Đề tài Thành lập bình đồ ảnh vùng đồi núi và công tác đoán đọc điều vẽ

a th× ph¶i xo¸ bá ®i, c¸c ®Þa vËt cã kÝch th­íc bÐ hay cã ®é t­¬ng ph¶n nhá, c¸c ®Þa vËt bÞ che khuÊt hay bãng cña chóng bÞ che khuÊt, ®Þa vËt míi xuÊt hiÖn sau khi chôp ¶nh th× ph¶i ®­a chóng lªn ¶nh b»ng c¸ch ®o ®¹c giao héi tõ c¸c ®iÓm kh¸c. Qu¸ tr×nh ®iÒu vÏ ngoµi trêi ta ghi bæ xung c¸c ®Þa vËt ®Æc tr­ng vµ vÏ s¬ bé c¸c ®Þa vËt phùc t¹p, c¸c ®Þa vËt lµm ®iÓm giao héi phôc vô ®o vÏ bæ xung ph¶i ®­îc ®¸nh dÊu trªn ¶nh vµ cã s¬ ®å trong sæ ®o hoÆc s¬ ®å sau tÊm ¶nh. §iÒu vÏ ngoµi trêi dµy ®Æc gióp ta ®o¸n nhËn ®­îc mÆng l­íi thñy v¨n, c¸c ®­êng mßn, ®èi t­îng ®iÒu vÏ bÞ thùc phñ che mÊt vµ khoanh vïng thùc phñ theo ®ai ®é cao ®Þa h×nh. b) §iÒu vÏ theo tuyÕn: Ph­¬ng ph¸p nµy th­êng kÕt hîp víi viÖc ®o¸n ®äc trong phßng ë vïng gi÷a c¸c tuyÕn ®· ®iÒu vÏ ngoµi trêi, th­êng ¸p dông cho c¸c khu vùc th­a d©n, khu vùc phøc t¹p cho ®o¸n ®äc trong phßng, khu vùc ch­a ®­îc nghiªn cøu ®Çy ®ñ vµ Ýt tµi liÖu cã ý nghÜa b¶n ®å. §iÒu vÏ ngoµi trêi theo tuyÕn ®­îc thùc hiÖn theo hai h×nh thøc ®ã lµ: MÆt ®Êt vµ hµng kh«ng. BiÖn ph¸p thùc hiÖn ®iÒu vÏ ngoµi trêi theo tuyÕn lµ thiÕt kÕ tuyÕn ®iÒu vÏ tr­íc khi ra thùc ®Þa, sau ®ã tiÕn hµnh ®iÒu vÏ theo tuyÕn ®· ®­îc thiÕt kÕ thùc ®Þa råi tiÕn hµnh ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi. C¸c tuyÕn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi ph¶i bè trÝ theo c¸c trôc ®­êng lín, c¸c ®­êng d©y t¶i ®iÖn, c¸c ®­êng tô thuû. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c tuyÕn lµ 500m, ë khu vùc che khuÊt, tÇm nh×n h¹n chÕ lµ 250m. Trong tr­êng hîp ®i l¹i khã kh¨n do ®Þa h×nh, viÖc ®iÒu vÏ theo tuyÕn cã sö dông b»ng m¸y bay. Qu¸ tr×nh nµy ph¶i hÕt søc chó ý ®Õn tèc ®é, ®é cao m¸y bµy, ®¶m b¶o quan s¸t c¸c ®èi t­îng râ rµng, ®Ó cã hiÖu qu¶ cao khi ta sö dông m¸y bay th× ph¶i bè trÝ ng­êi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ë hai bªn tr¸i vµ ph¶i cña tuyÕn bay. 3.3. §o¸n ®äc ®iÒu vÏ b»ng ph­¬ng ph¸p kÕt hîp: KÕt hîp gi÷a c«ng t¸c ®o¸n ®äc néi nghiÖp vµ ®iÒu vÏ ngo¹i nghiÖp lµ ph­¬ng ph¸p phæ biÕn vµ hîp lý nhÊt hiÖn nay. Tuú theo nhiÖm vô, khu vùc, t­ liÖu ¶nh yªu cÇu thµnh lËp b¶n ®å mµ x¸c ®Þnh c¸c ph­¬ng ¸n ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ kÕt hîp cho phï hîp. + Ph­¬ng ¸n ®iÒu vÏ tr­íc ë ngoµi trêi theo tuyÕn råi ®o¸n ®äc trong phßng tiÕp theo. Ph­¬ng ¸n nµy tiÕn hµnh cho c¸c tr­êng hîp: Khu ®iÒu vÏ lµ khu vùc míi hoµn toµn, ng­êi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ch­a cã ®iÒu kiÖn ®Ó nghiªn cøu ®Þa h×nh, tµi liÖu trong khu vùc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ kh«ng cã ®Çy ®ñ. Khu vùc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cã nhiÒu ®Þa vËt cã kÝch th­íc nhá vµ ®é t­¬ng ph¶n kÐm, ë trªn ¶nh kh«ng thÓ hiÖn râ nÐt hoÆc kh«ng ®o¸n nhËn ®­îc. Khu vùc cã nhiÒu ®Þa vËt khã x¸c ®Þnh ®Þnh l­îng theo ¶nh cña chóng. Khu vùc sau khi chôp ¶nh cã nhiÒu thay ®æi. Khi thùc hiÖn theo ph­¬ng ¸n nµy ta cÇn tu©n thñ theo c¸c yªu cÇu sau ®©y: Nghiªn cøu kü khu ®o, nghiªn cøu tµi liÖu vµ chØ thÞ ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. LËp thiÕt kÕ, kh¶o s¸t ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngo¹i nghiÖp. §o¸n ®äc trong phßng lµ c«ng ®o¹n cuèi cïng cña ph­¬ng ¸n nµy ®­îc dùa trªn kÕt qu¶ ®iÒu vÏ ngoµi trêi. + Ph­¬ng ¸n ®o¸n ®äc trong phßng tr­íc råi ®iÒu vÏ ngoµi trêi bæ xung. Ph­¬ng ¸n nµy thùc hiÖn khi cã ®Çy ®ñ tµi liÖu tham kh¶o, ng­êi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ®· t×m hiÓu, n¾m b¾t, nghiªn cøu ®Þa h×nh t­¬ng ®èi cô thÓ. C«ng t¸c ®o¸n ®äc trong phßng cã thÓ ®o¸n nhËn chÝnh x¸c nhiÒu ®Þa vËt. Khi thùc hiÖn ph­¬ng ¸n nµy cÇn tu©n thñ theo nh÷ng yªu cÇu sau: a.Nghiªn cøu khu ®o, kh¶o s¸t s¬ bé khu ®o ®Ó lËp mÉu ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ, ph©n tÝch c¸c tµi liÖu ®· cã vµ c¸c chØ thÞ ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. b. TiÕn hµnh ®o¸n ®äc trong phßng. c. LËp thÕt kÕ kh¶o s¸t ®iÒu vÏ ngoµi trêi. d. §iÒu vÏ ngoµi trêi bæ xung vµ kiÓm tra kÕt qu¶ ®· ®o¸n ®äc trong phßng. e. KiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c. §¸nh gi¸ ®é tin cËy c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ: §é tin cËy c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ lµ tû sè gi÷a nh÷ng ®Þa vËt ®o¸n ®äc ®óng vµ tæng sè c¸c ®Þa vËt cÇn thiÕt ph¶i ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cho môc ®Ých b¶n ®å. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nµy, sau khi hoµn thµnh ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cho c¶ khu vùc, tiÕn hµnh ®èi so¸t kÕt qu¶ ®iÒu vÏ víi thùc ®Þa, sau ®ã chØnh söa vµ biªn tËp. C«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trªn ¶nh ®¬n ®· n¾n hoÆc b×nh ®å ¶nh cã c¸c ®iÓm chung lµ vÞ trÝ cña ®Þa vËt trªn ¶nh ®· h¹n chÕ ®­îc sù xª dÞch do chªnh cao ®Þa h×nh g©y ra vµ ¶nh n¾n th­êng cã tû lÖ x¸c ®Þnh, cho nªn viÖc ®o¸n ®äc cã ®é tin cËy sao h¬n khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trªn ¶nh ch­a n¾n. Quy tr×nh ®iÒu vÏ: ChuÈn bÞ tµi liÖu §o¸n ®äc néi nghiÖp §iÒu vÏ ngo¹i nghiÖp KiÓm tra, tu chØnh kÕt qu¶ §o bï §Þa vËt che khuÊt 4 - Néi dung c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ Tr×nh tù c¬ b¶n lµ ®iÒu vÏ néi nghiÖp trªn b×nh ®å ¶nh, sau ®ã ®iÒu vÏ bæ sung ngo¹i nghiÖp. 4.1. §iÒu vÏ hÖ thèng thuû v¨n: §ã lµ s«ng ngßi gåm s«ng tù nhiªn vµ s«ng ®µo. Tïy thuéc vµo sù cÊu t¹o ®é réng cña s«ng vµ møc ®é cÇn thÓ hiÖn trªn b¶n ®å cÇn thµnh lËp. Trong khi vÏ s«ng, suèi th× ta vÏ ®óng vÞ trÝ, ph©n biÖt th­îng l­u, h¹ l­u râ rµng. Ng· ba s«ng, suèi ph¶i chó ý ®Õn sù biÓu thÞ cña h­íng ch¶y, kh«ng vÏ tiÕp th¼ng gãc nhau hoÆc vÏ t¹o thµnh dßng n­íc ch¶y ng­îc. - §èi víi ao hå ë ®Çu nguån vµ c¸c n¬i khan hiÕm n­íc. Hå ao cã ý nghÜa lín ®Òu ph¶i biÓu thÞ ®Çy ®ñ, nÕu diÖn tÝch nhá ta cã thÓ phãng to. Khi mËt ®é lín ta cã thÓ nèi chung c¸c bê nh­ng ph¶i d÷ nguyªn h×nh d¸ng, ph­¬ng h­íng tuyÖt ®èi kh«ng gép hai hå ao thµnh mét. - Gß, b·i, ®¶o ë cöa s«ng n¬i ph©n biÖt ®Þa giíi hµnh chÝnh ®Òi ph¶i biÓu thÞ. §èi víi vïng biÓn cã nhiÒu ®¶o cã thÓ chän lÊy hoÆc bá ®óng møc, chó ý vÏ h×nh d¸ng, ph­¬ng h­íng cïng ®Æc tr­ng oh©n bè tõng n¬i, chó ü kh«ng vÏ gép hai ®¶o. - §­êng bê n­íc lµ giíi h¹n tiÕp gi¸p nhau gi÷a mÆt ®Êt vµ mÆt n­íc gåm cã: §­êng bê biÓn, bê s«ng vµ ®­êng bê hå. Khi thÓ hiÖn trªn b¶n ®å th× ®­êng bê biÓn x¸c ®Þnh theo møc n­íc lªn cao nhÊt, cßn møc n­íc thÊp th× biÓu thÞ b»ng nh÷ng dÊu chÊm. §­êng bê s«ng ®­îc biÓu thÞ b»ng møc n­íc trung b×nh trong n¨m. - Tuú theo b¶n ®å tû lÖ cÇn thµnh lËp viÖc thÓ hiÖn nÐt ®«i, nÐt ®¬n hÖ thèng s«ng suèi cã ®é lín kh¸c nhau sÏ kh¸c nhau. VÝ dô: §èi víi b¶n ®å tû lÖ 1:10 000 th×: - §èi víi s«ng: 1m < réng ( s«ng) < 3m th× chän läc chç thÓ hiÖn nÐt ®¬n vµ ®Æc biÖt chó ý ®Õn biÕn ®æi dÇn nÐt vÏ chç hîp l­u víi s«ng. - §èi víi s«ng: 3m < réng ( s«ng) < 10m th× chän läc chç thÓ hiÖn nÐt ®¬n vµ chó ý tiÕp nèi hai ®Çu ®¬n vµ kÐp th× vÏ ®Õn 0,8mm, ph¶i ghi chó ®é réng, ®é s©u cña s«ng. - Khi s«ng réng > 10m th× vÏ theo tû lÖ b¶n ®å. - §èi víi hå tuú theo tõng mïa ®Ó biÓu thÞ ®­êng bê. Th«ng th­êng ®­êng bê nµy ®­îc biÓu thÞ b»ng nÐt vµ kh«ng vÏ mùc n­íc, ®èi víi lo¹i s«ng hå nµy chØ cã thÓ kh¸i qu¸t chø kh«ng thÓ x¸c minh mùc n­íc vµ vÞ trÝ thËt chÝnh x¸c. - B·i c¸t, b·i båi ®­îc chia lµm hai lo¹i: b·i kh« vµ b·i ­ít. §èi víi b·i kh« ph¶i thÓ hiÖn diÖn tÝch: >7mm2 ®èi víi b¶n ®å 1:5 000 > 5mm2 ®èi víi b¶n ®å 1:1000 >20mm2 ®èi víi b¶n ®å 1:25 000 - S«ng vµ m­¬ng ®µo do con ng­êi ®µo ®¾p th«ng nhau víi s«ng hå tù nhiªn. Trªn b¶n ®å ký hiÖu s«ng m­¬ng ®µo ph¶i vÏ thËt chÝnh x¸c, c¸c nÐt ®¬n ®«i ph¶i râ rµng, ®Òu ®Æn. §é réng cña s«ng m­¬ng ®µo ph¶i ®óng quy ph¹m. VÝ dô: B¶n ®å 1:10 000 trªn 5m ®èi víi chiÒu réng cña s«ng th× thÓ hiÖn theo tû lÖ b¶n ®å. Tõ 35m thÓ hiÖn nÐt ®¬n 0,4m Tõ <3m thÓ hiÖn nÐt ®¬n 0,2m C¸c hÖ thèng c«ng tr×nh liªn quan ®Õn thuû hÖ nh­: N¬i ®ãng tÇu bÕn thuyÒn ph¶i sö dông ®óng ký hiÖu vµ thÓ hiÖn chÝnh x¸c. Cßn ®èi víi cét ký hiÖu ®­êng s«ng ,phao tÝn hiÖu cét ,®o møc n­íc ta lo¹i bá tõng yÕu tè. Khi ghi chó ph¶i ®Ó ý ®Õn ®é réng vµ s©u cña s«ng, suèi, m­¬ng ®µo. ChiÒu réng lµ kho¶ng c¸ch ng¾n nhÊt gi÷a hai bê n­íc æn ®Þnh. §é s©u lµ kho¶ng c¸ch th¼ng ®øng tõ mÆt n­íc tíi ®¸y s«ng. Khi ghi ký hiÖu cña s«ng: NÕu s«ng thuéc m¶nh b¶n ®å th× trªn m¶nh b¶n ®å ®ã ghi ký hiÖu trung t©m cña s«ng, cßn nÕu s«ng thuéc nhiÒu m¶nh b¶n ®å th× trªn mçi m¶nh b¶n ®å ghi ký hiÖu trung t©m cña s«ng. Tªn s«ng tªn suèi lµ th«ng tin kh«ng ®­îc m« t¶ trªn ¶nh, lo¹i th«ng tin nµy ®­îc khai th¸c tõ c¸c tµi liÖu bæ trî hoÆc khai th¸c trùc tiÕp ë thùc ®Þa. T­¬ng tù h­íng dßng ch¶y còng thÕ, tuy nhiªn theo c¸c quy luËt t­¬ng hç ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc h­íng dßng ch¶y dùa vµo sù thay ®æi cña s«ng, h×nh ¶nh cña b·i båi.. 4.2. §iÒu vÏ hÖ thèng d©n c­: Khi ®iÒu vÏ d©n c­ ta dùa vµo chuÈn h×nh d¸ng kÝch th­íc vµ chuÈn ph©n bè. - Khi biÓu thÞ vïng d©n c­ cÇn chó ý ph©n biÖt nhµ vµ tû lÖ nöa tû lÖ vµ kh«ng tû lÖ. TÊt c¶ ph¶i vÏ ®óng vÞ trÝ ph­¬ng h­íng, h×nh d¸ng nh­ ë thùc ®Þa, nhÊt lµ nhµ vÏ theo tû lÖ. §­êng cña khu nhµ ®­îc thÓ hiÖn b»ng nÐt ®¬n, kh«ng nªn lµm biÕn d¹ng nhiÒu. Trong khi ®iÒu vÏ vµ lµm míi ta cÇn chó ý ®Õn sù xuÊt hiÖn cña ®Þa vËt míi ch¼ng h¹n nh­: + Nhµ ®ét xuÊt nhµ ®éc lËp hay nhµ liÒn trong mét khu kh«ng ph©n biÖt nhµ g¹ch hay nhµ l¸, nãi chung rÊt cao to so víi nhµ xung quanh ë xa cã thÓ tr«ng thÊy râ rµng. Còng cã thÓ nhµ kh«ng cao to l¾m nh­ng h×nh thùc kiÕn tróc hay kiÕn tróc thÓ hiÖn cã ý nghÜa ph­¬ng vÞ h¬n so víi nhµ kh¸c. T¹i n«ng th«n víi nh÷ng nhµ trång chuèi, s¾n . NÕu cã ý nghÜa ph­¬ng vÞ râ rÖt còng biÓu thÞ, bªn c¹nh cã ghi chó tªn s¶n phÈm. + Nhµ ®ang lµm: lµ nhµ hoÆc khu nhµ ®ang trong thêi kú x©y dùng, t­êng v¸ch ®· lµm xong hoÆc cßn dang dë. M¸i ch­a lîp cöa ch­a l¾p tÊt c¶ nh÷ng yÕu tè nµy ®Òu ph¶i thÓ hiÖn hÕt lªn b¶n ®å. + Nhµ bÞ ph¸: lo¹i nhµ bÝ ph¸ nÆng tõ 50% trë lªn t­êng vµ m¸i bÞ h­ háng nÆng nh­ng ch­a hoµn toµn. Nhµ bÞ ph¸ hoµn toµn lµ hÇu hÕt t­êng vµ m¸i bÞ h­ háng ®æ sËp. Chóng ta chØ cÇn ®iÒu vÏ nh÷ng nhµ cã tÝnh v¨n ho¸ vµ lÞch sö. + Trong khu vùc thµnh phè nÊu hai nhµ chØ c¸ch nhau 0,2mm th× ®­îc gép l¹i lµm mét, trong khu vùc n«ng th«ng th­êng lµ xa nhau. Do ®ã khi ®iÒu vÏ kh«ng ®­îc gép lµm mét mµ ph¶i lÊy hoÆc bá mét sè nhµ nµo ®ã. - §­êng phè biÓu thÞ b»ng hai nÐt song song. NÕu ®é réng lín th× vÏ theo tû lÖ. NÕu tû lÖ lín th× vÏ theo tû lÖ, ®­êng «t« hoÆc ®­êng trong ngâ xãm vÏ hai ®Çu phè th× ph¶i ng¾t l¹i. Trong lßng ®­êng phè nãi chung kh«ng t« mµu mÆc dï nã lµ trôc ®­êng chÝnh. - C¸c cÊp ®­êng ®i qua khu vùc d©n c­ ®Òu vÏ th«ng suèt. Tr­êng hîp khu nhµ x¸t nhau hoÆc trïng nhau víi ®­êng phè ë chç kh«ng biÓu thÞ. §èi víi ®­êng «t«, nÕu mét mÐp ®­êng cã khu nhµm th× mÐp ®­êng bªn ®ã ph¶i ng¾t ë hai ®Çu, cßn mÐp ®­êng bªn kia ®­îc vÏ th«ng suèt. Khi ®iÒu vÏ c¸c ®­êng phè hoÆc ngâ th× ta nªn ghi chó l¹i tÊt c¶ tªn ®­êng phè, ngâ ®· ®­îc ®Æt tªn. - Vïng ®Êt trång trong khu d©n c­, tuú thuéc vµo møc ®é yªu cÇu ®é chÝnh x¸c cña b¶n ®å cÇn lµm míi mµ ta lÊy hoÆc bá. - Ranh giíi hµnh chÝnh: Trong tÊt c¶ c¸c b¶n ®å ë tû lÖ kh¸c nhau th× ranh giíi hµnh chÝnh ®­îc ®iÒu vÏ hÕt, ph¶i vÏ ®óng theo quy ph¹m ph­êng, x·, huyÖn, tØnh, quèc gia. C¸c ®­êng nµy cÇn vÏ khÐp kÝn. - Khung lµng b»ng luü tre: Vïng d©n c­ ®­îc giíi h¹n b»ng bê tre dÇy ®Æc, t¹o thµnh vËt t­¬ng ®èi v÷ng ch¾c, kÝn ®¸o. Lo¹i khung nµy ®­îc thÓ hiÖn b»ng nÐt ®¬n. + Khung lµng lµ hµng rµo c©y sèng: Vïng d©n c­ ®­îc ng¨n c¸ch víi bªn ngoµi b»ng c©y trång xen nhau nh­: xoan, g¨ng, phi lao cao tõ 1m trë lªn. Khi ®iÒu vÏ ph¶i vÏ ®óng tÇm hµng c©y ë ngoµi thùc ®Þa, chó ý bè trÝ c¸c chÊm hoÆc vßng trßn ë c¸c gãc ®Ó kh«ng lµm biÕn d¹ng khung lµng. + Tr­êng hîp khung lµng kh«ng cã luü tre µng c©y hoÆc c¸c ®Þa vËt kh¸c th× ph©n biÖt víi xung quanh b»ng nh÷ng bê bôi thÊp nhá kh«ng râ rµng th× trªn b¶n ®å ®­îc thÓ hiÖn b»ng chÊm ®en vµ c¸ch nhau 0,8 1 mm + §èi víi tÊt c¶ nh÷ng khung lµng cÇn ph¶i vÏ thËt chÝnh x¸c vÞ trÝ ph­¬ng h­íng, h×nh d¸ng, ®Æc biÖt chó ý ®Õn gãc khung lµng. + Mét vïng d©n c­ cã nhiÒu lo¹i khung kh¸c nhau th× ph¶i biÓu thÞ mét c¸ch ®Çy ®ñ, râ rµng. Nãi chung khu lµng lu«n vÏ khÐp kÝn, tõ nh÷ng ®o¹n cã ®Þa vËt hoÆc ký hiÖu kh¸c thay thÕ. Tr­êng hîp khung dùa vµo c¸c ®Þa vËt s½n cã lµm giíi h¹n th× ®Þa vËt ®ã sÏ thÓ hiÖn b»ng ký hiÖu t­¬ng øng thay thÕ cho khung. NÕu ®­êng khung lµng bÞ ho¹i tuú theo thùc tÕ mµ ta thÓ hiÖn b»ng nÐt ®¬n hay nÐt ®øt. 4.3. §iÒu vÏ hÖ thèng giao th«ng: Khi ®iÒu vÏ hÖ thèng giao th«ng ta sö dông chuÈn h×nh d¸ng, kÝch th­íc vµ chuÈn nÒn ¶nh. ThÓ hiÖn c¸c cÊp ®­êng ®Òu ph¶i vÏ ®óng vÞ trÝ trung t©m ®­êng x¸ ë thùc ®Þa. Nh÷ng chç ®­êng giao nhau cña c¸c cÊp ®­êng vÏ th«ng suèt. Riªng ®­êng «t«, ®­êng ®Êt lín qua khu phè th× ng¾t l¹i hai ®Çu. NÕu gÆp cÇu phµ bÕn léi c¸c cÊp ®­êng ®Òu ph¶i ng¾t l¹i ë hai ®Çu c¸ch ký hiÖu ®ã lµ 0,3mm. Tr­êng hîp c¸c cÊp ®­êng gÆp s«ng mµ kh«ng cã cÇu th× ta thÓ hiÖn phµ hay bÕn léi tuú t×nh h×nh cô thÓ. + §­êng s¾t: Ta thÓ hiÖn ®óng trung t©m cña ®­êng ray ë thùc ®Þa. C¸c ®èt ®en ®èt tr¾ng cña ký hiÖu nhÊt trÝ gi÷a c¸c ¶nh tiÕp gi¸p nhau. §­êng s¾t qua khu d©n c­ ®­îc biÓu thÞ th«ng suèt, nhµ cöa vµ c¸c ®Þa vËt kh¸c ®Òu ch¹m vµo ®­êng s¾t ph¶i thu nhá l¹i kÝch th­íc vµ xª dÞch vÞ trÝ tho¶ ®¸ng. §èi víi nhµ tr¹m g¸c ®­êng, kiÓm tra tÇu cã thÓ vÏ tiÕp gi¸p víi mÐp ®­êng nh­ng ph¶i ®óng vÞ trÝ. NÕu hai tuyÕn ®­êng s¾t giao nhau th× c¸c mÐp ®­êng ph¶i vÏ tiÕp nhau, bè trÝ cÊp ®en tr¾ng ë chç giao nhau. Tr­êng hîp hÖ thèng s«ng ngßi song song víi nhau kh«ng ®ñ thÓ hiÖn th× xª dÞch s«ng ngßi. §Æc biÖt chó ý ®­êng rÏ vµo s©n ga nhµ xung quanh ga ph¶i biÓu thÞ theo t×nh h×nh thùc tÕ. Vµ ghi chó ®óng tªn cña c¸c thiÕt bÞ hç trî cho ga vµ tÇu. + §­êng «t«: MÆt ®­êng chñ yÕu d¶i nhùa hoÆc ®¸ d¨m, khi biÓu thÞ ph¶i vÏ ®óng vÞ trÝ trung t©m nÒn ®­êng ë thùc ®Þa. Khi qua vïng d©n c­ ph¶i vÏ th«ng suèt nh­ng khi gÆp ®­êng phè th× ph¶i ng¾t l¹i ë hai ®Çu c¸ch 0,3mm. NÕu ®­êng «t« song song víi ®­êng s¾t kh«ng ®ñ biÓu thÞ th× ®­êng nµo thÊp h¬n ph¶i thu nhá hoÆc xª dÞch, cßn ®­êng «t« song song víi s«ng lín th× ph¶i thu nhá kÝch th­íc vÞ trÝ vµ xª dÞch ®­êng «t«. + §­êng ®Êt: Lµ nh÷ng con ®­êng lín chñ yÕu ë n«ng th«n nèi gi÷a c¸c lµng vµ c¸c ®­êng lín. §­êng ®Êt nhá lµ c¸c ®­êng trong th«n x·, ®­êng nèi bªn s«ng, ®­êng nèi ruéng tuú thuéc vµo møc ®é b¶n ®å ®Ó lÊy hoÆc bá. + §­êng mßn: Lµ c¸c ®­êng chñ yÕu do con ng­êi vµ ®éng vËt ®i l¹i nhiÒu mµ thµnh nh­: ®­êng ra ®ång, ra b·i, vµo rõng, xuèng suèi ... tuú vµo mËt ®é mµ lÊy hoÆc bá. + CÇu: lµ ph­¬ng tiÖn ®¶m b¶o cho giao th«ng ®­îc xuyªn suèt bao gåm: cÇu gç, s¾t, phao, bª t«ng. C¸c ký hiÖu cÇu ph¶i vÏ ®óng vÞ trÝ ph¶i chó thÝch träng t¶i cÇu chiÒu dµi réng. + Phµ: lµ ph­¬ng tiÖn b¾c qua s«ng cho ng­êi vµ xe cé ®i l¹i trong mçi chuyÕn. Ký hiÖu bè trÝ gi÷a dßng s«ng cã ghi chó träng t¶i tªn phµ( nÕu cã). 4.4. §iÒu vÏ ®Þa giíi vµ t­êng rµo: Khi ®iÒu vÏ ®Þa giíi t­êng rµo ta dùa vµo c¸c tµi liÖu thu thËp ®­îc nh­: b¶n ®å ®Þa giíi hµnh chÝnh cïng c¸c cÊp cã thÈm quyÒn. Khi c¸c cÊp ®Þa giíi trïng hîp nhau trªn b¶n ®å th× ph¶i biÓu thÞ cÊp ®Þa giíi cao nhÊt. Khi cÊp ®Þa giíi trïng hîp víi mét bªn ®­êng bé, ®ª ch¾n n­íc t­êng rµo, s«ng m­¬ng th× ®Þa giíi sÏ c¸ch ®Þa vËt 0,2mm vµ cø c¸ch ®o¹n 36cm l¹i vÏ 34 ®èt. Cïng víi ®Þa vËt kÓ trªn nÕu c¸c cËp ®Þa giíi qua s«ng, suèi th× biÓu thÞ chÝnh x¸c. NÕu tr­êng hîp ®Þa giíi c¾t s«ng lín vµ biÓu thÞ cÇn vÏ 34 ®èt kÓ tõ bê ra cßn kho¶ng c¸ch gi÷a kh«ng cÇn vÏ nh­ng ®Þa giíi giao nhau ë ®ã th× ta ph¶i thÓ hiÖn. Khi ®Þa giíi v­ît khái b¶n ®å mét ®o¹n ng¾n th× vÉn vÏ, nÕu ®äa v­ît xa th× ghi chó l¹i. NÕu t­êng rµo s¸t víi ®­êng nÐt ®¬n th× t­êng rµo ph¶i xª dÞch vÞ trÝ ®Ó ®ñ vÏ, nÕu s¸t ®­êng biªn ( trõ ®­êng s¾t) th× mÐp ®­êng ph¶i ng¾t l¹i ®Ó t­êng rµo vÏ hoµn chØnh. Trong thùc tÕ t­êng rµo gÆp nhiÒu tr­êng hîp phøc t¹p tuú lÊy hoÆc bæ cho hîp lý. Khi ranh giíi ®i qua c¸c vïng thùc vËt hoÆc trïng c¸c ®­êng ph©n vïng chÊt ®Êt th× ta thay thÕ c¸c vïng ®ã b»ng ®­êng ranh giíi. 4.5. §iÒu vÏ ®­êng d©y ®iÖn: Cét ®iÖn chia lµm hai lo¹i: cét ®iÖn h×nh trßn vµ h×nh ch÷ nhËt ë d¹ng kim lo¹i hay bª t«ng. Ta ph¶i x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña cét mét c¸ch chÝnh x¸c vµ ph¶i nèi liÒn c¸c d©y ®iÖn. Tr­êng hîp ®­êng d©y ®iÖn ®i qua vïng d©n c­ th× ng¾t l¹i ë s¸t mÐp nhµ hoÆc mÐp lµng. Trªn ®­êng ®iÖn ghi chó thÓ lo¹i sè d©y vµ ®iÖn ¸p. 4.6. §iÒu vÏ c¸c ®Þa vËt ®éc lËp: Khi ®iÒu vÏ c¸c ®Þa vËt ®éc lËp ta dùa vµo c¸c chuÈn h×nh d¸ng chuÈn bãng vµ chuÈn ph©n bè. §Þa vËt biÓu thÞ theo tû lÖ ®Òu ph¶i vÏ râ ph¹m bi cña chóng nÕu ph¹m vi nhá th× kÝch th­íc ký hiÖu ®Þa vËt kh«ng theo tû lÖ ®­îc thu nhá 1/4. NÕu cã hai ®Þa vËt ë s¸t nhau th× c©n nh¾c thÓ hiÖn. C¸c ®Þa vËt ®éc lËp cã ý nghÜa lín trªn b¶n ®å th× thÓ hiÖn chÝnh x¸c vµ kh«ng lo¹i bá nhÊt lµ c¸c ®Þa vËt mang tÝnh ®Þnh h­íng nh­: c©y ®éc lËp, giÕng n­íc c¸c ®Þa vËt cã ý nghÜa lín trong x· héi ta thÓ hiÖn hÕt nÕu phï hîp víi tû lÖ b¶n ®å th× vÏ ®óng vÞ trÝ. NÕu kh«ng theo tû lÖ th× vÏ t­îng tr­ng nh­ng t©m ký hiÖu ph¶i trïng hîp víi t©m ®Þa vËt ngoµi thùc ®Þa. 4.7. §iÒu vÏ hÖ thèng thùc vËt: ViÖc biÓu thÞ thùc vËt cÇn chó ý ®Õn yªu cÇu vÏ hoÆc kh«ng vÏ ranh giíi ®èi víi c©u nµo trong tr­êng hîp nµo. Ranh giíi thùc vËt kh«ng ®­îc vÏ gi¸n ®o¹n cã nghÜa lµ ph¶i tù khÐp kÝn hoÆc kÕt hîp víi ®Þa vËt kh¸c ®Ó khÐp kÝn. Gi÷a hai ph¹m vi thùc vËt ( ruéng lóa vµ ruéng mµu) ph¶i vÏ ranh giíi chÝnh x¸c. Nh÷ng ký hiÖu ®­îc quy ®Þnh bè trÝ theo hµnh lèi ph¶i vÏ th¼ng gãc víi c¹nh khung lµm b¶n ®å. 4.8. §iÒu vÏ ®Þa h×nh: ViÖc thÓ hiÖn ®óng d¸ng ®Êt trªn b¶n ®å ®Þa h×nh tr­íc hÕt cÇn ph¶i thÓ hiÖn viÖc x¸c ®Þnh râ rµng nÐt c¬ b¶n vÒ cÊu tróc nh­: ®Ønh nói ch©n nói ®­êng ph©n huû tõ ®ã rót ra nh÷ng ®Æc tr­ng vµ tÝnh chÊt kh¸c nhau: låi, lâm, dèc, tho¶i b»ng c¸ch biÓu thÞ ®­êng b×nh ®é víi c¸c ký hiÖu d¸ng ®Êt vµ chÊt ®Êt. Chó ý sö dông ®­êng b×nh ®é cho d¸ng ®Êt nÕu gÆp khu phè ®­êng phè, ®­êng s¾t, ®­êng «t« th× ph¶i ghi l¹i. §èi víi tr­êng hîp kh«ng ng¾t khi gÆp ®­êng ®Þa giíi ®­êng d©y ®iÖn ®­êng d©y th«ng tin ®­êng hÇm èng dÉn n­íc. 4.9. Ghi chó: Trªn ¶nh ®iÒu vÏ ph¶i viÕt ®óng cì ®¶m b¶o thèng nhÊt c¸ch viÕt trªn tõng tÊm ¶nh theo ph¹m vi c¶ m¶nh b¶n ®å. Ghi chó bè trÝ th¼ng hµng ®Çu ch÷ hoÆc chØ sè ph¶i h­íng vÒ b¾c ch©n ch÷ hoÆc sè ph¶i song song víi c¹nh khung nam cña tê ¶nh. C¸c ghi chó bè trÝ bªn ph¶i ký hiÖu c©n ®èi víi chiÒu cao vµ chiÒu dµi ký hiÖu kh«ng xa ký hiÖu qu¸ 0,5mm. Ghi chó lµ d¹ng tªn ph¶i viÕt hoa ®èi víi ch÷ ®Çu cña tõ tuyÖt ®èi kh«ng ®­îc viÕt t¾t. Ghi chó danh tõ chung ®Òu ph¶i viÕt ch÷ con ph¶i viÕt nguyªn c¶ trõ tr­êng hîp cÇn thiÕt cã thÓ rót ng¾n nh­ ®· quy ®Þnh. *Ph­¬ng ¸n chuyÓn kÕt qu¶ ®iÒu vÏ lªn b¶n ®å: Sau khi nghiªn cøu chØ thÞ ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ, nghiªn cøu bé ¶nh mµu vµ c¸c tµi liÖu tham kh¶o cã liªn quan ta tiÕn hµnh c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. KÕt qu¶ ®iÒu vÏ bao giê cïng ®­îc chuyÓn lªn b¶n ®å, khi chuyÓn lªn b¶n ®å kÕt qu¶ ®iÒu vÏ ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu sau: a. Cã mét tû lÖ phï hîp, ®ñ ®é chÝnh x¸c. b. C¸c hÖ thèng ®Þnh vÞ to¹ ®é ph¶i ®­îc thÓ hiÖn ®Çy ®ñ. c. C¸c th«ng tin c¬ b¶n ph¶i ®­îc in sao cho kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn viÖc chuyÓn kÕt qu¶ ®iÒu vÏ. §Ó chuyÓn kÕt qu¶ lªn b¶n ®å ta cã c¸c ph­¬ng ph¸p sau ®©y: 1. Ph­¬ng ph¸p can vÏ: KÕt qu¶ ®iÒu vÏ ®­îc ®Æt lªn bµn s¸ng, b¶n ®å nÒn ( l­íi to¹ ®é). §­îc ®Æt lªn sao cho c¸c ®iÓm khèng chÕ trïng nhau, sau ®ã thao t¸c cña ng­êi can chØ ®­îc can l¹i nh÷ng néi dung cÇn thiÕt theo yªu cÇu, môc ®Ých sö dông vµ tû lÖ b¶n ®å. 2. Ph­¬ng ph¸p chiÕu quang häc: KÕt qu¶ ®iÒu vÏ trªn ¶nh ®­îc chiÕu lªn b¶n ®å th«ng qua hÖ thèng quang häc. HÖ thèng nµy cho phÐp thùc hiÖn mét sè phÐp ®iÒu chØnh h×nh häc c¬ b¶n nh­ hiÖu chØnh tû lÖ, xoay trong kh«ng gian vµ trong mÆt ph¼ng dùa theo nguyªn t¾c n¾n ¶nh quang häc ®å thÞ, ph­¬ng ph¸p nµy cho kÕt qu¶ t­¬ng ®èi tèt so víi ph­¬ng ph¸p can vÏ. 3. Ph­¬ng ph¸p sö dông l­íi « vu«ng: ChuyÓn kÕt qu¶ ®iÒu vÏ lªn b¶n ®å b»ng ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông trong tr­êng hîp kh«ng cã thiÕt bÞ chiÕu h×nh häc hoÆc thiÕt bÞ n¾n chØnh h×nh häc theo nguyªn lý quang häc. Cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p l­íi « vu«ng. B»ng ph­¬ng ph¸p n¾n h×nh häc ®¬n gi¶n lµ t¹o ra hai hÖ l­íi « vu«ng ®ã lµ: a. Trªn nÒn b¶n ®å. b. Trªn ¶nh cã kÕt qu¶ ®iÒu vÏ. Sau ®ã c¨n cø vµo vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña c¸c ®èi t­îng trong hÖ l­íi « vu«ng ®ã cã thÓ chuyÓn néi dung ®iÒu vÏ tõ ¶nh lªn b¶n ®å (ph­¬ng ph¸p nµy cã n¨ng suÊt vµ ®é chÝnh x¸c thÊp). 4. Sö dông c¸c thiÕt bÞ ®o ¶nh: Trong tr­êng hîp c¸c thiÕt bÞ ®o ¶nh hiÖn ®¹i nh­ c¸c m¸y ®o vÏ ¶nh toµn n¨ng, viÖc hiÖu chØnh h×nh häc sÏ ®¹t kÕt qu¶ chÝnh x¸c h¬n so víi c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c. B¶n chÊt cña ph­¬ng ph¸p lµ dùa vµo viÖc dùng l¹i m« h×nh chôp ¶nh vµ thùc hiÖn chuyÓn vÏ th«ng qua c¸c m« h×nh ®ã. 5. øng dông tin häc vµo c«ng nghÖ thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng ¶nh hµng kh«ng: Víi xu thÕ ph¸t triÓn c«ng nghÖ tin häc trªn toµn thÕ giíi nãi chung vµ sù ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ cña nÒn tin häc ë n­íc ta. NhÊt lµ ngµnh tr¾c ®Þa ®©y lµ mét trong nh÷ng néi dung ®­îc øng dông phæ biÕn, víi c¸c phÇn mÒm ®å ho¹ chuyªn dïng ®Ó thµnh lËp b¶n ®å ®· gióp chóng ta thùc hiÖn c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å mét c¸ch nhanh chãng vµ chÝnh x¸c mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Cô thÓ víi phÇn mÒm MicroStation cung cÊp c¸c c«ng cô ®å ho¹ ®Ó biªn tËp vµ vÏ b¶n ®å còng nh­ x©y dùng ®Ó sè ho¸ c¸c néi dung b¶n ®å. I/RasC lµ phÇn mÒm hiÓn thÞ, chØnh söa n¾n c¸c d÷ liÖu Raster sang d÷ liÖu Vecter. PhÇn mÒm nµy dïng ®Ó sè ho¸ c¸c néi dung b¶n ®å. §Ó hoµn thiÖn néi dung ®Ò tµi em ¸p dông ph­¬ng ¸n nµy ®Ó sè ho¸ vµ chuyÓn kÕt qu¶ ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ lªn b¶n ®å nh­ng do ph¹m vi ®Ò tµi nªn em chØ giíi thiÖu s¬ qua vÒ c«ng t¸c nµy trong phÇn thùc nghiÖm. Ch­¬ng III: PhÇn thùc nghiÖm c«ng t¸c thµnh lËp b×nh ®å ¶nh vïng ®åi nói vµ c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ®èi víi b¶n ®å 1/2000 I. Môc ®Ých: Thµnh lËp b×nh ®å phôc vô ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh nh»m x¸c ®Þnh hiÖn tr¹ng vµ thÓ hiÖn c¸c biÕn ®æi vÒ ®Þa h×nh, ®Þa vËt cña khu vùc ®o vÏ theo ph©n cÊp tû lÖ lµm c¬ së ®Ó phôc vô cho viÖc thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh. II. Yªu cÇu: §¶m b¶o ®é chÝnh x¸c theo yªu cÇu kü thuËt ®èi víi tû lÖ b¶n ®å 1/2000 B¶n ®å ®Þa h×nh ph¶i râ rµng, dÔ ®äc, cho phÐp ®Þnh h­íng dÔ dµng, nhanh chãng ngoµi thùc ®Þa. C¸c yÕu tè thÓ hiÖn trªn b¶n ®å ph¶i ®Çy ®ñ chÝnh x¸c. Møc ®é ®Çy ®ñ vµ tû mØ c¸c yÕu tè ®Æc tr­ng ph¶i phï hîp víi môc ®Ých sö dông ChÊt l­îng b¶n ®å ph¶i ®¶m b¶o ®Ó b¶o qu¶n, l­u tr÷ l©u dµi. C¸c chØ tiªu kü thuËt ph¶i tu©n thñ theo quy ph¹m ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1/2000. Do côc b¶n ®å nhµ n­íc xuÊt b¶n vµ quy ph¹m thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh. 3. NhiÖm vô. Thµnh lËp b×nh ®å ¶nh vµ §o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh ®Ó thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1/2000 cho vïng má Gia NghÜa, Tuy §øc- §¨k N«ng. S¬ ®å c«ng nghÖ ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1/2000 trªn b×nh ®å (theo ph­¬ng ph¸p phèi hîp) B×nh ®å ¶nh Sè ho¸ néi dung b¶n ®å ®Þa h×nh ChØnh söa biªn tËp In b¶n ®å §iÒu vÏ, ®o vÏ ®Þa h×nh III-1 . Kh¸i qu¸t t×nh h×nh khu ®o VÞ trÝ ®Þa lý Khu ®o thuéc vïng má Gia NghÜa ,Tuy §øc §¨k N«ng n»m trong ph¹m vi tõ: 1070 37’ 30” ®Õn 1070 45’ kinh ®é §«ng. 120 30’ ®Õn 120 37’ 30” vÜ ®é B¾c. §Æc ®iÓm ®Þa lý tù nhiªn - §Æc ®iÓm ®Þa h×nh Khu ®o Tuy §øc n»m trªn cao nguyªn §¨k N«ng cã ®é cao tõ 740 ®Õn 820 m so víi mÆt n­íc biÓn, ®Þa h×nh biÕn ®æi ®Òu, kh«ng cã ®ét biÕn dèc ®øng. - §Æc ®iÓm khÝ hËu KhÝ hËu vïng nµy t­¬ng ®èi «n hoµ, nhiÖt ®é trung b×nh trong n¨m lµ 240C cã hai mïa m­a, n¾ng râ rÖt: Mïa m­a kÐo dµi tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 11. Mïa kh« kÐo dµi tõ th¸ng 12 ®Õn th¸ng 4. L­îng m­a trung b×nh trong n¨m 1 700 mm ®Õn 2 000 mm. - §Æc ®iÓm thuû hÖ Khu ®o cã mét vµi s«ng chÝnh ch¶y qua nh­: s«ng §¾k Klau, s«ng §¾k Giang, s«ng §¾k Sirr. Ngoµi ra cßn cã c¸c con s«ng, suèi nhá tù nhiªn ®an xen ch¶y vµo c¸c con s«ng lín nãi trªn.VÒ mïa kh« mùc n­íc s«ng suèi c¹n, song vÒ mïa m­a n­íc s«ng, suèi t­¬ng ®èi lín. - Thùc vËt HÖ thùc vËt phong phó, ®a d¹ng víi nhiÒu lo¹i c©y lÊy gç. Ngoµi ra khu ®o cßn cã mét sè lo¹i c©y kh¸c cã diÖn tÝch t­¬ng ®èi lín nh­: cµ phª, ®iÒu, tiªu, ... - Giao th«ng M¹ng l­íi giao th«ng ®­êng bé ch­a ph¸t triÓn, kh«ng cã c¸c tuyÕn ®­êng lín ch¹y qua, chØ cã mét vµi con ®­êng nhá liªn x·. Chñ yÕu lµ ®­êng ®Êt lín vµ ®­êng mßn nèi liÒn c¸c khu d©n c­. Do ®ã viÖc ®i l¹i thi c«ng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. §Æc ®iÓm vÒ d©n c­, kinh tÕ – x· héi - D©n c­ MËt ®é d©n c­ vïng nµy kh¸ th­a thít, ngoµi d©n téc kinh cßn cã nhiÒu d©n téc kh¸c sinh sèng nh­: d©n téc £§ª, d©n téc Mn«ng, d©n téc Nïng, ... - Kinh tÕ NÒn kinh tÕ trong khu ®o ch­a ph¸t triÓn, chñ yÕu lµ trång c©y c«ng nghiÖp: cµ phª, ®iÒu ... - Y tÕ M¹ng l­íi y tÕ kÐm ph¸t triÓn, c¸c bÖnh sèt rÐt, xuÊt huyÕt cßn x¶y ra nhiÒu vµo mïa m­a. - ChÝnh trÞ T×nh h×nh trËt tù an ninh t­¬ng ®èi tèt. T­ liÖu b¶n ®å Trªn ®Þa bµn khu ®o cã c¸c lo¹i b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ sau (mét sè tµi liÖu chØ dïng ®Ó tham kh¶o v× qu¸ cò): - B¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1: 250 000 do Côc ®o ®¹c b¶n ®å Nhµ n­íc (Tæng côc ®Þa chÝnh) in l¹i n¨m 1982 theo phim gèc do Côc b¶n ®å bé tæng tham m­u qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam cÊp. Lo¹i b¶n ®å dïng ®Ó tham kh¶o. - B¶n ®å tû lÖ 1: 250 000 do Tæng côc §Þa chÝnh xuÊt b¶n n¨m 1996-1997 (®· phñ kÝn toµn quèc). - B¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1: 100000 do côc b¶n ®å bé tæng tham m­u Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam t¸i b¶n lÇn thø 4 n¨m 1997 theo b¶n ®å tin tøc tû lÖ 1: 50 000 cña Mü in n¨m 1966, 1967. §©y lµ lo¹i b¶n ®å dïng ®Ó tham kh¶o. - B¶n ®å ®Þa h×nh Gauss tû lÖ 1: 25 000 do Tæng côc §Þa chÝnh xuÊt b¶n, ®o vÏ míi trong c¸c n¨m 1998-1999 thuéc 4 tØnh T©y Nguyªn. - B¶n ®å chuyªn ngµnh tû lÖ 1: 10 000 do Bé l©m nghiÖp (nay lµ Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n) x©y dùng tõ nh÷ng n¨m 1982-1996. - B¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt n¨m 2 000 tû lÖ 1: 100 000 cña c¸c tØnh T©y Nguyªn dïng ®Ó x¸c ®Þnh ranh giíi ®Êt rõng, ®Êt trèng ®åi nói träc. - B¶n ®å ®Þa giíi hµnh chÝnh cña c¸c tØnh T©y Nguyªn sö dông cho viÖc x¸c ®Þnh ®Þa giíi hµnh chÝnh khi thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh theo tµi liÖu ®iÒu tra ngo¹i nghiÖp n¨m 2007. T­ liÖu chÝnh C¬ së to¸n häc: Indian 1960 Kinh tuyÕn trôc 105° Tû lÖ b¶n ®å: 1/100.000 N¨m thµnh lËp: 2002 Ph­¬ng ph¸p thµnh lËp: T¸i b¶n. C¬ quan xuÊt b¶n: Côc B¶n ®å BTTM §¸nh gi¸ chÊt l­îng vµ kh¶ n¨ng sö dông: tèt T­ liÖu ¶nh chôp tõ m¸y bay Khu ®o Tuy §øc - §¾k N«ng sö dông ¶nh hµng kh«ng mµu chôp th¸ng 12 – 2006 do xÝ nghiÖp bay chôp cña C«ng ty Tr¾c ®Þa b¶n ®å Bé tæng tham m­u Q§NDVN víi tû lÖ ¶nh 1/12000. Ph©n khu bay chôp: D3-06 §é ph©n gi¶i ¶nh quÐt: 16mm §¸nh gi¸ chÊt l­îng ¶nh vµ kh¶ n¨ng sö dông: tèt - §é cao bay chôp - Tû lÖ ¶nh - Cì ¶nh - M¸y bay chôp ¶nh - M¸y chôp ¶nh - Tiªu cù m¸y chôp ¶nh - §é phñ däc (p) - §é phñ ngang (q) - Gãc xo¾n cña ¶nh ®¹t - Gãc nghiªng 5 300 m 1: 12 000 23 cm x 23 cm D3-06 MRB 152/23 fk = 151.91 mm 61 72 % 20 62 % ≤ 30 < 30 III.2. Thµnh lËp b×nh ®å ¶nh trªn tr¹m ¶nh sè. a. QuÐt phim Phim ®­îc quÐt trªn m¸y SCAI-2 (phÇn mÒm Photoscan-TD) hoÆc c¸c m¸y quÐt kh¸c cho chÊt l­îng ¶nh quÐt t­¬ng ®­¬ng. QuÐt phim ë chÕ ®é full set. File ¶nh ®­îc ghi ra ë d¹ng TIF kh«ng nÐn hoÆc JPEG nÐn b.X©y dùng Project: Modul ISPM T¹o Seed.dgn file vµ c¸c th«ng sè cña Project. - NhËp c¸c th«ng sè cña m¸y ¶nh: f, x0, y0, c¸c sè liÖu kiÓm ®Þnh cña m¸y ¶nh theo tµi liÖu xuÊt x­ëng cña m¸y hoÆc tµi liÖu kiÓm ®Þnh thêi gian gÇn nhÊt nÕu cã. - Khai b¸o hÖ to¹ ®é, ®¬n vÞ sö dông ®o vÏ, c¸c h¹n sai khi ®o vÏ. - Khai b¸o, khëi t¹o c¸c th«ng sè tuyÕn bay, ®Æt c¸c ®­êng dÉn ®Õn c¸c file d÷ liÖu. c. T¨ng dµy khèng chÕ ¶nh. - §Þnh h­íng trong: Trong ph­¬ng ph¸p t¨ng dµy ¶nh sè, qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng trong thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a hÖ to¹ ®é m¸y quÐt (®¬n vÞ lµ Pixel) vµ hÖ to¹ ®é ¶nh (®¬n vÞ lµ mm). - §Þnh h­íng t­¬ng ®èi(Relative Orientations): X¸c ®Þnh vÞ trÝ t­¬ng ®èi gi÷a ¶nh tr¸i víi ¶nh ph¶i. §Þnh h­íng t­¬ng ®èi ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch ®o thÞ sai Ýt nhÊt 6 ®iÓm liªn kÕt trong tõng cÆp ¶nh: Trong khu ®o nµy quy ®Þnh ®o 10 ®iÓm cho mçi m« h×nh. C¨n cø vµo kÕt qu¶ ®o thÞ sai nµy sÏ tÝnh ra gãc quay, to¹ ®é chuyÓn ®æi m« h×nh. §é chÝnh x¸c ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi ®­îc biÓu thÞ b»ng thÞ sai cßn l¹i t¹i c¸c ®iÓm ®Þnh h­íng ph¶i ®¹t £ 0,010mm. §é chÝnh x¸c ®Þnh h­íng theo d¶i bay £ 0,010mm. Khi hoµn thµnh viÖc ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi cho tÊt c¶ c¸c m« h×nh lËp thÓ, c¸c tÊm ¶nh cÇn ®­îc nèi víi nhau thµnh mét khèi. - §Þnh h­íng tuyÖt ®èi (Absolute Orientation). §Þnh h­íng tuyÖt ®èi thùc chÊt lµ ®o to¹ ®é m« h×nh t¹i c¸c ®iÓm khèng chÕ ¶nh (control point) tõ to¹ ®é m« h×nh ®o ®­îc vµ to¹ ®é c¸c ®iÓm khèng chÕ ¶nh, m¸y sÏ tÝnh to¸n c¸c nguyªn tè ®Þnh h­íng. Khi gi¶i bay cã ®ñ 3 ®iÓm khèng chÕ (control points) cã thÓ ®Þnh h­íng tuyÖt ®èi gi¶i. - TÝnh to¸n b×nh sai khèi: Sö dông ch­¬ng tr×nh PHOTO T ®Ó tÝnh to¸n b×nh sai. Quy tr×nh tÝnh tu©n theo h­íng dÉn cña ch­¬ng tr×nh. Sai sè cho phÐp: Sai sè tån t¹i t¹i c¸c ®iÓm khèng chÕ mÆt ph¼ng sau b×nh sai kh«ng qu¸: 0,20mm x M = 0,4m ®èi víi tû lÖ 1/2 000. Sai sè tiÕp biªn vÒ mÆt ph¼ng £ 0,4mm trong tû lÖ b¶n ®å (£ 0,8m ®èi víi tû lÖ 1/2 000). d. LËp m« h×nh sè ®é cao Trong ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi th× m« h×nh sè ®é cao (DEM) sÏ ®­îc ¸p dông ®Ó: N¾n ¶nh trùc giao. Néi suy ®­êng b×nh ®é. d.1. HiÓn thÞ m« h×nh lËp thÓ (ISSD) Khëi ®éng phÇn mÒm Image Station Stereo Display (ISSD) khi ®ã hép héi tho¹i Select Model sÏ xuÊt hiÖn. H×nh 3.1. Select Model ( Lùa chän m« h×nh lËp thÓ) B¶ng Select Model cho phÐp ta chän Project, tªn m« h×nh, file Design vµ ph­¬ng ph¸p hiÓn thÞ m« h×nh lËp thÓ. Sau khi chän xong bÊm OK ®Ó chÊp nhËn. d.2 Sè ho¸ c¸c ®èi t­îng ®Æc tr­ng cña ®Þa h×nh Tr­íc hÕt ph¶i t¹o c¸c file Design cho Project. File Design nµy chøa c¸c th«ng sè chuÈn vÒ l­íi chiÕu, kinh tuyÕn trôc, hÖ to¹ ®é vµ ®¬n vÞ ®o cña c«ng viÖc. - §o c¸c ®iÓm ghi chó ®é cao, ®iÓm ®Æc tr­ng ®Þa h×nh. C«ng t¸c ®o vÏ ®Þa h×nh ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch vÏ trùc tiÕp ®­êng b×nh ®é theo kho¶ng cao ®Òu øng víi tû lÖ b¶n ®å thµnh lËp. - Sè ho¸ c¸c ®èi t­îng ®Æc tr­ng ®Þa h×nh nh»m phôc vô cho viÖc t¹o m« h×nh sè ®Þa h×nh DTM. Tõ phÇn mÒm ISDC chän lÖnh Digize, thùc ®¬n nµy sÏ cho ta lùa chän c¸c ®èi t­îng cÇn sè ho¸. H×nh 3. 2. Lùa chän c¸c ®èi t­îng cÇn sè ho¸ - Breakline: lµ ®­êng t¹o ra bëi tËp hîp c¸c ®iÓm ghi nhËn nh÷ng thay ®æi ®ét ngét cña bÒ mÆt ®Þa h×nh. - Ridge: lµ ®­êng ph©n thñy, thÓ hiÖn c¸c sèng nói hoÆc c¸c ®iÓm ghi nhËn sù ®ét biÕn cña bÒ mÆt ®Þa h×nh vµ tÊt c¶ c¸c ®iÓm n»m trªn ®­êng nµy cã ®é cao cao h¬n n»m vÒ hai phÝa cña ®­êng ®ã. - Drainage: lµ ®­êng tô thuû, ®i theo ®¸y cña c¸c khe, r·nh, suèi vµ tÊt c¶ c¸c ®iÓm n»m trªn ®­êng nµy ®Òu cã ®é cao thÊp h¬n c¸c ®iÓm n»m vÒ hai phÝa cña ®­êng ®ã. Riªng ®èi víi ®­êng tô thuû ph¶i sè ho¸ ®Çy ®ñ chi tiÕt. §èi víi s«ng nÐt ®«i ph¶i vÏ ®Çy ®ñ c¶ hai ®­êng mÐp n­íc. Thuû hÖ: vÏ toµn bé s«ng, suèi tù nhiªn, hå theo xÐt ®o¸n néi nghiÖp vµ vÏ theo thùc tÕ m« h×nh lËp thÓ. §­êng mÐp n­íc vÏ theo ®­êng mÐp n­íc lóc chôp ¶nh. - Vertical Fault: lµ ®­êng ghi nhËn sù kh«ng liªn tôc vÒ ®é cao. - Obcured area: lµ vïng kh«ng thÓ ®o, sè ho¸ ®­îc ®é cao mét c¸ch chÝnh x¸c v× h×nh ¶nh bÞ che khuÊt. V× vËy vïng bÞ che khuÊt cÇn ph¶i khoanh l¹i ®Ó sö lý khi t¹o DTM. §èi víi ao, hå còng sö dông lo¹i ®­êng nµy ®Ó khoanh diÖn tÝch mÆt n­íc. §Ó x©y dùng m« h×nh ta chØ cÇn chØ ra c¸c ®èi t­îng (®­îc ph©n lo¹i nh­ trªn) tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng m« h×nh. Trªn c¬ së ®ã, m« h×nh sè ®­îc néi suy sao cho viÖc ph¶n ¸nh bÒ mÆt thùc lµ chÝnh x¸c nhÊt. d.3 T¹o file *. TTN C«ng viÖc ®­îc tiÕn hµnh nhê Modul MGE Terrain Analyst. §Çu tiªn ta khai b¸o ®¬n vÞ cña hÖ thèng to¹ ®é sÏ lµm viÖc. C«ng viÖc nµy ®­îc tiÕn hµnh nh­ sau: - BÊm chän vµo biÓu t­îng Modular GIS Environment. - Trªn thanh menu chän File/ .mge (file .mge ®­îc x©y dùng ®Çy ®ñ víi c¸c th«ng sè tiªu chuÈn). - Chän Map/Open ®Ó më file .dgn H×nh 3.3. Më file.dng - Chän Application/MGECoodinnate System ®Ó thay ®æi l¹i ®¬n vÞ cña hÖ thèng to¹ ®é sau khi khëi ®éng hÖ thèng. - Trong thùc ®¬n File/Working Unit/Mapping. TiÕp theo ®Ó chuÈn bÞ cho viÖc x©y dùng m« h×nh sè ®é cao cÇn tiÕn hµnh khai b¸o c¸c ®èi t­îng tham gia vµo viÖc x©y dùng c¸c m« h×nh ®ã. Qu¸ tr×nh nµy ®­îc thùc hiÖn nhê chøc n¨ng Import Design File Feature, gåm c¸c b­íc sau: Tõ menu cña MGE Terrain Analyst chän File/Impot/Design File Feature. XuÊt hiÖn hép tho¹i sau H×nh 3.4. Import Design File Feature. - Trong môc Output Model, ë Model Name: Vµo tªn m« h×nh. - Trong môc Terrain Type ®¸nh dÊu Contours (®­êng b×nh ®é). - Trong môc Design File Input chän Level 1 vµ Level 2 (hai líp nµy chøa b×nh ®é c¸i vµ b×nh ®é con). - LÆp l¹i qu¸ tr×nh trªn cho c¸c ®èi t­îng cßn l¹i bao gåm: ®­êng tô thuû (Drain), s«ng hå (Planar Areas), ®­êng bao (Edge). X©y dùng m« h×nh TIN M« h×nh TIN ®­îc x©y dùng b»ng chøc n¨ng Convert/Feature To Tin. XuÊt hiÖn hép tho¹i sau H×nh 3.5. Convert Features to TIN Chän OK Trªn thanh menu chän File/Save ®Ó l­u d÷ m« h×nh TIN d­íi d¹ng file * .ttn Sau khi x©y dùng m« h×nh TIN ta cã thÓ hiÓn thÞ h×nh ¶nh m« h×nh ®Ó tiÕn hµnh kiÓm tra. M« h×nh sè ®Þa h×nh ph¶i ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c theo yªu cÇu cña b¶n ®å cÇn thµnh lËp. C¨n cø theo sai sè cho phÐp, ph¶i quan s¸t lËp thÓ vµ sö dông c¸c c«ng cô hç trî ®Ó kiÓm tra nh­: Delete TIN Vertex, Add Tin Vertex, Change Z Value,... vµ söa ®é cao cho c¸c ®iÓm bÞ sai. e. N¾n ¶nh trùc giao Sau khi ®· x©y dùng m« h×nh sè ®é cao DEM, tiÕn hµnh n¾n ¶nh trùc giao dïng phÇn mÒm Base Rectifier. PhÇn mÒm Base Rectifier dïng c¸c kÕt qu¶ ®­îc qu¶n lý trong Project, c¸c nguyªn tè ®Þnh h­íng cña m« h×nh, file m« h×nh sè ®é cao (TIN hoÆc GRID) ®Ó tiÕn hµnh n¾n ¶nh trùc giao. Khëi ®éng phÇn mÒm Base Rectifier, hép héi tho¹i Base Rectifier sÏ xuÊt hiÖn cho phÐp n¾n ¶nh nh­ sau: Tõ hép héi tho¹i Base Rectifier chän Input/Output Option (tuú chän vµo ra) H×nh 3.6. Input / Output Option C¸c thñ tôc khai, nhËp file ¶nh bao gåm: - Project: Vµo tªn khu ®o. - Photo: Vµo tªn ¶nh. - Input Image: Chän ®­êng dÉn cña ¶nh ®Çu vµo. - Output Image: Chän ®­êng dÉn cña ¶nh ®Çu ra. - Khi chän mét tÊm ¶nh trong danh môc c¸c ¶nh th× ph¶i gâ vµo tr­êng sè dßng (Nol) vµ sè Pixel cña mçi dßng (PPL). - Input Image Clipping: Thu hÑp diÖn tÝch ¶nh cÇn n¾n l¹i (nÕu muèn xÐn ®i khung ¶nh vµ c¸c ®iÓm dÊu khung). - Create: T¹o ¶nh n¾n trùc giao b»ng Fullset. - Sampling Method: Ph­¬ng ph¸p lÊy mÉu. - NÕu muèn ¶nh n¾n trùc giao ë ®Çu ra cã cïng Format víi tÊm ¶nh nhËp vµo, th× ®Æt Output Type and File Format cho Input. - Size of pixel: §Æt cì cña pixel. Sau khi ®· ®Æt xong tÊt c¶ c¸c tham sè cho b¶ng trªn, chän Rectification and DTM options tõ b¶ng Base Rectifier H×nh 3.7. N¾n vµ tuú chän m« h×nh sè ®é cao - DEM: Chän file TIN hoÆc GRID. - Intetpolation Options: C¸c ph­¬ng ph¸p néi suy. + Ph­¬ng ph¸p Nearest Neighbor: Sö dông gi¸ trÞ ®é x¸m cña Pixel gÇn nhÊt. + Ph­¬ng ph¸p Bilinear: Sö dông gi¸ trÞ ®é x¸m cña 4 Pixel kÒ bªn. + Ph­¬ng ph¸p Cubic Convolution: Néi suy gi¸ trÞ ®é x¸m tõ 16 Pixel gÇn nhÊt. - Digital Terrain Model Options: Chän ph­¬ng ph¸p n¾n. + N¾n ¶nh sö dông m« h×nh sè ®Þa h×nh chän Elevation Data from a GRID or TTN file: ¸p dông ®èi víi c¸c tÊm ¶nh trong vïng cã ®é chªnh cao ®Þa h×nh lín. + N¾n ¶nh sö dông ®é cao trung b×nh chän Average Project Elevation : ¸p dông ®èi víi khu vùc b»ng ph¼ng cã ®é chªnh cao ®Þa h×nh nhá. - Registration Option: Chän c¸c th«ng sè x¸c ®Þnh giíi h¹n vïng n¾n. + Entire Image (no rotation): N¾n cho toµn bé tÊm ¶nh kh«ng xoay. + Define Image Rectangle: Chän chÕ ®é cã gãc quay cho ¶nh. - Ereas Not Covered By DEM are: + Zero Filled: kh«ng n¾n cho c¸c vïng ngoµi ®é phñ cña file DEM. + Average Elevation Filled: n¾n ¶nh sö dông ®é cao trung b×nh. Khi nh÷ng tham sè nãi trªn ®· x¸c ®Þnh xong tiÕp tôc chän Process Options tõ b¶ng Base Rectifier H×nh 3.8. Tuú chän xö lý - Add Job: Bæ sung ¶nh cÇn n¾n cho danh môc c«ng viÖc. - Remove Job: Lo¹i bá ¶nh cÇn n¾n trong danh môc c«ng viÖc. - Nh¸y nót Submit Selected Jobs ®Ó khëi ®éng qu¸ tr×nh. g. C¾t ¶nh, ghÐp ¶nh Sau khi tiÕn hµnh n¾n ¶nh trùc giao xong, dïng phÇn mÒm IRAS C thµnh lËp ®­îc b×nh ®å ¶nh sè. Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh nµy lµ ®iÒu chØnh ®é x¸m, ®é t­¬ng ph¶n cho ®ång ®Òu gi÷a c¸c ¶nh, c¾t ghÐp t¹o b×nh ®å ¶nh sè. GhÐp ¶nh §Ó cã ®­îc mét khèi ¶nh liÒn nhau ph¶i tiÕn hµnh ghÐp tõng tÊm ¶nh ®­îc n¾n riªng biÖt l¹i víi nhau. C¸c ¶nh muèn ghÐp ®­îc víi nhau ph¶i cã ®é phñ chêm lªn nhau vµ ph¶i cïng mét ®é ph©n gi¶i. ¶nh tr­íc khi ®­îc ghÐp víi nhau, chóng ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh ®é t­¬ng ph¶n vµ ®é s¸ng tèi cho ®ång ®Òu. Sö dông lÖnh MOSAIC cña phÇn mÒm MBI hoÆc IRAS C ®Ó ghÐp ¶nh. C¾t ¶nh Sau khi c¸c ¶nh ®· ghÐp liÒn víi nhau thµnh mét khèi, dïng lÖnh EXTRAC cña phÇn mÒm IRAS C hoÆc MBI c¾t ¶nh theo tõng m¶nh b¶n ®å. Sai sè ghÐp ¶nh: ®é chªnh lÖch vÞ trÝ cña ®Þa vËt cïng tªn kh«ng ®­îc v­ît qu¸ h¹n sai theo qui ®Þnh cña qui ph¹m. III-3 – Quy ®Þnh kÜ thuËt ®iÒu vÏ ngo¹i nghiÖp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:2000 B¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1/2 000 ®­îc ®iÒu vÏ trªn nÒn b×nh ®å ¶nh tû lÖ xÊp xØ 1/2 000. Khi ®iÒu vÏ sö dông thµnh qu¶ cña c¸c tµi liÖu ta thu thËp ®­îc ®Ó chuyÓn vÏ c¸c yÕu tè néi dung b¶n ®å nh­ yÕu tè d©n c­, thuû hÖ, giao th«ng, ranh giíi hµnh chÝnh … theo chØ tiªu vµ yªu cÇu cña tû lÖ 1:2000. Bæ sung tõ thùc ®Þa c¸c yÕu tè néi dung cña b¶n ®å ch­a ®¹t yªu cÇu cÇn biÓu thÞ chi tiÕt cña b¶n ®å tû lÖ 1:2000 . VÊn ®Ò tæng hîp, lÊy, bá, kh¸i qu¸t vµ xª dÞch vÞ trÝ ®Ó biÓu thÞ c¸c yÕu tè néi dung b¶n ®å ®­îc tu©n theo nguyªn t¾c : + C¸c yÕu tè thø yÕu nh­êng vÞ trÝ cho c¸c yÕu tè chñ yÕu. + C¸c yÕu tè cã yªu cÇu vÞ trÝ biÓu thÞ víi ®é chÝnh x¸c thÊp nh­êng chç cho c¸c yÕu tè cã yªu cÇu ®é chÝnh x¸c cao h¬n. Quy ®Þnh vÒ thø tù ­u tiªn biÓu thÞ néi dung b¶n ®å trªn ¶nh ®iÒu vÏ. ¦u tiªn 1 C¸c ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa ( bao gåm c¸c ®iÓm tam gi¸c, ®iÓm thiªn v¨n ,®iÓm thuû chuÈn …) C¸c yÕu tè thuû v¨n : bê suèi ,s«ng, kªnh 2 nÐt, c¸c ao hå lín. ¦u tiªn 2 C¸c yÕu tè kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, ®­êng s¾t, ®­êng bé … c¸c ®i¹ vËt ®éc lËp cã tÝnh chÊt ®Þnh h­íng, ®­êng ®Þa giíi c¸c cÊp. ¦u tiªn 3 C¸c lo¹i ®­êng ®Êt, ranh giíi thùc vËt, c¸c thiÕt bÞ phô thuéc hÖ thèng giao th«ng, thuû hÖ, c¸c ®Þa vËt biÓu thÞ t­îng tr­ng kh«ng mang tÝnh chÊt chÝnh x¸c vÒ vÞ trÝ… C¸c yÕu tè biÓu thÞ ®­îc theo tû lÖ vµ phi tû lÖ biÓu thi theo h×nh ¶nh trªn ¶nh . C¸c yÕu tè biÓu thÞ phi tû lÖ ®Æt kÝ hiÖu vµo t©m cña h×nh ¶nh cã trªn ¶nh( trong ®ã ®· cã sù xª dÞch ®Ó ®¶m b¶o ®é dung n¹p cña b¶n ®å tû lÖ 1:2000 ) Trong qu¸ tr×nh ®iÒu vÏ nÕu cã nh÷ng ®Þa vËt kh«ng cã trong quyÓn ký hiÖu hiÖn hµnh, cã thÓ vÏ theo h×nh d¸ng vµ ghi chó ch÷ mµu ®á ®Ó gi¶i thÝch cho biªn tËp trong néi nghiÖp. Khi ®iÒu vÏ nÕu gÆp c¸c tr­êng hîp sau ph¶i tiÕn hµnh ®o bï: + §Þa vËt quan träng míi xuÊt hiÖn. + H×nh ¶nh bÞ che khuÊt... B¶n ®å ®­îc ®o vÏ b»ng ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh ,vµ tiÕn hµnh ®iÒu vÏ trªn b×nh ®å ¶nh. Tû lÖ: 1:2.000 L­íi chiÕu: Tranverse Mecator Mói chiÕu: 3o Kinh tuyÕn TW: 108o HÖ to¹ ®é vµ ®é cao Quèc gia VN 2000 III- 4 Ph­¬ng ph¸p ®iÒu vÏ tiÕn hµnh ngoµi thùc ®Þa. Do khu ®o cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn - kinh tÕ x· héi kh«ng phøc t¹p nªn ta cã thÓ tiÕn hµnh ®iÒu vÏ trùc tiÕp lªn b×nh ®å ¶nh. a. §iÒu vÏ hÖ thèng thuû v¨n. Trªn khu ®o cã mét sè s«ng suèi h×nh thµnh, ch¶y qua. H×nh d¹ng cña chóng ®­îc ®iÒu vÏ trùc tiÕp trªn ¶nh : tªn, kÝch th­íc, h­íng dßng ch¶y ®­îc thÓ hiÖn chÝnh x¸c trªn ¶nh. Sau ®ã tiÕn hµnh ®èi chiÕu víi c¸c tµi liÖu b¶n ®å cò. b. HÖ thèng giao th«ng. §iÒu vÏ c¸c c«ng tr×nh kÌm theo nã lµ lo¹i ®­êng ®­îc nhËn biÕt nhê chuÈn trùc tiÕp nh­ h×nh d¹ng, kÝch th­íc vµ nÒn mµu. Trªn c¬ së ®ã ph©n ra lµm c¸c lo¹i ®­êng nh­ : ®­êng quèc lé, ®­êng liªn tØnh lµ ®­êng tr¶i ®¸, ®­êng liªn x· lµ c¸c ®­êng ®Êt ®¸ gËp ghÒnh do sãi mßn. Trong qu¸ tr×nh ®iÒu vÏ ,tiÕn hµnh x¸c ®Þnh ®é réng cña ®­êng, tªn ®­êng ,h­íng giao th«ng ,chÊt liÖu ®­êng. Nh÷ng ®­êng ®Êt nhá chñ yÕu lµ nh÷ng ®­êng t¹o thµnh do ng­êi vµ xóc vËt ®i l¹i. c. §iÒu vÏ d©n c­. Trªn khu ®iÒu vÏ ,d©n c­ sèng th­a thít chñ yÕu lµ ng­êi d©n téc ngoµi ra cßn cã ng­êi Kinh ®Õn khai hoang lµm kinh tÕ. Uû ban nh©n d©n ,tr­êng häc, tr¹m x¸ ®­îc x©y dùng t¹i c¸c trôc ®­êng chÝnh nèi gi÷a c¸c x· víi nhau. §©y lµ khu vùc miÒn nói nÒn kinh tÕ kh«ng ph¸t triÓn hÇu hÕt c¸c nhµ ë ®©y ®Òu lµ nhµ sµn b»ng gç, l¸ nªn dÔ b¾t löa. Nhµ ®ét xuÊt th­êng lµ nhµ ®éc lËp. d. §iÒu vÏ thùc vËt. Trªn khu ®o vÏ hÇu hÕt lµ rõng c©y vµ mét sè c©y trång gåm: C¸c c©y t¸n cao mäc tù nhiªn to nhá ®an xen nhau. C¸c c©y ®éc lËp. L­¬ng thùc chñ yÕu lµ khoai, s¾n C¸c c©y c«ng nghiÖp nh­ cµ phª, ®iÒu, tiªu… e. §iÒu vÏ ®­êng d©y ®iÖn. Trªn khu ®o ch­a cã hÖ thèng ®iÖn l­íi. f. §iÒu vÏ ®Þa vËt ®éc lËp vµ c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸ x· héi. Trªn toµn bé khu ®o vÏ ®Þa vËt ®éc lËp cã ý nghÜa lín rÊt hiÕm. g. §iÒu vÏ ®Þa giíi. §Þa giíi hµnh chÝnh c¸c cÊp ®­îc chuyÓn tõ bé b¶n ®å 364/CT (bé cÊp x·, ph­êng). C¸c ®èi t­îng h×nh tuyÕn ®i theo ®­êng ®Þa giíi ph¶i ®iÒu vÏ ®Çy ®ñ. NÕu ®­êng ®Þa giíi ®i theo yÕu tè h×nh tuyÕn 1 hoÆc 2 nÐt - biÓu thÞ vµo gi÷a ®Þa vËt h×nh tuyÕn ®ã. * C«ng t¸c ®o vÏ ®Þa h×nh ®­îc tiÕn hµnh ®ång thêi víi ®iÒu vÏ ®Þa vËt. Trong qu¸ tr×nh ®o vÏ ta x¸c ®Þnh ®é cao c¸c ®iÓm ,biÓu thÞ d¸ng ®Êt b»ng ®­êng b×nh ®é vµ kÝ hiÖu, ®o vÏ bï c¸c ®Þa vËt kh«ng thÓ hiÖn trªn ¶nh. TiÕn hµnh ®o vÏ b»ng ph­¬ng ph¸p ®o toµn ®¹c. V× khu ®o ch­a cã m¹ng l­íi khèng chÕ nªn ph¶i thiÕt lËp l­íi khèng chÕ c¬ së c¬ së ®é cao, l­íi khèng chÕ ®o vÏ ®é cao víi c¸c chØ tiªu kÜ thuËt tu©n theo quy ®Þnh. VÞ trÝ c¸c ®iÓm ®é cao ®o vÏ tèt nhÊt chän vµo ®Þa vËt cã h×nh ¶nh râ rÖt trªn ¶nh nÕu kh«ng cã th× vÞ trÝ cña chóng ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch : + Giao héi tõ c¸c ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa hoÆc c¸c ®iÓm ®Þa vËt râ rÖt + §o kho¶ng c¸ch tõ Ýt nhÊt 3 ®Þa vËt cã h×nh ¶nh râ rÖt. + NÕu ®iÓm ph¶i t×m n»m trªn ®Þa vËt h×nh tuyÕn th× ®o kho¶ng c¸ch ®Õn 2 ®iÓm ®· biÕt trªn ®­êng th¼ng ®ã. + KÐo dµi h­íng vµ kho¶ng c¸ch x¸c ®Þnh ®iÓm tr­íc vµ kiÓm tra b»ng giao héi nghÞch ®Õn c¸c ®iÓm ®· biÕt. Khi ®o vÏ , c¸c ®iÓm mia ph¶i chän vµo c¸c ®iÓm ®Æc tr­ng nh­ : ®­êng ph©n thuû, tô thuû ,®Ønh nói ng· ba ng· t­ ®­êng… Khi ®iÒu vÏ sö dông c¸c lo¹i mµu : + Mµu n©u : ®­êng b×nh ®é ,c¸c ký hiÖu ghi chó d¸ng ®Êt. +Mµu ve : ®­êng nÐt vµ ghi chó thuû hÖ. + Mµu l¬ : t« nÒn n­íc ,ghi tªn ¶nh tiÕp biªn. + Mµu®á: vÏ ®­êng nÐt c¸c ®Þa vËt cã nÒn cøng ,ranh giíi ®Þa vËt, ®Êt ®ai, + Mµu ®en : c¸c yÕu tè vµ ghi chó cßn l¹i Thµnh qu¶ cña ®iÒu vÏ : + B×nh ®å ¶nh ®· ®iÒu vÏ . + Tµi liÖu ®iÒu vÏ vµ ®o vÏ bæ sung. + B¸o c¸o tiÕp biªn. III- 5. KiÓm tra néi nghiÖp vµ chuyÓn kÕt qu¶ lªn b¶n ®å gèc Ta cã thÓ chuyÓn kÕt qu¶ ®iÒu vÏ b»ng viÖc quÐt ¶nh hoÆc b×nh ®å ¶nh ®· ®iÒu vÏ vµ tiÕn hµnh sè ho¸ biªn tËp b¶n ®å. Tõ kÕt qu¶ ®iÒu vÏ trªn b×nh ®å ¶nh, tiÕn hµnh sè ho¸ c¸c néi dung cña b¶n ®å ®Þa h×nh trªn nÒn b×nh ®å ¶nh sè. C¸c yÕu tè néi dung cña b¶n ®å ®Þa h×nh ®­îc sè ho¸ tu©n thñ theo c¸c quy ®Þnh cña quy ph¹m hiÖn hµnh. C¸c yÕu tè ®­îc sè ho¸ trªn ¶nh bao gåm: ®Þa giíi hµnh chÝnh, giao th«ng, thuû hÖ, d©n c­, thùc vËt. Dùa vµo h×nh ¶nh trªn ¶nh vµ kÝ hiÖu cÇn biÓu thÞ trªn b¶n ®å vµ c¸c tµi liÖu liªn quan ®Ó x¸c ®Þnh tÊt c¶ c¸c ®Þa vËt dÔ nhËn biÕt nhÊt ®Ó x¸c ®Þnh thµnh phÇn ®Þnh tÝnh cña ®Þa vËt, ®ång thêi biÓu thÞ ®Þa vËt Êy lªn ¶nh theo kÝ hiÖu ®iÒu vÏ. Khoanh bao c¸c ®­êng ranh giíi cho râ rµng dÔ nhËn biÕt chÝnh x¸c trªn ¶nh. PhÇn cßn l¹i cña néi dung b¶n ®å b»ng c«ng t¸c néi nghiÖp ë ®©y ®· tiÕn hµnh nhËn biÕt c¸c ®èi t­îng vµ ®èi chiÕu víi quyÓn kÝ hiÖu b¶n ®å, kiÓm tra tiÕp biªn gi÷a c¸c tê ¶nh cïng ®­êng bay vµ c¸c d¶i bay trªn d­íi, ngoµi ra cßn ph¶i xem c¸ch ghi chÐp tr×nh bµy. KÕt qu¶ cña ®iÒu vÏ ®­îc ®­a lªn néi dung b¶n ®å b»ng c¸ch so s¸nh ¶nh ®iÒu vÏ víi ¶nh lËp thÓ trªn tr¹m. KÕt luËn Sau thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi, b»ng nh÷ng kiÕn thøc vµ t×m hiÓu ®­îc trong thêi gian em häc ë tr­êng, ®Õn nay em ®· hoµn thµnh ®å ¸n tèt nghiÖp theo kÕ ho¹ch yªu cÇu cña bé m«n ®Æt ra. D­íi s÷ h­íng dÉn cña thÇy GS.TSKH Phan V¨n Léc em nhËn thÊy hai c«ng ®o¹n : thµnh lËp b×nh ®å ¶nh - ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ,thùc sù lµ hai c«ng ®o¹n quan träng trong quy tr×nh c«ng nghÖ thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng ¶nh c«ng nghÖ ¶nh sè trªn ¶nh hµng kh«ng. Qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn em cã mét sè nhËn xÐt sau: - HÖ thèng ®­îc kiÕn thøc vµ hiÓu râ h¬n vÒ c«ng t¸c thµnh lËp b×nh ®å ¶nh còng nh­ c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ, phôc vô cho viÖc thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh. Vµ nhËn thÊy ®©y lµ hai c«ng ®o¹n rÊt quan träng trong c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ . - B¶n ®å ®Þa h×nh thµnh lËp b»ng c«ng nghÖ ®o ¶nh vµ kÕt hîp øng dông tin häc hoµn toµn ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c theo yªu cÇu quy ph¹m vµ mang l¹i hiÖu qu¶ lín trong s¶n xuÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm tèt. C¸c ®èi t­îng ®o vÏ ®­îc thÓ hiÖn trùc tiÕp trªn m« h×nh lËp thÓ. Do ®ã viÖc kiÓm tra chØnh söa c¸c sai sãt trong qu¸ tr×nh ®o vÏ ®­îc tiÕn hµnh rÊt thuËn lîi. Mét ­u thÕ næi bËt trong c«ng nghÖ ¶nh sè lµ viÖc x©y dùng m« h×nh sè ®Þa h×nh ( hoÆc m« h×nh sè ®é cao ) vµ s¶n phÈm cña m« h×nh sè ®Þa h×nh rÊt ®a môc ®Ých. C«ng viÖc n¾n ¶nh sè lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu lo¹i bá sai sè do chªnh cao ®Þa h×nh mµ trong c«ng nghÖ ¶nh t­¬ng tù cßn bÞ h¹n chÕ. S¶n phÈm mµ ta nhËn ®­îc tõ ph­¬ng ph¸p nµy lµ b×nh ®å trùc ¶nh. B×nh ®å trùc ¶nh ®­îc sö dông vµo nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nh­: + Thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh, ®Þa chÝnh. + ThiÕt kÕ mÆt b»ng c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c trung t©m v¨n ho¸, x· héi, ®Ó khoanh vïng qui ho¹ch qu¶n lý ®Êt ®ai, qu¶n lý rõng … + §Ó x¸c ®Þnh täa ®é mÆt ph¼ng cña c¸c ®iÓm cã h×nh ¶nh trªn b×nh ®å theo l­íi Km. §Ó tÝnh ®é dµi, diÖn tÝch bÒ mÆt tõng ph¹m vi trªn b×nh ®å. Tuy nhiªn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông cña ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh sè vµo viÖc thµnh lËp b¶n ®å ®ßi hái ph¶i ®Çu t­, chi phÝ tèn kÐm ®Ó trang bÞ ®ång bé cho hÖ thèng ¶nh sè. Tr×nh ®é ng­êi thao t¸c ph¶i ®­îc n©ng cao ®Ó khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng ­u viÖt cña hÖ thèng nµy. §ång thêi ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh ,t¨ng tÝnh ®Çy ®ñ ,tÝnh phong phó cña néi dung b¶n ®å th× c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ còng cÇn ®­îc l­u ý. §o¸n ®äc ®iÒu vÏ kÕt hîp gi÷a néi nghiÖp vµ ngo¹i nghiÖp lµ ph­¬ng ph¸p tèi ­u ®èi víi b¶n ®å 1/2000 vïng ®åi nói th­a thít khu d©n c­. Trong qu¸ tr×nh ®iÒu vÏ ngo¹i nghiÖp nªn sö dông c¸c ghi chó ®Ó m« t¶ ®èi t­îng ,sau ®ã ph¶i ®­îc tu chØnh theo ®óng kÝ hiÖu nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c biªn tËp. MÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng trong suèt qóa tr×nh thùc tËp vµ lµm ®å ¸n, song do tr×nh ®é vµ ®iÒu kiÖn cßn h¹n chÕ. Nªn ®å ¸n cña em cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy,c¸cc« trong bé m«n, cïng víi sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy GS.TSkh Phan V¨n Léc cïng c¸c thÇy c« trong bé m«n Tr¾c ®Þa ¶nh. Môc lôc PhÇn më ®Çu………………………………………………………..…………1 Ch­¬ng I : Quy tr×nh thµnh lËp b×nh ®å ¶nh b»ng c«ng nghÖ ¶nh sè…………………………………………………………...…3 I. LÝ thuyÕt n¾n ¶nh ………………………………………………..………....3 1. Ph­¬ng ph¸p n¾n ¶nh gi¶i tÝch………………………………..……..4 2. Ph­¬ng ph¸p n¾n ¶nh quang c¬………………………………….….4 3. Ph­¬ng ph¸p n¾n ¶nh sè……………………………….……….…...5 II. Kh¸i niÖm ¶nh sè…………………………………………….………….…6 III. N¾n ¶nh sè…………………………………………………..…………….8 1. N¾n ¶nh vïng b»ng ph¼ng…………………………………….…..…8 2. N¾n ¶nh vïng ®åi nói…………………………………………...…10 IV. Quy tr×nh thµnh lËp b×nh ®å ¶nh b»ng c«ng nghÖ ¶nh sè……………….12 1. ¶nh hµng kh«ng…………………………………………………...12 2. §o nèi khèng chÕ ¶nh……………………………………..……….13 3. QuÐt phim…………………………………………………...……..14 4. T¹o Project…………………………………………………………15 5. C«ng t¸c t¨ng dµy khèng chÕ ¶nh…………………………….……15 5.1 - §Þnh h­íng trong…………………………………………15 5.2 §Þnh h­íng t­¬ng ®èi………………………………..……16 5.3 Liªn kÕt d¶i bay………………………………………...….16 5.4 §Þnh h­íng tuyÖt ®èi……………………………………...17 5.5 B×nh sai khèi tam gi¸c ¶nh kh«ng gian……………………17 6. Thµnh lËp m« h×nh sè ®é cao……………………………………….17 6.1 Kh¸i niÖm m« h×nh sè…………………………………………….17 6.2. C¸c hµm to¸n häc dïng ®Ó biÓu diÔn bÒ mÆt ®Þa h×nh……………18 7. Thµnh lËp b×nh ®å ¶nh……………………………………...………21 7.1. N¾n ¶nh trùc giao dïng m« h×nh sè ®é cao DEM………….…….21 7.2. C¾t ghÐp ¶nh theo m¶nh b¶n ®å………………………………….23 7.3. Biªn tËp vµ in b×nh ®å ¶nh………………………………………..24 Ch­¬ng II : C«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ phôc vô thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh……………………………………….………….26 I – Kh¸i niÖm chung……………………………….…………………26 II – C¬ së khoa häc cña c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ vµ c¸c chuÈn ®o¸n ®äc……………………………………..…………….30 1. C¬ së khoa häc cña c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ…………………….30 1.1 C¬ së ®Þa lý cña c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ……………………….31 1.2 .C¬ së sinh lý cña c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ……………….…….32 1.3. C¬ së chôp ¶nh cña ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ…………………………….35 2. C¸c chuÈn ®o¸n ®äc………………………………………..………38 2.1. ChuÈn ®o¸n ®äc trùc tiÕp…………………………………………38 2.2. ChuÈn ®o¸n ®äc gi¸n tiÕp……………………………….………..42 2.3. ChuÈn ®o¸n ®äc tæng hîp………………………………………...43 3. C¸c ph­¬ng ph¸p ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ………………………………..44 3.1. C«ng t¸c ®o¸n ®äc néi nghiÖp……………………………………44 3.2. §iÒu vÏ ngo¹i nghiÖp……………………………………..……...47 3.3. §o¸n ®äc ®iÒu vÏ b»ng ph­¬ng ph¸p kÕt hîp……………..……..49 4- Néi dung c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ……………………………….52 4.1 §iÒu vÏ hÖ thèng thuû v¨n………………………………..………52 4.2 .§iÒu vÏ hÖ thèng d©n c­……………………………………..…...54 4.3. §iÒu vÏ hÖ thèng giao th«ng………………………………..……56 4.4. §iÒu vÏ ®Þa giíi vµ t­êng rµo……………………….………..…..57 4.5. §iÒu vÏ ®­êng d©y ®iÖn………………………………….….…...58 4.6. §iÒu vÏ c¸c ®Þa vËt ®éc lËp…………………………………..….58 4.7. §iÒu vÏ hÖ thèng thùc vËt…………………………………….…59 4.8. §iÒu vÏ ®Þa h×nh…………………………………………………59 4.9. Ghi chó……………………………………………….………..59 Ph­¬ng ¸n chuyÓn kÕt qu¶ ®iÒu vÏ lªn b¶n ®å……………….….….60 Ch­¬ng III: PhÇn thùc nghiÖm…………………………………….………62 I- Môc ®Ých………………………………………………….……….62 II- Yªu cÇu………………………………………………….………..62 3. NhiÖm vô……………………………………………………….….62 III.1 Kh¸i qu¸t t×nh h×nh khu ®o……………………………….…….63 1. VÞ trÝ ®Þa lý…………………………………………………..…….63 2. §Æc ®iÓm tù nhiªn………………………………………………….63 3. §Æc ®iÓm vÒ D©n c­ – Kinh tÕ – X· héi……………………….….64 4. T­ liÖu b¶n ®å………………………………………………….…..65 5. T­ liÖu ¶nh chôp tõ m¸y bay………………………………….…...65 III.2 Thµnh lËp b×nh ®å ¶nh trªn tr¹m ¶nh sè………………………...66 III-3 – Quy ®Þnh kÜ thuËt ®iÒu vÏ ngo¹i nghiÖp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:2000……………………………………………………….…….75 III-4 Ph­¬ng ph¸p ®iÒu vÏ tiÕn hµnh ngoµi thùc ®Þa……….…..….…77 III.5. KiÓm tra néi nghiÖp vµ chuyÓn kÕt qu¶ lªn b¶n ®å gèc………...79 Tµi liÖu tham kh¶o 1. GS-TSKH Phan V¨n Léc - B¶i gi¶ng tù ®éng ho¸ ®o ¶nh (Dµnh cho cao häc vµ nghiªn cøu sinh), Hµ Néi – 2000. 2. GS-TSKH Phan V¨n Léc - Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh (PhÇn ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh lËp thÓ), Hµ Néi – 2000. 3. GS-TSKH Tr­¬ng Anh KiÖt - Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh (PhÇn t¨ng dµy khèng chÕ ¶nh), Hµ Néi – 2000. 4. GS-TSKH Tr­¬ng Anh KiÖt - Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh (PhÇn c¬ së ®o ¶nh), Hµ Néi – 2001. 5. GS-TSKH Tr­¬ng Anh KiÖt - Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh (PhÇn ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh ®¬n), Hµ Néi – 2000. 6. C¸c phÇn mÒm xö lý ¶nh sè cña h·ng Intergraph 7. Quy ph¹m ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1/500, 1/1000, 1/2000, 1/5000 – Côc ®o ®¹c vµ Côc b¶n ®å