Đề tài Nông nghiệp Việt Nam trong quá trình Hội nhập kinh tế quốc tế

N«ng nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ §Æng Kim S¬n - 2003 1. N«ng nghiÖp ViÖt Nam t¨ng tr­ëng vµ h­íng ra xuÊt khÈu §æi míi trong n«ng nghiÖp ®· më ®Çu cho qu¸ tr×nh c¶i tæ kinh tÕ ë ViÖt Nam. Nh÷ng c¶i c¸ch trong n«ng nghiÖp nh­ xo¸ bá kinh tÕ tËp thÓ, giao ®Êt cho hé n«ng d©n vµ t¨ng sù tiÕp cËn cña n«ng d©n ®èi víi thÞ tr­êng ®· t¹o cho ng­êi n«ng d©n toµn quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt vµ mua b¸n s¶n phÈm, kÕt qu¶ lµ kÝch thÝch ®éng lùc s¶n xuÊt cña ng­êi n«ng d©n. Nh÷ng thµnh tùu quan träng trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ®· t¹o nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc nhµ. B¶ng 1: Tèc §é T¨ng Tr­ëng GDP N«ng nghiÖp hµng n¨m(%) 1988-1992 1993-1997 1998-2001 GDP N«ng nghiÖp 4,23 4,22 4,21 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m 1997, 1999, 2000, 2001. Sau h¬n 15 n¨m ®æi míi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng tr­ëng nhanh vµ liªn tôc, víi tèc ®é b×nh qu©n trªn 4,5%/n¨m, trong ®ã s¶n xuÊt l­¬ng thùc t¨ng 4,8%/n¨m. Giai ®o¹n 1995-2001, s¶n l­îng cµ phª t¨ng gÇn 4 lÇn, s¶n l­îng cao su t¨ng h¬n 2 lÇn, chÌ t¨ng 4 lÇn, ®iÒu t¨ng 4 lÇn. N«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· chuyÓn tõ tù cung tù cÊp sang s¶n xuÊt hµng ho¸ ®a d¹ng, h­íng m¹nh ra xuÊt khÈu. Mét sè mÆt hµng ®· v­¬n lªn c¹nh tranh kh¸ vµ cã vÞ thÕ quan träng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cho ng­êi n«ng d©n nh­ g¹o, cµ phª, h¹t ®iÒu, thuû s¶n. Tû suÊt hµng ho¸ t¨ng nhanh, tõ d­íi 30% n¨m 1995 lªn trªn 40% n¨m 1999. Tû lÖ g¹o xuÊt khÈu chiÕm 20% trong tæng s¶n l­îng s¶n xuÊt hµng n¨m; cµ phª chiÕm 95%; chÌ chiÕm 60%; cao su chiÕm kho¶ng 85%. Kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng n«ng l©m thuû s¶n hµng n¨m t¨ng b×nh qu©n 15%, chiÕm kho¶ng 30% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. KÓ tõ sau ®æi míi, diÖn tÝch vµ s¶n l­îng c¸c lo¹i c©y trång t¨ng lªn nhanh chãng. Nh÷ng t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch ®æi míi ®· kÝch thÝch ng­êi n«ng d©n t¨ng s¶n l­îng th«ng qua më réng diÖn tÝch vµ ¸p dông c«ng nghÖ míi. Giai ®o¹n 1995-2001, diÖn tÝch lóa t¨ng 10,6%, diÖn tÝch mÝa ®­êng t¨ng 29%. Bªn c¹nh ®ã do gi¸ vµ thu nhËp cña mét sè c©y trång t¨ng kh¸ ®· thóc ®Èy xu h­íng ®a d¹ng ho¸ c©y trång. Giai ®o¹n 1995-2001, diÖn tÝch mét sè c©y c«ng nghiÖp t¨ng m¹nh nh­ cµ phª 204%, hå tiªu 397%, cao su 50%, chÌ 43%. Nhê t¨ng diÖn tÝch vµ n¨ng suÊt, s¶n l­îng n«ng nghiÖp t¨ng lªn râ rÖt. Giai ®o¹n 1995-2001, tæng s¶n l­îng lóa t¨ng tõ 24,9 triÖu tÊn lªn gÇn 32 triÖu tÊn, t¨ng 28%. Còng trong giai ®o¹n trªn, c¸c c©y c«ng nghiÖp t¨ng víi tèc ®é nhanh nh­ cµ phª 288%, cao su 140%, mÝa ®­êng t¨ng 33,8%. B¶ng 2: S¶n l­îng mét sè lo¹i c©y trång qua c¸c n¨m (1000 tÊn). 1995 1998 2000 2002 Lóa ChÌ Cµ phª Cao su MÝa ®­êng H¹t ®iÒu L¹c Hå tiªu 24964 181 218 125 10711 51 334 9 29146 254 409 194 13844 54 386 15 32529 314 803 291 15246 68 353 39 34063 401 689 331 16823 127 397 51 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m 1997, 1999, 2000, 2002. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu, ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ch¨n nu«i lu«n ®ãng vai trß tÝch cùc qua viÖc cung cÊp c¸c s¶n phÈm thÞt, trøng, søc kÐo, ph©n bãn... vµ lµ mét nguån thu nhËp quan träng cña rÊt nhiÒu hé n«ng d©n, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi d©n n«ng th«n, gãp phÇn æn ®Þnh x· héi. Trong nh÷ng n¨m qua, mÆc dï cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n vÒ thøc ¨n, thó y, kü thuËt vµ nhÊt lµ thÞ tr­êng, ngµnh ch¨n nu«i còng cã b­íc t¨ng tr­ëng nhÊt ®Þnh vµ tá ra cã triÓn väng trong mét sè lÜnh vùc. Trong giai ®o¹n 1995-2001, sè ®Çu lîn t¨ng b×nh qu©n 4,3%/n¨m, sè l­îng gia cÇm t¨ng 7,1%/n¨m, sè l­îng bß t¨ng 1,8%/n¨m. S¶n l­îng thÞt h¬i trong c¸c n¨m qua còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß s÷a nh»m cïng cÊp s÷a t­¬i cho tiªu dïng cña nh©n d©n, nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn, thay thÕ s÷a bét ph¶i nhËp khÈu hµng n¨m. Nhê s¶n xuÊt ph¸t triÓn nªn ngoµi mét sè Ýt s¶n phÈm cßn ph¶i nhËp khÈu nh­ s÷a, dÇu ¨n, b«ng, thuèc l¸... hÇu hÕt c¸c n«ng l©m s¶n cña ViÖt Nam ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trong n­íc, vµ cã d­ ®Ó xuÊt khÈu. B­íc ®Çu ®· h×nh thµnh mét sè ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ víi c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trong n­íc, mét sè s¶n phÈm ®· th©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi, nh­: g¹o, cµ phª, ®iÒu, l¹c..., ®· lµm t¨ng ®¸ng kÓ vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ. G¹o, cµ phª, cao su, chÌ, h¹t ®iÒu ®· trë thµnh nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n chÝnh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. ViÖt Nam hiÖn ®ang lµ mét trong hai, ba n­íc xuÊt khÈu g¹o hµng ®Çu trªn thÕ giíi. XuÊt khÈu g¹o t¨ng nhanh tõ 1,9 triÖu tÊn n¨m 1995 lªn møc 4,5 triÖu tÊn n¨m 1999, vµ duy tr× ë møc trªn 4 triÖu tÊn n¨m 2001. XuÊt khÈu nhiÒu mÆt hµng n«ng s¶n kh¸c còng t¨ng nhanh nh­ cµ phª xuÊt khÈu n¨m 1995 ®¹t 248 ngµn tÊn, n¨m 2001 ®¹t 850 ngµn tÊn, cao su n¨m 1995 xuÊt 138 ngµn tÊn ®a t¨ng lªn møc 300 ngµn tÊn vµo n¨m 2001. B¶ng 3: Khèi l­îng xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng n«ng s¶n (ngµn tÊn) 1995 1998 2000 2002 G¹o Cµ phª Cao su ChÌ §iÒu Hå tiªu 1988 248 138 18,8 22 18 3730 382 191 33 25,7 15,1 3500 694 280 44,7 26,4 36,2 3241 711 444 75 62,8 77 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2002. Nh×n chung, giai ®o¹n 1995-2001 kim ng¹ch xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng n«ng s¶n t¨ng kh¸, nh­ chÌ t¨ng tõ 25 triÖu USD lªn 59 triÖu USD, ®iÒu tõ 88 triÖu USD lªn 111 triÖu USD, hå tiªu t¨ng tõ 38 triÖu USD lªn kho¶ng 100 triÖu USD. Trong sè c¸c mÆt hµng n«ng s¶n, kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o vµ cµ phª ®ãng vai trß quan träng nhÊt. XuÊt khÈu g¹o n¨m 1995 ®¹t 225 triÖu USD, n¨m 1997 ®¹t 891 triÖu USD vµ n¨m 1999 ®¹t møc kû lôc trªn 1 tû USD. Tuy nhiªn, nh÷ng n¨m gÇn ®©y thÞ tr­êng n«ng s¶n thÕ giíi cã xu h­íng b·o hoµ, cung lín h¬n cÇu, g©y søc Ðp lµm gi¶m gi¸ nªn xuÊt khÈu nhiÒu mÆt hµng gi¶m sót. N¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cßn 557 triÖu USD. Trong khi cµ phª gi¶m tõ 600 triÖu USD n¨m 1995 xuèng cßn 350 triÖu USD n¨m 2001. B¶ng 4: Kim ng¹ch xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng n«ng s¶n (triÖu USD) 1995 1998 2000 2002 G¹o Cµ phª Cao su ChÌ §iÒu Hå tiªu 530 598 188 25,3 88,8 38,9 1024 594 127,47 50,5 117 64,45 672 474 170 60 129,2 142,7 726 317 263 82,7 212 108 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2002. Trong nh÷ng n¨m qua xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín. N¨m 1995, tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ®¹t 621,4 triÖu USD ®Õn n¨m 2001 ®· t¨ng lªn møc 1,8 tû USD. ViÖc tham gia ngµy cµng s©u réng kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ sÏ ¶nh h­ëng m¹nh mÏ ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam, vµ qua ®ã ¶nh s©u réng dÕn ®êi sèng kinh tÕ cña toµn x· héi. Mét mÆt, gia nhËp c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ tham gia c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng sÏ t¹o c¬ héi cho ViÖt Nam ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, gi¶i quyÕt ®­îc trë ng¹i lín nhÊt ®ang c¶n trë søc ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ sù h¹n chÕ vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu, mÆt kh¸c héi nhËp ®ång nghÜa víi më cöa, trong hoµn c¶nh tr×nh ®é s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn thÊp kÐm, c«ng nghiÖp chÕ biÕn cßn non trÎ, ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh trªn nhiÒu lÜnh vùc ch­a ®ñ m¹nh lµ mét th¸ch thøc to lín cho n«ng nghiÖp ViÖt Nam. 2. C¸c cam kÕt héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ngµnh n«ng nghiÖp vµ t¸c ®éng cña chóng ViÖt Nam ®ang tõng b­íc héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. N¨m 1995, ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn ASEAN; 1998, thµnh viªn APEC; n¨m 2000, ký HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt Mü; hiÖn nay, ®ang ®µm ph¸n ra nhËp WTO. §µm ph¸n cña ViÖt Nam diÔn ra trong bèi c¶nh vßng ®µm ph¸n míi ®ang b¾t ®Çu. Xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i hµng n«ng s¶n ®­îc thóc ®Èy nhanh h¬n. §µm ph¸n trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ch¾c ch¾n sÏ khã kh¨n do võa ph¶i dùa trªn c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña WTO võa ph¶i phï hîp víi xu thÕ cña vßng ®µm ph¸n míi. Bªn c¹nh nh÷ng quyÒn lîi vµ nh÷ng c¬ héi míi, ViÖt Nam còng ph¶i thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt vµ chÊp nhËn nh÷ng th¸ch thøc míi trong qu¸ tr×nh héi nhËp. D­íi ®©y lµ nh÷ng ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ c¸c cam kÕt vµ lîi Ých cña ViÖt Nam khi ®µm ph¸n gia nhËp WTO, tham gia héi nhËp AFTA, ACFTA. 2.1. Héi nhËp WTO B¶o hé vµ hç trî n«ng nghiÖp lµ vÊn ®Ò tranh c·i l©u dµi trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña GATT vµ WTO. Ngay tõ ®Çu nh÷ng n¨m 50, GATT ®· cè g¾ng khai th«ng thÞ tr­êng nµy nh­ng ®Òu kh«ng cã kÕt qu¶. C¸c vßng ®µm ph¸n Kenedy (1963-1967), vßng Tokyo (1973), kÕt qu¶ ®Òu ë møc rÊt h¹n chÕ. ChØ ®Õn vßng ®µm ph¸n Urugoay, khi Mü cã cïng quan ®iÓm víi c¸c n­íc thuéc nhãm Cairns vÒ tù do ho¸ th­¬ng m¹i n«ng s¶n th× kÕt qu¶ cña ®µm ph¸n th­¬ng m¹i hµng n«ng s¶n míi kh¶ quan h¬n thÓ hiÖn qua viÖc HiÖp ®Þnh N«ng nghiÖp ra ®êi - lµ b­íc ®ét ph¸ ban ®Çu vµo tù do ho¸ th­¬ng m¹i hµng n«ng s¶n. HiÖp ®Þnh kh«ng chØ ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, phi thuÕ mµ cßn quy ®Þnh rÊt chi tiÕt vÒ hç trî trong n­íc vµ trî cÊp xuÊt khÈu ®èi víi hµng n«ng s¶n lµ nh÷ng chÝnh s¸ch lµm ¶nh h­ëng rÊt lín theo h­íng bÊt lîi cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã nguån thu ngo¹i tÖ chÝnh tõ xuÊt khÈu n«ng s¶n. Nguyªn t¾c cña GATT vµ WTO gåm hai ®iÓm c¬ b¶n lµ (i), kh«ng ph©n biÖt ®èi xö th«ng qua Quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN) vµ Quy chÕ ®·i ngé quèc gia (NT) vµ; (ii), gi¶m vµ tiÕn tíi lo¹i bá b¶o hé phi thuÕ vµ chuyÓn sang b¶o hé b»ng thuÕ quan. VÒ HiÖp ®Þnh N«ng nghiÖp tËp trung vµo c¸c môc tiªu (i), ThiÕt lËp hÖ thèng th­¬ng m¹i hµng n«ng s¶n c«ng b»ng, theo ®Þnh h­íng thÞ tr­êng; (ii), C¶i c¸ch theo h­íng tù do ho¸ th«ng qua viÖc ®µm ph¸n vÒ hç trî vµ b¶o hé. Néi dung chÝnh cña HiÖp ®Þnh: Më cöa thÞ tr­êng(Market access) B­íc 1, thuÕ c¸c hµng rµo phi thuÕ, lo¹i bá c¸c hµng rµo phi thuÕ. B­íc 2, cam kÕt c¾t gi¶m vµ cam kÕt trÇn víi c¸c n­íc ph¸t triÓn gi¶m 36% thuÕ nhËp khÈu vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn gi¶m 24%. Mçi dßng thuÕ gi¶m tèi thiÓu 15% (10% c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn), lÊy sè liÖu b×nh qu©n 86-88 lµm c¬ së. Hç trî trong n­íc (Domestic support), C¸c chÝnh s¸ch h«p xanh (Green box): Gi¶m c¸c hç trî trong n­íc ®Ó gi¶m thiÓu c¸c mÐo mã trong th­¬ng m¹i c¸c mÆt hµng n«ng s¶n. C¸c hç trî trong n­íc chØ tËp trung vµo mét sè lÜnh vùc nh­: C¸c dÞch vô chung (Nghiªn cøu khoa häc, ®µo t¹o, khuyÕn n«ng, b¶o vÖ thùc vËt, thó y, c¬ së h¹ tÇng ngµnh n«ng nghiÖp); Dù tr÷ c«ng céng (quèc gia) v× môc ®Ých an ninh l­¬ng thùc nh­: trî cÊp l­¬ng thùc thùc phÈm, trî cÊp thu nhËp cho ng­êi cã møc thu nhËp; ch­¬ng tr×nh an toµn vµ b¶o hiÓm thu nhËp… Trî cÊp xuÊt khÈu (export subsidies). Quy ®Þnh chung lµ gi¶m xuÊt khÈu theo h­íng c¸c n­íc ph¸t triÓn gi¶m 36% vÒ gi¸ trÞ trî cÊp xuÊt khÈu vµ 21% vÒ khèi l­îng hµng ho¸ ®­îc nhËn trî cÊp xuÊt khÈu. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn gi¶m 24% vµ 14% t­¬ng øng. CÊm c¸c n­íc ¸p dông h×nh thøc trî cÊp xuÊt khÈu míi. T¸c ®éng héi nhËp WTO ®Õn ngµnh n«ng nghiÖp. Héi nhËp WTO trong t­¬ng lai sÏ cã ¶nh h­ëng s©u réng ®Õn ngµnh n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam theo c¶ hai h­íng c¬ héi vµ th¸ch thøc. VÒ c¬ héi, ViÖt Nam sÏ ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc, thóc ®Èy th­¬ng m¹i hµng ho¸ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng c¸c n­íc. MÆt kh¸c qu¸ tr×nh héi nhËp còng gióp ViÖt Nam tiÕp nhËn khoa häc, c«ng nghÖ vµ kiÕn thøc qu¶n lý kinh tÕ tiªn tiÕn. Tuy nhiªn th¸ch thøc còng rÊt to lín bao gåm: C¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp chuyÓn dÞch chËm, c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n sau thu ho¹ch yÕu kÐm. N¨ng suÊt lao ®éng thÊp do quy m« s¶n xuÊt hé qu¸ nhá. N«ng nghiÖp ViÖt Nam cßn ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp, kÕt cÊu h¹ tÇng ë n«ng th«n rÊt nghÌo nµn, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng s¶n thÊp. N«ng th«n nghÌo nµn, tû lÖ nghÌo ®ãi cao. Nh÷ng nhãm yÕu thÕ trong x· héi th­êng ph¶i g¸nh chÞu t¸c ®éng xÊu vÒ mÆt kinh tÕ- x· héi cña qu¸ tr×nh héi nhËp. C¸c chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp ch­a hoµn chØnh, ®ang trong qu¸ tr×nh ph¶i liªn tôc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ. HiÖn tr¹ng b¶o hé vµ trî cÊp n«ng nghiÖp thÊp, nh­ng nhu cÇu b¶o hé vµ hç trî trong t­¬ng lai ngµy cµng cao nªn rÊt khã trong ®µm ph¸n WTO s¾p tíi. HÖ thèng luËt ph¸p, gi¸m s¸t tiªu chuÈn chÊt l­îng ch­a hoµn chØnh; n¨ng lùc chuyªn m«n, qu¶n lý nhµ n­íc ch­a ®¸p øng yªu cÇu g©y khã kh¨n trong viÖc ®Êu tranh víi hµng rµo kü thuËt ngµy cµng cao t¹i c¸c thÞ tr­êng quèc tÕ. C¸c n­íc xin gia nhËp ngµy cµng ph¶i cam kÕt ë møc ®é rÊt cao. 2.2. Héi nhËp AFTA ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN vµo 28/5/1995 vµ do ®ã tham gia Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA). Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña AFTA lµ cam kÕt gi¶m thuÕ ®¸nh vµo th­¬ng m¹i néi trong khu vùc theo Ch­¬ng tr×nh thuÕ quan ­u ®·i chung (CEPT). Theo hiÖp ®Þnh CEPT, c¸c thµnh viªn cña AFTA sÏ cam kÕt gi¸ thuÕ ®¸nh vµo th­¬ng m¹i néi trong khu vùc xuèng kh«ng qu¸ 5% vµo n¨m 2003 (2006 ®èi víi ViÖt Nam). HiÖp ®Þnh CEPT tËp trung 4 nhãm hµng ho¸: (a) Danh môc c¾t gi¶m ngay (IL) bao gåm c¸c s¶n phÈm mµ thuÕ suÊt sÏ ph¶i gi¶m xuèng 0-5% vµo th¸ng 1 n¨m 2003 (2006 ®èi víi ViÖt Nam); (b) Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi (TEL) bao gåm c¸c mÆt hµng t¹m thêi ch­a bÞ c¾t gi¶m thuÕ nh­ng sÏ dÇn dÇn ®­a vµo danh môc IL vµ thuÕ suÊt còng bÞ c¾t gi¶m xuèng 0-5% vµo th¸ng 1 n¨m 2003; (c) Danh môc Hµng n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn (UAP) gåm c¸c n«ng s¶n ®­îc chia thµnh 3 nhãm: nhãm c¾t gi¶m ngay, lo¹i trõ t¹m thêi vµ nh¹y c¶m. ThuÕ suÊt cña nhãm c¾t gi¶m ngay sÏ bÞ gi¶m xuèng 0-5% vµo th¸ng 1/2003. Nhãm lo¹i trõ t¹m thêi sÏ ®­îc chuyÓn dÇn vµo danh môc c¾t gi¶m ngay. PhÇn lín c¸c n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn n»m trong danh môc nh¹y c¶m víi thuÕ suÊt sÏ bÞ gi¶m xuèng 0-5% vµo n¨m 2010; viÖc c¾t gi¶m cô thÓ sÏ ®­îc quyÕt ®Þnh theo ®µm ph¸n; (d) Danh môc lo¹i trõ hoµn toµn (GE) bao gåm c¸c hµng ho¸ sÏ hoµn toµn ®­îc lo¹i trõ kh«ng bÞ c¾t gi¶m thuÕ. Tæng sè dßng thuÕ hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam lµ 828 dßng, chiÕm 13% tæng sè dßng thuÕ. Cô thÓ nh­ sau: Danh môc IL: ®· ®­a vµo CFPT lµ 624 dßng thuÕ, chiÕm gÇn 75% sè dßng thuÕ hµng n«ng s¶n. C¸c nhãm hµng n«ng s¶n tham gia CEPT gåm: Nhãm s¶n phÈm th« mµ ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu nh­: Cµ phª, chÌ, cao su, l¹c, dõa, ®iÒu, rau qu¶ t­¬i, ®éng vËt sèng, thuû s¶n...Nhãm vËt t­, nguyªn liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mµ ViÖt Nam ch­a s¶n xuÊt ®­îc, hoÆc s¶n xuÊt ®­îc Ýt nh­ gièng c©y trång, gièng vËt nu«i, dÇu thùc vËt nguyªn liÖu, b«ng s÷a....Nhãm s¶n phÈm mµ ViÖt Nam s¶n xuÊt ®­îc Ýt, cã nhu cÇu nhËp khÈu nh­: Rau, cñ, rÔ ¨n ®­îc, l©m s¶n, thùc vËt dïng ®Ó bÖn tÕt... Theo lÞch tr×nh tæng thÓ, møc thuÕ b×nh qu©n gi¶m theo CEPT ®Õn n¨m 2003 gi¶m xuèng cßn 6,7%. NÕu theo yªu cÇu ®Èy nhanh h¬n 1 n¨m nh­ c¸c n­íc ASEAN ®Ò nghÞ th× dù kiÕn sÏ gi¶m xuèng kho¶ng cßn 5,6% (ThuÕ suÊt MFN b×nh qu©n ®¬n gi¶n hµng n«ng s¶n lµ 23,5%). Hµng ho¸ trong danh môc TEL ph¶i ®­a vµo c¾t gi¶m nèt trong n¨m 2003 bao gåm c¸c lo¹i sau ®©y: S÷a vµ c¸c s¶n phÈm s÷a, dÇu thùc vËt tinh chÕ, b¸nh møt kÑo cã ®­êng, cã Socal, thøc ¨n cho ng­êi chÕ biÕn tõ ngò cèc (bét dinh d­ìng...), rau qu¶ chÕ biÕn (®å hép, n­íc rau qu¶...), chÌ tói nhóng, cµ phª hoµ tan, ®å uèng (r­îu vang, bia, ®å uèng kh¸c). C¸c mÆt hµng nµy ®a phÇn cã thuÕ nhËp khÈu cao (30-50-100%), khi ®­a vµo CEPT trong n¨m 2003 th× ph¶i gi¶m ngay xuèng cßn 20%. Hµng ho¸ n«ng s¶n trong danh môc GE: Thuèc phiÖn, thuèc l¸, r­îu m¹nh. C¸c n­íc ®ang yªu cÇu ViÖt Nam ®­a thuèc l¸ vµ r­îu m¹nh ra khái danh môc nµy ®Ó ®­a vµo ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ. T¸c ®éng héi nhËp cña AFTA ViÖt Nam cã thÕ m¹nh vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Tham gia CEPT/AFTA sÏ gióp cho ViÖt Nam tËn dông nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ quan ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu sang c¸c n­íc ASEAN kh¸c. Tham gia AFTA, gãp phÇn thóc ®Èy ngµnh n«ng nghiÖp ph¶i ®æi míi vµ n©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh , ®Æc biÖt ®èi víi c«ng nghÖ n«ng s¶n. §©y lµ b­íc tËp d­ît ®èi víi ngµnh n«ng nghiÖp trong héi nhËp nÒn kinh tÕ Khu vùc tr­íc khi b­íc vµo tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ víi viÖc ®µm ph¸n ra nhËp tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO). Mét sè t¸c ®éng cña AFTA ®Õn nÒn kinh tÕ vµ ngµnh N«ng nghiÖp ViÖt Nam nh­ sau: ASEAN lµ mét thÞ tr­êng kh¸ lín, kho¶ng 420 triÖu d©n víi møc sèng vµ chi tiªu kh¸ cao, trong khi thÞ tr­êng trong n­íc lµ 78 triÖu d©n. Nh­ vËy thay v× chØ tËp trung vµo cung øng cho thÞ tr­êng néi ®Þa, nh÷ng nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam cã c¬ héi ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr­êng ASEAN. ViÖc gi¶m thuÕ suÊt CEPT sÏ t¹o ra sù c¹nh tranh m¹nh h¬n trong ASEAN ®èi víi mét sè nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp ®­îc b¶o hé cña ViÖt Nam vµ do ®ã cã thÓ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, t¨ng hiÖu qu¶ vµ ph©n bæ tµi nguyªn trong n­íc tèt h¬n. ThÞ tr­êng ASEAN cã thÓ coi lµ nh­ "s©n tËp" cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Ó tõng b­íc v­¬n ra c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. TriÓn väng th­¬ng m¹i s¸ng sña víi viÖc ViÖt Nam dµnh ®­îc qui chÕ tèi huÖ quèc tõ Mü th«ng qua c¸c ®µm ph¸n song ph­¬ng vµ ®Æc biÖt lµ qui chÕ MFN phæ th«ng khi trë thµnh thµnh viªn cña WTO sÏ t¹o ra sù hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mong muèn ®Æt nhµ m¸y s¶n xuÊt míi t¹i ViÖt Nam ®Ó tËn dông nguån nh©n c«ng phong phó. Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, t¸c ®éng cña AFTA ®Õn n«ng nghiÖp theo mét sè h­íng sau: NhËp khÈu n«ng nghiÖp tõ ASEAN chØ chiÕm mét phÇn trong tæng nhËp khÈu n«ng s¶n cña ViÖt Nam nªn t¸c ®éng sÏ kh«ng lín. Ngoµi ra, møc thuÕ nhËp khÈu ®¸nh vµo c¸c n«ng s¶n ®· ë møc thÊp, do ®ã kh«ng cã sù thay ®æi lín vÒ møc thuÕ do cam kÕt. Nãi mét c¸ch kh¸c, thuÕ suÊt cña c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp nh×n chung sÏ kh«ng gi¶m nhiÒu nh­ lµ thuÕ suÊt ®¸nh vµo hµng ho¸ kh¸c. Tuy nhiªn mét sè ngµnh hµng vèn ®­îc b¶o hé sÏ gÆp khã kh¨n lín khi ph¶i c¹nh tranh víi bªn ngoµi, nh­ ngµnh hµng mÝa ®­êng tr­íc ®èi thñ Th¸i Lan. NhiÒu s¶n phÈm n«ng nghiÖp n»m trong danh môc nh¹y c¶m SEL cña ViÖt Nam hay thµnh viªn kh¸c cña AFTA, do ®ã sÏ bÞ gi¶m thuÕ nhËp khÈu chËm sau n¨m 2006. C¬ cÊu n«ng nghiÖp cña c¸c n­íc ASEAN t­¬ng ®èi gièng nhau, trong khi c«ng nghiÖp chÕ biÕn, b¶o qu¶n cña ViÖt Nam cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kÐm h¬n c¸c n­íc ASEAN cò nhÊt lµ Singapore, Thai Lan, Malaysia, Indonesia, Philipin.. Hµng n«ng s¶n chÕ biÕn cña ViÖt Nam sÏ ph¶i c¹nh tranh rÊt gay g¾t víi c¸c n­íc nµy. 2.3. Héi nhËp khu vùc mËu dÞch tù do Asean- Trung Quèc (ACFTA) T¹i Héi nghÞ th­îng ®Ønh ASEAN lÇn thø 5 t¹i Bruney, th¸ng 1 n¨m 2001, c¸c nhµ l·nh ®¹o cña ASEAN vµ Trung Quèc ®· tháa thuËn thµnh lËp Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN- Trung Quèc (ACFTA) trong vßng 10 n¨m. C¸c n­íc còng nhÊt trÝ sÏ vËn dông nh÷ng c¬ chÕ ®Æc biÖt vµ kh¸c biÖt dµnh cho c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN míi. Trong thêi gian qua, nhãm ®µm ph¸n ASEAN vµ Trung Quèc ®· ho¹t ®éng tÝch cùc. HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c toµn diÖn gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc ®· ®­îc nguyªn thñ cña 10 n­íc ASEAN vµ Trung Quèc ký vµo ngµy 4/11/2002 t¹i Campuchia. §©y lµ HiÖp ®Þnh khung toµn diÖn víi c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i hµng hãa, th­¬ng m¹i dÞch vô, ®Çu t­ vµ së h÷u trÝ tuÖ. B¾t ®Çu sím nhÊt lµ phÇn th­¬ng m¹i hµng hãa vµ ch­¬ng tr×nh thu häach sím (Early Harvest). PhÇn th­¬ng m¹i hµng hãa: ®µm ph¸n vÒ ph­¬ng thøc c¾t gi¶m thuÕ, danh môc nh¹y c¶m, phi thuÕ, quy chÕ, xuÊt xø, ­u ®·i cho c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN míi. Ch­¬ng tr×nh thu häach sím: VÒ c¬ b¶n c¸c n­íc thµnh viªn nhÊt trÝ sÏ ®­a c¸c mÆt hµng n«ng s¶n tõ ch­¬ng 1- 8 trong biÓu thuÕ nhËp khÈu (®éng vËt sèng, c¸, thÞt, s÷a, rau qu¶ chÕ biÕn....) vµo ch­¬ng tr×nh nµy ®Ó thùc hiÖn ngay. Thêi gian thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh thu ho¹ch sím: 3 n¨m ®èi víi Trung Quèc vµ 6 n­íc ASEAN cò (b¾t ®Çu kh«ng muén h¬n 1/1/2004 vµ kÕt thóc 1/1/2006); 4 n­íc thµnh viªn ASEAN míi (ViÖt Nam, Lµo, Myamar vµ Campuchia) sÏ b¾t ®Çu kh«ng muén h¬n 1/1/2004 vµ kÕt thóc 1/1//2008. ¶nh h­ëng cña ACFTA HiÖp ®Þnh ACFTA ch¾c ch¾n sÏ cã t¸c ®éng to lín ®Õn ngµnh n«ng nghiÖp vÒ nhiÒu mÆt: th­¬ng m¹i, ®Çu t­... víi lé tr×nh sím h¬n so víi cam kÕt kh¸c. Kh¶ n¨ng t¸c ®éng cña ACFTA sÏ diÔn ra theo hai h­íng th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ VÒ th­¬ng m¹i Thµnh lËp ACFTA lµm t¨ng c¬ héi thÞ tr­êng cho hµng n«ng l©m thuû s¶n cña ViÖt Nam, v× c¸c lý do sau ®©y: ViÖt Nam thùc sù cã lîi thÕ c¹nh tranh h¬n ®èi víi mét sè nhãm hµng: ®iÒu, cµ phª, hå tiªu, cao su, rau qu¶ nhiÖt ®íi.. do cã gi¸ thµnh thÊp. GÇn cËn vÒ ®Þa lý víi Trung Quèc nªn vËn chuyÓn thuËn tiÖn, nhanh chãng. Bæ xung cho nhau do cã sù chªnh lÖch vÒ mïa vô. ThuÕ nhËp khÈu cu¶ Trung Quèc ®èi víi nh÷ng mÆt hµng hiÖn nay n­íc ta ®ang xuÊt khÈu nhiÒu sÏ gi¶m ®¸ng kÓ khi thùc hiÖn tù do ho¸ th­¬ng m¹i. - So víi Trung Quèc, ViÖt Nam cã nhiÒu lîi thÕ ®èi víi nhiÒu mÆt hµng n«ng s¶n nhê vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®Êt ®ai, khÝ hËu phï hîp, nh­ g¹o, cµ phª, hå tiªu, ®iÒu, thuû s¶n, rau qu¶, cao su.... + G¹o: Trong sè c¸c n­íc ASEAN, hiÖn cã 2 n­íc xuÊt khÈu lín lµ Th¸i lan vµ ViÖt Nam, 2 n­íc cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu g¹o lín lµ Myamar vµ Campuchia, 5 n­íc nhËp khÈu g¹o Indonesia, Philippin, Malaysia, Singapo vµ Bruney. ViÖt Nam cã lîi thÕ vÒ gi¸ thµnh s¶n xuÊt lóa so víi c¶ Th¸i Lan vµ Trung Quèc vÒ lo¹i g¹o chÊt l­îng trung b×nh vµ thÊp. Riªng ®èi víi g¹o ®Æc s¶n, chÊt l­îng cao mµ Th¸i Lan ®ang chiÕm tû lÖ cao (trªn 30% trong tæng sè g¹o xuÊt khÈu) th× Th¸i Lan vÉn mét m×nh mét s©n trªn c¶ thÞ tr­êng Trung Quèc vµ c¸c thÞ tr­êng khã tÝnh kh¸c. §èi víi Trung Quèc, tuy cã n¨ng suÊt lóa cao h¬n trªn 6,3 tÊn/ha, nh­ng do chi phÝ t­íi n­íc qu¸ cao, nªn gi¸ g¹o cña n­íc nµy còng kh«ng cã lîi thÕ. Trong thêi gian tíi, Trung Quèc vÉn lµ n­íc xuÊt khÈu g¹o nh­ng còng vÉn ph¶i nhËp khÈu g¹o ngon ®Ó phôc vô cho thµnh thÞ. Th¸i Lan lµ n­íc ®øng ®Çu cung cÊp g¹o ngon vµo Trung Quèc, chñ yÕu lµ g¹o H­¬ng Nhµi, chiÕm tíi 99% thÞ phÇn cña Trung Quèc. Trong t­¬ng lai, nÕu ViÖt Nam muèn x©m nhËp thÞ tr­êng nµy th× ph¶i chuyÓn sang s¶n xuÊt g¹o chÊt l­îng cao, g¹o ®Æc s¶n, g¹o dÎo míi cã kh¶ n¨ng më réng xuÊt khÈu. + Cao su: 3 n­íc Th¸i Lan, Indonesia, Malaysia s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu trªn 80% l­îng cao su toµn thÕ giíi. N¨ng suÊt cao su cña ViÖt Nam mÊy n¨m nay ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, ®· ®¹t møc t­¬ng ®­¬ng n¨ng suÊt b×nh qu©n cña Th¸i Lan; gi¸ thµnh cña ViÖt Nam thÊp h¬n c¸c n­íc s¶n xuÊt cao su lín trong khu vùc nh­ Th¸i Lan, Indonesia, Malaysia nh­ng do h¹n chÕ vÒ sè l­îng vµ c¬ cÊu s¶n phÈm nªn viÖc x©m nhËp thÞ tr­êng gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh ®Çu ra cho cao su, cÇn chó träng thÞ tr­êng Trung Quèc, vµ ph¸t triÓn thªm nhiÒu thÞ tr­êng míi. + Cµ phª: Cµ phª ViÖt Nam cã ­u thÕ ®Æc biÖt vÒ gi¸ thµnh s¶n xuÊt do n¨ng suÊt thuéc lo¹i cao nhÊt trªn thÕ giíi (trªn 2 tÊn/ha, trong khi b×nh qu©n cña Indonesia kho¶ng 7-8 t¹/ha). Tuy nhiªn, thêi gian qua, l­îng xuÊt khÈu sang Trung Quèc ch­a nhiÒu do mét mÆt thÞ hiÕu tiªu dïng cµ phª cña d©n Trung Quèc ch­a thÞnh hµnh, mÆt kh¸c do c«ng t¸c tiÕp thÞ cña ta ch­a ®ñ m¹nh, chÊt l­îng thÊp. Thu nhËp t¨ng ch¾c ch¾n sÏ kÐo theo nhu cÇu tiªu dïng cµ phª trong nh©n d©n t¨ng lªn, ®Æc biÖt lµ tÇng líp thanh niªn. ACAFTA sÏ t¹o ®iÒu kiÖn n©ng thÞ phÇn cña cµ phª ®èi víi thÞ tr­êng Trung Quèc. + Hå tiªu, ®iÒu: N¨ng suÊt hå tiªu cña n­íc ta vµo lo¹i cao trªn thÕ giíi, nhiÒu n¬i ®¹t 2,5 tÊn/ha. N¨ng suÊt ®iÒu tuy kh«ng cao nh­ng l¹i cã c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®¹t chÊt l­îng cao. Trung Quèc lu«n lµ thÞ tr­êng tiªu thô lín ®èi víi s¶n phÈm nµy. ViÖt Nam Ýt gÆp ph¶i trë ng¹i tõ phÝa c¸c n­íc ASEAN vÒ c¹nh tranh thÞ tr­êng ®èi víi c¸c s¶n phÈm nµy. Tuy nhiªn, xÐt vÒ mÆt kh¸c nh­: chi phÝ dÞch vô phôc vô th­¬ng m¹i, c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c¬ së h¹ tÇng th­¬ng m¹i, kinh nghiÖm vµ uy tÝn th­¬ng m¹i.... ViÖt Nam cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ. Tû lÖ chÕ biÕn cña nhiÒu ngµnh hµng n«ng s¶n cßn thÊp nh­ rau qu¶ trªn d­íi 15%, thÞt d­íi 10%, chÕ biÕn s¶n phÈm sau cao su míi ®¹t 20%, tû lÖ cµ phª rang xay, hoµ tan chiÕm tû träng rÊt nhá so víi khèi l­îng cµ phª nh©n. Chi phÝ vÒ bèc dì, c­íc phÝ vËn t¶i, ®iÖn, c­íc phÝ ®iÖn tho¹i, Internet còng thuéc lo¹i cao trªn thÕ giíi. Kinh nghiÖm th­¬ng tr­êng, tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ luËt lÖ quèc tÕ, th«ng tin thÞ tr­êng thÕ giíi cña doanh nh©n ViÖt Nam cßn rÊt yÕu kÐm. Nh÷ng th¸ch thøc ph¶i ®èi mÆt khi hµng n«ng s¶n Trung Quèc x©m nhËp thÞ tr­êng ViÖt Nam lµ Trung Quèc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn h¬n h¼n vÒ khoa häc c«ng nghÖ chÕ biÕn, thiÕt bÞ m¸y mãc, vËt t­ n«ng nghiÖp, gi¸ nh©n c«ng rÎ, c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn, do vËy, tù do ho¸ th­¬ng m¹i sÏ lµ th¸ch thøc kh«ng nhá cho n«ng s¶n n­íc ta. Hµng ho¸ n«ng s¶n cña Trung Quèc cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë mét sè nhãm hµng, nhÊt lµ rau qu¶ «n ®íi. Khi Trung Quèc thiÕu, nhu cÇu tiªu thô hµng ViÖt Nam lín, nh­ng khi ®­îc mïa, d­ thõa th× kh«ng nh÷ng kh«ng nhËp khÈu mµ cßn x©m nhËp thÞ tr­êng ViÖt Nam m¹nh lµm chao ®¶o c¶ mét sè ngµnh hµng cña ViÖt Nam. Trung Quèc th­êng mua hµng n«ng s¶n th« vÒ chÕ biÕn tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. C¬ héi t¨ng xuÊt khÈu ®èi víi s¶n phÈm th« vÉn cßn nh­ng gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp, trong khi c¬ héi xuÊt khÈu n«ng s¶n chÕ biÕn kh«ng nhiÒu, thËm chÝ cßn gÆp khã kh¨n ngay c¶ trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam. HiÖn nay, thuÕ nhËp khÈu MFN ®èi víi c¸c nhãm hµng mµ ViÖt Nam nhËp tõ Trung Quèc nh­ sau: MÆt hµng ThuÕ nhËp khÈu MFN(%) Gièng c©y trång c¸c lo¹i 0 Rau t­¬i 30 Qu¶ (lª, t¸o, cam, quýt) 40 Rau qu¶, thÞt chÕ biÕn 50 Ng« 5 Lóa mú 0 Ph©n bãn 0 Thuèc BVTV 0-1 Thuèc thó y 0 Da c¸c lo¹i 5 Møc thuÕ trªn chøng tá ViÖt Nam ®ang b¶o hé cao mét sè mÆt hµng n«ng s¶n, thùc phÈm chÕ biÕn vµ rau qu¶, trong khi nh÷ng ngµnh nµy l¹i ®ang lµ thÕ m¹nh cña Trung Quèc. Thùc hiÖn tù do ho¸ th­¬ng m¹i trong khu«n khæ ACFTA th× nh÷ng nhãm hµng sau ®©y sÏ gÆp ph¶i th¸ch thøc ®¸ng kÓ hµng ho¸ kh«ng chØ cña Trung Quèc mµ c¶ tõ c¸c n­íc ASEAN kh¸c: Rau qu¶ chÕ biÕn, n«ng s¶n thùc phÈm chÕ biÕn. §èi víi c¸c lo¹i rau qu¶ t­¬i «n ®íi mµ ViÖt Nam kh«ng s¶n xuÊt ®­îc, thuÕ suÊt thÊp sÏ khuyÕn khÝch nhËp khÈu nhiÒu h¬n nh­ vËy còng sÏ gi¸n tiÕp lµm gi¶m tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm rau qu¶ s¶n xuÊt trong n­íc (s¶n phÈm cïng lo¹i hoÆc thay thÕ). Nh÷ng mÆt hµng ph©n bãn, thuèc BVTV, thuèc thó y, ng«, lóa mú..sÏ kh«ng chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu cña tù do ho¸ th­¬ng m¹i do thuÕ MFN cña ViÖt Nam ®èi víi hµng nhËp khÈu tõ Trung Quèc vèn kh«ng cao l¾m. VÒ ®Çu t­ TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2001, Trung Quèc cã 62 dù ¸n ®¨ng ký vµo ngµnh n«ng nghiÖp ViÖt Nam víi sè vèn ®¨ng ký ®Çu t­ lµ 190,8 triÖu USD. Sè dù ¸n ®· vµ ®ang thùc hiÖn lµ 41 dù ¸n, víi sè vèn thùc hiÖn lµ 81,7 triÖu USD, chiÕm gÇn 7% sè vèn thùc hiÖn trong toµn ngµnh, ®øng thø 6 trong sè c¸c nhµ ®Çu t­ FDI vµo ngµnh n«ng nghiÖp, sau §µi Loan, Ph¸p, Singapore, Anh vµ Th¸i Lan. C¸c lÜnh vùc ®Çu t­ chñ yÕu lµ s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ (®å gç, m©y tre ®an), l©m s¶n kh¸c, chÕ biÕn n«ng s¶n, ch¨n nu«i vµ thøc ¨n ch¨n nu«i. C¸c dù ¸n cña Trung Quèc cã quy m« t­¬ng ®èi nhá, nh­ng triÓn khai lu«n cã hiÖu qu¶. Thùc tÕ, ®Çu t­ FDI trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam ®¹t rÊt thÊp, chØ chiÕm kho¶ng 6-7% tæng vèn FDI trong c¶ n­íc do tÝnh rñi ro cao, kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp. HiÖn nay, chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam lµ khuyÕn khÝch ®Çu t­ FDI vµo n«ng l©m nghiÖp vµ thuû s¶n nªn hÇu hÕt c¸c dù ¸n n«ng nghiÖp ®Òu n»m trong danh môc khuyÕn khÝch ®Çu t­ hoÆc ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­ ë c¸c vïng miÒn nói, vïng s©u vïng xa. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi víi nh÷ng söa ®æi cña n­íc ta ®­îc coi lµ kh¸ ­u ®·i. Tuy nhiªn, nh÷ng yÕu kÐm vÒ thñ tôc hµnh chÝnh, gi¶i phãng mÆt b»ng, c¬ së h¹ tÇng vv..®· lµm n¶n lßng kh«ng Ýt c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Khi ACFT thùc hiÖn, víi thÕ m¹nh vÒ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n cña m×nh, ch¾c ch¾n Trung Quèc sÏ t¨ng ®Çu t­ vµo n«ng nghiÖp ViÖt Nam nhê cã nguån nguyªn liÖu dåi dµo, lao ®éng rÎ, gÇn cËn thÞ tr­êng néi ®Þa. Ngoµi ra, ®Çu t­ FDI tõ c¸c n­íc kh¸c còng sÏ t¨ng lªn ®Ó tranh thñ x©m nhËp thÞ tr­êng Trung Quèc. §Ó kh¶ n¨ng trªn trë thµnh hiÖn thùc, n­íc ta cÇn cã nhiÒu c¶i thiÖn h¬n n÷a trong chÝnh s¸ch ­u ®·i, kh¾c phôc yÕu kÐm vÒ thñ tôc hµnh chÝnh, tr×nh ®é qu¶n lý, ngo¹i ng÷ vv.. còng nh­ ph¶i ®Çu t­ nhiÒu h¬n n÷a ®Ó ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. MÆt kh¸c, c¸c n­íc kh¸c trong khèi nh­ Trung Quèc, Th¸i Lan ...cã m«i tr­êng ®Çu t­, c¬ së h¹ tÇng kh¸ h¬n còng sÏ thu hót m¹nh ®Çu t­ n­íc ngoµi nÕu n­íc ta kh«ng kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n yÕu kÐm nµy. 3. KÕt luËn §Ó ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng chung cña n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng s©u réng, chóng ta cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé c¶ vÜ m« vµ vi m« nh»m tËn dông c¸c c¬ héi, ®ång thêi ®èi phã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ víi c¸c th¸ch thøc do héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®em l¹i. Ph¶i t¹o ®­îc søc c¹nh tranh cña quèc gia th«ng qua viÖc: - C¶ cÊp trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng tËp trung chØ ®¹o trong viÖc quy ho¹ch, hoµn thiÖn c¸c chiÕn l­îc ®Çu t­-chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp, chiÕn l­îc thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n. - Hoµn thiÖn c¸c hÖ thèng chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn n«ng nghiÖp phï hîp víi ®iÒu kiÖn héi nhËp. - T¨ng c­êng cñng cè, x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt thiÕt yÕu, ph¸t triÓn hÖ thèng dÞch vô, gi¶m chi phÝ viÔn th«ng, vËn t¶i, ®iÖn n­íc… ®Ó t¹o thuËn lîi, n©ng cao h¬n n÷a kh¶ n¨ng hÊp dÉn ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh hµng n«ng s¶n cã lîi thÕ c¹nh tranh. - C¸c cam kÕt më cöa thÞ tr­êng h¬n n÷a vµ tiÕn ®é thùc hiÖn ph¶i ®­îc x©y dùng vµ thùc hiÖn theo h­íng võa phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn, võa cã t¸c dông tÝch cùc thóc ®Èy chuyÓn ®æi c¬ cÊu theo h­íng hiÖu qu¶. - KhÈn tr­¬ng x©y dùng, nghiªn cøu ¸p dông c¸c c¬ chÕ tù vÖ ®Ó phßng ngõa trong tr­êng hîp khÈn cÊp, vµ ¸p dông c¸c c«ng cô kh¸c phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ nh­ thuÕ ®èi kh¸ng, thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸, hµng rµo kü thuËt ®Ó cã thÓ ®èi phã vµ b¶o vÖ h÷u hiÖu cho s¶n xuÊt néi ®Þa trong c¸c tr­êng hîp th­¬ng m¹i bÊt lîi, kh«ng lµnh m¹nh. - X©y dùng c¸c chiÕn l­îc ngµnh hµng theo h­íng khai th¸c tèi ®a tiÒm n¨ng lîi thÕ cña c¶ nÒn kinh tÕ còng nh­ cña tõng ®Þa ph­¬ng, tr¸nh hiÖn t­îng ®Çu t­ trµn lan kÐm hiÖu qu¶, kh«ng g¾n víi thÞ tr­êng, víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh ph¸t triÓn vµ héi nhËp. - Nhanh chãng s¾p xÕp l¹i, cæ phÇn ho¸, cñng cè hÖ thèng doanh nghiÖp, HTX, hiÖp héi… cã chÝnh s¸ch ®Çu t­, t¨ng c­êng n¨ng lùc gióp c¸c doanh nghiÖp th¸o gì khã kh¨n ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, b¶o vÖ vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng; cã biÖn ph¸p, ch­¬ng tr×nh cô thÓ gióp c¸c doanh nghiÖp n©ng cao kh¶ n¨ng t×m kiÕm, më réng vµ ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. - Hoµn thiÖn hÖ thèng thÓ chÕ, ph¸p luËt. §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, ®æi míi c¬ chÕ, hµi hoµ ho¸ thñ tôc h¶i quan, tµi chÝnh víi th«ng lÖ quèc tÕ, thùc hiÖn minh b¹ch ho¸, ph©n cÊp, t¨ng c­êng trao ®æi th«ng tin, phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc gia trong ®iÒu hµnh cña bé m¸y nhµ n­íc. Tµi liÖu tham kh¶o Vô KÕ ho¹ch vµ QH. 2001. B¸o c¸o tæng hîp nghiªn cøu “Ph©n tÝch chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp ViÖt nam trong khu«n khæ WTO”. Bé N«ng nghiÖp&PTNT. 2002. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng t¸c ®éng ®Õn n«ng nghiÖp viÖt nam khi thùc hiÖn hiÖp ®Þnh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT/AFTA). Bé N«ng nghiÖp&PTNT. 2002. kh¶ n¨ng t¸c ®éng cña khu vùc mËu dÞch tù do asean- trung quèc (acfta) ®Õn ngµnh n«ng nghiÖp. Bé N«ng nghiÖp&PTNT. 2002. T×nh h×nh thùc hiÖn AFTA ®èi víi hµng n«ng s¶n. Bé N«ng nghiÖp&PTNT. 2002. T×nh h×nh héi nhËp trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i hµng n«ng s¶n. Bé N«ng nghiÖp&PTNT. 2002. HiÖp ®Þnh cña WTO vµ ®Þnh h­íng ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp cña ViÖt nam trong bèi c¶nh héi nhËp WTO.