Đề tài Thành lập lưới khống chế trắc địa mặt bằng và độ cao phục vụ đo vẽ, khảo sát khu xây dựng các công trình thuỷ lợi – Thuỷ điện

h xem sai sè trung ph­¬ng cña c¸c yÕu tè quan träng cña l­íi sÏ x©y dùng nh­ sai sè vÞ trÝ ®iÓm, sai sè chiÒu dµi c¹nh, sai sè ph­¬ng vÞ c¹nh … cã ®¹t yªu cÇu quy ®Þnh hay kh«ng. Ng­îc l¹i, víi mét yªu cÇu ®· ®Þnh tr­íc vÒ ®é chÝnh x¸c c¸c yÕu tè cña l­íi, ta ph¶i x¸c ®Þnh mét ph­¬ng ¸n kü thuËt phï hîp vµ lo¹i bá nh÷ng ph­¬ng ¸n kh«ng ®¹t ®é chÝnh x¸c yªu cÇu hoÆc ®¹t qu¸ møc cÇn thiÕt g©y l·ng phÝ. Nh­ vËy, viÖc ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c l­íi thiÕt kÕ võa mang môc ®Ých kü thuËt, võa mang môc ®Ých kinh tÕ. Do ®ã viÖc ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c chÝnh lµ gi¶i bµi to¸n tèi ­u ho¸. C«ng t¸c ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c ®­îc dùa trªn nguyªn t¾c chung cña nguyªn lý sè b×nh ph­¬ng nhá nhÊt cña lý thuyÕt sai sè. XuÊt ph¸t tõ c«ng thøc: (II- 19) Trong ®ã: mF- lµ sai sè trung ph­¬ng cña hµm c¸c trÞ ®o cÇn ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c - lµ sai sè trung ph­¬ng träng sè ®¬n vÞ. - lµ träng sè ®¶o cña hµm c¸c trÞ ®o cÇn ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c. Tõ c«ng thøc (II- 19) ta thÊy cã hai bµi to¸n ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c cña l­íi thiÕt kÕ nh­ sau: + Tr­êng hîp 1: Cho biÕt m, 1/PF x¸c ®Þnh mF Trong tr­êng hîp nµy cã nghÜa lµ: biÕt s¬ ®å l­íi thiÕt kÕ vµ sai sè dù kiÕn ®o ®¹c c¸c yÕu tè trong l­íi, cÇn tÝnh sai sè trung ph­¬ng hµm c¸c ®¹i l­îng ®o trong l­íi. + Tr­êng hîp 2: Cho biÕt mF, 1/PF x¸c ®Þnh m Trong tr­êng hîp nµy cã nghÜa lµ: Cho biÕt s¬ ®å l­íi thiÕt kÕ vµ ®é chÝnh x¸c cña hµm c¸c ®¹i l­îng ®o, cÇn x¸c ®Þnh sai sè trung ph­¬ng c¸c trÞ ®o trong l­íi. Cã hai ph­¬ng ph¸p ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c cña l­íi thiÕt kÕ: ph­¬ng ph¸p gÇn ®óng (¸p dông c«ng thøc cã s½n) vµ ph­¬ng ph¸p chÆt chÏ. Ta cã thÓ lùa chän ph­¬ng ph¸p ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c. NÕu l­íi ®¬n gi¶n th× dïng c¸c c«ng thøc gÇn ®óng. NÕu m¹ng l­íi lín vµ phøc t¹p th× ­íc tÝnh chÆt chÏ, sö dông m¸y tÝnh vµ c¸c ch­¬ng tr×nh cã s½n. HiÖn nay ph­¬ng ph¸p gÇn ®óng Ýt ®­îc sö dông nªn ta chØ nghiªn cøu ph­¬ng ph¸p chÆt chÏ. 2. ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c thiÕt kÕ l­íi theo ph­¬ng ph¸p chÆt chÏ Ph­¬ng ph¸p ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c l­íi mÆt b»ng dùa trªn c¬ së bµi to¸n b×nh sai gi¸n tiÕp hoÆc b×nh sai ®iÒu kiÖn. Ngµy nay, víi sù ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i m¸y tÝnh ®iÖn tö nªn ph­¬ng ph¸p ­íc tÝnh ®é chinh x¸c dùa trªn c¬ së bµi to¸n b×nh sai gi¸n tiÕp ®­îc sö dông réng r·i v× dÔ lËp tr×nh trªn m¸y vi tÝnh, cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc khèi l­îng tÝnh to¸n lín mét c¸ch nhanh chãng vµ chÝnh x¸c. V× vËy trong phÇn nay t«i chØ nghiªn cøu ph­¬ng ph¸p ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c trªn c¬ së bµi to¸n b×nh sai gi¸n tiÕp. Qu¸ tr×nh ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c cña l­íi thiÕt kÕ theo ph­¬ng ph¸p chÆt chÏ dùa trªn c¬ së cña bµi to¸n b×nh sai gi¸n tiÕp ®­îc thùc hiÖn theo tr×nh tù sau: * Chän Èn sè: Trong l­íi mÆt b»ng, Èn sè ®­îc chän lµ to¹ ®é c¸c ®iÓm cÇn x¸c ®Þnh, víi c¸ch chän nh­ vËy th× trÞ b×nh sai cña c¸c Èn sè sÏ ®­îc viÕt d­íi d¹ng TrÞ b×nh sai = trÞ gÇn ®óng + sè hiÖu chØnh t­¬ng øng ViÕt d­íi d¹ng tæng qu¸t: * LËp hÖ ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh cho c¸c trÞ ®o Sè l­îng ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh ®óng b»ng sè l­îng c¸c trÞ ®o. k b j i - Ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh trÞ ®o gãc: H×nh 2.2 (II-20) Ski i k - Ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh trÞ c¹nh: H×nh 2.3 (II- 21) Ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh trÞ ®o gãc ph­¬ng vÞ : (II-22) k X S 0 Y i H×nh 2.4 Trong c¸c ph­¬ng tr×nh trªn cã: ; (II- 23) (II- 24) ; ; , : Gia sè to¹ ®é ®­îc tÝnh tõ to¹ ®é gÇn ®óng cña c¸c ®iÓm trong l­íi. S' lµ chiÒu dµi gÇn ®óng cña c¹nh ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Chó ý: trong tÊt c¶ c¸c ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh nÕu xuÊt hiÖn c¸c ®iÓm gèc trong ph­¬ng tr×nh th× c¸c Èn sè lµ sè gia to¹ ®é cña chóng ®­îc coi lµ kh«ng cã sai sè, tøc lµ dx, dy b»ng 0. Sau khi viÕt c¸c ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh th× hÖ ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh ®­îc viÕt d­íi d¹ng ma trËn: V = AX + L (II- 25) Trong ®ã: A- lµ ma trËn hÖ sè. X- lµ vect¬ Èn sè. L- Vect¬ sè h¹ng tù do. V- Vect¬ sè hiÖu chØnh. ; ; ; * LËp hÖ ph­¬ng tr×nh chuÈn NX + B = 0 (II- 26) P1 P25 Pn 0 0 Trong ®ã th×: N = ATPA ; B = ATPL P = Theo c«ng thøc tæng qu¸t ta tÝnh cho c¸c tr­êng hîp sau: + Träng sè cho trÞ ®o gãc: + Träng sè cho trÞ ®o gãc ph­¬ng vÞ: + Träng sè cho trÞ ®o c¹nh: Khi ­íc tÝnh, c¸c sè h¹ng tù do trong c¸c ph­¬ng tr×nh trªn lµ kh«ng tÝnh ®­îc do ch­a cã trÞ ®o, trong qu¸ tr×nh ­íc tÝnh còng kh«ng cÇn sö dông tíi chóng. TÝnh nghÞch ®¶o ma trËn hÖ sè ph­¬ng tr×nh chuÈn N, ta ®­îc ma trËn träng sè ®¶o Q: Q = N-1 = (AT.P.A)-1 = (II- 27) §Ó ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c hµm c¸c Èn sè, ta lËp hµm F lµ hµm c¸c trÞ ®o gi¸n tiÕp qua c¸c Èn sè. Hµm F cã d¹ng: F = F(x1, x2, …, xt) (II- 28) Sau ®ã triÓn khai tuyÕn tÝnh, hµm F cã d¹ng ma trËn: = (II- 29) Träng sè ®¶o cña hµm cÇn ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c tÝnh theo c«ng thøc: (II- 30) Cuèi cïng sai sè trung ph­¬ng cña c¸c hµm yÕu tè trong l­íi ®­îc tÝnh nh­ sau: (II- 31) * §¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c - Sai sè trung ph­¬ng vÞ trÝ ®iÓm: (II- 32) Trong ®ã: , lµ phÇn tö trªn ®­êng chÐo chÝnh cña ma trËn Q. - TÝnh sai sè trung ph­¬ng chiÒu dµi c¹nh: Vect¬ hÖ sè hµm träng sè chiÒu dµi c¹nh Ski t­¬ng øng lµ: (II- 33) TÝnh träng sè ®¶o chiÒu dµi c¹nh Ski theo c«ng thøc: (II- 34) trong ®ã q - lµ ma trËn con (4´4) chøa c¸c hÖ sè träng sè Qij cña c¸c Èn sè ®iÓm k, i trong ma trËn Q = (AT.P.A)-1 Khi ®ã sai sè trung ph­¬ng chiÒu dµi c¹nh ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: (II- 35) - TÝnh sai sè trung ph­¬ng hµm ph­¬ng vÞ: Vect¬ hÖ sè hµm träng sè ph­¬ng vÞ sÏ lµ: (II- 36) TÝnh träng sè ®¶o cña hµm ph­¬ng vÞ: Nh­ vËy: (II- 37) - Sai sè trung ph­¬ng vÞ trÝ ®iÓm t­¬ng hç cña ®iÓm i so víi ®iÓm k: (II- 38) II.4. ¦íc tÝnh ®é chÝnh x¸c l­íi GPS Còng nh­ l­íi tr¾c ®Þa truyÒn thèng, sau khi thiÕt kÕ chóng ta tiÕn hµnh ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c l­íi GPS. C¨n cø vµo c¸c yªu cÇu ®Æt ra vµ c¸c th«ng tin nhËn ®­îc vÒ ®é chÝnh x¸c c¸c yÕu tè trong l­íi sau khi ­íc tÝnh ta sÏ cã kÕt luËn vÒ l­íi thiÕt kÕ cã ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c hay kh«ng. Trong tr­êng hîp l­íi thiÕt kÕ kh«ng ®¹t yªu cÇu, chóng ta ph¶i tiÕn hµnh thiÕt kÕ vµ ­íc tÝnh l¹i m¹ng l­íi. Tuy nhiªn kÕt qu¶ ­íc tÝnh ph¶i ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi, tøc lµ ®é chÝnh x¸c c¸c trÞ ®o cã thÓ ®­îc b¶o ®¶m b»ng c¸c m¸y mãc ®o ®¹c hiÖn cã. Trong ­íc tÝnh l­íi GPS, chóng ta coi mçi c¹nh ®o GPS lµ c¸c cÆp trÞ ®o ®éc lËp gåm chiÒu dµi D, ph­¬ng vÞ A vµ hiÖu ®é cao tr¾c ®Þa H. Nh­ vËy, l­íi GPS ®­íc xem nh­ l­íi mÆt b»ng, víi c¸c trÞ ®o chiÒu dµi vµ trÞ ®o ph­¬ng vÞ ®éc lËp nhau (kh«ng xÐt ®Õn hiÖu ®é cao tr¾c ®Þa). NÕu trong l­íi cã m trÞ ®o c¹nh GPS sÏ cã 2m trÞ ®o gåm m chiÒu dµi lµ m ph­¬ng vÞ. Trong ®ã, ®é chÝnh x¸c dù kiÕn ®o chiÒu dµi c¹nh vµ ®o ph­¬ng vÞ nh­ sau: - Sai sè trung ph­¬ng chiÒu dµi c¹nh: ms = (II- 39) - Sai sè trung ph­¬ng ®o ph­¬ng vÞ: (II- 40) Trong ®ã: S lµ chiÒu dµi c¹nh, tÝnh b»ng km. a, b, p, q lµ c¸c tham sè ®é chÝnh x¸c ®­îc lÊy theo lý lÞch tõng lo¹i m¸y. VÝ dô, ®èi víi m¸y thu 1 tÇn sè Trimble 4600 LS, ë kho¶ng c¸ch d­íi 10km gi¸ trÞ c¸c tham sè nh­ sau: a= 5mm b= 1mm/km (1ppm) p= 1" q= 5" C¸c sai sè trung ph­¬ng nµy lµ c¬ së ®Ó tÝnh träng sè c¸c trÞ ®o lµ chiÒu dµi vµ ph­¬ng vÞ trong bµi to¸n ­íc tÝnh GPS. L­íi GPS cã thÓ ®­îc ­íc tÝnh theo ph­¬ng ph¸p b×nh sai ®iÒu kiÖn hoÆc b×nh sai gi¸n tiÕp. Tuy nhiªn ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc lËp tr×nh trªn m¸y tÝnh ng­êi ta th­êng sö dông lý thuyÕt b×nh sai gi¸n tiÕp. Theo lý thuyÕt b×nh sai gi¸n tiÕp, ®Ó ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c mçi trÞ ®o cÇn ph¶i lËp mét ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh. Nh­ vËy trong l­íi GPS ta sÏ lËp 2 lo¹i ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh lµ ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh chiÒu dµi vµ ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh ph­¬ng vÞ. Èn sè trong bµi to¸n lµ to¹ ®é X, Y cña c¸c ®iÓm cÇn x¸c ®Þnh. T­¬ng øng víi c¸c to¹ ®é X, Y nµy lµ c¸c sè hiÖu chØnh to¹ ®é cho to¹ ®é gÇn ®óng cña c¸c ®iÓm ®ã. C¸c b­íc ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c l­íi GPS nh­ sau: 1. LËp hÖ ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh * Ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh chiÒu dµi c¹nh: - Mçi c¹nh ®o gi÷a hai ®iÓm k vµ i sÏ t­¬ng øng chiÒu dµi c¹nh Ski Ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh chiÒu dµi ki cã d¹ng (II-21) Trong ®ã: lµ sè h¹ng tù do ch­a x¸c ®Þnh, khi ­íc tÝnh l­íi th× chóng ta kh«ng cÇn quan t©m tíi gi¸ trÞ nµy. , ®­îc tÝnh theo c«ng thøc (II- 23) Träng sè cña ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh c¹nh ®­îc tÝnh : NÕu chän C = = 1 th×: Víi lµ sai sè trung ph­¬ng chiÒu dµi c¹nh tÝnh theo c«ng thøc (II-39) * Ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh gãc ph­¬ng vÞ Trong ®ã: lµ sè h¹ng tù do ch­a ®­îc x¸c ®Þnh. aki, bki lµ hÖ sè h­íng ®­îc x¸c ®Þnh theo (II- 24). Träng sè cña ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh ph­¬ng vÞ ®­îc tÝnh: Trong ®ã sai sè trung ph­¬ng ®­îc tÝnh theo c«ng thøc (II- 40) * Ta lËp ®­îc hÖ ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh ®­îc viÕt d­íi d¹ng ma trËn(II- 25) 2. LËp hÖ ph­¬ng tr×nh chuÈn theo (II- 26) 3. TÝnh ma trËn nghÞch ®¶o cña ma trËn hÖ sè ph­¬ng tr×nh chuÈn theo (II- 27) 4. Sai sè trung ph­¬ng vÞ trÝ ®iÓm l­íi GPS ®­îc tÝnh theo c«ng thøc (II- 32) 5. Sai sè trung ph­¬ng chiÒu dµi vµ ph­¬ng vÞ c¹nh: - LËp hµm träng sè chiÒu dµi vµ ph­¬ng vÞ c¹nh theo c«ng thøc (II- 33) vµ (II- 36) - TÝnh träng sè ®¶o cña hµm theo c«ng thøc (II- 30) - TÝnh sai sè trung ph­¬ng chiÒu dµi c¹nh vµ ph­¬ng vÞ c¹nh theo c«ng thøc (II- 31) 6. Sai sè trung ph­¬ng vÞ trÝ t­¬ng hç cÆp ®iÓm tÝnh theo c«ng thøc ®· biÕt: II.5. ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c l­íi khèng chÕ ®é cao Ph­¬ng ph¸p ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c thiÕt kÕ l­íi khèng chÕ ®é cao T§CT dùa trªn c¬ së bµi to¸n b×nh sai gi¸n tiÕp hoÆc b×nh sai ®iÒu kiÖn. Do sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i nªn ph­¬ng ph¸p ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c l­íi dùa trªn c¬ së bµi to¸n b×nh sai gi¸n tiÕp ®­îc sö dông phæ biÕn h¬n so víi bµi to¸n b×nh sai ®iÒu kiÖn. Sau ®©y lµ quy tr×nh ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c l­íi khèng chÕ ®é cao theo ph­¬ng ph¸p b×nh sai gi¸n tiÕp. * B­íc1: Chän Èn sè, Èn sè ®­îc chän cã thÓ lµ chªnh cao cña c¸c tuyÕn ®o hoÆc lµ ®é cao cña c¸c ®iÓm cÇn x¸c ®Þnh ®é cao. §èi víi l­íi ®o lón th× Èn sè ®­îc chän lµ ®é cao cña c¸c ®iÓm nót, viÖc chän Èn sè ph¶i ®ñ vµ ®éc lËp tuyÕn tÝnh. * B­íc 2: LËp hÖ ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh - X¸c ®Þnh sè ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh, sè l­îng ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh chÝnh b»ng sè trÞ ®o (tøc lµ cã bao nhiªu chªnh cao gi÷a c¸c ®iÓm th× cã bÊy nhiªu ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh). - NÕu l­íi cã K ®iÓm nót (K Èn) th× d¹ng tæng qu¸t cña ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh cho c¸c trÞ ®o (c¸c chªnh cao) sÏ lµ: (II- 41) Trong ®ã: ai = +1 (øng víi ®iÓm sau). ai = -1 (øng víi ®iÓm tr­íc). ai = 0 (øng víi c¸c ®iÓm kh«ng cã trong tuyÕn ®o). (a=+1) (a=-1) i j Hj Hi hij V× mçi tuyÕn ®o liªn quan ®Õn ®iÓm nót th× chØ cã 2 Èn sè liªn quan tíi 2 ®iÓm nót ë ®Çu vµ cuèi mçi tuyÕn ®o, do vËy sÏ chØ cã 1 hoÆc 2 hÖ ph­¬ng tr×nh cã dX lµ kh¸c 0, c¸c hÖ sè cßn l¹i sÏ b»ng 0. H×nh 2.5 NÕu mét trong hai ®iÓm i hoÆc j lµ ®iÓm ®· biÕt ®é cao (®iÓm gèc), khi ®ã sÏ cã hÖ sè b»ng 0. - TÝnh sè h¹ng tù do: ®èi víi tuyÕn bÊt kú (trong ­íc tÝnh chóng ta kh«ng quan t©m ®Õn sè h¹ng nµy v× kh«ng cã chªnh cao ®o) li = (Hicuèi – Hi®Çu) - hi (II- 42) Trong ®ã: Hicuèi ,Hi®Çu , hi t­¬ng øng lµ ®é cao gÇn ®óng cña ®iÓm cuèi, ®iÓm ®Çu vµ chªnh cao ®o cña tuyÕn thø i. - §é cao gÇn ®óng ë ®©y ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy ®é cao gèc céng víi c¸c chªnh cao ®o ®­îc. - D¹ng ma trËn cña hÖ ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh lµ: A.dX + L = 0 (II- 43) Trong ®ã: ; ; d ; * B­íc 3: LËp hÖ ph­¬ng tr×nh chuÈn: D¹ng tæng qu¸t: ATPA.dX + ATPL = 0 (II- 44) Trong ®ã: P lµ ma trËn träng sè * B­íc 4: NghÞch ®¶o ma trËn hÖ sè ph­¬ng tr×nh chuÈn ®Ó tÝnh c¸c hÖ sè träng sè Qii D¹ng tæng qu¸t: Q = (AT.P.A)-1 = (II- 45) * B­íc 5: §¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c: - TÝnh sai sè trung ph­¬ng träng sè ®¬n vÞ (II- 46) Trong ®ã: n- lµ sè tuyÕn ®o. K- lµ sè ®iÓm nót. Do khi ­íc tÝnh chóng ta kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc cho nªn viÖc x¸c ®Þnh sai sè trung ph­¬ng träng sè ®¬n vÞ m ®­îc chän theo hai h­íng: + X¸c ®Þnh m theo cÊp h¹ng cÇn ®o tõ ®ã sÏ tÝnh ®­îc sai sè trung ph­¬ng ®é cao c¸c ®iÓm cÇn x¸c ®Þnh. (II- 47) + X¸c ®Þnh m dùa vµo yªu cÇu ®é cao ®iÓm yÕu nhÊt trong l­íi cÇn tho¶ m·n tõ ®ã cÇn ph¶i ®o víi cÊp h¹ng bao nhiªu. Tõ c«ng thøc (II- 47) suy ra : II.6. chän hÖ to¹ ®é vµ mÆt chiÕu cña l­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa phôc vô ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh II.6.1. Sè hiÖu chØnh trong phÐp chiÕu Tr­íc khi b×nh sai, l­íi tr¾c ®Þa nhµ n­íc ®­îc chiÕu lªn mÆt Elipsoid WGS- 84. V× vËy c¸c trÞ ®o trong l­íi nhµ n­íc h¹ng I, II… ®Òu ®­îc hiÖu chØnh. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ c¸c trÞ ®o tiÕp vÒ sau ®Òu ®­îc chiÕu lªn mÆt quy ­íc duy nhÊt ®ã. To¹ ®é c¸c ®iÓm cña l­íi tr¾c ®Þa mÆt b»ng ®­îc tÝnh trong hÖ to¹ ®é mÆt ph¼ng, vu«ng gãc cña phÐp chiÕu Gauss. V× c¸c c«ng tr×nh ®Òu ®­îc x©y dùng trªn bÒ mÆt tù nhiªn cña tr¸i ®Êt nªn cÇn ph¶i thu ®­îc c¸c kÕt qu¶ ®o kh«ng qua hiÖu chØnh do phÐp chiÕu. Th«ng th­êng, trong m¹ng l­íi tr¾c ®Þa cã hai sè hiÖu chØnh cÇn ph¶i tÝnh ®Õn khi xö lý lµ sè hiÖu chØnh chiÒu dµi c¹nh do ®é cao vµ sè hiÖu chØnh chiÒu dµi do chiÕu vÒ mÆt ph¼ng cña phÐp chiÕu Gauss. 1. Sè hiÖu chØnh do ®é cao Sè hiÖu chØnh do chiÕu c¹nh AB lªn mÆt chiÕu AoBo (H×nh I.4.1) DSh = AoBo- AB vµ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: (II- 48) Trong ®ã: S lµ chiÒu dµi c¹nh ®o ®­îc Hm lµ ®é cao trung b×nh cña c¹nh AB Ho lµ ®é cao cña mÆt chiÕu Rm lµ b¸n kÝnh trung b×nh cña Elipxoid (Rm»6370 km) Tõ c«ng thøc trªn ta cã: (II- 49) Sè hiÖu chØnh nµy ¶nh h­ëng kh«ng ®¸ng kÓ ®Õn tû lÖ l­íi nÕu: Lóc ®ã: NghÜa lµ khi hiÖu ®é cao cña mÆt ®Êt víi mÆt chiÕu nhá h¬n 32m th× cã thÓ bá qua sè hiÖu chØnh . MÆt chiÕu trong T§CT th­êng lµ mÆt cã ®é cao trung b×nh cña khu vùc x©y dùng c«ng tr×nh. 2. Sè hiÖu chØnh do chiÕu vÒ mÆt ph¼ng Gauss Sè hiÖu chØnh cña chiÒu dµi c¹nh sÏ cã dÊu d­¬ng vµ t¨ng tõ trôc ®Õn mÐp cña mói chiÕu. Kho¶ng c¸ch So gi÷a hai ®iÓm trªn mÆt ph¼ng ®­îc tÝnh theo c«ng thøc (II- 50) Trong ®ã: S – chiÒu dµi c¹nh trªn Elipxoid Rm – b¸n kÝnh trung b×nh cña Elipxoid lµ trÞ trung b×nh cña hoµnh ®é ®iÓm ®Çu vµ cuèi cña c¹nh S Sè hiÖu chØnh vµo chiÒu dµi c¹nh do chiÕu vÒ mÆt ph¼ng Gauss ®­îc tÝnh gÇn ®óng theo c«ng thøc: (II- 51) (II- 52) Suy ra: (II- 53) §èi víi c¸c c¹nh n»m trªn ®­êng biªn cña mói chiÕu 3o, cã th×: §Ó sai sè t­¬ng ®èi cña tû lÖ l­íi kh«ng v­ît qu¸ 1:200.000 th× kho¶ng c¸ch tõ kinh tuyÕn trôc cña mói chiÕu ®Õn khu vùc x©y dùng c«ng tr×nh kh«ng v­ît qu¸ : NÕu ym > 20 km th× chän kinh tuyÕn ®i qua ®iÓm gi÷a cña khu vùc x©y dùng c«ng tr×nh lµm trôc cña mói chiÕu. II.6.2. HÖ to¹ ®é c©n b»ng V× DSh vµ DSg cã dÊu ng­îc nhau nªn cã thÓ ®Ò xuÊt mét hÖ to¹ ®é c©n b»ng, trong ®ã mÆt chiÕu vµ kinh tuyÕn trôc cña mói chiÕu ®­îc chän sao cho tæng cña c¸c sè hiÖu chØnh nãi trªn cã gi¸ trÞ nhá, kh«ng ®¸ng kÓ. NghÜa lµ: (II- 54) Tõ ®ã, nÕu cho tr­íc ym th× (II- 55) hoÆc ng­îc l¹i, nÕu cho tr­íc Hm- Ho th× (II- 56) Nh­ng hÖ to¹ ®é c©n b»ng th­êng kh«ng ®­îc øng dông réng r·i v× ®é cao mÆt chiÕu ®· cho tr­íc trong b¶n thiÕt kÕ c«ng tr×nh. V× vËy hÖ to¹ ®é c©n b»ng chØ ¸p dông cho mét d¶i hÑp víi hoµnh ®é tÝnh theo c«ng thøc (II- 56) Khi sö dông c¸c ®iÓm to¹ ®é nhµ n­íc lµm c¬ së khèng chÕ T§CT th× cÇn ph¶i thùc hiÖn hai lÇn hiÖu chØnh : Tr­íc hÕt, tÝnh sè hiÖu chØnh víi dÊu ng­îc l¹i víi c«ng thøc (II- 48) ®Ó chuyÓn chiÒu dµi c¹nh cña l­íi nhµ n­íc vÒ mÆt tù nhiªn cña tr¸i ®Êt. Sau ®ã tÝnh sè hiÖu chØnh ®Ó ®­a vÒ mÆt chiÕu cña khu vùc x©y dùng. Ch­¬ng III C¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n trong x©y dùng l­íi khèng chÕ phôc vô ®o vÏ kh¶o s¸t khu x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi – thuû ®iÖn III.1.kh¸I niÖm chung vÒ c«ng tr×nh thuû lîi- thuû ®iÖn C¸c c«ng tr×nh thuû lîi ®­îc x©y dùng ®Ó sö dông c¸c tµi nguyªn thuû n¨ng vµ nguån dù tr÷ n­íc vµo viÖc gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Mét sè vÊn ®Ò quan träng ®ã lµ: - Sö dông n¨ng l­îng dßng ch¶y ë c¸c tr¹m thuû ®iÖn. - Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò giao th«ng b»ng c¸ch x©y dùng hÖ thèng c¸c kªnh dÉn vµ ©u thuyÒn. - T­íi vµ tiªu n­íc cho c¸c vïng ®Êt canh t¸c. - CÊp n­íc cho c¸c thµnh phè vµ c¸c Së giao th«ng, C«ng N«ng nghiÖp. TËp hîp c¸c c«ng tr×nh thuû lîi ®Ó gi¶i quyÕt ®ång thêi c¸c vÊn ®Ò trªn ®­îc gäi lµ ®Çu mèi thuû lîi. Mét ®Çu mèi thuû lîi lín cã thÓ bao gåm nh÷ng c«ng tr×nh sau: - §Ëp ch¾n b»ng bª t«ng cèt s¾t cã s©n trµn hoÆc ®Ëp ®Êt kh«ng s©n trµn. - C¸c c«ng tr×nh ®Ó th«ng th­¬ng dßng ch¶y ( nh­ c¸c ©u thuyÒn hoÆc kªnh næi vµ ngÇm ). - C¸c c«ng tr×nh ®Ó c¸ qua l¹i gi÷a th­îng vµ h¹ l­u. - Hå chøa n­íc cïng víi c«ng tr×nh tho¸t n­íc vµ c¸c kªnh dÉn ®Ó cÊp tho¸t n­íc cho ®ång ruéng. III.2. §Æc ®iÓm x©y dùng l­íi khèng chÕ - Khu vùc x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi – thuû ®iÖn th­êng cã ®Þa h×nh ®åi nói rÊt phøc t¹p nªn rÊt phï hîp cho lËp l­íi tam gi¸c. §Þa h×nh phøc t¹p cã nhiÒu ®åi nói, s«ng suèi nªn viÖc chän ®iÓm ®Ó ®o th«ng h­íng lµ rÊt khã kh¨n. ViÖc lËp l­íi c¬ së tèt nhÊt lµ lËp l­íi ®o theo c«ng nghÖ GPS. V× ®o theo c«ng nghÖ GPS kh«ng phô thuéc vµo ®å h×nh l­íi, kh«ng cÇn th«ng h­íng l¹i cho ®é chÝnh x¸c rÊt cao. §o theo c«ng nghÖ GPS chØ phô thuéc vµo sè vÖ tinh cã trªn bÇu trêi trong kho¶ng thêi gian ®o. - Víi c¸c c«ng tr×nh thuû lîi – thuû ®iÖn th× vÊn ®Ò ®é cao ®ßi hái cao h¬n h¼n vÊn ®Ò mÆt b»ng. V× nã ph¶i ®¸p øng cho viÖc tù ch¶y cña n­íc. ViÖc thiÕt kÕ c«ng tr×nh thuû lîi- thuû ®iÖn ®ßi hái ph¶i biÓu diÔn ®Þa h×nh mét c¸ch chi tiÕt víi ®é chÝnh x¸c cao. Bëi vËy, c¸c b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ lín sö dông vµo môc ®Ých thiÕt kÕ ph¶i cã kho¶ng cao ®Òu 0,5m- 1,0m. Khi thµnh lËp mÆt c¾t däc cña nh÷ng s«ng lín (®é dèc th­êng ®¹t 5- 19cm/km), yªu cÇu ph¶i ®Æt däc bê s«ng c¸c ®­êng thuû chuÈn h¹ng I- II. Khi chuyÓn b¶n thiÕt kÕ c¸c c«ng tr×nh ®Çu mèi thuû lîi- thuû ®iÖn ra thùc ®Þa cÇn ph¶i tu©n thñ mét c¸ch chÆt chÏ ®é cao cña mùc n­íc thiÕt kÕ. Bëi vËy cÇn ph¶i x©y dùng ngoµi thùc ®Þa mét l­íi khèng chÕ ®é cao chÝnh x¸c ®­îc b×nh sai trong mét hÖ thèng ®é cao tuyÖt ®èi. III.3. C¸c giai ®o¹n lËp dù ¸n, thiÕt kÕ c«ng tr×nh thuû lîi- thuû ®iÖn vµ c¸c c«ng t¸c tr¾c ®Þa trong c¸c giai ®o¹n nµy III.3.1. Thµnh phÇn, khèi l­îng kh¶o s¸t ®Þa h×nh giai ®o¹n b¸o c¸o ®Çu t­ III.3.1.1 Yªu cÇu tµi liÖu ®Þa h×nh C¬ së to¸n häc vµ néi dung ®Þa h×nh ph¶i thÓ hiÖn ®­îc: - ThÓ hiÖn t­¬ng quan ®Þa h×nh víi khu vùc xung quanh dù ¸n. - Lµm c¬ së ®Ó: + Chän ®­îc vïng bè trÝ c¸c h¹ng môc chÝnh cña c«ng tr×nh ®Çu mèi vµ khu h­ëng lîi. + S¬ bé ®­a ra ®­îc quy m« cña dù ¸n, kÝch th­íc kÕt cÊu cña c¸c h¹ng môc chÝnh nh»m x¸c ®Þnh môc tiªu, nhiÖm vô cña dù ¸n. + S¬ bé x¸c ®Þnh ®­îc khèi l­îng vµ tæng møc ®Çu t­. III.3.1.2. Thu thËp, ®¸nh gi¸ vµ hoµn chØnh tµi liÖu ®Þa h×nh 1. Thu thËp tµi liÖu - C¬ së to¸n häc gåm: l­íi chiÕu, hÖ thèng cao, to¹ ®é thµnh lËp c¸c lo¹i tµi liÖu ®Þa h×nh. - C¸c lo¹i b¶n ®å ®Þa h×nh cã c¸c tû lÖ 1: 100.000, 1: 50.000, 1: 25.000 vµ 1: 10.000 (nÕu cã) theo yªu cÇu cña dù ¸n. - Nh÷ng tµi liÖu kh¸c cã liªn quan ®Õn dù ¸n nh­ c¸c mÆt c¾t ®Æc tr­ng, c¸c s¬ ho¹, ghi chó, miªu t¶… cña c¸c c¬ quan trong vµ ngoµi ngµnh thµnh lËp cã liªn quan ®Õn dù ¸n. 2. Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ a. Ph©n tÝch - Nguån gèc cña tµi liÖu. - §é chÝnh x¸c vÒ c¬ së to¸n häc thµnh lËp tµi liÖu l­íi chiÕu, hÖ cao, to¹ ®é, mói chiÕu (3º, 6º…), hÖ thèng l­íi khèng chÕ mÆt b»ng vµ cao ®é. - §é dung n¹p vµ ®é chÝnh x¸c thÓ hiÖn ®Þa h×nh, ®Þa vËt. b. §¸nh gi¸ - Møc ®é sö dông tµi liÖu: sö dông ®­îc, sö dông ®­îc nh­ng ph¶i bæ sung hoÆc vÏ l¹i míi. - Khèi l­îng bæ sung, ®o míi. 3. Bæ sung tµi liÖu - B¶n ®å 1: 10.000 ®­îc hiÖn chØnh theo chu kú tõ 6 – 12 n¨m. - B¶n ®å 1: 25.000 ®­îc hiÖn chØnh theo chu kú tõ 8 – 15 n¨m. - B¶n ®å 1: 50.000 ®­îc hiÖn chØnh theo chu kú tõ 10 – 20 n¨m. Tû lÖ hiÖn chØnh 40% tuú theo sù thay ®æi ®Þa h×nh, ®Þa vËt so víi hiÖn tr¹ng. 4. Tµi liÖu ®o míi: Khi sù thay ®æi vÒ ®Þa h×nh, ®Þa vËt lín h¬n 40% hoÆc khu vùc ch­a cã c¸c lo¹i tµi liÖu cÇn thiÕt. Tµi liÖu ®o míi bao gåm: - §o vÏ b¶n ®å vïng ®Çu mèi, vïng tuyÕn kªnh chÝnh, khu h­ëng lîi, cã tû lÖ tõ 1: 5000 ®Õn 1: 10.000. - §o vÏ mÆt c¾t däc, ngang lßng hå, ®Çu mèi, tuyÕn kªnh chÝnh. III.3.2. Thµnh phÇn, khèi l­îng kh¶o s¸t ®Þa h×nh giai ®o¹n lËp dù ¸n ®Çu t­ x©y dùng c«ng tr×nh III.3.2.1. Yªu cÇu tµi liÖu Lµm c¬ së ®Ó: - Chän ®­îc vïng bè trÝ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh ®Çu mèi vµ khu h­ëng lîi. - X¸c ®Þnh ®­îc quy m« cña dù ¸n, kÝch th­íc c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh theo cÊp c«ng tr×nh phôc vô cho viÖc lËp thiÕt kÕ c¬ së. Tuú theo yªu cÇu cña viÖc thiÕt kÕ c¬ së, cÇn ph¶i ®¸p øng néi dung, thµnh phÇn kh¶o s¸t ®Þa h×nh phï hîp víi c¸c b¶n vÏ cÇn lµm râ kÕt cÊu vµ tÝnh to¸n ®é æn ®Þnh cña c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh. - X¸c ®Þnh ®­îc chÝnh x¸c nhiÖm vô cña dù ¸n. - X¸c ®Þnh ®­îc khèi l­îng tæng møc ®Çu t­. III.3.2.2. LËp l­íi khèng chÕ mÆt b»ng - L­íi khèng chÕ mÆt b»ng ®­îc x©y dùng tõ h¹ng IV trë xuèng nh­ l­íi tam gi¸c, gi¶i tÝch h¹ng IV, l­íi ®­êng chuyÒn h¹ng IV, l­íi gi¶i tÝch cÊp 1, cÊp 2, l­íi ®­êng chuyÒn cÊp 1, cÊp 2. - NÕu khu vùc ®· cã l­íi khèng chÕ mÆt b»ng h¹ng IV, chØ ®­îc x©y dùng l­íi cÊp 1, cÊp 2. - NÕu khu vùc dù ¸n ë hÎo l¸nh, xa hÖ thèng l­íi quèc gia (biªn giíi, h¶i ®¶o, vïng rõng s©u…) cã thÓ tiÕn hµnh ë hai d¹ng: + NÕu cã thiÕt bÞ GPS, ph¶i nèi víi l­íi quèc gia h¹ng cao h¬n theo hÖ VN2000. + NÕu cã thiÕt bÞ GPS, cho phÐp gi¶ ®Þnh theo b¶n ®å quèc gia cã trong dù ¸n vµ ph¶i lËp l­íi khÐp kÝn gãc vµ to¹ ®é, ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c ®¹t nh­ cÊp l­íi x©y dùng theo quy ®Þnh cña quy tr×nh, quy ph¹m quèc gia. III.3.2.3. LËp l­íi khèng chÕ ®é cao - L­íi khèng chÕ cao ®é ®­îc x©y dùng tõ h¹ng III, h¹ng IV vµ kü thuËt. H¹ng II, h¹ng I ®­îc nèi tõ l­íi quèc gia. NÕu khu vùc ®· cã l­íi cao ®é h¹ng III, IV th× chØ x©y dùng h¹ng III, IV néi bé phô thuéc vµo ®é chÝnh x¸c yªu cÇu cña c«ng tr×nh. L­íi thuû chuÈn kü thuËt phôc vô cho qu¸ tr×nh ®o vÏ tµi liÖu ®Þa h×nh. - NÕu khu vùc dù ¸n ë xa l­íi quèc gia, khã cã ®iÒu kiÖn ®o nèi, th× ®­îc phÐp gi¶i quyÕt theo hai h­íng sau: + NÕu cã thiÕt bÞ GPS, ph¶i nèi víi hÖ quèc gia. Sau ®ã ®o thuû chuÈn h×nh häc cÊp t­¬ng xøng theo yªu cÇu (h¹ng III, IV) khÐp kÝn toµn khu ®o qua 1 ®iÓm GPS cã cao ®é quèc gia, ®¶m b¶o sù thèng nhÊt cao ®é toµn c«ng tr×nh. + NÕu kh«ng cã thiÕt bÞ GPS, cho phÐp gi¶ ®Þnh cao ®é mét ®iÓm theo b¶n ®å quèc gia cã trong khu vùc, hoÆc theo mÐp n­íc biÓn, hoÆc theo ®iÓm cè ®Þnh cã trong khu dù ¸n ®Ó khÐp kÝn toµn khu vùc dù ¸n. III.3.2.4. §o vÏ ®Þa h×nh lßng hå 1. C«ng tr×nh ®· vËn hµnh c«ng viÖc kh¶o s¸t ®Þa h×nh tiÕn hµnh c¸c néi dung sau: - §o vÏ c¸c mÆt c¾t däc, ngang ®Æc tr­ng ®Ó tÝnh dung tÝch hå chøa. - NÕu lßng hå thay ®æi nhiÒu ph¶i vÏ b¶n ®å tû lÖ 1: 5000 ®Õn 1: 2000, h = 12m. 2. C«ng tr×nh míi x©y dùng a. Ph¹m vi ®o vÏ lßng hå Th«ng th­êng chän cao ®é ®­êng viÒn lßng hå chøa theo cao ®é ®Ønh ®Ëp dù kiÕn (theo yªu cÇu cña chñ nhiÖm dù ¸n ®­îc chñ ®Çu t­ duyÖt). - Cao h¬n ®Ønh ®Ëp +5m víi c«ng tr×nh cÊp IV, V. - Cao h¬n ®Ønh ®Ëp +10m víi c«ng tr×nh cÊp III. - Cao h¬n ®Ønh ®Ëp +15m víi c«ng tr×nh cÊp II, I. - Ph¹m vi ®o vÏ bao trïm c¶ c¸c ph­¬ng ¸n tuyÕn so chän c«ng tr×nh ®Çu mèi. - Tr­êng hîp ®Æc biÖt, cã xÐt ®Õn nghiªn cøu kh¶ n¨ng s¹t lë, t¸i t¹o lßng hå, kh¶ n¨ng thÊm, mÊt n­íc qua ph©n thuû máng hoÆc hang cast¬, nh÷ng ®iÓm lé n­íc nãng, t×nh h×nh ®Òn bï d©n c­… th× ph¶i ®o vÏ më réng thªm qua yªu cÇu cña chñ nhiÖm ®å ¸n vµ ®­îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt. b. Tû lÖ b¶n ®å cÇn ®o vÏ Tû lÖ b¶n ®å ®Þa h×nh víi kho¶ng cao ®Òu ®Þa h×nh phï hîp cña lßng hå phô thuéc vµo c¸c yÕu tè: diÖn tÝch ®o vÏ, ®é dèc ®Þa h×nh vµ ®é chia c¾t nhiÒu cña ®Þa h×nh, thùc phñ, d©n c­ sinh sèng trong lßng hå. - DiÖn tÝch ®o vÏ vµ ®é dèc ®Þa h×nh: Khi diÖn tÝch ®o vÏ lßng hå F 1000ha, ph¶i ®o vÏ b¶n ®å tû lÖ 1: 10.000 víi kho¶ng cao ®Òu ®­êng b×nh ®é lµ 5m (h) khi ®é dèc ®Þa h×nh , lµ 2m khi < 10º. Khi 500ha < 1000ha, ph¶i ®o b¶n ®å 1: 5000 h = 2m khi , lµ 1m khi < 10º. Khi F < 500ha, ph¶i ®o b¶n ®å 1: 2000 h = 1m khi , lµ 0,5m khi < 10º. - Theo ®é chia c¾t ®Þa h×nh vµ d©n c­, thùc phñ dµy: NÕu ®Þa h×nh chia c¾t, lßng hå thµnh nhiÒu khe s©u, nhá cã nhiÒu lµng xãm, rõng c©y quý ph¶i thÓ hiÖn chi tiÕt th× ph¶i t¨ng tû lÖ b¶n ®å 1 cÊp so víi quy ®Þnh ë ®iÓm a (ph¹m vi ®o vÏ lßng hå). c. Néi dung ®o vÏ ®Þa h×nh lßng hå - BiÓu diÔn ®Çy ®ñ d¸ng ®Þa h×nh tõ ®é cao viÒn hå xuèng c¸c lßng suèi theo sù biÕn ®æi ®Þa h×nh. - BiÓu diÔn ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c c¸c ®Þa vËt lßng hå nh­: khu d©n c­ (sè hé), nhµ d©n (®éc lËp vµ hÖ thèng), ®é phñ thùc vËt (tù nhiªn vµ trång cÊy), hÖ thèng c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, thuû lîi, giao th«ng… theo møc ®é ®ßi hái cña tû lÖ b¶n ®å thµnh lËp vµ môc ®Ých ®Æt ra cña dù ¸n. - BiÓu diÔn ®Çy ®ñ c¸c ®iÓm ®Þnh h­íng, ®iÓm lé ®Þa chÊt, c¸c ®iÓm s¹t lë, ®¸ lé… III.3.2.4. §o vÏ ®Þa h×nh khu h­ëng lîi 1. C«ng tr×nh ®ang vËn hµnh a. Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vµ sö dông tµi liÖu ®· cã TËn dông c¸c tµi liÖu ®· ®o vÏ cho c«ng tr×nh tõ lóc lËp c¸c giai ®o¹n thiÕt kÕ ®Õn trong qu¸ tr×nh sö dông. Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nh­ §iÒu III.3.1.2 b. Bæ sung hoÆc ®o míi Tu©n theo quy ®Þnh bæ sung vµ ®o míi tµi liÖu ®Þa h×nh ë §iÒu 3 vµ 4 trong III.3.1.2 2. C«ng tr×nh míi x©y dùng a. DiÖn tÝch cÇn ®o vÏ cho khu h­ëng lîi DiÖn tÝch cÇn ®o vÏ cho khu h­ëng lîi phô thuéc vµo ®é dèc ®Þa h×nh vµ møc ®é phøc t¹p cña ®Þa vËt nh­: mËt ®é c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c«ng nghiÖp vµ d©n dông, mËt ®é d©n c­, h×nh th¸i d©n c­, kÌm theo c¸c khu vùc mang tÝn ng­ìng ®Þa ph­¬ng nh­ khu di tÝch lÞch sö, khu l¨ng tÈm, mé liÖt sü, b·i tha ma… Qua thùc tÕ, c¸c diÖn tÝch ®o vÏ nhiÒu h¬n diÖn tÝch h­ëng lîi mét hÖ sè K, quy ®Þnh nh­ sau: - Vïng b»ng ph¼ng cã ®é dèc , khu d©n c­ cã mËt ®é trung b×nh, hÖ sè ®o vÏ t¨ng víi K = 1,2 1,3 lÇn diÖn tÝch khu h­ëng lîi. Khi cã d©n c­ dµy ®Æc, nhiÒu c«ng tr×nh c«ng céng: K = 1,5 lÇn. - Vïng ®åi, nói thÊp, cã ®é dèc 3º < 6º, d©n c­ trung b×nh, hÖ sè K = 1,3 1,5 lÇn. NÕu d©n c­ ®«ng ®óc, cã nhiÒu c«ng tr×nh c«ng céng, K = 1,5 1,7 lÇn. - Vïng nói vµ nói cao, > 6º, d©n c­ th­a K = 1,5 lÇn. NÕu d©n c­ ®«ng ®óc, nhiÒu b¶n lµng, c«ng tr×nh c«ng céng ph¸t triÓn, hÖ sè K = 1,5 2 lÇn. b. Tû lÖ b×nh ®å vµ kho¶ng cao ®Òu ®­êng b×nh ®é Tû lÖ b¶n ®å vµ kho¶ng cao ®Òu ®­êng b×nh ®é (h) khu h­ëng lîi phô thuéc vµo diÖn tÝch vµ tÝnh phøc t¹p cña ®Þa h×nh. - Khi diÖn tÝch F > 2000ha, tû lÖ ®o vÏ 1: 10.000 víi th× kho¶ng cao ®Òu h = 2,0 2,5m, víi 3º < 6º th× kho¶ng cao ®Òu h = 5,0m. - Khi diÖn tÝch 500ha < F 2000ha ®o vÏ ë tû lÖ 1: 5000 víi th× kho¶ng cao ®Òu h = 1,0m, nÕu 3º < 6º ®o vÏ tû lÖ 1: 5000 víi kho¶ng cao ®Òu 2,0m. - Khi diÖn tÝch 200ha < F 500ha ®o vÏ ë tû lÖ 1: 2000 víi th× kho¶ng cao ®Òu h = 0,5m, nÕu 3º < 6º th× h = 1,0m. - Khi diÖn tÝch F 200ha ®o vÏ ë tû lÖ 1: 1000 víi th× kho¶ng cao ®Òu h = 0,5m, nÕu 3º < 6º th× h = 1,0m. III.3.2.5. §o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh c«ng tr×nh ®Çu mèi 1. C«ng tr×nh ®ang vËn hµnh - TËn dông c¸c tµi liÖu ®Þa h×nh ®· ®o vÏ trong qu¸ tr×nh khai th¸c vËn hµnh c«ng tr×nh. - NÕu cÇn ®o míi, cã nh÷ng néi dung sau: + §o b¶n ®å tû lÖ tõ 1: 500 1: 1000 tuyÕn ®Ëp chÝnh, phô, trµn, cèng víi ph¹m vi theo yªu cÇu cña chñ nhiÖm ®å ¸n ®­îc chñ nhiÖm ®Çu t­ phª duyÖt, ®¶m b¶o chÊt l­îng thiÕt kÕ c¬ së. + Khèng chÕ l­íi mÆt b»ng phôc vô ®o vÏ b¶n ®å lµ cÊp 1 hoÆc cÊp 2 (gi¶i tÝch 1, gi¶i tÝch 2 hoÆc ®­êng chuyÒn cÊp 1, cÊp 2), nèi víi hÖ thèng mèc khèng chÕ ®· x©y dùng hoÆc nèi víi hÖ to¹ ®é quèc gia. + Khèng chÕ cao ®é lµ thuû chuÈn h¹ng IV, kü thuËt, g¾n kÕt vµo hÖ thèng ®· x©y dùng c«ng tr×nh hoÆc nèi víi hÖ quèc gia theo yªu cÇu cña dù ¸n. 2. C«ng tr×nh míi x©y dùng DiÖn tÝch ®o vÏ c«ng tr×nh ®Çu mèi: ph¶i ®ñ diÖn tÝch bè trÝ c¸c ph­¬ng ¸n vÒ c«ng tr×nh ®Çu mèi, t­¬ng quan gi÷a chóng víi ®Þa h×nh, ®Þa vËt xung quanh vµ c¸c c«ng tr×nh liªn quan. 3. Tû lÖ ®o vÏ b¶n ®å Tû lÖ b¶n ®å phô thuéc vµo cÊp c«ng tr×nh vµ ®é dèc ®Þa h×nh ®¹i diÖn cho ®Þa h×nh khu ®Çu mèi. - Khi c«ng tr×nh cÊp 1, 2, 3 ®o b¶n ®å tõ 1: 1000, 1: 2000 víi ®é dèc vµ kho¶ng cao ®Òu h = 1,0m vµ 2,0m, víi ®é dèc < 10º, ®o b¶n ®å 1: 1000, 1: 2000 vµ kho¶ng cao ®Òu h = 0,5m vµ 1,0m. - Khi c«ng tr×nh cÊp 4, 5 ®o b¶n ®å tû lÖ 1: 500 vµ 1: 1000 víi ®é dèc vµ kho¶ng cao ®Òu h = 1,0m, víi ®é dèc < 10º, kho¶ng cao ®Òu h = 0,5m. III.3.3. Thµnh phÇn, khèi l­îng kh¶o s¸t ®Þa h×nh giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt III.3.3.1. Yªu cÇu tµi liÖu BiÓu diÔn chi tiÕt c¸c yÕu tè ®Þa h×nh, ®Þa vËt khu ®Çu mèi, hÖ thèng kªnh, ®­êng qu¶n lý thi c«ng, c¸c c«ng tr×nh trªn kªnh, trªn ®­êng… Theo c¸c tû lÖ quy ®Þnh cña b¶n ®å, mÆt c¾t vµ c¸c néi dung kh¸c cña ®Þa h×nh ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu sau: - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®­îc c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh, quy m« c«ng tr×nh qua c¸c ph­¬ng ¸n so chän, dÉn ®Õn ph­¬ng ¸n chän. - X¸c ®Þnh ®­îc kÕt cÊu c«ng tr×nh, gi¶i ph¸p thi c«ng c«ng tr×nh. - X¸c ®Þnh t­¬ng ®èi chÝnh x¸c khèi l­îng, tæng dù to¸n c«ng tr×nh. - TËn dông, kÕ thõa chän läc c¸c tµi liÖu cña giai ®o¹n tr­íc, ®¶m b¶o chÝnh x¸c vµ thèng nhÊt cña c¸c lo¹i tµi liÖu ®Þa h×nh. III.3.3.2. L­íi khèng chÕ mÆt b»ng 1. Ph¹m vi x©y dùng l­íi L­íi khèng chÕ mÆt b»ng giai ®o¹n nµy chØ x©y dùng cho ®o vÏ b¶n ®å, mÆt c¾t… ph¹m vi nhá theo ph­¬ng ¸n so chän nh­ c¸c tuyÕn ®Çu mèi, c¸c c«ng tr×nh trªn kªnh, ®­êng, c¸c më vËt liÖu cÊp… 2. CÊp khèng chÕ - X©y dùng c¸c l­íi cÊp 1, cÊp 2, nèi víi l­íi khèng chÕ h¹ng 4 cÊp 1 cña giai ®o¹n dù ¸n ®Çu t­ theo quy ®Þnh sau: + Khi diÖn tÝch khu ®o F 1km2 x©y dùng l­íi cÊp 1, cÊp 2 (gi¶i tÝch cÊp 1, 2, ®­êng chuyÒn cÊp 1, 2). + Khi diÖn tÝch khu ®o F < 1km2 chØ x©y dùng l­íi cÊp 2 (gi¶i tÝch 2, ®­êng chuyÒn cÊp 2). III.3.3.3. L­íi khèng chÕ ®é cao - X¸c ®Þnh cao ®é theo tuyÕn thuû chuÈn h¹ng III cho c¸c ®iÓm tim tuyÕn c«ng tr×nh ®Çu mèi cÊp 1, 2, 3, ®Ëp bªt«ng (träng lùc, vßm…) vµ cho tuyÕn kªnh, tuyÕn dÉn cã ®é dèc i 1/10.000. - X¸c ®Þnh cao ®é theo tuyÕn thuû chuÈn h¹ng IV cho c¸c ®iÓm tim tuyÕn c«ng tr×nh ®Çu mèi cÊp 4, 5 vµ cho tuyÕn kªnh cã ®é dèc i > 1/10.000 vµ c¸c c«ng tr×nh trªn kªnh hoÆc c¸c c«ng tr×nh trªn tuyÕn ®­êng qu¶n lý thi c«ng cã yªu cÇu cao ®é h¹ng IV nh­ c¸c cÇu, cèng cã träng t¶i tõ 10 tÊn trë lªn, cho c¸c ®iÓm vÕt lò. - X¸c ®Þnh cao ®é theo tuyÕn thuû chuÈn kü thuËt cho c¸c ®iÓm tim tuyÕn ®­êng qu¶n lý thi c«ng, cho c¸c ®iÓm tr¹m m¸y phôc vô ®o vÏ, cho c¸c hè khoan ®µo… III.3.3.4. B¶n ®å ®Þa h×nh ®Çu mèi 1. Møc ®é ®o vÏ - TËn dông tµi liÖu ®· ®o qua giai ®o¹n dù ¸n ®Çu t­. - NÕu tµi liÖu ®· ®o qu¸ h¹n thêi gian, cã nhiÒu thay ®æi vÒ ®Þa h×nh, ®Þa vËt, ph¶i bæ sung hoÆc ®o míi tu©n theo néi dung ë ®iÓm b phÇn 2 trong III.3.1.2 vµ phÇn 4 trong III.3.1.2 2. Ph¹m vi ®o vÏ Ph¹m vi ®o vÏ phô thuéc vµo c¸c ph­¬ng ¸n thiÕt kÕ so chän, th«ng b»ng 1,2- 1,5 lÇn ®é réng lín nhÊt cña ch©n c«ng tr×nh dù kiÕn, bao gåm c¶ phÇn bè trÝ mÆt b»ng c«ng tr×nh, c«ng tr×nh dÉn dßng thi c«ng. 3. Tû lÖ ®o vÏ Giai ®o¹n nµy b¶n ®å ®­îc vÏ víi tû lÖ ®­îc vÏ to h¬n 1 cÊp so víi giai ®o¹n dù ¸n ®Çu t­. VÝ dô giai ®o¹n dù ¸n ®Çu t­ , khu ®Çu mèi ®o b¶n ®å 1: 1000 th× giai ®o¹n nµy ®o b¶n ®å 1: 500 trong ph¹m vi hÑp h¬n cña c¸c ph­¬ng ¸n so chän. III.3.3.5. X¸c ®Þnh tim tuyÕn c«ng tr×nh 1. Ph¹m vi x¸c ®Þnh - C¸c tim tuyÕn c«ng tr×nh ®Çu mèi: TuyÕn ®Ëp chÝnh, ®Ëp phô, ®Ëp trµn vµ cèng. - C¸c ®iÓm tim tuyÕn kªnh chÝnh víi mäi l­u l­îng. - C¸c ®iÓm tim tuyÕn kªnh nh¸nh cã l­u l­îng Q 0,5m3/s. - C¸c ®iÓm tim tuyÕn ®­êng qu¶n lý vµ thi c«ng. - C¸c ®iÓm tim cò, kªnh nh¸nh cã Q< 0,5 m3/s, ®­îc x¸c ®Þnh cïng víi viÖc ®o c¾t däc kªnh. 2. Khèi l­îng c¸c ®iÓm tim tuyÕn - TuyÕn ®Ëp: §iÓm ®Çu tr¸i, ph¶i vµ c¸c ®iÓm ngoÆt. - TuyÕn trµn: ®iÓm th­îng l­u, h¹ l­u, ®iÓm giao nhau gi÷a ng­ìng trµn, tuyÕn ®Ëp vµ c¸c ®iÓm ngoÆt. - TuyÕn cèng: ®iÓm th­îng, h¹, giao nhau víi ®Ëp vµ c¸c ®iÓm ngoÆt (nÕu cã). - Xiph«ng, cÇu m¸ng: ®iÓm ®Çu, cuèi vµ c¸c ®iÓm ngoÆt. - Tr¹m b¬m: theo tim däc vµ c¸c ®iÓm ngoÆt. - TuyÕn kªnh, tuyÕn ®­êng èng, ®­êng thi c«ng, qu¶n lý: ®iÓm ®Çu (K0), cuèi (Kc), c¸c ®iÓm ngoÆt Si. - C¸c c«ng tr×nh trªn kªnh: ®iÓm ®Çu, cuèi vµ c¸c ®iÓm ngoÆt. III.3.4. Thµnh phÇn, khèi l­îng kh¶o s¸t ®Þa h×nh giai ®o¹n b¶n vÏ thi c«ng III.3.4.1. Yªu cÇu tµi liÖu ®Þa h×nh - TËn dông tµi liÖu giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt. - Ph¶i thÓ hiÖn chÝnh x¸c vÒ kÝch th­íc vµ cao ®é c¸c néi dung ®Þa h×nh phôc vô tÝnh khèi l­îng vµ qu¸ tr×nh theo dâi thi c«ng sau nµy. III.3.4.2. X¸c ®Þnh hÖ thèng mèc tim tuyÕn vµ kh«i phôc - NÕu chuyÓn sang giai ®o¹n b¶n vÏ thi c«ng, tuyÕn chän kh«ng thay ®æi so víi tuyÕn chän ë giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt th× tËn dông toµn bé c¸c mèc tim tuyÕn c«ng tr×nh ®· x©y dùng. NÕu tuyÕn thi c«ng thay ®æi (do nhiÒu nguyªn nh©n), ph¶i x¸c ®Þnh tim tuyÕn nh­ quy ®Þnh ë ®iÒu 2 trong III.3.3.5 trong giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt. - §iÓm kh«i phôc cña tim tuyÕn. + TÊt c¶ c¸c ®iÓm tim c«ng tr×nh (®Çu mèi, hÖ thèng kªnh, xiph«ng, tr¹m b¬m, tuyÕn n¨ng l­îng, nhµ m¸y) ®Òu cã 2 ®iÓm phôc håi, c¸ch xa tim c«ng tr×nh sao cho gi÷ ®­îc æn ®Þnh, kh«ng xª dÞch, ®Ó phôc vô tèt thi c«ng sau nµy. Mèc ®óc 15x15x60cm, kh¾c tªn PH1S1, PH2S1 (S1 lµ mèc tim). + NÕu mèc tim cña c¸c c«ng tr×nh cÊp ®Æc biÖt, cÊp 1, ph¶i cã 3 mèc ®Ó x¸c ®Þnh l¹i tim cho chÝnh x¸c. III.3.4.3. HÖ thèng mèc theo dâi thi c«ng 1. Ph¹m vi øng dông - C«ng tr×nh x©y dùng cÊp ®Æc biÖt, cÊp 1, cÊp 2 ph¶i x©y dùng mèc theo dâi thi c«ng. - C¸c c«ng tr×nh cÊp 3, 4, 5, hÖ thèng mèc theo dâi thi c«ng lµ mèc tim tuyÕn, mèc phôc håi vµ hÖ thèng mèc khèng chÕ khu vùc. Kh«ng cÇn x©y dùng hÖ thèng mèc theo dâi thi c«ng. 2. §é chÝnh x¸c vµ mËt ®é ®iÓm - §é chÝnh x¸c lµ l­íi h¹ng 4: Tam gi¸c h¹ng 4 hoÆc ®­êng chuyÒn h¹ng 4, thuû chuÈn h¹ng 4. - MËt ®é ®iÓm: + Mçi khu vùc ®Çu mèi, tèi thiÓu ph¶i cã 3 mèc theo dâi thi c«ng. + NÕu khu vùc kÐo dµi, trung b×nh 300m 500m cã 1 mèc theo dâi thi c«ng. 3. H×nh thøc mèc - C«ng tr×nh cÊp ®Æc biÖt, cÊp 1 ph¶i x©y dùng mèc d¹ng cè ®Þnh, cã ®Þnh t©m b¾t buéc. KÝch th­íc cã thiÕt kÕ riªng theo tõng tr­êng hîp cô thÓ. - C«ng tr×nh cÊp 2 cã thÓ ®Þnh t©m qua gi¸ 3 ch©n víi kÝnh lóp ®Þnh t©m víi ®é chÝnh x¸c ®Õn 1mm. Mèc cã kÝch th­íc: lâi lµ cét bª t«ng 20x20x60cm, tr¸t ngoµi 20x20x20cm, ®¶m b¶o æn ®Þnh suèt qóa tr×nh thi c«ng. 4. HÖ thèng mèc x¸c ®Þnh ranh giíi gi¶i phãng mÆt b»ng - Ph¶i x¸c ®Þnh ranh giíi ngËp lôt lßng hå, ranh giíi giíi h¹n biªn c«ng tr×nh ®Çu mèi, c«ng tr×nh trªn kªnh vµ biªn kªnh, biªn ®­êng thi c«ng, biªn c¸c c«ng tr×nh trªn kªnh, ®­êng… phôc vô gi¶i phãng mÆt b»ng, lËp kinh phÝ ®Òn bï. - §é chÝnh x¸c mÆt b»ng x¸c ®Þnh theo ®é chÝnh x¸c ®­êng chuyÒn cÊp 2. - §é chÝnh x¸c cao ®é x¸c ®Þnh theo thuû chuÈn kü thuËt. - KÝch th­íc mèc lµ cét bªt«ng 12x12x60cm, cã ghi tªn b»ng s¬n trªn cét mèc. 5. Khèng chÕ l­íi mÆt b»ng, ®é cao - Khi cã diÖn tÝch ®o vÏ bæ sung cho c¸c ph­¬ng ¸n chän, diÖn tÝch nhá, chØ tiÕn hµnh x©y dùng c¸c tuyÕn khèng chÕ mÆt b»ng cÊp 2 nh­: ®­êng chuyÒn cÊp 2, gi¶i tÝch cÊp 2. - C¸c tuyÕn thuû chuÈn ®Ó khèng chÕ ®é cao bæ sung víi ®é chÝnh x¸c h¹ng 4 cho c¸c ®iÓm tim tuyÕn, ®iÓm phôc håi vµ ®iÓm theo dâi thi c«ng. Thuû chuÈn kü thuËt cho c¸c ®iÓm ®Æt m¸y ®o vÏ, c¸c ®iÓm mÆt c¾t… 6. §o vÏ b¶n ®å Khi chuyÓn sang giai ®o¹n b¶n vÏ thi c«ng, sö dông b¶n ®å giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt. Khi cã tuyÕn chän thay ®æi, hoÆc më r«ng mÆt b»ng hoÆc cã má vËt liÖu ®Æc biÖt (100% cÊp A), ®o vÏ b¶n ®å tû lÖ lín tõ 1: 2000, 1: 1000 ®Õn 1: 500 víi kho¶ng cao ®Òu 1,0m, 0,5m. III.3.5. Thµnh phÇn, khèi l­îng kh¶o s¸t ®Þa h×nh trong lËp b¸o c¸o kinh tÕ kü thuËt III.3.5.1. Yªu cÇu tµi liÖu ®Þa h×nh Nh÷ng c«ng tr×nh chØ cÇn lËp b¸o c¸o kinh tÕ kü thuËt lµ nh÷ng c«ng tr×nh cã quy m«, ph¹m vi kh¶o s¸t nhá, cã tæng møc ®Çu t­ hiÖn nay kh«ng qu¸ 7 tû. Do vËy c«ng t¸c kh¶o s¸t ®Þa h×nh chØ lËp cã mét giai ®o¹n, cÇn ph¶i ®¹t ®­îc nh÷ng yªu cÇu sau: - Ph¶i cã tû lÖ thÝch hîp ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc môc ®Ých, quy m« cña dù ¸n. - Ph¶i thÓ hiÖn ®­îc ®Çy ®ñ chi tiÕt vÒ kÝch th­íc vµ h×nh d¸ng cña khu dù ¸n. - §¸p øng yªu cÇu cho qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng tr×nh sau nµy. III.3.5.2. Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nh÷ng tµi liÖu ®· cã, tu©n theo ®iÒu 2 trong phÇn III.3.1.2 ®Ó tËn dông tèi ®a nh÷ng tµi liÖu ®· cã lËp ®­îc ph¹m vi lËp dù ¸n, ®Þnh ®­îc quy m« cña dù ¸n theo môc ®Ých ®· x¸c ®Þnh. III.3.5.3. LËp tµi liÖu míi Ph¹m vi lËp tµi liÖu míi cña b¸o c¸o kinh tÕ kü thuËt nhá, trªn c¬ së x¸c ®Þnh ph¹m vi quy m« ë nh÷ng tµi liÖu thu thËp. Bëi vËy khèi l­îng ®o vÏ míi víi diÖn tÝch nhá ®é tin cËy mang tÝnh côc bé ë d¹ng l­íi cÊp 1, cÊp 2. 1. L­íi khèng chÕ mÆt b»ng X©y dùng l­íi ®­êng chuyÒn cÊp 1, gi¶i tÝch 1 khi diÖn tÝch ®o F 1km2. L­íi ®­êng chuyÒn cÊp 2, gi¶i tÝch 2 khi diÖn tÝch F < 1km2. 2. L­íi khèng chÕ ®é cao - Toµn khu vùc x©y dùng, tuyÕn thuû chuÈn h¹ng 4, nèi tõ c¸c ®iÓm thuû chuÈn h¹ng 3, h¹ng 2 quèc gia hoÆc khÐp kÝn tõ c¸c ®iÓm h¹ng 4 quèc gia (nÕu cã). - TuyÕn thuû chuÈn kü thuËt x¸c ®Þnh cao ®é c¸c ®iÓm tr¹m, ®iÓm c¾t däc vµ vÕt lò. 3. §o vÏ b¶n ®å khu dù ¸n - §o vÏ b¶n ®å khu dù ¸n ë tû lÖ 1: 2000 1: 1000 víi kho¶ng cao ®Òu h = 1,0m 0,5m. - §o vÏ b¶n ®å c¸c c«ng tr×nh nh­ ®Çu mèi c¸c c«ng tr×nh trªn kªnh, trªn tuyÕn ®­êng … ë tû lÖ 1: 500 1: 200 kho¶ng cao ®Òu h = 0,5m 0,25m. - §o vÏ b¶n ®å c¸c má vËt liÖu tõ 1: 1000 1: 200 theo yªu cÇu cña chñ nhiÖm ®Þa chÊt. III.4. §é chÝnh x¸c vµ ph¹m vi ¸p dông c¸c lo¹i tû lÖ b¶n ®å ®Þa h×nh trong c¸c c«ng tr×nh thuû lîi – thuû ®iÖn 1. §é chÝnh x¸c c¸c lo¹i b¶n ®å ®Þa h×nh - C¸c lo¹i b¶n ®å ®Þa h×nh trong c¸c giai ®o¹n thiÕt kÕ cña dù ¸n c«ng tr×nh thuû lîi – thuû ®iÖn, cã tû lÖ tõ 1: 10.000 1: 200. - §é chÝnh x¸c mÆt b»ng vµ ®é cao ®­îc quy ®Þnh ë 96TCN43-90 vµ 96TCN-90 cña bé TN&MT vµ 14TCN141: 2005, cô thÓ nh­ sau: + Sai sè giíi h¹n vÞ trÝ cña l­íi khèng chÕ ®o vÏ sau khi b×nh sai so víi ®iÓm l­íi c¬ së gÇn nhÊt kh«ng v­ît qu¸ 0,2mm ë vïng quang ®·ng, 0,3mm ë vïng rËm r¹p theo tû lÖ b¶n ®å: nÕu tû lÖ b¶n ®å 1: 2000, sai sè cho phÐp 0,2x2.000 = 400mm = 0,4m. + Sai sè giíi h¹n cña ®iÓm khèng chÕ cao ®é phôc vô ®o vÏ, sau khi b×nh sai so víi ®iÓm khèng chÕ cao ®é gÇn nhÊt kh«ng v­ît qu¸ 1/5h ë vïng ®ång b»ng, 1/3h ë vïng nói (h lµ kho¶ng cao ®Òu ®­êng b×nh ®é). + Sai sè trung b×nh vÞ trÝ mÆt ph¼ng c¸c ®Þa vËt cè ®Þnh, so víi ®iÓm l­íi ®o vÏ gÇn nhÊt kh«ng qu¸ 0,5mm ë vïng ®ång b»ng, 0,7mm ë vïng nói theo tû lÖ b¶n ®å. Trong thµnh phè, khu c«ng nghiÖp, sai sè t­¬ng quan gi÷a c¸c ®Þa vËt 0,4mm theo tû lÖ b¶n ®å. + Sai sè trung ph­¬ng ®o vÏ d¸ng ®Êt ®Þa h×nh (sai sè cao ®é) thèng kª ë b¶ng sau, phô thuéc vµo ®é dèc ®Þa h×nh (). NÕu sè l­îng ®iÓm kiÓm tra 10% cã sai sè v­ît b¶ng d­íi ®©y 2 lÇn, coi nh­ ®¹t yªu cÇu. §é dèc ®Þa h×nh Sai sè trung ph­¬ng ®o vÏ d¸ng ®Êt tÝnh theo kho¶ng cao ®Òu b¶n ®å (h) 1:500 1:1000 1:2000 1:5000 tõ 0º2º 1/4 1/4 1/4 1/4 tõ 2º6º 1/3 1/3 1/3 1/3 tõ 6º15º 1/3 1/3 1/2 1/2 15º 1/2 1/2 1/2 2. Ph¹m vi øng dông - B¶n ®å 1: 10.000, 1: 5.000 ®o vÏ cho lßng hå vµ khu t­íi. - B¶n ®å 1: 2.000, 1: 1.000 ®o vÏ cho lßng hå nhá, khu t­íi nhá, khu ®Çu mèi, b¨ng kªnh, b¨ng ®­êng. - B¶n ®å 1: 500, 1: 200 ®o vÏ cho vïng tuyÕn ®Ëp quy m« nhá, c¸c vÞ trÝ c«ng tr×nh trªn kªnh, ®­êng, tuyÕn ®­êng èng,nhµ m¸y. Ch­¬ng IV Thùc nghiÖm thiÕt kÕ l­íi khèng chÕ mÆt b»ng vµ ®é cao phôc vô ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh tØ lÖ 1: 1000 khu vùc… IV.2. C¸c yªu cÇu vÒ thiÕt kÕ kü thuËt IV.2.1. Lùa chän sè bËc ph¸t triÓn l­íi vµ ph­¬ng ¸n thiÕt kÕ l­íi Tæng diÖn tÝch khu ®o vÏ lµ 10km2, ®Þa h×nh t­¬ng ®èi phøc t¹p. Trªn khu ®o vÏ ®· cã 3 ®iÓm tam gi¸c h¹ng III nhµ n­íc. Dùa vµo c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn cã cña ®¬n vÞ s¶n suÊt vµ ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å b»ng ®o vÏ trùc tiÕp thùc ®Þa, chóng t«i ®­a ra ph­¬ng ¸n thiÕt kÕ l­íi nh­ sau: - L­íi bËc 1 ®­îc x©y dùng lµ l­íi GPS, t­¬ng ®­¬ng l­íi ®­êng chuyÒn cÊp 1. L­íi gåm 6 ®iÓm míi ®­îc thµnh lËp trªn c¬ së 3 ®iÓm tam gi¸c h¹ng III nhµ n­íc, t¹o thµnh 9 tam gi¸c nh­ h×nh (IV.1). To¹ ®é c¸c ®iÓm trong l­íi sÏ ®­îc x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p ®o GPS t­¬ng ®èi, sö dông 3 m¸y thu GPS ®Æt ®ång thêi t¹i c¸c ®iÓm ®· biÕt to¹ ®é vµ c¸c ®iÓm cÇn x¸c ®Þnh. KÕt qu¶ tÝnh to¸n b×nh sai l­íi sÏ cho ta to¹ ®é 6 ®iÓm míi theo to¹ ®é nhµ n­íc cña c¸c ®iÓm gèc (c¸c ®iÓm tam gi¸c h¹ng III). - C¸c ®iÓm trong l­íi GPS thùc tÕ kh«ng cÇn th«ng h­íng. Nh­ng lµm c¬ së cho ph¸t triÓn c¸c bËc l­íi t¨ng dµy tiÕp theo, chóng t«i bè trÝ 6 ®iÓm míi vµ 3 ®iÓm gèc t¹o thµnh 3 cÆp ®iÓm th«ng h­íng víi nhau. §ã lµ: GPS-01 – GPS-02 C¸c cÆp ®iÓm th«ng h­íng nµy ®ãng vai trß lµ c¸c h­íng cã ph­¬ng vÞ gèc ®Ó ph¸t triÓn l­íi t¨ng dµy c¸c bËc tiÕp theo. - L­íi bËc 2 ®­îc thiÕt kÕ lµ l­íi ®­êng chuyÒn cÊp 2 tùa trªn c¸c ®iÓm cña l­íi khèng chÕ bËc 1, t¹o thµnh c¸c vßng ®a gi¸c khÐp kÝn cã nhiÒu ®iÓm nót. C¸c ®iÓm cña l­íi ®­êng chuyÒn ®­îc bè trÝ thuËn tiÖn cho c«ng t¸c ®o vÏ, ®¶m b¶o ®ñ mËt ®é ®iÓm phôc vô cho ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh tØ lÖ 1: 1000. IV.2.2. ChØ tiªu kü thuËt cña l­íi ®­êng chuyÒn 2.ChØ tiªu kü thuËt cña l­íi ®­êng chuyÒn kinh vÜ STT C¸c chØ tiªu kü thuËt §­êng chuyÒn kinh vÜ Khi thµnh lËp l­íi khèng chÕ mÆt b»ng phôc vô ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh tØ lÖ lín cÇn ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu quy ph¹m nªu trªn. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn m¸y mãc trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt lµ trong tr­êng hîp l­íi ®­îc ®o ®¹c b»ng m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö cã kh¶ n¨ng ®o kho¶ng c¸ch xa h¬n víi ®é chÝnh x¸c cao h¬n, nh÷ng chØ tiªu vÒ chiÒu dµi c¹nh cña c¸c bËc khèng chÕ sÏ ®­îc níi réng h¬n so víi nh÷ng quy ®Þnh ®· nªu trong quy ph¹m. IV.2.3. ­íc tÝnh ®é chÝnh x¸c c¸c bËc l­íi Theo quy ph¹m ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh tØ lÖ lín, sai sè vÞ trÝ ®iÓm cña l­íi khèng chÕ ®o vÏ so víi ®iÓm khèng chÕ cÊp gÇn nhÊt kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 0,2mm.MB§. Khi thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tØ lÖ 1: 1000, ta cã sai sè giíi h¹n vÞ trÝ ®iÓm cña l­íi khèng chÕ ®o vÏ lµ: MP 0,2.1000 = (cm) Chän hÖ sè suy gi¶m ®é chÝnh x¸c K= 2, theo c«ng thøc (II- 7) ta cã: - Sai sè trung ph­¬ng vÞ trÝ ®iÓm cÊp khèng chÕ bËc 1: 2,2cm - Sai sè trung ph­¬ng vÞ trÝ ®iÓm cÊp khèng chÕ bËc 2: 4,4cm - Sai sè trung ph­¬ng vÞ trÝ ®iÓm cÊp khèng chÕ bËc 3: 8,8cm IV.2.4. TÝnh sè l­îng ®iÓm khèng chÕ c¸c cÊp Gäi sè ®iÓm tam gi¸c h¹ng III cã trªn khu ®o lµ NIII = 3 ®iÓm; Sè ®iÓm GPS lËp trªn khu ®o N1= 6 ®iÓm. Gäi sè ®iÓm cÇn thµnh lËp cña ®­êng chuyÒn cÊp 2 lµ N2, chiÒu dµi trung b×nh c¹nh cña ®­êng chuyÒn cÊp 2 lµ S2 = 0,3km; Sè ®iÓm cÇn thµnh lËp cña l­íi ®­êng chuyÒn kinh vÜ lµ N3, chiÒu dµi trung b×nh c¹nh cña ®­êng chuyÒn kinh vÜ lµ S3 = 0,2km; Tæng sè ®iÓm trªn khu ®o vÏ lµ . ¸p dông nh÷ng c«ng thøc trong phÇn II.1.2, ta cã: - Tæng sè ®iÓm cÇn cã trªn khu ®o vÏ lµ: ®iÓm - Tæng sè ®iÓm cña l­íi tam gi¸c h¹ng III, ®iÓm GPS vµ ®­êng chuyÒn cÊp 2 lµ: ®iÓm Trªn khu ®o ®· cã 3 ®iÓm tam gi¸c h¹ng III, 6 ®iÓm GPS; Nh­ vËy tæng sè ®iÓm cña l­íi ®­êng chuyÒn cÊp 2 cÇn thµnh lËp lµ: N2 = NIII,1,2 – NIII – N1 = 128-3-6 = 119 ®iÓm - Sè ®iÓm cña ®­êng chuyÒn kinh vÜ cÇn thµnh lËp lµ: N3 = 288 – 128 = 160 ®iÓm - Tãm l¹i: + Sè ®iÓm GPS lËp trªn khu ®o lµ 6 ®iÓm + Sè ®iÓm míi cÇn thµnh lËp cña l­íi ®­êng chuyÒn cÊp II lµ 119 ®iÓm + Sè ®iÓm míi cÇn thµnh lËp cña l­íi ®­êng chuyÒn kinh vÜ lµ 160 ®iÓm IV.4. tæ chøc ®o ®¹c IV.4.2. §o ®¹c l­íi ®­êng chuyÒn 1. §o gãc trong l­íi ®­êng chuyÒn L­íi bËc 2 vµ l­íi ®o vÏ ®­îc thiÕt kÕ lµ l­íi ®­êng chuyÒn cÊp 2 vµ l­íi ®­êng chuyÒn kinh vÜ. C¸c gãc trong hai l­íi ®­êng chuyÒn nµy ®­îc ®o b»ng m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö GPT-2009 cã s½n cña ®¬n vÞ, m¸y cã ®é chÝnh x¸c ®o gãc lµ 9", ®é chÝnh x¸c ®o c¹nh lµ (3+2.Di)mm. T¹i c¸c tr¹m ®o cã 2 h­íng th× ®o theo ph­¬ng ph¸p ®o gãc ®¬n, cßn ë c¸c tr¹m m¸y cã tõ 3 h­íng trë lªn tiÕn hµnh ®o theo ph­¬ng ph¸p toµn vßng. Sè lÇn ®o ®­îc quy ®Þnh theo quy ph¹m ®o vÏ b¶n ®å tØ lÖ lín cña Côc b¶n ®å, xuÊt b¶n n¨m 1990. Tr­íc khi tiÕn hµnh ®o t¹i mçi tr¹m m¸y, cÇn kiÓm tra, kiÓm nghiÖm m¸y, ­íc tÝnh sè vßng ®o gãc t¹i mét tr¹m m¸y, c¸c h¹n sai ®o ®¹c theo c¸c môc ®· quy ®Þnh trong quy ph¹m. - ­íc tÝnh sè vßng ®o gãc cña ®­êng chuyÒn: (III-6) Trong ®ã: : sai sè trung ph­¬ng ®o gãc theo cÊp h¹ng : sai sè ®äc sè : sai sè trung ph­¬ng b¾t môc tiªu; Víi c¸c m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö GTS-2009, cã: ; m0 = 2,5" th× sè vßng ®o gãc t¹i mçi tr¹m m¸y lµ: VËy l­íi ®­êng chuyÒn cÊp 2 ®­îc ®o 2 vßng ®o, ë mçi vßng ®o, sè ®Æt bµn ®é ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: (III-7) 2. §o c¹nh trong l­íi ®­êng chuyÒn C¹nh trong l­íi ®­êng chuyÒn cÊp 2 ®­îc ®o b»ng m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö GTS-2009, ®é chÝnh x¸c ®o c¹nh lµ (3+2.D)mm. C¹nh ®­îc ®o Ýt nhÊt 2 lÇn, chªnh lÖch gi÷a c¸c lÇn ®o kh«ng lín h¬n 1:2500 ®é dµi c¹nh. Khi ®o c¹nh b»ng m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö, ®Ó gi¶m ¶nh h­ëng cña nhiÖt ®é vµ ®é Èm cÇn ph¶i ¸p dông mét sè biÖn ph¸p sau: - Chän thêi gian ®o thÝch hîp, nªn ®o dµi vµo ngµy r©m m¸t, trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é t­¬ng ®èi æn ®Þnh. - C¹nh ®¸y cña l­íi tam gi¸c nÕu chän trªn c¸c nãc nhµ th× nªn chän c¸c ®iÓm cña c¹nh ®¸y ë nh÷ng nãc nhµ thÊp. - Chän m¸y ®o thÝch hîp ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c. IV.4.3. Tiªu mèc trong x©y dùng l­íi tr¾c ®Þa 1. Mèc tr¾c ®Þa VÞ trÝ thùc tÕ vµ to¹ ®é ®iÓm tr¾c ®Þa ®­îc ®¸nh dÊu b»ng mèc tr¾c ®Þa. Mèc tr¾c ®Þa lµ nh÷ng khèi bª t«ng ch¾c ch¾n cã kÝch th­íc to nhá tuú theo cÊp h¹ng. PhÇn quan träng nhÊt lµ dÊu mèc b»ng sø hoÆc b»ng kim lo¹i cã ghi tªn ®iÓm, sè hiÖu ®iÓm, c¬ quan qu¶n lý … C¸c mèc ®­îc ch«n d­íi mÆt ®Êt, cã n¾p b¶o vÖ vµ l¾p ®Æt theo quy ®Þnh cña quy ph¹m. ViÖc ch«n mèc ®­îc tiÕn hµnh sau khi chän ®iÓm vµ dùng tiªu (nÕu ph¶i dùng tiªu) ®Ó ®iÒu chØnh cho t©m mèc, t©m bå ng¾m vµ t©m m¸y trïng nhau hoÆc lÖch nhau nhá nhÊt. 2. Tiªu tr¾c ®Þa Trong khi ®o trªn c¸c h­íng ng¾m cã thÓ gÆp rÊt nhiÒu ch­íng ng¹i vËt, mÆt kh¸c khi tia ng¾m dµi th× ¶nh h­ëng cña ®é cong tr¸i ®Êt rÊt ®¸ng kÓ. V× vËy muèn cã tÇm ng¾m th«ng suèt ta ph¶i x©y dùng c¸c cét tiªu. D¹ng tiªu ng¾m phô thuéc vµo chiÒu cao cÇn thiÕt vµ kh¶ n¨ng cã ®­îc nguyªn vËt liÖu. Cã rÊt nhiÒu lo¹i cét tiªu c¬ b¶n nh­: tiªu ®¬n gi¶n, tiªu mét chãp, tiªu hai chãp… NÕu ®Þa h×nh cho phÐp ®Æt m¸y trªn gi¸ ba ch©n ®Ó ®o th× ë c¸c ®iÓm nµy chØ cÇn dùng c¸c cét tiªu ®¬n gi¶n ®Ó n©ng cao bå ng¾m. C¸c lo¹i tiªu cè ®Þnh cã thÓ lµm b»ng gç hay b»ng thÐp. Ngoµi ra cßn cã thÓ dïng lo¹i cét thÐp di ®éng, khi cÇn ®o ta ®em c¸c cét tiªu ®Õn dùng ë c¸c ®iÓm tam gi¸c. Sau khi ®o xong sÏ ®em thao gì ®em ®i n¬i kh¸c. Bå ng¾m lµ mét chi tiÕt quan träng cña tiªu ®o. Nã th­êng cã d¹ng h×nh trô g¾n trªn ®Ønh cét tiªu. KÝch th­íc cña h×nh trô phô thuéc vµo chiÒu dµi c¹nh tam gi¸c. C¹nh dµi th× bå ng¾m lín h¬n. §Ó ®o chÝnh x¸c ng­êi ta dïng lo¹i bå ng¾m “vi sai” cã th©n h×nh trô kh«ng ph¶i lµ khèi liÒn mµ do nhiÒu thanh gç ghÐp l¹i. C¸c thanh gç ph¶i ®­îc ghÐp thËt ®èi xøng vµ ®­îc s¬n hai mµu, nöa trªn s¬n mµu tr¾ng vµ nöa d­íi s¬n mµu ®á. Khi dùng cét tiªu ph¶i ®¶m b¶o t©m bå ng¾m, t©m gi¸ m¸y kh«ng lÖch khái t©m mèc qu¸ 3cm. C¸c cét cña gi¸ ngoµi kh«ng che khuÊt h­íng ng¾m. X©y dùng cét tiªu lµ phÇn viÖc tèt rÊt nhiÒu c«ng søc vµ tiÒn cña khi lËp c¸c l­íi khèng chÕ tr¾c ®Þa theo ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng, nã chiÕm tíi 70% chi phÝ gi¸ cho x©y dùng mét m¹ng l­íi tr¾c ®Þa. Ngµy nay víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, ®Æc biÖt lµ øng dông c«ng nghÖ GPS trong x©y dùng c¸c m¹ng l­íi tr¾c ®Þa th× chi phÝ nµy ®· gi¶m ®i rÊt nhiÒu. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ Trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, ngµnh tr¾c ®Þa vµ cô thÓ lµ tr¾c ®Þa c«ng tr×nh ®· ®ãng gãp mét phÇn lín trong c«ng t¸c x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp, d©n dông vµ thµnh phè. Víi néi dung ®Ò tµi t«i ®· nghiªn cøu kü vÒ c¸c ®Æc ®iÓm, c¸c nguyªn t¾c, c¸c ph­¬ng ph¸p thµnh lËp còng nh­ c¸c ph­¬ng ¸n lµm t¨ng ®é chÝnh x¸c cña l­íi khèng chÕ mÆt b»ng phôc vô x©y dùng c«ng tr×nh c«ng nghiÖp vµ d©n dông. Tõ nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu phÇn lý thuyÕt còng nh­ thùc nghiÖm trªn, b­íc ®Çu t«i cã thÓ rót ra mét sè kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ nh­ sau: 1. KÕt luËn: Khi l­íi tam gi¸c ®o gãc truyÒn thèng kÕt hîp víi viÖc ®o c¸c c¹nh t¹o thµnh l­íi tam gi¸c ®o gãc-c¹nh kÕt hîp th× ®é chÝnh x¸c cña tÊt c¶ c¸c yÕu tè trong l­íi ®Òu t¨ng lªn mét c¸ch râ rÖt. §èi víi l­íi ®­êng chuyÒn ®a gi¸c t¹o thµnh c¸c vßng khÐp, khi t¨ng thªm sè l­îng trÞ ®o c¹nh th× ®é chÝnh x¸c cña l­íi còng t¨ng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. C¸c c¹nh ®­îc chän ®Ó tiÕn hµnh ®o thªm nªn chän c¸c c¹nh dµi. Khi t¨ng ®é chÝnh x¸c ®o ®¹c trong l­íi th× ®é chÝnh x¸c cña l­íi còng t¨ng lªn rÊt râ rµng. 2. KiÕn nghÞ: ViÖc n©ng cao ®é chÝnh x¸c ®o ®¹c cña l­íi tr¾c ®Þa c«ng tr×nh b»ng c¸ch t¨ng thªm trÞ ®o c¹nh lµ mét gi¶i ®¬n gi¶n vµ cã tÝnh kh¶ thi. Bëi v× trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay c¸c m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö vµ c¸c m¸y ®o dµi ®iÖn quang ®­îc sö dông réng r·i vµ cã ®é chÝnh x¸c rÊt cao. Do vËy trong tr­êng hîp cÇn thiÕt, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt hoµn toµn cã thÓ ¸p dông gi¶i ph¸p nµy cho môc ®Ých n©ng cao ®é chÝnh x¸c cña l­íi tr¾c ®Þa c«ng tr×nh. KÕt hîp víi gi¶i ph¸p t¨ng thªm trÞ ®o c¹nh ®Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c cña l­íi th× viÖc t¨ng thªm ®é chÝnh x¸c ®o ®¹c còng lµ mét biÖn ph¸p rÊt kh¶ thi. Bëi v× ®iÒu kiÖn m¸y mãc vµ dông cô ®o ®¹c hiÖn nay cã ®é chÝnh x¸c cao vµ ®· ®­îc sö dông réng r·i, tuy nhiªn còng cÇn ph¶i quan t©m ®Õn mèi quan hÖ hîp lý gi÷a sai sè ®o gãc vµ ®o c¹nh trong l­íi ®o gãc-c¹nh lµ: . §Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vµ tÝnh chÆt chÏ cña l­íi cÇn ¸p dông ph­¬ng ph¸p b×nh sai chÆt chÏ ®Ó x¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c c¸c yÕu tè trong l­íi. C«ng t¸c ­íc tÝnh vµ tÝnh to¸n b×nh sai l­íi hiÖn nay ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch t­¬ng ®èi thuËn lîi nhê vµo c«ng nghÖ cña m¸y tÝnh, cã thÓ gi¶i ®­îc gi¶i ®­îc c¸c bµi to¸n víi nhiÒu Èn sè. Víi lßng biÕt ¬n s©u s¾c, mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o ThS. Phan Hång TiÕn vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa Tr¾c ®Þa ®· h­íng dÉn em hoµn thµnh tèt ®å ¸n cña m×nh. Do ®iÒu kiÖn tr×nh ®é vµ thêi gian cã h¹n nªn khi tr×nh bµy cßn cã h¹n chÕ vÒ néi dung vµ h×nh thøc. KÝnh mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o cña quý thÇy c« vµ toµn thÓ c¸c b¹n. Hµ Néi th¸ng 6 n¨m 2004 Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh, chñ biªn Phan V¨n HiÕn §¹i häc Má-§Þa chÊt Hµ néi, NXB Giao th«ng VËn t¶i – 2001. 2. Hoµng Näc Hµ, Tr­¬ng Quang HiÕu, C¬ së to¸n häc xö lý sè liÖu tr¾c ®Þa – §¹i häc Má - §Þa chÊt Hµ néi, NXB Giao th«ng VËn t¶i – 1999. 3. “ C«ng t¸c tr¾c ®Þa trong x©y dùng nhµ cao tÇng” TS. Ng« V¨n Hîi – T¹p chÝ KHCN x©y dùng – sè 3/2003. 4. Bµi gi¶ng “B×nh sai l­íi”, ng­êi biªn so¹n TS, §Æng Nam Chinh. 5. Bµi gi¶ng “X©y dùng l­íi tr¾c ®Þa”, PGS – TS §çNgäc §­êng, Tr­êng §¹i häc Má - §Þa chÊt – 2000. 6. Tiªu chuÈn ViÖt nam (2003): C«ng t¸c tr¾c ®Þa trong x©y dùng -TCVN 3972– 85. 7. NguyÔn Träng San, §µo Quang HiÕu, §inh C«ng Hoµ (2002): Tr¾c ®Þa c¬ së, NXB x©y dùng, Hµ néi 8. Bµi gi¶ng “Tr¾c ®Þa c«ng tr×nh ®é chÝnh x¸c cao”, TS. NguyÔn Quang Th¾ng, §¹i häc Má - §Þa chÊt