Đề tài Tác động của chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới đến đời sống văn hoá tinh thần của người dân xã Thụy văn, huyện Thái thụy, tỉnh Thái Bình

1  TR¦êNG §¹I HäC V¡N HO¸ Hμ NéI Khoa v¨n hãa häc -------------------- NGÔ THỊ KIM NGÂN  TÁC ĐỘNG CỦA CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI ĐẾN ĐỜI SỐNG VĂN HOÁ TINH THẦN CỦA NGƯỜI DÂN Xà THUỴ VĂN, HUYỆN THÁI THUỴ, TỈNH THÁI BÌNH NG¦êI h−íng dÉn khoa häc: ts. NgUYỄN SĨ TOẢN Hμ Néi - 2014 2  LỜI CẢM ƠN Trong thời gian thực hiện khóa luận, em đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ quý báu của nhiều tập thể, cá nhân trong và ngoài nhà trường. Trước hết em xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường cùng các thầy giáo, cô giáo của trường Đại học Văn hóa Hà Nội, đặc biệt là các thầy giáo, cô giáo khoa Văn hóa học đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập cũng như hoàn thành bài báo cáo này. Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo Tiến sĩ Nguyễn Sỹ Toản – Trưởng khoa Di sản văn hóa, là giảng viên hướng dẫn khóa luận của em. Thầy đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ em trong suốt thời gian thực hiện khóa luận. Em xin chân thành cảm ơn các cô chú cán bộ, xã viên công tác tại Ủy ban nhân dân xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình đã giúp em tìm tài liệu, trao đổi và nghiên cứu thưc tế vấn đề cần tìm hiểu. Em cũng xin chân thành cảm ơn các bạn sinh viên trong tập thể lớp VHH2B đã giúp đỡ, trao đổi, đóng góp ý kiến, thu thập thông tin, tài liệu để thực hiện bài khóa luận này. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 20 tháng 05năm 2014 Sinh viên thực hiện Ngô Thị Kim Ngân 3  MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 7 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 8 2. Lịch sử nghiên cứu đề tài ............................................................................ 10 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................. 11 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................... 11 5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 12 6. Đóng góp của đề tài..................................................................................... 12 7. Kết cấu đề tài ............................................................................................... 12 CHƯƠNG I: KHÁI QUÁT NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI VÀ Xà THỤY VĂN HUYỆN THÁI THỤY TỈNH THÁI BÌNH ................................................. 13 1.1. KHÁI QUÁT VỀ CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI ................................................................ 13 1.1.1. Quy hoạch xây dựng nông thôn mới ..................................................... 16 1.1.2. Phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội ......................................................... 17 1.1.3. Chuyển dịch cơ cấu, phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập .................. 19 1.1.4. Giảm nghèo và an sinh xã hội ............................................................... 19 1.1.5. Đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất có hiệu quả ở nông thôn ......................................................................................................... 20 1.1.6. Phát triển giáo dục - đào tạo ở nông thôn ............................................. 20 1.1.7. Phát triển y tế, chăm sóc sức khỏe cư dân nông thôn ........................... 21 4  1.1.8. Xây dựng đời sống văn hóa, thông tin và truyền thông nông thôn ...... 21 1.1.9. Cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn ................................. 22 1.1.10. Nâng cao chất lượng tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể chính trị - xã hội trên địa bàn ........................................................................................... 22 1.1.11. Giữ vững an ninh, trật tự xã hội nông thôn ......................................... 23 1.2. KHÁI QUÁT VỀ Xà THỤY VĂN, HUYỆN THÁI THỤY, TỈNH THÁI BÌNH ................................................................................................... 23 1.2.1. Vị trí địa lý ............................................................................................ 23 1.2.2. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 24 1.2.3. Tình hình phát triển kinh tế ................................................................... 25 1.2.3. Truyền thống lịch sử, văn hóa ............................................................... 26 CHƯƠNG 2: ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN CỦA NGƯỜI DÂN Xà THỤY VĂN, HUYỆN THÁI THỤY, TÌNH THÁI BÌNH DƯỚI TÁC ĐỘNG CỦA CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI ......................................................................... 28 2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN ........... 28 2.1.1.Quan niệm về văn hóa ............................................................................ 28 2.1.2. Quan niệm về đời sống văn hóa tinh thần ............................................. 34 2.2. TÁC ĐỘNG CỦA CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI ĐẾN ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN CỦA NGƯỜI DÂN Xà THỤY VĂN HUYỆN THÁI THỤY TỈNH THÁI BÌNH ................................................................................................... 40 5  2.2.1. Đời sống của người dân xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình trước khi có Chương trình trình Mục tiêu Quốc gia về Xây dựng nông thôn mới ................................................................................................................... 40 2.2.2. Đời sống của người dân xã Thụy Văn huyện Thái Thụy tỉnh Thái Bình sau khi có Chương trình trình Mục tiêu Quốc gia về Xây dựng nông thôn mới ....... 45 2.2.3. Thực trạng sinh hoạt văn hóa tinh thần của người dân xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình .................................................................... 64 2.3. Đánh giá tác động của Chương trình Mục tiêu quốc gia về Xây dựng nông thôn mới đến đời sống văn hóa tinh thần của người dân xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình ....................................................... 69 CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN CỦA NGƯỜI DÂN Xà THỤY VĂN, HUYỆN THÁI THỤY, TỈNH THÁI BÌNH ..................................... 73 3.1. CHỦ CHƯƠNG CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC VỀ VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN CỦA NGƯỜI DÂN CÁC VÙNG NÔNG THÔN ................................................................................... 73 3.2. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP VỀ XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN CỦA NGƯỜI DÂN Xà THỤY VĂN HUYỆN THÁI THỤY TỈNH THÁI BÌNH .......................... 77 3.2.1. Tuyên truyền, vận động sâu rộng trong xã hội về xây dựng đời sống văn hóa tinh thần phong phú, lành mạnh ............................................................... 77 3.2.2. Tăng cường công tác đào tạo, tập huấn cán bộ chỉ đạo thực hiện xây dựng Đời sống văn hóa tinh thần phong phú, lành mạnh ............................... 81 3.2.3. Xây dựng mô hình điểm ........................................................................ 84 3.2.4. Giải pháp về nguồn vốn và cơ chế huy động vốn ................................. 85 6  KẾT LUẬN .................................................................................................... 88 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 90 8  MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Việt Nam là một quốc gia nông nghiệp. Sản xuất lương thực, đặc biệt là lúa gạo tăng lên liên tục cả về diện tích gieo trồng và năng suất, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và đưa Việt Nam trở thành một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Nhờ có sự đổi mới cơ chế, chính sách mà Việt Nam đã thu được rất nhiều thành tựu trong sản xuất nông nghiệp. Những thành tựu đạt được trong sản xuất nông nghiệp là vô cùng to lớn. Song đứng trước những yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế, nền nông nghiệp Việt Nam đang có những bước chuyển mình phát triển theo xu thế chung của thế giới. Một trong những bước chuyển đó chính là phát triển một nền nông nghiệp bền vững. Quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong nông nghiệp đã làm cho cơ cấu nông ngiệp và kinh tế nông thôn có những chuyển dịch theo hướng đa dạng hoá và định hướng theo thị trường. Thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW Hội nghị lần thứ bẩy Ban chấp hành Trung ương Đảng (khoá X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới; Quyết định số 800/QĐ-TTg ngày 04/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới là chương trình lớn, được triển khai trên địa bàn các xã trong phạm vi cả nước, nhằm phát triển nông thôn toàn diện, với nhiều nội dung liên quan đến hầu hết các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường, hệ thống chính trị cơ sở, hướng đến việc nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. 9  Sau nhiều năm thực hiện chương trình đã có những kết quả bước đầu mang thành công nhất định. Từ Bắc vào Nam, phong trào xây dựng nông thôn mới đã và đang diễn ra sôi nổi và rộng khắp. Các địa phương tích cực, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các mục tiêu bước đầu về xây dựng cơ sở vật chất cho nông thôn mới, xây dựng, triển khai các chương trình thể thao, văn hóa, văn nghệ nhằm xây dựng đời sống vật chất, tinh thần phong phú, đa dạng, giàu sức sống. Mỗi tỉnh, huyện trên cả nước có một điều kiện tự nhiên, điều kiện phát triển kinh tế, xã hội khác nhau nên quá trình triển khai cũng như kết quả đạt được của mỗi địa phương cũng khác nhau. Thái Bình là một tỉnh thược Đồng bằng bắc bộ, có diện tích đất nông nghiệp lớn, tỉ lệ người dân làm nông nghiệp cao. Không nằm ngoài không khí sôi nổi của phong trào xây dựng nông thôn mới, Thái Bình đã và đang dần hoàn thiện những kế hoạch xây dựng nông thôn mới. Tuy không phải là xã điểm của Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới tại Thái Bình nhưng xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình là một trong những xã hoàn thành sớm và tốt nhất các tiêu chí nông thôn mới, được đón bằng công nhân “Đơn vị đạt chuẩn Quốc gia về nông thôn mới”. Diện mạo quê hương được thay đổi từng ngày từng giờ là kết quả cố gắng của chính quyền và nhân dân địa phương dưới sự chỉ đạo của Đảng và Nhà nước. Những kết quả đạt của địa phương đã được tổng kết trong các báo cáo của các ban, ngành địa phương tuy vậy đó mới chỉ là những con số, chưa đánh giá hết được những thay đổi và tác động của phong trào đến đời sống của người dân, đặc biệt là đời sống văn hóa tinh thần. Việc lựa chọn đề tài “Tác động của chương trình Mục tiêu quốc gia về Xây dựng nông thôn mới đến đời sống văn hóa tinh thần của người dân xã 10  Thụy Văn, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình” sẽ góp phần vào việc điều tra, phân tích và đánh giá những tác động của Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới đến đời sống văn hóa tinh thần của người dân xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình. 2. Lịch sử nghiên cứu đề tài Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới được chia thành nhiều giai đoạn triển khai, kết thúc mỗi giai đoạn luôn có các báo cáo tổng kết của các ban, ngành địa phương từ cấp xã đến cấp huyện, tỉnh đánh giá tổng kết. Các bài báo viết về Phong trào xây dựng nông thôn mới tại Thụy Văn, Thái Thụy, Thái Bình được đăng trên cổng thông tin điện tử Thái Bình thaibinh.gov.vn, cổng thông tin điện tử huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình thaithuy.thaibinh.gov.vn; những phóng sự nói về kết quả của Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới tại xã thụy Văn, huyện Thái Thụy tỉnh Thái Bình phát trên chương trình truyền hình, truyền thanh trong tỉnh Thái Bình cũng thường xuyên cập nhật tình hình, thông tin, kết quả của chương trình Mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới đến nhân dân trong và ngoài tỉnh. Cuộc thi viết về Xây dựng nông thôn mới 2012-2013 do Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh Thái Bình phát động, liên ngành: Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, Hội Nhà báo Thái Bình phối hợp tổ chức. Tuy nhiên những tác phẩm trên chưa điều tra, phân tích và đánh giá, nhận xét được hết những thay đổi trong đời sống của nhân dân địa phương diễn ra phong trào Xây dựng nông thôn mới, các bài viết chú trọng đề cập đến những kết quả đã đạt được, những con số thành tựu mà từng ngành, lĩnh vực đạt được mà chưa nói đến những thay đổi, kết quả không thể thấy rõ chỉ qua những con số. Vì vậy đề tài “Tác động của chương trình Mục tiêu Quốc gia 11  về Xây dựng nông thôn mới đến đời sống văn hóa tinh thần của người dân xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình” sẽ tìm hiểu, đánh giá đúng thực trạng và tác động của Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới tại đến đời sống văn hóa tinh thần của người dân xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở điều tra, tìm hiểu những kết quả của Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới tại xã thụy Văn, huyện Thái Thụy tỉnh Thái Bình, đề tài sẽ đưa ra những đánh giá, nhận xét về những thay đổi trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Điều tra, tìm hiểu kết quả của Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới tại xã thụy Văn, huyện Thái Thụy tỉnh Thái Bình. Đánh giá, nhận xét những tác động của Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới tại xã thụy Văn, huyện Thái Thụy tỉnh Thái Bình đến đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân trong xã. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đời sống văn hóa tinh thần của người dân xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy tỉnh Thái Bình dưới sự tác động của Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi không gian: Xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy, Tỉnh Thái Bình. Phạm vi thời gian: Từ năm 2010 đến năm 2014 12  5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu liên ngành: văn hóa học, xã hội học Sử dụng phương pháp khảo sát, điền dã dân tộc học văn hóa và vận dụng các kĩ năng như chụp ảnh, phỏng vấn, ghi chép, khảo tả Tập hợp, hệ thống hóa tư liệu liên quan đến địa phương để phân tích, đánh giá, đối chiếu, so sánh 6. Đóng góp của đề tài Điều tra tìm hiểu những thay đổi trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy tỉnh Thái Bình trước và sau Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Đánh giá, nhận xét những thay đổi của địa phương. Đề xuất môt số giải pháp xây dựng, phát triển đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân trong xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy tỉnh Thái Bình. 7. Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, đề tài gồm 3 chương. Chương 1: Khái quát nội dung Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dụng nông thôn mới và xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình. Chương 2: Thực trạng đời sống văn hóa tinh thần của người dân xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình dưới tác động của Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Chương 3: Một số phương pháp xây dựng và phát triển đời sống văn hóa tinh thần của người dân xã Thụy Văn, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình. 90  TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Đinh Xuân Dũng, Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa, Ban tư tưởng văn hóa Trung ương Hà Nội 2. Đặng Xuân Kỳ, Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa, 2005 3. Đặng Kim Sơn, Hoàng Thu Hoài, một số vấn đề phát triển nông nghiệp nông thôn, 2002 4. GS Nguyễn Hiền, Vũ Hạnh, Nguyễn Thu Hằng, Nông nghiệp thế giớ bước vào thế kỉ 21, Trung tâm kinh tế Châu Á- Thái Bình Dương, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1999 5. Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Quyết định số 2614/ QĐ/BNN- HTX ngày 08/9/2006 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn 6. Đề án thí điểm xây dựng mô hình nông thôn mới, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, 2006 7. Mai Thanh Cúc, Quyền Đình Hà, Nguyễn Tuyết Lan, Nguyễn Trọng Đắc, Giáo trình phát triển nông thôn, Nxb Nông nghiệp Hà Nội, 2005 8. Hồ sơ Đề nghị xét công nhận xã đạt chuẩn Nông thôn mới xã Thụy Văn, huyện Thái Thuy, tỉnh Thái Bình 9. Báo cáo kết quả triển khai Chương trình Mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới trong 3 năm và năm 2013, tháng 5 năm 2013 của Ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới. 10. Nghị quyết số 26-NQ/T.Ư "Về nông nghiệp, nông dân, nông thôn" ngày 5-8 11. Vũ Kiểm 2011, Xây dựng nông thôn mới ở Thái Bình; Tạp chí Phát triển nông thôn, số tháng 6/201 91  12. Văn kiện hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2008 13. Một số chủ trương và chính sách về chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tiê u thụ sản phẩm nông nghiệp, Nghị quyết Chính phủ, 15/6/2000. 14. Cổng thông tin điện tử tỉnh Thái Bình thaibinh.gov.vn 15. Cổng thông tin điện tử huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình thaithuy.thaibinh.gov.vn 16. Webside chính thức của Chương trình Mục tiêu Quốc gia về Xây dựng Nông thôn mới: