Đề tài Phát triển nguồn nguyên liệu mía ở Đồng Bằng Sông Cửu Long – Thực trạng và giải pháp

MỤC LỤC MỞ ĐẦU Cây mía là một trong những cây công nghiệp quan trọng của nhiều nước vùng nhiệt đới và á nhiệt đới, là nguyên liệu của công nghiệp chế biến đường và nhiều ngành công nghiệp khác. Ở nước ta, nghề trồng mía đã có từ lâu đời. Ngành công nghiệp sản xuất mía đường luôn là một trong những ngành hàng quan trọng đã được Đảng và Nhà nước quan tâm. N¨m 1995, ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña khu vùc tù do AFTA vµ n¨m 1998 tham gia tæ chøc Ph¸t triÓn Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng (AFEC). Ngay tõ n¨m 1995, ViÖt Nam ®· nép ®¬n xin gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) vµ hiÖn ®· ký kÕt c¸c biªn b¶n ghi nhí víi WTO ®Ó tham gia ®µm ph¸n tr¶ lêi c¸c c©u hái cña tæ chøc nµy. Bªn c¹nh ®ã, mét trong nh÷ng b­íc ®i quan träng chuÈn bÞ cho tiÕn tr×nh héi nhËp vµo WTO lµ viÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt - Mü n¨m 2000 vµ ®­îc ChÝnh phñ phª chuÈn vµo n¨m 2001. TÊt c¶ c¸c b­íc ®i nµy ®· më ra mét con ®­êng míi víi nhiÒu c¬ héi thuËn lîi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trªn tr­êng quèc tÕ. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi ®ã, chóng ta còng ph¶i ®èi mÆt víi v« vµn khã kh¨n th¸ch thøc. Theo DiÔn ®µn Kinh tÕ ThÕ giíi 2001, søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam ®øng ë vÞ trÝ khiªm tèn (49 trªn tæng sè 53 quèc gia). Gièng nh­ ngµnh giÊy, s¶n xuÊt dÇu ¨n vµ nhiÒu ngµnh kh¸c th× ngµnh s¶n xuÊt ®­êng mÝa hiÖn nay còng ®ang ®øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc lín tr­íc tiÕn tr×nh héi nhËp. Ch­¬ng tr×nh 1 triÖu tÊn ®­êng mÝa (1995) ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng lín trªn c¶ mÆt kinh tÕ còng nh­ mÆt x· héi. Tuy nhiªn, xÐt trªn khÝa c¹nh th­¬ng m¹i th× s¶n xuÊt ®­êng hiÖn nay ch­a mang tÝnh c¹nh tranh. Gi¸ ®­êng s¶n xuÊt trong n­íc cao h¬n cña mét sè n­íc kh¸c tõ 1,5 ®Õn 2 lÇn. Theo b¸o c¸o cña 40 doanh nghiÖp (2001) s¶n xuÊt mÝa ®­êng th× cã tíi 34 doanh nghiÖp lç nÆng, chØ cã 6 doanh nghiÖp lµ cã l·i nh­ng Ýt. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2001 Nhµ n­íc ®· ph¶i bï lç cho c¸c doanh nghiÖp nµy trªn 2000 tû ®ång. Sau một thập kỷ phát triển, bên cạnh một số kết quả đã đạt được, ngành mía đường nước ta vẫn còn những bất cập không nhỏ. Trong bối cảnh thị trường thế giới đang có những chuyển biến lớn và nước ta trở thành thành viên của tổ chức Thương Mại Thế giới WTO, việc xây dựng một chiến lược mới cho ngành Mía đường có lẽ là điều không thế không làm. Giờ đây, với yêu cầu hội nhập, ngành đường không thể cách ly khỏi các điều kiện thị trường khu vực và thế giới. NÕu kh«ng cã gi¶i ph¸p kÞp thêi, nhanh chãng th× khi héi nhËp hoµn toµn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®­êng mÝa ViÖt Nam khã lßng mµ ®øng v÷ng ®­îc khi mµ ph¶i ®èi mÆt víi ®­êng nhËp khÈu chÊt l­îng cao, gi¸ thÊp. Nhận thức được tầm quan trọng của ngành công nghiệp mía đường, đề tài “Phát triển nguồn nguyên liệu mía ở Đồng Bằng Sông Cửu Long – Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” tôi đưa ra một vài những nhìn nhận, đánh giá vÒ thùc tr¹ng vÊn ®Ò nguån nguyªn liÖu ®ång thêi ®Ò xuÊt mét sè giải pháp cho vấn đề nguồn nguyên liệu mÝa ở ĐBSCL trong thời kỳ phát triển mới. Đề tài trình bày một cách tương đối có hệ thống trong đó chủ yếu tập trung nghiên cứu trong thời gian từ những năm 90 thế kỷ XX đến nay, chủ yếu là thời gian từ năm 2000 đến năm 2005. 1. TỔNG QUAN 1.1 Sự phát triển công nghiệp mía đường Việt Nam Từ năm 2000, ngành mía đường đã được Đảng và Nhà nước xác định là một trong những ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam. Tuy nhiên, trong suốt 6 năm qua, ngành mía đường vẫn chưa thể vươn lên trở thành ngành kinh tế quan trọng như yêu cầu. Ngành mía đường Việt Nam còn non yếu về rất nhiều mặt và đang đứng trước những thách thức gay gắt về năng lực sản xuất cùng như chất lượng phát triển. Dường như đi ngược lại với quy luật, trong khi các mặt hàng "anh em" khác đua nhau tăng giá từng ngày thì giá đường lại giảm. Nguyên nhân là do cung vượt cậu và sự "tấn công" ồ ạt của đường nhập lậu từ Thái Lan. Vấn đề này đã xảy ra từ nhiều năm trước nhưng rất tiếc cho đến lúc này, cá nhà quản lý vẫn chưa tìm ra được một giải pháp căn cơ để gỡ rối cho ngành mía đường. Số liệu thống kê của Hiệp Hội Mía Đường Việt Nam cho thấy: Cuối năm 2003: cả nước có 43 nhà máy đường. Đến niên vụ 2005-2006 đã lần lượt cho ngừng hoạt động 6 đơn vị, còn lại 37 nhà máy. Niên vụ 2005-2006: 820.000 tấn đường công nghiệp và 150.000 tấn đường thủ công, vẫn thiếu 380.000 tấn so với nhu cầu của cả nước. Dự báo niên vụ 2006 – 2007: 37 nhà máy đường với tổng công suất thiết kế 82.150 tấn mía/ ngày, công suất phát huy đạt 90,7% thì lượng đường sản xuất dự kiến đạt 1.087.200 tấn, cộng với 150.000 tấn đường thủ công, cả nước có 1.237.200 tấn đường thì cân đối cung cầu vẫn còn thiếu hơn 100.000 tấn đường. Trong 37 nhà máy đường đang hoạt động, chỉ có 6 nhà máy có công suất trung bình 4.500 tấn/ ngày, còn lại phần lớn là các nhà máy có quy mô nhỏ từ 700 – 1.700 tấn mía/ ngày. Tuy có rất nhiều nhà máy đường nhưng số nhà máy tầm cỡ, đủ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và có năng lực cạnh tranh trong điều kiện hiện nay lại chỉ đếm trên đầu ngón tay. Niên vụ 2007 – 2008, cả nước có 37 nhà máy đướng đang hoạt động, tổng công suất chế biến 96.300 tấn mía/ ngày. Sản lượng chế biến cả vụ sẽ đạt khoảng 13,8 triệu tấn mía, tương đương 1,42 triệu tấn đường. 1.2 Tầm quan trọng của công nghiệp mía đường tại Việt Nam 1.2.1 Thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®­êng mÝa lµ ch­¬ng tr×nh më ®Çu trong thêi kú thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ x· héi n«ng th«n. Thùc hiÖn ®Çu t­ lín ë nh÷ng vïng n«ng th«n nghÌo, vïng s©u, vïng xa, miÒn nói, gãp phÇn thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸, khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng, cña c¶ n­íc. Nã kh«ng chØ liªn quan trùc tiÕp ®Õn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt xung quanh c©y mÝa mµ cßn bao gåm nhiÒu ngµnh nghÒ kh¸c cã t¸c ®éng hç trî sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng mÝa nh­ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®­êng, c¸c s¶n phÈm sau ®­êng, c¸c dÞch vô n«ng th«n. §ång thêi ®µo t¹o ®­îc mét ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n cho thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n, gãp phÇn t¨ng c­êng æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn v¨n hãa, y tÕ, gi¸o dôc, h¹ tÇng c¬ së cho n«ng th«n, t¹o nªn mèi liªn minh c«ng n«ng bÒ v÷ng, cã hiÖu qu¶ vµ tæ chøc l¹i s¶n xuÊt theo h­íng hîp t¸c ho¸, ®­a c¸c vïng n«ng th«n nghÌo nµn l¹c hËu trë thµnh c¸c vïng n«ng th«n míi, h×nh thµnh c¸c thÞ trÊn, thÞ tø, c¸c tô ®iÓm c«ng nghiÖp dÞch vô. 1.2.2 Ph¸t triÓn ngµnh mÝa ®­êng t¹o nhiÒu viÖc lµm Thu hót lao ®éng n«ng nghiÖp: HiÖn nay, thÊt nghiÖp vµ b¸n thÊt nghiÖp ë n«ng th«n vÉn cßn rÊt lín. H¬n n÷a, c©y mÝa chñ yÕu ®­îc trång ë nh÷ng ®Êt nghÌo nªn s¶n xuÊt mÝa ®­êng ph¸t triÓn cïng víi ph¸t triÓn c¸c vïng mÝa chuyªn canh sÏ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho n«ng d©n. Trong 7 n¨m qua ®· t¹o c«ng ¨n viÖc lµm th­êng xuyªn cho trªn 1 triÖu lao ®éng n«ng nghiÖp, æn ®Þnh ®êi sèng cho trªn 2 triÖu ng­êi. §· tæ chøc tËp huÊn cho h¬n 60.000 l­ît ng­êi cho n«ng d©n, c«ng nh©n n«ng nghiÖp vÒ kü thuËt canh t¸c mÝa vµ sö dông m¸y c«ng nghiÖp. Thu hót lao ®éng c«ng nghiÖp: C¸c nhµ m¸y ®· t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho 35.000 lao ®éng c«ng nghiÖp chuyªn nghiÖp trong chÕ biÕn ®­êng, s¶n phÈm sau ®­êng, bªn c¹nh ®­êng. §· ®µo t¹o ®­îc 16.000 ng­êi. Trong ®ã, c¸n bé qu¶n lý, kü s­, trung cÊp cã 2.600 ng­êi, nh©n viªn n«ng vô,c«ng nh©n c«ng nghÖ ®­êng vµ sau ®­êng, c«ng nh©n c¬ ®iÖn 13.400 ng­êi. Ngoµi ra, cßn ®­a 400 c¸n bé qu¶n lý, kü thuËt vµ c«ng nh©n ®i ®µo t¹o ng¾n h¹n ë n­íc ngoµi. Tæng sè vèn cho ®µo t¹o lµ 50 tû ®ång. VÒ c¬ b¶n, c«ng t¸c ®µo t¹o ®· ®¸p øng ®­îc vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng c¸n bé, c«ng nh©n cho nhµ m¸y ®­êng. Ngoµi ra, c¸c nhµ m¸y cßn s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm sau ®­êng vµ bªn c¹nh ®­êng ®Ó tËn dông mÆt b»ng, ®iÖn, h¬i n­íc, t¹o viÖc lµm míi cho c«ng nh©n ngoµi vô s¶n xuÊt ®­êng. 1.2.3 T¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo N«ng d©n: ViÖc më réng canh t¸c c©y mÝa còng nh­ t¨ng n¨ng suÊt c©y trång nhê tham canh gèi vô sÏ lµm cho thêi gian lao ®éng cña n«ng d©n ®­îc huy ®éng nhiÒu h¬n t¹o thu nhËp c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. §èi víi n«ng d©n trång mÝa nguyªn liÖu tËp trung cung cÊp cho chÕ biÕn ®­êng c«ng nghiÖp trong 7 vô s¶n xuÊt tõ n¨m 1995 ®Õn 2002 ®· cã thu nhËp lµ 3.106,6 tû ®ång, bao gåm c¶ lîi nhuËn vµ c«ng lao ®éng. §êi sèng n«ng d©n nhiÒu vïng trång mÝa ®· ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt, thu nhËp t¨ng kh¸, næi bËt lµ c¸c vïng Lam S¬n, Qu¶ng Ng·i, HiÖp Hoµ, Phó Yªn, Gia Lai, T©y Ninh... B¶ng 1: Thu nhËp trång mÝa cung cÊp cho c«ng nghiÖp tõ n¨m 1995 ®Õn nay §¬n vÞ: tû ®ång TT Niªn vô S¶n l­îng (tÊn) Sè tiÒn nhµ m¸y mua mÝa Chi phÝ gièng, vËt t­ Chi phÝ c«ng lao ®éng Lîi nhuËn N«ng d©n ®­îc h­ëng 1 1995-1996 2.165.000 325 180,4 100,0 44,6 144,6 2 1996-1997 2.551.000 510 270,0 150,0 90,0 240,0 3 1997-1998 3.700.000 962 498,0 320,0 144,0 464,0 4 1998-1999 6.965.000 1.671 1.050 480,0 141,0 621,0 5 1999-2000 8.854.300 1.771 1.424 347,0 156,0 347,0 6 2000-2001 7.204.610 1.585 1.029 300,0 256,0 556,0 7 2001-2002 8.540.090 2.050 1.316 420,0 314,0 734,0 Tæng céng 39.980.000 8.874 5.767,4 2.117 989,6 3.106,6 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ C«ng nh©n: Trong 7 n¨m qua, tiÒn l­¬ng tr¶ cho c«ng nh©n lµ 941,307 tû ®ång (trong ®ã c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt ®­êng lµ 691,307 tû ®ång, tÝnh b×nh qu©n cho 200.000 ®/tÊn ®­êng vµ 250 tû ®ång tr¶ cho c«ng nh©n s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm sau ®­êng vµ bªn c¹nh ®­êng nh­ cån, b¸nh kÑo, ®iÖn, nÊm, v¸n Ðp, thøc ¨n ch¨n nu«i, ph©n vi sinh... ), ®¶m b¶o ®êi sèng æn ®Þnh cho 35.000 c«ng nh©n trong nhµ m¸y. T¹o thu nhËp cho c¸c ngµnh kh¸c: C¸c ®¬n vÞ t­ vÊn, thiÕt kÕ trong n­íc tÝch luü ®­îc kinh nghiÖm x©y dùng nhµ m¸y ®­êng, cã thÓ tham gia thiÕt kÕ ®­îc nhµ m¸y ®­êng. §· ®¹t doanh sè tíi 130 tû ®ång. C¸c ®¬n vÞ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®· sö dông kho¶ng gÇn 20.000 lao ®éng trªn c«ng tr­êng, l¾p ®Æt trªn 100.000 tÊn thiÕt bÞ, x©y dùng kho¶ng 900.000 m2 nhµ, ®¹t doanh sè kho¶ng 2.000 tû ®ång. Trong Ch­¬ng tr×nh, ngµnh c¬ khÝ trong n­íc ®· chÕ t¹o ®­îc 20.000 tÊn thiÕt bÞ, doanh thu ®¹t trªn 380 tû ®ång, ®· cã thÓ tù ®¶m nhËn chÕ t¹o, x©y dùng c¸c nhµ m¸y cã quy m« trung b×nh. 1.2.4 Ph¸t triÓn s¶n xuÊt mÝa ®­êng sÏ lµm gi¶m nhËp khÈu ®­êng, tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc §­êng lµ mét mÆt hµng nhu yÕu phÈm, nÕu s¶n xuÊt trong n­íc kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng vÒ chñng lo¹i, s¶n luîng, chÊt l­îng th× buéc ph¶i nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi. Nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, hµng n¨m chóng ta ph¶i nhËp mét sè l­îng lín ®­êng ®Ó phôc vô cho nhu cÇu trong n­íc. Theo ­íc tÝnh nÕu ph¶i nhËp khÈu toµn bé nhu cÇu 1 triÖu tÊn ®­êng th× cÇn mét kho¶ng ngo¹i tÖ trªn 250 triÖu USD, t­¬ng ®­¬ng kho¶ng gÇn 20% dù tr÷ ngo¹i tÖ cña ViÖt Nam n¨m 1998. Nh­ vËy, ph¸t triÓn ngµnh ®­êng mÝa sÏ tiÕt kiÖm nhËp cho ®Êt n­íc mét kho¶n lín ngo¹i tÖ do gi¶m nhËp khÈu ®­êng. Tõ n¨m 2000 ®Õn nay b×nh qu©n mçi n¨m chóng ta s¶n xuÊt ®uîc trªn 1 triÖu tÊn ®­êng, kh«ng nh÷ng cung cÊp ®ñ cho tiªu dïng trùc tiÕp cña nh©n vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn kh¸c trong n­íc mµ cßn d­ thõa cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng thÕ giíi, thu ngo¹i tÖ, phôc vô cho ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Trong nh÷ng n¨m võa qua mçi n¨m doanh thu tõ ®­êng vµ c¸c s¶n phÈm sau ®­êng lµ 6000 tû ®ång, b­íc ®Çu nép ng©n s¸ch 600 tû ®ång mçi n¨m. 1.3 Sự phát triển công nghiệp mía đường ở Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) Từ 1995, Chính Phủ triển khai kế hoạch 5 năm phát triển ngành công nghiệp đường gọi là “Chương trình 1 triệu tấn đường”. Vùng ĐBSCL vốn chỉ có 1 nhà máy đường Hiệp Hòa (vùng rìa Đồng Tháp Mười) đã phát triển lên 9 nhà máy đường ở 7 tỉnh Long An, Bến Tre, Trà Vinh, Hậu Giang, Sóc Trăng, Kiên Giang, Cà Mau. Công suất thiết kế của tất cả các nhà máy cộng lại là 16.900 tấn mía đường/ngày. Diện tích trồng mía lớn nhất là năm 1999, đạt hơn 90.000 ha. Niên vụ 2006 – 2007, diện tích vùng nguyên liệu đạt trên 65.000 ha, sản lượng ép gần 3,64 triệu tấn, tăng 43,55% so với công suất thiết kế, đạt năng suất bình quân 81,7 tấn mía/ha. Đây là vùng dẫn đầu năng suất mía trong cả nước, diện tích trồng giống mía mới năm 2006 đã đạt 70% diện tích. Trung bình chữ đường ở mức 7 – 8 CCS. Theo định hướng phát triển, đến năm 2010 khả năng mở rộng công suất của các nhà máy đường ĐBSCL là 21.800 tấn mía đường/ ngày. Như vậy toàn vùng phải giữ ổn định khoảng 55.000 – 60.000 ha mía tập trung cho vùng nguyên liệu, phấn đấu năng suất bình quân 90 – 100 tấn/ ha để đạt sản lượng 5 – 5,4 triệu tấn mía cây. Một trong những yếu kém của ngành mía đường Việt Nam nói chung và của ĐBSCL nói riêng là năng suất và chất lượng thấp, trong đó yếu tố nguồn nguyên liệu mía giữ vai trò và tầm ảnh hưởng vô cùng quan trọng. 2. THỰC TRẠNG VỀ NGUỒN NGUYÊN LIỆU MÍA Ở ĐBSCL Nguyên liệu là yếu tố đầu vào của công nghiệp chế biến. Vì vậy, nguồn nguyên liệu cung cấp càng nhiều, càng kịp thời thì sự phát triển của công nghiệp chế biến càng mạnh. Như vậy, có thể thấy, nguyên liệu là điều kiện sống còn của ngành công nghiệp mía đường, và ngược lại, công nghiệp mía đường phát triển sẽ thúc đẩy các vùng nguyên liệu phát triển theo. 2.1 Xây dựng và phát triển vùng nguyên liệu 2.1.1 DiÖn tÝch trång mÝa Tr­íc khi triÓn khai ch­¬ng tr×nh, diÖn tÝch vµ s¶n l­îng mÝa t¨ng chËm, tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n 1980 - 1990 lµ 1,75%, 1990 - 1994 lµ 4,2%. N¨m 1994, chØ cã 150.000 ha míi, n¨ng suÊt 42 tÊn/ha, s¶n l­îng mÝa 6,3 triÖu tÊn, c¸c vïng mÝa tËp trung cña tõng nhµ m¸y ch­a h×nh thµnh. N¨m 1997, ®· trång 240.000 ha (gÊp 1,66 lÇn n¨m 1994) ®· h×nh thµnh c¸c vïng nguyªn liÖu ®¸p øng ®­îc c«ng suÊt cña nhiÒu nhµ m¸y. So víi n¨m 1994, ®Õn n¨m 2000, diÖn tÝch lµ 300.000 ha, t¨ng 200.000 ha (t¨ng 134%); n¨ng suÊt b×nh qu©n lµ 50,8 tÊn/ha, t¨ng 2,1%; s¶n l­îng c©y mÝa ®¹t 17,8 triÖu tÊn, t¨ng 183%. Vïng nguyªn liÖu mÝa tËp trung cña nhµ m¸y cã tæng diÖn tÝch lµ 202.000 ha, b»ng 81% diÖn tÝch cÇn quy ho¹ch. Trong ®ã diÖn tÝch trång mÝa míi lµ 95.500 ha chiÕm 47,3%. HÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ®¹t 50% yªu cÇu vËn chuyÓn vµ hÖ thèng thuû lîi ®¶m b¶o t­íi ®­îc 8% diÖn tÝch vïng nguyªn liÖu. Vô mÝa 1999 – 2000 lµ vô mÝa ®Çu tiªn ngµnh c«ng nghiÖp ®­êng mÝa ®¹t ®­îc 80% c«ng suÊt thiÕt kÕ; s¶n l­îng Ðp c«ng nghiÖp ®¹t trªn 8,8 triÖu tÊn (chiÕm 50% s¶n l­îng), mÝa trong vïng quy ho¹ch c¸c nhµ m¸y Ýt biÕn ®éng, ®¶m b¶o thu nhËp cho ng­êi trång mÝa, mÆc dï gi¸ ®­êng gi¶m tíi 30 - 40%. §Õn n¨m 2002: DiÖn tÝch ®¹t 315.000 ha, gÊp 2,1 lÇn so víi n¨m 1994. HÇu hÕt c¸c nhµ m¸y ®Òu ®· x©y dùng ®­îc vïng nguyªn liÖu mÝa t­¬ng ®èi tËp trung víi tæng diÖn tÝch lµ 258.768 ha, b»ng 90% diÖn tÝch cÇn ph¶i quy ho¹ch (t¨ng 10% so víi n¨m 2000). §· x©y dùng ®­îc mét phÇn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña vïng nguyªn liÖu nh­: cÇu, cèng, bÕn, b·i thu mua mÝa, hÖ thèng thuû lîi (tû lÖ mÝa ®­îc t­íi lµ 10%). B¶ng 2: BiÓu cung ®­êng mÝa qua c¸c n¨m 1994-2002 Niªn vô 94/95 95/96 96/97 97/98 98/99 99/00 00/01 01/02 S¶n l­îng (1000 tÊn) 100,5 182,1 213,4 322,2 556,7 764 650 772,6 Nguån: Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n §iÓm næi bËt cña x©y dùng vïng nguyªn liÖu ĐBSCL trong thêi gian võa qua lµ ®· quy ho¹ch theo vïng nguyªn liÖu nhµ m¸y, c¸c nhµ m¸y ®Òu g¾n víi vïng nguyªn liÖu tËp trung. Theo sè liÖu thèng kª, c¸c tØnh cã diÖn tÝch trång mÝa lín ë n­íc ta gåm: T©y Ninh, CÇn Th¬, Long An, Sãc Tr¨ng. C¸c vïng nguyªn liÖu ®­îc ph©n bè trªn diÖn tÝch 150.000 ha tËn dông ®­îc ®Êt ®åi, ®Êt phÌn, ®Êt c»n cçi, ®Æc biÖt cã 30.000 ha khai hoang ë vïng s©u, vïng xa, gãp phÇn chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn v¨n ho¸, y tÕ, gi¸o dôc, h¹ tÇng c¬ së n«ng th«n (giao th«ng, ®iÖn, n­íc...) ®­a c¸c vïng n«ng th«n tõ nghÌo nµn l¹c hËu trë thµnh vïng n«ng th«n míi, h×nh thµnh c¸c thÞ trÊn, thÞ tø, c¸c tô ®iÓm c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. 2.1.2 N¨ng suÊt mÝa N¨m 1990 n¨ng suÊt b×nh qu©n 39 t¹/ha, ®Õn n¨m 1995 n¨ng suÊt b×nh qu©n ®¹t 43 t¹/ha. HiÖn nay, c¸c vïng nguyªn liÖu cña c¸c nhµ m¸y ®­êng ®Òu ®· lùa chän vµ phæ biÕn trång c¸c gièng míi, víi n¨ng suÊt b×nh qu©n lµ 50 t¹/ha. DiÖn tÝch mÝa trång b»ng gièng míi lµ 114.000 ha, b»ng 44% tæng diÖn tÝch vïng nguyªn liÖu tËp trung. C¸c gièng míi ®­îc ®­a vµo lµ ROC, VN, V§, CO, MY... N¨ng suÊt cña vïng nguyªn liÖu tËp trung cao h¬n møc b×nh qu©n chung tõ 10 - 15%, ®¹t 54 - 55 t¹/ha (®Æc biÖt cã nh÷ng n¬i n¨ng suÊt ®¹t trªn 100 tÊn/ha), chÊt l­îng ®¹t 11 ch÷ ®­êng, s¶n l­îng mÝa ®¹t 15,75 triÖu tÊn, gÊp 2,5 lÇn so víi n¨m 1994 lµ 6,3 triÖu tÊn. 2.1.3 T×nh h×nh ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu tËp trung Trªn c¬ së quy m« c¸c nhµ m¸y, ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña tõng vïng, Nhµ n­íc ®· phª duyÖt vèn ®Çu t­ quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng mÝa nguyªn liÖu. Víi lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, Nhµ m¸y cã vèn ®Çu t­ lín nhÊt ®­îc phª duyÖt lµ T©y Ninh – Ph¸p (Bourbon T©y Ninh) víi diÖn tÝch ®­îc phª duyÖt lµ 24.000 ha, tæng vèn ®­îc phª duyÖt lµ 152,2 tû ®ång; tiÕp ®ã lµ nhµ m¸y Qu¶ng Ng·i víi tæng vèn ®­îc duyÖt lµ 99,2 tû ®ång. Theo kÕ ho¹ch cña Nhµ n­íc, sù phèi hîp gi÷a nhµ m¸y, ®Þa ph­¬ng vµ nh©n d©n ®· huy ®éng ®­îc vèn ®¸ng kÓ ®Ó ph¸t triÓn mÝa nguyªn liÖu. Nhµ m¸y cã tæng vèn thùc hiÖn lín nhÊt lµ nhµ m¸y T©y Ninh - Ph¸p víi tæng vèn thùc hiÖn lµ 46 tû ®ång, b»ng 32% tæng vèn ®­îc duyÖt. Bªn c¹nh ®ã nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc ë trªn, viÖc x©y dùng vïng nguyªn liÖu mÝa cho s¶n xuÊt ®­êng mÝa hiÖn vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp: Quy ho¹ch mét sè nhµ m¸y vµ vïng nguyªn liÖu thiÕu chuÈn x¸c: Quy ho¹ch chän ®Þa bµn x©y dùng nhµ m¸y kh«ng ®óng. Mét sè nhµ m¸y ®­îc x©y dùng qu¸ gÇn nhau trong cïng vïng hoÆc ®Çu t­ c«ng suÊt qu¸ lín so víi kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu. Quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y nµy kh«ng chÆt chÏ, dÉn ®Õn ph©n t¸n, tranh chÊp. ViÖc x©y dùng vïng nguyªn liÖu ch­a ®ång bé víi nhµ m¸y: Do ®Çu t­ x©y dùng c¸c nhµ m¸y ®­êng nhanh, l¹i ch­a quan t©m ®óng møc ®Õn x©y dùng, ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu nªn vÉn cßn nhµ m¸y s¶n xuÊt thiÕu mÝa nghiªm träng. Ng­îc l¹i, ë mét sè vïng ®Þa ph­¬ng diÖn tÝch mÝa ®­êng ngoµi vïng nguyªn liÖu cña c¸c nhµ m¸y qu¸ nhiÒu (hiÖn chiÕm 37% tæng diÖn tÝch mÝa c¶ n­íc), v­ît xa kh¶ n¨ng chÕ biÕn cña c¸c nhµ m¸y, g©y nªn t×nh tr¹ng thõa mÝa. Trong khi ®ã cã 8% tæng diÖn tÝch ®Þa ph­¬ng trång mÝa theo chñ tr­¬ng x©y dùng nhµ m¸y ®­êng nh­ng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh dõng x©y dùng. Vùng nguyên liệu mía phân tán, chưa được đầu tư xứng với yêu cầu sản xuất công nghiệp, năng suất thấp: Theo thống kê của Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông thôn, hiện nay, diện tích trồng mía bình quân của một hộ nông dân quá thấp, dẫn tới tình trạng nhiều nhà máy mặc dù có hàng chục nghìn hộ nông dân bán mía song vẫn không đáp ứng đủ yêu cầu thu mua nguyên vật liệu để sản xuất đường. Các nhà máy giành giật mua nguyên liệu của nhau, để có nguyên liệu rẻ cho sản xuất, không ít nhà máy đã chia hoa hồng cho các thương lái thu mua mía. ThiÕu vèn cho x©y dùng vïng nguyªn liÖu: Nhµ m¸y ®­êng th­êng x©y dùng ë c¸c vïng s©u, vïng xa, d©n nghÌo kh«ng cã vèn ®Ó trång mÝa. Vô 2002 - 2003, nhu cÇu vèn cho trång míi vµ ch¨m sãc mÝa l­u gèc cña n«ng d©n lµ 808 tû ®ång, nh­ng thùc tÕ chØ vay ®­îc 400 tû ®ång (ch­a ®­îc 50% so víi nhu cÇu). Nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, c¬ chÕ vay chËm ®­îc ®æi míi, c¸c thñ tôc vay phøc t¹p, l·i suÊt vµ thêi gian vay ch­a hîp lý, nhiÒu khi kh«ng ®¸p øng kÞp thêi vô trång mÝa. Tõ ®Çu n¨m 2002, c¬ chÕ vay ®· ®­îc ®æi míi, nh­ng l·i suÊt vµ thêi gian cho vay vÉn ch­a hÊp dÉn ®èi víi ng­êi n«ng d©n. C«ng t¸c nghiªn cøu vµ chuyÓn giao khoa häc kü thuËt vÒ trång mÝa, ch­a ngang tÇm víi yªu cÇu ®Æt ra: HiÖn nay, tû lÖ gièng cò vµ gièng kÐm chÊt l­îng cßn lín. H¬n n÷a, gièng mÝa cña ta chñ yÕu míi ®¶m b¶o thêi vô thu ho¹ch tõ 100 - 120 ngµy (t­¬ng tù nh­ c¸c n­íc trong khu vùc), c¸c gièng mÝa r¶i vô cßn ®ang trong giai ®o¹n nghiªn cøu, thÝ ®iÓm. HÇu hÕt c¬ së h¹ tÇng vïng mÝa cßn yÕu kÐm, ch­a ®­îc ®Çu t­ tho¶ ®¸ng: Vèn ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng vïng mÝa míi ®¹t d­íi 10% nhu cÇu. ViÖc thu mua vËn chuyÓn khã kh¨n ®· lµm t¨ng chi phÝ thu ho¹ch vËn chuyÓn vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm dÉn ®Õn s¶n xuÊt kÐm hiÖu qu¶. Nh÷ng nguyªn nh©n trªn lµm t¨ng gi¸ mÝa nguyªn liÖu, trong khi ®ã nhiÖm vô s¶n xuÊt cña nhµ m¸y lµ cÇn thiÕt, kh«ng thÓ kh«ng s¶n xuÊt khi vô s¶n xuÊt ®· ®Õn. Lý do, v× søc Ðp l­¬ng c«ng nh©n, chi phÝ b¶o d­ìng, söa ch÷a thiÕt bÞ, khÊu hao, t©m lý ®Ó n«ng d©n trång, ch¨m sãc nguyªn liÖu cho vô tíi vµ ®Ó c¹nh tranh víi søc Ðp cña s¶n xuÊt ®­êng mÝa thñ c«ng nªn vÉn ph¶i mua nguyªn liÖu víi gi¸ ®¶m b¶o cho n«ng d©n cã l·i. §ã lµ nh÷ng yÕu tè chñ quan lµm t¨ng chi phÝ nguyªn liÖu, dÉn ®Õn chi phÝ gi¸ thµnh cao 2.2 Quan hệ cung – cầu Cuối vụ ép, các nhà máy đường đẩy giá lên 600 – 750đ/kg nên nông dân thắng lớn và không ngần ngại bở dứa, phá tràm, đốn cây ăn quả, mở rộng diện tích trồng mía. Tuy nhiên: Vào đầu vụ ép, các nhà máy đường trong vùng vận động nông dân trồng mía không nên thu hoạch sớm, mía non, chữ đường thấp, tiền ít. Nghe theo nhà máy, mặc dù vào dịp cuối tháng 9, đầu tháng 10 giá mía cao nhưng bà con vẫn không bán, cố neo lại chờ mía chín, chữ đường cao, được giá. Ai ngờ, mía liên tục giảm giá với tốc độ “tuột dốc không phanh”. Mọi năm thì để càng trễ giá mía càng cao, năm nay thì để càng trễ giá càng giảm. Ngoài ra, cũng do thời tiết niên vụ này diễn biến thất thường làm cho mía bị trổ bông sớm và đồng loạt làm giảm năng suất và chữ đường, giá bán ra lại càng giảm thê thảm. Các nhà chuyên môn cho rằng, nhiệt độ giữa ban ngày và ban đêm khá chênh lệch đã kích thích cây mía trổ bông sớm. Trong khi đó nông dân không nắm được sự diễn biến của thời tiết nên không chủ động điều tiết theo quy trình kỹ thuật trồng và chăm sóc phù hợp. Tại các nhà máy đường trong vùng, ghe lái mía đổ về tới tấp, chen kín cả bến sông. Mức cung ứng mía nguyên liệu lên tới 8.000 tấn/ ngày/ nhà máy trong khi đó công suất trung bình tối đa của một nhà máy chỉ ở mức 2.000 tấn/ ngày. Cung gấp 4 lần cầu. Giá đường lại đang ở mức thấp, không tiêu thụ được sản phẩm, bên cạnh những nhà máy chạy quá tải, nhiều nhà máy phải hoạt động cầm chừng, mua mía lai rai. Việc nhà máy đẩy giá mía lên quá cao ở một số thời điểm lại có thể làm hại nông dân. Giá mía càng cao nông dân càng đổ xô vào trồng mía dẫn đến nguy cơ khủng hoảng thừa nguyên liệu, như đã từng xảy ra. Năm 2004, giá mía chỉ còn 20.000 – 50.000đ/ tấn, nông dân đã phải đốt mía vì tiền bán mía không đủ trả tiền công đốn mía. Bài học “nhãn tiền” này vẫn chưa buông tha nông dân. Niên vụ mía đường năm 2005 – 2006, giá mía nguyên liệu tăng lên cao “ngất ngưởng”, 1ha người trồng mía thu lãi 40 – 50 triệu đồng. “Cuộc chiến” giành mua mía nguyên liệu diễn ra khắp tất cả các vùng trồng mía. Ngay sau đó nông dân lao vào trồng mía, mặc dù ngay từ đầu vụ Hiệp Hội Mía Đường Việt Nam đã cảnh báo các địa phương không nên mở rộng diện tích trồng mía ào ạt. Nhưng rồi người dân vẫn bất chấp, để rồi chịu cảnh ngậm đắng nuốt cay. Thêm một mùa giá mía rớt thảm hại và chết trên đồng. Niên vụ 2006 – 2007, theo Hiệp Hội Mía Đường Việt Nam diện tích mía ở ĐBSCL đạt trên 65.000 ha, tăng hơn 5.300 ha so với vụ trước. Vì vậy, cung mía nguyên liệu đã vượt cầu, mía quá lứa, trổ cờ, chết dần chết mòn từ gốc lên 0,2 – 0,4m, gọi bán không ai mua. Giá bán đã thấp hơn giá thành sản xuất. Nông dân thiệt đơn, thiệt kép. Trên thế giới, niên vụ 2007-2008, sản lượng đường cũng đạt con số kỷ lục từ trước đến nay, khoảng 169 triệu tấn (niên vụ trước là 167 triệu tấn). Do cung vượt cầu, nên giá đường thế giới đã giảm từ giữa năm 2006 đến nay. Tại TP. Cần Thơ, giá nhiều loại đường cát tiểu thương lấy vào đã giảm khoảng 200-500 đồng/kg. Cụ thể, giá đường RS của Công ty Cổ phần mía đường Cần Thơ (Casuco) mua vào ở mức 7.000 đồng/kg còn đường Thái Lan nhập lậu mua vào 6.900 đồng/kg. Giá đường lấy vào giảm, tiểu thương tại nhiều chợ cũng đã điều chỉnh giá bán lẻ nhiều loại đường cát từ mức 8.000 đồng/kg xuống còn 7.500 – 8.000 đồng/kg. Trong khi đó giá bán buôn đường RS của nhiều nhà máy đường khác tại ĐBSCL ở mức 6.650 – 6.800 đồng/kg; đường cát Thái Lan (loại hạt nhuyễn) tại các tỉnh gần biên giới Campuchia ở mức 6.600 đồng/kg. Nhiều nhà máy đường ở ĐBSCL ngưng sản xuất do hết vụ mía. Nguồn cung đường trong nước giảm, đường Thái Lan nhậu lậu tràn về Cần Thơ với số lượng tương đối lớn nên giá vẫn bình ổn do thị trường không bị thiếu hụt. Vì vậy, dù các nhà máy đường tại khu vực ĐBSCL mới đi vào hoạt động sản xuất niên vụ mới nhưng nguồn cung đường cát trên thị trường có dấu hiệu khủng hoảng thừa. Nhiều tiểu thương tại TP. Cần Thơ cho biến, nguồn hàng đang dồi dào, tiểu thương muốn lấy đường Thái Lan và đường Casuco bao nhiêu cũng có hàng. Có khả năng giá đường sẽ còn tiếp tục giảm trong thời gian tới. Mặt khác, hiện giá đường Thái Lan nhập lậu ồ ạt về thị trường ĐBSCL, các công ty đường trong nước sẽ phải tiếp tục điều chỉnh hạ giá bán sản phẩm, cũng đồng nghĩa với việc giảm giá thu mua nguyên liệu. Đây là điều nông dân lo lắng khi mà nguồn cung mía nguyên liệu tại ĐBSCL đang có dấu hiệu vượt so với công suất của các nhà máy. Theo cam kết lộ trình gia nhập AFTA, thuế xuất nhập khẩu giảm từ 30% năm 2007 xuống còn 20% năm 2008 với cả 2 mặt hàng đường tinh luyện và đường thô. Vì vậy, Hiệp Hội mía đường Việt Nam cho rằng, AFTA và WTO sẽ trở thành mối đe dọa thật sự nếu giá đường thế giới, nhất là ở Thái Lan tiếp tục giảm xuống. Nguyên nhân: VÒ chñ quan: Do thiÕu nguyªn liÖu trong s¶n xuÊt nªn nhiÒu nhµ m¸y ph¸t huy c«ng suÊt thÊp. ChÊt l­îng nguyªn liÖu kh«ng cao nªn tû lÖ thu håi s¶n ch­a cao. Chi phÝ nguyªn liÖu cña c¸c nhµ m¸y lç chiÕm tõ 55 - 60% gi¸ thµnh s¶n phÈm. MÆt kh¸c, tû lÖ khÊu hao vµ l·i vay ng©n hµng lín tõ 30 - 35% gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ngoµi ra, tr×nh ®é cña c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé kü thuËt, c«ng nh©n kü thuËt cßn yÕu nªn dÉn ®Õn l·ng phÝ trong tiªu hao nguyªn nhiªn vËt liÖu lµm t¨ng thªm gi¸ thµnh s¶n xuÊt. VÒ kh¸ch quan: do ®­êng nhËp lËu cã gi¸ b¸n thÊp, ®Ó c¹nh tranh ®­îc buéc gi¸ b¸n ®­êng trong n­íc ph¶i h¹ thÊp h¬n gÝa thµnh s¶n xuÊt, ®iÒu nµy g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®­êng mÝa trong n­íc. Tõ nh÷ng nguyªn nh©n trªn, vÊn ®Ò ®Æt ra cho c«ng t¸c qu¶n lý lµ ph¶i ®iÒu hµnh cung cÇu vÒ s¶n l­îng ®­êng nh»m gi÷ cho gi¸ ®­êng trong n­íc æn ®Þnh, hîp lý. MÆt kh¸c, nh÷ng t¸c ®éng vÒ xö lý tµi chÝnh cña Nhµ n­íc kÞp thêi sÏ gióp cho ngµnh s¶n xuÊt ®­êng ho¹t ®éng b×nh th­êng vµ ®øng v÷ng trong tiÕn tr×nh héi nhËp. 2.3 Chất lượng mía nguyên liệu Các giống mía còn nhiều hạn chế do chưa có được độ giống phù hợp với điều kiện sinh thái của từng vùng nguyên liệu. Các loại giống cũ như: F156, ROC 1, ROC 10, Cornus, Co 715, Co 775, VN 84 – 4137... vẫn được người nông dân sử dụng, chỉ có một số ít giống mới được đưa vào trồng thử nghiệm. Các giống mía cho là mới ở ĐBSCL là “cũ người mới ta”, chất lượng chưa cao. Chưa có chính sách đầu tư cho nghiên cứu thích hợp, chưa có bộ giống mía tốt và vấn đề cơ giới hóa trong canh tác mía gần như bị bỏ ngỏ. Việc phát triển giống chưa có kế hoạch lâu dài, còn mang tính tự do nóng vội, chưa có nghiên cứu, khảo nghiệm, sản xuất thử dẫn đến chất lượng nguyên liệu mía thấp. Vấn đề sử dụng phân bón chưa hợp lý, biện pháp canh tác thiếu. Trong canh tác, lượng phân bón cho cây mía cũng chưa được cân xứng. Tỷ lệ bón đạm nhiều, không tương xứng với lượng phân lân và kali. Ngoài ra, lượng vôi bón cho vùng đất phèn cũng chưa được coi trọng. Chính yếu tố này đã làm giảm sản lượng và khả năng trữ đường của cây mía Mặt khác, vùng ĐBSCL có đặc điểm nhiều nước, những lúc thừa nước, bà con nông dân phải chặt mía sớm nếu không thì mía sẽ bị ngập úng, chặt mía sớm thì chữ đường thấp. Vì vậy, năng suất cây mía ở ĐBSCL dù rất cao nhưng chữ đường lại thấp. Mà yêu cầu trong thâm canh mía công nghiệp là năng suất đường phải cao, nông dân trồng mía có bán được mía giá cao hay không tùy thuộc vào năng suất đường chứ không phụ thuộc vào năng suất cây. Từ đó cho thấy, ĐBSCL bị hạn chế bởi mùa lũ nên không đủ thời gian để cây mía tích lũy đường. Vấn đề sâu bệnh hoành hành trên cây mía như: bệnh than, rầy đầu vàng, bệnh RSD, bọ xén tóc, sâu đục thân, bệnh vàng gân lá, cỏ dại… cũng là nguyên nhân gây ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng mía lưu gốc. Sâu hại phổ biến nhất đối với cây mía là sâu đục thân. 2.4 Trình độ công nghệ trong quá trình sản xuất HiÖn nay n­íc ta cã hai h×nh thøc chÕ biÕn ®­êng lµ chÕ biÕn ®­êng c«ng nghiÖp vµ chÕ biÕn ®­êng thñ c«ng. ChÕ biÕn thñ c«ng: Tr­íc khi c«ng nghiÖp ®­êng ph¸p triÓn c¸c lß ®­êng thñ c«ng chiÕm ­u thÕ trong l­îng ®­êng s¶n xuÊt ra. N¨m 1994 trong 300.000 tÊn ®­êng ®­îc s¶n xuÊt ra cã 200.000 tÊn ®­îc chÕ biÕn tõ c¸c lß thñ c«ng (chiÕm 66,67% tæng s¶n l­îng). Trong mét vµi n¨m gÇn ®©y, s¶n l­îng ®­êng thñ c«ng hµng n¨m ®¹t kho¶ng 300.000 tÊn/n¨m. S¶n phÈm rÊt ®a d¹ng gåm: ®­êng b¸t, ®­êng phªn, ®­êng vµng ly t©m, ®­êng tr¾ng ly t©m, ®­êng mËt... S¶n xuÊt thñ c«ng cã nhiÒu lîi thÕ nh­: møc ®Çu t­ thÊp, dÔ th¸o l¾p di chuyÓn ®Õn gÇn vïng nguyªn liÖu, thuÕ Ýt vµ lao ®éng rÎ. C¸c c¬ së chÕ biÕn thñ c«ng ®ãng mét vai trß quan träng trong ngµnh s¶n xuÊt mÝa ®­êng n­íc ta, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng v¹n lao ®éng n«ng th«n, ®¶m nhËn c¸c vïng mÝa nhá, xa nhµ m¸y vµ mÝa ®Çu vô, cuèi vô cã s¶n l­îng Ýt; lµm t¨ng thªm s¶n phÈm cho x· héi, ®¸p øng mét phÇn nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y luyÖn ®­êng vµ tho¶ m·n nhu cÇu sö dông cña nh©n d©n ta vÒ lo¹i s¶n phÈm truyÒn thèng. Víi ®iÒu kiÖn hiÖn nay trong nh÷ng n¨m tíi s¶n xuÊt ®­êng thñ c«ng vÉn mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu cña ngµnh s¶n xuÊt ®­êng n­íc ta, sÏ tån t¹i ë nh÷ng vïng trång mÝa truyÒn thèng nh­ng h¹ tÇng c¬ së l¹i yÕu kÐm, ë nh÷ng n¬i kh« h¹n mµ ë ®ã chØ trång mÝa lµ cã hiÖu qu¶, nÕu ta ®Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y c«ng nghiÖp sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ chi phÝ ®Çu t­ rÊt cao. Tuy nhiªn nh­îc ®iÓm chÝnh cña chÕ biÕn ®­êng thñ c«ng lµ hiÖu suÊt qu¸ thÊp (40-50%), tiªu hao nhiÒu nguyªn liÖu, vÖ sinh thùc phÈm ch­a cao, chÊt l­îng s¶n phÈm kÐm vµ cã t¸c ®éng xÊu tíi m«i tr­êng. Nh­ vËy lµ, trong t­¬ng lai chÕ biÕn ®­êng thñ c«ng vÉn tån t¹i nh­ng sÏ bÞ thu hÑp trong giíi h¹n nhÊt ®Þnh theo h­íng c¶i tiÕn c«ng nghÖ nh»m n©ng cao hiÖu suÊt thu håi vµ gi¶m « nhiÔm m«i tr­êng. §èi víi chÕ biÕn ®­êng c«ng nghiÖp lµ h­íng ®i chñ yÕu cña ngµnh mÝa ®­êng hiÖn nay cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh sau: ChÕ biÕn c«ng nghiÖp HiÖn nay trªn thÞ tr­êng cã c¸c lo¹i ®­êng kh¸c nhau: ®­êng th«, ®­êng tr¾ng RS vµ ®­êng tinh luyÖn RE. §­êng th« lµ lo¹i ®­êng cßn lÉn nhiÒu lo¹i ®­êng t¹p chÊt vµ ®é mµu cao so víi 3 lo¹i ®­êng cßn l¹i. ®­êng th« ®­îc sö dông chñ yÕu lµm nguyªn liÖu cho viÖc tinh chÕ ®­êng. C¸c ph­¬ng ph¸p c«ng nghÖ ®­îc sö dông trong s¶n xuÊt ®­êng lµ: Ph­¬ng ph¸p v«i ho¸: §©y lµ ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt ®­êng cã tõ l©u ®êi nhÊt, ng­êi ta dïng v«i ®Ó lµm s¹ch n­íc mÝa. ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, chi phÝ vÒ ho¸ chÊt thiÕt bÞ t­¬ng ®èi rÎ. Nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ hiÖu qu¶ lµm s¹ch kh«ng cao- s¶n phÈm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ ®­êng th«. C¸c nhµ m¸y hiÖn ®ang ¸p dông ®Ó s¶n xuÊt ®­êng th« nh­: La Ngµ, Lam S¬n, T©y Ninh... GÇn ®©y do nhu cÇu thÞ tr­êng ®­êng tr¾ng nªn c¸c nhµ m¸y ®· c¶i t¹o kÕt hîp ph­¬ng ph¸p Sunfitho¸ ®Ó s¶n xuÊt c¸c lo¹i ®­êng ngµ. Ph­¬ng ph¸p Sunfitho¸: §©y lµ ph­¬ng ph¸p phæ biÕn cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi nh­ Ên §é, Trung Quèc,In®«nªsia... ¸p dông ®Ó s¶n xuÊt ®­êng tr¾ng trùc tiÕp cho ng­êi tiªu dïng. Ph­¬ng ph¸p SunfÝtho¸ víi néi dung c¬ b¶n lÇ dïng khÝ SO2 x«ng th¼ng vµo n­íc mÝa ®Ó t¸c dông víi s÷a v«i t¹o ra hîp chÊt kÕt tña cã tÝnh chÊt phô keo vµ Oxy ho¸ chÊt mµu ®Ó lµm s¹ch n­íc mÝa. ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ l­u tr×nh c«ng nghÖ ®¬n gi¶n, chi phÝ ®Çu t­ thiÕt bÞ vµ ho¸ chÊt rÎ, s¶n phÈm lµ ®­êng tr¾ng. Tuy nhiªn nh­îc ®iÓm Oxy ho¸ chÊt mµu b»ng SO2 kh«ng bÒn v÷ng nªn s¶n phÈm dÔ bÞ l¹i mµu trong qóa tr×nh b¶o qu¶n. S¶n phÈm ®­êng cßn chøa hîp chÊt l­u huúnh nªn kh«ng ®­îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm thùc phÈm cao cÊp, dÔ dµng lµm biÕn ®æi mµu cña s¶n phÈm. Ph­¬ng ph¸p C¸cbon¸t ho¸: Lµ ph­¬ng ph¸p hiÖn ®¹i dïng ®Ó s¶n xuÊt ®­êng tr¾ng cao cÊp. Ph­¬ng ph¸p C¸cbon¸t ho¸ lµ sù kÕt hîp dïng s÷a v«i kÕt hîp x«ng khÝ CO2 vµo mÝa ®Ó t¹o kÕt tña CaCO3, cã tÝnh hÊp thô chÊt keo, Oxy ho¸ chÊt mµu b»ng CO2 ®Ó lµm s¹ch n­íc mÝa. ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ t¹o ra c¸c s¶n phÈm cao cÊp vÒ ®­êng ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cao cÊp vµ c¸c s¶n phÈm thùc phÈm yªu cÇu kü thuËt b¶o qu¶n l©u dµi. Tuy nhiªn nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ l­u tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p, chi phÝ ®Çu t­ cao, vËn hµnh khã kh¨n h¬n vµ ®ßi hái tr×nh ®é kü thuËt cao. C«ng nghÖ s¶n xuÊt ®­êng s¹ch C«ng nghÖ s¶n xuÊt ®­êng s¹ch coi lµ mét ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt kh«ng dïng ho¸ chÊt trong s¶n xuÊt ®­êng. Qu¸ tr×nh lµm s¹ch n­íc mÝa dïng Cationit ®Ó khö mµu vµ kÕt tña trong qu¸ tr×nh l¾ng läc. Ph­¬ng php¸ nµy cßn ®­îc Ên ®Þnh tõ kh©u nguyªn liÖu mÝa, kh«ng sö dông ho¸ chÊt trong qu¸ tr×nh canh t¸c. ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ t¹o ra s¶n phÈm cã ®é thuÇn khiÕt cao. ChÊt l­îng s¶n phÈm ®¸p øng ®­îc thÞ hiÕu tiªu dïng cao cÊp. §©y lµ ph­¬ng ph¸p sÏ ®­îc phæ cËp réng r·i ®Ó s¶n xuÊt ®­êng s¹ch. C¸c nhµ m¸y ®­êng hiÖn cã ®­îc øng dông cô thÓ víi c¸c d¹ng c«ng nghÖ nãi trªn. Ph­¬ng ph¸p v«i ho¸ ®­îc ¸p dông cho c¸c nhµ m¸y ®­êng th«. Ph­¬ng ph¸p Sunfit ho¸ ®­îc øng dông trong c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt ®­êng ngµ RS, cã ®é tinh khiÕt cao h¬n ®­êng th«. Ph­¬ng ph¸p Cacbonat ho¸ hiÖn ®ang ®­îc ¸p dông víi c¸c nhµ m¸y ®­êng luyÖn RE vµ c¸c nhµ m¸y cã chÊt l­îng ®­êng cao t¹i ViÖt Nam. Trong 7 vô s¶n xuÊt võa qua (tõ n¨m 1994 ®Õn n¨m 2002) tæng sè ®­êng c«ng nghiÖp s¶n xuÊt lµ 3.456.573 tÊn (trong ®ã 6 doanh nghiÖp liªn doanh vµ 100% vèn n­íc ngoµi s¶n xuÊt 922.600 tÊn). B¶ng 3: HÖ sè sö dông c«ng suÊt qua c¸c n¨m 1996-2003 Niªn vô 96/97 97/98 98/99 99/00 00/01 01/02 02/03 S¶n l­îng mÝa Ðp (1000tÊn) 2.551,0 3.706,0 6.632,0 8.828,6 7.204,6 8.540,0 9500,0 C«ng suÊt 50% 52% 64,2% 82% 70,6% 70,5% 76,4% Nguån: Bé N«ng NghiÖp & Ph¸t triÓn n«ng th«n Tû lÖ tiªu hao mÝa b×nh qu©n c¶ n­íc hiÖn nay lµ 11 mÝa/®­êng; miÒn B¾c b×nh qu©n 10,3 mÝa/®­êng; miÒn Trung b×nh qu©n 10,4 mÝa/®­êng; miÒn Nam b×nh qu©n 12 mÝa/®­êng. Mét sè nhµ m¸y cã chÊt l­îng mÝa tèt, tØ lÖ tiªu hao mÝa thÊp lµ Ninh Hßa 8,5 mÝa/®­êng, Cam Ranh 8,8 mÝa/®­êng, Bourbon Gia Lai 9,4 mÝa/®­êng, Cao B»ng, S¬n La, B×nh §Þnh 9,8 mÝa/®­êng, Qu¶ng Ng·i 9,9 mÝa/®­êng. Ðp mÝa c«ng nghiÖp ®· tiÕt kiÖm ®­îc mét sè l­îng lín mÝa bÞ l·ng phÝ do Ðp thñ c«ng (Ðp thñ c«ng gÇn 18-20 mÝa/®­êng, trong khi chÕ biÕn c«ng nghiÖp chØ 10-12 mÝa/®­êng). Tuy nhiên, hiện nay, máy móc thiết bị của các nhà máy đường ở nước ta đa số là cũ kỹ lạc hậu nên tỷ lệ thu hồi đường của chúng ta là 9/1, trong khi đó tỷ lệ thu hồi đường của các nước tiên tiến là 13/1, chỉ bấy nhiêu thôi chúng ta đã thua các nước tiên tiến đến 4 giá. Tỷ lệ hao hụt trong quá trình sản xuất còn rất cao do thiết bị cũ kỹ, công nghệ chế biến quá lạc hậu. 2.5 Quan hệ giữa nhà máy với nông dân trồng mía Quan hệ còn quá lỏng lẻo, chưa có những ràng buộc kinh tế chặt chẽ. Nông dân mất lòng tin vào cây mía, đã có hiện tượng bỏ trồng mía sang trồng cây khác ngay cả khi giá mía trên thị trường tăng cao. Cây mía đang ngày càng “đuối sức” trong cuộc cạnh tranh với nhiều loại cây trồng khác. Hợp đồng giữa nông dân và nhà máy đường liên tục bị phá vỡ dù 2 bên đã nhiều lần thương lượng. Tất cả những vấn đề trên chỉ là hệ quả tất yếu từ vấn đề cung ứng nguồn nguyên liệu mía. Vì vậy, định hướng lại ngành mía đường phải bắt đầu từ chính cây mía, cụ thể là phải giải quyết được việc quy hoạch nguồn nguyên liệu mía vốn còn quá nhiều bất cập. 3. GIẢI PHÁP CHO VẤN ĐỀ NGUYÊN LIỆU MÍA Ở ĐBSCL 3.1 Quy hoạch lại nhà máy và vùng nguyên liệu để đảm bảo sản xuất ổn định Vùng mía nguyên liệu phải tập trung, cự ly vận chuyển gần nhà máy. Hiện nay, đường sản xuất ra giá thành cao nên ứ đọng, tiêu thụ chậm và không xuất khẩu được. Do vậy, không tiếp tục xây dựng thêm nhà máy mới và mở rộng nhà máy cũ. Ở những nơi nông dân đang trồng mía cung cấp đủ cho nhà máy hiện có thì không mở rộng thêm diện tích và có thể có một số diện tích trồng mía phải chuyển hướng sản xuất. Đối với những nhà máy hoạt động kém hiệu quả thì nên sát nhập hoặc giải thể. Với đặc điểm giao thông thủy thuận lợi, vùng nguyên liệu mía ĐBSCL gần như liên hoàn, cần có sự phân phối hợp lý trong việc tổ chức thu mua nguyên liệu để cân đối nhu cầu, nhằm ngăn chặn tình trạng tranh mua tranh bán khi vào vụ cao điểm, gây bất ổn về giá nguyên liệu. Vùng Long An phục vụ các nhà máy Hiệp Hòa và Nagarjuna. Vùng Hậu Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng phục vụ cho các nhà máy Phụng Hiệp, Vị Thanh, Trà Vinh và Sóc Trăng… Đối với các tỉnh có nhiều nhà máy đường tham gia thu mua mía nguyên liệu, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tại địa phương có trách nhiệm cùng các nhà máy rà soát, thống nhất phân chia địa bàn, trình UBND tỉnh phê duyệt cụ thể đến từng xã cho từng nhà máy; xây dựng và áp dụng quy chế đầu tư, thu mua nguyên liệu thống nhất. Đối với mía ngoài vùng quy hoạch, vận động, tạo điều kiện để nông dân chuyển sang trồng cây khác. Hướng dẫn nông dân có định hướng lâu dài trong sản xuất, khắc phục tình trạng phát triển tự phát diện tích mía khi thấy giá cao, gây khủng hoảng thừa. 3.2 Phát triển nguồn nguyên liệu mía để nâng cao chữ đường Tưới và bón phân vi sinh, tăng cường cơ giới hóa như làm đất, thu hoạch bằng máy và tập trung vào đầu tư thâm canh. Đầu tư nghiên cứu và nhân rộng các “bộ ba giống mía”: chín sớm, chín chính vụ và chín muộn có năng suất cao và chất lượng tốt phù hợp với thổ nhưỡng và khí hậu của từng vùng mía nguyên liệu, đầu tư phát triển hệ thống thủy lợi cho các vùng này để kéo dài tối đa thời gian hoạt động của các dây chuyền ép mía. Cơ cấu giống có tỷ lệ hợp lý cho ĐBSCL là 25% chín sớm, 50% chín trung bình và 25% chín muộn. Nếu chỉ quy hoạch “suông” như hiện nay, năng suất mía không thể thoát khỏi cảnh “giậm chân tại chỗ”. Đẩy mạnh công tác chuyển giao các tiến bộ khoa học kỹ thuật về cây mía cho vùng chuyên canh, nhiều mô hình khuyến nông mới chỉ thành công ở dạng lý thuyết cần được người trồng mía áp dụng vào sản xuất một cách rộng rãi. Tổ chức thu mua, vận chuyển, chế biến ăn khớp, tránh tình trạng hao hụt kể cả về số lượng cây mía và hàm lượng đường trong mía. Các nhà máy phải nghiên cứu, đổi mới quy trình sản xuất, máy móc thiết bị nhằm nâng cao hiệu suất thu hồi đường trong mía. Đưa Viện nghiên cứu Mía Đường trở thành hạt nhân trong hệ thống mạng lưới chọn giống. Viện là nơi nhập, kiểm chứng giống trước khi giống mía được trống tại các địa phương. Với mỗi vùng có điều kiện sinh thái khác nhau cần có bộ giống mía phù hợp. Đồng thời, Viện chịu trách nhiệm đào tạo, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật canh tác mía cho các địa phương, mở rộng nhiều trung tâm, trạm, trại nghiên cứu và sản xuất. 3.3 Cần bình ổn giá đường Theo ông Võ Thành Đàng, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam, song song với công tác chống buôn lậu, phải giữ được giá đường ổn định, phù hợp tương đối với giá cả thị trường thế giới. Đặc thù của ngành mía đường Việt Nam cũng như thế giới là hàng năm sản xuất chỉ 5 – 6 tháng nhưng sản phẩm được thị trường tiêu dùng cả năm nên phải có biện pháp tạm trữ đường để điều hòa tiêu dùng cả năm. Cân đối lượng đường sản xuất và tiêu dùng, trong tương lai, cung có thể lớn hơn cầu nên giải pháp xuất khẩu đường phải được tính tới. Trong vụ mía năm 2007 – 2008, nông dân ĐBSCL trồng được khoảng 62.000 ha mía, giảm hơn 1.000 ha so với vụ trước. Tuy nhiên, nếu so với năm 2004 thì diện tích trồng mía đã tăng hơn 5.000 ha. Diện tích trồng mía của ĐBSCL nói riêng và của cả nước nói chung tăng nhanh trong những năm qua, trong khi đó số nhà máy đường lại giảm, tình trạng khó khăn trong tiêu thụ đường cũng làm các nhà máy càng dè dặt hơn trong thu mua nguyên liệu. Ông Nguyễn Thành Long, Tổng Giám đốc Casuco nhận định: "Hiện nay, do nhu cầu mua mía nguyện liệu tăng nên giá mía tăng. Một số nông hộ thấy giá tăng có ý giữ mía lại để bán được giá cao hơn, chính điều này đã làm cho giá mía càng tăng thâm. Tuy nhiên, theo nhận định của chúng tôi, năm nay sản lượng đường thế giới tăng, đường Thái Lan nhập lậu vẫn chưa được ngăn chặn, nên có thể giá đường sẽ tiếp tục giảm". Bà Bùi Thị Quy, Giám đốc Nhà máy đường cồn Long Mỹ Phát cũng cho rằng: "Giá đường rất khó tăng trong thời gian tới. Trong khi giá đường có chiều hướng giảm, thì giá mía vẫn trong tình cảnh bấp bênh, khó lường". Trong xu thế hội nhập kinh tế thế giới, các chính sách bảo hộ sản xuất trong nước sẽ được gỡ bỏ dần. Đã đến lúc ngành mía đường phải nhìn nhận lại sức cạnh tranh của chính mình trên cơ sở đó liên kết phát triển vùng nguyên liệu và bao tiêu có trách nhiệm hơn đối với nông dân. Ngành nông nghiệp cũng cần tính đến kế hoạch hướng dẫn nong dân chuyển đổi diện tích mía dư thừa sang cây trồng khác. Ngành công nghiệp chế biến cũng cần có kế hoạch hỗ trợ ngành đường xuất khẩu đường gián tiếp qua sản phẩm chế biến. Nông dân trồng mía ăn nên làm gia khi và chỉ khi đầu ra của sản phẩm đường được thuận buồm xuôi gió. 3.4 Củng cố mối quan hệ giữa nhà máy và nông dân trồng mía Khuyến khích tiêu thụ nguyên liệu mía thông qua hợp đồng theo quyết định số 80/2002/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính Phủ, gắn lợi ích lâu dài của nông dân với nhà máy, ổn định mối quan hệ của 2 bên thông qua việc các nhà máy ứng trước vốn cho nông dân trồng và chăm sóc mía. Chính quyền địa phương kiểm tra chặt chẽ việc ký kết, thực hiện hợp đồng giữa nhà máy đường và người trồng mía, kể cả đối với nhà máy đường có vốn đầu tư nước ngoài. Người trồng mía và nhà máy kết hợp cùng bỏ vốn làm môt số các công trình thủy lợi nhỏ, nội vùng nhằm nâng cao tỷ lệ chữ đường trong mía. Hiệp Hội Mía Đường Việt Nam phải giữ vai trò trung gian nhằm tránh tình trạng các nhà máy cạnh tranh mua nguyên liệu mía, đẩy giá mía lên quá cao làm cho giá đường tăng, khó tiêu thụ. Ngược lại, cũng tránh hiện tượng các nhà máy ép giá mua mía với giá quá thấp gây thiệt thòi cho người trồng mía. Phải công khai giá mua mía ngay từ đầu vụ, đảm bảo cho người trồng mía có thu nhập từ cây mía trên đơn vị diện tích cao hơn so với các cây trồng khác mà vẫn đảm bảo cơ cấu hợp lý trong giá thành đường. Phải tính toán chặt chẽ cân đối cung cầu về sản xuất và tiêu dùng theo từng vùng, từng thời điểm cụ thể, trên cơ sở đó cung cấp thông tin cho các doanh nghiệp chủ động trong việc sản xuất và thu mua nguyên liệu mía. Bộ Thương Mại và các cơ quan hữu quan của Chính Phủ cần theo dõi sát sao diễn biến của thị trường đường trong nước để có những biện pháp sử lý kịp thời khi xảy ra hiện tượng sốt giá. KẾT LUẬN Nước ta là nước nông nghiệp, cây mía là nguồn nguyên liệu cho công nghiệp chế biến đường. Sau khi gia nhập WTO, càng cần phải tìm cách hạn chế nhập khẩu tràn lan, đồng thời đẩy nhanh việc hiện đại hóa, đổi mới sản xuất và dây chuyền công nghệ, nâng cao chất lượng và mở thêm nhiều thương hiệu cho ngành mía đường, ổn định và phát triển các vùng nguyên liệu để không những có đủ đường với giá cả hợp lý cho tiêu dùng trong nước, còn mở hướng để xuất khẩu đường, tăng thu nguồn ngoại tệ cho quốc gia. Nhập khẩu đường, trong khi từ người trông mía đến người chế biến đường bị rơi vào tình trạng bấp bênh; lo đầu ra cho tiêu thụ sản phẩm, nông dân của nhiều vùng mía nguyên liệu và các nhà máy đường cứ vào mùa vụ là nơm nớp lo sợ cái cảnh bị điêu đứng bởi sự bão hòa và sức ép cạnh tranh của mía đường. Đã bao năm nay, người nông dân phải trăn trở bởi cây mía, nay ồ ạt trồng, thi nhau bán, mai lại chặt bỏ, những ruộng mía tươi tốt mà bán không ai mua, cho không ai lấy. Các nhà máy đường thì nhiều, nhưng máy móc thiết bị nhập về, phần nhiều bị "quá đát", lạc hậu, chị phí sản xuất đẩy giá cả lên vòn vọt, khó cạnh tranh với sản phẩm nhập lậu. Nông dân vùng mía nguyên liệu có khi được nhà máy đường bảo trợ sản xuất, chi vốn, ký hợp đồng nuôi vùng nguyên liệu, nhưng không thường xuyên mà còn tùy tiện. Nhà máy ký kết hợp đồng với nông dân, nhưng "ngon ăn" thì thực hiện đúng hợp đồng, không thì "chạy làng". Hoặc có "ký" nhưng không "kết", bỏ mặc cho nông dân bị những cú lừa điêu đứng. Mối liên kết 4 nhà trong sản xuất và tiêu thụ mía đường xem ra còn nhiều trục trặc, còn lắm rời rạc "ông chẳng bà chuộc" và nảy sinh nhiều phiền toái. Vậy nên đường ngoại vấn lên ngôi mà đường nội bị thua trông thấy ngay trên sân nhà. Đường là một trong 7 mặt hàng thiết yếu của đời sống, không thể thiếu trên thị trường, cần được đặc biệt quan tâm, có chính sách khuyến khích, ưu đãi và quản lý chặt chẽ, thống nhất. Điểm yếu và bất cập nhất đối với ngành mía đường hiện nay vẫn là vấn đề nguyên liệu. Để giải quyết triệt để vấn đề này cần sự nỗ lực rất lớn từ sức mạnh cộng đồng doanh nghiệp, trong đó có sự hỗ trợ của Nhà nước. Mặc khác, cần có sự bắt tay giữa doanh nghiệp và nông dân, và một sự quy hoạch chiến lược tổng thể lâu dài. Tiềm năng của ngành mía đường Việt Nam còn rất lớn, nếu biết khai thác chắc chắn sẽ tạo ra năng lực cạnh tranh và hội nhập một cách bền vững. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n: VÒ viÖc gi¶i quyÕt tµi chÝnh cho c¸c c«ng ty nhµ m¸y mÝa ®­êng 1/2003. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n: T×nh h×nh s¶n xuÊt mÝa ®­êng vô 2001 - 2002 vµ ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt mÝa ®­êng vô 2002 - 2003 . Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n: VÒ viÖc gi¶i quyÕt khã kh¨n ngµnh mÝa ®­êng. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­: Nhãm c¸c ngµnh cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­: §iÒu tra, tæng kÕt chñ tru¬ng ph¸t triÓn mÝa ®­êng, 2000. NguyÔn ThÕ Nh·, Vò §×nh Th¾ng ®ång chñ biªn - Gi¸o tr×nh Kinh tÕ n«ng nghiÖp, NXB Thèng Kª, 2002. Khoa KTNN&PTNT, §H KTQD - Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ kinh doanh n«ng nghiÖp, NXB Thèng kª, 2001. Hoµng ViÖt chñ biªn - Gi¸o tr×nh LËp dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, NXB Thèng Kª, 2001. §inh Quang TuÊn - Nh÷ng gi¶i ph¸p kinh tÕ chñ yÕu ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn vïng mÝa nguyªn liÖu c¸c nhµ m¸y ®­êng ViÖt Nam - LuËn ¸n TiÕn sÜ khoa häc kinh tÕ . Micheal Poter - ChiÕn l­îc c¹nh tranh, NXB Thèng Kª,1999. Lª ViÕt Th¸i chñ biªn - C¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn cho x©y dùng chÝnh s¸ch c¹nh tranh ë ViÖt Nam, NXB Thèng Kª, 2000. NguyÔn Huy ­íc - C©y mÝa vµ kü thuËt trång, NXB N«ng nghiÖp, 2002. T¹p trÝ ThÞ tr­êng Gi¸ c¶ sè 8,9/2002 , 3/2003. 14. T¹p chÝ N«ng th«n ngµy nay sè 66,67 th¸ng 4/2003. 15. E.Hugot – Nhµ m¸y ®­êng mÝa, NXB N«ng nghiÖp, 2001.