Đề tài Phương hướng và giải pháp đổi mới cơ chế, chính sách đối với phát triển Doanh nghiệp vừa và nhỏ

biÕt vÒ luËt th­¬ng m¹i quèc tÕ, giòp ®ì trong c¸c thñ tôc xuÊt khÈu ®Ó tiÕp cËn víi thÞ tr­êng ngoµi n­íc. Doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n­íc ta hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é trang thiÕt bÞ kÜ thuËt. ViÖc lùa chän vµ ¸p dông c«ng nghÖ thÝch hîp vµo s¶n xuÊt kinh doanh gÆp nhiÒu khã kh¨ndo tr×nh ®é h¹n chÕ ®· dÉn ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm thÊp, tÝnh c¹nh tranh kÐm. NÕu kh«ng cã ch­¬ng tr×nh môc tiªu hç trî, chuyÓn giao c«ng nghÖ th× doanh nghiÖp võa vµ nhá khã cã thÓ ph¸t triÓn thùc sù. Do vËy cÇn söa ®æi c¸c c¬ chÕ ®Ó khuyÕn khÝch vµ t¹o dÔ dµng cho doanh nghiÖp tiÕp cËn vµ ¸p dông c«ng nghÖ míi, kÓ c¶ trong viÖc nhËp khÈu thiÕt bÞ cã c«ng nghÖ nguån, chuyÓn giao c«ng nghÖ... Nh­ vËy t¹o lËp ®­îc m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n­íc ta trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ. + Vai trß cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá hiÖn nay ®· ®­îc quan t©m nh­ng cßn nhiÒu h¹n chÕ. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ chç cßn thiÕu mét "s©n ch¬i" b×nh ®¼ng gi÷a doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ c¸c doanh nghiÖp quèc doanh, khung ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ch­a râ rµng, sù ñng hé cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng cßn h¹n chÕ. Bëi vËy nhiÒu chñ doanh nghiÖp ®· kiÕn nghÞ sím ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ®­îc ph¸t triÓn trong mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng. Nh×n tæng thÓ vÒ c¸c ho¹t ®éng hç trî ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, nhiÒu chuyªn gia ®¸nh gi¸ r»ng doanh nghiÖp võa vµ nhá cã tiÒm lùc to lín ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc nh­ng c¸c chÝnh s¸ch hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn ch­a râ rµng hiÖu qu¶ cßn mê nh¹t, møc ®é vµ ph¹m vi t¸c ®éng cßn h¹n chÕ. Do vËy c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn t¹o ra sù b×nh ®¼ng trong sù ph¸t triÓn ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trong c¶ n­íc. + HÖ thèng qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá ®æi míi chËm vµ ch­a phï hîp thÓ hiÖn ë mét sè mÆt sau: ViÖc ph©n cÊp qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi chung c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi riªng theo ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng kh«ng phï hîp víi xu thÕ vËn ®égn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, dÉn ®Õn sù bÊt b×nh ®¼ng trong viÖc huy ®éng vèn vµ lùa chän lùc l­îng s¶n xuÊt kinh doanh . HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý, kiÓm so¸t cña nhµ n­íc tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng cßn c«ng kÒnh phøc t¹p, ho¹t ®éng ch­a cã sù phèi hîp chÆt chÏ, ph©nc«ng tr¸ch nhiÖm râ rµng. MÆt kh¸c viÖc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh, qu¶n lý mét sè l­îc s¶n xuÊt kinh doanh cßn bu«ng láng. C¸c c¬ quan qu¶n lý vµ c¸n bé qu¶n lý ch­a thùc sù ®æi míi kÞp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá . V× vËy cÇn thiÕt ph¶i cã sù kiÖn toµn s¾p xÕp, ®æi míi hÖ thèng vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý, kiÓm so¸t trªn tinh thÇn hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t triÓn. 2. Nh÷ng nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i: Sù h¹n chÕ cña c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ do nhiÒu nguyªn nh©n, nguyªn nh©n kh¸ch quan lµ phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi, cã nguyªn nh©n chñ quan lµ vÒ c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vµ qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá, nh­ng chñ yÕu vÉn thuéc vÒ c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, c¸c c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ c¬ quan tæ chøc thùc hiÖn. - Nh÷ng nguyªn nh©n liªn quan tËp trung ë c¸c mÆt nhËn thøc, tæ chøc thùc hiÖn. + Ch­a nhËn thøc ®óng vµ ®Çy ®ñ vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng ¶nh h­ëng tíi viÖc thiÕt lËp ph¸p luËt, chÝnh s¸ch ®èi víi ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá. BÊt cø nÒn kinh tÕ nµo còng cã ­u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm cña nã, sù ­u viÖt cña nã chØ ®­îc ph¸t huy khi cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi lµm tiÒn ®Ò phï hîp, ng­îc l¹i nh­îc ®iÓm cña nã cµng béc lé râ khi ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi lµm tiÒn ®Ò kh«ng phï hîp. Kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ ®· t¹o nªn søc m¹nh cho chóng ta chiÕn th¾ng trong cuéc chiÕn giµnh ®éc lËp d©n téc, thèng nhÊt ®Êt n­íc vµo n¨m 1975. Khi ®Êt n­íc kh«ng cßn chiÕn tranh, tr×nh ®é kinh tÕ ®· ph¸t triÓn..., kinh tÕ thÞ tr­êng sÏ thay thÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ ®ã lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Nh­ng c¸c nhµ kinh tÕ häc ®· chØ ra r»ng, kinh tÕ thÞ tr­êng còng cã nh÷ng khuyÕt tËt mµ tù b¶n th©n nã kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc, ®ßi hái ph¶i cã bµn tay cña chÝnh phñ, sù kÕt hîp ®ã ®­îc gäi lµ nÒn "kinh tÕ hçn hîp". Nh­ng møc ®é hçn hîp ®Õn ®©u lµ tuú thuéc vµo mçi n­íc, kh«ng cã khu«n mÉu s½n cho tÊt c¶ c¸c n­íc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, doanh nghiÖp nãi chung, doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi riªng, ®Òu cã quyÒn s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo, s¶n xuÊt bao nhiªu... §iÒu ®ã ®­îc xem lµ "tù do", lµ "d©n chñ", nh­ng doanh nghiÖp võa vµ nhá còng dÔ bÞ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®Ì bÑp. §øng tr­íc luËt cña kÎ m¹nh th× ®©u cßn lµ tù do, d©n chñ, quyÒn tù chñ. V× vËy, ®ßi hái ph¶i cã ph¸p luËt vµ c¸ch b¶o vÖ, hç trî khuyÕn khÝch lo¹i h×nh doanh nghiÖp võa vµ nhá. §· cã mét thêi Nhµ n­íc qu¶n lý qu¸ chÆt, th× nay l¹i cã xu h­íng bu«ng láng, th¶ næi doanh nghiÖp võa vµ nhá trong sù vËn ®éng cña kinh tÕ thÞ tr­êng. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã ®iÒu tiÕt, c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, chø kh«ng ph¶i lµ c¬ chÕ thÞ tr­êng tù do. V× vËy, cÇn thiÕt ph¶i cã chÝnh s¸ch chung, ®ång thêi ph¶i cã chÝnh s¸ch riªng ®èi víi tõng lo¹i h×nh quy m« doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc hç trî huy ®éng vèn, tiÕp cËn thÞ tr­êng, chÝnh s¸ch thuÕ, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ kü thuËt. Sù thùc hiÖn ®ång nhÊt c¸c chÝnh s¸ch sÏ lµ nh÷ng bÊt lîi ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá. Sù nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc lµ c¬ së thuËn lîi cho viÖc thiÕt lËp chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch theo quan ®iÓm b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá. + NhËn thøc "thiªn kiÕn" vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá ¶nh h­ëng tíi viÖc x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî ph¸t triÓn. Trong mét thêi gian dµi n­íc ta còng nh­ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu say s­a víi m« h×nh quy m« lín, hiÖn ®¹i, sù say mª vµ hµnh ®éng ®ã ®· ph¶i tr¶ gi¸ b»ng hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp kÐm kÐo dµi. LÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét sè n­íc vµ l·nh thæ nh­ NhËt B¶n, §µi Loan... ®· chØ ra r»ng muèn ph¸t triÓn víi quy m« lín, hiÖn ®¹i ph¶i b¾t ®Çu t­ quy m« nhá vµ võa ®Ó cã qu¸ tr×nh tÝch tô vèn, tÝch luü kinh nghiÖm ®Ó ®i lªn. Sù nãgn véi, chñ quan sÏ khã ®i ®Õn thµnh ®¹t ph¸t triÓn kinh tÕ. Doanh nghiÖp nhá lu«n ®­îc g¾n víi c¸ch lµm ¨n nhá lÎ, ph©n t¸n, hiÖu qu¶ thÊp, vai trß kh«ng lín ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Sù "thiªn kiÕn" ®ã ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trong kho¶ng thêi gian kh¸ dµi chÝnh phñ thiÕu nh÷ng ch­¬ng tr×nh hç trî ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá. VÞ trÝ doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh, trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· ®­îc x¸c ®Þnh, nã cã quyÒn b×nh ®¶ng trong mäi ho¹t ®éng kinh tÕ, tõ s¶n xuÊt kinh doanh, huy ®éng vèn, ®Õn xuÊt, nhËp khÈu. §©y kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò s¸ch l­îc t×nh thÕ mµ lµ chiÕn l­îc c¬ b¶n l©u dµi cña ®Êt n­íc, ®iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã v¨n b¶n ph¸p luËt vµ c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî ph¸t triÓn mang tÝnh æn ®Þnh, l©u dµi ®Ó t¹o lßng tin cho c¸c chñ doanh nghiÖp. + Tæ chøc thùc hiÖn võa "cøng" võa "láng ë c¸c ®Þa ph­¬ng. Tæ chøc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tuú thuéc vµo mçi ®Þa ph­¬ng, tõ viÖc ph©n cÊp cÊp giÊy phÐp thµnh lËp, ®¨ng ký kinh doanh ®Õn viÖc qu¶n lý qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thu thuÕ, gi¶i quyÕt chuyÓn nh­îng ®Êt ®ai, tµi s¶n... Xu h­íng chung lµ qu¶n lý doanh nghiÖp b»ng ph¸p luËt. Trong lóc ch­a cã hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch ®ång bé th× sù vËn dông kh¸c nhau lµ kh«ng tr¸nh khái. HiÖn t­îng qu¶n lý "cøng" diÔn ra ë vïng ®« thÞ, biÓu hiÖn ®iÓn h×nh ë viÖc ®¨ng ký lËp doanh nghiÖp, ®¨ng ký kinh doanh víi thñ tôc tµi chÝnh qu¸ phøc t¹p, thêi gian chê ®îi xÐt duyÖt dµi, bé m¸y thùc hiÖn thiÕu n¨ng lùc vµ cßn quan liªu, dÉn ®Õn hiÖn t­îng ho¹t ®éng ngoµi ph¸p luËt Qu¶n lý "láng" thÓ hiÖn ë viÖc gi¸m s¸t ho¹t ®éng theo ®¨ng ký kinh doanh, chÊt l­îng s¶n phÈm vµ thu thuÕ. HiÖn t­îng hµng gi¶, hµng kÐm chÊt l­îng, bu«n b¸n vßng vo trèn thuÕ, bu«n lËu trµn lan, nh­ng Nhµ n­íc ch­a thËt sù kiÓm so¸t ®­îc. ViÖc thÊt thu thuÕ tõ 30-40%, tr­íc hÕt h·y lo¹i bá nguyªn nh©n thuÕ suÊt cao, thuÕ chång thuÕ ë nhiÒu kh©u, th× viÖc tæ chøc thu thuÕ còng lµ vÊn ®Ò phøc t¹p, tõ viÖc tæ chøc cho ®Õn thu thuÕ nép ng©n s¸ch. Xoay quanh vÊn ®Ò nµy, kh«ng Ýt tiªu cùc ®· x¶y ra gi÷a c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá víi nh÷ng ng­êi thùc thi c«ng viÖc ®Þnh thuÕ vµ thu thuÕ. V- Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®èi víi ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay: 1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña viÖc ®æi míi: §æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch lµ ®ßi hái kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ v× b¶n th©n bÊt cø mét nÒn kinh tÕ nµo còng cã xu h­íng vËn ®éng ngµy mét cao h¬n. V× vËy viÖc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi doanh nghiÖp nãi riªng lµ viÖc lµm cÇn thiÕt vµ th­íng xuyªn. + §Ó thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh, XH c«ng b»ng v¨n minh th× ph¶i ph¸t triÓn s¶n xuÊt. N­íc ta lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn, vèn Ýt, nh©n lùc dåi dµo, gi¸ nh©n c«ng rÎ, c«ng nghÖ cßn l¹c hËu... viÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ phô hîp nhÊt, ®¸p øng môc tiªu t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, ®¸p øng nhu cÇu cÇn thiÕt cña ®Êt n­íc. VÒ l©u dµi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá sÏ ®ãng gãp mét tØ träng lín trong thu nhËp quèc d©n. Bªn c¹nh c¸c doanh nghiÖp lín thuéc së h÷u nhµ n­íc gi÷ vÞ trÝ then chèt trong nÒn kinh tÕ chóg ta cã mét hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá réng kh¾p. Víilîi thÕ vèn cã, doanh nghiÖp võa vµ nhá sÏ gi¶i quyÕt ®­îc nhiÒu vÊn ®Ò mµ c¸c doanh nghiÖp lín khã cã thÓ lµm ®­îc. Vµ trong t­¬ng lai, doanh nghiÖp võa vµ nhá sÏ ph¸t triÓn réng kh¾p nh­ mét yÕu tè phô trî cho c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung. Doanh nghiÖp võa vµ nhá sÏ lµ cÇu nèi gi÷a c«ng nghiÖp víi n«ng th«n, n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt víi tiªu dïng theo xu h­íng x· héi ho¸. NÒn kinh tÕ cïng mét lóc sÏ ph¸t triÓn theo 2 h­íng vi ho¸ vµ tËp ®oµn ho¸. Hai xu h­íng ®ã kh«ng biÖt lËp mµ x©u chuçi, hîp tcs thµnh mét hÖ thèng mµ doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ h¹ tÇng c¬ së trong cÊu tróc nÒn s¶n xuÊt x· héi. Nh­ vËy tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ cña doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ rÊt lín, nã lµ ®éng lùc quan träng thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, nhÊt lµ trong nh÷ng n¾m s¾p tíi. + MÆt kh¸c nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia lµ do tæng thÓ c¸c doanh nghiÖp lín bÐ t¹o thµnh. PhÇn ®«ng c¸c doanh nghiÖp lín tr­ëng thµnh ph¸t triÓn tõ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ th«ng qua liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Do vËy muèn ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc tr­íc hÕt ph¶i dùa vµo doanh nghiÖp võa vµ nhá, tõ doanh nghiÖp võa vµ nhá mµ ®i lªndn lín. H¬n n÷a qui luËt ®i tõ nhá ®Õn lín lµ con ®­êng tÊt yÕu vÒ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng mang tÝnh phæ biÕn cña ®¹i ®a soã c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ trong qu¸ tr×nh CNH, H§H. XuÊt ph¸t tõ vai trß quan träng cña doanh nghiÖp võa vµ nhá, thùc tr¹ng cña doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ ®Æc ®iÓm cña n­íc ta khi b­íc vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi, ®ßi hái cÇn cã c¬ chÕ qu¶n lý míi phï hîp t¹o ra ®­îc hµnh lang ph¸p lý vµ m«i tr­êng kinh tÕ x· héi thuËn lîi ®Ó thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t triÓn. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi nh÷ng qui luËt kinh tÕ kh¸ch quan vèn cã cña nã, chÝnh nh÷ng qui luËt Êy ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Song kh«ng ph¶i kh«ng cã nh÷ng h¹n chÕ, tr¸i ng­îc víi môc tiªu ph¸t triÓn x· héi, ®ã lµ sù ®éc quyÒn, c¸ lín nuèt c¸ bÐ, sù ph©n ho¸ giµu nghÌo... Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay, víi xu h­íng cña nÒn kinh tÕ më, bªn c¹nh sù tån t¹i cña hµng tr¨m ngµn doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ hµng ngµn doanh nghiÖp lín cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp lín t­ nh©n, kÓ c¶ t­ nh©n trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Mµ c¸c doanh nghiÖp ®Òu cã quyÒn tù chñ vµ s¶n xuÊt kinh doanh, s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo, s¶n xuÊt cho ai lµ do doanh nghiÖp tù ®Þnh ®o¹t. §iÒu nµy dÉn ®Õn bÊt lîi cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá khi cïng s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm víi s¶n xuÊt lín, c¸c doanh nghiÖp lín víi nguån vèn lín, c«ng nghÖ kÜ thuËt hiÖn ®¹i sÏ t¹o ra s¶n phÈm víi chi phÝ thÊp. Ng­îc l¹i c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp lín víi nguån vèn h¹n hÑp, c«ng nghÖ kÜ thuËt l¹c hËu, lao ®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu sÏ t¹o ra cïng lo¹i s¶n phÈm víi chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n rÊt nhiÒu. Trong xu h­íng c¹nh tranh quyÕt liÖt nh­ hiÖn nay, nÕu kh«ng cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th× viÖc khã kh¨n bï ®¾p ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt vµ nguy c¬ ph¸ s¶n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá rÊt dÔ x¶y ra. Trong thùc tÕ, tõ 1986 ®Õn nay doanh nghiÖp võa vµ nhá tõ khi thµnh lËp vµ ®i vµo s¶n xuÊt kinh doanh gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, khã kh¨n lín nhÊt lµ vèn, c«ng nghÖ kü thuËt vµ thÞ tr­êng, kÓ c¶ thñ tôc hµnh chÝnh ®Ó thµnh lËp doanh nghiÖp . DÉn ®Õn nhiÒu doanh nghiÖp ph¶i ch÷ng l¹i, thu hÑp s¶n xuÊt hoÆc ph¸ s¶n. Tõ 1990-1993 cñng sè doanh nghiÖp nhµ n­íc ph¶i gi¶i thÓ chiÕm 16%, hoµn toµn lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá. Do ®ã ®èi víi khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá vÊn ®Ò ban hµnh c¸c thÓ chÕ ph¸p lý cµng cã yªu cÇu bøc b¸ch h¬n, tõ viÖc ®æi míi ph¸p luËt, ®æi míi vÒ qu¶n lý vµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Õn viÖc t¹o ra c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nh»m gi¶m bít nh÷ng khã kh¨n cña doanh nghiÖp ngay tõ khi míi thµnh lËp còng nh­ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®Ó hç trî khuyÕn khÝch doanh nghiÖp ph¸t triÓn ®óng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa t¹o ®­îc c¬ cÊu ngµnh nghÒ hîp lý gãp phÇn t¨ng tr­ëng kinh tÕ. + Trong giai ®o¹n hiÖn nay, chóng ta ®Æc biÖt coi träng ph¸t huy kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp võa vµ nhá chÝnh lµ nh»m gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt, ph¸t huy néi lùc ®Èy m¹nh sù nghiÖn CNH, H§H ®Êt n­íc. V× vËy ph¶i t¹o mäi thuËn lîi, banhµnh hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch ph¸p luËt nh»m hç trî ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá. Vµi n¨m tr­íc ®©y hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc banhµnh ®· cã t¸c dông tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung. Song b¶n th©n nã còng chøa ®ùng nhiÒu bÊt hîp lý thËm chÝ cã sù m©u thuÉn. §èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp võa vµ nhá ch­a cã v¨n b¶n ph¸p luËt riªng, nhiÒu mÆt qu¶n lý cßn bu«ng láng, ch­a khuyÕn khÝch nã ph¸t triÓn, ®ång thêi còng ch­a qu¶n lý ®­îc nã thùc sù. §ã lµ mét yÕu kÐm mµ chóng ta ph¶i kh¾c phôc. Vµ ngµy nay trong xu thÕ héi nhËp, viÖc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ ®ßi hái tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. Do vËy cÇn thiÕt ph¶i cã sù nghiªn cøu mét c¸ch toµn diÖn nh÷ng qui luËt kinh tÕ vµ qu¸ tr×nh vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam, ®ång thêi ph¶i rót ra tõ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cña thÕ giíi vµ khu vùc, ®Ó cã thÓ thiÕt lËp ®­îc hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p phï hîp, hç trî cho doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t triÓn. ChÝnh phru sÏ kh«ng lµm thay nh­ng t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng ®Ó ph¸t huy søc m¹nh néi sinh cña doanh nghiÖp . Sù kÕt hîp nç lùc tõ 3 phÝa: ChÝnh phñ, céng ®ång vµ doanh nghiÖp sÏ lµm bËt dËy nhiÒu tiÒm n¨ng míi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Sù lùa chän ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ mét con ®­êng ®óng ®¾n cña n­íc ta ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®ång thêi t¹o b­íc tiÕn nhanh cho qu¸ tr×nh CNH, H§H ®Êt n­íc. 2. Ph­¬ng h­íng ®æi míi: a. §æi míi vÒ nhËn thøc t­ t­ëng vµ nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n trong ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá. + Trong qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n­íc ta ph¶i qu¸n triÖt s©u s¾c nh÷ng vÊn ®Ò thuéc nhËn thøc vµ t­ t­ëng sau: - XuÊt ph¸t tõ häc thuyÕt cña M¸c vÒ quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. KiÕn tróc th­îng tÇng ph¶i phï hîp víi c¬ së h¹ tÇng. V× vËy c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¶i ®­îc x©y dùng phï hîp víi m« h×nh kinh tÕ ®· lùa chän, ®ã lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. Trong ®ã viÖc s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo vµ s¶n xuÊt cho ai lµ do thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng còng n¶y sinh mét sè khuyÕt tËt nh­ ®éc quyÒn, c¸c lín nuèt c¸ bÐ, « nhiÔm m«i tr­êng... Do ®ã cÇn ph¶i cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc th«ng qua hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch vµ c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ lµ chÝnh. - C¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¶i phï hîp víi chñ tr­¬ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. Kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan nµy ®· kh¼ng ®Þnh tÝnh chÊt phï hîp qui luËt vµ tÝnh æn ®Þnh l©u dµi cña qu¸ t×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. - H¬n n÷a còng ph¶i nhËn thøc ®­îc r»ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, lµ nÒn t¶ng cho mäi quan ®iÓm, hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá. ThiÕu nã hoÆc vËn dông nã kh«ng ®óng, th× c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp nãi chung, c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi riªng sÏ lµm h·m sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp . MÆckh¸c c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¶i dùa trªn nÒn t¶ng lý luËn vÒ qu¶n lý doanh nghiÖp nãi chung, ph¶i biÕt kÕ thõa tinh hoa cña nh©n lo¹i. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã mét hÖ thèng quan ®iÓm ®ång bé nhÊt qu¸n, cã tÝnh æn ®Þnh l©u dµi. + Bªn c¹nh viÖc ®æi míi nhËn thøc, t­ t­ëng chóng ta còng ph¶i nhÊt qu¸n nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n lµ ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá. - Quan ®iÓm hiÖu qu¶ KT-XH Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, tiªu thøc quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp lµ hiÖu qu¶ KTXH, mÆc dï doanh nghiÖp ho¹t ®éng v× môc tiªu kiÕm lîi nhuËn, tøc lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chñ yÕu. Nh­ng trªn gãc ®é qu¶n lý kh«ng chØ coi nhÑ vÊn ®Ò x· héi. V× vËy ph¶i g¾n hiÖu qu¶ kinh tÕ víi x· héi lµm mét. Kinh nghiÖm nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi chØ ra r»ng ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá sÏ ®¸p øng tèt mét yªu cÇu cña quan ®iÓm nµy. Do ®ã c¬ chÕ míi cÇn ®¶m b¶o yªu cÇu: - Thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá t¨ng lîi nhuËn. - §¶m b¶o møc doanh thu, møc l·i trªn 1 ®ång vèn. - Thu hót nhiÒu lao ®éng x· héi. - Quan ®iÓm ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá theo h­íng CNH, H§N: §Ó héi nhËo vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, tr¸nh nguy c¬ tôt hËu vÒ kinh tÕ ph¶i tËp trung thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t triÓn theo h­íng CNH, H§H. NghÜa lµ tõng b­íc chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp tõ lao ®éng thñ c«ng, lao ®éng b»ng m¸y mãc l¹c hËu sang lao ®éng b»ng m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i lµ chñ yÕu, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao. Do ®ã c¬ chÕ míi ph¶i cã t¸c dông, thóc ®Èy doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Çu t­, ®æi míi kÜ thuËt c«ng nghÖ. C- KÕt luËn Trong c¸c phÇn trªn ®· tr×nh bµy vÞ trÝ, vai trß rÊt quan träng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ x· héi, doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ãng gãp vµ gi¶i quyÕt ®­îc, nh÷ng vÊn ®Ò lín trong nÒn kinh tÕ cña mét ®Êt n­íc, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho nh©n d©n lao ®éng, gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp ®· lµm cho tØ lÖ ng­êi ph¹m téi, tÖ n¹n x· héi gi¶m, còng ®em l¹i nguån thu lín cho nhµ n­íc. N­íc ta cã tiÒm n¨ng lín cho sù thµnh lËp vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá, tiÒm n¨ng vÒ vèn trong d©n c­, lùc l­îng lao ®éng dåi dµo, c¸c ngµnh nghÒ, lµng nghÒ truyÒn thèng ®· tr×nh bµy ë c¸c phÇn trªn, ®ã thùc sù lµ tiÒm n¨ng cho sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá cña n­íc ta. Tr­íc vai trß quan träng cña doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n­íc, cã tiÒm n¨ng lín nh­ng còng cßn nhiÒu mÆt yÕu kÐm h¹n chÕ ®Ó cho sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá, nã ®­îc tr×nh bµy ë thùc tr¹ng vµ tån t¹i cña doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Kh«ng chØ ë n­íc ta mµ tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu rÊt chó träng tíi vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c n­íc kh¸c lu«n cã nh÷ng ®æi míi vÒ c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch ®Ó phï hîp víi tõng thêi kú, giai ®o¹n cña lÞch sö, ®Ó nh»m gióp doanh nghiÖp võa vµ nhá kh¾c phôc ®­îc nh÷ng yÕu kÐm ®Ó ph¸t triÓn mang l¹i tèi ®a lîi nhuËn. Theo xu h­íng chung thÊy vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá nh­ vËy chÝnh phñ ta ®· cs nh÷ng gi¶i ph¸p cho doanh nghiÖp võa vµ nhá nh»m hç trî cho sù ph¸t triÓn lín m¹nh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®· cã nh÷ng ®æi míi vÒ c¬ chÕ qu¶n lý, chÝnh s¸ch, nã cã ý nghÜa to lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Khi ®ã doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn cã m«i tr­êng tèt ®Ó ph¸t huy xu thÕ cña m×nh, mang l¹i lîi Ých to lín cho nhiÒu c¸ nh©n vµ ®Êt n­íc. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá cña ViÖt Nam thùc sù lµ cÇn thiÕt kh¸ch quan, nÕu muèn thùc hiÖn thµnh c«ng lªn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. VËy khi ®· ph©n tÝch ®­îc vÒ vai trß vµ sù cÇn thiÕt cña doanh nghiÖp võa vµ nhá, thÊy nã cßn nhiÒu yÕu kÐm, h¹n chÕ tr­íc thùc tr¹ng nh­ vËy, §¶ng vµ nhµ n­íc ®· cã quan ®iÓm lµ ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch víi doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn ®em l¹i lîi nhuËn tèi ®a cho doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ quan ®iÓm rÊt ®óng ®¾n vµ cã ý nghÜa thËt lµ to lín, cho lîi Ých cña nÒn kinh tÕ x· héi ®Êt n­íc. Quan ®iÓm ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá (DNVVN) theo h­íng CNH, H§H. §Ó héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, tr¸nh nguy c¬ tôt hËu vÒ kinh tÕ ph¶i tËp trung thóc ®ÈyDNVVN ph¸t triÓn theo h­íng CNH - H§H. NghÜa lµ tõng b­íc chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp tõ lao ®éng thñ c«ng, lao ®éng b»ng m¸y mãc l¹c hËu sang lao ®éng b»ng m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i lµ chñ yÕu, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao. Do ®ã c¬ chÕ míi ph¶i cã t¸c ®éng: thóc ®Èy DNVVN ®Çu t­, ®æi míi kü thuËt c«ng nghÖ. - Quan ®iÓm tiªn tiÕn vµ hiÖn thùc. Theo quan ®iÓm nµy, qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý DNVVN tr­íc hÕt ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu tiªn tiÕn vµ hiÖn ®¹i. §iÒu ®ã ®ßi hái nghiªn cøu vµ øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ khinh nghiÖm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. Song ®èi víi n­íc ta c¸c yÕu tèn vèn, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng cßn yÕu chØ cã nguån nh©n lùc dåi dµo. Do ®ã viÖc x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch ph¶i linh ho¹t, ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi, tøc lµ sù tiªn tiÕn hiÖn ®¹i ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é cña n­íc ta. - Quan ®iÓm kÕt hîp hµi hµo lîi Ých cña chñ doanh nghiÖp, ng­êi lao ®éng vµ Nhµ n­íc. Nhµ n­íc, doanh nghiÖp ®Çu t­ kinh doanh mong kiÕm ®­îc lîi nhuËn, ng­êi lao ®éng mong cã thu nhËp æn ®Þnh, phï hîp víi søc lao ®éng cña m×nh. Nhµ n­íc, ng­êi lµ ra luËt, chÝnh s¸ch, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng, kiÕm lêi, ng­êi cã tr¸ch nhiÖm ch¨m lo cho ®êi sèng ng­êi lao ®éng, th× lîi Ých cña Nhµ n­íc chÝnh lµ nh»m gi¶i quyÕt nhu cÇu cña toµn x· héi vµ nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do vËy c¬ chÕ míi ph¶i ®¶m b¶o hµi hoµ lîi Ých cña c¶ 3 bªn. - Quan ®iÓm kÕt hîp nhÞp nhµng gi÷a ph¸t triÓn DNVVN víi c¸c DNL víi DNL cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét ®Êt n­íc, nã hç trî ®¾c lùc cho nhau trong s¶n xuÊt kinh doanh. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c DNVVN ë n­íc ta ho¹t ®éng hiÖu qu¶ ch­a cao còng mét phÇn lµ do kh«ng liªn kÕt chÆt chÏ víi c¸c doanh nghiÖp lín. DNVVN lµ c¬ së ban ®Çu ®Ó h×nh thµnh nªn c¸c DNL vÒ vèn, lao ®éng vµ thÞ tr­êng. Song nã vÉn cã tÝnh ®éc lËp trong viÖc ®¸p øng nhu cÇu ë nh÷ng vïng s©u, vïng xa, vïng nhá..., còng nh­ ®éc lËp trong s¶n xuÊt kinh doanh víi c¸c doanh nghiÖp lín. Yªu cÇu cña quan ®iÓm nµy lµ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch míi ph¶i t¹o ra m«i tr­êng cho sù liªn kÕt hîp t¸c s¶n xuÊt kinh doanh gi÷a DNL vµ DNVVN nhÊt lµ trong c¸c vÊn ®Ò vÒ c«ng nghÖ, kü thuËt... b. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý DNVVN theo h­íng tiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. - CÇn chÊm døt c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp, thiÕt lËp vµ thùc hiÖn viÖc qu¶n lý theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. NÐt ®Æc tr­ng cña c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp lµ Nhµ n­íc qu¶n lý trùc tiÕp c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp th«ng qua c¸c kÕ ho¹ch vµ hÖ thèng c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh, th«ng qua cÊp ph¸t vèn, khèng chÕ gi¸ thµnh, chØ ®¹o n¬i b¸n, n¬i mua theo kÕ ho¹ch. Tãm l¹i lµ Nhµ n­íc can thiÖp trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng kinh tÕ cña doanh nghiÖp. Tõ khi ®æi míi ®Õn nay sù can thiÖp trùc tiÕp cña Nhµ n­íc ®· gi¶m dÇn nh­ng hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch ra ®êi ch­a ®ñ, ch­a ®ång bé ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII kh¼ng ®Þnh: " TiÕp tôc xo¸ bá c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp, chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc b»ng ph¸p luËt, kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch vµ c¸c c«ng cô kh¸c". Nh­ vËy NghÞ quyÕt cña §¶ng ®· chØ râ vai trß quan träng cña Nhµ n­íc lµ qu¶n lý b»ng ph¸p luËt, kÕ ho¹ch vµ c¸c c«ng cô kinh tÕ vÜ m« chø kh«ng can thiÖp vµo qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vi m«. Th«ng qua sù t¸c ®éng gi¸n tiÕp cña Nhµ n­íc buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®iÒu chØnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng cña Nhµ n­íc. - T¹o ra c¬ chÕ míi ®ßi hái sù tù ®iÒu chØnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña DN cho phï hîp víi ph¸p luËt, chÝnh s¸ch trong Nhµ n­íc vµ nhu cÇu trong thÞ tr­êng chø kh«ng hoµn toµn chØ cã cung - cÇu vµ gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng. V× vËy qua tr×nh ®æi míi ®ßi hái Nhµ n­íc ph¶i t¹o ra ®­îc khu«n khæ ph¸p lý, chÝnh s¸ch hoµn chØnh, còng nh­ t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng t¸c ®éng cña nhµ n­íc chÝnh lµ t¸c ®éng vµo m«i tr­êng vµ chØ yÕu th«ng qua chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, l·i suÊt, gi¸ c¶, tÝn dông ... sù kh¸c biÖt cña c¬ chÕ míi so víi c¬ chÕ cò lµ ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp thay cho ®iÒu tiÕt trùc tiÕp. ThÞ tr­êng quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo, s¶n xuÊt cho ai vµ Nhµ n­íc th«ng qua sù can thiÖp vµo thÞ tr­êng ®Ó ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp . Nh­ vËy c¬ chÕ qu¶n lý míi thùc chÊt lµ t¹o nªn sù "tù ®iÒu chØnh" ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp theo quan hÖ cung - cÇu vµ gi¸ c¶ thÞ tr­êng vµ trong khu«n khæ ph¸p lý cña Nhµ n­íc. Nhµ n­íc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý cña m×nh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp b»ng ph¸p luËt, nghÜa lµ Nhµ n­íc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, chÝnh s¸ch, t¹o m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp vµ ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. §èi víi lo¹i h×nh DNVVN, cÇn qui ®Þnh râ lÜnh vùc ­u tiªn, ngµnh nghÒ ­u tiªn, cÇn thiÕt c¸c qui ®Þnh ph¶i ®­îc thùc hiÖn b»ng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch riªng. C¸c DNVVN víi chøc n¨ng qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh sÏ tù ®iÓm chØnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm huy ®éng c¸c yÕu tè ®Çu vµo, gi¶i quyÕt c¸c yÕu tè ®Çu ra b»ng c¸c ph­¬ng ¸n, c¸c chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh riªng cña m×nh trong khu«n khæ ph¸p luËt. Thùc tiÔn trong n­íc ®· kh¼ng ®Þnh vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ kinh nghiÖm cña thÕ giíi còng nhiÒu nh­ng hoµn toµn kh«ng cã m« h×nh chung cho tÊt c¶ c¸c n­íc mµ cßn tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi chung cña n­íc ®ã. §èi víi n­íc ta, do xuÊt ph¸t ®iÓm khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng ®ang ë tr×nh ®é thÊp, do ®ã cÇn cã sù t¸c ®éng tÝch cùc m¹nh mÏ vµ trùc tiÕp cña Nhµ n­íc b»ng viÖc ®æi míi c¸c c¬chÕ chÝnh s¸ch ®Ó thóc ®Èy DNVVN ph¸t triÓn theo c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. §ã lµ sù kh¸c biÖt so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. c. §æi míi néi dung c¸c bé phËn cÊu thµnh c¬ chÕ qu¶n lý DNVVN. - §æi míi vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch ch­a thËt ®Çy ®ñ vµ ®ång bé, thËm chÝ cã vÊn ®Ò tr¸i ng­îc nhau tÝnh hiÖu lùc ch­a cao... do ®ã trong thêi gian tíi cÇn thiÕt ph¶i ban hµnh thªm mét sè luËt cÇn thiÐt vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c bé luËt ®· ban hµnh. Nghiªn cøu, x©y dùng ®Ó ban hµnh luËt hoÆc bé luËt c¬ b¶n vÒ DNVVN, x¸c ®Þnh râ môc tiªu thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, m« h×nh, tæ chøc qu¶n lý, chÕ ®é tr¸ch nhiÖm cña chñ doanh nghiÖp ®èi víi Nhµ n­íc vµ ng­êi lao ®éng. §ång thêi còng ph¶i x¸c ®Þnh râ ngµnh nghÒ, lÜnh vùc ­u tiªn dµnh riªng cho DNVVN, viÖc ­u ®·i vÒ thuÕ, tÝn dông, tù gióp ®µo t¹o, qu¶n lý ®èi víi doanh nghiÖp nµy nh­ thÕ nµo. Khu«n khæ ph¸p luËt còng nh­ c¸ qui chÕ qu¶n lý ph¶i ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh l©u dµi vµ tÝnh ®ång bé thèng nhÊt ®Ó c¸c doanh nghiÖp yªn t©m ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. TÝnh æn ®Þnh l©u dµi tr­íc hÕt thÓ hiÖn ë quan ®iÓm nhÊt qu¸n cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c DNVVN thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vµ trong tæ chøc thùc hiÖn. TÝnh ®ång bé thèng nhÊt cña ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch thÓ hiÖn ë sù nhÊt qu¸n trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch cho Nhµ n­íc ban hµnh, cÇn thèng nhÊt trong viÖc ban hµnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch ®ã. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ n­íc ph¶i ®¶m b¶o t«n träng vµ më réng quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, kh«ng ph©n biÖt c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho c¹nh tranh, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. LÊy môc tiªu lîi nhuËn vµ c«ng b»ng x· héi ®Ó h­íng ho¹t ®éng cña DNVVN theo ph¸p luËt, theo sù chØ ®¹o, kiÓm so¸t cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. - §æi míi vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch thóc ®Èy DNVVN ph¸t triÓn. HÖ thèng chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn viÖc ph¸t triÓn DNVVN cã rÊt nhiÒu, liªn quan ®Õn nhiÒu bé ngµnh, cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi hoµn thiÖn cho phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Song cÇn tËp trung vµo mét sè chÝnh s¸ch c¬ b¶n sau: + ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp (chÝnh s¸ch nhËp khÈu) + ChÝnh s¸ch tµi chÝnh tÝn dông + ChÝnh s¸ch thuÕ + ChÝnh s¸ch ®Çu t­ + ChÝnh s¸ch thÞ tr­êng + ChÝnh s¸ch lao ®éng, tiÒn l­¬ng. 3. C¸c gi¶i ph¸p cho sù ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch. a. H×nh thµnh khung ph¸p lý ®ång bé cho sù ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng cña DNVVN. Thùc hiÖn luËt doanh nghiÖp míi. - ë hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi, chóng ta ®Òu thÊy mçi n­íc ®Òu cã mét bé luËt dµnh riªng cho c¸c DNVVN. ë ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay viÖc x©y dùng hÖ thèng c¸c v¨n b¶n, bé luËt dµnh riªng cho DNVVN lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Tr­íc m¾t cÇn hoµn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh cã liªn quan ®Õn lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy. Vµ gi¸m s¸t thËt kü qu¸ tr×nh ¸p dông cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng. VÒ l©u dµi, ®æi míi viÖc nghiªn cøu ban hµnh chÝnh s¸ch vµ theo dâi viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch. Kh¾c phôc khuynh h­íng c¸c bé ngµnh ban hµnh c¸c v¨n b¶n, c¸c th«ng t­ kh«ng qu¸n triÖt ®­êng lèi ®æi míi, qui ®Þnh nh÷ng ®iÒu kho¶n chØ nh»m b¶o vÖ cho quyÒn hµnh vµ lîi Ých côc bé còng nh­ thuËn lîi cho c«ng viÖc cña bé, ngµnh ®ã mµ kh«ng quan t©m ®Õn nh÷ng khã kh¨n cña doanh nghiÖp khi thùc hiÖn. Mét bé luËt dµnh riªng cho DNVVN trong ®ã ph¶i qui ®Þnh râ lo¹i h×nh DNVVN cho tõng ngµnh nghÒ cô thÓ, vÒ t­ c¸ch ph¸p nh©n, vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng, vÒ c¸c chÝnh s¸ch b¶o hé, khuyÕn khÝch.... khi tiÕn hµnh x©y dùng cÇn tham kh¶o c¸c bé luËt vÒ DNVVN cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc trong khu vùc. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng luËt ph¸p tiÕn hµnh song song viÖc x©y dùng c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh ®Ó sau khi v¨n b¶n cã hiÖu lùc th× lËp tøc ®­îc ¸p dông ngµy vµo cuéc sèng. Thùc hiÖn c¬ chÕ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan ban hµnh chÝnh s¸ch víi c¸c c¬ quan phi chÝnh phñ, th«ng qua c¸c tæ chøc nh­ phßng th­¬ng m¹i vÒ c«ng nghiÖp ViÖt Nam, c¸c hiÖp héi c«ng th­¬ng, c¬ quan b¸o chÝ ®Ó cïng tæ chøc héi th¶o, trao ®æi ý kiÕn. Qua ®ã c¬ quan ban hµnh chÝnh s¸ch n¾m ®­îc t­¬ng ®èi chÝnh x¸c d­ luËn cña ®èi t­îng sÏ thi hµnh chÝnh s¸ch, n¾m ®­îc d­ luËn cña c¸c nhµ qu¶n lý, nhµ nghiªn cøu ®Ó c©n nh¾c c¸c ®iÒu kho¶n cña v¨n b¶n. NÕu lµm ®­îc nh­ vËy chÝnh s¸ch sÏ cã ®iÒu kiÖn thùc thi h¬n. - §¶m b¶o quyÒn cña ng­êi d©n, cña doanh nghiÖp ®­îc cung cÊp th«ng tin vÒ c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, v¨n b¶n ph¸p qui. ChÝnh phñ ph¶i lµ ng­êi cung cÊp th«ng tin lín nhÊt, quan träng nhÊt, ®ã lµ nh÷ng th«ng tin vÒ ®­êng lèi, chñ tr­¬ng c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i, khuyÕn khÝch doanh nghiÖp, c¸c h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, nhËp khÈu, c¸c qui ho¹ch liªn quan ®Õn ®Þa ®iÓm, mÆt hµng kinh doanh... Kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®éc quyÒn vÒ th«ng tin, tiÕt lé th«ng tin hoÆc tiÕt lé th«ng tin nh»m trôc lîi cho doanh nghiÖp hoÆc tiÕt lé th«ng tin nh»m thu lîi cho doanh nghiÖp hoÆc c¸ nh©n. - Nhanh chãng thùc hiÖn luËt doanh nghiÖp míi thay thÕ luËt doanh nghiÖp t­ nh©n vµ C«ng ty n¨m 1990 nh»m hîp lý ho¸ h¬n n÷a c¸c thñ tôc thµnh lËp vµ ®¨ng ký, qui ®Þnh c¸c kh¶ n¨ng huy ®éng vèn linh ho¹t cho c¸c môc ®Ých ®Çu t­ s¶n xuÊt luËt nµy ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn nh­: hîp lý ho¸ vµ ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc thµnh lËp doanh nghiÖp vµ C«ng ty, gióp cho c¸c DNVVN mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n trong viÖc huy ®éng vèn, qui ®Þnh mét c¬ cÊu vèn mÒm dÎo h¬n, b¶o vÖ tèt h¬n c¸c cæ ®«ng thiÓu sè, cã qui t¾c râ rµng tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña gi¸m ®èc vµ c¸c giao dÞch quan träng cña C«ng ty nh­ s¸t nhËp vµ chuyÓn ®æi h×nh thøc C«ng ty. Qui ®Þnh c¸c ®iÒu kho¶n râ rµng vµ toµn diÖn h¬n ®èi víi viÖc qu¶n lý C«ng ty, DNVVN ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra mét c¬ së d÷ liÖu tËp trung th«ng tin c¸c doanh nghiÖp vµ C«ng ty ®· ®¨ng ký vµ c«ng khai c¸c th«ng tin ®ã ra c«ng chóng. §iÒu nµy cho phÐp c¸c c¬ quan Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp kh¸c cã ®­îc nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n vÒ bÊt kú DNVVN nµo cã trªn thÞ tr­êng nh­ tªn, ®Þa chØ, ho¹t ®éng kinh doanh vµ h×nh thøc ph¸p lý cña c¸c doanh nghiÖp. b. TiÕp tôc më réng kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸ thÞ tr­êng quèc tÕ cho c¸c DNVVN. NghÞ ®Þnh 57/CP ngµy 31/7/1998 lµ mét b­íc tiÕn quan träng cña chÝnh phñ më ra thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu quèc tÕ cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp bao gåm c¶ DNVVN trong ph¹m vi giÊy phÐp thµnh lËp kinh doanh mµ kh«ng cÇn sù cho phÐp ®Æc biÖt nµo kh¸c tõ Bé Th­¬ng m¹i. TiÕp cËn thÞ tr­êng quèc tÕ ®ang lµ khã kh¨n chung cho c¸c doanh nghiÖp, víi c¸c DNVVN l¹i cµng khã kh¨n h¬n. Do vËy cÇn cã sù nç lùc phèi hîp tõ 2 phÝa doanh nghiÖp vµ c¸c c¬ quan t­ vÊn, xóc tiÕn cña tæ chøc x· héi cña c¬ quan Nhµ n­íc. Tr­íc hÕt Nhµ n­íc cÇn tÝch cùc hç trî b»ng biÖn ph¸p ngo¹i giao víi c¸c n­íc nh»m më cöa thÞ tr­êng h¬n n÷a cho c¸c hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c DNVVN nãi riªng cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng c¸c n­íc kh¸c nhau trªn thÕ giíi. Cung cÊp th«ng tin miÔn phÝ cho c¸c DNVVN vÒ kh¸ch hµng, thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Thêi gian gÇn ®©y viÖc xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®ang cã nhiÒu triÓn väng míi (n¨m 1999 ®¹t kho¶ng 160 triÖu USD) lµ mét h­íng cÇn ®­îc trî gióp ®Ó cã thÓ t¨ng nhanh kim ng¹ch. V× thÕ Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn réng r·i c¸c chÝnh s¸ch ®Ó DNVVN tiÕp cËn vµ ®i s©u dÇn vµo thÞ tr­êng quèc tÕ, tham gia c¸c héi chî, triÓn l·m ë n­íc ngoµi, khi cÇn cã thÓ hç trî b»ng quÜ hç trî xuÊt khÈu nh»m khuyÕn khÝch m¹nh h¬n n÷a viÖc thu hót ngoaÞ tÖ vÒ cho ®Êt n­íc. c. TiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tÝn dông vµ vèn. Gièng nh­ tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp kh¸c, c¸ DNVVN cÇn tµi chÝnh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Bªn c¹nh vèn tù cã, cã 2 nguån tµi chÝnh cho c¸c doanh nghiÖp ®ã lµ tÝn dông vµ vèn. CÇn t¹o ra mét "S©n ch¬i b×nh ®¼ng" vÒ tÝn dông trung vµ dµi h¹n ®Ó tÊtc¶ ng­êi ®i vay ph¶i tu©n thñ nh÷ng thÓ lÖ gièng nhau, söa ®æi vµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vµ nh÷ng qui ®Þnh nh»m x©y dùng mét khung ph¸p luËt toµn diªng©n hµng vµ hiÖn ®¹i, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi cho vay thùc hiÖn vµ b¾t buéc cÇm cè vµ thÕ chÊp, më réng kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña DNVVN tíi vèn ng­êi c¸c quÜ ®Çu t­. - Më réng kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña DNVVN víi vèn cã thÓ theo h­íng t¹o ra mét c¬ cÊu vèn mÒm dÎo h¬n, cho phÐp c¸c DNVVN tiÕp c©n¹ vµ vay vèn n­íc ngoµi b»ng c¸ch cho phÐp c¸c C«ng ty b¸n mét sè cæ phiªó cña hä cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi; khuyÕn khÝch vµ cho phÐp c¸c DNVVN tham gia nhiÒu h¬n vµo c¸c C«ng ty liªn doanh; xem xÐt thµnh lËp quÜ b¶o l·nh tÝn dông riªng biÖt cho c¸c DNVVN ®Ó trî gióp c¸c DNVVN ®ang gÆp khã kh¨n ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu vÒ thÕ chÊp ®Ó vay tÝn dông tõ c¸c nguån chÝnh thøc. §¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc ng©n hµng trong viÖc cho vay tÝn dông, ®Æc biÖt lµ c¸c kho¶n vay trung vµ dµi h¹n bÞ qui ®Þnh bëi c¸c thñ tôc rÊt r­êm rµ phøc t¹p, lµm cho chi phÝ giao dÞch t¨ng cao. d. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, c«ng nghÖ, ®µo t¹o. - §Êt ®ai vµ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng lµ c¸c yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trong ®ã cã DNVVN. Kh«ng cã ®­îc quyÒn sö dông së h÷u, hoÆc thuª ®Êt ®ai vµ c«ng tr×nh x©y dùng cÇn thiÕt mét c¸ch l©u dµi, ch¾c ch¾n vµ râ rµng th× kh«ng cã doanh nghiÖp nµo cã thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc. Do ®ã, viÖc x¸c ®Þnh dÔ dµng ®èi víi ®Êt ®ai vµ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng vµ quyÒn thÝch ®¸ng ®èi víi ®Êt ®ai trë thµnh mét yÕu tè quan träng trong viÖc thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp. ViÖc hoµn thiÖn cã thÓ ®i theo c¸c h­íng: thèng nhÊt vµ hiÖn ®¹i ho¸ viÖc ®¨ng ký ®èi víi ®Êt ®ai vµ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, hîp lý ho¸ - c¸c thñ tôc ®¨ng ký, lµm râ vµ ®Èy nhanh c¸c thñ tôc cÊp quyÒn sö dông ®Êt®a vµ nhµ cöa. KhuyÕn khÝch nh©n d©n ®¨ng ký b»ng c¸ch lo¹i bá nh÷ng biÖn ph¸p tµi chÝnh nÆng nÒ ®èi víi viÖc ®¨ng ký ®Êt vµ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng - tøc lµ møc lÖ phÝ vµ thuÕ v­ît qu¸ 25% gi¸ trÞ tµi s¶n. Qui ®Þnh c¸c thñ tôc râ rµng, ®¬n gi¶n vµ hîp lý ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vµ kiÖn tông nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông, thËm chÝ trong c¶ nh÷ng tr­êng hîp tµi liÖu cÇn thiÕt kh«ng cã. - VÒ c¸c chÝnh s¸ch c«ng nghÖ: KhuyÕn khÝch c¸c hîp ®ång thuª, mua hoÆc b¸n tr¶ gãp, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNVVN cã ®­îc m¸y mãc thiÕt bÞ míi hoÆc c¶i tiÕn n©ng cÊp m¸y mãc thiÕtbÞ. HiÖn nay vÉn tån t¹i nh÷ng trë ng¹i c¨n b¶n c¸c DNVVN tiÕp cËn víi c«ng nghÖ míi. Nh÷ng biÖn ph¸p d­íi ®©y cã thÓ sÏ lo¹i bá nh÷ng trë ng¹i nµy vµ thóc ®Èy c¸ch tiÕp cËn víi c«ng nghÖ míi cña DNVVN ë ViÖt Nam. C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc gia nhËp thÞ tr­êng theo h­íng cµng ®¬n gi¶n cµng tèt c¸c thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh hiÖu qu¶ vµ hîp lý nh­ ®· ®­îc kiÕn nghÞ ë trªn cho phÐp cã nhiÒu doanh nghiÖp h¬n, ®Æc biÖt lµ DNVVN gia nhËp thÞ tr­êng. §iÒu nµy sÏ t¨ng søc c¹nh tranh vµ ®©y lµ kh¶ n¨ng lín nhÊt thóc ®Èy m¹nh mÏ ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam bao gåm c¶ c¸c DNVVN t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNVVN cã kü n¨ng ®Çu t­ c¸i tiÕn liªn tôc c«ng nghÖ míi, t¹o ®iÒu kiÖn cho quÜ hç trî ®Ó cung cÊp th«ng tin vµ ®µo t¹o cho nh÷ng nhµ qu¶n lý, c¸n bé kü thuËt vµ nh©n viªn cña DNVVN. Bªn c¹nh ®ã chÝnh phñ còng cÊp t¨ng thêi h¹n ®­îc xÐt miÔn gi¶m thuÕ cho c¸c dù ¸n ®æi míi c«ng nghÖ. VÒ l©u dµi cÇn cã c¸c ch­¬ng tr×nh trî gióp chi phÝ cho c¸c DNVVN cã dù ¸n kh¶ thi vÒ ®æi míi c«ng nghÖ tiªn tiÕn. §èi víi hç trî ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho DNVVN: cÇn xóc tiÕn, hç trî liªn kÕt c¸c DNVVN víi c¸c viÖn kinh tÕ, c¸c tr­êng ®¹i häc trong vµ ngoµi n­íc nh»m ®µo t¹o nh÷ng nhµ qu¶n lý giái vµ c«ng nh©n cã tr×nh ®é tay nghÒ cao. ChÝnh phñ cÇn tÝch cùc ®Çu t­, më réng c¸c trung t©m ®µo t¹o ®éi ngò qu¶n lý vµ ng­êi lao ®éng cã sù liªn kÕt chÆt chÏ víi c¸c tr­êng ®¹i häc vµ c¸c DNVVN ë n­íc ta. VÒ l©u dµi cÇn ph¶i c¶i tæ l¹i hÖ thèng gi¸o dôc s½n cã nh»m môc ®Ých ®µo t¹o, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh tham gia vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. e. §æi míi c¶i c¸ch c¸c thñ tôc hµnh chÝnh. Theo quan niÖm cña nÒn hµnh chÝnh ph¸t triÓn, c¸c dÞch vô hµnh chÝnh mµ c¬ quan chøc n¨ng thùc hiÖn chÝnh lµ c¸c dÞch vô c«ng mµ ng­êi d©n, c¸c doanh nghiÖp ®ãng thuÕ ®Ó nu«i c¸c c¬ quan nµy thùc hiÖn, hoµn toµn kh«ng cã nghÜa xin - cho. Tr­íc m¾t cÇn tiÕp tôc thùc hiÖn nh÷ng ®æi míi quyÕt liÖt trong nh÷ng lÜnh vùc sau: - §¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh theo ®óng c¸c qui ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 02/2000 ngµy 3/2/2000 cña chÝnh phñ vÒ ®¨ng ký kinh doanh. Ng­êi d©n ®­îc lµm nh÷ng g× mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm. Nhµ n­íc c«ng bè nh÷ng ngµnh nghÒ cÊm kinh doanh, nh÷ng ngµnh nghÒ kinh doanh cã ®iÒu kiÖn, nh÷ng ngµnh nghÒ cÇn cã vèn ph¸p ®Þnh, ngoµi nh÷ng ngµnh nghÒ ®ã, ng­êi d©n cã quyÒn chñ ®éng ®¨ng ký kinh doanh. Theo ®Þnh h­íng cña Nhµ n­íc, ng­êi d©n lùa chän ngµnh nghÒ kinh doanh, qui m« s¶n xuÊt, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ l·i lç... doanh nghiÖp chØ cÇn ®¨ng ký kinh doanh víi thñ tôc ®¬n gi¶n, gi¶m bít kh¸ nhiÒu thêi gian, c«ng søc, kÓ c¶ tiÒn b¹c cho viÖc thµnh lËp doanh nghiÖp. C¬ quan ®¨ng ký kinh doanh x¸c nhËn tÝnh hîp lÖ cña hå s¬ ®¨ng ký, ng­êi nhËn ®¨ng ký chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng g× m×nh ®· khai b¸o; c¸c c¬ quan chøc n¨ng sÏ kiÓm tra viÖc tu©n thñ ph¸p luËt trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp. TiÕp tôc ®Èy m¹nh c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh. Ph¶i lµm cho mäi c«ng chøc nhËn thøc ®Çy ®ñ r»ng hä lµ nh÷ng ng­êi do d©n, do doanh nghiÖp ®ãng thuÕ ®Ó nu«i. Chøc tr¸ch cña hä lµ phôc vô cho d©n, phôc vô cho doanh nghiÖp chø kh«ng ph¶i lµ phôc vô cÊp trªn, hä thi hµnh c«ng vô chÝnh lµ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc ®­îc ph¸p luËt giao coh vµ hä chØ ®­îc lµm nh÷ng g× mµ ph¸p luËt cho phÐp. Nh÷ng hµnh vi cöa quyÒn, h¹ch dÞch, s¸ch nhiÔu cña c«ng chøc ®èi víi doanh nghiÖp ph¶i ®­îc trõng trÞ nghiªm kh¾c. f. §èi víi c¸c ho¹t ®éng thanh tra. §©y lµ lÜnh vùc ®ang g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n phiÒn hµ, lµm n¶n lßng c¸c doanh nh©n. Doanh nghiÖp cho biÕt ®ang g©y phiÒn hµ, khã kh¨n cho doanh nghiÖp lµ 4 lùc l­îng: c¶nh s¸t kinh tÕ, qu¶n lý thÞ tr­êng, c¸n bé thuÕ vµ h¶i quan. Hä cã thÓ ®Õn doanh nghiÖp bÊt kú vµo thêi gian nµo, buéc gi¸m ®èc doanh nghiÖp ph¶i tiÕp ng­êi h¹ch s¸t ®ñ ®iÒu, doanh nghiÖp kh«ng thÓ c­ìng l¹i vµ phÇn sai sãt, khuyÕt ®iÓm bao giê còng thuéc vÒ doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng tá ra biÕt ®iÒu víi c¸c lùc l­îng nµy; viÖc nhËn hèi lé cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®· lµm gi¶m lßng tin cña c¸c doanh nghiÖp ®èi víi sù qu¶n lý cña c¸c c¬ quan nµy. ChÝnh phñ ®· cã NghÞ ®Þnh sè 61 ngµy 15/8/1998 qui ®Þnh kh¸ chÆt chÏ vÒ c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn theo ®óng chøc n¨ng, ®óng thÈm quyÒn vµ tu©n thñ c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt. LuËt doanh nghiÖp còng qui ®Þnh râ: viÖc thanh tra vÒ tµi chÝnh ®­îc thùc hiÖn kh«ng qu¸ 1 lÇn trong 1 n¨m ®èi víi mét doanh nghiÖp, thêi h¹n thanh tra kh«ng qu¸ 30 ngµy khi thanh tra, ph¶i cã quyÕt ®Þnh; kÕt thóc ph¶i cã biªn b¶n kÕt luËn. C«ng chøc lîi dông thanh tra ®Ó h¹ch s¸ch doanh nghiÖp th× ph¶i xö lý, nÕu g©y thiÖt h¹i th× ph¶i båi th­êng cho doanh nghiÖp . Kh¾c phôc t×nh tr¹ng sö ho¸ c¸c quan hÖ d©n sù. C¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt khi xö lý c¸c vô doanh nh©n vi ph¹m ph¸p luËt, cÇn ph¶i tÝnh toµn diÖn, hiÓu râ nh÷ng khã kh¨n mµ doanh nghiÖp gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng nh­ bÊt cËp cña hÖ thèng ph¸p luËt hiÖn hµnh mµ xö lý ®óng ng­êi ®óng téi, cã lý cã t×nh, kh«ng nªn mét chiÒu h×nh sù ho¸ c¸c quan hÖ d©n sù. Trong lóc t×nh tr¹ng l¹m dông quyÒn lùc ®ang lµ phæ biÕn th× kh¾c phôc viÖc h×nh sù ho¸ c¸c quan hÖ d©n sù lµ viÖc cÇn thiÕt gãp phÇn lÊy l¹i niÒm tin cña doanh nh©n ®èi víi nÒn hµnh chÝnh Nhµ n­íc. RÊt cÇn tæ chøc l¹i më réng thÈm quyÒn xÐt xö vµ n©ng cao n¨ng lùc cña tßa ¸n hµnh chÝnh ®Ó xö lý c¸c khÈu hiÖu cña doanh nghiÖp ®èi víi c¸c quyÕt ®Þnh kh«ng ®óng ph¸p luËt. g. Hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« kh¸c. + Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp. §Ó ph¸t huy kh¶ n¨ng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DNVVN ph¸t triÓn m¹nh mÏ, æn ®Þnh vµ ®óng h­íng. CÇn chó ý mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n sau ®©y: Thø nhÊt: cã chÝnh s¸ch ­u ®·i hîp lý vµ c«ng b»ng ®èi víi mäi h×nh thøc doanh nghiÖp thuéc mäi thêi kú kinh tÕ. Thø hai: cã chÝnh s¸ch trî gi¸ xuÊt khÈu cho c¸c DNVVN ®Ó æn ®Þnh s¶n xuÊt trong thêi gian ®Çu t×m kiÕm th©m nhËp thÞ tr­êng m¬Ý. Thø ba, chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc cÇn ®¶m b¶o tÝnh hîp lý t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNVVN gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng trong n­íc, thay thÕ nhËp khÈu, tiÕn tíi xuÊt khÈu. §Æc biÖt kh«ng ®Ó c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®éc quyÒn bãp mÐo thÞ tr­êng trong n­íc nh­ hiÖn nay. Kiªn quyÕt ®Èy m¹nh c«ng t¸c chèng bu«n lËu, nhËp lËu, chèng hµng gi¶, hµng nh¸i nh·n hiÖu, mÉu m·. Thø t­, chÝnh phñ cÇn tÝch cùc vµ hç trî mét phÇn kinh phÝ tµi trî trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c v­ên ­¬m doanh nghiÖp chuyªn ngµnh vµ kü thuËt nh»m cung cÊp cho c¸c DNVVN c¬ së h¹ tÇng, quy ®Þnh nhiÖ vô khi khëi sù vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng kinh doanh cho c¸c DNVVN. Tr­íc hÕt cÇn x©y dùng thÝ ®iÓm ë mét vµi thµnh phè lín (Hµ Néi, Thµnh phè HCM) vµ dÇn dÇn tiÕn hµnh më réng, dµn tr¶i trªn ph¹m vi c¶ n­íc. Thø n¨m, khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc hîp t¸c trong lÜnh vùc xuÊt khÈu gi÷a c¸c DNVVN trong n­íc vµ c¸c DNVVN trong c¸c n­íc trong khu vùc APEC, ASEAN vµ c¸c khu vùc kh¸c trªn thÕ giíi, hç trî chi phÝ trong viÖc tham dù c¸c héi chî th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi. + Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ. Thø nhÊt tranh sù trïng lËp vÒ thuÕ, c¸c v¨n b¶n vÒ thuÕ cÇn ph¶i râ rµng, nhÊt qu¸n vµ æn ®Þnh gi¶i quyÕt sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô thuÕ gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Thø hai, nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ cÇn ph¶i nh»m vµo c¸c tiªu thøc nh­: theo qui m« doanh nghiÖp, theo ngµnh nghÒ, theo vïng, theo qu¸ tr×nh tæ chøc kinh doanh, theo sù t¸c ®éng tíi viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi (sö dông nhiÒu lao ®éng n÷, thu hót c¸c ®èi t­îng chÝnh s¸ch...). Nh­ vËy sù ­u ®·i vÒ thuÕ hoµn toµn kh«ng ®­îc x¸c ®Þnh theo thµnh phÇn kinh tÕ vµ theo nguån gèc ®Çu t­. Thø ba, cã chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thu nhËp (cã thÓ miÔn thuÕ) cho c¸c ng©n hµng khi cho c¸c DNVVN vay vèn, cho phÐp lËp quÜ dù phßng rñi ro trÝch tõ lîi nhuËn thu ®­îc do ®­îc ­u ®·i vÒ thuÕ mang l¹i. Thø t­, ¸p dông chÆt chÏ hiÖu qu¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë c¸c doanh nghiÖp ®· ®¨ng ký thµnh lËp, bæ sung thªm ®èi t­îng chÞu thuÕ. Thø n¨m, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh vÒ thuÕ. Cã chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ râ rµng ®Ó gi¶m bít phiÒn hµ vµ viÖc nép thuÕ ë nh÷ng ngµnh nghÒ, lÜnh vùc ­u tiªn ®èi víi DNVVN thèng nhÊt mét biÓu thøc. + Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®Çu t­. VÒ khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn, Nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ban ®Çu: ®­êng, ®iÖn, cÊp tho¸t n­íc... ®Æc biÖt lµ hç trî ®Çu t­ vµo thiÕt bÞ c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i mµ c¸c DNVVN do h¹n chÕ vÒ vèn kh«ng thÓ ®Çu t­. + Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thÞ tr­êng. T¹o cho c¸c DNVVN mét thÞ tr­êng tiªu thô v÷ng ch¾c. Bªn c¹nh cuéc vËn ®éng "ng­êi ViÖt Nam dïng hµng ViÖt Nam", nhµ n­íc víi t­ c¸ch ng­êi tiªu dïng cÇn khuyÕn khÝch c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp Nhµ n­íc ph¶i ­u tiªn tiªu dïng hµng ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã cÇn triÓn khai m¹nh mÏ viÖc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng quèc tÕ b»ng biÖn ph¸p ngo¹i giao, cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng cho c¸c doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp më réng thÞ tr­êng hµng ho¸ ViÖt Nam ra thÕ giíi. MÆt kh¸c Nhµ n­íc còng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNVVN tham gia vµo c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®Çu t­ b»ng nguån vèn ng©n sa chs. T¨ng c­êng mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a DNL vµ DNVVN võa cã t¸c ®éng b¶o ®¶m thÞ tr­êng, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm võa t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó chuyÓn giao c«ng nghÖ, kü n¨ng qu¶n lý tõ DNL sang c¸c DNVVN. h. T¨ng c­êng sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp ViÖt Nam. + ThiÕt lËp c¬ quan qu¶n lý DNVVN. §Ó t¨ng c­êng sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña DNVVN tr­íc hÕt ph¶i thiÕt lËp c¬ quan qu¶n lý DNVVN. Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý võa lµ s¶n phÈm cña c¬ chÕ qu¶n lý võa lµ c«ng cô ®Ó thùc hiÖn c¬ chÕ, do vËy nã cÇn ®­îc h×nh thµnh mét c¸ch ®ång bé vµ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn cña DNVVN. Trong t×nh h×nh hiÖn nay, n­íc ta ®· cã chñ tr­¬ng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn DNVVN v× vËy cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp Uû ban Nhµ n­íc vÒ DNVVN, ®ã lµ c¬ quan ®Çu mèi gióp chÝnh phñ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn DNVVN. Uû ban Nhµ n­íc vÒ DNVVN cã nhiÖm vô phèi hîp víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng kh¸c ®Ó: Nghiªn cøu ho¹ch ®Þnh ph¸t triÓn DNVVN Tham m­u cho chÝnh phñ thiÕt lËp hÖ thèng hç trî DNVVN vÒ tÝn dông, t­ vÊn dÞch vô, cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, kü thuËt - c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o. Tham gia vµo ch­¬ng tr×nh x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt ®Ó thóc ®Èy vµ hç trî sù ph¸t triÓn cña DNVVN Tham gia vµo ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn DNVVN. + ThiÕt lËp hÖ thèng tæ chøc c¸c c¬ quan hç trî ph¸t triÓn. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ khã kh¨n cña c¸c DNVVN ë n­íc ta, chñ yÕu lµ vÊn ®Ò thiÕu vèn, thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, c«ng nghÖ kü thuËt, t×nh tr¹ng c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm, thiÕu nguyªn liÖu.... Nh÷ng khã kh¨n ®ã ®· lµm h¹nchÕ nguyªn liÖu trong sù ph¸t triÓn cña c¸c DNVVN, k×m h·m sù t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ thu nhËp, k×m h·m sù c¹nh tranh vµ tån t¹i l©u dµi cña doanh nghiÖp. Do ®ã viÖc thiÕt lËp hÖ thèng tæ chøc c¸c c¬ quan hç trî ph¸t triÓn DNVVN chÝnh lµ nh»m th¸o gì khã kh¨n cho doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn. HÖ thèng c¸c c¬ quan hç trî bao gåm: hÖ thèng tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông, ng©n hµng hÖ thèng tæ chøc ®µo t¹o, hÖ thèng tæ chøc t­ vÊn - dÞch vô - cung cÊp th«ng tin, hÖ thèng tæ chøc hç trî ®æi míi c«ng nghÖ, hÖ thèng tæ chøc nghiªn cøu øng dông kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi. Bªn c¹nh ®ã, thiÕt lËp hÖ thèng tæ chøc ®¹i diÖn cho c¸c DNVVN. §ã lµ mét tæ chøc x· héi cña ng­êi chñ, ho¹t ®éng v× môc tiªu chung cña c¸c chñ doanh nghiÖp nh­ng kh«ng ®­îc tr¸i víi ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc. Tæ chøc nµy ra ®êi vµ ho¹t ®éng ph¶i ®­îc Nhµ n­íc chÊp nhËn vµ ho¹t ®éng trªn tinh thÇn tù nguyÖn. ThiÕt lËp c¸c tæ chøc theo ngµnh, nghÒ vµ quèc gia phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn cña n­íc ta. Cã thÓ tõng b­íc thö nghiªm ë ngµnh dÖt - may mÆc, ngµnh s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng. Tãm l¹i t¨ng c­êng qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña DNVVN tr­íc hÕt lµ nh»m b¶o vÖ cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ho¹t ®éng c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶ theo ph¸p luËt. §¶m b¶o c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ ®Çu ra cho s¶n xuÊt nh»m thóc ®Èy viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ thu nhËp, khuyÕn khÝch ®Çu t­. i. Häc hái kinh nghiÖm ph¸t triÓn vµ qu¶n lý DNVVN cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi. ë hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi, dï lµ n­íc ph¸t triÓn còng nh­ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ng­êi ta dµnh sù chó ý vµ gióp ®ì ®Æc biÖt cho khu vùc c¸c DNVVN. Khu vùc nµy ®­îc ®¸nh gi¸ lµ nh÷ng h¹t nh©n cña nh÷ng ho¹t ®éng c«ng nghiÖp cã tÝnh chÊt ®æi míi vµ ®ãng vai trß quan träng trong mét c¬ cÊu n¨ng ®éng. ChÝnh v× vËy chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p cña Nhµ n­íc ®Òu nh»m vµo thóc ®Èy qu¸ tr×nh ra ®êi nh÷ng m« h×nh míi n¨ng ®éng, thÝch øng mét c¸ch nhanh nhÊt, tèt nhÊt trong m«i tr­êng c¹nh tranh cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi. §ång thêi hç trî mét c¸ch tÝch cùc trªn c¸c ph­¬ng diÖn kh¸c nhau ®Ón DNVVN ph¸t triÓn t¹o nªn sù phån vinh cña ®Êt n­íc. Bªn c¹nh c¸c gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn DNVVN nãi trªn chóng ta cÇn tham kh¶o vµ häc hái kinh nghiÖm ph¸t triÓn vµ qu¶n lý DNVVN cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc vÒ kh¶ n¨ng tæ chøc vµ qu¶n lý; vÒ viÖc ho¹ch ®Þnh, x©y dùng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn, x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ ng¾n h¹n... Môc lôc