc, 2001. Baûng 9 cho thaáy khi gia taêng tæ leä maùu Holstein ñaõ caûi thieän tæ leä ñaïm trong söõa. Keát quaû naày töông töï vôùi keát quaû cuûa Phan vaên Trai, khaûo saùt ôû Bình Chaùnh vôùi tæ leä ñaïm trong söõa cuûa caùc nhoùm gioáng 1/2, 3/4 vaø 7/8HF laàn löôït laø 2,83%; 2,87% vaø 3,25%. Keát quaû naày coù yù nghóa quan troïng vì chaát ñaïm ñoäng vaät laø nhu caàu raát quan troïng cho ngöôøi daân vuøng nhieät ñôùi, ñaùng quan taâm hôn laø chaát beùo nhieàu vaø ñaây cuõng laø xu höôùng môùi treân theá giôùi: choïn loïc ñaøn boø söõa theo höôùng gia taêng tæ leä ñaïm trong söõa. KEÁT LUAÄN Qua 6 naêm khaûo saùt treân 492 boø söõa thuoäc ba nhoùm gioáng 1/2; 3/4 vaø 7/8HF ôû mieàn Ñoâng Nam Boä ñaõ cho keát quaû: khi gia taêng tæ leä maùu HF ñaõ caûi thieän roû reät veà taàm voùc vaø tæ leä ñaïm trong söõa, nhöng tæ leä beùo giaûm. Veà saûn löôïng söõa ñaõ ñöôïc caûi thieän khi gia taêng tæ leä maùu HF trong ñieàu kieän nuoâi döôõng chaêm soùc toát. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO: Boä Noâng nghieäp vaø Coâng nghieäp Thöïc phaåm, 1993. Hoäi thaûo caûi tieán gioáng boø söõa, boø thòt. NGUYEÃN VAÊN CHOÀN, 1999. Khaûo saùt khaû naêng saûn xuaát ñaøn boø söõa lai 1/2, 3/4 vaø 7/8 maùu Holstein Friesian ôû huyeän Long Thaønh, Ñoàng Nai. LVTN, Ñaïi Hoïc Noâng Laâm. NGUYEÃN CAO DUÕNG, 1996. Khaûo saùt khaû naêng saûn xuaát ñaøn boø söõa lai 1/2, 3/4 vaø 7/8 maùu Holstein Friesian ôû traïi boø söõa tröôøng Ñaïi Hoïc Noâng Laâm. LVTN, Ñaïi Hoïc Noâng Laâm. LEÂ ÑAÊNG ÑAÛNH, 1999. Moät soá ñoùng goùp cuûa khoa Chaên Nuoâi Thuù Y, tröôøng Ñaïi Hoïc Noâng Laâm vaøo caùc tieán boä trong chaên nuoâi boø söõa ôû mieàn Ñoâng Nam Boä. Hoäi nghò chuyeån giao khoa hoïc coâng ngheä trong noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân. Boä Giaùo Duïc vaø Ñaøo Taïo. Nhaø xuaát baûn Noâng Nghieäp. NGUYEÃN QUOÁC ÑAÏT, 1998. Moät soá ñaëc ñieåm veà gioáng cuûa ñaøn boø lai (Holstein Friesian x lai Sindhi) höôùng söõa nuoâi taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Luaän aùn tieán só noâng nghieäp. TRAÀN QUANG HOAØNG, 1995. Khaûo saùt khaû naêng saûn xuaát ñaøn boø lai 1/2, 3/4 vaø 7/8 maùu Holstein Friesian ôû huyeän Hoùc Moân, thaønh phoá Hoà Chí Minh. LVTN. Ñaïi Hoïc Noâng Laâm. TRAÀN ÑÌNH HIEÁU, 2001. Khaûo saùt khaû naêng saûn xuaát ñaøn boø söõa lai 1/2, 3/4 vaø 7/8 maùu Holstein Friesian taïi xí nghieäp Boø söõa An Phöôùc vaø vuøng phuï caän. LVTN. Ñaïi Hoïc Noâng Laâm. TRAÀN MYÕ NHIEÂN, 1999. Khaûo saùt khaû naêng saûn xuaát ñaøn boø söõa lai 1/2, 3/4 vaø 7/8 maùu Holstein Friesian ôû huyeän Long Thaønh, Ñoàng Nai. LVTN, Ñaïi Hoïc Noâng Laâm. HUYØNH VAÊN TAÏO, 1998. Khaûo saùt khaû naêng saûn xuaát ñaøn boø lai 1/2, 3/4 vaø 7/8 maùu Holstein Friesian ôû huyeän Thuaän An, Bình Döông. LVTN. Ñaïi Hoïc Noâng Laâm. NGUYEÃN VIEÁT THOAN, 2002. Khaûo saùt khaû naêng saûn xuaát cuûa hai doøng tinh Holstein Friesian, Myõ vaø HF, Moncada taïi quaän 12, thaønh phoá Hoà Chí Minh. LVTN, Ñaïi Hoïc Noâng Laâm. PHAN VAÊN TRAI, 1997. Khaûo saùt khaû naêng saûn xuaát ñaøn boø lai 1/2, 3/4 vaø 7/8 maùu Holstein Friesian ôû huyeän Bình Chaùnh, thaønh phoá Hoà Chí Minh. LVTN. Ñaïi Hoïc Noâng Laâm. NGUYEÃN COÂNG TRÖÕ, LEÂ XUAÂN CÖÔNG, 1998. Baùo caùo keát quaû öùng duïng khoa hoïc kyõ thuaät ñeå cuõng coá vaø naâng cao chaát löôïng gioáng ñaøn boø söõa F2 vaø F3 ôû huyeän Hoùc Moân. Sôû Khoa Hoïc, Coâng Ngheä vaø Moâi tröôøng. BUØI VAÊN TUØNG, 1999. Khaûo saùt khaû naêng saûn xuaát vaø tình hình beänh taät cuûa caùc nhoùm gioáng boø söõa lai 1/2, 3/4 vaø 7/8 maùu Holstein Friesian taïi xaõ An Phuù, Huyeän Cuû Chi, thaønh phoá Hoà Chí Minh. LVTN, Ñaïi Hoïc Noâng Laâm. NGUYEÃN VAÊN YEÂN, 1998. Khaûo saùt khaû naêng saûn xuaát ñaøn boø lai 1/2, 3/4 vaø 7/8 maùu Holstein Friesian ôû huyeän Long Thaønh, Ñoàng Nai. LVTN, Ñaïi Hoïc Noâng Laâm.