Đề tài Rào cản thương mại đối với hàng dệt may xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ trong giai đoạn hậu Việt Nam gia nhập WTO - Thực trạng và giải pháp

c¶n thuÕ quan vµ phi thuÕ quan tíi xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Hoa Kú trong thêi gian qua C¸c rµo c¶n trong Th­¬ng m¹i quèc tÕ, dï tån t¹i d­íi h×nh thøc nµo ®i n÷a ®Òu ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi xuÊt khÈu hµng hãa cña tÊt c¶ c¸c n­íc tham gia, trong khi c¸c rµo c¶n ®ã chñ yÕu ®­îc dùng lªn tõ c¸c n­íc s¶n phÈm ®Ó ¸p dông cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ViÖt Nam còng lµ mét n­íc ®ang ph¶i chÞu nh÷ng rµo c¶n ®ã. DÖt may lµ mét trong 5 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam hiÖn nay, nh­ng nã l¹i ph¶i chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu nhÊt bëi c¸c rµo c¶n mµ c¸c n­íc ph¸t triÓn (®iÓn h×nh nhÊt lµ Hoa Kú) dùng lªn vµ nh÷ng ¶nh h­ëng ®ã ®· vµ ®ang lµ nh÷ng trë ng¹i lín cña xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam hiÖn nay. Nh÷ng quy ®Þnh ngÆt nghÌo vµ phøc t¹p vÒ nh·n hiÖu hµng hãa cña Hoa Kú buéc c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam ph¶i bá ra kh¸ nhiÒu chi phÝ ®Ó ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸ tr­íc khi xuÊt khÈu vµo Hoa Kú. Hµng hãa mang nh·n hiÖu gi¶ hoÆc sao chÐp, b¾t ch­íc mét nh·n hiÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn cña C«ng ty Hoa Kú hoÆc n­íc ngoµi sÏ bÞ cÊm nhËp khÈu vµo Hoa Kú trõ khi ®· cã hå s¬ ®¨ng ký nh·n hiÖu ë Hoa Kú, ®· nép cho ñy ban h¶i quan vµ ®­îc l­u gi÷ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh (19 CFR 133.1-133-7). Còng theo ®¹o luËt nh·n hiÖu 1946 th× mäi hµng hãa nhËp vµo Hoa Kú mang tªn hoÆc nh·n bÞ cÊm bëi luËt nh·n hiÖu sÏ bÞ tÞch thu vµ kh«ng hoµn tr¶. Tuy nhiªn, nÕu cã ®¬n khiÕu n¹i cña nhµ nhËp khÈu tr­íc khi ®­a ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng, gi¸m ®èc thuÕ quan cã thÓ gi¶i táa mãn hµng víi ®iÒu kiÖn th¸o dì hoÆc xãa ®i c¸c dÊu hiÖu bÞ cÊm, hoÆc hµng hay thïng ®¸nh dÊu l¹i cho phï hîp, hoÆc gi¸m ®èc thuÕ quan c¶ng hay quËn cã thÓ cho phÐp hµng xuÊt trë ra hoÆc ph¸ hñy d­íi sù gi¸m s¸t cña thuÕ quan. Trªn thÞ tr­êng hµng hãa thÕ giíi cã rÊt nhiÒu nh·n hiÖu hoÆc th­¬ng hiÖu cña c¸c h·ng næi tiÕng trªn thÕ giíi. ViÖt Nam tham gia xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng thÕ giíi trong ®ã cã Hoa Kú víi kho¶ng thêi gian kh«ng dµi vµ cßn rÊt Ýt nh·n hiÖu hµng hãa hay th­¬ng hiÖu ®­îc ®¨ng ký trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. §Ó xuÊt khÈu c¸ doanh nghiÖp ph¶i mua b¶n quyÒn nh·n hiÖu hµng hãa cña c¸c h·ng næi tiÕng hoÆc ph¶i gia c«ng cho n­íc ngoµi nªn gi¸ trÞ gia t¨ng cã ®­îc rÊt thÊp. HiÖn dÖt may lµ ngµnh hµng nhËp gia c«ng kh¸ lín tõ Hoa Kú. Trong khi, ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn th­¬ng hiÖu hay nh·n hiÖu hµng hãa cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ lín. MÆt kh¸c, theo quy ®Þnh chung nÕu hµng hãa cã kiÓu d¸ng t­¬ng tù víi hµng hãa kh¸c ®· ®­îc ký nh·n hiÖu, th­¬ng hiÖu sÏ bÞ xö lý vi ph¹m kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp. Nh­ vËy, rµo c¶n vÒ c¹nh tranh víi c¸c th­¬ng hiÖu, nh·n hiÖu næi tiÕng cña n­íc ngoµi vµ rµo c¶n ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn th­¬ng hiÖu, nh·n hiÖu hµng hãa cña ViÖt Nam ®ang cã ¶nh h­ëng tiªu cùc tíi xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam hiÖn nay. Nh­ vËy, hµng hãa nãi chung vµ hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ ph¶i tu©n thñ ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh ®ã vµ ®­¬ng nhiªn sÏ ph¶i bá ra nh÷ng kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh, cßn trong tr­êng hîp vi ph¹m nh÷ng quy ®Þnh trªn th× sÏ cµng chÞu tæn thÊt nhiÒu, hµng hãa cã thÓ bÞ tÞch thu, bÞ hñy hoÆc bÞ xuÊt trë ra vµ khi ®ã chi phÝ vËn chuyÓn sÏ rÊt lín. Trong thêi gian qua, hµng dÖt may cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Hoa Kú chñ yÕu theo l­îng h¹n ng¹ch ®­îc cÊp cho c¸c doanh nghiÖp. DÖt may cña ViÖt Nam ®ang bÞ Hoa Kú ¸p ®Æt h¹n ng¹ch xuÊt khÈu tù nguyÖn vµ cã thÓ nãi r»ng ®©y lµ mét trong nh÷ng rµo c¶n lín nhÊt ®èi víi dÖt may cña ViÖt Nam. Trong khi ®ã, kh¶ n¨ng t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam lµ rÊt lín do tËn dông ®­îc nh÷ng lîi thÕ cña m×nh vÒ lao ®éng, m¸y mãc, kinh nghiÖm nh­ng nhiÒu doanh nghiÖp chØ ®ñ h¹n ng¹ch s¶n xuÊt ®Õn 50% c«ng suÊt cña m×nh. NÕu kh«ng bÞ ¸p ®Æt bëi h¹n ng¹ch th× kh¶ n¨ng t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam cã thÓ ë møc trªn 20%/n¨m. ViÖc hµng dÖt may bÞ ¸p dông h¹n ng¹ch kh«ng chØ lµm h¹n chÕ viÖc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÒ sè l­îng mµ nã cßn lµm ph¸t sinh rÊt nhiÒu chi phÝ trong qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh h¹n ng¹ch vµ ®¨ng ký cÊp h¹n ng¹ch cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam muèn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú. Visa (h¹n ng¹ch) dÖt may lµ mét ký hËu (endorsement) d­íi d¹ng mét tem/dÊu (stamp) do mét chÝnh phñ n­íc ngoµi ®ãng trªn hãa ®¬n hoÆc trªn giÊy phÐp nhËp khÈu. Visa ®­îc dïng ®Ó kiÓm so¸t nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm dÖt may vµo Hoa Kú vµ ng¨n cÊm nhËp khÈu hµng hãa tr¸i phÐp. ViÖt Nam ch­a ®­îc Hoa Kú coi lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, do vËy ph¶i chÞu nhiÒu bÊt lîi trong c¸c vô tranh chÊp th­¬ng m¹i t¹i thÞ tr­êng nµy v× ph¶i gi¶i quyÕt theo c¬ chÕ song ph­¬ng vµ ¸pd ®Æt ®iÒu tra so s¸nh th«ng qua mét n­íc thø ba. H¬n n÷a ViÖt Nam ch­a ph¶i lµ thµnh viªn cña WTO nªn chÕ ®é tèi huÖ quèc mµ Hoa Kú dµnh cho ViÖt Nam ch­a ph¶i lµ chÕ ®é vÜnh viÔn. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy ®· ®Æt ViÖt Nam vµo thÕ bÊt lîi h¬n so víi nhiÒu n­íc. C¸c rµo c¶n kü thuËt, c¸c tiªu chuÈn vÒ an toµn cho ng­êi sö dông, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i ®Òu cã ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam. MÊy n¨m gÇn ®©y ngµy cµng cã nhiÒu s¶n phÈm dÖt may cña Trung Quèc bÞ kh¸ch hµng tõ chèi hoÆc ph¶i båi th­êng do kh«ng phï hîp víi nh÷ng tiªu chuÈn "xanh" - tiªu chuÈn ra ®êi tõ rµo c¶n th­¬ng m¹i "xanh" Greentrade barier. Nãi tíi hµng may mÆc "xanh" lµ nãi tíi c¸c s¶n phÈm ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn sinh th¸i, quy ®Þnh vÒ an toµn søc kháe ®èi víi ng­êi sö dông vµ kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng trong s¶n xuÊt vµ nÕu nh­ t×nh tr¹ng trªn x¶y ra ®èi víi hµng dÖt may cña Trung Quèc, th× tÊt yÕu sÏ x¶y ra víi ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam vµ c¸c n­íc Ch©u ¸ kh¸c trong giai ®o¹n hiÖn nay. Trong ngµnh dÖt may ViÖt Nam cho ®Õn nay viÖc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm "xanh" ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc. Mét sè nhµ qu¶n lý, ®iÒu hµnh doanh nghiÖp cßn ch­a ®­îc trang bÞ kiÕn thøc hoÆc nh÷ng hiÓu biÕt cßn rÊt h¹n chÕ nh÷ng yªu cÇu "xanh" ®èi víi c¸c s¶n phÈm dÖt - may xuÊt khÈu. Ngoµi ra, phÇn lín c¸c c«ng ty, xÝ nghiÖp trong d©y chuyÒn nhuém - hoµn tÊt vÉn cßn sö dông mét sè hãa chÊt, chÊt trî, thuèc nhuém vµ c¸c c«ng nghÖ g©y « nhiÔm m«i tr­êng. Ch¼ng h¹n trong c«ng ®o¹n hå sîi,ngµy cµng sö dông nhiÒu PVA lµm t¨ng t¶i l­îng COD (nhu cÇu «xy hãa) trong n­íc th¶i vµ PVS khã xö lý vi sinh. N­íc th¶i rò hç th«ng th­êng chøa 4000 - 8000mg/l COD. Kü thuËt "gi¶m träng" polieste b»ng kiÒm ®­îc ¸p dông phæ biÕn sÏ s¶n sinh mét l­îng lín Terephtalat vµ Glycol trong n­íc th¶i sau sö dông 5-6 lÇn, ®­a nhµ m¸y COD cã thÓ lªn tíi 80.000mg/l. Trong thµnh phÇn n­íc th¶i cña c¸c c«ng ty, nhµ m¸y dÖt - nhuém hiÖn nay cña ViÖt Nam cã kho¶ng 300 - 400 mg/l COD (®· v­ît tiªu chuÈn n­íc th¶i lo¹i B 3-4 lÇn) vµ dù ®o¸n sÏ t¨ng lªn møc 700 - 8010 mg/l vµ cã thÓ cßn t¨ng h¬n n÷a trong t­¬ng lai. NÕu nh­ t×nh h×nh « nhiÔm m«i tr­êng, tr­íc hÕt lµ « nhiÔm n­íc th¶i mµ kh«ng ®­îc kiÓm so¸t chÆt chÏ, th× c¸c doanh nghiÖp dÖt - nhuém ph¶i ®­¬ng ®Çu víi nhiÒu vÊn ®Ò nghiªm träng vµ ph¶i tèn rÊt nhiÒu kinh phÝ cho viÖc xö lý m«i tr­êng vµ ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn quy ®Þnh vÒ m«i tr­êng, còng nh­ c¸c tiªu chuÈn "Eco friendly" vÒ m«i tr­êng. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy c¸c doanh nghiÖp buéc ph¶i ®Çu t­ ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ t¨ng c¸c kho¶n chi phÝ cho nhiÒu ho¹t ®éng cã liªn quan. Nh÷ng kho¶n chi phÝ nh­ vËy ®ang lµ khã kh¨n lín ®èi víi hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña chóng ta, do ®ã, chØ nh÷ng doanh nghiÖp nµo cã kh¶ n¨ng ®¸p øng míi cã thÓ xuÊt khÈu ®­îc. C¸c n­íc th­êng g©y trë ng¹i cho ViÖt Nam trong viÖc ký c¸c hiÖp ®Þnh c«ng nhËn lÉn nhau vÒ tiªu chuÈn vµ kiÓm tra chÊt l­îng vµ Hoa Kú lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh. Trong khi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th­êng tù lùa chän vµ c«ng bè c¸c tiªu chuÈn cho m×nh, th× viÖc ®Ó ®­îc c«ng nhËn lµ hîp chuÈn chØ cã c¸c tæ chøc quèc tÕ hoÆc c¬ quan gi¸m ®Þnh chÊt l­îng cña n­íc nhËp khÈu míi cã quyÒn c«ng bè hîp chuÈn. §©y còng lµ mét trë ng¹i lín cho xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam. Hoa Kú lµ mét trong nh÷ng n­íc cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ thñ tôc hµnh chÝnh còng nh­ hÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i rÊt phøc t¹p vµ chång chÐo. Cã nh÷ng s¶n phÈm ®Ó xuÊt khÈu ®­îc ph¶i xin giÊy phÐp hoÆc ph¶i ®­îc sù chÊp nhËn cña nhiÒu c¬ quan qu¶n lý kh¸c nhau, kÓ c¸c c¸c quy ®Þnh cã tÝnh chÊt ®Þa ph­¬ng ë Hoa Kú cã nh÷ng quy ®Þnh cña c¸c bang lµ kh¸c nhau vµ nhiÒu khi cßn tr¸i ng­îc c¶ víi quy ®Þnh cña Liªn bang. Hoa Kú lµ mét thÞ tr­êng mµ ViÖt Nam míi cã quan hÖ kinh doanh víi c¸c doanh nghiÖp cña hä cho nªn c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam th­êng yªu cÇu thanh to¸n theo ph­¬ng thøc L/C at sight kh«ng hñy ngang. Ng­îc l¹i, nhiÒu doanh nghiÖp Hoa Kú hoÆc do kh«ng quen víi ph­¬ng thøc thanh to¸n nµy hoÆc muèn thanh to¸n theo ph­¬ng thøc (D/A, D/P…) cho thuËn tiÖn, ®ì tèn kÐm vµ Ýt rñi ro. Cã thÓ nãi, kh«ng mét n­íc nµo trªn thÕ giíi l¹i tõ bá viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ nh­ mét c«ng cô ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt néi ®Þa hay ®Ó ®¹t ®­îc mét sè môc tiªu kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh. Theo quy ®Þnh cña WTO, c¸c n­íc sÏ ph¶i dÇn xãa bá mét sè hµng rµo phi thuÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ®Þnh l­îng. Tuy nhiªn, cïng víi tiÕn tr×nh ®ã, viÖc t¹o ra vµ sö dông biÖn ph¸p c«ng cô phi thuÕ míi, tinh vi h¬n lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. Trong qu¸ tr×nh më cöa, héi nhËp ViÖt Nam cµng cÇn ph¶i hiÓu râ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan ®Ó võa ®Èy m¹nh ®­îc xuÊt khÈu, võa cã hiÖu qu¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt non trÎ trong n­íc. Ngoµi ra, theo c¸c chuyªn gia cña th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i Hoa Kú ph©n tÝch th× vÊn ®Ò c­íc phÝ vËn t¶i hµng hãa tõ ViÖt Nam sang Hoa Kú th­êng cao h¬n so víi tõ n­íc kh¸c ®Õn Hoa Kú (kÓ c¶ c¸c n­íc xung quanh ViÖt Nam). Bªn c¹nh ®ã, ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng yÕu kÐm trong viÖc t×m nguån cung cÊp nguyªn phô liÖu, kh¶ n¨ng thiÕt kÕ vµ chµo mÉu do m×nh s¸ng t¹o còng cßn rÊt kÐm, tr×nh ®é c«ng nghÖ nh×n chung vÉn thÊp h¬n so víi c¸c ®èi thñ chÝnh lµ Trung Quèc vµ Ên §é. H¬n n÷a, n¨ng lùc cung øng vµ tiÕp thÞ xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nh×n chung cßn rÊt yÕu, quy m« s¶n xuÊt nhá vµ kh¶ n¨ng liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cßn yÕu, do ®ã sÏ gÆp khã kh¨n trong viÖc ®¸p øng c¸c ®¬n hµng lín vµ cã yªu cÇu vÒ thêi h¹n giao hµng lµ nhanh. Tõ n¨m 2006 hÖ thèng h¹n ng¹ch hµng dÖt may thÕ giíi ®­îc b·i bá nªn c¸c n­íc xuÊt khÈu hµng dÖt may lµ thµnh viªn cña WTO cã ®­îc rÊt nhiÒu lîi thÕ, trong ®ã cã ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ViÖt Nam míi gia nhËp tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO tõ ngµy 17 th¸ng 11 n¨m 2006 cho nªn viÖc c¹nh tranh víi mét sè n­íc cã ngµnh dÖt may ph¸t triÓn vµ ®· lµ thµnh viªn cña WTO tõ l©u nh­ Trung Quèc, Ên §é lµ rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p. H¬n n÷a còng trong thêi gian võa qua, ChÝnh phñ Hoa Kú ®· chÊp nhËn ViÖt Nam lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vÜnh viÔn vµ Hoa Kú còng dµnh cho ViÖt Nam chÕ ®é tèi huÖ quèc vÜnh viÔn. §Æt quan hÖ ViÖt Nam - Hoa Kú cã mèi quan hÖ "B×nh th­êng hãa th­¬ng m¹i vÜnh viÔn" (PNRA). Khi vµo ®­îc WTO hµng hãa ViÖt Nam sÏ ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i cña c¸c n­íc thµnh viªn, cßn hµng dÖt may sÏ ®­îc b·i bá h¹n ng¹ch. Víi Mü, khi ViÖt Nam gia nhËp WTO, ngoµi viÖc ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc MFN, ViÖt Nam cßn ®­îc h­ëng chÝnh s¸ch ­u ®·i phæ cËp GSP, khi ®ã thuÕ nhËp khÈu cña hµng hãa ViÖt Nam vµo Mü sÏ gi¶m ®i rÊt nhiÒu. §©y lµ c¬ héi tèt cho ViÖt Nam tËn dông ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo Mü. Bëi thÕ, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng dÖt may cÇn cã kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy. Ch­¬ng III C¸c biÖn ph¸p v­ît qua rµo c¶n ®èi víi hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng Hoa Kú khi ViÖt Nam gia nhËp WTO 3.1. C¬ së ®Ó ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p v­ît rµo c¶n cho dÖt may ViÖt Nam 3.1.1. Xu h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng dÖt may Hoa Kú Víi ng­êi Mü, mua s¾m lµ thãi quen phæ biÕn nhÊt. Nh÷ng lóc r¶nh rçi hay muèn th­ gi·n sau nh÷ng giê lµm viÖc, ng­êi Mü th­êng ®Õn c¸c cöa hµng, siªu thÞ ®Ó mua nh÷ng vËt dïng cÇn thiÕt vµ nh÷ng thø mµ hä thÝch. C¸c cöa hµng còng lµ n¬i mµ ng­êi d©n cã thÓ trß chuyÖn vµ më réng quan hÖ x· héi cña m×nh. Theo ng­êi Mü, mua s¾m lµ yÕu tè kÝch thÝch nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Mua s¾m cµng nhiÒu th× sÏ lµm gia t¨ng s¶n xuÊt vµ dÞch vô. Víi mÆt hµng dÖt may, Mü lµ n­íc tiªu dïng hµng dÖt kim may lín nhÊt thÕ giíi. Hµng n¨m, ng­êi Mü tiªu dùng mÆt hµng nµy gÊp 1,5 lÇn ng­êi Ch©u ©u- thÞ tr­êng tiªu dùng hµng dÖt may thø hai thÕ giíi. Theo ®iÒu tra, mét n¨m phô n÷ Mü mua 54 bé quÇn ¸o. Trong phong c¸ch ¨n mÆc, ng­êi Mü th­êng chó träng ®Õn yÕu tè tù nhiªn, b×nh th­êng. Víi ng­êi Mü, sù tho¶i m¸i trong c¸ch ¨n mÆc lµ ­u tiªn hµng ®Çu. Bëi vËy, khi lµm viÖc nam giíi th­êng mÆt nh÷ng chiÕc s¬ mi vµ quÇn ©u v¶i sîi bông réng tho¸ng cßn n÷ giíi th× mÆc v¸y víi chÊt liÖu co gi·n. Cßn trong cuéc sèng hµng ngµy, quÇn ¸o thun lµ phong c¸ch ¨n mÆc ®Æc tr­ng nhÊt ë mäi n¬i trªn ®Êt Mü, b¹n còng cã thÓ b¾t gÆp phong c¸ch ¨n mÆc nµy sèng ë Mü rÊt khÈn tr­¬ng vµ hä tiªu dïng c¸c s¶n phÈm còng rÊt khÈn tr­¬ng. Mét sè s¶n phÈm mµ hä chØ sö dông trong mét thêi gian ng¾n mÆc dï ch­a háng nh­ng nã ®· cò hoÆc lµ hä kh«ng thÝch th× hä sÏ mua cho m×nh nh÷ng thø míi. Khi ®ã ®i mua th× hä sÏ mua s¾m hµng lo¹t nhÊt lµ quÇn ¸o. Hä tÝch mua nh÷ng quÇn ¸o ®éc ®¸o, nh­ng ph¶i tiÖn lîi. Sau ®ã nÕu thÊy hÕt mèt hoÆc cò th× hä l¹i ®em cho vµ l¹i ®i mua ®å míi. Trong mÆt hµng dÖt may, ng­êi Mü kh¸ dÔ tÝnh trong viÖc lùa chän c¸c s¶n phÈm may nh­ng l¹i khã tÝnh ®èi víi c¸c s¶n phÈm dÖt. Ng­êi Mü thÝch v¶i sîi b«ng, kh«ng mµu, réng vµ cã xu h­íng thÝch c¸c s¶n phÈm dÖt kim h¬n. Mét ®Æc ®iÓm trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña Mü ¶nh h­ëng ®Õn tiªu dïng hµng dÖt may lµ khÝ hËu Mü rÊt ®a d¹ng. KhÝ hËu ®Æc tr­ng cña Mü lµ khÝ hËu «n ®íi, kh«ng qu¸ nãng vÒ mïa kh« vµ kh«ng qu¸ l¹nh vÒ mïa ®«ng. Bªn c¹nh ®ã, Mü cßn cã khÝ hËu nhiÖt ®íi ë Hawai vµ Florida, khÝ hËn hµn ®íi ë Alaska, cËn hµn ®íi trªn cïng bê s«ng Mississipir vµ vïng khÝ hËu t¹i b×nh ®Þa T©y Nam, nhiÖt ®é gi¶m thÊp vµo mïa ®«ng t¹i vïng T©y B¾c nªn cÇn chó ý sù kh¸c biÖt vÒ ®Þa lý khi s¶n xuÊt s¶n phÈm phôc vô cho ng­êi d©n ë ®©y. HiÖn nay, Mü lµ n­íc giµu nhÊt thÕ giíi víi nhu nhËp b×nh qu©n kho¶ng 36.000 USD céng víi thãi quen tiªu dïng nhiÒu, Mü lµ thÞ tr­êng hÊp dÉn ®èi víi c¸c mÆt hµng nãi chung vµ mÆt hµng dÖt may nãi riªng. Tuy nhiªn, ë Mü møc thu nhËp còng rÊt ®a d¹ng t¹o nªn thÞ tr­êng còng rÊt ®a d¹ng vµ th­êng chia lµm ba ph©n ®o¹n. §óng lµ ®o¹n thÞ tr­êng th­îng l­u cã thu nhËp cao chuyªn tiªu dïng hµng dÖt may cã chÊt l­îng cao, cã nh·n hiÖu næi tiÕng; ®o¹n thÞ tr­êng trung l­u tiªu dïng c¸c mÆt hµng cÊp trung b×nh vµ ®o¹n thÞ tr­êng d©n nghÌo tiªu dïng c¸c mÆt hµng cÊp thÊp. Sù ®a d¹ng trong thu nhËp còng lµ ®iÒu kiÖn cho c¸c n­íc x¸c ®Þnh ®o¹n thÞ tr­êng phï hîp víi n¨ng lùc. Tiªu dïng víi khèi l­îng lín nªn gi¸ c¶ lµ yÕu tè hÊp dÉn nhÊt ®èi víi ng­êi Mü. Hä thÝch ®­îc gi¶m gi¸, khi gi¶m gi¸ hä sÏ mua ®­îc nhiÒu hµng h¬n mµ vÉn kh«ng ph¶i tèi nhiÒu tiÒn. Sau gi¸ c¶ lµ chÊt l­îng hµng hãa vµ hÖ thèng ph©n phèi sÏ lµ lùa chän tiÕp theo cho viÖc tiªu dïng s¶n phÈm. Ng­êi Mü coi thêi gian lµ tiÒn b¹c nªn con ng­êi ë ®©y lu«n ch¹y ®ua víi thêi gian. Mäi thø ë Mü ®Òu cÇn nhanh, tiÖn lîi nh­ng kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng ®Ñp kh«ng ngon. V× vËy, hÖ thèng ph©n phèi cÇn ®¶m b¶o ®­îc ®iÒu nµy. Nh×n chung xu h­íng tiªu dïng hµng dÖt may trªn thÞ tr­êng Mü lµ rÊt tèt. Tuy nhiªn ngµnh dÖt may cña Mü l¹i ph¸t triÓn kh«ng nh­ sù ph¸t triÓn cña tiªu dïng. - NÕu nh­ trong 10 n¨m (tõ 12/1984 ®Õn 12/984), dÖt may cña Hoa Kú víi s¶n l­îng ngµnh dÖt t¨ng 32,3%, may mÆc t¨ng 2,2%, th× trong h¬n 10 n¨m qua ngµnh dÖt ®· gi¶m 22%, may mÆc gi¶m tíi 51,7%. Cßn vÒ lao ®éng tõ th¸ng 12 n¨m 1994 ®Õn th¸ng 10 n¨m 2005, 2 ngµnh nµy ®· mÊt tíi 907.900 viÖc lµm (gi¶m 58,3%). TÝnh ®Õn th¸ng 10 n¨m 2005, dÖt may Hoa Kú chØ cßn duy tr× ®­îc tæng céng 648.600 viÖc lµm. - Trong nh÷ng n¨m th¸ng nöa sau 2005, s¶n xuÊt dÖt may néi ®Þa cña Hoa Kú cã dÊu hiÖu phôc håi yÕu ít. S¶n l­îng dÖt th¸ng 10/2005 t¨ng2,4% kÓ tõ th¸ng 5/2005; s¶n l­îng may mÆc th¸ng 9/2005 t¨ng 4,3% kÓ tõ th¸ng 5/2005. §©y còng lµ møc t¨ng cao nhÊt (tÝnh theo chu kú 4 th¸ng) kÓ tõ th¸ng 6.1994. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cã thÓ do ChÝnh phñ Hoa Kú ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®èi víi 10 Cat. Hµng dÖt may cña Trung Quèc (th¸ng 4/2005). Víi viÖc ®¹t ®­îc tháa thuËn vÒ dÖt may víi Trung Quèc vµo ®Çu th¸ng 11/2005, cã thÓ s¶n xuÊt trong n­íc cña Hoa Kú sÏ cßn håi phôc trong n¨m 2006. Theo sè liÖu thèng kª cña Hoa Kú n¨m 2005 th× ­u thÕ trªn thÞ tr­êng hµng dÖt may nhËp khÈu Hoa Kú sau thêi ®iÓm 01/01/2005 ®· thuéc vÒ c¸c quèc gia Ch©u ¸ nh­: Trung Quèc, Ên §é, Paskistan, Bangladesh, Hµn Quèc, c¸c n­íc ASEAN vµ thÞ phÇn cña ngµnh s¶n xuÊt dÖt may néi ®Þa cña Hoa Kú lu«n trªn ®µ thu hÑp. Nh­ vËy, ­u thÕ ®ang thuéc vÒ c¸c n­íc Ch©u ¸ mµ ®èi thñ c¹nh tranh lín nhÊt cña dÖt may ViÖt Nam lµ Trung Quèc, Ên ®é, Pakistan, Bangladesh, Hµn Quèc, Th¸i Lan, Indonexia ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi nh÷ng ­u thÕ vÒ lao ®éng, nguyªn liÖu vµ c¸c chi phÝ kh¸c ®Òu t­¬ng ®èi thÊp. 3.1.2. Xu h­íng ph¸t triÓn c¸c rµo c¶n ®èi víi hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng Hoa Kú B¶o hé s¶n xuÊt néi ®Þa ®Ó gi÷ ®­îc c«ng ¨n viÖc lµm æn ®Þnh mét phËn x· héi lu«n n»m trong nh÷ng môc tiªu hµng ®Çu cña chÝnh quyÒn Hoa Kú qua c¸c thêi kú, theo ®ã kiÓm so¸t nhËp khÈu b»ng c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau nh­ ¸p dông c¸c møc thuÕ hay c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan nh»m ®iÒu tiÕt nguån cung trªn thÞ tr­êng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng mµ Hoa Kú ®· ®ang vµ sÏ tiÕp tôc sö dông trong thêi gian tíi ®Ó b¶ohé s¶n xuÊt néi ®Þa cña m×nh tr­íc hµng hãa nhËp khÈu tõ nhiÒu n­íc kh¸c trªn thÕ giíi, trong ®ã hµng dÖt may lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng mµ s¶n xuÊt néi ®Þa cña Hoa Kú cßn yÕu cÇn ®­îc b¶o hé cao. Cho tíi tr­íc ngµy 01/01/2005, thêi ®iÓm h¹n ng¹ch ®­îc b·i bá ®èi víi tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi, Hoa Kú cã tíi 46 hiÖp ®Þnh kh¸c nhau vÒ hµng dÖt may theo tinh thÇn cña hiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may mÆc (ATC) cña WTO. C¸c hiÖp ®Þnh nµy ®iÒu tiÕt nhËp khÈu th«ng qua viÖc trùc tiÕp khèng chÕ l­îng hµng dÖt may mÆc mµ c¸c ®èi t­îng th­¬ng m¹i cña Hoa Kú cã thÓ xuÊt vµo thÞ tr­êng nµy hµng n¨m. Sau thêi ®iÓm ngµy 01/01/2005, c¸c quy ®Þnh cña Hoa Kú ¶nh h­ëng tíi xuÊt khÈu dÖt may vµo Hoa Kú chØ cßn lµ c¸c ®iÒu kho¶n liªn quan tíi hµng dÖt may trong c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i tù do (FTA) song ph­¬ng vµ khu vùc, hay mét sè "s¸ng kiÕn th­¬ng m¹i" (vÒ b¶n chÊt vÉn lµ mét d¹ng hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i tù do) mµ Hoa Kú ký víi c¸c ®èi t¸c. Cã thÓ kÓ ra ®©y mét sè nh­: C¸c FTA víi Chilª, Singapore, Israel, Jordani, hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i tù do B¾c Mü (NAFTA), luËt ph¸t triÓn vµ c¬ héi Ch©u Phi (AGOA), luËt ­u ®·i th­¬ng m¹i vïng vÞnh Caribe (CBTPA) vµ luËt xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ xãa bá ma tóy (ATPDEA). C¸c tháa thuËn vµ hiÖp ®Þnh nµy cho phÐp dÖt vµ may mÆc cña c¸c n­íc kh¸c tiÕp cËn thÞ tr­êng Hoa Kú víi nh÷ng ­u ®·i nÕu tháa m·n c¸c ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Do vËy, mÆc dï kh«ng cßn bÞ khèng chÕ vÉn ph¶i tr¶ thuÕ nhËp khÈu cho hµng dÖt may vµo Hoa Kú nÕu kh«ng thuéc diÖn ®­îc ­u ®·i theo c¸c hiÖp ®Þnh vµ luËt kÓ trªn. BiÓu thuÕ cña Hoa Kú cã c¸c cét kh¸c nhau biÓu thÞ c¸c møc ®é ­u ®·i kh¸c nhau tïy theo quan hÖ th­¬ng m¹i víi n­íc xuÊt khÈu. Gi¸ c¶ c¸c s¶n phÈm dÖt may nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng Hoa Kú v× thÕ sÏ cã sù chªnh lÖch bëi sù kh¸c biÖt vÒ nguån gèc xuÊt xø. Hoa Kú ®· chuyÓn h­íng chÝnh s¸ch sang gi¸n tiÕp ®iÒu tiÕt nhËp khÈu b»ng ¸ch g©y ¶nh h­ëng tíi gi¸ vµ l­îng hµng dÖt may cña c¸c n­íc xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã, ViÖt Nam l¹i míi gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO, viÖc chuÈn bÞ mäi tiÒm lùc ®Ó c¹nh tranh vµ v­ît c¸c rµo c¶n nµy ch­a thùc sù kü l­ìng, ®ang lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ rÊt khã kh¨n. H¬n n÷a, thÞ phÇn cña ngµnh s¶n xuÊt dÖt may néi ®Þa cña Hoa Kú lu«n trªn ®µ thu hÑp bëi c¸c n­íc Ch©u ¸ nh­: Trung Quèc, Ên §é, Pakistan, Bangladesh, Hµn Quèc, c¸c n­íc ASEAN do vËy Hoa Kú l¹i ngµy cµng t¨ng c­êng viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kiÒm chÕ nhËp khÈu ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc. Tuy nhiªn, d­íi søc Ðp vÒ tiÕp tôc c¾t gi¶m thuÕ quan vµ më réng h¹n ng¹ch thuÕ quan theo quy ®Þnh cña vßng ®µm ph¸n Urgoay, c¸c hµng rµo phi thuÕ quan sÏ trë thµnh c¸c rµo c¶n chñ yÕu ®èi víi th­¬ng m¹i quèc tÕ (hÖ thèng c¸c quy ®Þnh vÒ kü thuËt, vÒ vÖ sinh dÞch tÔ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng). Thêi ®¹i bïng næ c«ng nghÖ th«ng tin, møc sèng cña ng­êi d©n ngµy cµng t¨ng lªn th× ng­êi tiªu dïng ngµy cµng ®­îc th«ng tin tèt h¬n vÒ c¸c vÊn ®Ò søc kháe vµ an toµn. Do vËy, c¸c chÝnh phñ ph¶i chÞu søc Ðp ngµy cµng gia t¨ng võa ph¶i ®¶m b¶o ®­îc hiÖu qu¶ qu¶n lý, võa ®¶m b¶o cung cÊp nguån s¶n phÈm an toµn vµ nã cã nguån gèc xuÊt xø phï hîp c¸c quy ®Þnh chung nh­ lao ®éng lµm ra nã kh«ng ph¶i lµ lao ®éng trÎ em, kh«ng cã sù øc Ðp trong lao ®éng, m«i tr­êng lµm viÖc thuËn lîi… do ®ã, buéc c¸c chÝnh phñ ph¶i ban hµnh c¸c quy ®Þnh ngµy cµng ngÆt nghÌo h¬n ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu. Qua nh÷ng nhËn thøc c¬ b¶n trªn cã thÓ dù b¸o mét xu h­íng ph¸t triÓn c¸c rµo c¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ trong thêi gian tíi nh­ sau: - Tuy viÖc ¸p dông c¸c lo¹i thuÕ ®èi víi c¸c mÆt hµng cã t¨ng lªn vÒ dßng, nh­ng møc thuÕ sÏ thÊp h¬n tr­íc. - Do c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan ngµy cµng bÞ thu hÑp nªn c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ mµ ®iÓn h×nh lµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt sÏ ®­îc ¸p dông ngµy cµng tinh vi h¬n (quy tr×nh s¶n xuÊt, nh·n m¸c sinh th¸i) lµm ph¸t sinh nhiÒu kho¶n chi phÝ cho viÖc kiÓm tra vµ thay ®æi c«ng nghÖ s¶n xuÊt. - C¸c yªu cÇu vÒ b¶o vÖ con ng­êi mµ m«i tr­êng ngµy cµng cao h¬n c¶ vÒ møc ®é vµ ph¹m vi ¸p dông. - VÊn ®Ò ®¹o ®øc x· héi, b¶o vÖ c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa còng sÏ trë thµnh c¸c quy ®Þnh mang tÝnh chÊt rµo c¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. - VÊn ®Ò chÝnh trÞ dÉn tíi cÊm vËn kinh tÕ, vÊn ®Ò an ninh quèc gia dÉn tíi ®¹o luËt chèng khñng bè. C¸c rµo c¶n ®ã sÏ lu«n biÕn ®éng vµ rÊt khã dù ®o¸n. Nã buéc chóng ta ph¶i t×m c¸ch v­ît ra ®Ó cã thÓ th©m nhËp h¬n n÷a vµo thÞ tr­êng thÕ giíi tËn dông tèi ®a c¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña quèc gia, cña ngµnh hµng nh»m x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc. 3.1.3. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2006 - 2010 tÇm nh×n 2020 3.1.3.1. Quan ®iÓm ph¸t triÓn ngµnh dÖt may - DÖt may lµ ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÓm cÇn tiÕp tôc ­u tiªn ph¸t triÓn theo h­íng ®Èy nhanh, m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa kÕt hîp víi ph¸t triÓn theo chiÒu réng nh»m ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng nhanh, æn ®Þnh bÒn v÷ng, hiÖu qu¶ vµ gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu ®­a n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020. Trong giai ®o¹n 2006 - 2020, dÖt may vÉn sÏ lµ mét ngµnh kinh tÕ quan träng cña n­íc ta, bëi lÏ: + DÖt may lµ mét trong nh÷ng ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc trong vßng Ýt nhÊt lµ 10 n¨m tíi vµ lµ ngµnh s¶n xuÊt phôc vô nhu cÇu thiÕt yÕu víi thÞ tr­êng néi ®Þa h¬n 82 triÖu d©n. + DÖt may lµ ngµnh t¹o nhiÒu viÖc lµm, nhÊt lµ lao ®éng n÷ + DÖt may ®ãng gãp gÇn 10% cho GDP + DÖt may lµ ngµnh chÕ biÕn thÓ hiÖn qua hÇu hÕt nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu, v× vËy hÇu nh­ kh«ng tiªu hao c¸c nguån tµi nguyªn trong n­íc. Do ®ã, dÖt may cÇn cã vÞ trÝ xøng ®¸ng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. - Ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ph¶i g¾n víi tæng thÓ chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chung cña c¶ n­íc, ®Æc biÖt lµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh b«ng, d©u t¬ t»m, c«ng nghiÖp hãa dÇu, hãa chÊt, c¬ khÝ chÕ t¹o vµ phô liÖu bao b×, chiÕn l­îc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i, nh»m ®¶m b¶o ®­îc viÖc s¶n xuÊt phô tïng trang thiÕt bÞ thay thÕ, t¹o nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh cho sù ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt nhËp khÈu cña ngµnh. - §a d¹ng hãa së h÷u vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã kinh tÕ Nhµ n­íc gi÷ vai trß nßng cèt vµ ®Þnh h­íng; huy ®éng mäi nguån lùc trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ph¸t triÓn dÖt may ViÖt Nam; ®ång thêi ®æi míi quan hÖ liªn kÕt gi÷© c¸c doanh nghiÖp lín vµ víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá theo h­íng chuyªn m«n hãa vµ hîp t¸c hãa. - §¶m b¶o sù t¨ng tr­ëng cã hiÖu qu¶ trªn c¬ së ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã lîi thÕ c¹nh tranh, cã thÞ tr­êng vµ cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao. - Quan ®iÓm vÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÖt may: + Coi dÖt may lµ ngµnh kinh tÕ quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. + Ph¸t triÓn dÖt may kÕt hîp víi b¶o vÖ m«i tr­êng bÒn v÷ng, nghiªn cøu ph¸t triÓn ®µo t¹o nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao nh»m gãp phÇn nhanh chãng ®­a ViÖt Nam héi nhËp v÷ng vµng víi thÕ giíi vµ khu vùc. + Nhanh chãng t¸i c¬ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u, ph¸t triÓn dÖt may trªn c¬ së c¹nh tranh b×nh ®¼ng ®èi víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ. + ¦u tiªn thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ cã vèn vµ c«ng nghÖ cao, tËp trung ph¸t triÓn nguyªn phô liÖu cho ngµnh may xuÊt khÈu vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c. + ¦u tiªn ph¸t triÓn thiÕt kÕ mÉu v¶i vµ c¸c s¶n phÈm may mÆc, c¸c dÞch vô vµ th­¬ng m¹i dÖt may lµm ®Çu tµu l«i cuèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt dÖt may. + ¦u tiªn c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn dÖt may ®¸p øng ®­îc c¸c môc tiªu chuyÓn dÞch kinh tÕ, thu hót lao ®éng, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao, gia t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu. 3.1.3.2. Môc tiªu chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may giai ®o¹n 2006 - 2010 tÇm nh×n 2020: Môc tiªu chung: Ph¸t triÓn ngµnh dÖt may trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÓm, mòi nhän vÒ xuÊt khÈu, tháa m·n ngµy cµng cao nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc, t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn viÖc lµm cho x· héi, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, héi nhËp v÷ng ch¾c kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Ph¸t triÓn dÖt may nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu: - ChuyÓn dÞch vµ t¸i c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn ®ång ®Òu gi÷a c¸c khu vùc, h×nh thµnh khu vùc thiÕt kÕ, dÞch vô vµ th­¬ng m¹i dÖt may nh»m l«i cuèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt t¹i c¸c khu vùc kh¸c. - §¶m b¶o t¹o nhiÒu viÖc lµm. - §¶m b¶o doanh nghiÖp ph¸t triÓn bÒn v÷ng cïng víi m«i tr­êng bÒn v÷ng. - H­íng tíi s¶n xuÊt vµ kinh doanh c¸c s¶n phÈm dÖt may cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao phôc vô xuÊt khÈu vµ ®¸p øng thÞ tr­êng néi ®Þa. Môc tiªu cô thÓ: - T¨ng tr­ëng s¶n xuÊt hµng n¨m tõ 14/17% - T¨ng tr­ëng xuÊt khÈu hµng n¨m tõ 10/14% C¸c chØ tiªu cô thÓ trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may giai ®o¹n 2006 0 2010 nh­ sau: B¶ng 3.1: C¸c chØ tiªu cô thÓ trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may giai ®o¹n 2006 - 2010 tÇm nh×n 2020 ChØ tiªu §VT 2005 2010 2015 2020 1. KNXK TriÖu USD 4.800 7.700 10.000 12.000 2. Sö dông lao ®éng Ngh×n ng­êi 2.000 2.700 3.200 3.600 3. S¶n phÈm chÝnh - B«ng x¬ - X¬ sîi tæng hîp - Sîi - V¶i lôa - SP dÖt kim - SP may 1000 tÊn 1000 tÊn 1000 tÊn TriÖu m2 TriÖu SP TriÖu SP 15 - 260 600 150 780 30 120 330 1.200 210 1.200 60 200 400 1.800 300 1.500 65 240 450 2.000 400 1.800 3.2. C¸c biÖn ph¸p v­ît rµo c¶n cho hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng Hoa Kú khi ViÖt Nam gia nhËp WTO Trong thêi gian tiÕp theo khi ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO, viÖc kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu sÏ cã nh÷ng b­íc thuËn lîi h¬n tr­íc. Tuy nhiªn, m«i tr­êng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng nãi chung vµ thÞ tr­êng hµng dÖt may nãi riªng sÏ rÊt gay g¾t vµ quyÕt liÖt. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c môc tiªu t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt khÈu dÖt may trong thêi gian tiÕp theo vµo c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi nãi chung vµ thÞ tr­êng Mü nãi riªng cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ vµ m¹nh mÏ h¬n n÷a ®Ó cã thÓ v­ît qua c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i quèc tÕ. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh chiÕn l­îc, cã sù nç lùc vµ phèi hîp mét c¸ch chÆt chÏ cña tÊt c¶ c¸c bé, ban, ngµnh cã liªn quan nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ chung cho viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam, ngµy cµng ®ãng gãp lín cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Sau ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m v­ît rµo c¶n ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam trong thêi kú ViÖt Nam gia nhËp WTO. 3.2.1. C¸c gi¶i ph¸p vÜ m« cña Nhµ n­íc - Ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn phô liÖu cho ngµnh dÖt may Mét ®iÓm bÊt lîi cho dÖt may ViÖt Nam lµ kh«ng cã s½n nguån nguyªn phô liÖu. Theo thèng kª, hµng n¨m ViÖt Nam ph¶i nhËp khÈu 70% nguyªn phô liÖu dÖt may ®Ó s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu. ChÝnh v× ph¶i nhËp khÈu qu¸ lín nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ bÞ ®Èy lªn cao, so víi Trung Quèc gi¸ thµnh s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam cao h¬n kho¶ng 20-30% so víi s¶n phÈm cïng lo¹i cña Trung Quèc. Thªm n÷a lµ nhËp khÈu sè l­îng lín nguyªn phô liÖu sÏ lµm cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam ph¶i chÞu søc Ðp cña c¸c nhµ cung cÊp n­íc ngoµi vµ gÆp khã kh¨n khi thùc hiÖn nh÷ng ®¬n hµng lín. T×nh tr¹ng thiÕu hôt nguyªn phô liÖu nµy mét phÇn lµ do sù ph¸t triÓn mÊt c©n ®èi gi÷a ngµnh dÖt vµ ngµnh may. HiÖn nay, chØ cã 30% s¶n phÈm ngµnh dÖt ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cho hµng may xuÊt khÈu. So víi c¸c n­íc trong khu vùc, n¨ng suÊt lao ®éng cña ngµnh dÖt cña n­íc ta chØ b»ng 30-50%. Víi thùc tr¹ng trªn, Nhµ n­íc cã chiÕn l­îc quy ho¹ch nh»m ph¸t triÓn vïng nguyªn phô liÖu trong n­íc. Ngµnh dÖt may cÇn kÕt hîp víi ngµnh n«ng nghiÖp ®Ó ph¸t triÓn c¸c vïng trång b«ng, t¨ng diÖn tÝch trång b«ng ë T©y Nguyªn vµ më réng ra c¸c vïng kh¸c. CÇn mêi c¸c chuyªn gia kü thuËt giái ë c¸c n­íc næi tiÕng vÒ trång b«ng trªn thÕ giíi nh­ Hoa Kú, óc t­ vÊn gi¸m s¸t vÒ kü thuËt trång b«ng ®Ó t¹o ra b«ng cã chÊt l­îng cao ®¸p øng ®­îc tiªu chuÈn ®Ó s¶n xuÊt hµng may xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn ngµnh dÖt ®Ó ®uæi kÞp ngµnh may. CÇn t¹o ra ®­îc c¸c s¶n phÈm sîi, v¶i ®ñ tiªu chuÈn cho mÆt hµng may xuÊt khÈu hay ®¶m b¶o cho mÆt hµng dÖt. Muèn vËy Nhµ n­íc cÇn cã quy ho¹ch cô thÓ vÒ viÖc ph¸t triÓn nguyªn liÖu c¸c lo¹i t¬ cho ngµnh dÖt, cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i vµ hç trî kü thuËt cho vïng nµy. Vµ ®Ó ®¶m b¶o ®Çu ra cho nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc, Nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu n©ng tû lÖ néi ®Þa hãa th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ quan - §µo t¹o vµ ph¸t triÓn nh©n lùc Nguån nh©n lùc cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam cßn yÕu vµ thiÕu c¶ ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é cao vµ c¶ ®éi ngò lao ®éng s¶n xuÊt trùc tiÕp. Víi ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é cao, ngµnh dÖt may thiÕu nh÷ng nhµ thiÕt kÕ chuyªn nghiÖp cã tr×nh ®é cao, cã kh¶ n¨ng t¹o ra c¸c mÉu m· phï hîp víi nhu cÇu ng­êi tiªu dïng: thiÕu ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý tèt thËm chÝ thiÕu c¶ nh÷ng c¸n bé, nh©n viªn am hiÓu thÞ tr­êng Mü. Víi ®éi ngò lao ®éng trùc tiÕp theo nh­ ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi, kh¶ n¨ng sö dông thiÕt bÞ cña c«ng nh©n may ViÖt Nam chØ ®¹t hiÖu suÊt lµ 70% trong khi ë c¸c n­íc trong khu vùc lµ 90%. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, Nhµ n­íc cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c gi¸o dôc, ®µo t¹o chó träng ®Õn ®µo t¹o ®éi ngò thiÕt kÕ, ®éi ngò qu¶n lý nh©n viª kinh doanh am hiÓu thÞ tr­êng Mü th«ng qua viÖc. + §Çu t­ cho c¸c tr­êng ®¹i häc nh­ ®¹i häc Mü ThuËt C«ng nghiÖp, ®¹i häc B¸ch Khoa hay ®¹i häc KiÕn Tróc ph¸t triÓn khoa häc thiÕt kÕ thêi trang. + KhuyÕn khÝch c¸c sinh viªn theo häc chuyªn ngµnh thiÕt kÕ thêi trang. + Tæ chøc c¸c buæi tr×nh diÔn thêi trang vµ c¸c cuéc thi thêi trang ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ thiÕt kÕ cã ®iÒu kiÖn thö søc vµ kh¼ng ®Þnh m×nh. + T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c sinh viªn häc c¸c tr­êng kinh tÕ cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi thùc tÕ ®Ó rÌn luyÖn kinh nghiÖm thùc tÕ ngay khi cßn lµ sinh viªn. Cßn ®èi víi ®éi ngò lao ®éng trùc tiÕp th× Nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ cho c¸c tr­êng ®µo t¹o c«ng nh©n ngµnh may nh»m tiªu chuÈn hãa c¸c thao t¸c vµ tõ ®ã n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. - C¸c gi¶i ph¸p vÒ vèn Vèn lµ nguån lùc h¹n chÕ cña c¸c c«ng ty khi muèn më réng ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Theo nh­ dù kiÕn cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may cÇn 6-7 tû USD vµo n¨m 2010 ®Ó ®Çu t­ theo chiÒu s©u, ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu. Do ®ã, Nhµ n­íc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn ®­îc dÔ dµng vµ ®­îc ­u ®·i th«ng qua. + Ph¸t triÓn hÖ thèng ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông trong n­íc vµ quèc tÕ ®Ó t¹o nguån cung vèn phong phó. + Níi láng c¸c quy ®Þnh vÒ vay vèn nh­ tû lÖ thÕ chÊp, ký quü…. + Cã c¸c ­u ®·i vÒ l·i suÊt. + Thu hót nguån vèn n­íc ngoµi th«ng qua thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cho ngµnh dÖt may. - §æi míi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i + CÇn t¹o ra nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n trong c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn xuÊt khÈu theo h­íng thiÕt kÕ c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn chuyªn ngµnh, tËp trung vµo mét sè thÞ tr­êng cô thÓ. Hoa Kú lµ mét thÞ tr­êng réng lín, tuy nhiªn l¹i cã rÊt nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh, do vËy cÇn tËp trung vµ huy ®éng nhiÒu h¬n cho thÞ tr­êng nµy. + T¨ng c­êng h¬n n÷a c«ng t¸c qu¶ng b¸ s¶n phÈm ViÖt Nam trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin truyÒn th«ng n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ trªn c¸c kªnh truyÒn h×nh, t¹p chÝ quèc tÕ næi tiÕng (CNN, BBC, Econmic…) nh»m qu¶ng b¸ s¶n phÈm cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Hoa Kú. + TiÕp tôc ph¸t huy vai trß, tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan ngo¹i giao vµ ®¹i diÖn th­¬ng m¹i ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, ®Æc biÖt t¨ng c­êng mèi liªn hÖ, hîp t¸c gi÷a c¸c th­¬ng vô ViÖt Nam, c¸c trung t©m Th­¬ng m¹i ViÖt Nam ë n­íc ngoµi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong n­íc ®Ó hç trî doanh nghiÖp xuÊt khÈu tiÕp cËn thÞ tr­êng, t×m hiÓu nh÷ng th«ng tin vÒ nhu cÇu thÞ tr­êng, c¸c trë ng¹i gi¶i ph¸p ®Ó v­ît qua c¸c trë ng¹i vµ gi¶i ph¸p ®Ó v­ît qua c¸c trë ng¹i ®ã. + C¶i tiÕn m« h×nh vµ chøc n¨ng ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån kinh phÝ hç trî xóc tiÕn th­¬ng m¹i tõ ng©n s¸ch cña Nhµ n­íc, tiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hç trî vµ ®iÒu hµnh träng ®iÓm quèc gia, khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia cung cÊp dÞch vô xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó xãa bá dÇn t×nh tr¹ng phæ biÕn hiÖn nay lµ c¸c doanh nghiÖp tr«ng chê vµo kinh phÝ vµ nh÷ng ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña Nhµ n­íc. - T¨ng c­êng c«ng t¸c th«ng tin phæ biÕn ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Hoa Kú Hoa Kú lµ mét quèc gia cã hÖ thèng ph¸p luËt rÊt phøc t¹p vµ còng rÊt chÆt chÏ, bëi vËy hiÓu râ c¸c quy ®Þnh vµ c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Hoa Kú sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam chñ ®éng h¬n tr­íc nh÷ng t×nh huèng bÊt ngê trong quan hÖ lµm ¨n víi Hoa Kú, ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay, khi mµ t×nh h×nh chÝnh trÞ còng nh­ kinh tÕ cña Hoa Kú cã nhiÒu biÕn ®éng vµ rÊt khã dù ®o¸n tr­íc. - N©ng cao n¨ng lùc hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng vµ dÞch vô hç trî xuÊt khÈu: CÇn më réng h¬n n÷a c¸c ®èi t­îng tham gia cung cÊp c¸c dÞch vô hç trî th­¬ng m¹i, nhÊt lµ dÞch vô logistic cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã kinh nghiÖm vµ hÖ thèng qu¶n lý tèt trong lÜnh vùc nµy, gi¶m tèi ®a sù ®éc quyÒn trong cung cÊp dÞch vô hç trî th­¬ng m¹i, xãa bá c¸c chi phÝ kh«ng chÝnh thøc cña c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i hµng hãa, gi¶m bít chi phÝ, thêi gian trong c¸c giao dÞch liªn quan ®Õn dÞch vô c«ng cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc nh­ c¸c thñ tôc liªn quan ®Õn nhµ, ®Êt, x©y dùng, kiÕn tróc… tiÕp tôc gi¶m bít gi¸ c¶ dÞch vô nhÊt lµ c¸c dÞch vô vÒ viÔn th«ng, ®iÖn, n­íc vµ dÞch vô t¹i bÕn c¶ng. - Chñ ®éng vµ s½n sµng ®èi phã víi c¸c rµo c¶n vÒ "chèng b¸n ph¸ gi¸": PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay ®Òu lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong khi vai trß cña hiÖp héi ngµnh nghÒ ch­a ®­îc ph¸t huy ®Çy ®ñ trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vô kiÖn cã liªn quan ®Õn b¸n ph¸ gi¸. V× vËy vai trß cña c¸c c¬ quan, tæ chøc qu¶n lý th­¬ng m¹i Nhµ n­íc lµ rÊt quan träng. Tr­íc hÕt Nhµ n­íc cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ ®µo t¹o ®Ó c¸c doanh nghiÖp hiÓu mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c vÒ hiÖp ®Þnh chèng b¸n ph¸ gi¸ cña WTO, qua ®ã c¸c doanh nghiÖp sÏ cã c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa hiÖu qu¶ h¬n. - Tæ chøc nh÷ng héi nghÞ liªn ngµnh víi sù tham gia cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may: Gi¶i ph¸p nµy rÊt cã ý nghÜa, nh»m ®Ó tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ tæng thÓ t¸c ®éng cña viÖc lo¹i bá h¹n ng¹ch dÖt may khi n­íc ta gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO, tõ ®ã t×m ra nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong bèi c¶nh míi, chñ ®éng ®Ò ra nh÷ng ®èi s¸ch phï hîp nh»m v­ît qua th¸ch thøc trong t×nh h×nh míi. Bªn c¹nh ®ã hÖ thèng tham t¸n th­¬ng m¹i, sø qu¸n ViÖt Nam ë n­íc ngoµi sÏ tÝch cùc t×m kiÕm th«ng tin thÞ tr­êng vµ khai th¸c tèi ®a c¬ héi thÞ tr­êng nh»m cung cÊp cho c¸c nhµ xuÊt khÈu dÖt may trong n­íc. C¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i sÏ tiÕp tôc hç trî ngµnh dÖt may trong tæng thÓ chung cña ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i träng ®iÓm quèc gia nh»m ®­a h×nh ¶nh vµ ®Æc thï cña ®Êt n­íc ®Õn víi thÞ tr­êng Hoa Kú còng nh­ c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi kh¸c nhiÒu h¬n. - Thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c ch­¬ng tr×nh vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng vÒ n©ng cao søc c¹nh tranh: Nh»m ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n vµ dÔ dµng v­ît qua c¸c rµo c¶n trong c¸c quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn kü thuËt cña Hoa Kú. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®Çu t­ ®Ó ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chñ ®éng ¸p dông c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ nh­ ISO 14000, HACCP… Tuy nhiªn vÊn ®Ò ®Æt ra lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tù ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ lµ rÊt khã kh¨n. V× vËy, ®Ó gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò nµy th× cÇn ph¶i cã sù hç trî cña Nhµ n­íc mét c¸ch cã chän läc, cã träng ®iÓm. §ång thêi c¸c c¬ quan qu¶n lý vÒ chÊt l­îng hµng hãa cÇn më réng hîp t¸c quèc tÕ víi c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ c¬ quan qu¶n lý hµng hãa nhËp khÈu cña Hoa Kú ®Ó sím cã ®­îc c¸c tho¶ thuËn vÒ sù c«ng nhËn lÉn nhau vÒ c¸c tiªu chuÈn vµ ñy quyÒn cho nhau trong viÖc kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó cã thÓ gi¶m ®­îc chi phÝ cho c¸c doanh nghiÖp khi ph¶i ®èi mÆt víi c¸c rµo c¶n nµy. - KhuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp sö dông nh·n m¸c sinh th¸i ®Ó ®èi phã vµ v­ît qua c¸c rµo c¶n vÒ m«i tr­êng. - N©ng cao nhËn thøc vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp ®Ó v­ît qua c¸c rµo c¶n vÒ "tr¸ch nhiÖm x· héi": C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam khi tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ cã nhiÒu lîi thÕ vÒ lao ®éng, do vËy sÏ gÆp ph¶i c¸c rµo c¶n vÒ tr¸ch nhiÖm x· héi theo tiªu chuÈn SA 8000. Tiªu chuÈn nµy quy ®Þnh c¸c tiªu chuÈn c¬ b¶n vÒ lao ®éng trÎ em, lao ®éng c­ìng bøc, søc kháe vµ an toµn cho ng­êi lao ®éng. Bªn c¹nh nh÷ng nç lùc cña c¸c doanh nghiÖp th× còng cÇn cã sù hç trî cña Nhµ n­íc trong viÖc phæ biÕn c¸c kiÕn thøc vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh»m n©ng cao nhËn thøc cho c¸c doanh nghiÖp vÒ triÓn khai thùc hiÖn vµ ®¨ng ký ®Ó ®­îc cÊp chøng chØ SA 8000. MÆt kh¸c Nhµ n­íc còng cÇn hç trî vÒ t­ vÊn ph¸p luËt vµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ v­ît qua c¸c rµo c¶n nµy mét c¸ch tèt nhÊt. - N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn së h÷u trÝ tuÖ: Gi¶i ph¸p nµy nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp v­ît qua c¸c rµo c¶n vÒ së h÷u trÝ tuÖ. HiÖn cã tíi 90% hµng hãa cña ViÖt Nam vÉn cßn ph¶i vµo thÞ tr­êng thÕ giíi th«ng qua c¸c trung gian hoÆc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm th« vµ nÕu cø nh­ vËy hµng hãa cña chóng ta sÏ ngµy cµng lÖ thuéc vµo th­¬ng hiÖu cña n­íc ngoµi mµ kh«ng thÓ cã mét b¶n s¾c riªng cho m×nh, kh¼ng ®Þnh ®­îc h×nh ¶nh cña m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. - Hç trî c¸c doanh nghiÖp n©ng cao søc c¹nh tranh: Sím tæ chøc vµ ®­a vµ vËn hµnh hiÖu qu¶ "côm liªn kÕt chuçi" ®Ó n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt ®¸p øng ®­îc c¸c ®¬n hµng lín trong bèi c¶nh c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt may n­íc ta cßn nhá lÎ. Liªn bé c«ng nghiÖp - th­¬ng m¹i cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p tÝch cùc h¬n n÷a trong viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña Ban ®iÒu hµnh dÖt may vµ c¸c Phßng qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu khu vùc. Cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, tr¶ lêi c¸c c©u hái th¾c m¾c cña c¸c doanh nghiÖp, t­ vÊn kÞp thêi ban hµnh c¸c v¨n b¶n nh»m h­íng dÉn vµ gi¶i thÝch vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i quèc tÕ, gióp c¸c doanh nghiÖp hiÓu ®­îc vµ chñ ®éng c¸c biÖn ph¸p v­ît rµo c¶n. - X©y dùng c¸c hÖ thèng c¶nh b¸o vÒ c¸c biÕn ®éng cña thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®Ó ViÖt Nam cã gi¶i ph¸p kÞp thêi, chÝnh x¸c víi c¸c biÕn ®éng ®ã. Bªn c¹nh ®ã th× viÖc chèng tham «, tham nhòng trong mét sè bé phËn c¸n bé, nh©n viªn cã liªn quan còng lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó v­ît rµo c¶n, ®Èy m¹nh c«ng t¸c xuÊt khÈu hµng hãa nãi chung vµ hµng dÖt may nãi riªng vµo thÞ tr­êng Mü vµ c¸c quèc gia kh¸c. 3.2.2. C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi hiÖp héi dÖt may ViÖt Nam - N©ng cao n¨ng lùc thu thËp vµ xö lý th«ng tin. Mét ®iÒu ®¬n gi¶n lµ muèn cho c¸c doanh nghiÖp cña m×nh v­ît qua ®­îc c¸c rµo c¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ th× ph¶i biÕt ®­îc rµo c¶n ®ã lµ g×, nh­ thÕ nµo vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc hay ®èi phã ra sao? HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam ph¶i chñ ®éng thu thËp th«ng tin vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶ ë thÞ tr­êng Hoa Kú vµ c¸c thÞ tr­êng kh¸c ®Ó cã thÓ chñ ®éng hÇu kiÖn víi c¸c vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng trî cÊp sao cho cã lîi nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp cña m×nh. - Ph¸t huy h¬n n÷a vai trß ®iÒu hßa quy m« s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó h¹n chÕ nguy c¬ gÆp ph¶i c¸c vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸: Theo quy ®Þnh cña hiÖp ®Þnh chèng b¸n ph¸ gi¸ trong khu«n khæ cña WTO, n­íc nhËp khÈu chØ ®­îc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ khi tháa m·n 3 tiªu chuÈn: + Hµng nhËp khÈu bÞ b¸n ph¸ gi¸ khi biªn ®é ph¸ gi¸ lín h¬n hoÆc b»ng 2% gi¸ xuÊt khÈu vµ khèi l­îng hµng nhËp khÈu tõ mçi n­íc lín h¬n hoÆc b»ng 3% khèi l­îng nhËp khÈu s¶n phÈm t­¬ng tù. + ViÖc b¸n ph¸ gi¸ nµy g©y thiÖt h¹i hoÆc ®e däa g©y ra nhiÒu thiÖt h¹i nghiªm träng cho ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc. + Cuéc ®iÒu tra ph¸ gi¸ ®­îc tiÕn hµnh theo ®óng thñ tôc. Do vËy, ®Ó tr¸nh cho c¸c doanh nghiÖp gÆp ph¶i c¸c r¾c rèi do c¸c vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸, hiÖp héi cÇn ph¶i chñ ®éng tÝnh to¸n vµ tháa luËn víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ®Ó ®Ò phßng b»ng viÖc ®iÒu tiÕt gi¸ vµ khèi l­îng hµng hãa xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Hoa Kú. - S½n sµng khëi kiÖn vµ kh¸ng kiÖn: ë hÇu hÕt c¸c n­íc viÖc khëi kiÖn vµ kh¸ng kiÖn lµ do c¸c hiÖp héi chñ ®éng ph¸t ®éng chø kh«ng ph¶i do c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc.VÊn ®Ò khëi kiÖn vµ kh¸ng kiÖn trong c¸c vô tranh chÊp th­¬ng m¹i quèc tÕ kh«ng ph¶i lµ xö ai th¾ng, ai thua mµ lµ ®Ó ®ßi hái c¸c quyÒn ®èi xö b×nh ®¼ng theo nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. Do vËy, hiÖp héi ph¶i lµ ng­êi chñ ®éng trong viÖc khëi kiÖn vµ kh¸ng kiÖn. - N©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng cña hiÖp héi th«ng qua viÖc t¨ng c­êng nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é cao vÒ ph¸p luËt quèc tÕ vµ kinh doanh quèc tÕ ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho hiÖp héi cho t­¬ng xøng víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ xuÊt khÈu cña ngµnh hµng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó hiÖp héi tham gia vµo c¸c tæ chøc hoÆc hiÖp ngµnh hµng quèc tÕ. §ång thêi, x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i. 3.2.3. Gi¶i ph¸p ®èi víi c¸c doanh nghiÖp - C¸c gi¶i ph¸p vÒ nguån nh©n lùc. + §µo t¹o nguån nh©n lùc cao cÊp, n©ng cao nhËn thøc vÒ c¸c rµo c¶n nhÊt lµ c¸c rµo c¶n phi thuÕ ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Hoa Kú, qu¶n lý theo ph¸p luËt. + N¾m v÷ng c¸c hiÖp ®Þnh ®· ký kÕt, c¸c tháa thuËn ®· ®­îc th«ng qua gi÷a c¸c n­íc vµ c¸c cam kÕt ph¶i thùc hiÖn liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i hµng dÖt may khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Hoa Kú. + §µo t¹o, phæ biÕn vµ tuyªn truyÒn c¸c kiÕn thøc vÒ kinh doanh, luËt ph¸p quèc tÕ, t¹o ra ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é vµ n¨ng lùc qu¶n lý trong kinh doanh quèc tÕ. - Chó träng ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, x©y dùng c¸c trung t©m thiÕt kÕ s¶n phÈm, më réng vµ kªu gäi hîp t¸c ®Çu t­ quèc tÕ, tÝch cùc triÓn khai c¸c ph­¬ng ¸n tiÕn tíi ®a së h÷u nguån vèn, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, t¨ng nhanh tû lÖ néi ®Þa ho¸. - §Ó thµnh c«ng trong viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng Hoa Kú, c¸c doanh nghiÖp DÖt may ViÖt Nam cÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, lËp c¸c v¨n phßng giao dÞch t¹i c¸c Thµnh phè lín cña Hoa Kú vµ th­êng xuyªn tham gia c¸c héi chî triÓn l·m ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng qu¶ng c¸o vµ quan träng h¬nlµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn. + X©y dùng vµ ®¨ng ký b¶o hé ®éc quyÒn víi nh·n hiÖu riªng cho s¶n phÈm cña m×nh, x¸c ®Þnh s¶n phÈm mòi nhän, cã thÓ c¹nh tranh ®Ó ®Çu t­ c«ng nghÖ míi, t¹o ra c¸c s¶n phÈm t¨ng vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao, t¨ng søc c¹nh tranh th«ng qua ®æi míi c«ng nghÖ, ®Çu t­ thiÕt bÞ chuyªn dïng ®ång bé ®Ó ®ñ søc s¶n xuÊt ra nh÷ng l« hµng víi sè l­îng lín, chÊt l­îng cao, ®¸p øng thêi h¹n giao hµng, ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng theo tiªu chuÈn ISO 9001. + N©ng cao tû lÖ sö dông nguyªn phô liÖu trong n­íc vµ tiÕn dÇn tíi viÖc x©y dùng chiÕn l­îc ®Çu t­ s¶n xuÊt nguyªn liÖu, phô liÖu trong n­íc cã chÊt l­îng cao ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm dÖt may nh»m n©ng cao tÝnh c¹nh tranh vÒ gi¸ trªn thÞ tr­êng Hoa Kú, sö dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®Ó cËp nhËt th«ng tin, thiÕt kÕ mÉu m·, t×m kiÕm kh¸ch hµng vµ ®Æc biÖt lµ t¹o phong c¸ch kinh doanh hiÖn ®¹i phï hîp víi c¸c ®èi t¸c doanh nghiÖp Hoa Kú. + T×m kiÕm b¹n hµng vµ ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu trùc tiÕp trªn c¬ së t¨ng c­êng n¨ng lùc thiÕt kÕ mÉu m· s¶n phÈm vµ gia t¨ng tû lÖ nguyªn phô liÖu trong n­íc tù ®¸p øng ®­îc, ®Èy m¹nh khai th¸c nh÷ng thÞ tr­êng ng¸ch, víi c¸c ®¬n hµng nhá vÒ sè l­îng nh­ng cã gi¸ trÞ cao (nh­ c¸c s¶n phÈm cã tÝnh ®Æc thï cao, cã hµm l­îng lao ®éng thñ c«ng cao…) - Nh÷ng vÊn ®Ò thuéc vÒ tr¸c nhiÖm x· héi cña doanh nghiÖp còng lµ mét trong nh÷ng rµo c¶n kü thuËt mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i v­ît qua. Ch¼ng h¹n c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi th­êng cã nh÷ng cuéc kh¶o s¸t, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm x· héi ®èi víi ng­êi lao ®éng tr­íc khi cã nh÷ng hîp ®ång chÝnh thøc. Do vËy, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ®oµn kiÓm tra, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i dÇu t­ c¸c trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt nh­: thÎ tõ, b¶ng chÊm c«ng ®iÖn tö ®Ó gióp cho viÖc kiÓm tra sè giê lµm thªm cña c«ng nh©n ®­îc dÔ dµng vµ minh b¹ch. Hay ®Ó kiÓm tra viÖc cã sö dông lao ®éng vÞ thµnh niªn hay kh«ng th× trong hå s¬ tuyÓn dông lao ®éng, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c giÊy tê hîp lÖ theo yªu cÇu cña c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi nh­: Chøng minh th­ nh©n d©n, giÊy khai sinh, giÊy kiÓm tra søc khoÎ. §èi víi c¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt c¸c doanh nghiÖp cÇn trang bÞ ®Çy ®ñ hÖ thèng chiÕu s¸ng, th«ng giã, thiÕt bÞ y tÕ, phßng ch¸y ch÷a ch¸y, cã cöa tho¸t hiÓm cho ng­êi lao ®éng khi cã sù cè. VÒ c«ng t¸c an ninh doanh nghiÖp, ngoµi hÖ thèng b¶o vÖ chÆt chÏ, nghiªm ngÆt, kiÓm so¸t, kiÓm tra tØ mØ nh÷ng ng­êi ra vµo C«ng ty, c¸c doanh nghiÖp cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p kiÓm tra, gi¸m s¸t nh÷ng ng­êi lµm viÖc t¹i c¸c bé phËn quan träng nh­ kiÓm tra chÊt l­îng hµng ho¸, ®ãng gãi hµng, nhËp - xuÊt hµng, kiªn quyÕt kh«ng ®Ó x¶y ra nh÷ng sai sãt dï lµ nhá nhÊt trong c«ng t¸c giao nhËn hµng. Bªn c¹nh nh÷ng yªu cÇu vÒ c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ nh­ qu¶n lý chÊt l­îng theo ISO 9000, c¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng ISO 14000, tiªu chuÈn vÒ tr¸ch nhiÖm x· héi SA 8000 th× thÞ tr­êng Hoa Kú cßn tù ®Æt ra nh÷ng quy ®Þnh, ®iÒu luËt hÕt søc chÆt chÏ vÒ bao b×, d­ l­îng kim lo¹i nÆng trong khuy, kho¸ kÐo, trong thuèc nhuém v¶i,… vµ cßn lËp nh÷ng trang web chuyªn cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh « nhiÔm m«i tr­êng, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng may mÆc xuÊt khÈu ë c¸c doanh nghiÖp, c¸c quèc gia xuÊt khÈu hµng may mÆc vµo thÞ tr­êng Hoa Kú. - Tæ chøc l¹i bé m¸y ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý vµ s¶n xuÊt kinh doanh ®Çu t­ n©ng cao më réng c¸c c¬ së nhuém víi viÖc ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn kü thuËt theo quy ®Þnh chung. Ngoµi ra, muèn tr¸nh ®­îc nh÷ng thÊt b¹i khi lµm ¨n víi thÞ tr­êng Hoa Kú c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i thuª luËt s­ Mü t­ vÊn cho ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Bªn c¹nh ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i cã lý lÞch râ rµng, ph¶i chøng minh ®­îc n¨ng lùc tµi chÝnh cña m×nh. §ång thêi c¸c doanh nghiÖp ph¶i tÝch cùc tham gia c¸c héi chî th­¬ng m¹i ®­îc tæ chøc t¹i Hoa Kú. KÕt luËn Tr­íc t×nh h×nh míi lµ thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi b­íc vµo thêi kú hËu h¹n ng¹ch t×nh h×nh xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng Mü cã nh÷ng thay ®æi lín. Nh­ng nh÷ng thay ®æi nµy kh«ng n»m ngoµi dù ®o¸n cña c¸c nhµ chuyªn m«n, ®ã lµ sù thèng lÜnh cña hµng dÖt may Trung Quèc trªn thÞ tr­êng Mü. Trong khi ®ã Mü lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín nhÊt cña hµng dÖt may ViÖt Nam. Trong khi Hoa kú lµ mét thÞ tr­êng réng lín song kh¸ míi mÎ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng vµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu nãi chung, lµ mét thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng nh­ng còng cã rÊt nhiÒu trë ng¹i ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ph¶i v­ît qua nÕu muèn dµnh thÞ phÇn cao trªn ®Êt n­íc nµy. Bëi thÕ ®Èy m¹nh hµng dÖt may sang thÞ tr­êng Mü lµ nhiÖm vô khã kh¨n trong bèi c¹nh hiÖn nay cho ViÖt Nam vµ cho C«ng ty xuÊt nhËp khÈu dÖt may. Trong giíi h¹n cña chuyªn ®Ò ch­a thÓ ®Ò cËp hÕt nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ vÒ c¸c rµo c¶n cña Hoa Kú ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam, song còng ®· ®­a ra ®­îc mét sè néi dung nhÊt ®Þnh gãp phÇn ®Èy m¹nh tèc ®é xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Hoa Kú trong giai ®o¹n ViÖt Nam lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO. MÆc dï ®­îc sù h­íng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o - TiÕn sÜ Th©n Danh Phóc còng nh­ sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c« khoa Kinh tÕ trong thêi gian lµm chuyªn ®Ò. Nh­ng do h¹n chÕ vÒ thêi gian, còng nh­ kiÕn thøc cã h¹n nªn chuyªn ®Ò tèt nghiÖp kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó chuyªn ®Ò ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña thÇy gi¸o Th©n Danh Phóc, bé m«n Kinh tÕ Th­¬ng m¹i cïng c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o trong khoa Kinh tÕ tr­êng §¹i häc Th­¬ng m¹i ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho em hoµn thµnh ®­îc chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Do·n KÕ B«n,"N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho hµng may mÆc xuÊt khÈu khi WTO xo¸ bá h¹n ng¹ch dÖt may vµo n¨m 2005", T¹p chÝ Th­¬ng m¹i, sè 82005. Nh­ Hoa, "DÖt may 2005 - 8 th¸ch thøc lín", ThÕ giíi th­¬ng m¹i sè 12/2004. NguyÔn Thi Nga, "VÒ phong c¸ch ¨n mÆc cña ng­êi Mü", t¹p chÝ Ch©u Mü ngµy nay, sè 10/2004. NguyÔn ThÞ H­êng (chñ biªn) (2001), Gi¸o tr×nh kinh doanh quèc tÕ, TËp 1, NXB Thèng kª, Hµ Néi. NguyÔn ThÞ H­êng (chñ biªn) (2002), Gi¸o tr×nh kinh doanh quèc tÕ, TËp 2, NXB Thèng kª, Hµ Néi. Lª ThÞ Hoµi Th­¬ng, "Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu trùc tiÕp hµng dÖt may t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu dÖt may - Vinatimex", LuËn v¨n tèt nghiÖp, QTKDQT 41. Lª V¨n TuÊn, "Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü", LuËn v¨n tèt nghiÖp, KTQT 41. Lª V¨n §¹o, "§Ó ngµnh dÖt may ViÖt Nam tiÕp tôc ph¸t triÓn trong thêi kú hËu h¹n ng¹ch", T¹p chÝ Th­¬ng m¹i sè 3+ 4+5/2005. Vò H÷u Töu (2002), Gi¸o tr×nh kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi. Trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i (Bé Th­¬ng m¹i), "H­íng dÉn tiÕp cËn thÞ tr­êng Hoa Kú" (2001), NXB Thèng kª, Hµ Néi. "XuÊt khÈu dÖt may n¨m 2005- C¬ héi vµ th¸ch thøc", Ngo¹i th­¬ng sè 6 ra ngµy 21-28/202/2005. C¸c trang web: - www.vnn.vn - www.vnexpress.net - www.hatracde.com - www.tintucvietnam.vn - www.vietnameconomy.com.vn. Môc lôc