Đề tài Quản trị tài chính công ty đa quốc gia-Hình thành, phát triển, sụp đổ của công ty ENRON VÀ WORLDCOM

I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA ENRON VÀ WORLDCOM . 4 1.Khái quát vỀ l Ịch sử hình thành và phát triển của ENRON . 4 2. lịch sử hình thành và phát triển của tập đoàn Worldcom. . 6 II. NGUYÊN NHÂN SỤP  CỦA ENRON VÀ WORLDCOM 8 1. Enron 9 1.1 SỰ SỤP ĐỎ CỦA Enron: 9 1.2 hậu quả: 12 2. WorldCom: . 12 2.1 sự sụp đổ của WorldCom: 12 2.2 hậu quả: 13 3. kết luận: . 14 lời kết 28 tài liệu tham khảo 29

pdf29 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2836 | Lượt tải: 1download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Quản trị tài chính công ty đa quốc gia-Hình thành, phát triển, sụp đổ của công ty ENRON VÀ WORLDCOM, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
064020305 9. Trn Th Kim Thanh K064020321 10. Lê ng Hoàng Th K064020336 11. Lê Th Ngc Thúy K064020344 12. Nguyn Th Thùy Trang K064020356 ENRON & WORLDCOM 3 MC LC SINH VIÊN TH C HIN.............................................................................................................. 2 I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIN CA ENRON VÀ WORLDCOM............... 4 1.Khái quát v l ch s hinh thành và phát trin ca ENRON ..................................................... 4 2. L ch s hình thành và phát trin ca tp oàn Worldcom. ..................................................... 6 II. NGUYÊN NHÂN SP  CA ENRON VÀ WORLDCOM................................................ 8 1. Enron....................................................................................................................................... 9 1.1 S s!p " ca Enron: ........................................................................................................ 9 1.2 Hu qu: .......................................................................................................................... 12 2. WorldCom: ........................................................................................................................... 12 2.1 S s!p " ca WorldCom:.............................................................................................. 12 2.2 Hu qu: .......................................................................................................................... 13 3. K#t lun:................................................................................................................................ 14 L$I KT ....................................................................................................................................... 28 TÀI LIU THAM KH%O ............................................................................................................ 29 ENRON & WORLDCOM 4 I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIN CA ENRON VÀ WORLDCOM 1.Khái quát v lch s hinh thành và phát trin ca ENRON &c thành lp t' n(m 1985 trên c s) sáp nhp hai công ty Houston Natural Gas và Internorth of Omaha, , m*t công ty chuyên v hi +t thiên nhiên ) Omaha thu*c bang Nebraska (M,) và iu hành 59.200 km -ng +ng. Cái tên Enteron (ru*t) xu.t phát t' ý t)ng cho r/ng ó là b* phn không th thi#u trong quá trình tiêu hóa. Nh- nh0ng quy  nh m i v t do hóa th tr-ng n(ng l&ng M, trong thp niên 90, h ã lt xác t' m*t hãng làm (n m- nht thành tp oàn có th thay "i s cân b/ng trong l1nh v c kinh doanh n(ng l&ng. N(m 1989, Enron b2t u kinh doanh các mt hàng hi +t thiên nhiên. Trong nhiu n(m, công ty tr) thành nhà kinh doanh -ng +ng và i3n n(ng l n nh.t B2c M, và Anh Qu+c. Lut chính sách n(ng l&ng n(m 1992 bu*c các công ty nh4 phi m) ca -ng truyn ti i3n cho h3 th+ng phân ph+i ca Enron. Ngoài ra, Enron ki#m r.t nhiu tin t' vi3c mua bán trên th tr-ng n(ng l&ng. Trên th c t#, h ch5 là nh0ng nhà buôn s2p x#p h&p 6ng gi0a ng-i mua và bán r6i l.y tin hoa h6ng. Trong tay Enron, th tr-ng n(ng l&ng ngang hàng v i m*t s u c tài chính. Hãng này ã xây d ng nh0ng nhà máy tr giá hàng tri3u USD kh2p th# gi i nhng ch5 s) h0u chúng khi giá n(ng l&ng lên ngôi, khi gp khó kh(n thì bán ngay lp t7c. Nh- hot *ng tài chính thun l&i, Vào n(m 1997, công ty b2t u m) r*ng phm vi hot *ng b/ng vi3c sang kinh doanh các sn ph8m than á, gi.y và b*t gi.y, nh a, kim loi và vin thông. Enron th-ng &c xem nh là trung tâm ca các cu*c cách mng liên quan #n vin thông, Internet, s bãi b4 kim soát v n(ng l&ng, v.v. Thành công áng k nh.t ca Enron là trong khong th-i gian t' n(m 1997 #n n(m 2000. Trong khong th-i gian này, giá c" phi#u ca Enron t(ng t' d i 20 USD lên trên 80 USD. Cách ây ENRON & WORLDCOM 5 m*t n(m, giá tr th tr-ng ca Enron t 70 t5 USD. L&i nhun ca công ty c9ng t(ng r.t nhanh, t' 20 t5 USD trong n(m 1997 lên thành 101 t5 USD trong n(m 2000. Tuy nhiên, trên con -ng phát trin và m) r*ng l1nh v c hot *ng, vi3c kinh doanh ca Enron ngày càng mang thêm nhiu ri ro. Trong vi3c kinh doanh vn chuyn qua h3 th+ng -ng +ng, c l&ng và giá u "n  nh. Nhng trong l1nh v c buôn bán khí +t và x(ng du, giá c dao *ng r.t mnh 6ng th-i s+ l&ng c9ng dao *ng do s7c ép cnh tranh. T' n(m 1985 #n cu+i n(m 2001, giá c" phi#u ca công ty liên t!c t(ng lên. Cao im là vào tháng 10/2001, giá c" phi#u ca công ty ã t(ng hn g.p ôi trong vòng ch5 m*t n(m. Khng hong b2t u hi3n ra t' cu+i n(m 2001. Ngày 26/10/2001, công ty ln u tiên th'a nhn ã l: hàng tr(m tri3u USD trong m*t quý. Ngay trong tháng 12 n(m ó, công ty tuyên b+ phá sn, khi#n cho hàng nghìn ng-i b m.t vi3c làm và "xóa x"" tài khon hu trí tr giá hàng t; USD ca các nhân viên. V i l ch s ng2n ngi, Enron nhanh chóng tr) thành m*t công ty a qu+c gia hùng mnh trong l1nh v c n(ng l&ng. Enron ã tr) thành công ty l n th7 by ca Hoa k và có lúc là công ty n(ng l&ng hàng u th# gi i. Công ty có hot *ng ) hn 40 qu+c gia trên th# gi i, bao g6m c Vi3t Nam. Enron có 7.500 nhân viên làm vi3c ti tòa nhà 50 tng ) trung tâm Houston. Mc dù vy tp oàn kh"ng l6 này v n ri vào tình trng b phat sn. Nói v nguyên nhân gây nên s s!p " ca công ty a qu+c gia này ng-i ta nh2c nhiu #n nh0ng sai lm trong qun lý tài chính.Trong quá trình phát trin, các iu ki3n tài chính ca Enron d-ng nh không ch7ng minh cho s t(ng tr)ng v&t bc ca công ty này. L&i nhun ca công ty ã t(ng hn n(m ln trong ch5 trong vòng b+n n(m, t' 1997 #n 2000, phn l n là do Enron vào th-i im này ang phát trin nh là m*t công ty kinh doanh. Tuy nhiên, vào quý III n(m ngoái, công ty l: 638 tri3u USD, ch y#u là do các chi phí k# toán. u tháng 11, giá c" phi#u ca Enron gim xu+ng d i 10 USD, sau khi có nh0ng thông tin cho th.y công ty ang tìm ki#m ngu6n tài chính  cng c+ lòng tin ca các nhà u t và ti#p t!c gim mnh cho #n u tháng 12 này. ENRON & WORLDCOM 6 Chính s bí him v tài chính ca Enron là c*i ngu6n cho s s!p " ca công ty này. Ngoài nh0ng gian ln liên quan #n k# toán và s sa thi liên ti#p các lãnh o cao c.p ca công ty, vi3c dành hàng tr(m tri3u USD cho các quan ch7c và nhân viên mua c" phi#u hay ch7ng khoán v i giá c bi3t là m*t nguyên nhân không kém phn quan trng. Nh0ng d án này m2c n& hàng t5 USD nhng không th.y a ra trong báo cáo tài chính ca công ty này. Trong báo cáo tài chính cu+i cùng ca mình, Enron m2c n& m*t khon tin là 10,5 t5 USD . 2. Lch s hình thành và phát trin ca tp oàn Worldcom.  nh nh ca Enron 1985 2001 10/2001 12/2001 2004 1/2006 5/2006 Enron c nh lp Enron l 638 tri u trong  ba y ban chng n bt u iu tra Enron v n, xin phá sn Cu m c i  nh Andrew Fastow n m!i n"m # Bt u $% &'t x( Enron Hai ông Skilling $ Lay b k)t ti gian ln $ mc n *+ c tuyên $o ng 10/2006 ENRON & WORLDCOM 7 Tp oàn vin thông WorldCom t'ng là m*t trong nh0ng tp oàn vin thông l n nh.t n c M, 7ng u là c u T"ng Giám +c Bernard Ebbers, giám +c tài chính là ông Scott Sullivan, giám +c ph! trách kim toán là ông Buford Yates Jr Các c*t m+c trong l ch s hình thành ca tp oàn này có th tóm t2t s l&c nh sau. 1983: Hai thng nhân Murray Waldron và William Rector phác tho m*t k# hoch nh/m thành lp m*t công ty i3n thoi -ng dài có tên LDDS (Long-Distance Discount Service). 1985: Nhà u t Bernard Ebbers tr) thành T"ng giám +c iu hành LDDS. 1989: LDDS n"i danh nh- v! mua Advantage Companies Inc. 1992: LDDS sáp nhp trong m*t th4a thun trao "i c" phi#u v i công ty d ch v! i3n thoi -ng dài giá r< Advanced Telecommunications Corp. 1993: LDDS mua các công ty i3n thoi -ng dài Resurgens Communications Group Inc và Metromedia Communications Corp. trong m*t th4a thun trao "i c" phi#u và tin mt gi0a 3 bên, to ra mng i3n thoi -ng dài l n th7 4 ) M,. 1994: LDDS mua mng vin thông n*i  a và qu+c t# IDB Communications Group Inc. theo m*t th4a thun trao "i c" phi#u. 1995: LDDS mua công ty truyn d0 li3u và thoi Williams Telecommunications Group Inc. (WilTel) v i giá 2,5 t; USD b/ng tin mt và "i tên thành WorldCom Inc. 1996: WorldCom sáp nhp v i MFS Communications Company Inc. (MFS), s) h0u các c s) truy cp mng  a phng qua các mng cáp quang k, thut s+ ) trong và xung quanh các thành ph+ l n ca M, và châu Âu, c9ng nh UUNet Technologies Inc., m*t hãng cung c.p d ch v! truy cp Internet cho các doanh nghi3p. 1998: WorldCom hoàn t.t 3 v! h&p nh.t: v i MCI Communications Corp. (40 t; USD) -v! l n nh.t trong l ch s vào th-i im ó, Brooks Fiber Properties Inc. (1,2 t; USD) và CompuServe Corp (1,3 t; USD). 1999: WorldCom và Sprint Corp. 6ng ý sáp nhp. ENRON & WORLDCOM 8 22/7/2002 Worldcom n*p n xin phá sn. ây là v! phá sn l n th7 hai trong l ch s n c M,. Tr c khi phá sn, t"ng tài sn ca WorldCom là 104 t; USD, nhng ang gánh ch u khon n& kh"ng l6 30 t; USD. Khong 17.000 nhân viên b sa thi sau v! phá sn này. . Sau khi chính th7c tuyên b+ phá sn, Worldcom ã "i tên thành MCI. Nh0ng gian ln tài chính ca Worldcom &c a ra ánh sáng cha y m*t n(m sau vi3c Enron phá sn do nh0ng scandal tài chính hàng ch!c t; USD. V! vi3c ca Worldcom và Enron &c ánh giá là hai v! phá sn l n nh.t trong l ch s n c M,. Tìm hiu v nguyên nhân d n #n s sup " ca tp oàn Worldcom chúng ta th.y có nhiu im tng 6ng v i nguyên nhân phá sn ca tp oàn n(ng l&ng Enron. Trong khi nh0ng gian ln ti Enron liên quan t i các th thut k# toán tinh vi thì ti Worlcom các gian ln din ra r.t n gin. Worldcom khi ó ã t(ng gi mo các ch5 s+ k# toán hi3n hành và b4 i các s+ li3u v v+n theo th-i gian mà nh= ra phi công b+ công khai. V bn ch.t, Worlcom ã chuyn d ch m*t lot các con s+ t' c*t này sang c*t khác trong báo cáo tài chính.  hiu rõ hn v nh0ng nguyên nhân này chung ta hãy cùng i sâu vào phân tích ) phn d i ây. II. NGUYÊN NHÂN SP  CA ENRON VÀ WORLDCOM M*t c ch# qun tr công ty t+t s= là l-i chào m-i h0u hi3u nh.t +i v i nhà u t khi quy#t  nh u t vào doanh nghi3p. C ch# qun tr công ty (Corporate Governance)  cp ch y#u #n m+i quan h3 gi0a “b* ba” H*i 6ng qun tr (HQT), Ban Giám +c (BG) và các c" ông. Làm sao  m+i quan h3 này luôn bn v0ng là câu h4i mà hu h#t doanh nghi3p ang mu+n xã h*i hoá công ty ) m*t tm cao m i t ra. M*t HQT nhi3t tâm, m*t BG có tài hay m*t Ban kim soát và Kim toán trung th c? S s!p " ca các tp oàn n c ngoài nh WorldCom, Enron và s c+ tài chính ca các doanh nghi3p trong n c trong nh0ng n(m gn ây là minh ch7ng cho s y#u ENRON & WORLDCOM 9 kém ca BG. Vi3c BG c.p cao gây áp l c l n lên các nhà qun lý c.p trung và kim toán viên ã góp phn kéo Enron, WorldCom xu+ng v c th>m. 1. Enron 1.1 S sp  c a Enron: Giá c" phi#u ca Enron lên #n 5nh cao 90 USD vào tháng 8/2000. M*t n(m sau ó, vào tháng 10/2001 công ty thông báo l: 638 tri3u USD trong quý 3/2001 và giá tr v+n c" ông gim 1,2 t5 USD. B7c màn b2t u &c hé m). Tháng 11/2001 giá c" phi#u ca công ty t!t xu+ng d i 1 USD. Tháng 12/2001 công ty tuyên b+ tình trng có th phá sn và cho ngh5 vi3c hàng ngàn nhân viên. S s!p " ca Enron &c gii thích b)i các nguyên nhân ch y#u sau: • S lm d!ng các SPE (Special Purpose Entity- công ty con). Tuy s+ l&ng các SPE ã t(ng lên trong nhiu n(m qua, các chuyên gia cho là m*t công ty có #n b+n hay n(m +i tác nh vy ã là quá nhiu. Vào th-i im s!p ", Enron có #n 900 SPE, hu h#t t ) các n c u ãi thu# hay d dãi v lut k# toán. C h3 th+ng che gi.u l: lãi và ri ro, phóng i l&i nhun và tài sn. Enron s d!ng nh0ng SPE này  thao túng các báo cáo tài chính, che gi.u các nhà u t nh0ng thông tin l= ra phi công b+; khai thác các khác bi3t v lut k# toán tài chính c9ng nh lut k# toán thu#, b)i l= m*t công ty có th m) ra m*t hay nhiu công ty con “d i bóng” ca mình. Công ty con d a uy công ty m  &c vay v+n,  th2ng thu,  xây d ng thng hi3u. Công ty m s d!ng công ty con  huy *ng v+n,  h7ng ch u nh0ng h&p 6ng y ri ro,  gi.u b t nh0ng trách nhi3m n& ca mình, làm cho báo cáo tài chính “p =” hn... Ngay c nh0ng h&p 6ng mua i bán li gi0a m và con c9ng to ra doanh thu và l&i nhun  báo cáo. N& ca công ty con: Dù cho ch5 có r.t ít v+n ch s) h0u, các SPE có th vay ngân hàng do hai lý do. Th7 nh.t, các ch n& tin t)ng là Enron ã ký h&p 6ng s d!ng tài sn ca SPE nên hot *ng ca SPE &c bo m. Th7 hai, h tin là Enron ã bo lãnh ri ro cho các khon vay ca SPE. ENRON & WORLDCOM 10 N& ca Enron: Bn thân Enron c9ng i vay  phát trin m) r*ng, nhng m*t công ty không th vay quá nhiu do các iu khon hn ch# ca ch n&. Enron ã sáng to ra m*t xo thut h&p pháp trong ó Enron, SPE, và công ty JP-Morgan ã dùng các h&p 6ng hoán chuyn làm cho n& dài hn &c th hi3n trên bng cân +i nh “trách nhi3m ch7ng khoán”. Th"i ph6ng doanh thu và l&i nhun: Enron bán tài sn cho các SPE v i giá ã &c th"i ph6ng lên  to ra l&i nhun gi to. Công ty c9ng mua qua bán li v i SPE  t(ng doanh s+ và gim b t m7c * dao *ng ca l&i nhun. Che gi.u thua l:: Tuy #n quý 3/2001 công ty m i báo cáo l:, nhng th c ch.t l: ã phát sinh t' các n(m tr c. c bi3t là vào cu*c khng hong nhiên li3u n(m 2000, khi giá nhiên li3u th# gi i lên cao nhng Enron v n phi bán ra v i giá c+  nh theo các h&p 6ng ã ký tr c. Công ty ã dùng các th thut h&p 6ng  chuyn nh0ng khon l: này sang các SPE. Tuy nhiên khi các SPE thua l: thì tr giá c" phn ca Enron trong SPE gim xu+ng d i m7c t+i thiu 3% theo yêu cu. Vi3c Enron phi h&p nh.t tình hình tài chính ca SPE vào báo cáo tài chính ca công ty m gây ra hai tác *ng: n& ca công ty m t(ng lên và l&i nhun ca công ty m gim xu+ng. Phn 7ng dây chuyn: Enron c9ng cho các SPE “vay” các c" phi#u ca mình, khi giá c" phi#u ca Enron gim xu+ng, tài sn ca các SPE ti#p t!c gim xu+ng và ti#p t!c vi phm quy  nh v 3% #n m7c phi h&p nh.t vào báo cáo ca Enron. • S c.u k#t không minh bch ca Enron v i các “th# l c ngm” Toàn b* hot *ng ca Enron u &c d a trên s thi#t k# và vn hành ca iu mà nhiu nhà phân tích t tên là “nh0ng liên minh ma quái”. M*t mng l i ch/ng ch t quan h3 gi0a Enron, Nhà Tr2ng, Công ty kim toán Arthur Andersen (m*t trong “ng9 i gia” kim toán ca M,), các công ty phân tích ch7ng khoán, ngân hàng u t và Công ty lut ti ph+ Wall ã giúp cho Enron th"i ph6ng &c uy tín ca mình. ó là s liên minh m- ám gi0a quyn l c tài chính và quyn l c chính tr , Nhà Tr2ng th'a nhn nh0ng liên h3 cht ch= gi0a T"ng giám +c iu hành Kenneth Lay v i nhiu thành viên n*i các ca T"ng th+ng Bush. Rõ ràng Nhà Tr2ng bi#t tr c vi3c Enron ENRON & WORLDCOM 11 s2p r t xu+ng b- v c th>m nhng li c+ tình ph t l-, không làm gì  bo v3 nhân viên và c" ông ca công ty. Ngân hàng CIBC (Canadian Imperial Bank of Commerce) là m*t trong nh0ng th# l c ngm nh vy. M i ây, tp oàn ngân hàng này ã ch.p nhn b4 ra 80 tri3u USD  dàn x#p các khon chi phí ca hãng liên quan #n vi3c s!p " ca Enron, và giúp Enron l'a d+i các nhà u t thông qua m*t dãy các giao d ch trong báo cáo tài chính v i c.u trúc ph7c tp trong m*t vài n(m tr c khi Enron phá sn. • Nh0ng gian ln k# toán c c kì nghiêm trng. ây là nguyên nhân ch y#u d n #n s s!p " ca Enron, quan h3 gi0a Enron và Công ty kim toán/t v.n Arthur Andersen c9ng ã bi#n m*t công ty thua l: tr) thành m*t công ty ang (n nên làm ra. Arthur Andersen ã nh2m m2t làm ng tr c nhiu th thut tài chính ca Enron, có th d dàng b phát hi3n n#u Arthur Andersen không vì nh0ng h&p 6ng t v.n u t béo b) có tính ch.t mua chu*c ca Enron mà b m.t i tính ch.t *c lp ca m*t công ty kim toán có ti#ng. R6i các công ty phân tích ch7ng khoán và ngân hàng u t ) ph+ Wall cho #n tn lúc tan cu*c v n khuyên các nhà u t mua c" phi#u ca Enron. K#t qu là Enron ã to &c m*t danh ti#ng nh c6n trong khi v th c ch.t ang thua l: nng. Thêm vào ó, lãnh o Enron ã không ch u 7ng ) l1nh v c sn xu.t và buôn bán n(ng l&ng mà li nhy sang nh0ng l1nh v c d ch v! tài chính trong ngành n(ng l&ng. ây là l1nh v c kinh doanh y mo him và cn r.t nhiu v+n.  che gi.u vi3c công ty ã vay quá kh n(ng chi tr, lãnh o Enron ã l&i d!ng k= h) lut pháp  lp ra các công ty con ma không khai báo tài chính (off-balance-sheet partnerships). B/ng cách này, Enron v'a không phi công khai các khon vay lãi v'a che gi.u &c nh0ng khon l: v+n khi các công ty con làm (n thua l:. K#t qu là “Enron m” ã th"i ph6ng l&i nhun ca mình và giá c" phi#u ca công ty c9ng theo ó t(ng lên vun vút. Nhng khi vi3c gian ln tài chính không th kéo dài &c n0a, Enron ành phi thông báo chính th7c r/ng t' n(m 1997 Enron không nh0ng không sinh l&i mà còn thua l: trên 500 tri3u USD. Khi thông tin này lt ra ngoài, th-i kh2c “báo t” ca Enron ã t i. ENRON & WORLDCOM 12 Bên cnh ó, gi i chuyên gia cho r/ng, sai lm ca công ty này chính là ph! thu*c quá nhiu vào các giao d ch tài chính. Vào tháng 8/2001, Giám +c iu hành Jeffrey Skilling t' ch7c vì lý do cá nhân. Enron công b+ l: 618 tri3u USD trong quý III nhng th c t# lên t i 1,2 t; USD. Khi công ty khó kh(n, h thuy#t ph!c nhân công nhn lng và th)ng b/ng c" phi#u. Làm cách ó, giá tr ca Enron ã b gim sút nghiêm trng. Khi y ban Ch7ng khoán M, iu tra, Giám +c tài chính Fastow phi ra i, c" phi#u ca Enron t!t giá thm hi, lòng tin ca khách hàng ã m.t khi#n h không u t n0a và công ty khánh ki3t. 1.2 H u qu : - Các ch n& s= ch5 thu h6i &c 1/5 s+ tin 74 t5 USD ca h. - 17.000 nhân viên ca Enron m.t tin hu trí ca h. Tuy Enron tuyên b+ dành riêng 200 tri3u USD  chuyn trách nhi3m lng hu sang các công ty bo him, chính ph cho bi#t s+ tin này ch2c ch2n không . - Các c" ông m.t toàn b* giá tr c" phi#u. - Tài sn ca Enron &c em bán .u giá  tr n&, ch5 thu &c khong 11 t5. Ví d! nh ngày 25/6/2004 h3 th+ng -ng +ng khí +t ) Hoa K ca Enron &c bán v i giá 2,35 t5 USD. M*t nhà máy i3n ca Enron ) bang Oregon c9ng &c tr giá 2,35 t5 USD. 2. WorldCom: 2.1 S sp  c a WorldCom: • Th7 nh.t: gian ln và cung c.p các s+ li3u không chính xác ti các báo cáo tài chính ây là nguyên nhân ch y#u d n #n s s!p " ca WorldCom, nó liên quan #n khon tin 11 t; USD trong v! phá sn ca m*t trong nh0ng tp oàn vin thông l n nh.t n c M,. WorldCom khi ó ã t(ng gi mo các ch5 s+ k# toán hi3n hành và b4 i các s+ li3u v v+n theo th-i gian mà l= ra phi công b+ công khai. V bn ch.t, WorldCom ã chuyn d ch m*t lot các con s+ t' c*t này sang c*t khác trong báo cáo tài chính. ENRON & WORLDCOM 13 • Th7 hai: vi3c mua bán n*i gián c" phi#u b phanh phui. Tp oàn gp r2c r+i khi ch t ch Bernie Ebbers - m*t sáng lp viên WorldCom vay hàng tr(m tri3u ôla tin công  mua c" phi#u ca hãng lúc nó t(ng giá. C" phi#u ca WorldCom t(ng mnh, mang li cho Ebbers càng nhiu tin hn  liên ti#p mua các công ty nh/m th+ng tr toàn cu vì ông ta cho r/ng: quy mô càng l n thì càng t+t. Vi3c sáp nhp nh vy ã to cho công ty c h*i thun l&i  gi mo l&i nhun. Ebbers liên t!c ki#m tìm h&p 6ng m i vì nó làm cho bng quy#t toán tài chính r+i r2m  che gi.u các chi phí th c. Chi phí và s+ tin u t vào khong 1,06 t; USD n(m 2001 và 797 tri3u USD t' u n(m t i nay làm cho ngu6n tin ca công ty có v< d6i dào, ch7 trên th c t# h gp r.t nhiu khó kh(n. ây là m*t b c i sai lm b)i vì nhiu công ty m i gia nhp th tr-ng khi#n giá gim, quá nhiu mng nhng li ít khách 8y giá d ch v! xu+ng d i m7c cn thi#t  trang tri chi phí. C" phi#u ca WorldCom s!t gim mnh còn khon n& ca công ty lên t i khong 30 t; USD. Con -ng phát trin b/ng cách sáp nhp ca h ã b chn li. • Th7 ba: do tình trng kim toán l4ng l<o, và r.t nhiu ban kim soát không h th c hi3n nh0ng báo cáo v tình hình công ty v i trách nhi3m cao nh.t. • Th7 t: công ty ch5 quan tâm t i nhà u t b/ng cách làm lý t)ng hóa bng báo cáo tài chính ca mình ch7 không quan tâm #n các c" ông, +i tác… • Th7 n(m: mâu thu n v quyn l&i gi0a các nhà phân tích ch7ng khoán v i các công ty mà h ph! trách. Giá tr c" phi#u ca WorldCom ã có lúc t(ng lên 63.5$/ c" phi#u vào ngày 18/6/1999. Tuy nhiên, vào tháng 3 n(m 2002, c quan iu tra ca M, ã iu tra v nh0ng gian ln ti WorldCom và ã phát hi3n nh0ng gian ln ti ây lên t i 3,8 t; USD và giá tr c" phi#u ca WorldCom ngay lp t7c gim xu+ng m7c 6.74$/ c" phi#u và ti#p t!c gim cho #n ngày 25/6/2002 thì Tp oàn ã tuyên b+ phá sn. 2.2 H u qu : Theo  c tính thì WorldCom b phá sn ã khi#n các c" ông ca hãng ch u thi3t hi khong 180 t; USD và trên 20000 nhân viên b m.t vi3c làm. ENRON & WORLDCOM 14 S phá sn ca tp oàn WorldCom và nh h)ng ca nó t i ch5 s+ ch7ng khoán trên TTCK NewYork vào ngày 19 tháng 07 n(m 2002 + Ch5 s+ Dow Jones trên TTCK New York gim 390,23 im và t m7c 8019,26 im ã kéo theo s s!t gim ca 30 c" phi#u xu+ng 1360 im trong su+t 2 tun và a ch5 s+ ch7ng khoán v m7c th.p nh.t k t' tháng 10 n(m 1998. + Ch5 s+ ch7ng khoán Nasdaq gim 37.8 và t m7c là 1319.15 v i m7c gim tng ng là 4.5% kéo dài trong 1 tun, nh vy trong th-i gian m*t n(m, ch5 s+ Nasdaq ã gim 35% giá tr . + Ch5 s+ Standard&Poor’s 500 gim 33.81 và t m7c 847.75 và tng ng v i vi3c gim 27% giá tr trong n(m 2002. 3. K t lun: Tóm li, có th nói nguyên nhân s s!p " ca Enron và WorldCom u xu.t phát ch y#u t' BG. Th7 nh.t, do nh0ng m!c tiêu t ra cho BG là quá cao trong khi n(ng l c BG có hn. Th7 hai, BG phi ch u m*t áp l c r.t l n trong vi3c báo cáo có lãi và gia t(ng lãi trong khi công ty gp b.t l&i trong kinh doanh. Th7 ba, vi3c xác  nh tài sn, công n&, doanh thu và cho phí th-ng d a trên  c tính ch quan ca BG (ch>ng hn ánh giá giá tr ca các công c! tài chính). Th7 t, BG không tuân th chính sách qun tr công ty ã  ra. Có th nói r/ng, báo cáo tài chính ca m:i công ty s= ch7ng minh r/ng công ty ang hot *ng bình th-ng và cung c.p nh0ng thông tin cn thi#t cho các c quan qun lý, các nhà u t hi3n ti và tng lai, các ch n&,… v tình hình tài chính ca công ty. Vì vy, tính trung th c trong báo cáo tài chính có ý ngh1a c bi3t quan trng. C ch# qun tr công ty (Corporate Governance)  cp ch y#u #n m+i quan h3 gi0a “b* ba” H*i 6ng qun tr (HQT), Ban Giám +c (BG) và các c" ông. Làm sao  m+i quan h3 này luôn bn v0ng là câu h4i mà hu h#t doanh nghi3p ang mu+n xã h*i hoá công ty ) m*t tm cao m i t ra. M*t HQT nhi3t tâm, m*t BG có tài hay m*t Ban kim soát và Kim toán trung th c? Ban Giám +c và H*i 6ng qun tr : ENRON & WORLDCOM 15 Ch# * lng th)ng và cách th7c ánh giá hot *ng ca HQT có nh h)ng r.t l n #n hành *ng và *ng l c làm vi3c ca BG, t' ó nh h)ng tr c ti#p #n hi3u qu hot *ng ca doanh nghi3p. Vy, HQT, t7c ch doanh nghi3p, s= ánh giá hi3u qu hot *ng ca BG ) nh0ng khía cnh nào  a ra m7c lng th)ng h&p lý? Hn 80% ch doanh nghi3p ca các công ty c" phn t nhân có quy mô l n &c kho sát cho bi#t, h hoàn toàn d a trên nh0ng ch5 tiêu n thun v tài chính nh l&i nhun, ch5 có EPS (earning per share), t+c * t(ng tr)ng ca doanh nghi3p mà BG t &c. Nhng, trên th c t#, n#u ch5 d a vào nh0ng ch5 tiêu này e r/ng chính HQT s= b BG qua mt. iu này 6ng ngh1a v i vi3c ti#p tay cho BG chy theo nh0ng ch5 tiêu tài chính ng2n hn, thm chí gian ln trong k# toán nh/m t(ng t+i a giá tr tin th)ng nh ghi s" các bút toán iu ch5nh nh/m t(ng thu nhp, xoá s" n&, phân tích các chi phí thành tài sn, trì hoãn vi3c ghi nhn chi phí… Kinh nghi3m qun tr ca các doanh nghi3p l n trên th# gi i ã ch5 ra r/ng,  ánh giá hi3u qu hot *ng ca BG phi s d!ng phng th7c SPM (Strategic Performance Measurement), ngh1a là d a trên c n(m tiêu chí ch o v: m7c * t(ng tr)ng, m7c * tho mãn ca khách hàng, ch.t l&ng d ch v!/sn ph8m, hi3u qu v môi tr-ng và qun lý nhân s . Ngoài ra, m*t phn không th b4 qua +i v i ch doanh nghi3p là phi kim soát “-ng i n c b c” ca BG. Theo lý thuy#t, ch doanh nghi3p hoc c" *ng &c xem là ng-i u; nhi3m và BG là ng-i &c u; nhi3m. Gi0a ng-i u; nhi3m và ng-i &c u; nhi3m có m*t khong cách nh.t  nh trong vi3c theo dõi, giám sát nên ri ro luôn tim 8n t' c hai phía. V i ng-i u; nhi3m, ri ro có th là không thu h6i &c v+n và lãi u t. V i ng-i &c u; nhi3m, có th l&i d!ng quyn l c cho m!c ích riêng và không hot *ng vì m!c ích ca công ty. Li3u HQT có b BG “qua mt”? Trên th# gi i, không ít tr-ng h&p BG ã lm d!ng vi3c mua s2m, u t thi#t b t+n kém nhng hot *ng không h#t công su.t; m) r*ng quy mô v&t ng?ng t+i ENRON & WORLDCOM 16 u nh/m gia t(ng quyn l c, l&i ích riêng cho chính mình (c9ng là  có nhiu iu ki3n t(ng lng và th)ng). Theo báo cáo ca U; ban Các T" ch7c Tài tr& ca H*i 6ng Treadway COSO (M,), trong 300 tr-ng h&p báo cáo gian ln có #n 50% tr-ng h&p t(ng kh+ng tài sn b/ng cách gim các khon d phòng, t(ng giá tr tài sn h0u hình, ghi nhn tài sn không hi3n h0u hoc v+n hoá tài sn không úng quy  nh và có #n 83% tr-ng h&p gian ln có s c.u k#t ca giám +c iu hành và giám +c tài chính. Nguyên nhân s s!p " ca WorldCom và r.t nhiu công ty khác u xu.t phát ch y#u t' BG. Th7 nh.t, do nh0ng m!c tiêu t ra cho BG là quá cao trong khi n(ng l c BG có hn. Th7 hai, BG phi ch u m*t áp l c r.t l n trong vi3c báo cáo có lãi và gia t(ng lãi trong khi công ty gp b.t l&i trong kinh doanh. Th7 ba, vi3c xác  nh tài sn, công n&, doanh thu và chi phí th-ng d a trên  c tính ch quan ca BG (ch>ng hn ánh giá giá tr ca các công c! tài chính). Th7 t, BG không tuân th chính sách qun tr công ty ã  ra. Nh vy, giám sát BG thông qua m*t Ban Kim soát th-ng tr c là iu mà HQT cn cân nh2c n#u mu+n ng-i &c u; nhi3m làm t+t công vi3c ca mình và to lòng tin cho nhà u t, bo m cho tng lai ca c" phi#u doanh nghi3p trên th tr-ng. Ki m soát và Ki m toán n i b : Ban Kim soát và kim toán n*i b* có th &c xem là cu n+i rút ng2n khong cách gi0a HQT và BG. Xây d ng b* phn Kim soát n*i b* và Kim toán n*i b* là vi3c nên làm ngay vì t(ng c-ng 2 b* phn này s= góp phn t(ng giá tr cho c" ông. V Kim soát n*i b*, doanh nghi3p phi nhanh chóng xây d ng m*t Ban Kim soát v i tiêu chí: phi *c lp v i BG (không bao g6m thành viên trong BG nhng có th bao g6m các thành viên HQT *c lp nh/m m bo tính khách quan) và ch u trách nhi3m trong vi3c chn l a và giám sát t" ch7c kim toán *c lp c9ng nh BG. ENRON & WORLDCOM 17 M*t s+ doanh nghi3p Vi3t Nam hi3n nay còn có cách th7c xây d ng b* phn kim soát n*i b* riêng. ó không ch5 là m*t Ban Kim soát ph!c v! cho HQT, mà còn nhiu Ban Kim soát khác ph!c v! cho BG  kim soát các phòng ban. Theo các chuyên gia kim toán, hot *ng kim soát chuyên nghi3p phi m bo: có các chính sách/quy trình  m bo r/ng các yêu cu ca c.p lãnh o ang &c th c hi3n; các hot *ng kim soát phi bao g6m phê duy3t, u; quyn, xác minh, khuy#n ngh , rà soát k#t qu hot *ng, bo m tài sn và phân tách trách nhi3m; các hot *ng phi &c th c hi3n ) t.t c các c.p qun lý và trong mi ch7c n(ng; các hot *ng nên &c cp nht th-ng xuyên b/ng v(n bn  làm b/ng ch7ng. Bên cnh Kim soát n*i b* thì Kim toán n*i b* c9ng là y#u t+ không th thi#u. Vai trò ca HQT là  ra chi#n l&c, k# hoch và giám sát hot *ng ca doanh nghi3p, bo v3 l&i ích ca các bên h0u quan. Vì vy, HQT cn có các h3 th+ng phù h&p, hi3u qu và qun lý &c ri ro có th xy ra. Kim toán n*i b* v i vai trò ánh giá, th8m  nh các kim soát n*i b*; th c hi3n kim toán, t v.n s= giúp HQT cng c+ vai trò ca mình và n2m b2t k p th-i nh0ng ri ro có th xy ra.  m bo tính khách quan và o 7c, kim toán viên n*i b* bu*c phi *c lp v i hot *ng ca t" ch7c. Bên cnh ó, Ban Kim toán n*i b* không ch5 báo cáo v mt ch7c n(ng tr c ti#p lên U; ban Kim toán, HQT hoc các thành phn qun tr thích h&p khác mà còn phi báo cáo v mt hành chính cho giám +c iu hành. Bài hc cho các công ty Vit Nam: Mô hình qun tr doanh nghi3p ph" bi#n trong nhiu doanh nghi3p Vi3t Nam, là ch t ch HQT c9ng là t"ng giám +c. Nh vy, không có khong cách gi0a ng-i u; nhi3m và ng-i &c u; nhi3m, do vy cn có c ch# giám sát cht ch=  minh bch hoa hot *ng tài chinh ca công ty nh: Th-ng xuyên theo dõi các báo cáo hàng tháng, hàng quý. BG thì phi theo dõi báo cáo ca các phòng ban hành tun theo “phng pháp an chéo”. Ch>ng hn, ENRON & WORLDCOM 18 n#u cn xem doanh s+ trong k , BG s= có s+ li3u t' Phòng Kinh doanh Xu.t Kh8u, Phòng Kinh doanh N*i  a, Phòng K# hoch ch7 không ch5 riêng phòng K# toán, sau ó th c hi3n phng pháp phân tích và t"ng h&p logic. Cn qun tr s+ li3u t' nhiu ngu6n khác nhau. N#u s+ li3u không kh p, có th phát hi3n ra phòng ban nào có s+ li3u sai. N#u các s+ li3u u gi+ng nhau, 'ng v*i yên tâm, vì bi#t âu phòng này “m&n” s+ li3u ca phòng kia  báo cáo? Và n#u tình trng này kéo dài, bn s= luôn b ru ng và t.t y#u s= d n #n tình trng “l-i gi l: tht”. Vi3c qun tr thông qua báo cáo m:i tun ã giúp BG ch.n ch5nh k p th-i nh0ng sai sót và kim soát, hn ch# tình trng tích lu, s+ li3u sai l3ch quá lâu. Song, iu then ch+t là công ty ã xây d ng &c m*t n n#p v(n hoá doanh nghi3p. HQT và BG luôn phi là ng-i “ch u nghe, bi#t nghe và bi#t th8m v.n”. T' ó, m i hiu rõ nh0ng v.n  t)ng ch'ng nh4 nht nhng li có nh h)ng l n. N#u nh HQT có công c! là Ban Kim soát (g6m 3 thành viên *c lp v i BG)  kim soát hot *ng ca BG, thì BG li có công c! là Ban Kim tra (g6m 3 chuyên trách và hàng ch!c c*ng tác viên)  BG kim soát hot *ng ca các phòng ban, b* phn. Cn thuê h>n m*t công ty kim toán *c lp. Công ty này s= óng vai trò khách quan  c+ v.n v l1nh v c tài chính k# toán mà c HQT l n BG u không  chuyên môn th c hi3n. Khi Vi3t Nam gia nhp WTO, vi3c thu hút u t vào các doanh nghi3p s= càng din ra sôi *ng. Mc dù chi phí u t r.t l n nhng m*t c ch# qun tr công ty t+t s= là l-i chào m-i h0u hi3u nh.t +i v i nhà u t khi quy#t  nh u t vào doanh nghi3p. Doanh nghi3p mu+n vn #n tm cao m i, hãy b2t u t' m*t c ch# qun tr t+t v i m*t BG n(ng *ng, m*t Ban Kim soát có trách nhi3m, m*t Ban Kim soát n*i b* trung th c  có m*t công ty luôn minh bch trong m2t các nhà u t và các c" ông! S ki3n Enron và Worldcom khi#n cho nn tài chính M, và th# gi i bàng hoàng và m*t lot hu qu nghiêm trng: hàng tri3u lao *ng th.t nghi3p, nhiu công ty phá sn, nhiu nhà u t au u v i giá tr c" phi#u cha #n 1 USD… Tuy nhiên, vi3c gian ln báo cáo tài chính không phi m i xy ra ) M, mà v.n  này ã t6n ti ) r.t nhiu qu+c ENRON & WORLDCOM 19 gia. Vi3t Nam c9ng không ngoi l3. Xin im qua 10 s ki3n  th.y r/ng m7c * gian ln báo cáo tài chính ) n c ta c9ng không kém phn nghiêm trng. 1. V.n  v kim toán liên quan #n Bông Bch Tuy#t: Ch.t l&ng kim toán &c t d.u h4i l n trong s ki3n Bông Bch Tuy#t. Báo cáo tài chính l: &c báo cáo thành lãi v i vi3c thông tin trên báo cáo kim toán “mp m-” gây hiu lm cho nhà u t. 2. Nhiu kim toán viên không &c ch.p nhn t cách: Do liên quan #n v.n  ch.t l&ng kim toán y#u kém ti công ty Bông Bch Tuy#t, Công ty CP N6i Hi Vi3t Nam và Công ty CP Sách và Thi#t b tr-ng hc Qung Ninh, UBCK ã không công nhn t cách kim toán viên ca m*t s+ kim toán viên thu*c công ty kim toán AVA, AISC và A&C. 3. Ban hành tài li3u ôn thi kim toán viên và k# toán viên hành ngh: Ln u tiên các thí sinh d thi ch7ng ch5 kim toán viên và k# toán viên hành ngh có &c b* tài li3u chu8n ph!c v! cho k thi th-ng niên do B* Tài chính ban hành. 4. Trích lp d phòng gim giá u t tài chính ti các doanh nghi3p niêm y#t: V i vi3c s!t gim mnh ca TTCK, v.n  lp d phòng gim giá u t ch7ng khoán ca các doanh nghi3p thu hút s quan tâm c bi3t ca nhà u t. Ngày 03 tháng 06 n(m 2008, UBCK ã có công v(n 1161 yêu cu trích lp d phòng +i v i các khon u t ch7ng khoán b gim giá. Tuy nhiên, r.t nhiu công ty niêm y#t cha th c hi3n úng theo yêu cu ca chu8n m c k# toán và công v(n 1161. S ki3n này c9ng gây nên s tranh lun gay g2t trong vi3c huy *ng v+n ca các doanh nghi3p và u t vào các l1nh v c “trái nghành” có * ri ro cao nh ch7ng khoán và BS. 5. Kim toán nhà n c ti#p t!c th c hi3n ch# * công khai báo cáo kim toán: N(m 2008 ánh d.u b c ti#n m i trong vi3c công khai k#t qu kim toán các tp oàn kinh t# ca Kim toán nhà n c. Hàng lot các sai phm và ki#n ngh ã &c a ra. in hình là vi3c EVN b4 sót hn 600 t; 6ng chênh l3ch giá i3n. ENRON & WORLDCOM 20 6. Thành lp H*i t v.n thu# Vi3t Nam (VTAC): Ngày 17/4/2008, ti Hà N*i, H*i t v.n thu# Vi3t Nam ã chính th7c ra m2t và ti#n hành i h*i ln th7 nh.t (nhi3m k 2008- 2013). S ki3n ánh d.u b c ti#n trong quá trình chuyên nghi3p hoá hot *ng t v.n thu#. 7. T"ng c!c thu# ban hành Phn mm h: tr& khai thu# m i:  h: tr& cho các doanh nghi3p kê khai thu#, T"ng c!c Thu# nâng c.p và phát trin phn mm H: tr& kê khai s d!ng công ngh3 mã vch phiên bn 1.3.0. B2t u t' tháng 3/2008, khi n*p t- khai có áp d!ng công ngh3 mã vch, các doanh nghi3p s= s d!ng các m u t- khai ti phiên bn m i. 8. Kim soát ch.t l&ng kim toán ca Hi3p h*i: K#t h&p v i B* Tài chính, H*i Kim toán viên hành ngh Vi3t Nam (VACPA) ã th c hi3n 2 &t kim tra ch.t l&ng kim toán ti các công ty thành viên. Vi3c kim tra nh/m tr& giúp các công ty kim toán nâng cao ch.t l&ng cu*c kim toán và báo cáo kim toán phát hành ra công chúng. 9. Scandal “Chy” thu# ti 6ng Nai: L&i d!ng chính sách u ãi trong vi3c min, gim thu# thu nhp doanh nghi3p, m*t s+ +i t&ng ã c.u k#t v i các cán b* thu# - tài chính hình thành -ng dây '’chy'’ min, gim thu#, ‘'giúp s7c'’ cho m*t s+ DN &c h)ng l&i nhiu t5 6ng. 10. Ban hành hàng lot v(n bn pháp quy m i trong l1nh vc thu#: Hàng lot v(n bn pháp quy h ng d n các Lut thu# m i &c ban hành nh Lut thu# Thu nhp cá nhân, Lut thu# thu nhp doanh nghi3p và Lut thu# GTGT. Vy làm gí  kh2c ph!c gian ln trong báo cáo tài chính? S ki3 Enron và Worldcom chúng ta ã hc &c nh0ng bài hc gì? V i quan im ca nhiu chuyên gia &c tp h&p li là cái nhìn ca cá nhân xin &c rút ra kinh nghi3m cho Vi3t Nam nh sau: Bài hc t' Worldcom: Th c trng ) Vi3t Nam, hu h#t các doanh nghi3p t nhân, công ty trách nhi3m h0u hn hot *ng mang tính ch.t gia ình, thi#u minh bch trong sn xu.t kinh doanh và ENRON & WORLDCOM 21 vi3c kim toán báo cáo tài chính hàng n(m là r.t xa l và xem ó nh là áp l c cho doanh nghi3p. Có th nói r/ng, báo cáo tài chính ca m:i công ty s= ch7ng minh r/ng công ty ang hot *ng bình th-ng và cung c.p nh0ng thông tin cn thi#t cho các c quan qun lý, các nhà u t hi3n ti và tng lai, các ch n&,… v tình hình tài chính ca công ty. Nó &c s d!ng  công b+ hot *ng kinh doanh ca doanh nghi3p trong hi3n ti và c d báo trong tng lai.Vì vy, tính trung th c trong báo cáo tài chính có ý ngh1a c bi3t quan trng. Ti#c thay, hi3n nay tính trung th c trong các báo cáo tài chính không còn &c trung th c! Câu h4i t ra là, vì sao xy ra tình trng .y và cn làm gì  kh2c ph!c? Th c t# có r.t nhiu công ty phù phép bn báo cáo tài chính ca mình nh/m mng li l&i ích( Phù phép tài chính th c ra là vi3c s d!ng m*t s+ k, thut nh/m thay "i s+ lieäu BCTC  t &c m*t s+ m!c tiêu nh.t  nh) nhng  bn báo cáo không mang li hu qu nh h)ng #n nhà u t và giá tr doanh nghi3p, các doanh nghi3p nên phù phép nh th# nào? V i *ng c tích c c hay tiêu c c? Phát huy tác d!ng ca mình nh/m nâng cao hi3u qu hot *ng ca công ty, nâng cao l&i nhun theo k# hoch công ty t ra? +i v i doanh nghi3p : Doanh nghi3p nên “ phù phép” v i *ng c tích c c: l a chn t+i u phng án phù phép BCTC m bo không làm m.t nim tin ca nhà u t 6ng th-i không  +i th cnh tranh bi#t &c chi#n l&c kinh doanh. Có th tham kho các công c! phù phép h&p pháp tuân th nh0ng quy  nh ca k# toán tài chính, &c s d!ng ) các doanh nghi3p M,: Phù phép thông qua các  c tính k# toán: là công c! khá h0u hi3u cho vi3c phù phép BCTC. • Phù phép thông qua các giao d ch th c: Công c! này &c s d!ng thông qua s dàn x#p l&i nhun ca kì sau và kì hi3n ti và có th không có l&i cho DN v sau. ENRON & WORLDCOM 22 • C2t gim chi phí h0u ích: T7c là c2t gim nh0ng khon chi cho công tác nghiên c7u và phát trin, d ch v! qung cáo, vi3c duy tu và bo d?ng máy móc. • Trì hoãn thanh toán :các tài sn không có nhu cu s d!ng, hàng t6n kho: Các tài sn không s d!ng và m.t giá tr n#u không thanh toán  lâu s= sinh ra nh0ng khon l: áng k cho công ty; 6ng th-i làm t(ng chi phí bo d?ng. • Sn xu.t v&t m7c công su.t: nh/m t(ng sn l&ng bán ra cho DN nhng bù li DN phi b4 thêm chi phí cho bo d?ng máy móc, d ch v! thng mi cho vi3c bán hàng… Bên cnh ó, nhà lãnh o phi th hi3n tính minh bch trong BCTC. H*i 6ng qun tr ( HQT ) và ban giám sát c9ng góp phn quan trng vào vi3c hn ch# vi3c phù phép BCTC. HQT có tính *c lp cao ,h: tr& và t v.n cho giám +c công ty, thay mt c" ông giám sát hot *ng ca công ty. H: tr& cho HQT, còn có ban kim soát g6m các thành viên am hiu v k# toán tài chính. S cn thi#t có kim toán n*i b* ) doanh nghi3p. Kim toán n*i b* không ch5 ánh giá các y#u kém ca h3 th+ng qun lý mà còn ánh giá các ri ro c trong và ngoài công ty , giúp phát hi3n và ci ti#n nh0ng im y#u trong h3 th+ng qun lý ca doanh nghi3p. Vi3c xây d ng b* phn kim toán n*i b* trong doanh nghi3p phi &c th c hi3n qua nhiu b c: • Phi xác  nh &c nhu cu c! th và m!c ích c! th ca b* phn này. • Phi xác  nh rõ ràng c c.u t" ch7c, vai trò, ch7c n(ng và quyn hn ca b* phn kim toán n*i b*, có th bao g6m c m*t v(n ki3n nh iu l3 kim toán  bo m  tính *c lp cho b* phn kim toán n*i b* hot *ng. • Tuyn d!ng kim toán viên tr)ng, kim toán viên và ào to h. Cn lu ý nghi3p v! kim toán n*i b* khác nhiu kim toán *c lp và òi h4i trình * chuyên môn và kinh nghi3m r.t cao. • B* phn kim toán n*i b* cn th c hi3n kim toán thí im và t+t nh.t là có s ánh giá ca m*t công ty t v.n *c lp,  rút kinh nghi3m tr c khi b2t u xây d ng chi#n l&c và k# hoch kim toán dài hn. ENRON & WORLDCOM 23 Tm quan trng ca nhà qun lý cn &c t lên hàng u. Nh.t là v.n  qun tr công ty d a trên ba nguyên t2c sau: S d!ng các thành viên H*i 6ng Qun tr (HQT) *c lp (independent directors)  kim ch# quyn l c ca ban giám +c, 6ng th-i bo v3 quyn l&i ca các c" ông. • S d!ng và tín nhi3m gi i k# toán  trình báo cáo tài chính có tính xác th c nh/m giúp c" ông có thông tin y  khi u t vào công ty. • S d!ng và tín nhi3m các nhà phân tích tài chính  xem xét, phân tích các trin vng kinh doanh và m7c * lành mnh v tài chính ca các công ty ang và s= phát hành ch7ng khoán ra công chúng nh/m cung c.p y  thông tin cho công chúng mu+n u t. Trong b* máy lãnh o: Doanh nghi3p nên có phng th7c qun lý t+t, có m*t chi#n l&c n(ng *ng g2n lin trách nhi3m công ty và xã h*i. • Loi b4 *c quyn trong vi3c qun lý, kim soát, iu hành công ty. • To tính cnh tranh trong vi3c qun lý công ty: kh n(ng linh hot cuûa b* máy lãnh o. • Tìm hiu, qun tr các loi ri ro và bi#n nó tr) thành l&i th# cnh tranh: Phng th7c +i v i công tác qun tr ri ro là trin khai "ba tuy#n bo v3": Tuy#n bo v3 th7 nh.t là nhân viên, cán b* qun lý tr c ti#p làm vi3c ti các chu trình kinh doanh; nh0ng ng-i làm vi3c ti trung tâm DN và +i mt ri ro ca công vi3c kinh doanh. Tuy#n bo v3 th7 hai bao g6m nh0ng ng-i m nhi3m ch7c n(ng qun lý ri ro và ch7c n(ng kim soát liên quan #n ri ro chi#n l&c và hot *ng (g6m qun tr ri ro), ri ro tài chính (g6m ri ro tín d!ng và th tr-ng) và ri ro v tuân th (g6m ri ro v gian ln thng mi). Tuy#n bo v3 th7 ba là kim toán n*i b*, b* phn này a ra s m bo *c lp cho HQT, ban lãnh o DN và các bên có l&i ích liên quan v toàn b* h3 th+ng qun tr , công tác qun tr và kim soát ri ro. ENRON & WORLDCOM 24 +i v i Chính ph, Nhà n c, các ban ngành oàn th: Vì &c doanh nghi3p phù phép nên khó có th tin vào BCTC mà Nhà n c phi can thi3p  bo v3 nhà u t. Có th có các bi3n pháp can thi3p sau: Phát huy tính pháp lý cao nh.t cho hot *ng kim toán: • Lut Kim toán nhà n c caàn quy  nh y  và toàn di3n v  nh ngh1a, n*i dung, giá tr ca báo cáo kim toán, trách nhi3m ca n v &c kim toán t" ch7c, cá nhân có liên quan trong vi3c th c hi3n k#t lun, ki#n ngh ca kim toán. • Chia s< quan im, m*t s+ quy  nh o lut Sarbanes-Oxley- M, (quy  nh các công ty niêm y#t trên th tr-ng ch7ng khoán M, phi báo cáo v hi3u qu ca h3 th+ng kim soát n*i b* công ty) nh/m bo v3 l&i ích ca các nhà u t vào các công ty i chúng b/ng cách bu*c các công ty này phi ci thi3n s m bo và tin t)ng vào các báo cáo, các thông tin tài chính công khai. Ban hành ngày càng y  các chu8n m c k# toán quy  nh v vi3c lp BCTC: • L a chn và thi#t lp h3 th+ng các quy t2c k# toán chính xác. • Ci cách h3 th+ng kim toán g2n lin v i k# toán trong n c và k# toán n c ngoài. • Nghiên c7u nh0ng k= h), sai sót v mô hình kim toán Nâng cao tính *c lp t ch, thn trng trong công vi3c, trình * kim toán (tho các k, n(ng k# toán, các th thut kim toán,tránh nh0ng l:i trong kim toán, gim sai sót trong kim toán…) ca kim toán viên. 6ng th-i nâng cao tuyên truyn o 7c ngh nghi3p ca kim toán viên  th c hi3n công vi3c v i ch.t l&ng cao, tuân th pháp lut và ph!c v! t+t nh.t cho khách hàng. Các c quan ch7c n(ng, phi thi#t lp các quy  nh, quy t2c phù h&p v i thông l3 chung ca qu+c t#  h ng d n cho các kim toán viên 7ng x và hot *ng m*t cách trung th c, ph!c v! cho l&i ích ca ngh nghi3p và xã h*i- chu8n m c o 7c ngh nghi3p. 6ng th-i có c ch#  giám sát vi3c tuân th o 7c ngh nghi3p c9ng nh xét x các hành vi vi phm o 7c ngh nghi3p, (thành lp: U; ban ph! trách v o 7c ENRON & WORLDCOM 25 ngh nghi3p-giám sát vi3c tuân th o 7c ngh nghi3p , Ban ph! trách v k; lut- x lý k; lut, U; ban Kim soát ch.t l&ng- giám sát ch.t l&ng hot *ng kim toán). To iu ki3n n gin trong hình m u kim soát gi0a t kim soát ca kim soát viên, chính ph kim soát và kim soát *c lp ca doanh nghi3p. Xây d ng hi3u qu h3 th+ng khuy#n khích ) các công ty kim toán, khích l3 CPA (kim toán viên ) m*t cách hi3u qu. m bo s *c lp ca kim toán. Xây d ng h3 th+ng gám sát và th8m  nh. T(ng c-ng kim tra, giám sát các công ty k# toán, kim toán ang hot *ng (th c hi3n h3 th+ng kim toán luân phiên  nh k ; t(ng c-ng kh n(ng giám sát chuy3n nghi3p ca CPA; kim toán li k#t qu kim toán ca CPA; m) r*ng tr'ng pht nh0ng hành vi vi phm ca CPA). Áp d!ng “h*p kim tra” (tick box). Th-ng xuyên cp nht h3 th+ng thông tin và truyn thông: kim tra tính trung th c, h&p lý b/ng kim toán h3 th+ng thông tin (information techonology audit). Cng c+ lòng tin th tr-ng b/ng vi3c c+ g2ng ra các quy  nh  ng(n chn tham nh9ng, gian ln …có th xy ra. Thành lp U; ban Giám sát ch.t l&ng kim toán +i v i các công ty kim toán cho nh0ng công ty niêm y#t. Giám sát qun lý cht ch= th tr-ng tài chính.U; ban Ch7ng khoán Nhà n c phi th-ng xuyên công b+ danh sách l a chn các công ty kim toán và kim toán viên &c ch.p thun kim toán cho các t" ch7c phát hành, t" ch7c niêm y#t và t" ch7c kinh doanh ch7ng khoán theo  nh kì, quý, n(m. Cn thành lp các U; ban ph! trách nh0ng l1nh v c hot *ng khác nhau, nh :U; ban o 7c ngh nghi3p, U; ban ào to, U; ban Kim soát ch.t l&ng, U; ban Giám sát ch.t l&ng kim toán(+i v i các công ty kim toán cho nh0ng công ty niêm y#t), U; ban K; lut. Các U; ban cn phi có nh0ng nhân viên có chuyên môn nghi3p v! ã có ch7ng ch5 KTV, ch7ng ch5 hành ngh k# toán có kinh nghi3m th c t# trong hot *ng d ch v! k# toán, kim toán và có tâm huy#t cho s phát trin ngh nghi3p. ENRON & WORLDCOM 26 • Xem xét, ánh giá ch.t l&ng các d ch v! các công ty kim toán trong n c và qu+c t# ang hot *ng ti Vi3t Nam cung c.p phi t các tiêu chu8n trong n c, qu+c t#. Qua ó kim tra công ty kim toán có tuân th các quy  nh pháp lut v kim toán hay không. N#u phát hi3n các sai sót, s= lu ý, nh2c nh), ch.n ch5nh k p th-i. Bên cnh ó là tuyên truyn, ph" bi#n kinh nghi3m t' công ty này sang công ty khác, nâng cao ch.t l&ng d ch v! công ty kim toán. • Có th tham kho m*t s+ bi3n pháp ci cách nh: cho phép các công ty kim toán x#p hng ch.t l&ng ca các công ty, gim chi phí qun lý, t(ng quyn hn ca các công ty qun lý qu, +i v i ch s) h0u. Hn ch# k= h) v m7c phí quyn mua c" phi#u ca nhân viên ) m7c r.t cao và tính *c quyn trong ban qun lý công ty. • +i v i các công ty a qu+c gia hot *ng ) Vi3t Nam, cn kim soát cht ch= hot *ng ca các công ty con, có quy ch# v tài chính cho công ty m - con. CÁC VN  QUN TR DOANH NGHIP THNG GP Nguyên tc QT Yêu cu Các vn  thng gp Công b/ng - C h*i, l&i ích bình >ng cho các bên liên quan - Bo v3 c" ông thiu s+ - C" ông thiu s+ có vai trò th.p trong vi3c ra quy#t  nh - Các thành viên HQT cha phát huy cao vai trò, nh.t là các thành viên không iu hành Minh bch - Tình hình, k#t qu hot *ng &c thông báo, cung c.p y , k p th-i cho các bên liên quan - Nhiu h3 th+ng s" sách - Thông tin tài chính không y  và thi#u tin cy - Thi#u các thông tin qun lý ENRON & WORLDCOM 27 Phân quyn và tráchnhi3m - Phân quyn và trách nhi3m rõ ràng gi0a HQT và BG - HQT tham d nhiu vào hot *ng hàng ngày ca doanh nghi3p - Ng&c li, ) m*t s+ doanh nghi3p, BG có vai trò quá l n trong iu hành và ra quy#t  nh Báo cáo và kim soát - Bo m doanh nghi3p tuân th các quy  nh - Bo v3 nhà u t - Thi#u c ch# kim tra, kim soát *c lp hi3u qu nh s d!ng kim toán viên bên ngoài - Thi#u c ch# báo cáo k p th-i, y  và hi3u qu ENRON & WORLDCOM 28 L$I KT Maynard Keynes, nhà kinh t# hc n"i ti#ng ng-i M,, ã t'ng nói:“Phát minh tinh xo mà v1 i nh.t trong l ch s hàng ngàn n(m phát trin ca xã h*i loài ng-i là th tr-ng tài chính tin t3. Ch5 có iu sau khi phát minh thn k này ra -i, trên th# gi i ã din ra bi#t bao nhiêu t.n bi hài k ch xoay quanh nó, và câu chuy3n thn tiên v s "i -i ch5 sau m*t êm mãi mãi là gi.c m ca b.t k ai”. Qu tht, th# gi i tài chính luôn h7a hn nh0ng khon l&i nhun kh"ng l6. Và  có th s) h0u nh0ng khon l&i nhun ó, không ít công ty, tp oàn b.t ch.p pháp lut tr!c l&i cho riêng mình. in hình là: s gian ln ti Enron liên quan t i các th thut k# toán tinh vi v i Worlcom, v i các gian ln r.t n gin - gi mo các ch5 s+ k# toán hi3n hành và “l- i” các s+ li3u v v+n mà l= ra phi công b+. úng! L&i nhun áng &c t lên hàng u nhng li3u l&i nhun mà ta ki#m &c có  bù 2p nh0ng giá tr nhân v(n xã h*i? Chúng ta có th ki#m &c hàng t5 USD l&i nhun nhng  tr giá cho iu này mà hàng ngàn ng-i khác phi ch u cnh th.t nghi3p. Và quan trng là m*t khi ã ánh m.t lòng tin thì phi t+n bao nhiêu tin ca và th-i gian  có th l.y li nim tin +i v i doanh nghi3p và Nhà n c? Có m*t câu nói n"i ti#ng trong kinh doanh là s= phi m.t nhiu n(m  xây d ng nim tin nhng c9ng ch5 m.t m*t vài phút  ánh m.t nó. Tht vy, lòng tin là chìa khoá ca s thành công cho h3 th+ng tài chính và các nn kinh t#  hot *ng có hi3u l c và hi3u qu. Bài hc t' th.t bi ca Enron và Worldcom v n mãi là kinh nghi3m cho các doanh ngh3p hc tp. +i v i nn kinh t# n c ta ang trong quá trình h*i nhp vào kinh t# th# gi i, th.t bi ca 2 tp oàn l n ca M, t ra cho n c ta r.t nhiu v.n  ãng suy ng m và hc tp. Làm th# nào  nh0ng bê b+i tài chính không th xy ra ) n c ta? ây là v.n  không ch5 ca riêng các doanh nghi3p, Chính ph, nhà n c quan tâm, góp s7c ca c c*ng 6ng khi mà khng hong tài chính còn nh h)ng sâu s2c #n kinh t# th# gi i và Vi3t Nam. ENRON & WORLDCOM 29 TÀI LIU THAM KH%O

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • pdfQuản trị tài chính công ty đa quốc gia-hình thành ,phát triển,sụp đổ của công ty ENRON VÀ WORLDCOM.pdf