Đề tài Tác động của chính sách tỷ giá hối đoáI tới phát triển kinh tế ở Việt Nam

gi¸ cò, ®•îc ®iÒu hµnh theo ®óng h•íng vµ phèi hîp kh¸ nhÞp nhµng víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« kh¸c nh»m ®¹t môc tiªu chung cña tõng giai ®o¹n. N¨ng lùc cña c¸c c«ng cô ®iÒu chØnh tû gi¸ giai ®o¹n nµy ®· ®•îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, kh¾c phôc h¹n chÕ trong giai ®o¹n tr•íc mµ ®Æc biÖt lµ sù më réng thªm c¸c nghiÖp vô trªn thÞ tr•êng ngo¹i tÖ, lµm cho thÞ tr•êng nµy ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ ph¶n ¸nh cung cÇu s¸t thùc h¬n. Cïng víi sù më réng c¸c nghiÖp vô, viÖc níi láng trong qu¶n lý l·i suÊt cho vay ngo¹i tÖ còng ®· thóc ®Èy thÞ tr•êng s«i ®éng, t¹o m«i tr•êng thuËn lîi h¬n cho c«ng cô nghiÖp vô thÞ tr•êng më ngo¹i tÖ còng nh• c«ng cô l·i suÊt t i¸ chiÕt khÊu ph¸t huy t¸c dông. Cuèi giai ®o¹n nµy, sù ra ®êi cña ph¸p lÖnh ngo¹i hèi còng ®· cñng cè thªm søc m¹nh cña c¸c c«ng cô ®iÒu hµnh tû gi¸. 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Tû träng hµng n«ng, l©m, thuû s¶n Tû träng hµng CN nhÑ vµ TTCN Tû träng hµng CN nÆng vµ kho¸ng s¶n 48 Tãm l¹i, chÝnh s¸ch tû gi¸ trong giai ®o¹n nµy rÊt thµnh c«ng c¶ vÒ ®•êng lèi vµ c¸ch thøc thùc hiÖn. Nhê cã chÝnh s¸ch tû gi¸ ®óng ®¾n nªn nÒn kinh tÕ kh«ng bÞ ¶nh h•ëng nÆng tõ nh÷ng biÕn ®æi m¹nh mÏ trªn thÞ tr•êng thÕ giíi. Cã thÓ nãi lóc nµy chÝnh s¸ch tû gi¸ lóc nµy ®· thÓ hiÖn vµi trß ®Æc biÖt quan träng cña nã, kh¼ng ®Þnh v÷ng ch¾c h¬n nh÷ng t¸c ®éng m¹nh mÏ cña nã ®èi víi ph t¸ triÓn kinh tÕ. Tuy nhiªn chÝnh s¸ch tû gi¸ giai ®o¹n nµy kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã sai sãt. §«i khi chÝnh s¸ch cßn cøng nh¾c vµ ph¶n øng ch•a nhanh nh¹y víi nh÷ng thay ®æi cña nÒn kinh tÕ. Trªn thùc tÕ, viÖc duy tr× tû gi¸ dao ®éng víi biªn ®é hÑp tõ n¨m 2002 ®· ®•îc thùc hiÖn qu¸ l©u khiÕn cho møc tû gi¸ danh nghÜa vµ møc tû gi¸ thùc tÕ lÖch xa nhau vµ g©y nªn sù bÊt æn cho thÞ tr•êng ngo¹i hèi trong kho¶ng gi÷a n¨m 2006. 5. Giai ®o¹n tõ th¸ng 11 n¨m 2006 ®Õn nay 5.1. T×nh h×nh chung Ngµy 7/11/2006, ViÖt Nam gia nhËp tæ chøc th•¬ng m¹i thÕ giíi WTO, ngay sau khi héi nhËp, thùc hiÖn cam kÕt tù do ho¸ dßng vèn n•íc ngoµi khiÕn cho luång ngo¹i tÖ å ¹t ®æ vµo trong n•íc g©y ¸p lùc l¹m ph¸t vµ søc Ðp khiÕn ®ång néi tÖ lªn gi¸. Th¸ng 9 n¨m 2008, khñng ho¶ng tµi chÝnh MÜ næ ra b¾t ®Çu cho cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi ¶nh h•ëng ®Õn nhiÒu mÆt cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. T×nh h×nh kinh tÕ cã nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p buéc Ng©n hµng Nhµ n•íc ph¶i cã nh÷ng thay ®æi trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i. 5.2. ChÝnh s¸ch tû gi¸ vµ nh÷ng t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ Sau khi ViÖt Nam gia nhËp WTO, chÝnh s¸ch tû gi¸ cã nh÷ng thay ®æi ®Çu tiªn vµo ngµy 31/12/2006 víi viÖc ®iÒu chØnh biªn ®é dao ®éng cña tû gi¸ tõ ±0,25% lªn ±0,5%. Tuy nhiªn, sù níi réng biªn ®é l¹i kh«ng cã t¸c ®éng t¨ng tû gi¸ nh• nh÷ng giai ®o¹n tr•íc mµ thËm chÝ tû gi¸ trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2007 cßn gi¶m 0,33%. §iÒu nµy ®•îc gi¶i thÝch bëi sù d• cung USD. Tù do ho¸ dßng vèn sau khi gia nhËp WTO cïng víi nÒn kinh tÕ t¨ng tr•ëng cao ®· thu hót mét l•îng lín vèn ®Çu t• n•íc ngoµi vµo ViÖt Nam (B¶ng 14). N¨m 2007, vèn FDI vµo ViÖt Nam ®¹t 21,3 tû USD vµ 6 th¸ng ®Çu n¨m 2008, luång vèn nµy ®· t¨ng m¹nh ®¹t tíi 31,6 tû USD. §Ó neo tû gi¸, Ng©n hµng Nhµ n•íc ®· tung ra h¬n 145 ngh×n tû ®ång ®Ó mua ngo¹i tÖ vµ thùc hiÖn biÖn ph¸p trung hoµ nh• ph¸t hµnh tÝn phiÕu kho b¹c nhµ n•íc b¾t buéc rót h¬n 90 ngh×n tû ®ång. Nh• vËy tæng l•îng tiÒn ®•îc ®•a thªm vµo l•u th«ng lµ 55 ngh×n tû ®ång, t¨ng 34,9% so víi cuèi n¨m 49 2006. §iÒu nµy ®· gãp phÇn t¹o nªn l¹m ph¸t tiÒn tÖ vµ ®Èy l¹m ph¸t ë ViÖt Nam lªn møc cao hai con sè, n¨m 2007, l¹m ph¸t ë møc 12,7%. MÆt kh¸c, do thùc hiÖn chÝnh s¸ch nh»m môc ®Ých ®Ó ®ång ViÖt Nam kh«ng bÞ lªn gi¸ m¹nh còng ®· khiÕn cho gi¸ hµng nhËp khÈu mµ chñ yÕu lµ thiÕt bÞ, m¸y mãc, nguyªn vËt liÖu phôc vô cho s¶n xuÊt kh¸ cao, tõ ®ã khiÕn cho chi phÝ s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n•íc t¨ng m¹nh, g©y ra l¹m ph¸t chi phÝ ®Èy. Cã thÓ nãi chÝnh s¸ch tû gi¸ lóc nµy l¹i gióp nhËp khÈu l¹m ph¸t vµo ViÖt Nam. B¶ng 14: Mét sè chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« giai ®o¹n 2006-2008 ChØ tiªu 2006 2007 2008 (9 th¸ng ®Çu n¨m) Tèc ®é t¨ng GDP (%) 8,2 8,5 6,52 L¹m ph¸t (%) 6,6 12,7 27,9 FDI (tû USD) 10,2 21,3 57 C¸n c©n th•¬ng m¹i (% GDP) -8,8 -17,5 -17 C¸n c©n tµi kho¶n v·ng lai -0,3 -9,85 -7,4 Dù tr÷ ngo¹i tÖ (tû USD) 11,5 21,9 22,3 Nguån:NguyÔn Minh D•¬ng, luËn v¨n th¹c sü:"Gi¶i ph¸p ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ ë ViÖt Nam", 2008 B•íc sang n¨m 2008, tû gi¸ biÕn ®éng kh¸c h¼n so víi nh÷ng n¨m tr•íc, tû gi¸ biÕn ®éng nhiÒu h¬n, chªnh lÖch gi÷a gi¸ USD trªn thÞ tr•êng tù do vµ thÞ tr•êng ng©n hµng lóc mang dÊu ©m, lóc mang dÊu d•¬ng vµ chªnh lÖch kh¸ lín. Tõ th¸ng 10/2007 ®Õn th¸ng 4/2008, mÆc dï cã sù can thiÖp nh»m thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®ång ViÖt Nam yÕu nh•ng sau khi ®iÒu chØnh biªn ®é dao ®éng lªn 0,75% vµ 1%, do t×nh tr¹ng d• cung USD tiÕp tôc kÐo dµi nªn VND vÉn lªn gi¸ 1,2% (tû gi¸ danh nghÜa). Trong 5 th¸ng ®Çu n¨m 2008, kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 23,39 tû USD, t¨ng 27,2% so víi cïng kú n¨m 2007 trong khi kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 37,81 tû USD, t¨ng 67,% so víi cïng kú n¨m 2007. Kho¶ng thêi gian nµy, ViÖt Nam ®· nhËp siªu tíi 14,4 tû USD. TiÕp sau sù gi¶m gi¸ cña USD, ®Õn gi÷a n¨m 2008, l¹m ph t¸ cao ®· g©y ra t©m lý bÊt æn cho ng•êi d©n, tõ ®ã khiÕn l•îng cÇu USD t¨ng m¹nh vµ ®Èy tû gi¸ lªn cao. Th¸ng 6/2008, c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng ngo¹i hèi ®•îc siÕt chÆt cïng víi viÖc biªn ®é dao ®éng cña tû gi¸ ®•îc ®iÒu chØnh tõ 1% lªn ±2% ®· lµm dÞu bít sù c¨ng th¼ng vµ 50 t¨ng tÝnh æn ®Þnh cho thÞ tr•êng tµi chÝnh. §©y lµ lÇn thø ba liªn tiÕp Ng©n hµng Nhµ n•íc më réng biªn ®é giao dÞch trong kho¶ng thêi gian ng¾n cuèi 2007, ®Çu 2008. Cuèi n¨m 2008, khi khñng ho¶ng tµi chÝnh Mü næ ra vµ ¶nh h•ëng lan réng trªn toµn thÕ giíi, FED liªn tôc c¾t gi¶m l·i suÊt ®ång USD.Tr•íc t×nh h×nh ®ã, biªn ®é tû gi¸ tiÕp tôc ®•îc ®iÒu chØnh tõ ±2% lªn ±3%vµo th¸ng 11/2008 vµ ®Õn th¸ng 3 n¨m 2009 th× biªn ®é tû gi¸ ®•îc níi réng lªn ±5% víi môc tiªu lµ hç trî xuÊt khÈu, kiÓm so¸t nhËp siªu, h¹n chÕ t©m lý kú väng tû gi¸ t¨ng cao, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp chñ ®éng x©y dùng ph•¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh æn ®Þnh, gãp phÇn chèng suy gi¶m kinh tÕ. Ngay sau khi níi réng biªn ®é, tû gi¸ ®· t¨ng m¹nh. Tû gi¸ trªn thÞ tr•êng tù do cã lóc lªn tíi 18.000 VND/USD. MÆc dï tû gi¸ t¨ng m¹nh nh•ng do suy gi¶m kinh tÕ thÕ giíi nªn ho¹t ®éng xuÊt khÈu vÉn gi¶m, xuÊt khÈu 5 th¸ng ®Çu n¨m 2009 ®¹t 22,9 tû USD, gi¶m 6,8% so víi cïng kú n¨m tr•íc. Tõ th¸ng 3 n¨m 2009 ®Õn hiÖn t¹i, thÞ tr•êng ngo¹i tÖ trë nªn c¨ng th¼ng do cÇu vÒ USD t¨ng m¹nh, tuy nhiªn chÝnh s¸ch tû gi¸ lóc nµy l¹i ch•a cã sù ®iÒu chØnh m¹nh mÏ. ChÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi míi tËp trung vµo ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng cña NHTM mµ ch•a cã t¸c ®éng g× ®Õn c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã ngo¹i tÖ nªn sù thiÕu cung trªn thÞ tr•êng ngo¹i tÖ kh«ng ®•îc gi¶i quyÕt. Do vËy, c¸c ng©n hµng th•¬ng m¹i còng nh• c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu gÆp ph¶i khã kh¨n trong viÖc mua ngo¹i tÖ, ¶nh h•ëng tíi nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt, tõ ®ã t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong n•íc. MÆt kh¸c sù bÊt æn vÒ tû gi¸ nµy còng cã thÓ g©y ra t©m lý lo ng¹i cho nhµ ®Çu t• n•íc ngoµi, h¹n chÕ nguån vèn ®Çu t• vµo ViÖt Nam. 5.3. §¸nh gi¸ chung. Sù níi réng biªn ®é tû gi¸ liªn tôc trong giai ®o¹n nµy lµ hîp lý v× lóc nµy nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· më cöa réng h¬n vµ héi nhËp s©u h¬n vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®ßi hái sù qu¶n lý tû gi¸ kh¸ch quan vµ linh ho¹t h¬n víi thÞ tr•êng, ®ång thêi sù níi réng biªn ®é nµy còng phï hîp víi viÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸ thÝch hîp ph¶n øng víi c¬n sèc ®Õn tõ thÞ tr•êng thÕ giíi mµ cô thÓ lµ khñng ho¶ng tµi chÝnh Mü kÐo theo sau nã lµ khñng ho¶ng kinh tÕ toµn cÇu. Tuy nhiªn viÖc ®iÒu chØnh biªn ®é dao ®éng tû gi¸ trong giai ®o¹n nµy cã lóc ch•a ®óng thêi ®iÓm vµ ch•a thùc sù chñ ®éng, thÓ hiÖn ë mçi khi cã ®iÒu chØnh biªn ®é tû gi¸ th× tû gi¸ trªn thÞ tr•êng ®ét ngét t¨ng m¹nh. §iÒu nµy ®· ¶nh h•ëng ®Õn c¸c 51 chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« kh¸c nh• giai ®o¹n cuèi n¨m 2006, ®Çu n¨m 2007, viÖc chËm trÔ trong ®iÒu chØnh tû gi¸ ®· dÉn ®Õn sù d• cung ngo¹i tÖ qu¸ lín trªn thÞ tr•êng ngo¹i hèi vµ g©y ra sù bÞ ®éng cho chÝnh s¸ch tiÒn tÖ kiÓm so¸t l¹m ph¸t. Bªn c¹nh ®ã, c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng ngo¹i hèi vÉn cßn cã mét sè bÊt cËp, ®«i khi c«ng t¸c qu¶n lý ngo¹i hèi kh«ng ®•îc quan t©m ®óng møc, ®Æc biÖt lµ trong nöa ®Çu n¨m 2009. MÆc dï cã chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi tÝch cùc song viÖc kiÓm so¸t thùc hiÖn chÝnh s¸ch l¹i bu«ng láng khiÕn thÞ tr•êng ngo¹i tÖ chî ®en vÉn ph¸t triÓn. Thªm n÷a, qu¶n lý ngoai hèi thêi gian gÇn ®©y míi chØ tËp trung vµo mét phÝa c¸c ng©n hµng mµ ch•a t¸c ®éng vµo c¸c doanh nghiÖp nªn g©y khã kh¨n trong viÖc thu hót ngo¹i tÖ vµo hÖ thèng ng©n hµng. Cung cÇu ngo¹i tÖ ch•a ®•îc ®iÒu tiÕt tho¶ ®¸ng ®· khiÕn tû gi¸ cã nh÷ng biÕn ®éng thÊt th•êng. Sù bÊt æn trong tû gi¸ còng nh• yÕu kÐm trong qu¶n lý ®· lµm t¨ng t×nh tr¹ng g¨m gi÷ ngo¹i tÖ, t¨ng møc ®é Dollar hãa trong nÒn kinh tÕ, tÝch tô nh÷ng yÕu tè tiÒm Èn g©y bÊt æn kinh tÕ. Cã thÓ thÊy chÝnh s¸ch tû gi¸ thêi gian qua dï môc tiªu ®óng ®¾n nh•ng do ph¶n øng ch•a thËt nhanh nh¹y vµ c¬ chÕ qu¶n lý thùc hiÖn ch•a tèt nªn ch•a ph¸t huy ®•îc t¸c dông. 52 Ch•¬ng 3 : Mét sè bµi häc vµ kiÕn nghÞ trong viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam I. Mét sè bµi häc kinh nghiÖm trong viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam 1. Bµi häc trong viÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸. Qua thùc tÕ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ cña ViÖt Nam ®· cho thÊy víi mçi thêi kú kinh tÕ kh¸c nhau th× cÇn ph¶i cã nh÷ng thay ®æi thÝch hîp, lùa chän chÕ ®é tû gi¸ phï hîp víi hoµn c¶nh còng nh• kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh tû gi¸ cña Ng©n hµng Nhµ n•íc. ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh tr•íc th¸ng 3 n¨m 1989 còng nh• chÕ ®é "th¶ næi" qu¸ m¹nh tay trong giai ®o¹n 1989-1992 ®Òu cã t¸c ®éng kh«ng tèt ®Õn sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ. Nhµ n•íc cÇn ph¶i dùa vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ xem xÐt ®•a chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi cã qu¶n lý vÒ gÇn cùc th¶ næi hay cè ®Þnh tuú thuéc vµo nh÷ng chuyÓn biÕn trong nÒn kinh tÕ. Víi t×nh h×nh kinh tÕ ViÖt Nam nh• hiÖn nay th× chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý cña Nhµ n•íc thiªn vÒ cùc th¶ næi nhiÒu h¬n lµ phï hîp nhÊt. §iÒu nµy sÏ ®•îc ph©n tÝch ë phÇn sau. 2. Bµi häc trong viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ 2.1. VÒ c«ng cô ®iÒu chØnh tû gi¸ Nh• trong ch•¬ng 1 ®· viÕt, cã kh¸ nhiÒu c«ng cô ®iÒu chØnh tû gi¸. Trªn thùc tÕ th× mçi giai ®o¹n,ViÖt Nam ®· sö dông nh÷ng c«ng cô kh¸c nhau vµ bµi häc rót ra tõ viÖc sö dông c¸c c«ng cô ®iÒu chØnh tû gi¸ lµ: cÇn xem xÐt tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c kªnh dÉn truyÒn t¸c ®éng lªn tû gi¸ cña tõng c«ng cô còng nh• kh¶ n¨ng sö dông c«ng cô ®iÒu chØnh tû gi¸ cña Ng©n hµng Nhµ n•íc ®Ó lùa chän c«ng cô thÝch hîp nhÊt. Khi c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ ch•a cho phÐp th× nªn sö dông c«ng cô biÖn ph¸p hµnh chÝnh. Song, khi nÒn kinh tÕ ®· ph¸t triÓn h¬n th× nªn níi láng h¬n biÖn ph¸p nµy vµ sö dông c¸c c«ng cô mang tÝnh kinh tÕ nh• l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu hay nghiÖp vô thÞ tr•êng më. 53 Bªn c¹nh ®ã, ®Ó c¸c chÝnh s¸ch ®•îc thùc thi hiÖu qu¶ th× cÇn ph¶i kh«ng ngõng n¨ng cao n¨ng lùc cña c¸c c«ng cô nµy. Kh«ng chØ cã vËy, cÇn xem xÐt cô thÓ t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ vµ ph¶i dù tÝnh tr•íc nh÷ng t¸c ®éng cña c¸c c«ng cô khi sö dông, tr¸nh t×nh tr¹ng v× môc tiªu æn ®Þnh tû gi¸ mµ ¶nh h•ëng ®Õn c¸c môc tiªu kh¸c cña chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nh• tr•êng hîp ph¸t hµnh tiÒn mua ngo¹i tÖ nh»m môc ®Ých duy tr× ®ång ViÖt Nam yÕu nh•ng l¹i dÉn ®Õn l¹m ph¸t cao vµo n¨m 2007. Trong bèi c¶nh hiÖn nay, c«ng cô thÝch hîp h¬n c¶ ®Ó ®iÒu chØnh tû gi¸ ®èi víi ViÖt Nam vÉn lµ nghiÖp vô thÞ tr•êng më vµ qu¶n lý ngo¹i hèi do sù tù do trong viÖc l•u chuyÓn c¸c dßng vèn vÉn ch•a cao. 2.2. VÒ viÖc lùa chän thêi ®iÓm vµ møc ®iÒu chØnh tû gi¸ §iÒu ®Æc biÖt quan träng trong ®iÒu chØnh tû gi¸ lµ møc ®iÒu chØnh tû gi¸ còng nh• biªn ®é dao ®éng. §iÒu chØnh tû gi¸ lªn hay xuèng, thùc hiÖn chÝnh s¸ch n©ng gi¸ hay gi¶m gi¸ ®ång ViÖt Nam ph¶i rÊt cÈn träng, kh«ng thÓ chØ nh×n vµo mét môc tiªu lµ xuÊt khÈu mµ véi kÕt luËn ph¶i ph¸ gi¸ m¹nh ®ång ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, møc ®iÒu chØnh tû gi¸ còng ph¶i phï hîp víi t•¬ng quan c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c nh• trong giai ®o¹n 1999-2003, mÆc dï tû gi¸ ®•îc ®iÒu chØnh víi môc ®Ých thóc ®Èy xuÊt khÈu nh•ng do t•¬ng quan so víi c¸c ®ång tiÒn kh¸c trong khu vùc, tû lÖ gi¶m gi¸ cña VND ch•a m¹nh nªn vÉn kh«ng hç trî thùc sù cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Trong t×nh h×nh hiÖn nay, ®ång USD trªn thÞ tr•êng thÕ giíi cã nh÷ng thay ®æi tr¸i chiÒu liªn tôc th× thËt khã ®Ó ®•a ra chÝnh x¸c lµ ViÖt Nam nªn ®iÒu chØnh tû gi¸ theo chiÒu h•íng t¨ng hay gi¶m. CÇn ph¶i dùa vµo c¸c yÕu tè kh¸c ®Ó x¸c ®Þnh xu h•íng ®iÒu hµnh tû gi¸. Ngoµi ra thêi ®iÓm ®iÒu chØnh tû gi¸ còng lµ mét vÊn ®Ò quan träng. CÇn ph¶i lùa chän ®óng thêi ®iÓm. Ph¶i nhËn ra ®•îc nh÷ng thay ®æi cña t×nh h×nh kinh tÕ vµ cã nh÷ng ®iÒu chØnh kÞp thêi. ChÝnh s¸ch tû gi¸ cÇn ph¶i lùa chän thÝch hîp thêi ®iÓm, kh«ng nªn ®Ó t×nh tr¹ng chËm trÔ trong viÖc ®iÒu chØnh khiÕn chÝnh s¸ch trë thµnh bÞ ®éng nh• trong giai ®o¹n ®Çu cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ n¨m 1997 hay trong viÖc níi láng biªn ®é dao ®éng tû gi¸ trong n¨m 2007 ®•a ®Õn nh÷ng hËu qu¶ lµm mÊt sù tin t•ëng vµo chÝnh s¸ch, t¹o t©m lý bÊt æn t¸c ®éng ®Õn c¸c biÕn sè kinh tÕ vÜ m« kh¸c. Trong thêi ®iÓm hiÖn t¹i ch•a nªn thùc hiÖn ®iÒu chØnh tû gi¸ ngay bëi lóc nµy yÕu tè t¸c ®éng m¹nh ®Õn tû gi¸ vÉn lµ yÕu tè t©m lý, nÕu ®iÒu chØnh tû gi¸ ngay lóc nµy sÏ t¹o nªn sù bÊt æn vµ khiÕn cho tû gi¸ vËn ®éng phøc t¹p, khã kiÓm so¸t h¬n. 3. Bµi häc vÒ c«ng t¸c qu¶n lý ngo¹i hèi 54 Thùc tiÔn ®· cho thÊy qu¶n lý ngo¹i hèi lµ c«ng cô chÝnh cña chÝnh s¸ch tû gi¸ ®•îc sö dông xuyªn suèt c¸c giai ®o¹n. Cho ®Õn thêi ®iÓm nµy víi thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn ch•a thÓ sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ lµ c«ng cô chÝnh th× qu¶n lý ngo¹i hèi sÏ vÉn tiÕp tôc ®ãng vai trß quan träng trong ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸. ViÖc sö dông c«ng cô nµy trong thêi gian qua ®· ®•a ®Õn mét sè ®iÓm cÇn l•u ý trong qu¶n lý ngo¹i hèi thêi gian tíi: Thø nhÊt, cÇn ph¶i quan t©m ®óng møc vµ thùc hiÖn thanh tra, kiÓm tra s¸t sao nh÷ng quy ®Þnh ®Ò ra trong qu¶n lý ngo¹i hèi. Thø hai, qu¶n lý ngo¹i hèi ph¶i chó ý ®Õn c¶ hai phÝa cung vµ cÇu, kh«ng nªn chØ t¸c ®éng dån vµo mét phÝa v× hiÖu qu¶ sÏ kh«ng cao nh• thùc tÕ n¨m 2009 khi ho¹t ®éng qu¶n lý ngo¹i hèi chØ h•íng vµo c¸c ng©n hµng th•¬ng m¹i. Thø ba, qu¶n lý ho¹t ®éng ngo¹i hèi ph¶i chñ ®éng vµ lu«n ®•îc chó ý, tr¸nh ®Ó t×nh tr¹ng khi nh÷ng vi ph¹m ®· g©y ra hËu qu¶ råi míi quay l¹i chÊn chØnh qu¶n lý ngo¹i hèi. II. Mét sè kiÕn nghÞ trong viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam. 1. VÒ viÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸ vµ ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i. 1.1. Quan ®iÓm trong viÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸ Lùa chän chÕ ®é tû gi¸ lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng. §Ó cã mét chÝnh s¸ch tû gi¸ hîp lý th× tr•íc tiªn ph¶i chän ®•îc chÕ ®é tû gi¸ phï hîp. Muèn cã mét chÕ ®é tû gi¸ phï hîp th× ngay tõ ®Çu, Nhµ n•íc ph¶i n¾m ch¾c vµ lu«n b¸m s¸t c¸c quan ®iÓm khi lùa chän: Thø nhÊt, chÝnh s¸ch tû gi¸ chØ lµ mét bé phËn trong chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ quèc gia nªn chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ ph¶i ®i tr•íc, vÊn ®Ò lùa chän tû gi¸ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp t•¬ng ®èi cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ phï hîp víi nh÷ng môc tiªu kinh tÕ vÜ m« nhÊt ®Þnh. Thø hai, lùa chän chÕ ®é tû gi¸ ph¶i dùa trªn nh÷ng ph©n tÝch, dù b¸o vÒ t×nh h×nh biÕn ®éng trªn thÞ tr•êng thÕ giíi, xem xÐt nh÷ng c¬n sèc mµ nÒn kinh tÕ cã thÓ ph¶i g¸nh chÞu trong t•¬ng lai. chÝnh s¸ch tû gi¸ ph¶i gióp h¹n chÕ t¸c ®éng cña nh÷ng c¬n sèc lªn thÞ tr•êng trong n•íc. 55 Thø ba, chÝnh s¸ch tû gi¸ cã thÓ nãi lµ khÝa c¹nh ®èi ngo¹i cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nªn viÖc lùa chän chÝnh s¸ch tû gi¸ ph¶i dùa trªn kh¶ n¨ng phèi hîp c¸c chÝnh s¸ch trªn ph¹m vi quèc tÕ. Thø t•, ph¶i chó träng ®Õn sù biÕn ®éng cña tû gi¸ trong chÕ ®é tû gi¸ ®•îc lùa chän nh»m thùc hiÖn hai môc tiªu chÝnh lµ c©n b»ng néi vµ c©n b»ng ngo¹i. 1.2. Quan ®iÓm trong viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ Còng nh• trong viÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸, trong ®iÒu chØnh tû gi¸ còng cÇn theo s¸t mét sè quan ®iÓm sau: Thø nhÊt, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr•êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n•íc nªn ®iÒu chØnh tû gi¸ ph¶i tu©n theo quy luËt thÞ tr•êng Thø hai, ®Ó tû gi¸ vËn hµnh theo quy luËt thÞ tr•êng th× khi ®iÒu chØnh tû gi¸ vÒ dµi h¹n ph¶i t¨ng c•êng c«ng cô mang tÝnh kinh tÕ h¬n so víi c¸c c«ng cô mang tÝnh hµnh chÝnh. Nh• vËy ph¶i liªn tôc n©ng cao kh¶ n¨ng sö dông nh÷ng c«ng cô nµy nh•: t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ víi c¬ cÊu hîp lý, t¨ng tÝnh linh ho¹t cña c¸c kªnh dÉn truyÒn t¸c ®éng cña c¸c c«ng cô ®Õn tû gi¸. Thø ba, tû gi¸ lu«n t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ngo¹i th•¬ng vµ h×nh thµnh tõ quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia nªn ®iÒu chØnh tû gi¸ ph¶i nh¾m tíi môc tiªu c¬ b¶n lµ c©n b»ng ngo¹i cho nÒn kinh tÕ. Thø t•, ViÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ cÇn h•íng vµo môc tiªu x©y dùng thÞ tr•êng ngo¹i hèi, nh÷ng ®iÒu chØnh vÒ tû gi¸ nªn ®•a c¸c giao dÞch vµo thÞ tr•êng cã tæ chøc vµ hîp ph¸p. Thø n¨m, viÖc sö dông c¸c c«ng cô ®iÒu chØnh tû gi¸ chØ nªn ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh, chØ ®iÒu tiÕt quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr•êng, tr¸nh lµm ¶nh h•ëng ®Õn tÝnh kü thuËt cña thÞ tr•êng. 2. C¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i ë ViÖt Nam 2.1. Dù b¸o vÒ tæng quan t×nh h×nh kinh tÕ trong thêi gian tíi vµ lùa chän chÕ ®é tû gi¸ phï hîp Mét chÝnh s¸ch thÝch hîp ®ßi hái c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¶i n¾m b¾t ®•îc t×nh h×nh tr•íc m¾t, do ®ã viÖc dù b¸o vÒ t×nh h×nh kinh tÕ trong giai ®o¹n tíi lµ cÇn thiÕt trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tû gi¸. Nh×n chung, t×nh h×nh kinh tÕ sÏ cã nh÷ng chuyÓn biÕn theo chiÒu h•íng sau: 56 Víi nh÷ng tÝn hiÖu kh¶ quan vÒ vèn ®Çu t• n•íc ngoµi (®¹t 6,8 tû USD) còng nh• sù t¨ng chËm cña chØ sè gi¸ tiªu dïng vµ tèc ®é t¨ng tr•ëng d•¬ng cña kinh tÕ trong 5 th¸ng ®Çu n¨m 2009, theo nhËn ®Þnh cña c¸c nhµ kinh tÕ trong héi th¶o do tr•êng §¹i häc Kinh TÕ thµnh phè Hå ChÝ Minh tæ chøc vµo th¸ng 6 n¨m 2009 vµ nhËn ®Þnh cña Ng©n hµng ThÕ giíi, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· cã dÊu hiÖu phôc håi. Sù phôc håi nµy ®•îc chia lµm 2 b•íc: b•íc thø nhÊt lµ thêi kú khëi ®Çu cña nÒn kinh tÕ diÔn ra vµo cuèi n¨m 2009, ®Çu n¨m 2010. B•íc thø hai lµ thêi kú phôc håi cña nÒn kinh tÕ diÔn ra vµo n¨m 2011. C¸c nhµ kinh tÕ còng dù ®o¸n lµ sau n¨m 2010, tèc ®é t¨ng tr•ëng nhËp khÈu chØ d•íi 10 % v× ViÖt Nam s¶n xuÊt ®•îc « t« vµ nhiÒu mÆt hµng tiªu dïng. Bªn c¹nh ®ã, sau khñng ho¶ng sÏ lµ thêi c¬ cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®æi míi t• duy t¨ng tr•ëng kinh tÕ chiÒu réng, dùa vµo khai th¸c tµi nguyªn th«, nguån nh©n lùc chÊt l•îng thÊp... sang t¨ng tr•ëng kinh tÕ theo chiÒu s©u, dùa vµo c¸c yÕu tè n¨ng suÊt tæng hîp. VÒ kinh tÕ thÕ giíi trong giai ®o¹n tíi theo nh• IMF dù ®o¸n th× sÏ mÊt rÊt nhiÒu thêi gian ®Ó phôc håi, nÒn kinh tÕ cña c¸c n•íc ph¸t triÓn vÉn sÏ t¨ng tr•ëng ©m. §iÒu nµy sÏ tiÕp tôc g©y bÊt lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Tr•íc t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi ch•a æn ®Þnh, viÖc lùa chän chÝnh s¸ch tû gi¸ cµng ph¶i thËn träng. Trong thêi gian tíi, do tÝnh chÊt më cöa vµ héi nhËp s©u h¬n vµo kinh tÕ thÕ giíi, ViÖt Nam kh«ng thÓ lùa chän ®•a chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý vÒ gÇn cùc cè ®Þnh mµ Nhµ n•íc cÇn thiÕt ph¶i duy tr× thùc hiÖn chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý ®Õn gÇn cùc th¶ næi h¬n ®Ó tû gi¸ vËn ®éng linh ho¹t h¬n n÷a theo nh÷ng biÕn ®æi cña thÞ tr•êng thÕ giíi còng nh• trong n•íc. Thùc hiÖn chÕ ®é nµy cã thÓ b»ng c¸ch níi réng biªn ®é tû gi¸ h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn cho VND xuèng gi¸, thóc ®Èy xuÊt khÈu, gi¶m nhËp khÈu (do dù b¸o trong thêi gian tíi nhËp khÈu cña ViÖt Nam sÏ gi¶m nªn viÖc gi¶m gi¸ VND sÏ kh«ng g©y nhiÒu khã kh¨n cho nhËp khÈu mét sè mÆt hµng quan träng, mÆt kh¸c khi kinh tÕ thÕ giíi phôc håi, cÇu vÒ hµng ViÖt Nam cña n•íc ngoµi t¨ng th× viÖc t¨ng tû gi¸ ®Ó hç trî xuÊt khÈu lµ viÖc nªn lµm). Tuy nhiªn møc ®é còng nh• thêi ®iÓm níi réng biªn ®é tû gi¸ cÇn ph¶i hîp lý. ViÖc ®iÒu chØnh biªn ®é nªn thùc hiÖn khi tû gi¸ cã sù æn ®Þnh t•¬ng ®èi nh»m t¹o tÝnh chñ ®éng cña chÝnh s¸ch còng nh• sù æn ®Þnh trong t©m lý. §iÒu chØnh biªn ®é còng cÇn thùc hiÖn dÇn dÇn vµ thËn träng xem xÐt nh÷ng ph¶n øng cña thÞ tr•êng. NÕu thÞ tr•êng ngay lËp tøc sö dông hÕt biªn ®é cho phÐp th× Ng©n hµng Nhµ n•íc cÇn can thiÖp ®Ó t¨ng dÇn møc tû gi¸ giao dÞch. NÕu 57 thÞ tr•êng kh«ng sö dông hÕt biªn ®é cho phÐp th× ®©y lµ thêi ®iÓm thÝch hîp ®Ó tiÕp tôc níi réng dÇn biªn ®é, tù do ho¸ tû gi¸. 2.2. Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¸c c«ng cô c¬ b¶n trong can thiÖp vµo tû gi¸. §Ó thùc hiÖn ®•îc chÝnh s¸ch tû gi¸ mét c¸ch hiÖu qu¶ th× ngoµi viÖc ho¹ch ®Þnh mét chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cßn cÇn ®Õn mét hÖ thèng dÉn truyÒn t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch ®Õn møc tû gi¸ ho¹t ®éng tèt. Muèn nh• vËy th× cÇn ph¶i tËp trung n©ng cao n¨ng lùc cña c¸c c«ng cô c¬ b¶n trong can thiÖp vµ tû gi¸: 2.2.1. C«ng cô nghiÖp vô thÞ tr•êng më ngo¹i tÖ C«ng cô nghiÖp vô thÞ tr•êng më ngo¹i tÖ ch•a ®ñ søc ®Ó gi÷ vai trß chñ ®¹o trong ®iÒu chØnh tû gi¸ ë ViÖt Nam do l•îng dù tr÷ ngo¹i tÖ cßn thÊp. Do ®ã, muèn n©ng cao n¨ng lùc cña c«ng cô nµy th× tr•íc hÕt ph¶i tranh thñ tèi ®a gia t¨ng tÝch luü ngo¹i tÖ, tèc ®é tÝch lòy ngo¹i tÖ ph¶i t¨ng t•¬ng øng víi sù gia t¨ng cña kim ng¹ch nhËp khÈu. Bªn c¹nh ®ã, thùc hiÖn tiÕt kiÖm chi ngo¹i tÖ, chØ nhËp nh÷ng hµng ho¸ cÇn thiÕt cho nhu cÇu s¶n xuÊt vµ nh÷ng mÆt hµng thiÕt yÕu trong n•íc ch•a s¶n xuÊt ®•îc. Trong tr•êng hîp dù tr÷ ngo¹i tÖ ch•a ®ñ nh•ng cÇn ph¶i dïng ®Õn th× ph¶i ®¶m b¶o sö dông mét c¸ch cã hiªu qu¶, ®óng môc ®Ých. Ngoµi ra, cÇn x©y dùng khung ph¸p lý thÝch hîp cho nghiÖp vô thÞ tr•êng më, hoµn chØnh thÞ tr•êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, qua ®ã Nhµ n•íc cã thÓ n¾m ®•îc mèi quan hÖ cung cÇu vÒ ngo¹i tÖ, vµ tõ ®ã thùc hiÖn hiÖu qu¶ biÖn ph¸p can thiÖp khi cÇn thiÕt. CÇn thóc ®Èy c¸c ng©n hµng cã kinh doanh ngo¹i tÖ tham gia vµo thÞ tr•êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng víi ®Çy ®ñ c¸c nghiÖp vô ho¹t ®éng cña nã, t¹o ®iÒu kiÖn cho Ng©n hµng Nhµ n•íc phèi hîp, ®iÒu hoµ gi÷a thÞ tr•êng ngo¹i tÖ vµ thÞ tr•êng néi tÖ mét c¸ch th«ng tho¸ng. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn xem xÐt, lùa chän trong viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu c¸c lo¹i ngo¹i tÖ cÊt tr÷ cho thÝch hîp, tr¸nh biÕn ®éng cña mét ®ång tiÒn g©y ra ¶nh h•ëng bÊt lîi cho l•îng ngo¹i tÖ dù tr÷ còng nh• g©y khã kh¨n khi thiÕu hôt hoÆc d• thõa mét ngo¹i tÖ nhÊt ®Þnh. Cô thÓ lµ nªn xem xÐt ®Õn c¬ cÊu c¸c ®«ng tiÒn m¹nh trong cÊt tr÷ nh• EURO, Yªn NhËt, B¶ng Anh cïng víi USD cho phï hîp chø kh«ng nªn •u tiªn cÊt tr÷ mét ®ång tiÒn víi tû träng qu¸ lín. 2.2.2. C«ng cô l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu: 58 L·i suÊt vµ tû gi¸ chØ cã mèi quan hÖ gi¸n tiÕp th«ng qua ®Çu t•, muèn t¸c ®éng cña l·i suÊt g©y ra thay ®æi trong tû gi¸ th× tr•íc hÕt l·i suÊt ph¶i tu©n theo quy luËt thÞ tr•êng. Nh• vËy, ®Ó c«ng cô nµy ph¸t huy ®•îc hiÖu qu¶ th× cÇn tiÕp tôc ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh tù do ho¸ l·i suÊt. Tõ ®ã, khi l·i suÊt thay ®æi sÏ thùc sù ph¶n ¸nh nh÷ng thay ®æi trong tû suÊt lîi tøc cña ®ång tiÒn khiÕn cho tû gi¸ b¸m s¸t vµ thay ®æi theo. Muèn l·i suÊt ph¶n ¸nh ®óng thÞ tr•êng th× còng cÇn thiÕt ph¶i cã sù tù do trong viÖc di chuyÓn c¸c nguån vèn mµ tr•íc hÕt lµ vèn dµi h¹n, vËy nªn cÇn ph¶i ®Èy m¹nh tù do ho¸ c¸c giao dÞch trong tµi kho¶n v·ng lai sau ®ã tiÕn ®Õn tù do chuyÓn ®æi c¸c giao dich vèn ng¾n h¹n. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó c«ng cô l·i suÊt hiÖu qu¶ th× còng cÇn ph¶i cã sù tù do chuyÓn ®æi cña ®ång tiÒn nh»m môc ®Ých sù di chuyÓn cña c¸c dßng vèn dÔ dµng h¬n vµ nh¹y c¶m h¬n ®èi víi l·i suÊt. §ång thêi viÖc ®ång tiÒn tù do chuyÓn ®æi còng khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t• yªn t©m h¬n khi ®Çu t• vµo ViÖt Nam. 2.2.3. C«ng cô qu¶n lý ngo¹i hèi MÆc dï c«ng cô sö dông chÝnh ®Ó ®iÒu chØnh tû gi¸ vÉn lµ hai c«ng cô mang tÝnh kinh tÕ nh• trªn nh•ng trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ, ViÖt Nam kh«ng thÓ chØ sö dông hai c«ng cô thuÇn tuý ®ã mµ vÉn cÇn sö dông biÖn ph¸p hµnh chÝnh. Trong t×nh h×nh thùc tÕ th× c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh nªn ®•îc níi láng dÇn, t•¬ng xøng víi møc can thiÖp cña c¸c can thiÖp cña c¸c c«ng cô kinh tÕ. §Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n lý ngo¹i hèi, tr•íc hÕt cÇn ph¶i: T¨ng c•êng gi¸m s¸t c¸c giao dÞch ngo¹i hèi b»ng c¸ch kiÓm so¸t chÆt c¸c hîp ®ång thanh to¸n ngo¹i tÖ; ®Ò ra møc ph¹t nÆng víi c¸c hµnh vi gian lËn; duy tr× c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra viÖc thùc thi quy ®Þnh chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi hiÖn hµnh. Th•êng xuyªn rµ so¸t l¹i c¸c v¨n b¶n ®Ó cã nh÷ng thay ®æi kÞp thêi phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ, xo¸ bá nh÷ng quy ®Þnh kh«ng cßn phï hîp vµ m©u thuÉn nhau, t¹o sù ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu vµ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c quy ®Þnh. Ng©n hµng Nhµ n•íc còng cÇn ph¶i dù ®o¸n ®•îc c¸c hµnh vi l¸ch luËt hay c¸c kÏ hë ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh kÞp thêi trong qu¶n lý nh»m thùc hiÖn triÖt ®Ó c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ngo¹i hèi. Hoµn thiÖn thÞ tr•êng ngo¹i hèi ViÖt Nam ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i hèi cã hiÖu qu¶, më réng thÞ tr•êng ngo¹i hèi ®Ó c¸c ®Þnh 59 chÕ tµi chÝnh phi ng©n hµng còng nh• c¸c doanh nghiÖp tham gia ngµy cµng nhiÒu, nhÊt lµ thÞ tr•êng kú h¹n vµ thÞ tr•êng ho¸n ®æi ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tù b¶o vÖ m×nh khái rñi ro tû gi¸. Bªn c¹nh ®ã cã thÓ thùc hiÖn mét vµi biÖn ph¸p kh¸c nh»m t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n cho viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng ngo¹i hèi: TiÕn hµnh chÝnh thøc ho¸ ho¹t ®éng mua b¸n ngo¹i tÖ cña c¸c c¸ nh©n ®Ó dÔ dµng qu¶n lý b»ng viÖc cho phÐp c¸c tæ chøc t• nh©n cã thÓ thùc hiÖn mua b¸n ngo¹i tÖ nh•ng ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu cô thÓ vµ ph¶i c«ng khai møc tû gi¸ mua/ b¸n nh»m t¹o th«ng tin minh b¹ch h¬n cho thÞ tr•êng. N©ng cao hÖ thèng ph•¬ng tiÖn thanh to¸n, khuyÕn khÝch ng•êi d©n më c¸c tµi kho¶n vµ tiÕn hµnh thanh to¸n th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng, tõ ®ã sÏ dÔ dµng qu¶n lý c¸c nguån ngo¹i tÖ. N©ng cao tÝnh chuyÓn ®æi cho ®ång ViÖt Nam còng cã t¸c ®éng tÝch cùc lµm gi¶m hiÖn t•îng Dollar ho¸ trong nÒn kinh tÕ, gi¶m sù can thiÖp cña ChÝnh phñ vµo chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸, tiÕn tíi dÇn tù do ho¸ ho¹t ®éng qu¶n lý ngo¹i hèi. 2.2.4. Gi¶i ph¸p cho c¬ chÕ x¸c ®Þnh tû gi¸ vµ thÞ tr•êng ngo¹i hèi C¸c c«ng cô trªn sÏ cã nh÷ng t¸c ®éng vµo tû gi¸ nh• thÕ nµo cßn tuú thuéc vµo mçi c¬ chÕ x¸c ®Þnh tû gi¸ còng nh• tÝnh æn ®Þnh cña thÞ tr•êng ngo¹i hèi. §Ó kÕt hîp víi c¸c c«ng cô trªn nh»m æn ®Þnh tû gi¸ th× cã thÓ thùc hiÖn biÖn ph¸p sau ®èi víi c¬ chÕ x¸c ®Þnh tû gi¸ vµ ®èi víi thÞ tr•êng ngo¹i hèi: X¸c ®Þnh tû gi¸ nªn dùa trªn mét ræ ®a d¹ng c¸c ®ång tiÒn m¹nh thay v× phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo mét ®ång tiÒn nhÊt ®Þnh nh• USD, tõ ®ã sÏ h¹n chÕ ®•îc nh÷ng biÕn ®éng m¹nh cña mét ®ång tiÒn lªn møc tû gi¸ chung mµ vÉn ®¶m b¶o tû gi¸ ®èi víi mçi ®ång tiÒn thay ®æi linh ho¹t. Tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn biÖn ph¸p nµy còng gÆp ph¶i khã kh¨n trong x¸c ®Þnh tû träng c¸c ®ång tiÒn trong ræ tiÒn tÖ. KhuyÕn khÝch ng•êi d©n còng nh• c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ sö dông ®a d¹ng c¸c lo¹i ngo¹i tÖ ngoµi USD mµ cô thÓ lµ sö dông trùc tiÕp ®ång tiÒn cña n•íc mµ hä tiÕn hµnh c¸c giao dÞch kinh tÕ. Nhê vËy sÏ gi¶m ¸p lùc cÇu USD, nh• vËy nh÷ng biÕn ®æi trªn thÞ tr•êng thÕ giíi cña mét ®ång tiÒn sÏ kh«ng thÓ g©y ra nh÷ng t¸c ®éng qu¸ m¹nh lªn tû gi¸ còng nh• thÞ tr•êng ngo¹i hèi, gióp æn ®Þnh nÒn kinh tÕ, tr¸nh gÆp ph¶i nh÷ng biÕn ®éng m¹nh. 60 Bªn c¹nh ®ã cÇn thùc hiÖn n©ng cao hÖ thèng th«ng tin nh»m t¹o tÝnh minh b¹ch, tr¸nh nh÷ng tin ®ån thÊt thiÖt ®Ó æn ®Þnh yÕu tè t©m lý, æn ®Þnh cung cÇu trªn thÞ tr•êng ngo¹i hèi. 2.3. Mét sè gi¶i ph¸p kinh tÕ vÜ m« kh¸c cÇn quan t©m ®i kÌm víi chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i ®•îc lùa chän. Víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ th× bªn c¹nh chÝnh s¸ch tû gi¸, cÇn ph¶i thùc hiÖn mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ vÜ m« kh¸c phèi hîp nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n còng nh• t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc sö dông chÝnh s¸ch tû gi¸ linh ho¹t h¬n: Tr•íc hÕt, ®èi víi c¸c giao dÞch trong tµi kho¶n v·ng lai, trong xuÊt khÈu, bªn c¹nh viÖc sö dông chÝnh s¸ch tû gi¸, cÇn tËp trung thóc ®Èy xuÊt khÈu th«ng qua viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu cho hîp lý còng nh• c¸c biÖn ph¸p hç trî xuÊt khÈu phï hîp víi c¬ cÊu ®ã. VÒ chÝnh s¸ch b¶o hé, khi nh÷ng biÖn ph¸p b¶o hé chÝnh thèng ph¶i dì bá trong héi nhËp kinh tÕ th× cã thÓ sö dông nh÷ng biÖn ph¸p kh«ng chÝnh thèng nh• tem hµng nhËp khÈu, khuyÕn khÝch ng•êi ViÖt Nam dïng hµng ViÖt Nam. §èi víi c¸c giao dÞch trong tµi kho¶n vèn, nguån vèn ®Çu t• trùc tiÕp n•íc ngoµi vÉn lµ nguån vèn chÝnh ®æ vµo ViÖt Nam, ®Ó tiÕp tôc thu hót dßng vèn nµy th× cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t• còng nh• cã nh÷ng gi¶i ph¸p sö dông hiÖu qu¶ dßng vèn nh• n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c khu chÕ xuÊt, c¸c khu c«ng nghiÖp hiÖn cã. VÒ ng©n s¸ch nhµ n•íc, cÇn kiªn quyÕt kh«ng chi cho nhËp khÈu hµng tiªu dïng. §Ó bï ®¾p cho thiÕu hôt ng©n s¸ch th× nªn vay ë hÖ thèng d©n c• còng nh• hÖ thèng tÝn dông vµ thÞ tr•êng trong n•íc thay v× vay n•íc ngoµi. 61 2.4. C¸c gi¶i ph¸p kh¸c 2.4.1. Phèi hîp víi c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ trong viÖc ®iÒu hµnh tû gi¸: Lµ mét bé phËn trong c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, chÝnh s¸ch tû gi¸ n»m trong mèi quan hÖ víi chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ cña quèc gia, do ®ã viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ còng cã t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch tû gi¸. Sau ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p ®èi víi c¸c chÝnh s¸ch nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc phèi hîp chÝnh s¸ch tû gi¸ víi c¸c chÝnh s¸ch kh¸c: §èi víi chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ, kh«ng ngõng chó träng hoµn thiÖn c«ng cô nghiÖp vô thÞ tr•êng më néi tÖ, c«ng cô chñ chèt trong phèi hîp chÝnh s¸ch. C«ng cô thÞ tr•êng më néi tÖ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn cung øng néi tÖ vµ ¶nh h•ëng ®Õn tû gi¸. §Ó phèi hîp c«ng cô nµy hiÖu qu¶ cã c¸c gi¶i ph¸p sau: T¹o thªm hµng ho¸ cho thÞ tr•êng, bªn c¹nh nh÷ng hµng ho¸ hiÖn nay, cÇn ®•a nh÷ng giÊy tê cã gi¸ kh¸c nh• tr¸i phiÕu trung dµi h¹n mµ thêi gian ®¸o h¹n cña nã cßn d•íi mét n¨m vµo giao dÞch. Tõng b•íc nghiªn cøu vµ hoµn chØnh c¬ chÕ thùc hiÖn c«ng cô nghiÖp vô thÞ tr•êng më, tæ chøc thÞ tr•êng thø cÊp cho thÞ tr•êng më nh»m n©ng cao tÝnh thanh kho¶n cho c¸c kho¶n vèn tham gia vµo nghiÖp vô nµy. KÕt hîp ®Êu thÇu theo khèi l•îng ®Êu thÇu ®Ó c¸c tæ chøc tÝn dông nhá cã thÓ tham gia vµo thÞ tr•êng Bªn c¹nh ®ã, Ng©n hµng Nhµ n•íc ph¶i nghiªn cøu ®Ó t×m ra gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó t×m ra c¸ch thu hót ngµy cµng nhiÒu h¬n tiÒn mÆt ngoµi l•u th«ng, tõng b•íc lo¹i bá thãi quen n¾m gi÷ tiÒn mÆt trong nh©n d©n chuyÓn sang n¾m gi÷ c¸c tµi s¶n tµi chÝnh kh¸c. §èi víi chÝnh s¸ch tµi chÝnh: t¨ng c•êng sö dông nguån vèn trong n•íc ®Ó bï ®¾p thiÕu hôt ng©n s¸ch. NÕu thiÕu hôt ng©n s¸ch ®•îc bï ®¾p b»ng nguån vèn ®Çu t• n•íc ngoµi th× sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn cung cÇu ngo¹i tÖ g©y ra biÕn ®éng lín trong tû gi¸, h¬n n÷a khi quy m« cña viÖc bï ®¾p b»ng biÖn ph¸p nµy qu¸ lín sÏ g©y g¸nh nÆng cho nÒn kinh tÕ trong t•¬ng lai. Do vËy, nªn ph¸t huy néi lùc, sö dông nguån vèn trong n•íc tµi trî cho sù th©m hôt nµy. Bªn c¹nh ®ã th× còng cÇn ph¶i tõng b•íc h¹n chÕ vµ thu hÑp møc th©m hôt ng©n s¸ch. 2.4.2 Gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn c«ng t¸c dù b¸o 62 Nhµ n•íc cÇn kh«ng ngõng c¶i thiÖn c«ng t¸c thèng kª, dù b¸o kinh tÕ ®Ó n©ng cao n¨ng lùc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh kinh tÕ; cÇn theo dâi, ph©n tÝch biÕn ®éng thÞ tr•êng tµi chÝnh quèc tÕ mét c¸ch cã hÖ thèng lµm c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸, dù b¸o xu h•íng ph¸t triÓn cña c¸c ®ång tiÒn chñ chèt còng nh• xu h•íng ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia ®ã; cÇn chó träng theo s¸t nh÷ng chªnh lÖch cña tû gi¸ mua vµ tû gi¸ b¸n, nh÷ng xu h•íng vËn ®éng trªn thÞ tr•êng chî ®en. Tõ nh÷ng quan s¸t trªn ®•a ra nh÷ng dù ®o¸n s¸t thùc vµ ®•a ra nh÷ng b•íc ®i ®óng ®¾n, mang tÝnh chÊt ®ãn ®Çu, t¹o tÝnh chñ ®éng cho chÝnh s¸ch tû gi¸, t¹o niÒm tin, æn ®Þnh t©m lý cho c¸c chñ thÓ tham gia kinh tÕ, t¹o m«i tr•êng æn ®Þnh cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. 63 KÕt LuËn ViÖt Nam ®ang ngµy cµng héi nhËp s©u h¬n vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®iÒu nµy mang l¹i rÊt nhiÒu c¬ héi song còng kh«ng Ýt th¸ch thøc cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. §Ó gi÷ v÷ng môc tiªu ph¸t triÓn cña ®Êt n•íc th× cÇn hÕt søc thËn träng trong tõng b•íc ®i, tõng chÝnh s¸ch, ®Æc biÖt lµ nh÷ng chÝnh s¸ch t¸c ®éng trùc tiÕp vµo quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia nh• chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i. §Ò tµi ®· thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Cã thÓ thÊy trong suèt c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n•íc kÓ tõ sau khi giµnh ®éc lËp ®Õn nay, ®· cã nh÷ng lóc chÝnh s¸ch tû gi¸ mét phÇn g©y c¶n trë triÖt tiªu ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ, nh•ng khi ®•îc ®iÒu chØnh l¹i kÞp thêi th× nã l¹i lµ mét trong sè nh÷ng nh©n tè tÝch cùc nhÊt thóc ®Èy kinh tÕ n•íc nhµ ®i lªn.Víi thùc tiÔn nh• vËy, chÝnh s¸ch tû gi¸ cµng kh¼ng ®Þnh râ h¬n tÇm quan träng cña nã ®èi víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n•íc. Qua mèi quan hÖ gi÷a chÝnh s¸ch tû gi¸ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cã thÓ rót ra: trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tû gi¸ nãi riªng vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ kh¸c nãi chung, ChÝnh phñ cÇn hÕt søc quan t©m t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch nµy tíi tæng thÓ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ trong dµi h¹n, kh«ng nªn v× môc tiªu côc bé mµ g©y ra nh÷ng t¸c ®éng kh«ng tèt cho sù ph¸t triÓn l©u dµi cña nÒn kinh tÕ. Vµ ng•îc l¹i, ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ th× còng cÇn ph¶i chó träng h¬n trong viÖc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i, kh«ng ngõng rót kinh nghiÖm, rót ra bµi häc trong qu¸ khø còng nh• thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch nµy, tõ ®ã mang l¹i nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc lµ ®éng lùc cÊt c¸nh cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 64 Môc lôc Lêi Më ®Çu ....................................................................................................... 3 Ch•¬ng 1: c¬ së Lý luËn vÒ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ .............................................................................. 5 I. Lý luËn chung vÒ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i ..................... 5 1. Tû gi¸ hèi ®o¸i .................................................................................................... 5 1.1. §Þnh nghÜa tû gi¸ hèi ®o¸i vµ c¸c lo¹i tû gi¸ hèi ®o¸i .................................... 5 1.2. C¬ chÕ x¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i ....................................................................... 6 1.3. C¸c yÕu tè c¬ b¶n t¸c ®éng ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i .............................................. 9 2. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i ................................................................................ 13 2.1. Kh¸i niÖm ...................................................................................................... 13 2.2. Môc tiªu ......................................................................................................... 13 2.3. C¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i .................................................. 15 2.4. VÊn ®Ò lùa chän chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i ......................................................... 16 2.5. VÊn ®Ò ®iÒu chØnh tû gi¸. ............................................................................... 20 II. Tû gi¸ hèi ®o¸i, chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ............................................................................................... 22 1. Tû gi¸ hèi ®o¸i, chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ho¹t ®éng ngo¹i th•¬ng, tèc ®é t¨ng tr•ëng kinh tÕ .......................................................................................... 22 2. Tû gi¸ hèi ®o¸i, chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i vµ l¹m ph¸t .................................. 23 3. Tû gi¸ hèi ®o¸i, chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i víi møc l•¬ng thùc tÕ, ®Çu t• vµ ®æi míi c«ng nghÖ ................................................................................................ 24 4. Tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ph©n bæ nguån lùc: c¬ cÊu ngµnh, n¨ng suÊt lao ®éng, s¶n l•îng, viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp ....................................................................... 24 Ch•¬ng 2: Thùc tr¹ng chÝnh s¸ch tû gi¸ vµ nh÷ng t¸c ®éng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam ........................................... 26 I. Giai ®o¹n tr•íc th¸ng 3 n¨m 1989 (chÝnh s¸ch tû gi¸ trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cho tíi c¶i c¸ch n¨m 1986) ................................................................ 26 1. T×nh h×nh chung ............................................................................................... 26 2. ChÝnh s¸ch tû gi¸ vµ nh÷ng t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ ...................................... 26 3. §¸nh gi¸ chung ................................................................................................ 30 II. Giai ®o¹n tõ th¸ng 3 n¨m 1989 ®Õn nay (chÝnh s¸ch tû gi¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr•êng ®Þnh h•íng x· héi chñ nghÜa) ............................. 30 1. Giai ®o¹n tõ th¸ng 3 n¨m 1989 ®Õn n¨m 1992 ................................................ 31 1.1. T×nh h×nh chung ............................................................................................. 31 1.2. ChÝnh s¸ch tû gi¸ vµ nh÷ng t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ ................................... 31 1.3. §¸nh gi¸ chung ............................................................................................. 33 2. Giai ®o¹n tõ n¨m 1992 ®Õn th¸ng 7 n¨m 1997 ................................................ 34 2.1. T×nh h×nh chung ............................................................................................. 34 65 2.2. ChÝnh s¸ch tû gi¸ vµ nh÷ng t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ ................................... 35 2.3. §¸nh gi¸ chung ............................................................................................. 38 3. Giai ®o¹n tõ th¸ng 7 n¨m 1997 ®Õn 26/2/1999 ................................................ 39 3.1. T×nh h×nh chung ............................................................................................. 39 3.2. ChÝnh s¸ch tû gi¸ vµ nh÷ng t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ ................................... 40 3.3. §¸nh gi¸ chung ............................................................................................. 41 4. Giai ®o¹n tõ sau 26/2/1999 ®Õn tr•íc th¸ng 11 n¨m 2006 ............................. 41 4.1. T×nh h×nh chung ............................................................................................. 41 4.2. ChÝnh s¸ch tû gi¸ vµ nh÷ng t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ ................................... 41 4.3. §¸nh gi¸ chung ............................................................................................. 47 5. Giai ®o¹n tõ th¸ng 11 n¨m 2006 ®Õn nay ......................................................... 48 5.1. T×nh h×nh chung ............................................................................................. 48 5.2. ChÝnh s¸ch tû gi¸ vµ nh÷ng t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ ................................... 48 5.3. §¸nh gi¸ chung. ............................................................................................ 50 Ch•¬ng 3 : Mét sè bµi häc vµ kiÕn nghÞ trong viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam .......................... 52 I. Mét sè bµi häc kinh nghiÖm trong viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam ......................................................... 52 1. Bµi häc trong viÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸. ....................................................... 52 2. Bµi häc trong viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ ................................................................. 52 2.1. VÒ c«ng cô ®iÒu chØnh tû gi¸ ......................................................................... 52 2.2. VÒ viÖc lùa chän thêi ®iÓm vµ møc ®iÒu chØnh tû gi¸ .................................... 53 3. Bµi häc vÒ c«ng t¸c qu¶n lý ngo¹i hèi .............................................................. 53 II. Mét sè kiÕn nghÞ trong viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam. ..................................................................... 54 1. VÒ viÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸ vµ ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i........................... 54 1.1. Quan ®iÓm trong viÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸ ................................................ 54 1.2. Quan ®iÓm trong viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ ........................................................ 55 2. C¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i ë ViÖt Nam ........................... 55 2.1. Dù b¸o vÒ tæng quan t×nh h×nh kinh tÕ trong thêi gian tíi vµ lùa chän chÕ ®é tû gi¸ phï hîp .................................................................................................. 55 2.2. Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¸c c«ng cô c¬ b¶n trong can thiÖp vµo tû gi¸. ............................................................................................................. 57 2.3. Mét sè gi¶i ph¸p kinh tÕ vÜ m« kh¸c cÇn quan t©m ®i kÌm víi chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i ®•îc lùa chän. .................................................................................. 60 2.4. C¸c gi¶i ph¸p kh¸c ........................................................................................ 61 KÕt LuËn ......................................................................................................... 63 66 67 Danh môc tõ ViÕt T¾t CNXH : Chñ nghÜa x· héi CNY : §ång Nh©n d©n tÖ Trung Quèc CPI : Consumer Price index - ChØ sè gi¸ tiªu dïng FDI : Foreign Direct Investment - Vèn ®Çu t• trùc tiÕp n•íc ngoµi GDP : Gross Domestic Product - Tæng s¶n phÈm quèc néi IMF : International Money Fund - Quü tiÒn tÖ ThÕ giíi NH : Ng©n hµng NHNN : Ng©n hµng Nhµ n•íc NHTM : Ng©n hµng th•¬ng m¹i NHTW : Ng©n hµng Trung •¬ng PPP : Purchasing Power Parity - Ngang gi¸ søc mua SUR : §ång Róp Liªn X« cò TGH§ : Tû gi¸ hèi ®o¸i TT : ThÞ tr•êng USD : §ång Dollar Mü VND : §ång ViÖt Nam WTO : World Trade Organization - Tæ chøc th•¬ng m¹i thÕ giíi XHCN : X· héi chñ nghÜa 68 Danh môc ®å thÞ §å thÞ 1: Cung ngo¹i tÖ .......................................................................................... 6 §å thÞ 2: CÇu ngo¹i tÖ............................................................................................. 6 §å ThÞ 3: Cung cÇu ngo¹i tÖ .................................................................................. 7 §å thÞ 4: Th©m hôt th•¬ng m¹i cña ViÖt nam tõ 1993 ®Õn 2000 ......................... 38 §å thÞ 5: Tû lÖ thÊt nghiÖp giai ®o¹n 2000-2008 ................................................. 46 §å thÞ 6: Tû träng c¸c mÆt hµng trong c¬ cÊu xuÊt khÈu giai ®o¹n 1999-2005 ... 47 69 Danh môc b¶ng biÓu B¶ng 1: Tû gi¸ kÕt to¸n néi bé ®•îc ®iÒu chØnh qua c¸c n¨m1985-1988: ........... 27 B¶ng 2: Tû gi¸ hèi ®o¸i VND/USD tõ n¨m 1985-1989 ....................................... 28 B¶ng 3: Tû lÖ béi chi ng©n s¸ch tõ 1976 ®Õn 1989 .............................................. 29 B¶ng 4: Tû gi¸ hèi ®o¸i VND/USD tõ 1989-1992 ............................................... 31 B¶ng 5: Tèc ®é t¨ng tr•ëng GDP, dù tr÷ ngo¹i tÖ vµ t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam 1989 – 1992 ................................................................................... 32 B¶ng 6: §Çu t• trùc tiÕp cña n•íc ngoµi ®•îc cÊp giÊy phÐp tõ 1988-1992 ........ 33 B¶ng 7: Tû gi¸ hèi ®o¸i VND/USD (1993-1995) ................................................. 36 B¶ng 8: Mét sè chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« giai ®o¹n 1993-1997 ................................ 37 B¶ng 9: T•¬ng quan gi÷a tû gi¸ danh nghÜa vµ tû gi¸ thùc tÕ tÝnh theo ngang gi¸ søc mua ........................................................................................................... 37 B¶ng 10: Nh÷ng lÇn ®iÒu chØnh tû gi¸ vµ biªn ®é giao dÞch giai ®o¹n 1997 - 1999 ...................................................................................................................... 40 B¶ng11: tû gi¸ hèi ®o¸i 1999 - 2006 .................................................................... 44 B¶ng 12: Mét sè chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« 1999 - 2002 ............................................ 44 B¶ng 13 : Mét sè chØ tiªu kinh tÕ ViÖt Nam tõ 2003 ®Õn 2006............................ 45 B¶ng 14: Mét sè chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« giai ®o¹n 2006-2008 .............................. 49 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Tµi liÖu tiÕng ViÖt: 1. NguyÔn Minh D•¬ng, LuËn v¨n th¹c sü:"Gi¶i ph¸p ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ ë ViÖt Nam", 2008 2. TS. NguyÔn Ngäc §Þnh, Nh×n l¹i chÝnh s¸ch tû gi¸ cña ViÖt Nam giai ®o¹n 1990 - 2005, t¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ, th¸ng 2 n¨m 2005 70 3. TrÇn ThÞ Quúnh Hoa, LuËn v¨n th¹c sÜ: Nghiªn cøu kinh nghiÖm ®iÒu chØnh tû gi¸ ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng ngo¹i th•¬ng cña Trung Quèc, bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam, 2008. 4. Ths NguyÔn Hång Phong, "ChÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ víi môc tiªu c©n b»ng kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam qua 20 n¨m ®æi míi" 5. PGS, TS. §inh Träng ThÞnh, Tµi chÝnh quèc tÕ, NXB tµi chÝnh, 2006 6. GS. TS. Lª V¨n T• vµ TS. NguyÔn Quèc Khanh, Mét sè vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam, NXB thèng kª, 2000 7. TS. NguyÔn V¨n TiÕn, Tµi chÝnh quèc tÕ hiÖn ®¹i trong nÒn kinh tÕ më. 8. Ths NguyÔn ThÞ Thuý V©n, Tãm t¾t luËn ¸n cao häc "Mét sè biÖn ph¸p gãp phÇn hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay", 1996 9. C«ng nghiÖp ViÖt Nam 20 n¨m ®æi míi vµ ph¸t triÓn, Tæng côc thèng kª, 2005 Tµi liÖu tiÕng Anh : 1. Byron Gangnes, University of Hawaii, Industry structure and exchange rate pass – through, June 1993 2. Charles D. Jebuni, The role of the exchange rate in economic policy design and analysis, 2006 3. Hakan Berument and Mehmet Pasao Gullari, Effects of the real exchange rate on output and inflation: envidence from Turkey, 2003 4. 5. Hans Lindblad and Peter Sellin, The equilibrium rate of employment and the real exchange rate: an unobserved components system approach, Octorber 2003 6. Vo Tri Thanh, "Exchange rate arrangment in Vietnam: Information content and policy options”, 2000 C¸c website: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 71 7. 8. 9. 10. 72 Phô Lôc 1 HiÖu øng Fisher quèc tÕ HiÖu øng Fisher quèc tÕ lµ sù phèi hîp t¸c ®éng cña thuyÕt PPP vµ hiÖu øng Fisher. Tr•íc hÕt lµ thuyÕt PPP: tû gi¸ hèi ®o¸i sÏ ®•îc ®iÒu chØnh ®Ó ph¶n ¸nh ®óng vÒ chÖnh lÖch møc gi¸ ë trong n•íc vµ thÞ tr•êng thÕ giíi. Khi tû lÖ l¹m ph¸t dù kiÕn trong n•íc vµ quèc tÕ lÇn l•ît lµ π vµ π* th× søc mua cña ®ång tiÒn ®•îc gi÷ nguyªn khi: * 1 1 1 t e t E E  * * * 1 1 1 1 1 t t e t E EE Khi π* nhá, ta cã: * * * 1 1t t e t E EE (1) Nh• vËy, thuyÕt PPP cho thÊy tû gi¸ hèi ®o¸i sÏ thay ®æi ®Ó ph¶n ¸nh ®óng møc chªnh lÖch gi¸ cña thÞ tr•êng trong n•íc vµ thÞ tr•êng quèc tÕ. Thø hai lµ hiÖu øng Fisher, theo hiÖu øng Fisher th× l·i suÊt danh nghÜa bao gåm l·i suÊt thùc vµ tû lÖ l¹m ph¸t dù kiÕn : 1)1()1(1 e r e r e r iiii Khi i r vµ πe nhá, ta cã: i = i r + πe hay i r = i - πe Theo lý thuyÕt th× viÖc hoµn vèn thùc sÏ ®•îc c©n b»ng hãa xuyªn quèc gia th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t•, tøc lµ 1+i rd =1+ i r*, hay ta cã: i d – π d = i *- π * (2) KÕt hîp (1) vµ (2) ta cã hiÖu øng Fisher quèc tÕ : t t e td E EE ii 1* hay t t e td E EE ii 1* 73 Theo nh• hiÖu øng Fisher quèc tÕ th× tû suÊt lîi tøc cña viÖc ®Çu t• trong n•íc sÏ ph¶i b»ng tû suÊt lîi tøc dù kiÕn khi ®Çu t• ë n•íc ngoµi. 74 Phô lôc 2 §iÒu kiÖn Marshall - Lerner trong viÖc ph¸ gi¸ tiÒn tÖ Khi thùc hiÖn ph¸ gi¸ tiÒn tÖ sÏ khiÕn cho tû gi¸ cña ®ång ng¹i tÖ tÝnh theo néi tÖ t¨ng. §iÒu nµy lµm cho gi¸ hµng nhËp khÈu tõ n•íc ngoµi tÝnh theo néi tÖ t¨ng theo vµ gi¸ hµng xuÊt khÈu tÝnh theo ngo¹i tÖ gi¶m ®i. HÖ qu¶ cña sù thay ®æi gi¸ hµng nhËp khÈu ë thÞ tr•êng trong n•íc vµ gi¸ hµng xuÊt khÈu ë thÞ tr•êng thÕ giíi lµ sù gia t¨ng xuÊt khÈu vµ gi¶m nhËp khÈu. Tuy nhiªn, l•îng hµng xuÊt khÈu t¨ng kh«ng ®ång nghÜa víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu t¨ng, l•îng hµng nhËp khÈu gi¶m kh«ng ®ång nghÜa víi gi¸ trÞ nhËp khÈu gi¶m. Do ®ã, ph¸ gi¸ tiÒn tÖ kh«ng h¼n ®· lµm t¨ng xuÊt khÈu rßng. XuÊt khÈu rßng cßn phô thuéc vµo yÕu tè co gi·n cña cÇu theo gi¸ ®èi víi hµng nhËp khÈu vµ hµng xuÊt khÈu. Theo ®iÒu kiÖn Marshall - Lerner, ph¸ gi¸ tiÒn tÖ muèn c¶i thiÖn ®•îc c¸n c©n thanh to¸n th× nã ph¶i tho¶ m·n ®iÒu kiÖn ®é co gi·n cña ®•êng cÇu nhËp khÈu céng víi ®é co gi·n cña ®•êng cÇu xuÊt khÈu lín h¬n 1 (ηx + ηm > 1). §iÒu nµy ®•îc chøng minh nh• sau: Gäi NX lµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu rßng tÝnh theo néi tÖ, X lµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu tÝnh theo néi tÖ vµ vµ M lµ gi¸ trÞ nhËp khÈu tÝnh theo ngo¹i tÖ. Khi ®ã ta cã hµm gi¸ trÞ xuÊt khÈu rßng tÝnh theo néi tÖ: EMXNX Khi thùc hiÖn ph¸ gi¸ tiÒn tÖ (tøc lµ t¨ng E), gi¸ trÞ xuÊt khÈu rßng chØ t¨ng khi: 0M E M E E X E N X 0 1111 X M XE M E XE X XE N X 0 111 X M XE M E XE X XE N X MÆt kh¸c, c¸n c©n th•¬ng m¹i c©n b»ng khi MEX , thay vµo biÓu thøc trªn ta cã: 75 0 111 ME M MEE M E XE X XE N X 0 1111 EME M XE X XE N X 01 M E E M X E E X X E E N X 01MX X X E E N Trªn thùc tÕ, hµng nhËp khÈu hay xuÊt khÈu ®Òu cã xu h•íng Ýt co gi·n trong ng¾n h¹n, ng•êi tiªu dïng cÇn cã thêi gian ®Ó dÇn thay ®æi hµnh vi nªn trong thêi gian ®Çu khi tiÕn hµnh ph¸ gi¸ th× sÏ lµm c¸n c©n th•¬ng m¹i th©m hôt nÆng nÒ h¬n, ®iÒu nµy chØ cã thÓ ®•îc c¶i thiÖn sau mét thêi gian. HiÖu øng nµy ®· ®•îc c¸c nhµ thèng kª m« t¶ tæng qu¸t ho¸ vµ ®•îc gäi tªn lµ ®•êng cong h×nh ch÷ J.