Đề tài Những giải pháp phát triển quan hệ kinh tế - Thương mại Việt Nam - Nhật Bản

mét trong nh÷ng n­íc cung cÊp ODA lín nhÊt vµ ®Çu t­ lín nhÊt cho ViÖt Nam. H¬n n÷a trong thêi gian tíi, c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu còng nh­ ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµ ViÖt Nam vÉn mang tÝnh bæ sung cho nhau nªn kh¸ thuËn lîi cho viÖc thóc ®Èy quan hÖ bu«n b¸n, ®Çu t­ trùc tiÕp gi÷a hai n­íc. Tr­íc hÕt, c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng NhËt B¶n nh­: n«ng s¶n ( chÌ, cµ phª, rau qu¶ t­¬i...), h¶i s¶n nhÊt lµ h¶i s¶n cao cÊp ( t«m hïm, c¸ thu, c¸ ngõ, v©y c¸...), mét sè lo¹i kho¸ng s¶n ( than, dÇu má, ®¸ xÎ...), mét sè s¶n phÈm c«ng nghiÖp nhÑ ( ®å gia dông, hµng dÖt may, thùc phÈm chÕ biÕn...) lµ nh÷ng mÆt hµng ViÖt Nam cã triÓn väng trong khi thÞ tr­êng NhËt B¶n l¹i cã nhu cÇu rÊt lín. NhËt B¶n lµ n­íc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, n¨ng suÊt lao ®éng vµ ngµy c«ng lao ®éng cao h¬n rÊt nhiÒu so víi ViÖt Nam. Do vËy, ®èi víi nh÷ng mÆt hµng nh­ s¶n phÈm may mÆc, NhËt B¶n vÉn nhËp khÈu tõ ViÖt Nam v× chi phÝ thÊp h¬n so víi s¶n xuÊt ë NhËt B¶n. Bªn c¹nh ®ã, NhËt B¶n cã xu h­íng chuyÓn c¸c xÝ nghiÖp ra c¸c n­íc, tiÕn hµnh s¶n xuÊt sau ®ã t¸i nhËp khÈu trë l¹i NhËt B¶n khiÕn cho hµng ho¸ l¾p r¸p hay s¶n xuÊt ë n­íc ngoµi cã gi¸ thµnh rÎ h¬n so víi s¶n xuÊt, l¾p r¸p ë NhËt B¶n. §iÒu nµy lµm cho c¸c s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam t¨ng thªm søc c¹nh tranh khi xuÊt khÈu trë l¹i NhËt B¶n vµ c¸c thÞ tr­êng kh¸c. Trong lÜnh vùc du lÞch, dÞch vô, NhËt B¶n vµ ViÖt Nam cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a quan hÖ nµy trong t­¬ng lai. Hµng n¨m, l­îng kh¸ch du lÞch lµ ng­êi NhËt B¶n ®Õn ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng. C¸c ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c nh­ dÞch vô hµng kh«ng, vËn t¶i biÓn, dÞch vô tµi chÝnh cã m«i tr­êng ®Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a t¹i ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua lu«n ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng cao céng víi sù hç trî cña khoa häc c«ng nghÖ nªn trong t­¬ng lai, l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ngµy mét t¨ng, thu nhËp cña ng­êi d©n ®­îc n©ng cao dÉn ®Õn nhu cÇu cña hä vÒ c¸c s¶n phÈm dÞch vô, du lÞch, gi¶i trÝ ... ngµy cµng më réng. §©y chÝnh lµ c¬ héi cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµy. VÒ mÆt th­¬ng m¹i, s¾p tíi ViÖt Nam sÏ tham gia WTO, AFTA...®iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc hµng rµo thuÕ quan hoÆc vµ phi thuÕ quan sÏ ®­îc dì bá hoÆc gi¶m bít. Tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty NhËt B¶n ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang n­íc ta. Nh­ vËy, trong thêi gian tíi, quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n cã nh÷ng thuËn lîi c¶ kh¸ch quan lÉn chñ quan ®Ó ph¸t triÓn mµ tiÒn ®Ò cña nã xuÊt ph¸t tõ chÝnh s¸ch vµ nhu cÇu trong n­íc cña mçi quèc gia. §©y chÝnh lµ c¬ së dÓ tiÕn tíi sù hîp t¸c s©u réng h¬n, toµn diÖn h¬n gi÷a hai quèc gia. 2.Nh÷ng tån t¹i næi bËt trong quan hÖ kinh tÕ- th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n Trong suèt qu·ng thêi gian 28 n¨m kÓ tõ khi ViÖt Nam vµ NhËt B¶n chÝnh thøc thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao ®Õn nay, mèi quan hÖ kinh-th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n ®· ph¸t triªn kh«ng ngõng vµ ®¹t ®­îc nhiªï thµnh tùu to lín trªn nhiÒu lÜnh vùc. NhËt B¶n hiÖn ®ang lµ mét trong nh÷ng b¹n hµng lín nhÊt cña ViÖt Nam vÒ mÆt th­¬ng m¹i, viÖn trî vµ vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, ngoµi nh÷ng kÕt qu¶ tèt ®Ñp ®· ®¹t ®­îc th× trong quan hÖ gi÷a hai n­íc cßn nhiÒu vÊn ®Ò tån t¹i cÇn ®­îc nhËn thøc râ rµng vµ kh¾c phôc ®Ó mèi quan hÖ nµy ngµy cµng ph¸t triÓn vµ mang l¹i nhiÒu lîi Ých h¬n n÷a cho c¶ hai bªn. 2.1. Tån t¹i trong quan hÖ kinh tÕ . 2.1.1. Tån t¹i trong ho¹t ®éng cung cÊp vµ tiÕp nhËn nguån vèn ODA §¸nh gi¸ chung ODA cña NhËt B¶n cho ViÖt Nam lµ phï hîp víi h­íng ­u tiªn trong ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ViÖt Nam, ®· hç trî cho ViÖt Nam c¶i thiÖn vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, n©ng cao n¨ng lùc, gãp phÇn chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Song ODA cña NhËt cho ViÖt Nam hiÖn nay còng ®ang ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò cÇn suy nghÜ, gi¶i quyÕt c¶ vÒ phÝa NhËt B¶n còng nh­ phÝa ViÖt Nam trªn nh÷ng khÝa c¹nh chñ yÕu sau: VÒ phÝa NhËt B¶n, h×nh thøc chñ yÕu trong viÖn trî cña NhËt B¶n cho ViÖt Nam lµ c¸c kho¶n vay. Ch¼ng h¹n, n¨m 1992 cho vay chiÕm tíi 96%, cßn l¹i viÖn trî kh«ng hoµn l¹i chØ chiÕm 4%. N¨m 1993, trong tæng sè gÇn 60 tû Yªn th× cho vay chiÕm kho¶ng 87,3%. Nh­ vËy, tû lÖ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i trong ODA cña NhËt B¶n cho ViÖt Nam cßn t­¬ng ®èi thÊp. Mét th¸ch thøc lín n÷a trong c¸c kho¶n tÝn dông ODA tõ NhËt B¶n tuy cã nhiÒu ­u ®·i nh­ cho vay trong thêi h¹n dµi ( th­êng lµ 30 n¨m ), l·i suÊt thÊp nh­ng cã mét thùc tÕ lµ l·i suÊt nµy th­êng thay ®æi qua c¸c n¨m tµi chÝnh vµ cã chiÒu h­íng gia t¨ng. MÆt kh¸c, do nh÷ng biÕn ®éng cña t×nh h×nh tµi chÝnh NhËt B¶n lµm cho l·i suÊt thùc tÕ cã lóc lªn tíi 15-20%. VÒ phÝa ViÖt Nam -Thø nhÊt lµ t×nh tr¹ng gi¶i ng©n chËm. ViÖc gi¶i ng©n chËm sÏ ¶nh h­ëng tíi tiÕn ®é thùc hiÖn c¸c dù ¸n. N¨m 1997, chóng ta chØ ®¹t chØ tiªu gi¶i ng©n 9,2%, ®©y lµ møc thÊp nhÊt trong sè c¸c n­íc tiÕp nhËn tÝn dông cña NhËt B¶n. Sang 1998, tèc ®é gi¶i ng©n ®­îc c¶i thiÖn phÇn nµo vµ ®¹t 18-19%. Tuy vËy, n¨m 1999, tèc ®é gi¶i ng©n l¹i gi¶m xuèng cßn 9%. T×nh tr¹ng nµy do nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã nguyªn nh©n c¬ b¶n thuéc vÒ phÝa ViÖt Nam. V× vËy, ViÖt Nam cÇn nhanh chãng kh¾c phôc vÊn ®Ò gi¶i phãng mÆt b»ng, khai th«ng ¸ch t¾c c¬ së ë c¸c ®Þa ph­¬ng tiÕp nhËn. -Thø hai lµ sù biÕn ®éng cña tû gi¸ Yªn-§« la. Trong vµi n¨m l¹i ®©y, tû gi¸ nµy biÕn ®éng thÊt th­êng, trong khi ®ã nguån vèn ODA vay tõ NhËt B¶n tÝnh trªn c¬ së ®ång Yªn. Do vËy, nÕu chóng ta kh«ng linh ho¹t vµ cã chÝnh s¸ch thóc ®Èy gi¶i ng©n th× chóng ta bÞ thua thiÖt kh¸ lín. -Thø ba, liªn quan ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn xung quanh viÖc vay ODA. N¨m 1999, lÇn ®Çu tiªn chÝnh phñ NhËt B¶n ®Æt ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam trong vay ODA. ChÝnh phñ NhËt B¶n yªu cÇu ph¶i cam kÕt c¶i c¸ch kinh tÕ theo h­íng ®Èy m¹nh kinh tÕ t­ nh©n, ®ßi kiÓm to¸n 100 c«ng ty quèc doanh ViÖt Nam.(1) (nghiªn cøu NhËt B¶n 2-2000). NÕu nh÷ng tån t¹i trªn kh«ng nhanh chãng kh¾c phôc sÏ t¹o ra sù yÕu kÐm vÒ hiÖu qu¶ trong viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n vµ v× vËy sÏ lµ mét g¸nh nÆng cho nÒn kinh tÕ trong t­¬ng lai. 2.1.2 Nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ lµm ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng ®Çu cña NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam. VÊn ®Ò lín nhÊt cßn tån t¹i trong quan hÖ ®Çu t­ ®ã lµ vÒ qui m« cña ®Çu t­. NhËt B¶n lµ mét c­êng quèc kinh tÕ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, cã tiÒm lùc lín vÒ vèn cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia, NhËt B¶n lµ mét ®èi t¸c ®Çu t­ trùc tiÕp lín vµo nhiÒu n­íc, nhiÒu khu vùc. §èi vèi ViÖt Nam,lµ n­íc cã nguån nguyªn nhiªn liÖu phong phó, cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ hµng n¨m cao, cã nguån nh©n lùc dåi dµo. ThÕ nh­ng trªn thùc tÕ ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam cßn rÊt khiªm tèn c¶ vÒ gi¸ trÞ lÉn c¬ cÊu ®Çu t­. VÒ c¬ cÊu ®Çu t­, NhËt B¶n chñ yÕu tËp trung vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ t¹o. §©y còng chÝnh lµ ngµnh mµ NhËt B¶n cã thÕ m¹nh vÒ kü thuËt c«ng nghÖ còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý. Cßn c¸c lÜnh vùc kh¸c nh­ n«ng nghiÖp, khai kho¸ng cÇn nhiÒu c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña NhËt B¶n ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt th× tû träng ®Çu t­ cßn rÊt thÊp chØ chiÕm d­íi 10%. Nh×n tõ phÝa ViÖt Nam, chóng ta ®· nhiÒu lÇn söa ®æi luËt ®Çu t­, banhµnh kh«ng Ýt c¸c chÝnh s¸ch hç trî nh­ng trªn thùc tÕ, m«i tr­êng kinh doanh cña chóng ta vÉn ch­a ®ñ søc thu hót nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. HiÖn nay, chóng ta ®ang ®øng thø 7 trong xÕp h¹ng m«i tr­êng ®Çu t­ ë 10 quèc gia thuéc ASEAN. C¸i yÕu nhÊt trong m«i tr­êng kinh doanh cña chóng ta so víi c¸c n­íc trong khu vùc lµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña bé m¸y hµnh chÝnh, sau n÷a lµ hÖ thèng thuÕ. Ngoµi ra, sù thay ®æi bÊt th­êng cña nh÷ng quy ®Þnh, chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc còng lµ mét mèi lo ng¹i lín cho c¸c nhµ ®Çu t­. §èi víi hÖ thèng tiÒn tÖ-ngo¹i hèi cña ViÖt Nam, c¸c nhµ ®Çu t­ còng gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n. §ång tiÒn ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ ®ång tiÒn tù do chuyÓn ®æi vµ trªn thùc tÕ, viÖc chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc cña c¸c nhµ ®Çu t­ còng gÆp ph¶i sù qu¶n lý chÆt chÏ cña chÝnh phñ. Kh«ng chØ vÒ mÆt chÝnh s¸ch, c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n cßn gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n tõ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ. Trong c¸c khã kh¨n nµy ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ sù nghÌo nµn cña c¬ së h¹ tÇng, giao th«ng vËn t¶i. Bªn c¹nh ®ã, chi phÝ liªn l¹c viÔn th«ng cao h¬n so víi c¸c n­íc trong khu vùc còng lµ mét yÕu tè kÐm thu hót c¸c nhµ ®Çu t­, nhÊt lµ trong thêi ®¹i bïng næ th«ng tin nh­ hiÖn nay. Nh­ vËy cã thÓ thÊy nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng NhËt B¶n ®Çu t­ vµo ViÖt Nam cßn kh`iªm tèn c¶ vÒ gi¸ trÞ lÉn quy m« xuÊt ph¸t c¶ tõ phÝa ViÖt Nam vµ phÝa NhËt B¶n. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, vÒ phÝa ViÖt Nam cÇn ph¶i nhanh chãng c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ ®Ó tËn dông h¬n n÷a lîi thÕ lao ®éng rÎ, tµi nguyªn phong phó... mµ ViÖt Nam ®· cã s½n. 2.1.3. Nh÷ng khã kh¨n trong quan hÖ th­¬ng m¹i. Tuy ®· ®¹t ®­îc nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ nh­ng trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc vÉn cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò c¶ vÒ khèi l­îng th­¬ng m¹i, c¸n c©n th­¬ng m¹i lÉn c¬ cÊu th­¬ng m¹i. Tr­íc hÕt, vÒ khèi l­îng th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc mÆc dï ®· t¨ng lªn mét c¸ch æn ®Þnh vµ tÝch cùc nh­ng quy m« bu«n b¸n cßn nhá bÐ so víi tiÒm n¨ng kinh tÕ cña hai n­íc. TØ träng th­¬ng m¹i ViÖt-NhËt trong tæng kinh ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam lµ kh«ng æn ®Þnh. Trong nh÷ng n¨m tr­íc, khi ViÖt Nam ch­a xuÊt khÈu dÇu löa, ViÖt Nam th­êng xuyªn bÞ thiÕu hôt trong c¸n c©n th­¬ng m¹i víi NhËt B¶n. HiÖn nay, dÇu th« vÉn lµ mÆt hµng chñ ®¹o lµm t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang NhËt B¶n. VÒ c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu, ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng th«, ch­a qua chÕ biÕn. H¬n n÷a c¬ cÊu nµy cßn t­¬ng ®èi ®¬n gi¶n, chñng lo¹i Ýt. Trong khi ®ã ViÖt Nam nhËp khÈu tõ NhËt B¶n chñ yÕu lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ kü thuËt cña ngµnh c«ng nghiÖp nÆng vµ c«ng nghiÖp chÕ t¹o trong khi ®ã th­êng xuÊt sang thÞ tr­êng NhËt B¶n nh÷ng hµng ho¸ sö dông nhiÒu lao ®éng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®ång thêi nhËp tõ ®ã nh÷ng mÆt hµng sö dông Ýt nguyªn liÖu nh­ng chøa hµm l­îng vèn vµ chÊt x¸m cao. C¬ cÊu nµy, vÒ ng¾n h¹n ( trong vßng 5- 7 n¨m tíi) cã thÓ coi lµ hiÖn t­îng lµnh m¹nh trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam v× nhê khai th¸c nh÷ng mÆt lîi thÕ ®ã mµ ViÖt Nam cã ®­îc thÆng d­ th­¬ng m¹i víi NhËt B¶n vµ thu ®­îc nguån ngo¹i tÖ phôc vô cho viÖc nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong n­íc. Nh­ng vÒ l©u dµi, ®iÒu nµy sÏ g©y bÊt lîi cho ViÖt Nam, bëi v× nh÷ng lîi thÕ mµ chóng ta ®ang cã kh«ng ph¶i lµ v« tËn vµ bÊt biÕn. Trong c¸c n¨m tíi, nÕu ViÖt Nam kh«ng cã chÝnh s¸ch sö dông vµ khai th¸c hîp lý lîi thÕ cña m×nh còng nh­ kh«ng cã sù chuyÓn ®æi thÝch hîp c¬ cÊu xuÊt khÈu víi NhËt B¶n chóng ta sÏ gÆp nhiÒu bÊt lîi. Vµi n¨m trë l¹i ®©y, mÆc dï tû träng hµng tiªu dïng gi¶m m¹nh, tû träng m¸y mãc thiÕt bÞ lÎ, nguyªn nhiªn vËt liÖu c¬ b¶n t¨ng nhanh nh­ng cho ®Õn nay, ViÖt Nam vÉn ch­a nhËp ®­îc nh÷ng d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Nguyªn nh©n lµ do c¸c c«ng ty NhËt B¶n rÊt h¹n chÕ viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó tr¸nh sù c¹nh tranh trë l¹i cña hµng ho¸ ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, phÝa c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thiÕu th«ng tin, hiÓu biÕt vÒ c«ng nghÖ cña c¸c c«ng ty NhËt B¶n nªn kh«ng tËn dông ®­îc c¬ héi nµy. VÒ mÆt c¬ chÕ chÝnh s¸ch, chÊt l­îng hµng ho¸ còng nh­ viÖc thùc hiÖn hîp ®ång cña phÝa ViÖt Nam cßn nhiÒu yÕu kÐm.. §ång thêi, do c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc cßn non trÎ nªn ViÖt Nam vÉn duy tr× hµng rµo b¶o hé cao ®èi víi nhiÒu lo¹i hµng ho¸ nhËp khÈu tõ NhËt B¶n. §iÒu nµy khiÕn cho nhËp khÈu tõ NhËt B¶n vµo ViÖt Nam cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. ThÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau ®©y: -ChÊt l­îng hµng ho¸ cña ViÖt Nam cßn thÊp, ch­a ®¸p øng ®­îc víi thÞ tr­êng NhËt B¶n. -ViÖc tæ chøc thùc hiÖn gia c«ng, chÕ biÕn hµng ho¸ cho thÞ tr­êng NhËt ch­a ph¸t triÓn, ®éi ngò c«ng nh©n cã tr×nh ®é chuyªn m«n cßn thiÕu, yÕu. -Kh©u tæ chøc giao nhËn hµng ho¸ ch­a tèt, nhiÒu l« hµng cßn chËm, vi ph¹m hîp ®ång. C¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam trong mét sè tr­êng hîp sau khi kÝ kÕt hîp ®ång ®ßi t¨ng gi¸, ®¬n ph­¬ng huû bá hîp ®ång vµ b¸n hµng cho c¸c nhµ nhËp khÈu cña n­íc kh¸c cã lîi h¬n; hoÆc do kh«ng ®¶m b¶o ®óng c¸c qui ®Þnh trong hîp ®ång vÒ chÊt l­îng, qui c¸ch kü thuËt nªn bÞ mÊt uy tÝn lín ®èi víi c¸c nhµ nhËp khÈu cña NhËt B¶n. -ViÖc hîp t¸c, liªn doanh, liªn kÕt ch­a chÆt chÏ nªn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th­êng vi ph¹m hîp ®ång, kÐo dµi thêi gian thùc hiÖn, hiÖu qu¶ ®¹t ®­îc vÒ phÝa ViÖt Nam thÊp. Tãm l¹i, quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt- NhËt trong nh÷ng n¨m qua ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu kh¶ quan h¬n so víi tr­íc. §Ó mèi quan hÖ nµy ngµy cµng bÒn v÷ng vµ ph¸t triÓn th× c¶ hai bªn ®Òu ph¶i nç lùc h¬n n÷a trong viÖc t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi, h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng c¶n trë v­íng m¾c gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi ®Æt ra cho c¶ hai bªn. Ch­¬ng 3 Nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn quan hÖ ViÖt Nam - NhËt B¶n trong thêi gian tíi I. Dù b¸o quan hÖ kinh tÕ ViÖt Nam -NhËt B¶n 1. Dù b¸o t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi. Theo nhiÒu dù ®o¸n, kinh tÕ thÕ giíi trong nh÷ng n¨m tíi t¨ng tr­ëng sÏ kh«ng cao nh­ nh÷ng n¨m tr­íc ®©y do nÒn kinh tÕ ®· b­ãc vµo giai ®o¹n chÝn muåi vµ ®ang ph¶i thùc hiÖn c¶i c¸ch chuyÓn ®æi sang ph¸t triÓn lÜnh vùc míi. Trong giai ®o¹n qu¸ ®é nµy, khã cã thÓ t¹o ra nh÷ng b­íc nh¶y vät vÒ tèc ®é, thËm chÝ viÖc æn ®Þnh tèc ®é ph¸t triÓn còng trë thµnh mét nhiÖm vô khã kh¨n. Theo con sè tÝnh to¸n cña WB, n¨m 2000 khèi l­îng bu«n b¸n thÕ giíi t¨ng 12,5% so víi n¨m 1999. Bªn c¹nh ®ã, nÒn kinh tÕ thÕ giíi còng ®¹t møc t¨ng tr­ëng m¹nh so víi mét vµi n¨m tr­íc ®ã. N¨m 2000, møc t¨ng tr­ëng nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®¹t 4,1% so víi 2,8% n¨m 1999. Sang n¨m 2001, tèc ®é nµy cã thÓ gi¶m xuèng cßn 3,4% vµ 3,2% vµo n¨m 2002. Theo dù b¸o cña ng©n hµng thÕ giíi, s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong giai ®o¹n 1998-2007 sÏ t¨ng b×nh qu©n 2,9% so víi 5,1% trong giai ®o¹n 1966-1973 vµ 2,8% trong giai ®o¹n 1974-1990 vµ 2,3% giai ®o¹n 1991-1997. NÕu chØ tÝnh riªng tõ n¨m 2001-2007 th× møc t¨ng trung b×nh cã thÓ ®¹t 3,2%. Víi møc t¨ng tr­ëng nµy tuy kh«ng cao nh­ng nÕu ®¹t ®­îc nh­ vËy nã còng cho thÊy nÒn kinh tÕ thÕ giíi v­ît qua thêi k× gi¶m sót tèc ®é t¨ng tr­ëng. Trªn thùc tÕ, dù b¸o trªn lµ cã c¬ së, v× -Do sù ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ sÏ t¹o ra ®éng lùc míi cho t¨ng tr­ëng, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc ®¹i diÖn cho cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ míi nh­ th«ng tin, vËt liÖu míi, c«ng nghÖ sinh häc, n¨ng l­îng... ë thÕ kØ XXI, sù ph¸t triÓn cña khoa häc kÜ thuËt sÏ lµ mét qu¸ tr×nh tiÕn lªn liªn tôc víi tèc ®é nh­ tªn b¾n, 30 n¨m gÇn ®©y l­îng kiÕn thøc nh©n lo¹i cã ®­îc vÒ khoa häc kÜ thuËt b»ng tæng sè kiÕn thøc thu ®­îc trong 2000 n¨m tr­íc ®ã . -Sù gia t¨ng xu thÕ toµn cÇu ho¸ thóc ®Èy m¹nh h¬n tiÕn tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i, ®Çu t­, chuyÓn dÞch lao ®éng, t¹o cho c¸c quèc gia cã c¬ héi tËn dông nguån lùc bªn ngoµi ®Ó ph¸t huy, khai th¸c tèt h¬n nguån lùc bªn trong cho t¨ng tr­ëng. Vµ chÝnh nh÷ng t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, tÝnh tuú thuéc cña c¸c nÒn kinh tÕ ngµy cµng gia t¨ng, t¹o ra c¸c c¬ chÕ hç trî, t­¬ng t¸c, h¹n chÕ nguy c¬ cña sù bïng næ c¸c cuéc ®¹i khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi. Trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, gÇn ®©y ®· h×nh thµnh c¸c xu thÕ míi vµ c¸c xu thÕ nµy cßn kÐo dµi vµ ¶nh h­ëng ®Õn c¸c n­íc trong t­¬ng lai kh«ng xa. C¸c xu thÕ cã thÓ kÓ ®Õn nh­ -Sù ®Èy m¹nh mét b­íc tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ quèc tÕ theo xu h­íng khu vùc ho¸ më vµ toµn cÇu ho¸. -XuÊt hiÖn ngµy cµng râ nÐt xu h­íng héi tô trong vµ gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ khu vùc. -XuÊt hiÖn xu h­íng “ Ch©u ¸ ho¸ thÕ giíi”. NÕu c¸ch ®©y kh«ng l©u, chóng ta míi chØ nghe nãi hay dù b¸o vÒ mét “kû nguyªn Ch©u ¸” t­¬ng lai. §Õn nay, vÞ thÕ cña Ch©u ¸ ®· thÓ hiÖn ®Ëm nÐt ë sù gia t¨ng ®ét ngét c¸c ho¹t ®éng ngo¹i giao kh«ng chØ gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc mµ cßn gi÷a c¸c n­íc ngoµi khu vùc nh­ c¸c c­êng quèc Mü, NhËt, Ph¸p, Trung Quèc ... Trong t­¬ng lai, bÊt chÊp xu h­íng ph¸t triÓn ch÷ng l¹i, c¸c n­íc khu vùc nµy vÉn tiÕp tôc gi÷ v÷ng t¨ng tr­ëng cao nhÊt toµn cÇu, c¸c con rång Ch©u ¸ sÏ t¹o ra 1/3 tæng s¶n l­îng thÕ giíi (theo Nghiªn cøu kinh tÕ th¸ng 5 /1997) 3.Dù b¸o t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ NhËt B¶n Ngµy nay, khi ®· b­íc sang thÕ kØ XXI, mÆc dï NhËt B¶n vÉn cßn lµ mét c­êng quèc kinh tÕ nh­ng nhiÒu ng­êi cho r»ng: mét thùc tÕ lµ NhËt B¶n ®· vµ ®ang lµ mét n­íc dÔ bÞ tæn th­¬ng xÐt c¶ vÒ kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ. Nguyªn nh©n lµ do sù gi¸n ®o¹n cña luång l­u th«ng tµi nguyªn cã trËt tù vµ nh÷ng bÊt æn trong nÒn kinh tÕ toµn cÇu. NhËt B¶n cßn bÞ ®e do¹ bëi nh÷ng yÕu kÐm trong n­íc vÒ d©n sè, x· héi vµ chÝnh trÞ. Tuy NhËt B¶n vÉn lµ mét n­íc giµu cã, n¨ng ®éng, m¹nh vÒ kinh tÕ nh­ng vÒ chÝnh trÞ, NhËt B¶n bÞ h¹n chÕ bëi sù phô thuéc vÒ an ninh vµo mét ®ång minh hïng m¹nh l¹i võa lµ k×nh ®Þch vÒ kinh tÕ, ®ã lµ Mü. Sau mét thËp kû suy tho¸i, nÒn kinh tÕ NhËt B¶n vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kØ XX ®ang cã dÊu hiÖu phôc håi vµ kh«ng Ýt ng­êi cho r»ng, trong t­¬ng lai, NhËt B¶n sÏ cã b­íc ph¸t triÓn kh¶ quan, tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh vai trß cña m×nh trong ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ khu vùc. Tuy vËy, bªn c¹nh nh÷ng dù ®o¸n tèt ®Ñp vÒ t­¬ng lai cña NhËt B¶n còng cã ý kiÕn cho r»ng mét vµi thËp niªn ®Çu cña thÕ kØ míi sÏ lµ thêi k× mÊt m¸t lín nhÊt ®èi víi NhËt B¶n. §Ó cã nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c nhÊt vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña NhËt trong thêi gian tíi, chóng ta h·y xem xÐt qua c¸c yÕu tè c¬ b¶n cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn nÒn kinh tÕ, c¶ tÝch cùc còng nh­ tiªu cùc. C¸c yÕu tè kh¸ch quan cã t¸c ®éng tíi nÒn kinh tÕ NhËt B¶n cã thÓ kÓ ®Õn nh­ sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ, xu h­íng khu vùc ho¸ toµn cÇu ho¸, xu h­íng hoµ dÞu vµ hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia còng nh­ tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kÜ thuËt mµ ngµy nay lµ khoa häc c«ng nghÖ ch¾c ch¾n sÏ lµm biÕn ®æi nhanh chãng c¬ cÊu kinh tÕ thÕ giíi còng nh­ b¶n th©n mçi nÒn kinh tÕ. NhËt B¶n cã thÓ tËn dông thÞ tr­êng bªn ngoµi më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm vµ nhËp khÈu nguyªn nhiªn vËt liÖu cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. NhËt B¶n vèn lµ mét n­íc cã ­u thÕ vÒ c«ng nghÖ øng dông nªn trong thêi gian tíi, khi mµ c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t th× NhËt B¶n cã nhiÒu lîi thÕ h¬n. Trong nh÷ng n¨m qua, do qu¸ chó träng ®Õn ph¸t triÓn c«ng nghÖ, kh«ng quan t©m ®óng møc ®Õn vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng nªn hiÖn nay NhËt ph¶i ®èi mÆt víi viÖc gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr­êng trÇm träng. Trong t­¬ng lai, khi mµ xu h­íng hoµ dÞu vµ hîp t¸c trë nªn râ rµng h¬n, NhËt B¶n cã thÓ nhËn ®­îc sù hîp t¸c cña c¸c n­íc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. Bªn c¹nh mét sè thuËn lîi, NhËt B¶n gÆp ph¶i kh«ng Ýt khã kh¨n do nh÷ng xu h­íng nµy t¹o ra. Sù gia t¨ng xu h­íng toµn cÇu ho¸ thóc ®Èy c¹nh tranh m¹nh mÏ h¬n, t¹o ¸p lùc cho mét sè ngµnh kinh tÕ cña NhËt B¶n cßn dùa vµo b¶o hé cao trong n­íc nhÊt lµ lÜnh vùc n«ng nghiÖp. Do sù ph¸t triÓn nhanh cña c«ng nghÖ th«ng tin lµm thay ®æi phong c¸ch qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp. Yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n lµ ph¶i thay ®æi ph­¬ng thøc qu¶n lý truyÒn thèng ( xem träng kinh nghiÖm ) cho phï hîp víi tÝnh n¨ng ®éng nh¹y bÐn cña thÞ tr­êng trong thêi gian tíi. Ngoµi ra, do tèc ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi trong nh÷ng thËp niªn ®Çu thÕ kû XXI sÏ kh«ng cao lµm ¶nh h­ëng ®Õn nhÞp ®é phôc håi cña NhËt B¶n sau mét thêi gian dµi suy tho¸i. C¸c yÕu tè bªn trong nÒn kinh tÕ NhËt B¶n cã ¶nh h­ëng tÝch cùc ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cã thÓ kÓ ®Õn nh­ møc tiªu dïng trong n­íc sÏ t¨ng cao trong thêi gian tíi. Nguyªn nh©n lµ do NhËt B¶n ®ang chuyÓn tõ t¨ng tr­ëng dùa vµo nhu cÇu bªn ngoµi sang dùa vµo nhu cÇu trong n­íc. Do sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ tri thøc, ®êi sèng ngµy mét n©ng cao nªn nhu cÇu tiªu dïng cho c¸c s¶n phÈm thuéc lÜnh vùc gi¶i trÝ, du lÞch, v¨n ho¸...sÏ t¨ng nhanh. §iÒu nµy kÝch thÝch sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh dÞch vô, ngµnh ®¹i diÖn cho xu thÕ ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ. VÊn ®Ò giµ ho¸ d©n sè trong vµi thËp kØ trë l¹i ®©y lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò nan gi¶i, ®¸ng quan t©m nhÊt trong sù ph¸t triÓn cña NhËt B¶n. Giµ ho¸ d©n sè sÏ lµm thay ®æi c¬ cÊu vµ chÊt l­îng lao ®éng. §iÒu nµy g©y khã kh¨n cho viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ kÜ thuËt míi. Sè ng­êi cao tuæi ngoµi kinh nghiÖm vèn cã th× viÖc ®µo t¹o vµ tiÕp thu tri thøc míi bÞ h¹n chÕ, lµm gi¶m tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt. §iÒu nµy cßn ¶nh h­ëng ®Õn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ cho phï hîp víi nhu cÇu vµ thÞ hiÕu tiªu dïng cña ng­êi cao tuæi. Do sù ph¸t triÓn m¹nh cña nÒn kinh tÕ ®· ®­a NhËt B¶n tõ chç phô thuéc sang thµnh ®èi t¸c c¹nh tranh chñ yÕu cña Mü vµ c¸c n­íc t­ b¶n kh¸c. V× vËy cuèi thËp kØ 70 vµ ®Çu thËp kØ 80 trë l¹i ®©y,c¸c n­íc nµy ®· ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch lµm h¹n chÕ c¸c dßng ch¶y c«ng nghÖ vµo NhËt B¶n. Do ®ã, NhËt B¶n ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch míi trong ph¸t triÓn c«ng nghÖ, tõ chó träng nhËp khÈu sang nghiªn cøu ph¸t triÓn nh»m t¹o lËp nh÷ng c¬ së s¸ng chÕ míi ®Ó tõng b­íc tù chñ trong c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi NhËt B¶n lµ ph¶i c¶i c¸ch hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o. NÕu tr­íc ®©y, trong hÖ thèng ®µo t¹o chØ nh»m t¹o ra nh÷ng con ng­êi chuyªn m«n ho¸ ®¬n ®iÖu th× hÖ thèng ®µo t¹o míi ph¶i t¹o ra nh÷ng con ng­êi kh«ng chØ biÕt v©ng lêi mµ cßn ph¶i ph¸t huy kh¶ n¨ng lµm viÖc ®éc lËp s¸ng t¹o. HiÖn nay nhÞp ®é chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña NhËt B¶n tá ra chËm ch¹p h¬n so víi Mü vµ c¸c quèc gia t­ b¶n kh¸c. NÕu qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nµy diÔn ra chËm sÏ lµm cho t×nh h×nh tµi chÝnh thªm khã kh¨n, th©m hôt ng©n s¸ch thªm trÇm träng, nî dµi h¹n cña chÝnh phñ sÏ t¨ng nhanh chãng vµ kh¶ n¨ng vÒ mét cuéc khñng ho¶ng míi kh«ng ph¶i lµ xa vêi. 4.Dù b¸o t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-th­¬ng m¹i ViÖt Nam Vµi n¨m trë l¹i ®©y, trong khi c¸c n­íc trong khu vùc kh¾c phôc hËu qu¶ suy tho¸i kinh tÕ vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng ®ang nhÝch dÇn lªn th× ViÖt Nam vÉn ®¹t møc t¨ng tr­ëng kh¸, c¸c chØ tiªu vÒ kinh tÕ, x· héi ®¹t ®­îc ®Òu kh¶ quan. N¨m qua, tèc ®é t¨ng tr­ëng ®¹t 6,7%, v­ît møc kÕ ho¹ch ®Ò ra tr­íc ®ã 5,5%-6% vµ cao h¬n møc cña n¨m 1999 ( 4,8% ). Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng 15,5% ( kÕ ho¹ch 10,5- 11% ). Trong n«ng nghiÖp tuy bÞ thiªn tai nÆng nÒ nh­ng vÉn t¨ng 4,9%. VÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu mét sè mÆt hµng chñ yÕu t¨ng m¹nh, cµ phª t¨ng 65,4%, chÌ 36%, cao su 18,3%, ViÖt Nam trë thµnh n­íc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø hai thÕ giíi. MÆc dï vËy, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn chØ lµ ®ang ph¸t triÓn vµ cßn kÐm xa c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §èi víi nÒn c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam, khã kh¨n n»m c¶ ë ®Çu vµo lÉn ®Çu ra. Khã kh¨n lín nhÊt ë ®Çu vµo cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lµ thiÕu vèn, bao gåm c¶ vèn l­u ®éng ®Ó s¶n xuÊt vµ vèn ®Çu t­ ®æi míi thiÕt bÞ kü thuËt. Khã kh¨n ë ®Çu ra cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lµ thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶ tiªu thô s¶n phÈm, s¶n phÈm cña ViÖt Nam ch­a t×m ®­îc chç ®øng trªn thÞ tr­êng v× søc c¹nh tranh thÊp, gi¸ c¶ hµng ho¸ l¹i cao. Trong nh÷ng n¨m tíi, chóng ta tiÕp tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, thùc hiÖn c«ng cuéc c¶i c¸ch ®Êt n­íc theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. Mét vµi n¨m tíi, khi ViÖt Nam thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan (CEPT) ch¾c ch¾n sÏ lµ mét sù kiÖn lín cã ¶nh h­ëng ®Õn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. II. Môc tiªu, ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn quan hÖ ViÖt Nam -NhËt B¶n 1.VÒ viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cña NhËt B¶n cho ViÖt Nam. Lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn trong giai ®o¹n ®Çu cña c«ng nghiÖp ho¸, ViÖt Nam cÇn cã nhiÒu nguån lùc lµm c¬ së cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi.ODA, ®Æc biÖt lµ ODA tõ NhËt B¶n cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra nh÷ng c¬ së ®ã. Nguån vèn ODA nh­ mét chiÕc cÇu nèi ®Ó më réng c¸c quan hÖ song ph­¬ng vÒ ®Çu t­, th­¬ng m¹i cïng nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch ODA cña NhËt B¶n, chÝnh phñ ViÖt Nam vÉn chñ tr­¬ng tiÕp tôc tËn dông nguån vèn ODA tõ NhËt B¶n.Trong t×nh h×nh hiÖn nay, do nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ cña b¶n th©n kinh tÕ trong n­íc dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nguån vèn ODA ch­a ®­îc sö dông hiÖu qu¶, h¬n n÷a do t×nh h×nh cung cÊp ODA cña NhËt B¶n ®ang dÇn bÞ thu hÑp vÒ qui m« nªn vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi chÝnh phñ ViÖt Nam lµ ph¶i lµm sao n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn nµy, tr¸nh t×nh tr¹ng sö dông tuú tiÖn, kh«ng tÝnh ®Õn hËu qu¶ vµ ®Ó l¹i g¸nh nÆng cho nÒn kinh tÕ. Mét ®Þnh h­íng quan träng kh¸c cÇn ph¶i chó ý, ®ã lµ môc tiªu sö dông vèn ODA nãi chung, vµ vèn ODA cña NhËt B¶n nãi riªng. Rót kinh nghiÖm tõ bµi häc cña nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn trong khu vùc, kh«ng nªn qu¸ thiªn vÒ môc tiªu tr­íc m¾t mµ xem nhÑ nh÷ng vÊn ®Ò x· héi mang tÝnh chÊt l©u dµi nh­ vÊn ®Ò d©n sè, « nhiÔm m«i tr­êng, vÊn ®Ò bÊt b×nh ®¼ng vÒ thu nhËp... Nh÷ng vÊn ®Ò nµy cã ¶nh h­ëng lín ®Õn ®êi sèng nh©n d©n mÆt kh¸c rÊt khã gi¶i quyÕt nÕu thiÕu vèn, thiÕu kiÕn thøc khoa häc kü thuËt. Nh­ vËy víi môc tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i ®«i víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng, trong nh÷ng n¨m, tíi chÝnh phñ ViÖt Nam cÇn dung hoµ c¸c h­íng ®Çu t­ cña nguån vèn ODA: võa vµo lÜnh vùc kinh tÕ ,võa vµo lÜnh vùc x· héi (gi¸o dôc, y tÕ...). §ã chÝnh lµ ph­¬ng h­íng chñ ®¹o trong viÖc tiÕp nhËn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. 2. VÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña nguån vèn FDI nãi chung vµ cña NhËt B¶n nãi riªng, chÝnh phñ ViÖt Nam vÉn chñ tr­¬ng tÝch cùc thu hót b»ng nhiÒu biÖn ph¸p. Bªn c¹nh ®ã, yÕu tè khoa häc c«ng nghÖ mµ FDI mang l¹i cho ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ch­a thùc sù nh­ mong muèn. V× vËy trong nh÷ng n¨m tíi, viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ qua c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi sÏ ®­îc khuyÕn khÝch m¹nh mÏ h¬n. Ngoµi ra, mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch l©u dµi cña ViÖt Nam lµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, mµ trong lÜnh vùc nµy, c¸c liªn doanh hoÆc c¸c c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi rÊt cã tiÒm n¨ng. HiÖn nay, ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn nh÷ng khu chÕ xuÊt chÝnh lµ mét biÖn ph¸p quan träng ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu tõ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ng¬µi. Trong thêi gian tíi, c¸c khu chÕ xuÊt nµy sÏ ngµy cµng ®­îc ph¸t triÓn víi qui m« lín h¬n, nhiÒu ®iÒu kiÖn ­u ®·i h¬n, trë thµnh nh÷ng cöa ngâ chÝnh thu hót FDI cña NhËt B¶n vµ c¸c n­íc kh¸c. VÒ mÆt c¬ cÊu ®Çu t­, ph­¬ng h­íng trong nh÷ng n¨m tíi lµ ®Èy m¹nh thu hót vèn FDI vµo c¸c nghµnh mòi nhän, ®ång thêi còng lµ thÕ m¹nh cña NhËt B¶n , nh­ ngµnh dÖt, ngµnh chÕ t¹o « t«, xe m¸y... HiÖn nay, tuy ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ, nh­ng ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö vÉn ch­a ph¸t triÓn t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña hai n­íc. Trong lÜnh vùc nµy míi chØ cã mét sè Ýt dù ¸n ®Çu t­ vµo ®iÖn tö d©n dông cßn ®iÖn tö c«ng nghiÖp víi c¸c s¶n phÈm rÊt cÇn thiÕt cho c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ ViÖt Nam th× vÉn cßn thiÕu. Do ®ã, chó träng thu hót ®Çu t­ vµo ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö lµ mét ph­¬ng h­íng chñ ®¹o trong chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ cña ViÖt Nam ®èi víi NhËt B¶n. 3.VÒ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. Trªn c¬ së xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i, nh÷ng thuËn lîi vµ tiÒm n¨ng, kÕt hîp nh÷ng dù b¸o ®­îc ph©n tÝch ë trªn ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n nh­ sau: Mét lµ, ViÖt Nam vÉn ph¶i duy tr× chÝnh s¸ch thay thÕ nhËp khÈu ®èi víi nh÷ng mÆt hµng ®· cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ë trong n­íc. Hai lµ, ViÖt Nam ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p hiÖu qu¶ nh»m chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu cã lîi cho m×nh nhiÒu h¬n, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cÊp thiÕt trong n­íc. C¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ ph¸t triÓn theo h­íng gi¶m vµ tiÕn tíi lo¹i bá c¸c nguyªn, nhiªn liÖu th«, gia t¨ng tû träng cña nh÷ng mÆt hµng ®· qua chÕ biÕn. C¬ cÊu nhËp khÈu còng ph¶i chuyÓn dÞch theo h­íng ­u tiªn ®¸p øng nhu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong n­íc. C¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i sÏ chiÕm tû träng cao trong gi¸ trÞ nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ NhËt B¶n, bëi v× NhËt B¶n lµ mét n­íc cã tiÒm lùc khoa häc, c«ng nghÖ rÊt m¹nh.C¸c mÆt hµng tiªu dïng, nÕu kh«ng ph¶i lµ thiÕt yÕu th× sÏ kh«ng nhËp khÈu hoÆc chØ nhËp khÈu víi tû träng kh«ng ®¸ng kÓ, ­u tiªn dµnh mäi nguån lùc cho nhËp khÈu m¸y mãc, c«ng nghÖ phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. ViÖt Nam cÇn tÝch cùc h¬n n÷a trong viÖc thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu thÞ tr­êng theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c b¹n hµng, c¸c ®èi t¸c, kh«ng nªn chØ phô thuéc vµo c¸c b¹n hµng truyÒn thèng nh­ NhËt B¶n vµ c¸c n­íc Ch©u ¸ kh¸c. Môc ®Ých cña viÖc nµy, mét phÇn lµ ®Ó h¹n chÕ, chia nhá nh÷ng rñi ro cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam khi c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng bÞ chÊn ®éng, mÆt kh¸c n©ng cao tÝnh c¹nh tranh, vÞ thÕ cña c¸c hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, tr¸nh bÞ Ðp gi¸ do kh«ng cã ®Çu ra. III.Nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ-th­¬ng m¹i ViÖt nam - NhËt b¶n 1. §èi víi Nhµ n­íc Trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng cña quan hÖ kinh tÕ-th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n trong thêi gian qua vµ xu h­íng ph¸t triÓn trong thêi gian tíi, vÒ phÝa chÝnh phñ xin ®­a ra mét sè ®Ò xuÊt chñ quan nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn h¬n n÷a mèi quan hÖ nµy. 1.1 Trong quan hÖ kinh tÕ víi NhËt B¶n. VÒ lÜnh vùc thu hót ODA, ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c«ng t¸c tiÕp nhËn nguån vèn ë c¸c cÊp sao cho nguån vèn nµy ®­îc ph©n bæ hîp lý cho nh÷ng ngµnh, nh÷ng c«ng tr×nh thùc sù cÇn thiÕt vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cao. MÆt kh¸c, ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o cho nh÷ng c¸n bé thuéc bé phËn cã liªn quan ®Õn viÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu vµ ®µm ph¸n, ký kÕt nh÷ng hiÖp ®Þnh víi ®èi t¸c n­íc ngoµi nh»m n©ng cao h¬n n÷a sè l­îng vµ chÊt l­îng nguån vèn thu hót ®­îc. C«ng t¸c nµy cã thÓ ®­îc thùc hiÖn d­íi c¸c h×nh thøc nh­ më líp ®µo t¹o ng¾n vÒ nh÷ng kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn thñ tôc, ®iÒu kiÖn cung cÊp ODA... Bªn c¹nh ®ã, c¸c ngµnh, ®Þa ph­¬ng cã nhu cÇu vÒ cung cÊp ODA cÇn nghiªn cøu kü nh÷ng chÝnh s¸ch ­u tiªn cña ®èi t¸c n­íc ngoµi còng nh­ quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông nguån ODA, t¹o ®iÒu kiÖn gi¶i quyÕt nhanh trong viÖc lËp hå s¬ dù ¸n vµ c¸c thñ tôc cã liªn quan. §èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­, ®Ó t¨ng søc hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­ ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn FDI, chÝnh phñ cÇn quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò nh­ luËt ph¸p, thñ tôc cÊp giÊy phÐp, n©ng cao ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng còng nh­ n©ng cao hiÖu sö dông vèn. Tr­íc hÕt, ®Ó m«i tr­êng ®Çu t­ trë nªn hÊp dÉn h¬n, hÖ thèng luËt ph¸p vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ mét sè luËt cã liªn quan cÇn ®­îc hoµn thiÖn, ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vµ æn ®Þnh. CÇn häc hái nh÷ng kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trong khu vùc nh­ Th¸i Lan, In®«nªxia...vÒ hÖ thèng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch cña hä ®èi víi vÊn ®Ò thu hót ®Çu t­. ViÖt Nam kh«ng nh÷ng ph¶i duy tr× lîi thÕ s½n cã mµ cßn ph¶i n©ng cÊp ®Ó tËn dông tèi ®a nh÷ng thuËn lîi mµ m×nh cã. ViÖc n©ng cÊp bao gåm khai th¸c vµ sö dông hîp lý nguån tµi nguyªn, b¶o vÖ nguån tµi nguyªn tr¸nh l·ng phÝ. §èi víi lîi thÕ vÒ nguån nh©n lùc, chÝnh phñ nªn cã chÝnh s¸ch hç trî ®µo t¹o nh»m n©ng cao tr×nh ®é nguån nh©n lùc, ®¸p øng nhu cÇu tuyÓn dông cña c¸c nhµ ®Çu t­. C¬ së h¹ tÇng vÒ giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c ë ViÖt Nam cßn yÕu kÐm ®· g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi khi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Trong lÜnh vùc b­u chÝnh viÔn th«ng, t×nh tr¹ng ®éc quyÒn lµm cho gi¸ dÞch vô kh¸ cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Trong thêi gian tíi nªn ®Çu t­ c«ng nghÖ tiªn tiÕn cho ngµnh nµy. ChÝnh phñ cÇn qu¶n lý chÆt chÏ c¬ cÊu ®Çu t­ theo ®óng h­íng ®· ®Ò ra, kiÓm so¸t c«ng nghÖ d­îc chuyÓn giao tr¸nh t×nh tr¹ng nhËp khÈu c¸c c«ng nghÖ ®· lçi thêi. §Ó t¨ng c­êng ho¹t ®éng h­íng ra xuÊt khÈu, chÝnh phñ cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu ë c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt trong c¸c lÜnh vùc cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao. 1.2 Trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi NhËt B¶n. Trong nh÷ng n¨m qua ViÖt Nam lu«n xuÊt siªu sang thÞ tr­êng NhËt B¶n vµ ®­îc chÝnh phñ NhËt B¶n khuyÕn khÝch. NÕu xÐt trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam th× ViÖt Nam vÉn nhËp siªu mÆc dï tû lÖ nµy kh«ng cao. Sau ®©y lµ mét sè ®Ò xuÊt nh»m t¨ng c­êng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo NhËt B¶n: -TiÕp tôc chuyÓn h­íng c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu -Nhµ n­íc nªn cã c¸c h×nh thøc ­u ®·i nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, vµ nhËp khÈu theo h­íng t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. -Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp b»ng c¸ch ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn hoÆc trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i NhËt B¶n còng nh­ gióp c¸c doanh nghiÖp trong viÖc t×m ®èi t¸c, më réng thÞ tr­êng 2. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam Nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn, quan hÖ kinh tÕ -th­¬ng m¹i ViÖt Nam-NhËt B¶n ®­îc ph©n tÝch trªn ba khÝa c¹nh ®Çu t­, viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc vµ bu«n b¸n. Do nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ch­a ph¸t triÓn nªn trong phÇn nµy chØ nãi vÒ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc d­íi gãc ®é doanh nghiÖp. NhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi ®· n¾m b¾t ®­îc nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng cña x· héi NhËt B¶n vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña thÞ tr­êng nµy. Hä còng rÊt am hiÓu xu h­íng tiªu dïng cña ng­êi NhËt còng nh­ nh÷ng qui ®Þnh vµ bé luËt liªn quan cña NhËt B¶n. Cïng víi nh÷ng kiÕn thøc cña m×nh, hä ®· thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n. Sau ®©y lµ mét sè nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ ®­îc ®óc kÕt bëi rÊt nhiÒu c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®· thµnh c«ng trªn ®Êt NhËt, ®Ó tõ ®ã gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam t×m ra con ®­êng ®i ®Õn sù thµnh c«ng. -Th©m nhËp thÞ tr­êng NhËt B¶n cÇn chiÕn l­îc l©u dµi. ThÞ tr­êng NhËt B¶n ®ßi hái mét chiÕn l­îc víi tÇm nh×n s©u réng. §iÒu nµy ®¹t ®­îc b»ng c¸ch nghiªn cøu kü c¸c yÕu tè nh­: dung l­îng thÞ tr­êng, c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, kªnh ph©n phèi, møc gi¸, giíi h¹n thêi gian, nh÷ng diÔn biÕn ®èi víi ng­êi sö dông vµ ng­êi tiªu dïng, nh÷ng xu h­íng nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn. Tr­íc khi cã thÓ th©m nhËp thÞ tr­êng NhËt B¶n, c¸c c«ng ty ph¶i ®iÒu tra nghiªn cøu thÞ tr­êng nµy. Do ®Æc ®iÓm cña c«ng viÖc, chÝnh s¸ch kinh doanh vµ c¸ch thøc thµnh lËp c«ng ty ë NhËt, viÖc ®­a ra quyÕt ®Þnh ë NhËt th­êng tèn nhiÒu thêi gian h¬n so víi c¸c n­íc kh¸c. ViÖc t×m kiÕm lîi nhuËn nhanh chãng t¹i thÞ tr­êng NhËt B¶n lµ ®iÒu kh«ng thÝch hîp. §iÒu cèt yÕu lµ kh«ng ®­îc bá cuéc gi÷a chõng, muèn thµnh c«ng ph¶i cã sù quyÕt ®o¸n vµ lßng kiªn tr×. -Lùa chän ®óng ®èi t¸c. Khi thµnh lËp mét c«ng ty con hay mét liªn doanh ®Ó th©m nhËp thÞ tr­êng NhËt B¶n, chiÕn l­îc qu¶n lý cña phÝa ®èi t¸c NhËt B¶n sÏ ¶nh h­ëng s©u s¾c tíi ho¹t ®éng cña c«ng ty, nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh sau nµy cña phÝa NhËt B¶n còng g©y nhiÒu ¶nh h­ëng t­¬ng tù. C©u hái chÝnh lu«n ®­îc ®Æt ra lµ liÖu cã hay kh«ng sù t­¬ng ®ång vÒ triÕt lý vµ chñ thuyÕt kinh doanh gi÷a hai bªn. NÕu hai bªn cã sù t­¬ng ®ång th× sù hîp t¸c kinh doanh sÏ diÔn ra tr«i ch¶y, nh­ng nÕu hai bªn cã sù bÊt ®ång th× cÇn sím cã sù bµn b¹c ( tham kh¶o ý kiÕn). NÕu r¬i vµo t×nh tr¹ng trªn, hai bªn cÇn cã nh÷ng cuéc tranh luËn, bµn b¹c, tham kh¶o ®Ó t¨ng c­êng sô hiÓu biÕt lÉn nhau. -Coi träng chÊt l­îng vµ ho¹t ®éng kinh doanh. §èi víi c¸c lo¹i s¶n phÈm, ng­êi tiªu dïng vµ ng­êi sö dông NhËt B¶n ®ßi hái cao vÒ tiªu chuÈn. Cã mét sè c«ng ty n­íc ngoµi phµn nµn nh÷ng tiªu chuÈn mµ ng­êi NhËt B¶n ®Ò ra lµ qu¸ cao vµ viÖc ®¸p øng nh÷ng tiªu chuÈn vµ nh÷ng yªu cÇu ®ã lµ kh«ng thÓ ®­îc v× qu¸ tèn kÐm. Tuy nhiªn nh÷ng c«ng ty thµnh c«ng ë NhËt ®Òu nhËn ra r»ng, ng­êi NhËt kh«ng bao giê bá qua vÒ mÆt chÊt l­îng. C¸c c«ng ty nµy nhËn vÒ m×nh tr¸ch nhiÖm ph¶i ®¸p øng ®­îc nh÷ng tiªu chuÈn nµy vµ ®é an toµn cña hµng ho¸ ®èi víi ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n. -NÐt ®éc ®¸o vµ kh¸c biÖt. Sù thËt lµ mét s¶n phÈm ®éc ®¸o tÊt nhiªn sÏ hÊp dÉn kh¸ch hµng. Nh­ng kh¸ch hµng sÏ cßn bÞ cuèn hót h¬n khi c«ng ty ®ã vµ s¶n phÈm cña nã ®éc ®¸o, kh¸c biÖt víi c¸c s¶n phÈm cña ®èi thñ c¹nh tranh. §Ó cã ®­îc tÝnh ®éc ®¸o cña s¶n phÈm cÇn ®Çu t­ cho c¸c kh©u qu¶ng c¸o vµ tiÕp thÞ, tr×nh ®é c«ng nghÖ, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn.§iÒu chñ yÕu ph¶i t¹o ®­îc sù kh¸c biÖt gi÷a c«ng ty m×nh vµ ®èi thñ c¹nh tranh, bÝ quyÕt ë ®©y chÝnh lµ tÝnh s¸ng t¹o. -§Çu t­ cho c«ng nghÖ, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn. Trong ngµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o, c«ng ty cÇn ph¶i quan t©m tíi c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu- ph¸t triÓn vµ céng nghÖ. RÊt nhiÒu c«ng ty khi th©m nhËp thÞ tr­êng NhËt ®· ®Çu t­ kh¸ nhiÒu tiÒn cña vµ nguån nh©n lùc cho bé phËn nghiªn cøu-ph¸t triÓn. -HiÓu râ nh÷ng nhu cÇu cña thÞ tr­êng NhËt B¶n. NhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi th­êng cho r»ng, s¶n phÈm cña m×nh tiªu thô ®­îc ë thÞ tr­êng néi ®Þa ch¼ng cã nghÜa lý g× l¹i kh«ng b¸n ®­îc ë thÞ tr­êng NhËt B¶n. Tuy nhiªn, nh÷ng s¶n phÈm vµ dÞch vô ®ã l¹i kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ë thÞ tr­êng NhËt B¶n nªn kÕt côc th­êng thÊt b¹i. Mét nhµ s¶n xuÊt thiÕt bÞ gia dông Mü ®· thö b¸n s¶n phÈm tñ l¹nh cña m×nh ë NhËt nh­ng kh«ng thµnh c«ng v× tñ l¹nh cña c«ng ty nµy qu¸ to, kh«ng phï hîp víi nhµ ë cña ng­êi NhËt B¶n. Tr­êng hîp kh¸c, mét c«ng ty liªn doanh n­íc ngoµi chuyªn s¶n xuÊt ®å néi thÊt ®· thµnh c«ng khi s¶n xuÊt ghÕ s« pha cã gÇm thÊp s¸t d­íi sµn phï hîp víi thãi quen ngåi d­íi sµn nhµ cña ng­êi NhËt B¶n. Mét c¸n bé c«ng ty lý gi¶i “ s¶n xuÊt ®å néi thÊt lµ ngµnh liªn quan mËt thiÕt ®Õn ®Æc ®iÓm tõng khu vùc vµ nh÷ng kh¸ch hµng sèng ë khu vùc ®ã, chóng t«i thiÕt kÕ vµ lµm ra nh÷ng s¶n phÈm mµ mg­êi tiªu dïng ®Þa ph­¬ng mong muèn”. -TËn dông mäi sù ­u ®·i. Nh÷ng c«ng ty cã c¬ së s¶n xuÊt vµ nhµ m¸y ë nh÷ng vïng xa trung t©m cã thÓ nhËn ®­îc nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ, trî gi¸ vµ nh÷ng kho¶n vay nhÑ l·i. §©y lµ nh÷ng biÖn ph¸p ­u ®·i mµ chÝnh phñ NhËt còng nh­ c¸c n­íc kh¸c ¸p dông ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp cã vèn n­íc ngoµi cã thÓ tËn dông nh÷ng hÖ thèng cho vay nhÑ l·i ®iÒu hµnh bëi c¸c c¬ quan tµi chÝnh cña chÝnh phñ. Tõ nh÷ng kinh nghiÖm cña mét sè c«ng ty ®· thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n, theo ý kiÕn cña b¶n th©n t«i, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu tr­íc khi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n nªn chó ý ®Õn nh÷ng khÝa c¹nh sau: 2.1. TiÕp tôc nghiªn cøu thÞ tr­êng NhËt B¶n.. NhËt B¶n lµ mét thÞ tr­êng lín vµ ngµy cµng cã nhiÒu c¬ héi ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ kinh doanh thµnh c«ng. C¸c c«ng viÖc cña nghiªn cøu thÞ tr­êng bao gåm nghiªn cøu cung cÇu, gi¸ c¶ hµng ho¸, t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c ®èi thñ... Cã thÓ nãi tõ tr­íc ®Õn nay ViÖt Nam chØ lµ mét b¹n hµng nhá bÐ cña NhËt trong lÜnh vùc bu«n b¸n. Thu nhËp trung b×nh cña ng­êi d©n NhËt rÊt cao nªn nhu cÇu cña hä vÒ c¸c lo¹i hµng ho¸ còng rÊt ®a d¹ng. Ngoµi c¸c s¶n phÈm vËt chÊt phôc vô cho sinh ho¹t th«ng th­êng th× nhu cÇu vÒ gi¶i trÝ, v¨n ho¸, du lÞch ngµy cµng cao. YÕu tè cung trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n còng ®a d¹ng. V× NhËt B¶n lµ mét thÞ tr­êng lín nªn cã rÊt nhiÒu c«ng ty danh tiÕng cña n­íc ngoµi muèn lµm ¨n ë ®ã. Trong khi ®ã, vÒ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ViÖt Nam chØ chiÕm ch­a ®Çy 1% dung l­îng thÞ tr­êng. Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam gÆp ph¶i khã kh¨n n÷a lµ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nãi chung vµ trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n nãi riªng ngµy cµng gay g¾t. C¸c ®èi thñ ViÖt Nam gÆp ph¶i toµn lµ nh÷ng ®èi thñ m¹nh nh­ Trung Quèc, Italia, Hµn Quèc ®èi víi hµng dÖt may, Th¸i Lan, Ên §é ®èi víi h¶i s¶n; Trung Quèc, Anh, §øc ®èi víi ®å gèm sø... VÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ViÖt Nam khi ®èi ®Çu víi nh÷ng ®èi thñ lín nh­ vËy lµ ph¶i lµm sao n©ng cao søc c¹nh tranh hµng ho¸ cña ViÖt Nam ë thÞ tr­êng NhËt B¶n. Muèn vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸, hiÓu biÕt tèt nhu cÇu, thÞ hiÕu cña ng­êi NhËt vÒ nh÷ng mÆt hµng ViÖt Nam kinh doanh, t×m ®­îc c¸c ®èi t¸c ®¸ng tin cËy... ViÖt Nam hiÖn ®· thµnh lËp ban xóc tiÕn th­¬ng m¹i víi mét phÇn chøc n¨ng lµ hç trî c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ më réng thÞ tr­êng t×m, kiÕm ®èi t¸c, ph¸t triÓn s¶n phÈm. Néi dung ho¹t ®éng cña ban xóc tiÕn th­¬ng m¹i lµ cung cÊp c¸c dÞch vô t­ vÊn, t¹o c¸c c¬ héi kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, tæ chøc héi trî triÓn l·m... Khi chuÈn bÞ th©m nhËp thÞ tr­êng NhËt B¶n, c¸c doanh nghiÖp b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c nªn t×m hiÓu thÞ tr­êng NhËt B¶n thËt kü ®Ó h¹n chÕ rñi ro. 2.2. T×m hiÓu thãi quen, thÞ hiÕu tiªu dïng cña ng­êi NhËt B¶n. -VÒ thùc phÈm. Ng­êi NhËt quan t©m ®Õn nh÷ng mãn ¨n ngon, c¸c ®å ¨n ®Ó h­ëng thô trong khi ®ã c¸c ®å ¨n tiÕt kiÖm thêi gian còng rÊt thÝch hîp víi cuéc sèng ë NhËt. Bªn c¹nh ®ã, mét phÇn lín ng­êi d©n ­a thÝch c¸c thùc phÈm gi¸ rÎ, tr¸nh nh÷ng n¬i mµ gi¸ dÞch vô qu¸ cao. Nh­ng tÊt c¶ ng­êi d©n NhËt ®Òu quan t©m ®Õn søc khoÎ, ®ßi hái chÊt l­îng ®¶m b¶o. C¸c s¶n phÈm cã thµnh phÇn dinh d­ìng võa ph¶i, thÝch hîp víi mçi ®é tuæi ®­îc ng­êi tiªu dïng rÊt ­a chuéng. -C¸c khuynh h­íng trong thêi trang. Do cuéc sèng gÇn ®©y trë nªn ®a d¹ng h¬n, thêi kú cña viÖc g¾n bã qu¸ nhiÒu víi hµng ho¸ cã nh·n hiÖu ®ang chÊm døt dÇn vµ thêi trang còng trë nªn ®a d¹ng h¬n. Ng­êi tiªu dïng, bªn c¹nh ®ã còng ®ang cè g¾ng gi¶m bít chi tiªu cho quÇn ¸o trong thêi kú suy tho¸i vµ lùa chän nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ c¶ hîp lý. -Nhµ cöa, ngµy cµng phæ biÕn viÖc sö dông bµn ghÕ, gi­êng tñ vµ c¸c ®å ®¹c gç v× vËy ®å gç gia dông còng ngµy mét ®a d¹ng h¬n. Ng­êi NhËt B¶n ®­îc coi lµ mét trong sè nh÷ng ng­êi ®ßi hái chÊt l­îng s¶n phÈm cao nhÊt, gåm c¶ ®é bÒn vµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng. Bªn c¹nh ®ã, thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng b¾t nguån tõ truyÒn thèng vµ ®iÒu kiÖn cña NhËt B¶n trë thµnh mét yÕu tè quan träng trong viÖc b¸n vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm hµng ho¸. Do khñng ho¶ng kinh tÕ kÐo dµi gÇn ®©y nªn ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n thÝch mua c¸c hµng ho¸ cã gi¸ c¶ hîp lý. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi th©m nhËp thÞ tr­êng NhËt B¶n cÇn chó ý ®Õn tiªu chuÈn chÊt l­îng mµ ng­êi NhËt B¶n ®ßi hái còng nh­ thÞ hiÕu, thãi quen tiªu dïng ®Ó tõ ®ã cã c¸ch thøc ®¸p øng cho phï hîp. C¸c doanh nghiÖp nªn cã chÝnh s¸ch hç trî ®µo t¹o ®Ó t×m hiÓu nhu cÇu còng nh­ thãi quen tiªu dïng cña ng­êi NhËt t¹i NhËt. Mêi c¸c chuyªn gia NhËt B¶n , c¸c nhµ cè vÊn ViÖt Nam t­ vÊn vÒ c¸c lÜnh vùc kiÓm tra chÊt l­îng, mÉu m· bao b× ... H×nh thøc liªn doanh víi c¸c c«ng ty NhËt B¶n còng hç trî ®¾c lùc cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th©m nhËp tèt h¬n vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n 2.3. T×m hiÓu chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµ NhËt B¶n 2.3.1 Nh÷ng ®æi míi trong chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu vµ ®Çu t­ cña ViÖt Nam ChÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi lµ h­íng m¹nh vµo xuÊt khÈu, thay thÕ nhËp khÈu. §èi víi nh÷ng ngµnh hµng kh¸c nhau c¬ chÕ, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt mµ doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu vµ n¾m râ. ChÝnh s¸ch chung lµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, tuy nhiªn chÕ ®é ­u ®·i ®èi víi mçi mÆt hµng lµ kh¸c nhau, thËm chÝ tõng thêi ®iÓm còng kh¸c nhau. Chóng ta ®ang ë trong giai ®o¹n hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch nªn th­êng cã sù ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch gi÷a c¸c ngµnh hµng xuÊt nhËp khÈu.V× vËy c¸c yªu cÇu ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ: -Nghiªn cøu møc thuÕ suÊt t¹i thêi ®iÓm kinh doanh ®èi víi mÆt hµng m×nh kinh doanh. Lùa chän thêi ®iÓm xuÊt, nhËp hµng thÝch hîp sÏ gãp phÇn gi¶m chi phÝ vµ nh­ vËy lµm gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. -§Ó ho¹t ®éng kinh doanh diÔn ra liªn tôc, l©u dµi th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i biÕt dù ®o¸n c¸c chÝnh s¸ch trong t­¬ng lai cã nh÷ng thuËn lîi hay bÊt lîi g× cho doanh nghiÖp. HiÖn nay, ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan gi÷a c¸c n­íc ASEAN nªn thuÕ suÊt cña c¸c mÆt hµng sÏ cã nhiÒu thay ®æi. Ngoµi ra, doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu c¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn c¸c mÆt hµng cã liªn quan, c¸c mÆt hµng cã kh¶ n¨ng thay thÕ ®èi víi mÆt hµng m×nh kinh doanh. -Nghiªn cøu chÝnh s¸ch hç trî xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cña nhµ n­íc. C¸c chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch tµi chÝnh thuËn lîi còng sÏ hç trî cho doanh nghiÖp trong kh©u vèn, thanh to¸n... 2.3.2 Nh÷ng chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña NhËt B¶n §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµo NhËt B¶n, trong chÕ ®é nhËp khÈu , NhËt B¶n qui ®Þnh thµnh nhãm c¸c lo¹i mÆt hµng nhËp khÈu kh«ng h¹n chÕ , nhãm mÆt hµng nhËp khÈu h¹n chÕ. VÒ hÖ thèng ­u ®·i thuÕ quan cña nhËt còng ®­îc qui ®Þnh riªng cho tõng nhãm mÆt hµng riªng biÖt. NhËt B¶n ®Ò ra mét sè luËt liªn quan ®Õn nhËp khÈu mét sè nhãm hµng nhÊt ®Þnh nh­ luËt vÖ sinh thùc phÈm, luËt kiÓm dÞch thùc phÈm, luËt chèng bÖnh d¹i vµ c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm trong sóc vËt nu«i... V× vËy, c¸c s¶n phÈm muèn vµo ®­îc thÞ tr­êng NhËt B¶n ph¶i qua nhiÒu kh©u kiÓm tra kh¾t khe. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu víi NhËt B¶n cÇn chó ý ®Õn c¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu, thñ tôc xuÊt nhËp khÈu cña NhËt B¶n còng nh­ cña ViÖt Nam . 3. BiÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng truyÒn thèng cña ViÖt Nam 3.1 MÆt hµng thuû h¶i s¶n. §©y lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng chñ lùc trong c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n. HiÖn nay, ngµnh thuû h¶i s¶n xuÊt khÈu ®ang gÆp ph¶i mét sè khã kh¨n. §ã lµ nguån cung cÊp nguyªn liÖu cho thuû h¶i s¶n xuÊt khÈu ®ang gi¶m dÇn do tèc ®é ®¸nh b¾t vµ nu«i trång kh«ng ®¸p øng kÞp nhu cÇu xuÊt khÈu. §Æc biÖt lµ viÖc nu«i trång ch­a ph¸t triÓn vµ ch­a trë thµnh nguån cung cÊp æn ®Þnh. H¬n n÷a c«ng nghÖ chÕ biÕn thuû h¶i s¶n cña ViÖt Nam cßn th« s¬, m¸y mãc l¹c hËu lµm ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng vÖ sinh thùc phÈm. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chñ yÕu tËp trung vµo Ch©u ¸ ®Æc biÖt lµ NhËt B¶n nªn ®é rñi ro cao. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n trªn, cã thÓ tËp trung vµo mét sè biÖn ph¸p sau: -X©y dùng nguån cung cÊp nguyªn liÖu æn ®Þnh b»ng viÖc c¶i thiÖn n¨ng lùc s¶n xuÊt trong c¸c kh©u khai th¸c, nu«i trång thuû s¶n. §iÒu nµy cã thÓ thùc hiÖn b»ng c¸ch thu hót ®Çu t­ vµo thiÕt bÞ ®¸nh b¾t, b¶o qu¶n, vµo c¸c kh©u s¶n xuÊt gièng, s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng cña NhËt B¶n... -Chó träng ®Çu t­ ®Ó t¨ng n¨ng lùc chÕ biÕn, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, b¶o ®¶m an toµn vÖ sinh thùc phÈm ®¸p øng tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ chÊt l­îng 3.2 Hµng dÖt may HiÖn nay ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®ang gÆp ph¶i mét sè khã kh¨n do t×nh tr¹ng m¸y mãc c«ng nghÖ l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý kÐm. Trong kh©u tiªu thô, ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ph¶i qua trung gian, kh«ng thùc hiÖn mua ®øt b¸n ®o¹n do chñ yÕu lµ s¶n xuÊt theo nh÷ng hîp ®ång gia c«ng. §Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trªn, ngµnh dÖt may ViÖt Nam cÇn sím t×m ra c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt, cã thÓ ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p nh­ sau: -TiÕp tôc thu hót ®Çu t­, c¶i tiÕn c«ng nghÖ dÖt may, n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh, nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ cña NhËt B¶n, NhËt B¶n bá vèn, ta bá c«ng ®Ó s¶n xuÊt hµng may mÆc xuÊt khÈu. -Chó träng ®Çu t­ trong kh©u tù cÊp nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo cho ngµnh dÖt-may, tÝch c­c triÓn khai ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn b«ng v¶i ®Õn n¨m 2010, c¸c ch­¬ng tr×nh nµy tiÕn tíi sÏ cung øng ®­îc tõ 60 - 80% nguyªn liÖu ®Çu vµo cho ngµnh dÖt - may. -C¶i tiÕn mÉu m·, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Bªn c¹nh ®ã, ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ nghiªn cøu hÖ thèng ph©n phèi cña NhËt B¶n, gi¶m thiÓu viÖc xuÊt khÈu theo hîp ®ång gia c«ng. 3.3. Giµy dÐp ViÖc nhËp khÈu giµy da vµo NhËt B¶n hiÖn nay vÉn ph¶i chÞu h¹n ng¹ch vÒ thuÕ quan. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu giµy dÐp vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n cÇn n¾m v÷ng nh÷ng quy ®Þnh vÒ thuÕ suÊt ®Ó cã thÓ ®­a mÆt hµng nµy vµo thÞ tr­êng ®óng thêi ®iÓm, tr¸nh ph¶i chÞu møc thuÕ qu¸ cao. Mét sè biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ: -Kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm nh­ chÊt l­îng da, cung cÊp nguyªn liÖu cho ngµnh giµy-dÐp, h¹n chÕ nguyªn liÖu nhËp khÈu, phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c«ng nghiÖp thuéc da, s¶n xuÊt phô liÖu víi s¶n xuÊt giµy dÐp. -§æi míi c«ng nghÖ, øng dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn, chñ ®éng trong s¶n xuÊt, ®Èy m¹nh c«ng t¸c xóc tiÕn ë thÞ tr­êng NhËt B¶n. -Nghiªn cøu, n¾m b¾t nh÷ng quy luËt vËn ®éng cña thÞ tr­êng ®Ó ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t­, nhÞp ®é ph¸t triÓn mÆt hµng mét c¸ch hîp lý. 3.4. MÆt hµng dÇu th«. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ yÕu cña mÆt hµng nµy lµ NhËt B¶n, Trung Quèc, Singapore...§èi víi ViÖt Nam, ®©y lµ mÆt hµng chiÕm vÞ trÝ ®Çu trong danh s¸ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. Tuy nhiªn, c«ng t¸c xuÊt khÈu vÉn ch­a thùc sù hiÖu qu¶ v× míi xuÊt khÈu dÇu th«, ch­a qua tinh chÕ. MÆt kh¸c do nh÷ng yÕu kÐm trong vËn t¶i biÓn nªn ViÖt Nam ch­a tËn dông ®­îc hÕt lîi thÕ cña m×nh. H¬n n÷a, thÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ yÕu tËp trung vµo ch©u ¸ nªn dÔ gÆp ph¶i rñi ro khi kinh tÕ khu vùc cã biÕn ®éng. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn cÇn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo kh©u läc dÇu, ®Çu t­ vµo viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt, c«ng nghÖ. 3.5. MÆt hµng cµ phª vµ g¹o Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo NhËt B¶n, hai mÆt hµng nµy ch­a thùc sù chiÕm vÞ trÝ quan träng, nh­ng trong t­¬ng lai, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña chóng ta lµ rÊt lín. §èi víi mÆt hµng g¹o, gi¸ nhËp khÈu th­êng rÊt cao, tuy nhiªn ViÖt Nam vÉn ch­a tËn dông ®­îc yÕu tè thuËn lîi nµy chñ yÕu do chÊt l­îng. NhËt B¶n chñ yÕu nhËp khÈu g¹o tõ thÞ tr­êng Mü vµ Th¸i Lan v× chÊt l­îng rÊt cao l¹i ®­îc chÕ biÕn, ®ãng gãi cÈn thËn, ®Ñp m¾t, ®¸p øng thÞ hiÕu tiªu dïng cña ng­êi NhËt B¶n. MÆt hµng cµ phª tuy vÒ chÊt l­îng ®­îc ®¶m b¶o nh­ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh còng rÊt thÊp. BiÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó g¹o vµ cµ phª cã thÓ th©m nhËp thÞ tr­êng NhËt B¶n mét c¸ch s©u réng h¬n, ®ã lµ c¶i thiÖn chÊt l­îng, n©ng cao hiÖu qu¶ rong c¸c kh©u chÕ biÕn, ®ãng gãi, ph©n phèi. §èi víi cµ phª, ngµnh cµ phª ViÖt Nam nªn cã biÖn ph¸p chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n phÈm theo h­íng bæ sung thªm diÖn tÝch trång cµ phª arabica, lo¹i cµ phª ng­êi NhËt ­a thÝch. KÕt luËn KÓ tõ khi ViÖt Nam vµ NhËt B¶n chÝnh thøc thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao (1973) ®Õn nay, mÆc dï cã nh÷ng b­íc th¨ng trÇm nh­ng mèi quan hÖ gi÷a hai n­íc hiÖn nay ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ vµ trong t­¬ng lai, mèi quan hÖ cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a. ViÖc nghiªn cøu thùc tiÔn c¸c ho¹t ®éng vÒ ®Çu t­, viÖn trî, bu«n b¸n gi÷a hai n­íc ®Ó cã c¸i nh×n ®óng ®¾n vµ cã thÓ x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u dµi quan hÖ gi÷a hai n­íc ®ßi hái ph¶i nghiªn cøu thùc tÕ vµ cã nh÷ng kiÕn thøc s©u réng vÒ NhËt B¶n, ViÖt Nam còng nh­ trong mèi quan hÖ víi thÕ giíi. Qua phÇn néi dung trªn cã thÓ thÊy, NhËt B¶n vµ ViÖt Nam cã nh÷ng nÐt t­¬ng ®ång vÒ v¨n ho¸, truyÒn thèng ¸ ®«ng còng nh­ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cã nh÷ng kÕt hîp, hç trî, bæ sung cho nhau cïng ph¸t triÓn. Mét vµi n¨m trë l¹i ®©y, nÒn kinh tÕ NhËt suy tho¸i ®· lµm ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn tr×nh ®Çu t­ còng nh­ gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc. Trong nh÷ng n¨m tíi, ViÖt Nam cÇn nhiÒu nguån lùc vÒ vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý...®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc, v× vËy chóng ta cÇn tËn dông lîi thÕ trong quan hÖ víi NhËt, mét n­íc giµu m¹nh cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao, ph­¬ng thÝch qu¶n lý tiªn tiÕn...Trong t­¬ng lai, khi NhËt B¶n kh¾c phôc ®­îc tr× trÖ vµ tiÕp tôc vµ ph¸t triÓn hy väng r»ng quan hÖ gi÷a hai n­íc ViÖt - NhËt sÏ gãp mét phÇn quan trängvµo sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n­íc ta còng nh­ gãp phÇn thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch chiÕn l­îc vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña NhËt ®èi víi ViÖt Nam vµ ®èi víi c¸c n­íc §«ng Nam ¸.