Đề tài Quản lý và sử dụng nguồn vốn tài trợ của WB cho Dự án TCNT tại Sở Giao dịch III - Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam

oanh nghiÖp t­ nh©n, c¸ thÓ, hé gia ®×nh lµm s¶n xuÊt kinh doanh t¹i n«ng th«n nh­ng môc tiªu cña dù ¸n lµ cho vay trung dµi h¹n. Theo qui ®Þnh cña WB c¸c kho¶n cho vay thuéc quÜ MLF ®­îc phÐp cho vay ng¾n h¹n vµ c¸c kho¶n cho vay thuéc quÜ RDF ®­îc khuyÕn nghÞ lµ cho vay trung dµi h¹n (tèi thiÓu 70% lµ cho vay trung dµi h¹n/tæng d­ nî cho vay tõ RDF). Tuy nhiªn thùc tr¹ng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n hiÖn nay t¹i ViÖt Nam cho thÊy c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, hé gia ®×nh, c¸ thÓ ®Òu ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh mét c¸ch manh món vµ ph©n t¸n, chñ yÕu vµo ngµnh trång trät vµ ch¨n nu«i, s¶n xuÊt theo mïa vô, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt thñ c«ng hoÆc b¸n tù ®éng. V× vËy nhu cÇu vèn cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh phÇn lín lµ vèn ng¾n h¹n, qui m« nhá. ViÖc sö dông vèn trung dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn chiÒu s©u trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp n«ng th«n ë n­íc ta cßn h¹n chÕ, v× vËy nhu cÇu vay vèn trung dµi h¹n cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ nhá bÐ. Ngoµi ra nh÷ng ho¹t ®éng kh«ng trùc tiÕp phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n, ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng, ®Çu t­ vµo ®Êt ®ai vµ nh÷ng ho¹t ®éng cã t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i tr­êng, nh÷ng tiÓu dù ¸n n»m trong khu vùc néi thµnh cña c¸c thµnh phè Hµ Néi, H¶i Phßng, §µ N½ng, Thµnh phè Hå ChÝ Minh kh«ng ®­îc xem lµ hîp lÖ ®Ó ®­îc vay vèn tõ dù ¸n. Tuy nhiªn ®©y l¹i lµ nh÷ng ®èi t­îng, khu vùc cã nhu cÇu vèn lín nªn viÖc triÓn khai gi¶i ng©n vèn dù ¸n trung dµi h¹n trë nªn khã kh¨n h¬n. Thø hai, dù ¸n muèn th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch ®Ó t¨ng c­êng n¨ng lùc cho c¸c PFI, t¨ng kh¶ n¨ng tiÕp cËn tµi chÝnh cho ng­êi nghÌo n«ng th«n, ph¸t triÓn bÒn v÷ng nh­ng l¹i lång ghÐp môc tiªu x· héi lµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, b¶o vÖ m«i tr­êng, trong khi c¬ chÕ thùc hiÖn dù ¸n lµ c¬ chÕ tÝn dông theo thÞ tr­êng. §©y lµ khã kh¨n lín khi triÓn khai dù ¸n khi mµ viÖc gi¶i ng©n cña c¸c PFI ®Õn ng­êi vay cuèi cïng ngoµi viÖc ¸p dông c¸c ®iÒu kiÖn vay, l·i suÊt vay, thñ tôc vay theo thÞ tr­êng cßn ph¶i ®¶m b¶o t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, tu©n thñ qui ®Þnh vÒ m«i tr­êng, trong khi ng­êi vay cã thÓ vay ë bÊt k× ng©n hµng nµo mµ kh«ng cÇn thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn trªn. VÊn ®Ò nµy g©y khã kh¨n cho viÖc gi¶i ng©n vèn dù ¸n khi mµ dù ¸n kh«ng cã mét c¬ chÕ nµo hç trî vÒ mÆt tµi chÝnh cho ng­êi vay cuèi cïng ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu x· héi nãi trªn. ChÝnh v× vËy dù ¸n kh«ng t¹o ra ®­îc sù kh¸c biÖt nµo hÊp dÉn ng­êi vay ®Ó vay vèn tõ dù ¸n. Thø ba, chi phÝ ®µo t¹o thÊp, chØ thùc hiÖn trong thêi gian triÓn khai dù ¸n (3 n¨m). Kinh phÝ ®µo t¹o ph©n bæ cho c¸c tæ chøc tham gia dù ¸n thÊp: SGDIII 640.000USD; NH§T 202.000USD, NHNo 1.233.000, PFI b×nh qu©n 100.000USD. Kinh phÝ ®µo t¹o ®­îc thùc hiÖn mét lÇn, kh«ng ®­îc vay quay vßng, thêi gian ®µo t¹o chØ thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh triÓn khai dù ¸n lµ ba n¨m. V× vËy víi møc kinh phÝ vµ thêi gian ®µo t¹o nh­ vËy kh«ng thÓ n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé mét c¸ch bµi b¶n vµ ®ång ®Òu, dÉn ®Õn kh¶ n¨ng cã thÓ kh«ng theo kÞp tèc ®é më réng m¹ng l­íi vµ t¨ng tr­ëng nhanh chãng ë mét sè PFI. §iÒu nµy sÏ t¹o ra rñi ro lµ chÊt l­îng tÝn dông gi¶m ®i vµ nî xÊu t¨ng lªn, ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh triÓn khai dù ¸n. Thø t­, ch­a cã c¬ chÕ hç trî c¸c PFI ®¹t c¸c chØ tiªu theo qui ®Þnh cña WB. HiÖn nay theo qui ®Þnh cña WB, khi tham gia dù ¸n, c¸c PFI ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chÝ lùa chän cña WB bao gåm: TÝnh hîp ph¸p, Kh¶ n¨ng thanh to¸n, Kh¶ n¨ng thanh kho¶n, Kh¶ n¨ng sinh lêi, ChÊt l­îng vµ n¨ng lùc cña ®éi ngò nh©n viªn. NÕu c¸c PFI kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chÝ trªn th× cã thÓ x©y dùng kÕ ho¹ch t¹m thêi vµ x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn thÓ chÕ. KÕ ho¹ch nµy ph¶i ®­îc NH§T vµ WB th«ng qua. Trong thêi gian 3 n¨m tham gia dù ¸n buéc c¸c PFI ph¶i ®¹t ®­îc c¸c chØ sè trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn thÓ chÕ (IDP) cña WB ®Ò ra. Trªn thùc tÕ, viÖc hç trî c¸c PFI ®Ó ®¹t ®­îc c¸c tiªu chÝ theo yªu cÇu cña WB tõ phÝa dù ¸n rÊt Ýt, míi chØ dõng l¹i ë viÖc cho vay vèn c¸c PFI theo møc l·i suÊt ­u ®·i, thêi h¹n chñ yÕu lµ trung dµi h¹n ®Ó c¬ cÊu l¹i B¶ng tæng kÕt tµi s¶n vµ cho vay ®µo t¹o c¸n bé. Ngoµi ra kh«ng cã thªm sù hç trî nµo kh¸c gióp c¸c PFI ®¹t ®­îc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn thÓ chÕ. 2.3.2.2. H¹n chÕ trong c«ng t¸c tæ chøc vµ triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n Thø nhÊt, Ban qu¶n lý dù ¸n ch­a gi¸m s¸t th­êng xuyªn, ®Çy ®ñ viÖc sö dông vèn vay. SGDIII lµ ®¬n vÞ b¸n bu«n thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm tra t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kiÓm so¸t sau viÖc sö dông vèn vay cña c¸c PFI. Tuy nhiªn do khèi l­îng tiÓu dù ¸n lín (351,334 tiÓu dù ¸n), ®Þa bµn réng (60 tØnh, thµnh phè trªn c¶ n­íc) nªn SGDIII kh«ng thÓ tiÕn hµnh gi¸m s¸t c¸c tiÓu dù ¸n mét c¸ch kÞp thêi v× vËy kh«ng ®¶m b¶o ®­îc c¸c tiÓu dù ¸n sö dông vèn vay ®óng môc ®Ých. Theo yªu cÇu cña WB, hµng th¸ng cÇn cã nh÷ng ®ît kiÓm tra, gi¸m s¸t t¹i c¸c PFIs vµ ng­êi vay cuèi cïng nh­ng thùc tÕ viÖc cö ®oµn ®i kiÓm tra, gi¸m s¸t t¹i c¸c PFI còng nh­ c¸c ®Þa ph­¬ng ®­îc tæ chøc mçi quý mét lÇn vµ mçi lÇn ®i chØ kÐo dµi kho¶ng 7-15 ngµy, nªn diÖn kiÓm tra kh«ng réng. H¹n chÕ nµy ®· g©y ra nh÷ng ngÇn ng¹i tõ c¸c nhµ tµi trî khi hä vµo ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña dù ¸n. Thø hai, Ng©n hµng Nhµ n­íc ch­a cã c¬ chÕ trÝch lËp dù phßng rñi ro cho ho¹t ®éng b¸n bu«n tÝn dông. HiÖn nay Ng©n hµng nhµ n­íc míi chØ qui ®Þnh c¬ chÕ trÝch lËp dù phßng rñi ro ho¹t ®éng ng©n hµng b¸n lÎ (trong ®ã cã trÝch dù phßng chung 15% trªn tæng d­ nî tÝn dông) nh­ng ch­a x©y dùng c¬ chÕ trÝch lËp dù phßng rñi ro cho ho¹t ®éng b¸n bu«n tÝn dông th«ng qua c¸c PFI. Theo qui ®Þnh cña dù ¸n TCNT, SGDIII hoµn toµn chÞu rñi ro khi cho vay c¸c PFI, tuy nhiªn ®Õn nay vÉn ch­a cã c¬ chÕ cô thÓ trÝch lËp dù phßng rñi ro cho ho¹t ®éng b¸n bu«n ®iÒu ®ã g©y khã kh¨n cho SGDIII trong tr­êng hîp c¸c PFI gÆp rñi ro trong kinh doanh vµ kh«ng tr¶ ®­îc nî. Thø ba, nÒn t¶ng cña c¸c PFI vÒ chÊt l­îng c¸n bé, tr×nh ®é c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý, hÖ thèng ®¸nh gi¸ kiÓm tra gi¸m s¸t ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng ®ång ®Òu. §iÒu nµy g©y khã kh¨n cho SGDIII trong qu¸ tr×nh thu thËp th«ng tin tµi chÝnh cña c¸c PFI vµ kiÓm tra gi¸m s¸t ng­êi vay cuèi cïng th«ng qua hÖ th«ng th«ng tin b¸o c¸o. Theo qui ®Þnh cña dù ¸n, SGDIII ph¶i x©y dùng hÖ thèng qu¶n lý th«ng tin (MIS) ®Ó c¸c PFI kÕt nèi vµo hÖ thèng nµy cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c PFI, cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ ng­êi vay cuèi cïng vµ c¸c sao kª chi tiªu cña hä. Tuy nhiªn do thùc tr¹ng nÒn t¶ng kh¶ n¨ng tµi chÝnh, tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c PFI kh«ng ®ång ®Òu v× vËy hiÖn nay SGDIII míi chØ x©y dùng ®­îc ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm qu¶n lý c¸c kho¶n vay cña c¸c PFI víi SGDIII vµ qu¶n lý c¸c sao kª chi tiªu cña ng­êi vay cuèi cïng vay PFI d­íi d¹ng Offline vµ SGDIII ph¶i thùc hiÖn thñ c«ng lµ nhËp c¸c d÷ liÖu tõ file giÊy do c¸c PFI göi ®Õn. Toµn bé c¸c sè liÖu b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c PFI hiÖn nay t¹i SGDIII ®ang thùc hiÖn thñ c«ng trªn Excel trªn c¬ së c¸c c©n ®èi b»ng b¶n giÊy cña c¸c PFI göi ®Õn. §iÒu nµy lµm cho c¸c th«ng tin b¸o c¸o kh«ng ®­îc cËp nhËt kÞp thêi, g©y khã kh¨n cho viÖc triÓn khai c¸c môc tiªu cña dù ¸n, bªn c¹nh ®ã SGDIII còng mÊt nhiÒu thêi gian vµ nh©n lùc ®Ó thu thËp vµ lËp c¸c b¸o c¸o cña dù ¸n. Thø t­, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng cña c¸c tiÓu dù ¸n cßn h¹n chÕ. HiÖn nay nhËn thøc chung vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng trong ho¹t ®éng ng©n hµng ch­a cã tiÒn lÖ, kh«ng nhÊt qu¸n vµ kh«ng râ rµng dÉn tíi qu¸ tr×nh thùc thi vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng cña c¸c tiÓu dù ¸n ch­a ®Çy ®ñ, ch­a mang tÝnh hÖ thèng mµ chØ cã mét bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ m«i tr­êng n»m t¹i cÊp vÜ m« SGD III (BQLDA), cßn t¹i c¸c PFI th× kh«ng cã bé phËn riªng theo dâi mµ c¸n bé tÝn dông kiªm nhiÖm lu«n vai trß nµy. 2.3.3. Nguyªn nh©n 2.3.3.1. Nguyªn nh©n chñ quan Nguån nh©n lùc h¹n chÕ Sè PFI tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2009 lµ 25 PFIs tham gia Dù ¸n TCNT I, II & III. Sè PFIs tiÒm n¨ng ®ang tiÕp nhËn vµ thô lý hå s¬ xin tham gia Dù ¸n lµ 08 PFIs. Víi khèi l­îng c«ng viÖc nh­ vËy, theo quy ®Þnh t¹i Sæ Tay thÈm ®Þnh dù ¸n, ®Þnh biªn lao ®éng cña phßng Lùa chän PFIs ph¶i lµ 10 ng­êi, trong khi ®ã, tíi thêi ®iÓm hiÖn t¹i, Phßng chØ cã 6 ng­êi bao gåm 2 l·nh ®¹o phßng. T­¬ng tù phßng ThÈm ®Þnh ph¶i cÇn tõ 12 -14 c¸n bé nh­ng hiÖn t¹i chØ cã 7 ng­êi trong ®ã bao gåm c¶ 2 l·nh ®¹o phßng. Ph­¬ng thøc gi¶i ng©n c¸c dù ¸n th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p sao kª chi tiªu (SOE) mµ thùc chÊt lµ mua l¹i c¸c kho¶n cho vay ®· gi¶i ng©n. §Ó ®¬n gi¶n thñ tôc, c¸c PFI chØ lùa chän mét danh môc dù ¸n ®· cho vay phï hîp víi tiªu chÝ cña dù ¸n råi xin båi hoµn vèn. Sè l­îng c¸n bé thÈm ®Þnh cßn thiÕu khiÕn c«ng t¸c kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chØ thÓ kiÓm tra ®­îc phÇn danh môc cho vay cã chÊt l­îng cao h¬n vµ ®· gi¶i ng©n cña PFI mµ th«i. H¬n n÷a víi sè l­îng kho¶n vay ngµy cµng t¨ng, ®Þa bµn cho vay rÊt lín (60 tØnh thµnh trªn c¶ n­íc) do ®ã tÇn suÊt vµ chÊt l­îng kiÓm tra, gi¸m s¸t ch­a ®¸p øng ®ñ nhu cÇu cña nhµ tµi trî. Cuèi cïng lµ c¸n bé m«i tr­êng thiÕu c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng nªn kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ kiÓm tra, gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ vÒ m«i tr­êng nh­ yªu cÇu cña WB. Quy tr×nh nghiÖp vô cho vay vèn dù ¸n ch­a hoµn chØnh §èi víi nh÷ng kho¶n cho vay d­íi møc tù ph¸n quyÕt cña c¸c PFI th× c¸c PFI ph¶i tù thÈm ®Þnh tiÓu dù ¸n vµ ®­îc toµn quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc cho vay mµ kh«ng ph¶i tham kh¶o ý kiÕn cña NH§T&PTVN hoÆc cña WB. Nh­ng víi nh÷ng kho¶n vay l¹i cã gi¸ trÞ lín trªn møc tù ph¸n quyÕt cña c¸c PFI th× ®Ó vay ®­îc vèn ph¶i cã sù chÊp thuËn cña NH §T&PTVN thËm chÝ cña IDA. Thùc tÕ quy tr×nh t¸i thÈm ®Þnh ®ang ®­îc x©y dùng nh­ng ch­a hoµn chØnh. §Æc biÖt Dù ¸n ®ßi hái c¸c tiÓu dù ¸n kh«ng ®­îc g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i tr­êng song thùc tÕ ng©n hµng ®ang gÆp khã kh¨n vÒ c¸n bé thÈm ®Þnh m«i tr­êng còng nh­ sù h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc ®¸nh gi¸ nh÷ng t¸c ®éng, x©y dùng c¸c tiªu chuÈn hîp lý ®èi víi c¸c tiÓu dù ¸n ®­îc coi lµ ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh m«i tr­êng. C¬ së vËt chÊt kü thuËt ch­a ®¸p øng ®ñ cho c«ng viÖc SGD III lµ chi nh¸nh duy nhÊt cña hÖ thèng ®Õn nay vÉn ph¶i ®ang ¸p dông cïng lóc hai hÖ thèng SIBS vµ IBS. Do vËy, chÕ ®é th«ng tin b¸o c¸o phôc vô qu¶n trÞ ®iÒu hµnh cßn nhiÒu bÊt cËp vµ ch­a kÞp thêi ®Ó phôc vô kinh doanh. Së còng ch­a hoµn thiÖn viÖc x©y dùng hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý (MIS) trong khu«n khæ c¸c dù ¸n ®Ó ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ c¬ së d÷ liÖu th«ng tin chÝnh x¸c vÒ c¸c PFI vµ ng­êi vay cuèi cïng. Bªn c¹nh ®ã, ng©n hµng th­êng ph¶i chÞu søc Ðp cña viÖc ®Èy nhanh tèc ®é gi¶i ng©n tõ c¸c dù ¸n còng nh­ tËp trung vµo viÖc x©y dùng c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh»m th¸o gì nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn, viÖc chuÈn bÞ tµi liÖu cho viÖc x©y dùng hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý t¹i Së mÊt rÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy dÉn ®Õn c¬ së vËt chÊt kü thuËt ch­a thÓ ®¸p øng ®ñ nh­ mong muèn vµ lµm gi¶m hiÖu qu¶ qu¶n lý, thùc hiÖn Dù ¸n. 2.3.3.2. Nguyªn nh©n kh¸ch quan Thø nhÊt lµ thÓ chÕ chÝnh s¸ch tµi trî cña WB cßn phøc t¹p ch­a hoµn toµn phï hîp víi ViÖt Nam. Víi Dù ¸n TCNT I, II vµ III ®ang thùc hiÖn, c¸c ®iÒu kiÖn tÝn dông ®­îc WB bæ sung ngµy cµng chÆt chÏ h¬n vµ khã kh¨n h¬n nh­: qui m« kho¶n vay bÞ giíi h¹n; ®èi t­îng cho vay chØ tËp trung vµo SXKD vµ dÞch vô trùc tiÕp phôc vô n«ng nghiÖp, n«ng th«n, kh«ng cho vay vèn l­u ®éng ®¬n thuÇn (vèn ng¾n h¹n), chØ cho vay vèn ®Çu t­ chiÒu s©u, ®Çu t­ míi t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, b¶o vÖ m«i tr­êng (vèn trung dµi h¹n)… g©y ra nhiÒu khã kh¨n trong triÓn khai dù ¸n. ChÝnh ®iÒu nµy còng h¹n chÕ phÇn nµo viÖc më réng ®Þa bµn cho vay, doanh sè gi¶i ng©n nguån vèn cña SGD III kh«ng t¨ng nhiÒu vµ nhanh nh­ mong muèn. Ch­a cã c¬ chÕ tµi chÝnh hç trî cho ng­êi vay cuèi cïng ®Ó thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn vÒ m«i tr­êng, vÒ x· héi. ChÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn thÓ chÕ còng nh­ c«ng t¸c ®µo t¹o cña c¸c PFI kh«ng nhiÒu nªn ch­a t¹o ®éng lùc lín cho c¸c PFI tham gia dù ¸n hoÆc ®èi víi c¸c PFI ®· tham gia dù ¸n ch­a cã sù thay ®æi m¹nh mÏ vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh vµ c«ng t¸c ®µo t¹o. Thø hai, Ng©n hµng Nhµ n­íc ch­a x©y dùng c¬ chÕ trÝch dù phßng rñi ro cho ho¹t ®éng b¸n bu«n tÝn dông th«ng qua c¸c PFI. §iÒu nµy lµm cho SGD III kh«ng thùc hiÖn trÝch lËp dù phßng rñi ro cho ho¹t ®éng b¸n bu«n. Khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng æn ®Þnh, l¹m ph¸t gia t¨ng nh­ hiÖn nay, c¸c PFI gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh cã kh¶ n¨ng kh«ng tr¶ ®­îc nî cho SGDIII vµ nh­ vËy SGDIII gÆp rñi ro v× kh«ng cã nguån dù phßng rñi ro ®Ó bï ®¾p vµ sÏ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn viÖc qu¶n lý triÓn khai dù ¸n lµm mÊt lßng tin ®èi víi ChÝnh phñ vµ víi nhµ tµi trî. Thø ba, c¬ së kü thuËt c«ng nghÖ ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu. ViÖc kÕt nèi m¹ng gi÷a SGD III vµ Héi së chÝnh cña c¸c PFI nh»m phôc vô cho c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng triÓn khai nguån vèn Dù ¸n ch­a thÓ thùc hiÖn. Yªu cÇu thu thËp d÷ liÖu vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng cho vay thùc tÕ, tøc thêi (online) tõ ngay c¸c ch­¬ng tr×nh ®ang vËn hµnh cña c¸c PFIs tµi chÝnh rÊt khã v× hÖ thèng tin häc cña c¸c PFIs tµi chÝnh rÊt kh¸c nhau, do vËy lµm cho qu¸ tr×nh triÓn khai kÕt nèi bÞ chËm l¹i. Dù ¸n TCNT víi thêi gian vay tr¶ nî rÊt dµi (tíi 25 n¨m) mµ kh«ng cã mét hÖ thèng ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm ®Ó qu¶n lý th× viÖc ph©n tÝch thùc hiÖn dù ¸n ch¾c ch¾n sÏ kh«ng ®­îc ®Çy ®ñ, s©u s¾c vµ toµn diÖn. Thø t­, nhËn thøc vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng cña c¸n bé ngµnh ng©n hµng nãi riªng vµ cña ng­êi d©n nãi chung kh«ng ®Çy ®ñ, thiÕu ®ång bé. ChÕ tµi xö ph¹t vÒ m«i tr­êng ch­a thùc sù ®i vµo cuéc sèng, ®Æc biÖt trong ho¹t ®éng ng©n hµng ch­a cã chÕ tµi nµo ®­îc ¸p dông (v× b¶n th©n luËt c¸c TCTD kh«ng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy) dÉn ®Õn viÖc chØ ®¹o, tæ chøc triÓn khai c¸c ho¹t ®éng vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Thø n¨m m«i tr­êng ph¸p lý cßn ch­a hoµn thiÖn. §Õn cuèi n¨m 2009, sè PFIs tµi chÝnh ®­îc lùa chän tham gia gi¶i ng©n nguån vèn Dù ¸n ®· lµ 25 vµ cã thÓ ®­îc xem ®· bao gåm nh÷ng PFIs tèt nhÊt hiÖn nay t¹i ViÖt Nam. Trong khi ®ã, ChÝnh phñ còng ch­a cã H­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 28/2005/N§ - CP vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quy m« nhá t¹i ViÖt Nam, do ®ã SGD III còng ch­a thÓ lùa chän ®­îc thªm c¸c tæ chøc vµo tham gia dù ¸n. Ngoµi ra NHNN còng ch­a qui ®Þnh c¬ chÕ trÝch dù phßng rñi ro cho ho¹t ®éng b¸n bu«n tÝn dông nªn SGDIII kh«ng thÓ trÝch lËp dù phßng rñi ro cho ho¹t ®éng tÝn dông cña m×nh, ®iÒu nµy g©y khã kh¨n lín vÒ tµi chÝnh cho SGDIII trong tr­êng hîp c¸c PFI kh«ng tr¶ ®­îc nî. Trong ch­¬ng nµy luËn v¨n ®· ®­a ra nh÷ng kh¸i qu¸t c¬ b¶n vµ t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông dù ¸n TCNT cña SGDIII NH§T&PTVN ®ång thêi LuËn v¨n còng ®· nªu ra thùc tr¹ng cña dù ¸n TCNT sau ®ã ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý dù ¸n th«ng qua c¸c tiªu thøc ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng tõ ®ã t×m ra ®­îc c¸c h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n ®Ó ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p trong ch­¬ng 3. Ch­¬ng 3 GI¶I PH¸P NH»M T¡NG C¦êNG QU¶N Lý Vµ Sö DôNG NGUåN VèN TµI TRî CñA WB CHO Dù ¸N TCNT T¹I Së GIAO DÞCH III TRONG THêI GIAN TíI 3.1. §ÞNH H¦íNG CñA §¶NG Vµ NHµ N¦íC VÒ THU HóT ODA TRONG THêI GIAN TíI 3.1.1. §Þnh h­íng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ thu hót vèn ODA §¶ng vµ Nhµ n­íc ViÖt Nam chñ tr­¬ng huy ®éng mäi nguån lùc trong vµ ngoµi n­íc ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Ngµy 29/12/2006, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ra QuyÕt ®Þnh 290/2006/Q§-TTg phª duyÖt ®Ò ¸n “§Þnh h­íng thu hót vµ sö dông nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc thêi kú 2006 - 2010”. §Ò ¸n cã môc tiªu ®Ò ra chiÕn l­îc vµ c¸c biÖn ph¸p thu hót, ph©n bæ, qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lùc quan träng nµy, gãp phÇn thùc hiÖn th¾ng lîi KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 5 n¨m 2006-2010. Nhu cÇu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn: §Ó thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña KÕ ho¹ch 5 n¨m 2006 - 2010 vµ ®¶m b¶o tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ b×nh qu©n 7,5-8%/n¨m, cÇn huy ®éng tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi kho¶ng 2.200 ngh×n tû ®ång (theo gi¸ n¨m 2005), t­¬ng ®­¬ng gÇn 140 tû USD (theo gi¸ hiÖn hµnh lµ 160 tû USD), trong ®ã 65% huy ®éng tõ c¸c nguån vèn trong n­íc vµ 35% tõ c¸c nguån vèn ngoµi n­íc. Trong c¬ cÊu nguån vèn ®Çu t­ huy ®éng tõ bªn ngoµi, vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi (FDI) vµ vèn ODA cã vÞ trÝ quan träng. Nhu cÇu vÒ vèn ODA: §Ó ®¸p øng nhu cÇu nguån vèn ®Çu t­ huy ®éng tõ bªn ngoµi, trong 5 n¨m 2006 - 2010 cÇn thùc hiÖn ®­îc kho¶ng 11 tû USD vèn ODA. §Ó thùc hiÖn ®­îc nguån vèn ODA nªu trªn, cÇn ph¶i cã vèn ODA cam kÕt kho¶ng 19 - 21 tû USD. Trong ®ã Nhµ n­íc ta x¸c ®Þnh ®Þnh h­íng ­u tiªn thu hót vµ sö dông ODA tr­íc hÕt vµo (1)Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n (bao gåm n«ng nghiÖp, thuû lîi, l©m nghiÖp, thuû s¶n) kÕt hîp xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo: ­u tiªn thu hót vµ sö dông ODA ®Ó thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n nh»m t¨ng n¨ng suÊt n«ng nghiÖp; ph¸t triÓn h¹ tÇng n«ng th«n quy m« nhá thiÕt yÕu cho ng­êi nghÌo; ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh thuû lîi kÕt hîp phßng chèng, gi¶m nhÑ thiªn tai; t¨ng c­êng qu¶n lý tµi nguyªn rõng vµ c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn kh¸c mét c¸ch bÒn v÷ng; t¹o viÖc lµm kÕt hîp víi xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo; t¨ng c­êng n¨ng lùc c¸n bé qu¶n lý c¸c cÊp, nhÊt lµ ë cÊp huyÖn, x· vµ th«n b¶n; TiÕp ®Õn lµ (2) X©y dùng h¹ tÇng kinh tÕ ®ång bé theo h­íng hiÖn ®¹i (3) X©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng x· héi; (4) M«i tr­êng vµ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn T¨ng c­êng n¨ng lùc thÓ chÕ vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc; (5)chuyÓn giao c«ng nghÖ, n©ng cao n¨ng lùc nghiªn cøu vµ triÓn khai viÖc lµm vµ an sinh x· héi. C¸c gi¶i ph¸p ®­îc ChÝnh phñ ®Æt ra bao gåm: (1) Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ: B¶o ®¶m tÝnh ®ång bé, nhÊt qu¸n, râ rµng, minh b¹ch, ®¬n gi¶n vµ dÔ thùc hiÖn cña hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan ®Õn qu¶n lý vµ sö dông ODA. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh trong n­íc ®èi víi ODA; t¨ng c­êng viÖc theo dâi vµ ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n ODA; (2) Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc: Hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc cña c¸c c¬ quan ®Çu mèi vÒ qu¶n lý vµ sö dông ODA ë c¸c cÊp, ®Æc biÖt lµ Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cña c¸c tØnh vµ thµnh phè nh»m thùc hiÖn nhiÖm vô gióp uû ban nh©n d©n c¸c cÊp thÈm ®Þnh ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. Hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c Ban qu¶n lý ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA; (3) Gi¶i ph¸p vÒ t¨ng c­êng n¨ng lùc thu hót vµ sö dông ODA: N©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt cña l·nh ®¹o vµ c¸n bé qu¶n lý vµ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ë c¸c cÊp vÒ chÝnh s¸ch, quy tr×nh vµ thñ tôc ODA cña ViÖt Nam còng nh­ cña nhµ tµi trî; n©ng cao n¨ng lùc chuÈn bÞ ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA; t¨ng c­êng n¨ng lùc cho c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n theo h­íng chuyªn nghiÖp vµ bÒn v÷ng. (4) Gi¶i ph¸p vÒ c«ng khai, minh b¹ch: X©y dùng hÖ thèng c¸c tiªu chÝ ®Ó lµm c¬ së lùa chän c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®­a vµo Danh môc yªu cÇu tµi trî theo quy ®Þnh hiÖn hµnh; xem xÐt viÖc më réng h¬n diÖn thô h­ëng ODA ®èi víi c¸c ®èi t­îng ngoµi khu vùc nhµ n­íc ®Ó thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n phôc vô c¸c lîi Ých c«ng céng trªn c¬ së tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p liªn quan tíi thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ODA; (5) Gi¶i ph¸p vÒ th«ng tin, tuyªn truyÒn: C¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, c¬ quan chñ qu¶n vµ ®¬n vÞ thô h­ëng ODA cã tr¸ch nhiÖm theo thÈm quyÒn cung cÊp ®Çy ®ñ vµ x¸c thùc th«ng tin vÒ viÖc tiÕp cËn vµ sö dông vèn ODA cho c¸c c¬ quan d©n cö, c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng khi cã yªu cÇu, gãp phÇn gi¶i tr×nh vµ ®Þnh h­íng c«ng luËn vÒ nguån lùc nµy;...(6) Gi¶i ph¸p vÒ t¨ng c­êng quan hÖ ®èi t¸c víi c¸c nhµ tµi trî: C¶i tiÕn chÊt l­îng ®èi tho¹i gi÷a ChÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî; ph¸t huy vai trß lµm chñ vµ n©ng cao tÝnh chñ ®éng cña c¸c Bé, ngµnh vµ c¸c ®Þa ph­¬ng trong viÖc vËn ®éng ODA ®èi víi c¸c nhµ tµi trî; thóc ®Èy c¸c nhµ tµi trî cïng lµm viÖc víi nhau trªn c¬ së lîi Ých chung víi môc ®Ých hîp lý ho¸, hµi hoµ quy tr×nh thñ tôc nh»m gi¶m chi phÝ giao dÞch vµ n©ng cao hiÖu qu¶ viÖn trî;... Theo th«ng lÖ tµi trî quèc tÕ, mét n­íc ®ang ph¸t triÓn cã møc thu nhËp trung b×nh (GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t trªn 1000 USD) sÏ Ýt ®­îc h­ëng vèn ODA cã ®iÒu kiÖn ­u ®·i cao. Theo kÕ ho¹ch ph¸t triÓn KT - XH 5 n¨m 2006 - 2010, ®Õn n¨m 2010 GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña ViÖt Nam ®¹t 1050 USD. Do vËy, tû träng nguån vèn ODA cã ®iÒu kiÖn ­u ®·i cao trong tæng vèn ODA thêi kú sau n¨m 2010 sÏ gi¶m xuèng, ®ång thêi vèn vay ODA cã ®iÒu kiÖn gÇn víi ®iÒu kiÖn vèn vay th­¬ng m¹i cã thÓ sÏ t¨ng lªn. Trong thêi kú 2006 - 2010 cÇn triÓn khai c«ng t¸c nghiªn cøu viÖc sö dông c¸c kho¶n vay míi cã ®iÒu kiÖn kÐm ­u ®·i h¬n tõ nguån Ng©n hµng T¸i thiÕt vµ Ph¸t triÓn quèc tÕ (IBRD) thuéc nhãm Ng©n hµng thÕ giíi (WB), nguån tÝn dông th«ng th­êng (OCR) cña Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB), nguån tµi trî chÝnh thøc kh¸c (OOF) cña NhËt B¶n, nguån vèn vay cã b¶o l·nh 3 (PS3) cña Ph¸p, vay ph¸t triÓn cña §øc nh»m chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng nguån vèn nµy táng thêi kú sau n¨m 2010 nh­ më réng c¸c ®èi t­îng thô h­ëng ODA kÓ c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n, ®iÒu chØnh h­íng sö dông vèn ODA, tËp trung chñ yÕu cho c¸c lÜnh vùc ­u tiªn cã kh¶ n¨ng thu håi vèn nhanh vµ b¶o ®¶m tr¶ nî vèn vay mét c¸ch bÒn v÷ng. 3.1.2. §Þnh h­íng cña ngµnh ng©n hµng vÒ thu hót vèn cho Dù ¸n TCNT VÒ quan ®iÓm cña ngµnh Ng©n hµng, khi chuyÓn giao Dù ¸n TCNT I tõ NHNN sang NH§T&PTVN vµ thµnh lËp SGD III, Ban l·nh ®¹o NHNN còng nh­ NH §T&PTVN ®· mong muèn SGD III trë thµnh mét ng©n hµng b¸n bu«n c¸c dù ¸n ODA vµ c¸c nguån vèn quèc tÕ. Trong chiÕn l­îc kinh doanh dµi h¹n cña m×nh, NH§T&PTVN coi viÖc më réng quan hÖ ®èi ngo¹i vµ hîp t¸c quèc tÕ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tiÒn tÖ, c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi lµ tiÒn ®Ò cho tiÕn tr×nh héi nhËp ng©n hµng víi khu vùc vµ quèc tÕ. Thu hót c¸c dù ¸n ODA do c¸c tæ chøc quèc tÕ tµi trî lµ c¬ héi ®Ó ng©n hµng n©ng cao uy tÝn vµ më réng quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ. Nh­ vËy, ®Þnh h­íng cña ngµnh Ng©n hµng vÒ qu¶n lý c¸c nguån vèn lµ rÊt râ rµng: t¨ng c­êng huy ®éng c¸c dù ¸n ODA vµ c¸c nguån vèn ®­îc tµi trî bëi c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn gãp phÇn quan träng cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Êt n­íc. VÒ phÝa SGD III lu«n phÊn ®Êu n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô ®­îc giao. Trªn c¬ së NghÞ quyÕt cña Héi ®ång qu¶n trÞ NH§T&PTVN, ®Þnh h­íng vµ chØ ®¹o cô thÓ cña Tæng Gi¸m ®èc, víi nhËn thøc lµ mét trong nh÷ng chi nh¸nh lín cña vïng kinh tÕ träng ®iÓm, SGDIII x¸c ®Þnh ®Þnh h­íng ho¹t ®éng trong nh÷ng n¨m tíi sÏ lµ: - TiÕp tôc lµm tèt vai trß ng©n hµng cho vay l¹i Dù ¸n TCNT I, II vµ III - Chñ ®éng, tÝch cùc vµ n©ng cao hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng ng©n hµng ®¹i lý uû th¸c nh»m thu hót, gi÷ v÷ng vµ t¨ng thÞ phÇn ®­îc giao lµm ®Çu mèi cho c¸c dù ¸n ODA - N©ng cao chÊt l­îng dÞch vô cña ng©n hµng - TiÕp tôc æn ®Þnh, cñng cè c«ng t¸c tæ chøc, bæ sung vµ ®µo t¹o c¸n bé - Nghiªn cøu vµ nhanh chãng triÓn khai mét c¸ch v÷ng ch¾c vµ bµi b¶n c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng th­¬ng m¹i, cung cÊp c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng th­¬ng m¹i hiÖn ®¹i phï hîp theo th«ng lÖ vµ tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ cña Ng©n hµng §T&PT ViÖt Nam. X¸c ®Þnh ®­îc tÇm quan träng cña dù ¸n TCNT, môc tiªu cña SGDIII lµ: - T¨ng c­êng x©y dùng dù ¸n ODA thu hót c¸c nguån vèn ®­îc tµi trî. - §¶m b¶o sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn. - §¶m b¶o an toµn, h¹n chÕ rñi ro trong qu¸ tr×nh sö dông c¸c nguån vèn dù ¸n ®­îc tµi trî. - §¶m b¶o kh¶ n¨ng sinh lêi vµ tÝnh bÒn v÷ng cho dù ¸n. - Thùc hiÖn phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c nhµ tµi trî vµ Ban chØ ®¹o liªn ngµnh trong viÖc qu¶n lý. §©y kh«ng chØ lµ môc tiªu tr­íc m¾t mµ cßn lµ môc tiªu l©u dµi cña SGDIII trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh. Nh­ vËy, viÖc t¨ng c­êng qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn tµi trî cña WB cho Dù ¸n TCNT t¹i SGDIII NH§T&PTVN lµ phï hîp víi ®Þnh h­íng cña Nhµ n­íc vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn chung cña ngµnh. 3.2. C¸C GI¶I PH¸P CHñ YÕU NH»M T¡NG C¦êNG QU¶N Lý Vµ Sö DôNG NGUåN VèN TµI TRî CñA WB CHO Dù ¸N TCNT T¹I SGDIII NH§T&PTVN Trªn c¬ së nh÷ng nguyªn nh©n h¹n chÕ trong ho¹t ®éng qu¶n lý Dù ¸n TCNT; kÕt hîp víi ®Þnh h­íng cña nhµ n­íc còng nh­ ngµnh ng©n hµng trong viÖc t¨ng c­êng huy ®éng nguån vèn ODA vµ môc tiªu ph¸t triÓn ho¹t ®éng nµy cña SGDIII Ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam, t¸c gi¶ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh­ sau: 3.2.1. Gi¶i ph¸p nh»m thu hót vèn ODA cña WB vµo ViÖt Nam 3.2.1.1. æn ®Þnh nÒn kinh tÕ, chÝnh trÞ gi÷ v÷ng an ninh quèc gia Mét trong nh÷ng nh©n tè khi ph©n tÝch m«i tr­êng ho¹t ®éng cña tæ chøc xin vay ®ã lµ yÕu tè chÝnh trÞ vµ x· héi. LiÖu t×nh h×nh chÝnh trÞ ë khu vùc tæ chøc xin vay cã æn ®Þnh kh«ng? Bëi nÕu khu vùc ®ã kh«ng ®¶m b¶o an ninh, trËt tù, an toµn x· héi kÐm, tÖ n¹n x· héi nhiÒu th× nhu cÇu vay vèn ë khu vùc ®ã sÏ h¹n chÕ, chÊt l­îng tÝn dông cña tæ chøc vay vèn ®ã sÏ kh«ng cao vµ do ®ã, rñi ro cña nã lµ rÊt lín. Thªm vµo ®ã, ho¹t ®éng trong mét m«i tr­êng kh«ng æn ®Þnh th× rñi ro ph¶i ®ãng cöa hay ngõng ho¹t ®éng cña tæ chøc xin vay (do cã chiÕn tranh, bao ®éng hay bÞ trém c¾p...) còng cã thÓ x¶y ra vµ ®iÒu nµy còng lµ mét trë ng¹i cho tæ chøc khi cã nhu cÇu vay vèn. Do vËy, vÊn ®Ò ®Çu tiªn mµ ChÝnh phñ ph¶i thùc hiÖn ®ã lµ æn ®Þnh nÒn kinh tÕ vµ gi÷ v÷ng an ninh quèc gia. §©y chÝnh lµ m«i tr­êng thuËn lîi c¬ b¶n ®Ó c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi ®­îc tiÕn hµnh liªn tôc. ChØ khi nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng vµ æn ®Þnh, kh«ng cã sù thay ®æi bÊt th­êng vÒ gi¸ c¶, kh«ng cã bÊt æn vÒ chÝnh trÞ th× míi t¹o t©m lý yªn t©m cho c¸c nhµ ®Çu t­. §Æc biÖt, chÝnh phñ cÇn cã c¸c biÖn ph¸p, c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ ë khu vùc n«ng th«n nh­: gi¶m thuÕ, më réng quan hÖ ®èi ngo¹i nh»m t×m kiÕm, t¹o thÞ tr­êng ®Çu ra cho c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n, cã chÝnh s¸ch trî gi¸ cho ng­êi d©n. NÒn kinh tÕ lµ mét hÖ thèng bao gåm nhiÒu ho¹t ®éng kinh tÕ cã liªn quan biÖn chøng, rµng buéc lÉn nhau. BÊt kú sù biÕn ®éng cña ho¹t ®éng kinh tÕ nµo còng ¶nh h­ëng ®Õn viÖc s¶n xuÊt kinh doanh. H¬n n÷a, ho¹t ®éng cña c¸c NHTM cã thÓ ®­îc coi lµ chiÕc cÇu nèi gi÷a c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ. V× vËy sù bÊt æn, t¨ng tr­ëng hay suy tho¸i cña nÒn kinh tÕ sÏ t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng tÝn dông. Mét m«i tr­êng kinh tÕ lµnh m¹nh, c¸c chñ thÓ kinh tÕ sÏ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc më réng, nhu cÇu vèn cña c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ t¨ng lªn, quy m« tÝn dông sÏ t¨ng c¶ ë ng©n hµng ®i vay vµ ng©n hµng cho vay. Ng­îc l¹i, khi nÒn kinh tÕ cã nh÷ng biÕn ®éng khã l­êng hay ®ang trong t×nh tr¹ng suy tho¸i, cÇu ®Çu t­ cña nÒn kinh tÕ sÏ gi¶m xuèng vµ do ®ã quy m« tÝn dông cña c¸c ng©n hµng ®Òu gi¶m xuèng. ChÝnh phñ còng cÇn t¹o ra nh÷ng ch­¬ng tr×nh vµ chÝnh s¸ch ®Æc thï h­íng tíi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá khu vùc t­ nh©n, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ vµo nh÷ng dù ¸n cã kh¶ n¨ng t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cao, vÝ dô nh­: c¸c chÝnh s¸ch gi¶m ®Õn møc tèi thiÓu cÊp giÊy phÐp vµ ®¨ng ký ho¹t ®éng kinh doanh, cã c¸c biÖn ph¸p chèng l¹i c¸c s¶n phÈm nhËp lËu, ­u ®·i vÒ thuÕ hay c¸c ®iÒu kiÖn vay vèn. Thªm vµo ®ã, ChÝnh phñ cÇn ­u tiªn h¬n n÷a trong viÖc chi ng©n s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng khu vùc n«ng th«n nh­: x©y dùng ®­êng x¸, cÇu cèng, hÖ thèng thuû lîi t­íi tiªu n­íc, n©ng cÊp trang thiÕt bÞ cho hÖ thèng y tÕ vµ gi¸o dôc. Mét c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn kh«ng chØ lµ m«i tr­êng thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ng­êi d©n vµ cña doanh nghiÖp mµ nã cßn t¸c ®éng nhiÒu ®Õn quyÕt ®Þnh cho vay cña c¸c PFIs tµi chÝnh tham gia. 3.2.1.2. Xóc tiÕn ho¹t ®éng ®Çu t­ víi c¸c nhµ tµi trî ChÝnh phñ cã vai trß quyÕt ®Þnh trong c¸c mèi quan hÖ víi c¸c nhµ tµi trî. ViÖc ph¸t triÓn vµ më réng quan hÖ víi c¸c nhµ tµi trî sÏ cã ¶nh h­ëng lín tíi chÊt l­îng vµ khèi l­îng tµi trî tõ c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ. ChÝnh phñ cÇn xóc tiÕn m¹nh mÏ c¸c ho¹t ®éng ngo¹i giao víi c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ ®Ó t¨ng l­îng vèn cam kÕt dµnh cho ViÖt Nam. CÇn ñng hé m¹nh mÏ c¸c ch­¬ng tr×nh vËn ®éng vèn cho c¸c dù ¸n tÝn dông cña ngµnh Ng©n hµng, chØ ®¹o c¸c bé ngµnh phèi hîp chÆt chÏ víi NHNN vµ Ng©n hµng cho vay trong viÖc chuÈn bÞ, x©y dùng vµ triÓn khai c¸c dù ¸n tÝn dông cña ngµnh. ChÝnh phñ còng cÇn më réng ®Þnh h­íng viÖc qu¶n lý vµ sö dông vèn tµi trî cho c¸c dù ¸n trùc tiÕp sinh lêi vµ cho vay theo c¬ chÕ th­¬ng m¹i nh­ c¸c Dù ¸n TCNT. ViÖc nµy rÊt quan träng v× nã ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tr¶ nî cña ®Êt n­íc vÒ l©u dµi. 3.2.1.3. Hoµn thiÖn khung ph¸p lý vÒ qu¶n lý vµ sö dông ODA Hoµn thiÖn khung ph¸p lý m« h×nh qu¶n lý vèn ODA qua Ng©n hµng b¸n bu«n HiÖn nay t¹i ViÖt nam chØ cã dù ¸n TCNT lµ dù ¸n duy nhÊt ®­îc gi¶i ng©n qua hÖ thèng ng©n hµng vµ kÕt qu¶ cuèi cïng c¶ hai dù ¸n TCNT ®Òu ®­îc ®¸nh gi¸ lµ thµnh c«ng nhÊt, b»ng chøng lµ nî qu¸ h¹n b»ng 0. Cã thÓ lý gi¶i ®iÒu nµy lµ nguån vèn dù ¸n ®­îc giao cho ng©n hµng qu¶n lý, t¸ch biÖt ng­êi qu¶n lý vèn vµ ng­êi sö dông vèn. Ngoµi ra ng©n hµng lµ ®¬n vÞ cã chuyªn m«n nghiÖp vô, cã kinh nghiÖm, cã m¹ng l­íi ho¹t ®éng réng kh¾p c¶ n­íc nªn viÖc qu¶n lý vèn dù ¸n an toµn vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cao. ChÝnh phñ cÇn xem xÐt ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ hiÖu qu¶ qu¶n lý vèn dù ¸n TCNT th«ng qua SGDIII NH§T&PTVN ®Ó duy tr× vµ nh©n réng m« h×nh nµy ®èi víi c¸c dù ¸n ODA kh¸c nh­ c¸c dù ¸n ®iÖn, cÊp n­íc, n­íc s¹ch n«ng th«n... tõ ®ã xem xÐt ®Ó thµnh lËp ng©n hµng b¸n bu«n nguån vèn ODA. H¬n thÕ n÷a ChÝnh phñ cÇn sím nghiªn cøu x©y dùng ban hµnh qui ®Þnh vÒ qu¶n lý vèn ODA th«ng qua ng©n hµng b¸n bu«n nh»m t¨ng hiÖu qu¶ qu¶n lý vèn ODA gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Hoµn thiÖn c¬ chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh vi m« ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 28/2005/N§ - CP vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quy m« nhá t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn ®Õn nay vÉn ch­a cã c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn do vËy ch­a cã nhiÒu c¸c tæ chøc tµi chÝnh vi m« ®­îc thµnh lËp nªn SGDIII còng ch­a thÓ lùa chän ®­îc thªm c¸c tæ chøc nµy vµo tham gia dù ¸n ®Ó ®Èy nhanh tèc ®é gi¶i ng©n dù ¸n TCNT. 3.2.2. N©ng cao chÊt l­îng qu¶n lý c¸c néi dung chÝnh cña dù ¸n TCNT §Ó dù ¸n TCNT ®­îc triÓn khai thµnh c«ng, SGDIII cÇn tõng b­íc n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lý trªn tõng m¶ng c«ng viÖc tõ c«ng t¸c lùa chän c¸c PFIs tµi chÝnh tham gia dù ¸n; ThÈm ®Þnh dù ¸n; §µo t¹o; C«ng nghÖ th«ng tin ®Õn c«ng t¸c m«i tr­êng. Quy tô l¹i, ho¹t ®éng qu¶n lý sö dông c¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n: - Con ng­êi (Bao gåm c¶ c¸n bé nh©n viªn SGD3 vµ chuyªn gia t­ vÊn) - C¬ së vËt chÊt kü thuËt - Quy tr×nh nghiÖp vô - HÖ thèng th«ng tin ChÝnh v× vËy, c¸c gi¶i ph¸p ®Æt ra chÝnh lµ n©ng cao chÊt l­îng c¸c ®iÒu kiÖn trªn qua c¸c néi dung c¬ b¶n sau: 3.2.2.1 §Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé cã phÈm chÊt vµ cã n¨ng lùc Khi thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n tÝn dông b¸n bu«n, c¸c nhµ tµi trî ®Æc biÖt quan t©m tíi sè l­îng vµ chÊt l­îng cña ®éi ngò c¸n bé. Hä cho r»ng n¨ng lùc thÓ chÕ céng víi ®éi ngò c¸n bé cã n¨ng lùc lµ ch×a khãa cho sù thµnh c«ng cña dù ¸n. Mét trong nh÷ng kh©u yÕu kÐm hiÖn nay cña hÇu hÕt c¸c Ban QLDA ®ã lµ n¨ng lùc cña ®éi ngò c¸n bé lµm Dù ¸n yÕu c¶ vÒ tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n, lÉn nghiÖp vô dù ¸n, nhÊt lµ c¸c nghiÖp vô dù ¸n ODA nh­: nghiÖp vô vÒ ®Êu thÇu, mua s¾m, kÕ to¸n gi¶i ng©n, sö dông dÞch vô chuyªn gia t­ vÊn, m«i tr­êng, kiÓm tra, gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ dù ¸n, v.v. .; Bªn c¹nh ®ã lµ tr×nh ®é ngo¹i ng÷ bao gåm ngo¹i ng÷ th«ng dông (ng«n ng÷ chung cña c¸c ch­¬ng tr×nh/ Dù ¸n ODA), lÉn ngo¹i ng÷ chuyªn ngµnh cña ®éi ngò lµm dù ¸n cßn nhiÒu h¹n chÕ ch­a ®¸p øng ®­îc lé tr×nh triÓn khai c¸c dù ¸n ODA...; Nguyªn nh©n chÝnh lµ do c«ng t¸c ®µo nghiÖp vô chuyªn m«n liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh t¸c nghiÖp c¸c phÇn viÖc cô thÓ cña c¸c ch­¬ng tr×nh/ dù ¸n ODA l©u nay vÉn ch­a ®­îc c¸c C¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ODA còng nh­ Ng©n hµng §T&PTVN coi träng. H¬n n÷a, vÊn ®Ò ®µo t¹o vÉn cßn mang nÆng tÝnh h×nh thøc, ch¾p v¸, thiÕu ®ång bé, thiÕu qui ho¹ch...vµ phæ biÕn hiÖn nay vÉn lµ th«ng qua c¸c kho¸ tËp huÊn, héi th¶o, to¹ ®µm ng¾n ngµy do c¸c nhµ tµi trî phèi hîp víi c¸c Chñ dù ¸n tæ chøc trong khu«n khæ c¸c dù ¸n ODA, nªn ch­a trang bÞ ®­îc mét kiÕn thøc tæng hîp hay nh·n quan chung vÒ c¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn mét dù ¸n ODA cho c¸c c¸n bé lµm dù ¸n. Trong khi ®ã c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA th­êng cã ph¹m vi ¶nh h­ëng lín, t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ trong n­íc ®ßi hái c¸n bé lµm dù ¸n ph¶i cã kiÕn thøc tæng hîp “vÜ m«” lÉn kiÕn thøc t¸c nghiÖp “vi m«” míi ®¶m nhËn ®­îc. Do ®ã, khi sè c¸n bé lµm dù ¸n trùc tiÕp ®i vµo vËn hµnh, lóc ®ã míi ph¸t sinh hµng lo¹t vÊn ®Ò ®ßi hái ph¶i nghiªn cøu l¹i c¸c néi dung cña dù ¸n theo kiÓu: võa lµm, võa häc, võa nghiªn cøu, thiÕu ®©u bæ sung ®Êy,... mÊt rÊt nhiÒu thêi gian, vµ g©y chËm trÔ cho qu¸ tr×nh triÓn khai c¸c ch­¬ng tr×nh/ dù ¸n ODA. MÆc dï, ®Õn nay ®· trªn 10 n¨m ViÖt nam tiÕp nhËn vµ triÓn khai hµng tr¨m ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA, víi sè vèn lªn ®Õn hµng chôc tû USD, nh­ng ®Õn nay vÉn ch­a cã mét Trung t©m ®µo t¹o chuyªn ngµnh nµo vÒ ODA, còng nh­ ch­a cã mét tµi liÖu tæng hîp nµo vÒ ODA ®Ó gióp mäi ng­êi tra cøu. §©y lµ mét thùc tÕ hÕt søc bøc xóc cÇn gi¶i quyÕt ®Ó t¹o c¬ héi thuËn lîi cho hµng ngµn c¸n bé hiÖn ®ang trùc tiÕp lµm viÖc t¹i c¸c ch­¬ng tr×nh/ dù ¸n ODA nhÊt lµ c¸c dù ¸n triÓn khai ë c¸c ®Þa ph­¬ng cã thªm ®iÒu kiÖn vµ c¬ héi thuËn lîi tham gia vµo c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o cã tÝnh chÊt bµi b¶n, qui m«, vµ dµi h¹n h¬n. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu nµy ph¶i x©y dùng vµ triÓn khai mét ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn s©u, cã ®Þnh h­íng ®Ó cã ®­îc ®éi ngò c¸n bé cã chÊt l­îng, qua ®ã hç trî cho c¸c PFIs tµi chÝnh tham gia vµ hç trî ng­êi vay cuèi cïng. Tr­íc m¾t, khi ch­a cã Trung t©m ®µo t¹o c¸c nghiÖp vô chuyªn m«n vÒ ODA, th× SGD III cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­: thuª gi¶ng viªn tõ c¸c Häc viÖn, Tr­êng ®¹i häc, kÕt hîp víi c¸c chuyªn gia trong vµ ngoµi n­íc vÒ ODA hiÖn ®ang c«ng t¸c t¹i c¸c dù ¸n ODA..v.v...tiÕn hµnh tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o chuyªn ngµnh vÒ ODA cho toµn bé c¸c c¸n bé ®ang trùc tiÕp lµm viÖc t¹i SGD III. Tr­íc hÕt lµ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé ph©n tÝch tµi chÝnh vµ c¸c chuyªn gia vÒ tµi trî dù ¸n, chuyªn gia vÒ quan hÖ ®èi ngo¹i, ®µo t¹o gi¶ng viªn vÒ tµi trî doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ tµi chÝnh vi m«. §éi ngò nµy sÏ ®¶m nhËn hai nhiÖm vô chiÕn l­îc lµ: Tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c dù ¸n b¸n bu«n tÝn dông; TriÓn khai c¸c khãa ®µo t¹o cho khu vùc t­ nh©n vµ hç trî c¸c PFIs tµi chÝnh vi m«. Ph­¬ng ¸n tèt nhÊt lµ båi d­ìng ngo¹i ng÷ sau ®ã göi c¸n bé tham dù c¸c khãa ®µo t¹o ë n­íc ngoµi. TiÕp ®Õn lµ viÖc tuyÓn chän c¸n bé nghiÖp vô ph¶i thùc sù cã n¨ng lùc chuyªn m«n vµ tr×nh ®é, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc, cã n¨ng lùc tù häc, tù nghiªn cøu. Cã thÓ tiÕn hµnh ®µo t¹o, båi d­ìng chuyªn s©u nghiÖp vô thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng, lùa chän PFIs cho c¸c c¸n bé. Tõ ®ã tõng b­íc tiªu chuÈn ho¸ c¸n bé trªn c¬ së n¨ng lùc, tr×nh ®é chuyªn m«n, phÈm chÊt ®¹o ®øc ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ho¹t ®éng kinh doanh. Trong chiÕn l­îc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, SGDIII còng nªn xem xÐt ®æi míi, c¶i tiÕn chÕ ®é l­¬ng, th­ëng cho nh©n viªn, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy, ph¸t triÓn kh¶ n¨ng s¸ng t¹o vµ tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc. 3.2.2.2. N©ng cao c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho ng©n hµng C¸c nh©n viªn vµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña ng©n hµng lµ nh÷ng h×nh ¶nh ®Çu tiªn t¸c ®éng ®Õn kh¸ch hµng vµ c¸c nhµ tµi trî. Do ®ã, ngoµi viÖc n©ng cao chÊt l­îng c¸n bé, SGDIII cÇn quan t©m tíi viÖc bæ sung trang bÞ c¬ së vËt chÊt kü thuËt. Së cÇn tiÕp tôc hoµn thµnh phÇn mÒm lËp SOE (Sao kª chi tiªu) vµ qu¶n lý dù ¸n ®ång bé t¹i c¸c PFI t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc cËp nhËt sè liÖu b¸o c¸o thèng kª chÝnh x¸c vµ nhanh chãng ®ång thêi ph¸t triÓn vµ øng dông hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý hiÖn ®¹i trong ho¹t ®éng ng©n hµng (MIS). 3.2.2.3. Hoµn thiÖn quy tr×nh nghiÖp vô HiÖn t¹i NH§T&PTVN ®· nghiªn cøu vµ ®­a vµo triÓn khai hÖ thèng chÊm ®iÓm tÝn dông cho c¸c PFIs. Do ®ã, bªn c¹nh c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ PFI ®· thèng nhÊt víi WB, SGDIII cã thÓ tham kh¶o kÕt qu¶ chÊm ®iÓm cña HÖ thèng nµy ®Ó bæ sung c¬ së lùa chän c¸c ng©n hµng tham gia dù ¸n, gi¸m s¸t, qu¶n lý vµ ®Ò xuÊt ®iÒu chØnh h¹n møc tÝn dông cho c¸c PFI. Ngoµi ra, SGDIII cÇn ph¶i hoµn thiÖn Sæ tay lùa chän PFIs, Sæ tay ThÈm ®Þnh vµ c¬ chÕ ph©n cÊp uû quyÒn ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ c¬ së cho qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh ng­êi vay cuèi cïng vµ c¸c tiÓu dù ¸n trong vµ v­ît møc ph¸n quyÕt. Së còng cÇn t¨ng c­êng kiÓm tra, gi¸m s¸t c¸c PFI theo ®Þnh kú 3 lÇn/quý vÒ tÝnh tu©n thñ trong qu¶n lý vµ sö dông c¸c nguån vèn c¸c Quü cña Dù ¸n TCNT I vµ II ®­îc quy ®Þnh trong Sæ tay chÝnh s¸ch Quü ph¸t triÓn n«ng th«n I vµ II, Sæ tay qu¶n lý tµi chÝnh vµ gi¶i ng©n. 3.2.3. X©y dùng chiÕn l­îc b¸n bu«n dù ¸n TCNT t¹i SGD III Tæ chøc vµ c¬ cÊu l¹i SGDIII NH§T&PTVN ®Ó thµnh lËp nªn ng©n hµng b¸n bu«n ODA chuyªn nghiÖp ®Ó kh«ng chØ b¸n bu«n nguån vèn dù ¸n TCNT mµ cßn thùc hiÖn nhiÖm vô b¸n bu«n c¸c nguån vèn tÝn dông ODA, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý tæng thÓ ®èi víi nguån vèn ODA. ViÖc gi¶i ng©n vèn dù ¸n qua ng©n hµng b¸n bu«n sÏ t¹o ra kªnh dÉn vèn chñ lùc tµi trî cho n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n t¹i ViÖt Nam. MÆt kh¸c khi cã c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tham gia vµo qu¸ tr×nh triÓn khai còng nh­ qu¶n lý dù ¸n ODA nãi chung vµ hiÖn nay lµ dù ¸n TCNT th× vÊn ®Ò gi¶i ng©n vèn dù ¸n, sö dông vèn, hoµn vèn... sÏ ®­îc gi¶i quyÕt kÞp thêi h¬n, tèt h¬n bëi c¸c chÕ tµi tÝn dông. §iÒu nµy t¹o s©n ch¬i b×nh ®¼ng vµ c¬ héi tiÕp cËn nguån vèn ODA cho céng ®ång c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh t¹i ViÖt Nam vµ ng­êi vay cuèi cïng. Víi vai trß lµ c¬ quan chñ qu¶n c¸c Dù ¸n ODA vµ lµ ng©n hµng b¸n bu«n, SGD III-NH§T&PTVN ®ang cã lîi thÕ lµ ®· cã s½n mét bé m¸y kinh doanh ho¹t ®éng ng©n hµng b¸n bu«n kh¸ hiÖu qu¶, b­íc ®Çu lµm chñ vµ vËn hµnh thµnh c«ng c¬ chÕ b¸n bu«n tÝn dông. Lîi thÕ thø hai lµ ®· t¹o ®­îc uy tÝn nhÊt ®Þnh khi triÓn khai thµnh c«ng c¸c Dù ¸n TCNT cña WB. NÕu më réng kinh doanh ng©n hµng b¸n bu«n th× SGD III - NH§T&PTVN cã thÓ c¶i thiÖn ®¸ng kÓ kh¶ n¨ng sinh lêi cña m×nh v× ®©y lµ lo¹i h×nh kinh doanh sinh lêi cao vµ rÊt bÒn v÷ng. Do vËy SGD III-NH§T&PTVN ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc ho¹t ®éng cña m×nh víi c¸c néi dung chñ yÕu nh­ lµ: Thø nhÊt, nhanh chãng cñng cè vµ n©ng cao n¨ng lùc thÓ chÕ ®Ó ®ñ ®iÒu kiÖn ®ãng vai trß lµ ng©n hµng b¸n bu«n (theo chuÈn mùc cña WB) kh«ng chØ ®èi víi Dù ¸n TCNT mµ cßn víi c¸c dù ¸n kh¸c trong thêi gian tíi. V× c¸c dù ¸n chØ ®­îc phª duyÖt víi ®iÒu kiÖn n¨ng lùc tµi chÝnh cña ng©n hµng b¸n bu«n lµ lµnh m¹nh vµ chØ lùa chän c¸c PFIs tµi chÝnh cã n¨ng lùc tµi chÝnh lµnh m¹nh. §èi víi c¸c PFI tham gia dù ¸n còng ph¶i nghiªm tóc triÓn khai c¸c IDP ®Ó trë thµnh c¸c PFI lµnh m¹nh. C¸c biÖn ph¸p chñ yÕu cÇn thùc hiÖn lµ më réng c¬ së vèn tù cã, th¾t chÆt kiÓm so¸t chÊt l­îng tÝn dông, t¨ng c­êng c¸c c¬ chÕ kiÓm so¸t rñi ro vµ thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o lín vµ chuyªn s©u. Bªn c¹nh ®ã, khi x©y dùng c¸c dù ¸n, SGD III cÇn chó träng yªu cÇu c¸c nhµ tµi trî dµnh nguån lùc thÝch ®¸ng ®Ó gióp c¸c PFI/MFI vµ ng­êi vay cuèi cïng trong viÖc x©y dùng, thÈm ®Þnh c¸c tiÓu dù ¸n quy m« võa vµ nhá, marketing, qu¶n trÞ rñi ro. Thø hai, ®Þnh h­íng ho¹t ®éng b¸n bu«n nh­ lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng chñ yÕu cña m×nh. Duy tr× song song ho¹t ®éng ng©n hµng b¸n bu«n vµ ho¹t ®éng ng©n hµng b¸n lÎ ®éc lËp t­¬ng ®èi víi nhau. HiÖn nay, NH§T&PTVN ®ang ph¸t triÓn theo h­íng trë thµnh mét tËp ®oµn tµi chÝnh ®a n¨ng, ®©y còng lµ xu h­íng chung cña c¸c ng©n hµng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng b¸n bu«n nguån tÝn dông ph¸t triÓn lµ lo¹i h×nh kinh doanh ®Æc thï, cã thÞ tr­êng riªng vµ kü thuËt nghiÖp vô riªng, cÇn tæ chøc hai lo¹i h×nh kinh doanh nµy ®éc lËp víi nhau. Thø ba, ®Ó gãp phÇn huy ®éng tèi ®a nguån vèn ODA tµi trî cho c¸c dù ¸n tÝn dông b¸n bu«n, cÇn thùc hiÖn mét sè c«ng viÖc sau ®©y: - Dùa trªn danh môc dù ¸n tÝn dông b¸n bu«n cña Ngµnh Ng©n hµng, SGDIII NH§T&PTVN cÇn triÓn khai c¸c ho¹t ®éng ®Ó cô thÓ vµ xóc tiÕn viÖc vËn ®éng tµi trî. D­íi sù ®iÒu phèi vµ chØ ®¹o cña Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ cña c¸c bé ngµnh liªn quan, SGD III chÞu tr¸ch nhiÖm chuÈn bÞ c¬ së vËt chÊt, nguån th«ng tin vµ ®iÒu phèi sù kÕt hîp cña c¸c PFIs tiÒm n¨ng trong viÖc x©y dùng vµ triÓn khai c¸c dù ¸n tÝn dông b¸n bu«n. - H×nh thµnh c¸c bé phËn chuyªn tr¸ch t¹i SGD III ®Ó qu¶n lý vµ xóc tiÕn viÖc chuÈn bÞ cho c¸c dù ¸n tÝn dông b¸n bu«n, víi chøc n¨ng nghiªn cøu vÒ chÝnh s¸ch vµ thñ tôc cña nhµ tµi trî, duy tr× vµ thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ víi c¸c nhµ tµi trî, l­u tr÷ vµ qu¶n lý th«ng tin ®Ó sö dông l©u dµi. - Xóc tiÕn m¹nh viÖc vËn ®éng tµi trî ë c¸c bé ngµnh h÷u quan vµ thóc ®Èy mèi quan hÖ gi÷a SGD III vµ v¨n phßng ®¹i diÖn cña c¸c nhµ tµi trî tiÒm n¨ng. 3.2.4. X©y dùng dù ¸n tµi trî cho phï hîp víi thùc tÕ ViÖt Nam - Trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh, x©y dùng dù ¸n Ban qu¶n lý dù ¸n cïng c¸c bé ngµnh chøc n¨ng cÇn phèi hîp chÆt chÏ víi nhµ tµi trî ®Ó ®µm ph¸n c¸c ®iÒu kho¶n ®iÒu kiÖn trong HiÖp ®Þnh tÝn dông ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn thùc hiÖn dù ¸n phï hîp víi thùc tÕ cña ViÖt nam. Tuy nhiªn vÉn ®¶m b¶o ®¹t ®­îc môc tiªu cña c¶ phÝa nhµ tµi trî vµ cña ViÖt nam lµ v× sù ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghÞªp n«ng th«n vµ t¨ng c­êng n¨ng lùc thÓ chÕ cho c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh tham gia dù ¸n, c¶i thiÖn ®êi sèng cho ng­êi d©n n«ng th«n. KÕt qu¶ ®µm ph¸n phô thuéc rÊt lín ®Õn kh©u chuÈn bÞ c¸c néi dung sÏ ®­a ra ®µm ph¸n còng nh­ phô thuéc lín ®Õn n¨ng lùc tr×nh ®é chuyªn m«n, kü n¨ng ®µm ph¸n, sù am hiÓu luËt ph¸p, th«ng lÖ vµ ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ODA... cña c¸c thµnh viªn trong ®oµn ®µm ph¸n. V× vËy ngay trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n dù ¸n, phÝa ViÖt Nam cÇn chuÈn bÞ kÜ c¸c néi dung ®µm ph¸n, c¸c thµnh viªn tham gia ®µm ph¸n ph¶i cã n¨ng lùc chuyªn m«n, kinh nghiÖm, hiÓu biÕt th«ng lÖ vµ luËt ph¸p quèc tÕ. - ViÖc x©y dùng c¸c Sæ tay chÝnh s¸ch, Sæ tay qu¶n lý vµ gi¶i ng©n, qui tr×nh nghiÖp vô... rÊt quan träng, cÇn ®­îc chuÈn bÞ mét c¸ch chuyªn nghiÖp bµi b¶n ®¶m b¶o dù ¸n ®­îc qu¶n lý theo dâi hiÖu qu¶ trong suèt thêi gian thùc hiÖn dù ¸n (25 n¨m). - Cã c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc ®­îc nh÷ng qui ®Þnh mang tÝnh ¸p ®Æt cña nhµ tµi trî. Cô thÓ nhµ tµi trî yªu cÇu tËp trung cho vay trung dµi h¹n ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n h¹n chÕ cho vay ng¾n h¹n th× Ban qu¶n lý dù ¸n cã thÓ nghiªn cøu trªn ®Þa ph­¬ng c¶ n­íc xem xÐt c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp tËp trung nh­: Ch­¬ng tr×nh trång c©y cµ phª, ch­¬ng tr×nh nu«i c¸ da tr¬n, ch¨n nu«i bß s÷a, trång rõng, chuyÓn ®æi ph­¬ng tiÖn c¬ giíi n«ng th«n... tõ ®ã cïng víi c¸c PFI phèi kÕt hîp víi c¸c Së ban ngµnh ®Þa ph­¬ng ®Ó triÓn khai cho vay theo ch­¬ng tr×nh ®ã. Nh­ vËy mét mÆt kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng cho vay ®Çu t­ ph©n t¸n nhá lÎ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n theo kiÓu tù ph¸t manh món mÆt kh¸c t¨ng c­êng cho vay ®Çu t­ ph¸t triÓn chiÒu s©u, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n theo c¸c ngµnh nghÒ mòi nhän cña tõng ®Þa ph­¬ng hç trî vµ khuyÕn khÝch c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ tËp trung qui m« lín. 3.3. MéT Sè KIÕN NGHÞ Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu t×m hiÓu dù ¸n TCNT, víi môc ®Ých n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý dù ¸n TCNT t«i xin kiÕn nghÞ mét sè néi dung nh­ sau: 3.3.1. KiÕn nghÞ víi nhµ tµi trî (WB) Khi xem xÐt tµi trî cho ViÖt Nam WB ®· ®­a ra c¸c môc ®Ých rÊt râ rµng ®èi víi tõng dù ¸n tµi trî. Tuy nhiªn ®Ó dù ¸n thµnh c«ng thùc sù ®em l¹i lîi Ých cho ViÖt Nam WB cÇn nghiªn cøu kÜ cµng h¬n chi tiÕt h¬n vÒ lÜnh vùc tµi trî t¹i ViÖt nam. Tõ ®ã ¸p dông vµo HiÖp ®Þnh c¸c ®iÒu kho¶n ®iÒu kiÖn thùc hiÖn dù ¸n phï hîp víi thùc tÕ ViÖt Nam gãp phÇn t¹o nªn thµnh c«ng cña dù ¸n. Cã thÓ kÓ ®Õn mét sè néi dung cô thÓ sau mµ WB cÇn l­u t©m khi tµi trî dù ¸n: - Gia t¨ng tØ lÖ cho vay ng¾n h¹n, gi¶m tØ lÖ cho vay trung dµi h¹n phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn manh món ch­a ®ång bé cña n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n (25 n¨m) cã thÓ thay ®æi c¬ cÊu cho vay theo k× h¹n trung vµ dµi h¹n t¨ng dÇn phï hîp víi thùc tÕ cña n«ng th«n ViÖt Nam. - §Ó lµm t¨ng sù tiÕp cËn cña nh÷ng ng­êi ®i vay ë n«ng th«n ®èi víi vèn dù ¸n TCNT mÆt kh¸c ®¸p øng ®­îc c¸c môc tiªu vÒ x· héi cña dù ¸n lµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ b¶o vÖ m«i tr­êng, ngoµi viÖc triÓn khai c¬ chÕ tÝn dông theo thÞ tr­êng WB cÇn cã c¬ chÕ hç trî tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn c¸c khãa ®µo t¹o kiÕn thøc cho ng­êi vay cuèi cïng vÒ m«i tr­êng vµ tµi trî kh«ng hoµn l¹i mét kho¶n tµi chÝnh nhÊt ®Þnh ®ñ ®Ó ng­êi vay bï ®¾p c¸c chi phÝ cÇn thiÕt khi thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn vÒ m«i tr­êng nh­: di chuyÓn nhµ m¸y, chuång tr¹i, x©y dùng hÖ thèng xö lý chÊt th¶i... - WB cÇn hç trî nhiÒu h¬n trong viÖc chuÈn bÞ vµ thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn thÓ chÕ cña c¸c PFI ®¹t c¸c chØ tiªu theo tiªu chÝ cña WB th«ng qua viÖc: t¨ng kinh phÝ ®µo t¹o n©ng cao chÊt l­îng vµ n¨ng lùc c¸n bé; hç trî kÜ thuËt cho c¸c PFI ®Ó tiÕp cËn c¸c th«ng lÖ tµi chÝnh quèc tÕ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi m« h×nh qu¶n trÞ ng©n hµng lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh gãp phÇn t¨ng n¨ng lùc tµi chÝnh cho c¸c PFI. 3.3.2. KiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ vµ c¸c Bé, ngµnh Tr­íc hÕt, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cÇn cã ®¸nh gi¸ ®Þnh kú tiÕn ®é triÓn khai c¸c dù ¸n tÝn dông b¸n bu«n ®Ó ®­a ra nh÷ng khuyÕn nghÞ phï hîp víi NHNN trong viÖc qu¶n lý vµ triÓn khai c¸c Dù ¸n TÝn dông b¸n bu«n nguån vèn ODA cña ngµnh Ng©n hµng. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cÇn gióp ®ì ngµnh Ng©n hµng trong viÖc x©y dùng danh môc c¸c dù ¸n ­u tiªn hç trî vèn tÝn dông b¸n bu«n ®Ó tµi trî cho khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ tµi trî n«ng th«n. §èi víi Bé Tµi chÝnh. Phèi hîp chÆt chÏ víi NHNN vµ c¸c bé ngµnh liªn quan trong viÖc x©y dùng dù ¸n, ®µm ph¸n, ký kÕt vµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong khu«n khæ c¸c dù ¸n tÝn dông b¸n bu«n cña ngµnh Ng©n hµng. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n: Hç trî ngµnh ng©n hµng tÝnh to¸n nhu cÇu ®Çu t­ tÝn dông cho c¸c khu vùc thuéc lÜnh vùc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. Phèi hîp víi NHNN vµ Ng©n hµng b¸n bu«n trong viÖc x©y dùng dù ¸n, tæ chøc triÓn khai vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n tÝn dông b¸n bu«n. C¸c bé nh­ Bé Ngo¹i giao, Bé T­ ph¸p, Bé C«ng nghiÖp, Bé Th­¬ng m¹i... phèi hîp chÆt chÏ víi NHNN ViÖt nam vµ SGD III- NH§T&PTVN trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vèn ODA vµ thùc hiÖn c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ cã liªn quan tíi viÖc x©y dùng vµ triÓn khai c¸c dù ¸n tÝn dông b¸n bu«n cña ngµnh Ng©n hµng. 3.3.3. KiÕn nghÞ víi Ng©n hµng Nhµ n­íc Ng©n hµng Nhµ n­íc víi chøc n¨ng lµ bé chñ qu¶n cña c¸c dù ¸n TCNT. V× vËy, c¸c kiÕn nghÞ víi NHNN tËp trung ë mét sè ®iÓm sau: - NHNN cÇn x©y dùng c¬ chÕ trÝch dù phßng rñi ro cho ho¹t ®éng b¸n bu«n tÝn dông th«ng qua c¸c PFI. - NHNN dµnh sù quan t©m ®Æc biÖt tíi viÖc cñng cè n¨ng lùc thÓ chÕ cña ng©n hµng b¸n bu«n, cô thÓ lµ t¨ng vèn tù cã cho NH§T&PTVN. - T¹o hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t ®éng ng©n hµng b¸n bu«n nh­: c¬ chÕ vÒ x©y dùng l·i suÊt, tµi s¶n ®¶m b¶o cho kho¶n vay... - ThiÕt kÕ c¬ chÕ trao ®æi th«ng tin gi÷a Ng©n hµng b¸n bu«n vµ c¸c vô chøc n¨ng cña NHNN th«ng qua c¬ chÕ ho¹t ®éng cña Ban ChØ ®¹o Liªn ngµnh cña c¸c Dù ¸n nh»m cã ®­îc c¸c th«ng tin c¶nh b¸o sím tõ NHNN tíi Ng©n hµng b¸n bu«n v× NHNN cã ®Çy ®ñ h¬n nguån th«ng tin vÒ ho¹t ®éng cña c¸c PFI tham gia. - NHNN chØ ®¹o c¸c NHTM phèi hîp chÆt chÏ víi SGD III trong viÖc gi¶i ng©n ®Ó rót ng¾n thêi gian gi¶i ng©n vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn dù ¸n TCNT. CÇn coi ®©y lµ mét nhiÖm vô chung cña ngµnh ng©n hµng lµ gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. - NHNN chuyÓn giao viÖc qu¶n lý vµ vËn hµnh c¸c dù ¸n b¸n bu«n tÝn dông ph¸t triÓn tõ NHNN sang cho NH§T&PTVN. HiÖn nay cho phÐp thùc hiÖn ®iÒu nµy v× c¸c NHTMQD ®· c¬ b¶n hoµn thµnh c¸c ch­¬ng tr×nh t¸i c¬ cÊu, t×nh h×nh tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng ®· tèt h¬n nhiÒu so víi nh÷ng n¨m tr­íc ®©y. MÆt kh¸c, viÖc chuyÓn giao nh­ vËy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn tèt h¬n ®Ó t¨ng c­êng n¨ng lùc thÓ chÕ cho NH§T&PTVN nhê thªm nguån vèn dµi h¹n (cã thÓ tÝnh vµo vèn cÊp II), vµ t¨ng kh¶ n¨ng sinh lêi v× ®©y lµ nguån vèn ­u ®·i, an toµn. 3.3.4. KiÕn nghÞ víi NH§T&PTVN - X©y dùng c¸c bé tiªu chuÈn ®Ó tiÕp cËn dÇn víi th«ng lÖ tµi chÝnh quèc tÕ. Cã lé tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch IDP (bao gåm c¸c chØ sè ho¹t ®éng chñ chèt nh­: chØ sè an toµn vèn tèi thiÓu, ROA, ROE, nî xÊu...) mét c¸ch hiÖu qu¶ ®Ó lµm tiÒn ®Ò triÓn khai b¸n bu«n c¸c dù ¸n tiÕp theo. §©y còng lµ b­íc héi nhËp quèc tÕ cho NH§T&PTVN sau nµy. - ChØ ®¹o c¸c phßng ban t¹i Héi së chÝnh thùc hiÖn vµ duy tr× c¸c chØ sè cam kÕt víi WB mét c¸ch triÓt ®Ó. - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho Ban qu¶n lý dù ¸n vÒ c¬ s¬ vËt chÊt, t¨ng c­êng nguån lùc c¸n bé cã chÊt l­îng, ®µo t¹o th­êng xuyªn nh»m t¹o søc m¹nh tËp thÓ hoµn thµnh tèt c¸c nhiÖm vô cña dù ¸n tõ ®ã n©ng cao h×nh ¶nh cña SGDIII ®èi víi ChÝnh phñ, ®èi víi WB. - ThiÕt kÕ c¬ chÕ trao ®æi th«ng tin gi÷a Ng©n hµng víi c¸c vô chøc n¨ng cña NHNN, Ban chØ ®¹o Liªn ngµnh ®Ó kÞp thêi xö lý c¸c vÊn ®Ò v­íng m¾c cña dù ¸n TCNT. Trong ch­¬ng nµy luËn v¨n ®· tæng kÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò nghiªn cøu tõ ®ã ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p còng nh­ kiÕn nghÞ ®èi víi nhµ tµi trî, víi ChÝnh phñ, víi NHNN, víi NH§T&PTVN víi mong muèn trong thêi gian tíi dù ¸n TCNT nãi riªng vµ c¸c dù ¸n ODA nãi chung sÏ ®­îc qu¶n lý vµ triÓn khai mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt gãp phÇn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam KÕT LUËN Dù ¸n TCNT I vµ II ®· kÕt thóc thµnh c«ng, kÕt qu¶ thùc hiÖn vµ t¸c ®éng cña hai dù ¸n ®­îc ®¸nh gi¸ lµ rÊt tÝch cùc, hç trî rÊt nhiÒu cho ChÝnh phñ ViÖt nam trong c¸c nç lùc ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo th«ng qua viÖc t¨ng c­êng kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña c¸c hé gia ®Þnh vµ doanh nghiÖp t­ nh©n n«ng th«n ®Õn c¸c nguån tµi chÝnh. §ång thêi dù ¸n ®· hç trî t¨ng c­êng n¨ng lùc cho c¸c PFI ®Ó cung cÊp tèt h¬n c¸c dÞch vô cho khu vùc n«ng th«n gãp phÇn ph¸t triÓn hÖ thèng tµi chÝnh n«ng th«n bÒn v÷ng. Dù ¸n TCNT III mÆc dï míi chØ ë giai ®o¹n ®Çu triÓn khai nh­ng høa hÑn sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ tÝch cùc vµ t¸c ®éng nhiÒu h¬n n÷a. Víi nh÷ng môc tiªu ®· ®Ò ra tõ phÇn më ®Çu, luËn v¨n ®· lµm s¸ng tá ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò quan träng: HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh lý luËn c¬ b¶n vÒ nguån vèn ODA, ®Æc biÖt lµ ®i s©u ph©n tÝch vÒ dù ¸n TCNT do WB tµi trî. Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn dù ¸n TCNT t¹i SGD III NH§T&PTVN §­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m t¨ng c­êng viÖc qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn dù ¸n TCNT t¹i SGD III NH§T&PTVN trong thêi gian tíi. Tuy ®· cã nhiÒu cè g¾ng nh­ng do kiÕn thøc, kh¶ n¨ng vµ thêi gian nghiªn cøu cßn h¹n chÕ nªn nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc chØ lµ b­íc ®Çu vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. RÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña quý thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó nh÷ng nghiªn cøu sau ®­îc hoµn thiÖn h¬n. §Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy, t¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n PGS.TS NguyÔn TiÕn ThuËn ®· tËn t×nh h­íng dÉn, gióp ®ì. T¸c gi¶ còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c ThÇy C« trong Khoa sau ®¹i häc Häc viÖn Tµi chÝnh, c¸c ®ång nghiÖp t¹i SGD III NH§T&PTVN ®· gãp ý vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¸c gi¶ cã thÓ hoµn thµnh luËn v¨n.