Đề tài Theo dõi khả năng sinh sản của lợn nái Yorkshire và Landrace nuôi tại xí nghiệp giống gia súc gia cầm Thuận Thành

T 1482 525 35.43 Lîn DÞch t¶ 4815 1700 35.31 THT 750 15.58 Gµ Cóm H5N1 22820 17800 78 2006 Tr©u, bß LMLM 1516 1250 82.45 THT 650 42.87 Lîn LMLM 5193 1700 32.74 DÞch t¶ 2100 40.44 Gµ Cóm H5N1 14298 13560 94.84 2007 Tr©u, bß THT 1591 175 10.99 Lîn DÞch t¶ 4027 750 18.62 THT 700 17.38 PTH 700 17.38 LMLM 1500 37.25 Gµ Cóm H5N1 16080 8000 49.75 * NhËn xÐt b¶ng 2: Qua b¶ng ®iÒu tra kÕt qu¶ tiªm phßng cho ®µn gia sóc, gia cÇm ë x· Ninh S¬n qua c¸c n¨m em thÊy tû lÖ tiªm phßng d­íi sù chØ ®¹o tiªm tËp chung cña thó y x· ®· cã nh÷ng b­íc thay ®æi râ rÖt, ®Æc biÖt lµ n¨m 2006 tû lÖ ®µn gia sóc, gia cÇm cña x· t¨ng h¬n h¼n so víi n¨m 2005, tû lÖ tiªm ë lîn, gµ, tr©u bß n¨m 2006 rÊt cao, tû lÖ tiªm phßng cña gµ lªn tíi 94,84%. Nh­ng ®Õn n¨m 2007 th× tû lÖ tiªm phßng cña ®µn gia sóc, gia cÇm l¹i gi¶m ®¸ng kÓ, nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do ng­êi d©n t­ tiªm lÊy ®èi víi c¸c lo¹i vaccine th«ng th­êng. Mét t×nh tr¹ng chung n÷a dÉn ®Õn viÖc tiªm phßng bÞ gi¶m dÇn lµ do nh­ng ph©n v©n, th¾c m¾c cña bµ con nh­ viÖc tr©u bß mÆc dï tiªm nh­ng vÉn cã mét sè tr­êng hîp ph¸t bÖnh. Hay lµ do viÖc bª ñ bÖnh kh«ng biÕt nªn khi tiªm vµo lµm cho bª chÕt hoÆc viÖc tiªm phßng lµm g©y teo thai ë tr©u, bß, lîn. Thùc tr¹ng nµy ®· ®­îc thó y cña x· gi¶i thÝch râ cho bµ con ch¨n nu«i vµ cã sù can thiÖp cña thó y huyÖn nh­ng ng­êi ch¨n nu«i vÉn ch­a hÕt lo ng¹i. Tr­íc nh÷ng ®ît tiªm phßng cho n¨m nay, thó y x· ®· cã nh÷ng ®ît tËp huÊn cho thó y viªn còng nh­ tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch cho ng­êi ch¨n nu«i vÒ nguyªn nh©n g©y ra hËu qu¶ do viÖc tiªm phßng mang l¹i. ViÖc lµm nµy ®· ý thøc ®­îc nhËn thøc cña bµ con ch¨n nu«i gãp phÇn n©ng cao tû lÖ tiªm phßng ®Ó phÇn nµo h¹n chÕ ®­îc dÞch bÖnh x¶y ra ®èi víi ®µn vËt nu«i trªn ®Þa bµn x· Ninh S¬n còng nh­ viÖc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó chóng em gÇn gòi h¬n víi ng­êi ch¨n nu«i trong nh÷ng ®ît tiªm phßng nµy. PhÇn thø IIPhôc vô s¶n xuÊt 1. C«ng t¸c ch¨n nu«i Qua phÇn ®iÒu tra cho thÊy t×nh h×nh ch¨n nu«i ë x· Ninh S¬n tuy ®· ph¸t triÓn nh­ng ch­a thËt sù ®ång ®Òu gi÷a c¸c th«n víi nhau. Riªng 3 th«n Ninh §éng, Néi Ninh, Cao L«i th× phong trµo ch¨n nu«i ®­îc coi lµ ®· thùc sù ph¸t triÓn nh­ng 2 th«n Phóc Ninh vµ Gi¸ S¬n th× phong trµo ch¨n nu«i l¹i cã nh­ng b­íc chËm tiÕn triÓn. §Ò xuÊt cña ban khuyÕn n«ng x· ®ã lµ lµm sao ®Èy m¹nh ®­îc phong trµo ch¨n nu«i trong toµn x· lªn tÇm cao míi. Môc ®Ých cña x· ®ã lµ mËt ®é ch¨n nu«i gi÷a c¸c th«n thiªn vÒ lµm n«ng nghiÖp ph¶i ®ång ®Òu. Tr×nh ®é ch¨n nu«i, s¶n phÈm ch¨n nu«i lµm ra ph¶i ®¹t kÕt qu¶ cao. Víi nh÷ng kiÕn thøc ®· ®­îc trang bÞ t¹i nhµ tr­êng cña m×nh, qua ®ît thùc tËp nµy d­íi sù h­íng dÉn nhiÖt t×nh cña thó y c¬ së, sù ®éng viªn cña ng­êi ch¨n nu«i, em ®· cè g¾ng lµm viÖc còng nh­ truyÒn ®¹t cho bµ con thÊy ®­îc tÇm quan träng cña viÖc ch¨n nu«i cã kü thuËt vµ khoa häc. Trong thêi gian thùc tËp nµy, b»ng nh÷ng kiÕn thøc lý thuyÕt kÕt hîp víi thùc tÕ s¶n xuÊt, b»ng nh­ng cè g¾ng cña b¶n th©n, kÕt hîp víi sù gióp ®ì tõ nhiÒu mÆt t¹i c¬ së, em ®· ®­a nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo lµm vµ h­íng dÉn cho bµ con n«ng d©n nh»m gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn cña ngµnh ch¨n nu«i t¹i c¬ së. KÕt qu¶ thu ®­îc nh­ sau: 1.1. Thøc ¨n §Ó ch¨n nu«i cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt th× ®iÒu kiÖn kiªn quyÕt ph¶i ®¶m b¶o 3 c«ng t¸c: Gièng, thøc ¨n vµ c«ng t¸c ch¨n nu«i, thó y. Thøc ¨n trong ch¨n nu«i tèt sÏ phÇn nµo c¶i thiÖn ®­îc ®µn vËt nu«i, n©ng cao søc kháe vµ kh¶ n¨ng chèng ®ì bÖnh tËt cña gia sóc, gia cÇm. Hay nãi c¸ch kh¸c thøc ¨n gi÷ vai trß quan träng quyÕt ®Þnh tíi sù thµnh b¹i trong ch¨n nu«i, thÓ hiÖn ë hai mÆt: VÒ mÆt sinh häc: Gia sóc lÊy dinh d­ìng trong thøc ¨n ®Ó duy tr× sù sèng vµ t¹o s¶n phÈm. Nh­ v©y tèc ®é sinh tr­ëng vµ kh¶ n¨ng sinh s¶n, lµm viÖc cña con vËt nhanh hay chËm, xÊu hay tèt lµ do thøc ¨n quyÕt ®Þnh. VÒ mÆt kinh tÕ: Chi phÝ cho thøc ¨n chiÕm mét phÇn rÊt lín trong tæng chi phÝ ch¨n nu«i. Do ®ã nÕu sö dông thøc ¨n ®Çy ®ñ dinh d­ìng vµ hîp lý th× sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao, phÇn nµo h¹n chÕ ®­îc sù l·ng phÝ. NhËn thÊy tÇm quan träng cña thøc ¨n trong ch¨n nu«i, b»ng nh÷ng kiÕn thøc ®· häc, em cïng víi nhãm thùc tËp t¹i x· Ninh S¬n ®· lµm vµ h­íng dÉn cho bµ con c¸ch lµm, chÕ biÕn, phèi hîp mét sè lo¹i thøc ¨n trong ch¨n nu«i. 1.1.1. Thøc ¨n cho lîn a. Trén Èm thøc ¨n Trén Èm thøc ¨n th× nguyªn liÖu lµ c¸c s¶n phÈm cña ngµnh n«ng nghiÖp kÕt hîp víi thøc ¨n ®Ëm ®Æc cña c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt c¸m. C¸c nguyªn liÖu ®­îc tÝnh theo tû lÖ % vÒ khèi l­îng trong khÈu phÇn trªn c¬ së ®¶m b¶o vÒ n¨ng l­îng, Protein, Ca, P… Cho vËt nu«i ë tõng løa tuæi. T­¬ng øng víi mçi lo¹i lîn th× cã mét lo¹i ®Ëm ®Æc riªng. ë ®©y em dïng thøc ¨n ®Ëm ®Æc CP. M« h×nh ®­îc em ¸p dông thö lµ tr¹i cña gia ®×nh B¸c Ng« V¨n Th¾ng - th«n Ninh §éng víi quy m« 20 con lîn n¸i lai vµ n¸i ngo¹i. - Trén Èm dµnh cho n¸i chöa vµ nu«i con. Nguyªn liÖu: + §Ëm ®Æc CP 757 : 23%. + Bét ng« : 60%. + C¸m g¹o : 17%. + Men tiªu hãa (Polibac premix) : 1 kg/400kg nguyªn kiÖu th«. - Trén Èm dµnh cho lîn tõ 15 kg - 30 kg. Nguyªn liÖu : + §Ëm ®Æc CP 750 : 22% + Bét ng« : 50% + C¸m g¹o : 10% + C¸m m¹ch : 18% + Men tiªu hãa (Polibac premix) : 1 kg/400 kg nguyªn liÖu th«. - Trén Èm dµnh cho lîn thÞt tõ 30 kg ®Õn xuÊt chuång. Nguyªn liÖu : + §Ëm ®Æc CP 750 : 16% + Bét ng« : 60% + C¸m g¹o : 10% + C¸m m¹ch :14% + Men tiªu hãa (Polibac premix) : 1 kg/400 kg nguyªn liÖu th«. Nguyªn liÖu cña riªng tõng c«ng thøc ®­îc trén ®Òu víi nhau sau ®ã cho n­íc vµo víi tû lÖ võa ph¶i cã t¸c dông lµm cho lîn dÔ ¨n, kh«ng bÞ ho, bÞ sÆc c¸m do kh« nh­ng còng tr¸nh cho n­íc qu¸ nhiÒu g©y khã trén, khã ch¨n v× kh«ng ®¶m b¶o ®é t¬i xèp cña c¸m. b. ñ men vi sinh vËt + Nguyªn liÖu: Dïng khÈu phÇn cña trén Èm thøc ¨n nh­ ®· tr×nh bµy ë môc a vµ men vi sinh vËt. + C¸ch lµm: Dïng men vi sinh vËt t¸n thËt nhá sau ®ã trén ®Òu víi c¸c nguyªn liÖu kh« trªn theo tû lÖ 4% vÒ men trong khÈu phÇn, tiÕp ®Õn cho mét l­îng n­íc võa ®ñ trén thËt ®Òu nh­ trén Èm thøc ¨n. Sau ®ã cho nguyªn liÖu nµy vµo c¸c dông cô nh­ chum, v¹i, x«, dïng nilon bÞt kÝn miÖng sau ®ã 18 - 24 giê ®em ra sö dông cho lîn ¨n. Thøc ¨n khi ®ã cã mïi rÊt th¬m ngon, gióp kh¶ n¨ng tiªu hãa cña lîn cao h¬n. C¸ch lµm nµy ®­îc ¸p dông t¹i trang tr¹i nhµ b¸c Ng« V¨n Th¾ng - th«n Ninh §éng sau ®ã ®­îc bµ con ch¨n nu«i xung quanh ¸p dông thö. 1.1.2. Thøc ¨n cho tr©u bß a. Trång cá voi phôc vô ch¨n nu«i Víi ®Þa bµn x· Ninh S¬n ®Êt chñ yÕu dïng ®Ó trång lóa vµ hoa mµu nªn ®Êt trång cá voi ch­a nhiÒu. C¸c hé trång cá voi chñ yÕu lµ tËn dông ®Êt v­ên vµ mét sè b·i ruéng cao, ®Êt kh« ®Ó trång cá. Cïng víi viÖc h­íng dÉn kü thuËt ch¨n nu«i, ñ thøc ¨n th× em cßn h­íng dÉn cho bµ con kü thuËt trång cá voi. Trong thêi gian thùc tËp t¹i x· em ®· h­íng dÉn cho gia ®×nh nhµ chÞ NguyÔn ThÞ LuyÕn th«n Mai Vò vµ anh Do·n V¨n NhÉn th«n Néi Ninh vÒ kü thuËt trång cá voi trªn ®Êt v­ên. Nguyªn liÖu: Gèc cá voi, lÊy nh÷ng gèc to, mËp, kh«ng qu¸ giµ hoÆc kh«ng qu¸ non, nh÷ng c©y kh«ng bÞ s©u bÖnh. C¸ch lµm: ChÆt cá voi thµnh khóc dµi 20 - 30 cm, sau ®ã lµm luèng réng 1- 1,5 cm/luèng vµ cao 4 - 10 cm, ®Æt cá theo r·nh, r·nh c¸ch r·nh 70 - 80 cm, khi ®Æt cá th× c¸c khóc ®Æt liªn tiÕp nhau, cã ®é nghiªng 10 - 15 oC. Sau khi trång xong th× bãn ph©n l©n, ph©n h÷u c¬ vµ dïng ®¹m ®Ó bãn thóc cho cá. - KÕt qu¶: Sau khi em h­íng dÉn kü thuËt trång cá th× gia ®×nh anh chÞ d· trång ®­îc 1,5 sµo cá voi, sau 10 ngµy sau v­ên cá voi ®· ®Î nh¸nh v¸ ph¸t triÓn rÊt ®Òu. b. ñ men ë r¬m kh« Do c¸c gia ®×nh ë ®©y lµm nghÒ n«ng lµ chÝnh nªn l­îng r¬m r¹ rÊt lín. C¸c hé chØ ph¬i kh« råi cho tr©u bß ¨n nªn viÖc sö dông nã cßn ch­a ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ v× vËy em ®· h­íng dÉn cho bµ con c¸ch ñ men vi sinh vËt víi nguyªn liÖu chÝnh lµ r¬m kh« cã t¸c dông t¨ng thªm gi¸ trÞ dinh d­ìng cho thøc ¨n vµ gióp ng­êi d©n dù tr÷ thøc ¨n trong mïa ®«ng khan hiÕm thøc ¨n. * Nguyªn liÖu: R¬m kh«, n­íc s¹ch, urª, muèi NaCl. + R¬m kh« : 100 kg. + N­íc s¹ch : 15 lÝt. + Urª : 2% so víi khèi l­îng r¬m kh«. + NaCl : 0,5% so víi khèi l­îng r¬m kh«. C¸ch lµm: R¬m kh« s¹ch chÆt ng¾n 10 - 15 cm, sau ®ã cho urª, NaCl hßa vµo n­íc s¹ch. TiÕp ®Õn vÈy ®Òu n­íc lªn r¬m kh« råi cho r¬m vµo bao t¶i (ë trong cã tói bãng), nÐt r¬m thËt chÆt, trªn miÖng bao t¶i g¾n mét èng nhùa cøng, èng nhùa nµy cã t¸c dông lµm tho¸t khÝ CO2 ra ngoµi khi thøc ¨n lªn men, sau ®ã dïng d©y cao su th¾t chÆt miÖng bao. TiÕp ®Õn ®µo hhè ë ®Êt v­ên, cho tõng bao t¶i xuèng hè, dùng ®øng bao t¶i, cho èng nhùa lªn trªn (c¸c bao t¶i xÕp kh«ng ®­îc chång lªn nhau). Sau ®ã phñ mét líp c¸t dµy kho¶ng 10 cm lªn trªn bao t¶i nh­ng kh«ng ®­îc lÊp èng nhùa. Dïng n­íc t­íi mçi ngµy mét lÇn ®Ó ®¶m b¶o ®é Èm cho c¸t. Thøc ¨n ®Ó d­íi hÇm ñ 4 tuÇn th× lÊy cho ¨n. Khi lÊy lÊy cho ¨n tõng bao t¶i mét vµ kiÓm tra thøc ¨n tr­íc khi cho ¨n. Thøc ¨n ñ thµnh c«ng cã mïi th¬m, mµu vµng chanh. ViÖc ñ thøc ¨n nµy cã t¸c dông n©ng cao kh¶ n¨ng tiªu hãa vµ cã kh¶ n¨ng dù tr÷ thøc ¨n, nhÊt lµ vÒ mïa ®«ng thøc ¨n t­¬i khan hiÕm. 1.2. VÒ gièng 1.2.1. Lîn ®ùc gièng X· Ninh S¬n cã 5 hé ch¨n nu«i lîn ®ùc gièng ®Ó phôc vô cho c¸c hé ch¨n nu«i lîn n¸i sinh s¶n. Nh­ng con gièng vµ viÖc phèi gièng ch­a ®­îc hiÖu qu¶ tèt. Trong thêi gian thùc tËp em ®· ®Õn t¹i nhµ anh Trung cã nu«i 1 con lîn ®ùc gièng ®Ó tham gia gãp ý c¸ch chän vµ c¸ch cho phèi ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng tinh vµ søc kháe cña lîn ®ùc gièng. * C¸ch chän: Thùc tÕ ë x· Ninh S¬n th× ng­êi d©n tÊt ­a chuéng ®ùc gièng Landrace. Khi b¾t lîn tèt nhÊt nªn chän ë nh÷ng tr¹i cã uy tÝn, chñ yÕu lµ chän con cña nh÷ng gièng ®êi «ng bµ, khi chän em ®· h­íng dÉn cho hä chän lîn ®ùc gièng qua c¸c ®êi. - Chän dùa vµo tæ tiªn: Nªn chän ë nh÷ng tr¹i cã uy tÝn lín khi ®ã sÏ biÕt râ lai lÞch cña c¸c ®êi. Chän con cã ®êi bè mÑ hay «ng bµ (nÕu b¾t ë ®êi ch¸u) cã tÝnh di truyÒn æn ®Þnh, lµ dßng thuÇn, cã ngo¹i h×nh, søc kháe tèt, chØ sè sinh s¶n cao. Tr¸nh chän nh÷ng cÆp bè mÑ, «ng bµ cã tÝnh ®ång huyÕt. Chän con cña nh÷ng løa tõ thø 3 ®Õn løa thø 7 lµ tèt nhÊt. - Chän b¶n th©n: Chän nh÷ng con to kháe nhÊt trong ®µn, phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña lîn gièng Landrace nh­ mµu da hång, l«ng tr¾ng, m­ît, ch©n cao, to trßn, tai côp rñ vÒ phÝa tr­íc che kÝn mét phÇn mÆt, l­ng th¼ng, m×nh tr­êng, vai m«ng réng, cã träng l­îng : S¬ sinh : 1,3- 1,6 kg/con. Cai s÷a (21 ngµy tuæi) : 5- 6 kg/con. Lóc 12 th¸ng tuæi : 150 - 155 kg/con. Th©n h×nh phÇn sau ph¸t triÓn h¬n phÇn tr­íc, nhanh nhÑn, sinh tr­ëng vµ ph¸t dôc tèt, kh¶ n¨ng sinh s¶n cao, kh«ng m¾c bÖnh truyÒn nhiÔm. Chän qua ®êi sau: Trong thêi gian khai th¸c vµ cho ra s¶n phÈm nªn theo dâi ®µn con sinh ra tèt hay xÊu ®Ó kÞp thêi cã biÖn ph¸p can thiÖp nh­: NÕu con sinh ra tèt th× ®ùc gièng tèt ta gi÷ l¹i, con sinh ra kÐm th× cÇn xem xÐt l¹i ®ùc gièng vµ kÞp thêi lo¹i th¶i. §µn con tèt lµ ®µn con sinh ra cã sè l­îng con ®­îc sinh ra nhiÒu, ®Òu nhau, cã träng l­îng s¬ sinh cao, tû lÖ nu«i sèng cao, cho ®µn kháe m¹nh, kh«ng m¾c bÖnh. ViÖc theo dâi ®µn con cÇn ph¶i ®­îc ®Æt trong hoµn c¶nh ch¨n nu«i thuËn lîi, chÊt l­îng con n¸i cã tèt hay kh«ng. *C¸ch phèi: Mét ngµy kh«ng ®­îc phèi qu¸ mét lÇn vµ cho phèi c¸ch nhËt ®Ó ®¶m b¶o søc kháe vµ tuæi sö dông cña con ®ùc. Trong thêi gian khai th¸c nªn chó ý ®Õn khÈu phÇn s¶n xuÊt cña ®ùc gièng. * C¸ch ch¨m sãc: Nªn cã chÕ ®é ch¨m sãc hîp lý ®èi víi lîn ®ùc gièng, hµng ngµy cÇn t¾m tr¶i cho lîn, xoa bãp dÞch hoµn, cho ®ùc gièng vËn ®éng hµng ngµy. VÖ sinh chuång tr¹i, m¸ng ¨n, m¸ng uèng s¹ch sÏ, vÖ sinh ch©n mãng lîn. Song song víi nã lµ cã chÕ ®é ¨n hîp lý, cho lîn ®ùc gièng ¨n khÈu phÇn ¨n thÝch hîp ®Ó lîn kh«ng qu¸ bÐo hoÆc kh«ng qu¸ gÇy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng phèi gièng, kh«ng cho ®ùc gièng ¨n nhiÒu rau xanh sÏ lµm cho bông bÞ sÖ. Sau khi phèi gièng cÇn bæ sung trøng gµ cho ®ùc gièng. 1.2.2. Lîn c¸i gièng Ch¨n nu«i lîn nãi chung vµ ch¨n nu«i lîn n¸i ë x· Ninh S¬n rÊt ph¸t triÓn. Víi quy m« ®µn lîn n¸i hiÖn nay th× c¸c gièng chñ yÕu vÉn lµ lîn n¸i lai (c¸i tr¾ng) vµ lîn nai ngo¹i ®ang dÇn thay thÕ ®µn n¸i néi. Nh­ng viÖc chän lîn n¸i ®Ó lµm gièng vµ viÖc nu«i lîn n¸i ®Ó ®¹t n¨ng suÊt cao ®ang lµ mét vÊn ®Ò lín mµ kh«ng Ýt hé ch¨n nu«i ®ang t×m hiÓu vµ ¸p dông. N¾m b¾t ®­îc t©m lý ®ã cña ng­êi ch¨n nu«i, mçi khi ®Õn gia ®×nh nµo ®iÒu trÞ bÖnh em ®Òu chuÈn bÞ tinh thÇn còng nh­ kiÕn thøc mµ em cã ®­îc th«ng qua c¸c thÇy, c« gi¸o vµ trong thùc tÕ ®Ó gãp ý víi bµ con ch¨n nu«i tõ ®ã hä cã thÓ chän vµ t¹o ra nh÷ng con gièng tèt phï hîp víi ph­¬ng thøc ch¨n nu«i cña gia ®×nh m×nh. *C¸ch chän: Víi Ninh S¬n, viÖc chän n¸i lai th× ®¹i ®a sè dïng lîn Mãng C¸i lµm n¸i nÒn cho lai víi c¸c ®ùc gièng ngo¹i nh­: Landrace, Duroc… Råi lÊy con lai lµ lîn c¸i cã phÈm chÊt tèt lai víi mét gièng lîn ®ùc ngo¹i kh¸c, s¶n phÈm cña con lai mang 3 m¸u (2 m¸u ngo¹i, 1 m¸u néi) dïng nu«i th­¬ng phÈm cho gi¸ trÞ kinh tÕ cao, l¹i dÔ nu«i. C¸ch lµm cña em cã thÓ ®­îc minh häa qua s¬ ®å: ♂ Landrace ♀ Mãng C¸i ♂ §¹i B¹ch ♂ §¹i B¹ch ♂ F2 ♀ F2 ♀ F1 (1/4 m¸u néi, 3/4 m¸u ngo¹i - Nu«i th­¬ng phÈm) ♂ F1 (1/2 m¸u néi, 1/2 m¸u ngo¹i) S¬ ®å 01: s¬ ®å lai t¹o minh ho¹. Qua nh÷ng lÇn gÆp gì, trao ®æi nh­ vËy, ®a sè bµ con ch¨n nu«i ®Òu h×nh dung d­îc vÊn ®Ò lai t¹o, chän n¸i. Nh­ng ®Ó chän ®­îc n¸i tèt th× ë ®Þa bµn nh­ Ninh S¬n l¹i gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. V× vËy cÇn cã sù quan t©m h¬n n÷a cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh, nhÊt lµ khuyÕn n«ng x· víi ng­êi ch¨n nu«i. * C¸c biÓu hiÖn ®éng dôc vµ thêi ®iÓm chän phèi thÝch hîp ë lîn n¸i: X· Ninh S¬n cã sè ®Çu con lîn n¸i cao, nhËn thøc ®­îc ­u ®iÓn cña viÖc thô tinh nh©n t¹o cho lîn nªn viÖc thô tinh nh©n t¹o ë ®©y ®¹t tû lÖ cao. §Ó thô tinh nh©n t¹o ®óng thêi ®iÓm thÝch hîp mµ kh«ng cÇn sù kiÓm tra cña ®ùc nh¶y, em ®· ph©n tÝch kü cho ng­êi ch¨n nu«i vÒ c¸ch ph¸t hiÖn lîn n¸i ®éng dôc th«ng qua viÖc quan s¸t c¸c biÓu hiÖn ë lîn. Lîn n¸i nÕu kh«ng ®­îc phèi sau mçi lÇn ®éng dôc th× sÏ ®éng dôc quanh n¨m. Chu kú tÝnh cña lîn lµ 21 ngµy (diÔn biÕn tõ 18 - 25 ngµy). Thêi gian ®éng dôc cña lîn lai, lîn ngo¹i tõ 3 - 7 ngµy. Thêi gian rông trøng kho¶ng 24 - 48 giê kÓ tõ khi b¾t ®Çu chÞu ®ùc. Mçi mét lÇn ®éng dôc rông tõ 10 - 40 tÕ bµo trøng. DiÔn biÕn cña qu¸ tr×nh ®éng dôc nh­ sau: + Ngµy ®éng dôc thø nhÊt: Lîn kªu la, ph¸ chuång, cã thÓ bá ¨n hay Ýt ¨n, nh¶y lªn con kh¸c (nÕu nhèt chung) nh­ng kh«ng chÞu cho con kh¸c nh¶y lªn. Sê vµo th× nã ch¹y, ©m hé b¾t ®Çu s­ng to, ®á mäng, dÞch nhµy tiÕt ra trong suèt vµ kh«ng keo dÝnh. + Ngµy ®éng dôc thø 2: Lîn b¾t ®Çu yªn tÜnh h¬n, Ýt kªu ph¸, cã con bá ¨n, thØnh tho¶ng nh¶y lªn l­ng con kh¸c. Lóc nµy ©m hé s­ng to, ®á mäng nhÊt, sê vµo ng­êi th× cã hiÖn t­îng mª ×. §Õn cuèi ngµy thø 2 tr¹ng th¸i yªn tÜnh trë lªn râ nÐt, b¾t ®Çu cho con kh¸c nh¶y lªn l­ng, cã ®éng t¸c tiÕp thu giao phèi cã thÓ c­ìi lªn l­ng mµ nã vÉn ®øng yªn. Mµu ®á cña ©m hé b¾t ®Çu chuyÓn dÇn sang mµu tÝm vµ cã ®«i nÕp nh¨n, dÞch nhÇy tiÕt ra ®ôc, keo dÝnh vµ cã thÓ kÐo dµi thµnh sîi. NÕu nhèt chung víi con lîn ®ùc th× nã cã ®éng t¸c g¹ gÉm, quay m«ng vµo con ®ùc ®Ó tiÕp thu giao phèi. §©y lµ thêi ®iÓm mª × nhÊt, kh¶ n¨ng rông trøng cao nhÊt. Tr¹ng th¸i mª × kÐo dµi cho ®Õn hÕt ngµy thø ba. + Tõ ngµy thø t­ trë ®i tr¹ng th¸i mª × gi¶m dÇn, ©m hé teo dÇn vµ trë l¹i sinh lý b×nh th­êng. BiÕt ®­îc ®Æc ®iÓm nµy, ng­êi ch¨n nu«i cã thÓ dÉn tinh thÝch hîp cho lîn ®Ó cho kÕt qu¶ ®Ëu thai cao. * C¸c biÓu hiÖn cña lîn n¸i s¾p ®Î vµ kü thuËt ®ì ®Î: Trong thêi gian thùc tËp, ®­îc va ch¹m thùc tÕ, víi nh÷ng kiÕn thøc ®· ®­îc häc, em ®· h­íng dÉn cho bµ con ch¨n nu«i biÕt vÒ nh÷ng biÓu hiÖn cña lîn n¸i s¾p ®Î vµ kü thuËt ®ì ®Î cho lîn n¸i. §Æc biÖt lµ ë tr¹i nu«i lîn n¸i cña nhµ b¸c Th¾ng. Lîn n¸i cã chöa 114 ngµy (dao ®éng tõ 112 - 116 ngµy). Do ®ã cÇn xem lÞch vµ quan s¸t c¸c biÓu hiÖn ®Ó kÞp thêi chuÈn bÞ ®ì ®Î, khi lîn s¾p ®Î th­êng cã nh÷ng biÓu hiÖn sau: ¢m hé s­ng to, mµu h¬i tÝm, cã nÕp nh¨n, ­ít, vó c¨ng ®Òu, nóm vó ch×a ra hai bªn. mµu ®á, tr­íc khi ®Î hai ngµy cã thÓ v¾t ra 1 - 2 giät s÷a ®Çu. Lîn n¸i cã biÓu hiÖn c¾n æ, cµo r¸c, ®øng n»m kh«ng yªn do ®au ®Î. Hay ®¹i tiÓu tiÖn vÆt, lîn cã biÓu hiÖn sôt m«ng râ nhÊt vµ b¾t ®Çu rÆn ®Î. Lóc ®Çu rÆn nhÑ, c¬n rÆn th­a, sau ®ã t¨ng vÒ mËt ®é vµ c­êng ®é rÆn, n­íc èi b¾t ®Çu ch¶y ra, lóc nµy hé lý chuÈn bÞ s½n sµng ®ì ®Î. Kü thuËt ®ì ®Î cho lîn: Tr­íc khi lîn ®Î cÇn chuÈn bÞ dông cô ®ì ®Î nh­ kh¨n s¹ch, ®Öm lãt, lång óm, chØ c¾t rèn, b«ng thÊm v« trïng, cån Iode 5%, panh kÑp, k×m bÊn nanh, kÐo c¾t rèn, c©n, bãng ®iÖn s­ëi Êm, thuèc trî søc, trî lùc, thuèc kÝch ®Î. Khi lîn con h¬i thËp thß ra ngoµi th× dïng tay ®ì lÊy lîn con. Nh÷ng con ®Î khã do rÆn ®Î yÕu hay thai h¬i to th× kÕt hîp kÐo con cïng nhÞp rÆn cña lîn mÑ, khi lîn ®· ®Î ra th× em dïng kh¨n s¹ch lau miÖng vµ toµn bé c¬ thÓ lîn con. Sau khi lau xong th× tiÕn hµnh c¾t rèn, khi c¾t ph¶i vuèt ng­îc d©y rèn ®Ó dån m¸u tõ d©y rèn lªn phÝa bông. Sau ®ã dïng panh kÑp ruét kÑp d©y rèn l¹i vµ dïng chØ th¾t d©y rèn s¸t phÝa d­íi panh. Dïng dao c¾t rèn bá panh ra, nÕu thÊy m¸u kh«ng ch¶y ra th× c¾t bá phÇn chØ thõa vµ s¸t trïng rèn b»ng cån Iode 5%. B­íc tiÕp theo lµ dïng k×m bÊm nanh cho lîn. ViÖc bÊm nanh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho con mÑ kh«ng bÞ dau khi cho con bó do r¨ng nanh cña con nghiÕn vó. TiÕp ®Õn lµ kh©u c¾t ®u«i, dïng kÐo c¾t bá 2/3 ®u«i phÝa d­íi. Tr­íc khi c¾t dïng chØ th¾t ®u«i ®Ó cÇm m¸u, sau ®ã dïng cån Iode 5% ®Ó s¸t trïng ®u«i. Sau khi lµm xong mäi thñ tôc trªn em cho lîn vµo lång óm vµ kho¶ng 1 - 2 giê sau khi lîn ®Î con ®Çu tiªn th× th¶ toµn bé lîn con ra cho bó. ViÖc cho lîn con bó còng cÇn tiÕn hµnh tuÇn tù, ®Çu tiªn em lau s¹ch bÇu vó ®Çu vó b»ng n­íc Êm vµ cho tõng con vµo bó. Con bÐ bó th©n tr­íc, con lín bó th©n sau vµ tiÕn hµnh d÷ ®Ó cè ®Þnh bÇu vó lu«n. ViÖc cho lîn con bó sím cã t¸c dông kÝch ®Î vµ gióp cho lîn con ®­îc sím bó s÷a ®Çu. Trong nh÷ng tr­êng hîp lîn mÑ rÆn yÕu th× cÇn tiªm Oxytocin liÒu 40 UI/con ®Ó lîn ®Î nhanh vµ ®Èy hÕt nhau ra ngoµi. Tr­íc khi cho con bó cÇn c©n lîn con vµ sau khi ®Î 21 ngµy th× c©n l¹i ®Ó theo dâi s¶n l­îng s÷a mÑ. L­îng s÷a mÑ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc : C«ng thøc 1: L­îng s÷a = (KL toµn æ lóc 21 ngµy tuæi - KL s¬ sinh) x 3 (§¬n vÞ: kg) Ghi chó: KL: Tæng khèi l­îng. Khi Lîn ®Î ra ba ngµy th× tiªm s¾t Ferridextran liÒu 1 ml/con, sau khi lîn con ®­îc mét tuÇn tiªm mòi hai (tiªm b¾p cæ b»ng kim 7). ViÖc tiªm s¾t cã t¸c dông lµm t¨ng hång cÇu, h¹n chÕ ph©n tr¾ng, h¹n chÕ thiÕu s¾t, lµm hång da, m­ît l«ng, lîn con ®­îc 10 ngµy tuæi th× b¾t thiÕn nh÷ng con lîn ®ùc. KÕt qu¶ cho thÊy nh÷ng ®µn lîn con ®­îc tiªm s¾t ®Çy ®ñ th× Ýt x¶y ra Øa ph©n tr¾ng, lîn hång da, kháe m¹nh, ®Õn: 21 ngµy th× tiÕn hµnh tiªm phßng vaccine phã th­¬ng hµn mòi 1. 25 ngµy tiªm phßng vaccine dÞch t¶ mòi 1. 28 ngµy tiªm nh¾c l¹i phã th­¬ng hµn. 30 ngµy t¸ch mÑ. 35 ngµy tiªm nh¾c l¹i dÞch t¶. 42 ngµy tiªm phßng tô huyÕt trïng lÇn 1. 50 ngµy tÈy giun cho lîn. * Tham gia ghÐp ®µn lîn con. Trong ch¨n nu«i lîn n¸i ë x· Ninh S¬n em thÊy cã nh÷ng con lîn n¸i ®Î tõ 12 - 14 con (võa ®ñ nu«i). Nh­ng cã con l¹i ®Î nhiÒu tíi 18 - 19 con, cã nh÷ng con th× ®Î rÊt Ýt chØ kho¶ng 6 - 7 con. §Ó ®¶m b¶o lîi Ých kinh tÕ trong ch¨n nu«i th× bµ con ch¨n nu«i ®· tiÕn hµnh ghÐp æ. Nh­ng viÖc ghÐp æ cña bµ con ch¨n nu«i do ch­a hiÓu vµ lµm ®óng kü thuËt nªn hiÖu qu¶ ch­a cao. Qua thêi gian thùc tËp, b»ng nh÷ng kiÕn thøc ®· häc em ®· tham gia ghÐp æ lîn con cho mét sè hé ch¨n nu«i lîn n¸i, kü thuËt ghÐp nh­ sau: Nguyªn t¾c cña viÖc ghÐp æ: C¶ hai ®µn m¾c bÖnh truyÒn nhiÔm, tuæi hai ®µn kh«ng lÖch nhau qu¸ mét tuÇn (tèt nhÊt lµ kh«ng qu¸ bèn ngµy). Tr­íc khi ghÐp æ th× lîn con ph¶i ®­îc bó s÷a ®Çu cña lîn mÑ v× s÷a ®Çu lµm t¨ng søc ®Ò kh¸ng vµ kh¶ n¨ng tiªu hãa cho lîn con. Th«ng th­êng tiÕn hµnh ghÐp ®µn vµo ban ®ªm, tr­íc khi ghÐp cho nhèt chung c¶ hai ®µn vµo lång óm vµ phun lªn nã mét thø mïi l¹ nh­: R­îu, cån… Còng nh­ tr­êng hîp lÊy Ðp n­íc nhau thai cña lîn mÑ phun lªn con ghÐp ®Î lîn mÑ kh«ng ph©n biÖt ®­îc. Sau khi nhèt chung kho¶ng mét giê th× th¶ c¶ ®µn vµo cho bó mÑ. Víi c¸ch lµm nµy cho thÊy ng­êi ch¨n nu«i thu ®­îc kÕt qu¶ kh¸ cao. * TËp cho lîn con ¨n sím: Trong thêi gian thùc t©p, b»ng nh÷ng kiÕn thøc ®· häc em ®· khuyªn bµ con ch¨n nu«i vµ lµm gióp hä trong viÖc tËp cho lîn con ¨n sím. ý nghÜa cña viÖc lµm nµy lµ rót ng¾n thêi gian nu«i con cña lîn mÑ, lµm cho lîn mÑ ®ì gÇy, Ýt ¶nh h­ëng ®Õn sinh s¶n cña løa sau. N©ng cao ®­îc träng l­îng lîn con sau khi cai s÷a, gióp lîn con sím hoµn thiÖn bé m¸y tiªu hãa, lµm quen víi thøc ¨n, h¹n chÕ ®­îc bÖnh tËt nh­ viÖc cho lîn con ¨n c¸m viªn 550 S - Hygro th× sÏ h¹n chÕ tiªu ch¶y, ng¨n ngõa cho lîn con bÞ E. coli dung huyÕt. §©y lµ mét viÖc lµm cã ý nghÝa kinh tÕ trong ch¨n nu«i. Qua thêi gian nµy em còng ®· h­íng dÉn t¹i tr¹i nhµ b¸c Th¾ng - th«n Ninh §éng vµ ®­îc ng­êi ch¨n nu«i ¸p dông rÊt nhiÒu. 1.2.3 Chän gièng tr©u bß 1.3 C«ng t¸c thô tinh nh©n t¹o Víi ®Æc thï cña x· Ninh S¬n th× ng­êi d©n chñ yÕu sö dông biÖn ph¸p thô tinh nh©n t¹o ë lîn. Em ®· gióp bµ con trong viÖc thô tinh nh©n t¹o cho lîn, kÕt qu¶ lµ 12/14 con ®em phèi ®· thô thai ®¹t tû lÖ 85,7%. Ph­¬ng ph¸p vµ kü thuËt dÉn tinh nh©n t¹o cho lîn n¸i mµ em ®· h­íng dÉn cho bµ con còng nh­ ®· trùc tiÕp lµm víi ng­êi ch¨n nu«i nh­ sau: 1.4. ChuÈn bÞ tinh dÞch Tinh dÞch ®­îc lÊy trùc tiÕp tõ c¸c tr¹i gièng hoÆc c¸c ®¹i lý. Tinh dÞch ®­îc b¶o qu¶n ë nhiÖt ®é 2 - 80 C . 1.5. ChuÈn bÞ dÉn tinh qu¶n DÉn tinh qu¶n lµ mét èng cao su dµi 60cm, hai ®Çu mÒm, ë gi÷a h¬i cøng, mét ®Çu thon nhá, tr­íc khi dïng ph¶i khö trïng b»ng n­íc s«i kho¶ng 1 - 2 phót råi dÉn tinh qu¶n. 1.6 ChuÈn bÞ n¸i Tr­íc khi phèi tinh, dïng n­íc s¹ch ®Ó röa s¹ch phÇn th©n sau cña lîn n¸i råi thÊm kh« b»ng kh¨n s¹ch. 1.7 Xö lý tinh dÞch tr­îc khi phèi Tinh dÞch sau khi lÊy ra khái n¬i b¶o qu¶n cho ng©m vµo n­íc Êm 23 - 25 0 C kho¶ng 10 phót, sau ®ã ng©m vµo n­íc Êm 35 - 37 kho¶ng 10 phót. 1.8. DÉn tinh Sau khi ®· chuÈn bÞ xong nh÷ng viÖc trªn em cho tiÕn hµnh dÉn tinh qu¶n vµo ©m hé cña lîn mét c¸ch nhÑ nhµng kÕt hîp víi kÝch thÝch ©m hé cho lîn n¸i, dïng ch©n tú lªn l­ng lîn n¸i ®Ó t¹o c¶m gi¸c h­ng phÊn cho lîn. Tinh qu¶n sau khi ®· vµo võa khÝt th× tiÕn hµnh l¾p tinh phÔu tinh dÞch lªn cao h¬n ®Çu kia cña tinh qu¶n khi ®ã tinh dÞch tù ch¶y vµo. 1.9. Hoµn thµnh dÉn tinh Sau khi tinh ®· ch¶y hÕt vµo th× gi÷ nguyªn tinh qu¶n 2 - 3 phót sau ®ã tõ tõ rót nhÑ tinh qu¶n ra, võa rót võa xoay vµ l¾c nhÑ tinh qu¶n. Sau khi tinh qu¶n ra ngoµi ©m hé th× dïng tay vç m¹nh vµo l­ng n¸i ®Ó gióp cho cæ tö cung ®ãng l¹i, gi÷ tinh ë trong. Sau ®ã gi÷ cho lîn n¸i ®øng yªn ®Ó h¹n chÕ Ðp bông ®Èy tinh ra ngoµi mçi khi con n¸i n»m. Do thêi gian cã h¹n trong qu¸ tr×nh thùc tËp, sè lîn n¸i mµ em tiÕn hµnh thô tinh nh©n t¹o ch­a nhiÒu nh­ng ®· thu ®­îc kÕt qu¶ tèt ®­îc bµ con ch¨n nu«i vµ c¸n bé thó y c¬ së ®¸nh gi¸ cao, kh«ng ®Ó l¹i tr­êng hîp nµo bÞ viªm nhiÔm sau khi phèi. KÕt luËn: Nh­ vËy b»ng nh÷ng kiÕn thøc ®· ®­îc häc ë tr­êng ë líp em ®· m¹nh d¹n ®­a vµo øng dông thùc tÕ ngay t¹i c¬ së x· Ninh S¬n - huyÖn ViÖt Yªn - B¾c Giang, ®ång thêi ®· h­íng dÉn vµ trang bÞ cho bµ con nh­: Kü thuËt ch¨n nu«i, c¸ch lùa chon thøc ¨n tèt, c¸ch chän gièng gia sóc, gia cÇm, c¸ch thô tinh nh©n t¹o nh­ thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶. Víi ph­¬ng ch©m lµm viÖc “Nghe d©n nãi, nãi cho d©n hiÓu, lµm d©n tin” em ®· ®ù¬c bµ con nh©n d©n ë ®Þa ph­¬ng rÊt niÒm në, t«n träng vµ tin t­ëng. 2. C«ng t¸c thó y §èi víi b¶n th©n em ®­îc ph©n c«ng vÒ thùc tËp trªn ®Þa bµn x· Ninh S¬n, víi sè l­îng ®µn gia sóc, gia cÇm lín (sè liÖu ë phÇn ®iÒu tra), víi phong trµo ch¨n nu«i ph¸t triÓn m¹nh lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó em tiÕp cËn víi c«ng t¸c thó y ë ®Þa ph­¬ng. Trong thêi gian phôc vô s¶n xuÊt t¹i c¬ së, em ®· tham gia cïng víi c¸n bé thó y x· còng nh­ c¸c thu y viªn. KÕt qu¶ thu ®­îc nh­ sau: 2.1. C«ng t¸c tiªm phßng Trong ch¨n nu«i ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao th× viÖc tiªm phßng lµ rÊt quan träng. Víi ph­¬ng ch©m “Phßng bÖnh h¬n ch÷a bÖnh”, hµng n¨m ban thó y x· Ninh S¬n ®­îc sù chØ ®¹o chÆt chÏ cña tram thó y huyÖn ViÖt Yªn ®· tæ chøc tiªm phßng cho ®µn gia sóc, gia cÇm vµo hai ®ît trong n¨m. Trong thêi gian thùc tËp nµy em ®· tham gia tiªm phßng ®ît mét cho ®µn gia sóc, gia cÇm toµn x· nh­: Tr©u, bß, lîn, gµ, vÞt… KÕt qu¶ thu ®ù¬c nh­ sau: B¶ng 3: KÕt qu¶ tiªm phßng cho ®µn gia sóc, gia cÇm x· Ninh S¬n - huyÖn ViÖt Yªn. Stt Lo¹i vËt nu«i Lo¹i Vacine LiÒu dïng VÞ trÝ tiªm Tæng sè (con) Sè con ®­îc tiªm (con) Tû lÖ % 1 Tr©u bß THT 2ml/con D­íi da cæ 1591 175 10.99 2 Lîn DÞch t¶ 1m/con D­íi da cæ 4027 175 18.62 THT 2ml/con 700 17.38 PTH 2ml/con 700 17.38 LMLM * 1ml/con lîn d­íi 25 kg * 2ml/con lîn trªn 25 kg 1500 37.25 3 Gµ H5N2 *0.3ml/con d­íi 35 ngµy tuæi *0.5ml/con trªn 35 ngµy tuæi D­íi da øc 16080 8000 49.75 4 VÞt H5N1 1ml/con Ghi chó: THT: Tô huyÕt trïng. PTH: Phã th­¬ng hµn. LMLM: Lë måm long mãng. * NhËn xÐt b¶ng 3: Qua b¶ng 3 cho thÊy kÕt qu¶ tiªm phßng cho ®µn gia sóc, ®ît 1 n¨m 2007 trªn ®Þa bµn x· Ninh S¬n cßn thÊp, kÕt qu¶ tiªm phßng cho ®µn gia cÇm th× còng t­¬ng ®èi nh­ng ch­a ph¶i lµ cao. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do ý thøc cña ng­êi d©n trong nhËn thøc vÊn ®Ò “phßng bÖnh h¬n ch÷a bÖnh” cho ®µn gia sóc ch­a cao, mét sè gia ®×nh cßn tá ra kh«ng tin t­ëng trong viÖc tiªm phßng. Tû lÖ tiªm phßng cho ®µn gia sóc rÊt thÊp (tiªm phßng tô huyÕt trïng ë tr©u bß chØ ®¹t tû lÖ 10,99%) cßn ë gia cÇm th× cao h¬n. Nguyªn nh©n thø hai lµ bµ con nh©n d©n rÊt mong ®­îc tiªm phßng miÔn phÝ, ®©y lµ vÊn ®Ò khã kh¨n cÇn ®­îc sù quan t©m tõ phÝa Nhµ n­íc. MÆc dï kÕt qu¶ tiªm phßng trong thêi gian thùc tËp nµy cßn khiªm tèn nh­ng qua ®©y em còng rót ra ®­îc mét ®iÒu c¬ b¶n trong viÖc tiªm phßng, sö dông vacine. B»ng kh¶ n¨ng cña b¶n th©n, em ®· tuyªn truyÒn cho ng­êi d©n ®Ó hä ý thøc ®­îc tÇm quan träng cña nh÷ng kiÕn thøc nµy. - Vaccine chØ dïng ®Ó phßng bÖnh cho nh÷ng con vËt nu«i ®ang kháe m¹nh, ch­a nhiÔm bÖnh: NÕu sö dông vaccine cho ®éng vËt ®· bÞ nhiÔm bÖnh lµm cho con vËt ph¸t bÖnh vµ cã thÓ chÕt. §iÒu nµy cã thÓ øng dông ®Ó lo¹i th¶i sím nh÷ng tr­êng hîp nghi bÞ bÖnh. Tuy nhiªn cã thÓ dïng vaccine khi mµ c¬ thÓ ®· nhiÔm vi khuÈn, virus, nh­ tiªm phßng vaccine khi ngõa chã mÌo d¹i c¾n. - Vaccine phßng bÖnh nµo th× chØ miÔn dÞch cho bÖnh ®ã. - C¸ch b¶o qu¶n vaccine: §èi víi vaccine sèng, vaccine nh­îc ®éc th× b¾t buéc ph¶i b¶o qu¶n ë nhiÖt ®é thÊp (d­íi 100C) cßn vaccine keo phÌn cã thÓ b¶o qu¶n ë nhiÖt ®é b×nh th­êng, nh­ng tèt nhÊt vÉn lµ b¶o qu¶n ë nhiÖt ®é thÊp. Khi sö dông hay b¶o qu¶n th× tuyÖt ®èi kh«ng ®­îc cho ¸nh n¾ng trùc tiÕp chiÕu vµo v× nã sÏ lµm mÊt hiÖu lùc cña vaccine. - C¸ch sö dông vaccine: Vaccine khi ®· lÊy ra khái lä th× cã thêi h¹n sö dông kh«ng qu¸ 02 giê (trong ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n tèt), khi sö dông nÕu khö trïng b¬m tiªm b»ng n­íc s«i th× ph¶i ®Ó nguéi b¬m tiªm råi míi lÊy thuèc. §èi víi vaccine nhò hãa tr­íc khi sö dông ph¶i l¾c kü, lä vaccine khi ®em ra sö dông chØ sö dông trong ngµy. - ViÖc sö dông vaccine cïng nh­ dïng thuèc ®iÒu trÞ th× ph¶i ®äc kü h­íng dÉn sö dông thuèc, xem thêi h¹n sö dông, vaccine ph¶i râ nguån gèc, nh·n m¸c râ rµng vµ ch­a bÞ sö dông. 2.2. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ bÖnh cho ®µn gia sóc Së dÜ em chän x· Ninh S¬n lµm ®Þa ®iÓm thùc tËp lµ v× em nhËn thøc ®­îc sù ®a d¹ng vÒ bÖnh ë ®Þa ph­¬ng so víi c¸c trung t©m ch¨n nu«i, trung t©m gièng. §Æc biÖt lµ trªn ®Þa bµn x· cã sè l­îng gia sóc, gia cÇm lín, víi l­îng kiÕn thøc vÒ thó y ®· ®ù¬c trang bÞ ë nhµ tr­êng, nhÊt lµ ®­îc sù nhiÖt t×nh h­íng dÉn cña thÇy gi¸o - Th¹c sü: NguyÔn §øc D­¬ng, ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸n bé thó y c¬ së ®Æc biÖt lµ anh: Diªm §×nh Nh· (Tr­ëng thó y x·), sù chØ ®¹o cña tr¹m thó y huyÖn ViÖt Yªn, sù tÝn nhiÖm cña bµ con ch¨n nu«i x· Ninh S¬n, em ®· tham gia ®iÒu trÞ ®­îc mét sè ca bÖnh trong thêi gian phôc vô s¶n xuÊt nh­ sau: 2.2.1. BÖnh x¶y ra ë tr©u bß 2.2.1.1. BÖnh ¸n 1: BÖnh tô huyÕt trïng ë bß Sè con ®iÒu trÞ: 07 con. Tô huyÕt trïng lµ c¨n bÖnh th­êng x¶y ra ®èi víi tr©u bß nhÊt lµ vµo mïa m­a phïn, ®é Èm cao. - TriÖu chøng: Quan s¸t con bÖnh thÊy bß mÖt mái, kÐm ¨n, cã con bá ¨n, kh«ng nhai l¹i. Con bÖnh sèt 40 - 42 0C, kiÓm tra niªm m¹c m¾t, mòi cã hiÖn t­îng xung huyÕt mµu ®á. Con vËt khã thë, cã biÓu hiÖn ho, bông cã hiÖn t­îng ch­íng h¬i nhÑ do kÕ ph¸t. Con vËt run rÈy, hai sau yÕu, kiÓm tra l­ìi th× thÊy cuèng l­ìi h¬i x­ng. Mòi cã dÞch ®ôc ch¶y ra. - ChÈn ®o¸n: Dùa vµo triÖu chøng trªn em nghi bß bÞ tô huyÕt trïng. - §iÒu trÞ: Dïng c¸c thuèc sau ®Ó ®iÒu trÞ cho bß cã thÓ träng 200 kg. + Kanamycine : 2ml/50kg P/lÇn - tiªm b¾p. + Penicilline : 20.000g/kg P/- tiªm b¾p. + Analgin 30% : 10 ml/con/lÇn - tiªm b¾p. + B.complex : 10ml/con/lÇn - tiªm b¾p. + Vitamin B1 2.5% : 10ml/con/lÇn - tiªm b¾p. - Héi lý ch¨m sãc, nu«i d­ìng con vËt thËt tèt. - LiÖu tr×nh ®iÒu trÞ: §iÒu trÞ liªn tôc trong 3 ngµy, ngµy ®Çu tiªm 2 lÇn/ngµy, 2 ngµy sau tiªm 1lÇn/ngµy. - KÕt qu¶ ®iÒu trÞ: Sè con ®iÒu trÞ : 07 Sè con khái bÖnh : 07 §¹t tû lÖ : 100% 2.2.1.2 BÖnh ¸n 2: BÖnh s¸n l¸ gan ë bß - TriÖu chøng: Quan s¸t con bÖnh thÊy bß vÉn ¨n b×nh th­êng nh­ng thÓ tr¹ng h¬i gÇy, bông áng, l«ng xï, dÔ rông. KiÓm tra niªm m¹c m¾t th× thÊy h¬i nhît nh¹t, bß cã biÓu hiÖn ch­íng h¬i nhÑ, kiÓm tra ph©n thÊy h¬i láng, th©n nhiÖt cña bß b×nh th­êng. - ChuÈn ®o¸n: Dùa vµo triÖu chøng em ®­a ra ph­¬n ph¸p ®iÒu trÞ bß bÞ bÖnh s¸n l¸ gan. - §iÒu trÞ: Dïng thuèc: + Han - Dertil - B : 1 viªn nÐn/50kgP/cho uèng. + Cafeinq : 10ml/con/lÇn/tiªm b¾p. + B.complex : 10ml/con/lÇn/tiªm b¾p. - C¸ch dïng: Tiªm cafein tr­íc 15 phót sau ®ã hßa tan Han- Dertil - B vµo 200 ml n­íc s¹ch v« trïng cho uèng b»ng chai thñy tinh. - LiÖu tr×nh: ChØ sö dông mét lÇn duy nhÊt, B.complex tiªm mçi ngµy 1 lÇn, liªn tôc trong 3 ngµy. - KÕt qu¶ ®iÒu trÞ: Sè con ®iÒu trÞ : 04 Sè con khái bÖnh : 04 §¹t tû lÖ : 100% 2.2.1.3. BÖnh ¸n 3: BÖnh viªm phæi ë bß - TriÖu chøng: Quan s¸t con bÖnh thÊy bß thë m¹nh, lóc thë vµnh mòi më réng, bèn ch©n r¹ng ra, l­ng cßng, khung s­ên næi lªn, bông h¬i. Theo mét sè hé cã vËt nu«i thÊy th­êng ho khan vµo ban ®ªm, bß sèt nhÑ kÐm ¨n. - ChuÈn ®o¸n: Dùa vµo triÖu chøng trªn em nghi bß bÞ bÖnh viªn phæi. - §iÒu trÞ: Dïng c¸c thuèc sau ®Ó ®iÒu trÞ cho bß cã P = 180 kg. + Genta - tylosin : 1ml/25kgP/lÇn/tiªm b¾p. + VitaminC - 5% : 10ml/con/lÇn/tiªm b¾p. + B.complex : 10ml/con/lÇn/tiªm b¾p. LiÖu tr×nh: Kh¸ng sinh dïng riªng, mçi ngµy tiªm 2 lÇn, liªn tôc trong 3 ngµy. KÕt qu¶: Sè con ®iÒu trÞ : 05 Sè con khái bÖnh : 04 §¹t tû lÖ : 80% 2.2.1.4. BÖnh ¸n 4: BÖnh ch­íng h¬i d¹ cá ë bß - TriÖu chøng: Quan s¸t con vËt thÊy bß kh«ng î h¬i, kh«ng nhai l¹i, cho ¨n con vËt kh«ng ¨n. Bông bªn tr¸i con vËt c¨ng to, gâ vµo tam gi¸c hâm h«ng bªn tr¸i ghe thÊy ©m trèng, khi Ên tay vµo ®©y thÊy lâm nh­ng khi bá tay ra l¹i c¨ng trë l¹i. Con vËt cã vÎ bån chån, kh«ng yªn æn, ®i l¹i rËm rÞch, con vËt khã thë, m¹ch ®Ëp nhanh do tæ chøc ë xoang ngùc bÞ chÌn Ðp. - ChuÈn ®o¸n: Dùa vµo triÖu chøng em nghi bß bÞ ch­íng h¬i d¹ cá. - §iÒu trÞ: §Çu tiªn dïng tay kÐo l­ìi con vËt ra ®Ó nã dÔ thë, sau ®ã dïng kim tiªm 16 chäc vµo tam gi¸c hâm h«ng bªn tr¸i ®Ó cho nã tho¸t bít h¬i, thØnh tho¶ng xoay kim ®Ó h¬i tho¸t hÕt. Khi l­îng h¬i ®· gi¶m bít em tiÕn hµnh ®iÒu trÞ: + Pilocarpin : 500 mCg/1kgP/tiªm b¾p. + MgSO4 : 150 g/con/lÇn/cho uèng. + VitaminC : 10ml/con/lÇn/tiªm b¾p. + B.complex : 10ml/con/lÇn/tiªm b¾p. Pilocarpin tiªm riªng, MgSO4 hßa lÉn 200ml n­íc s¹ch cho uèng, chØ ®iÒu trÞ 1 lÇn. Thuèc bæ tiªm mçi ngµy 1 lÇn, liªn tôc trong 3 ngµy. - KÕt qu¶: Sè con ®iÒu trÞ : 01 Sè con khái bÖnh : 01 §¹t tû lÖ : 100% 2.2.1.5. BÖnh ¸n 5: BÖnh kiÕt lþ ë bß -TriÖu chøng: Quan s¸t con vËt thÊy bß gi¶m ¨n, cã con bá ¨n. Th©n nhiÖt sèt (cã con sèt 390C, cã con sèt 400C), ph©n láng lÉn m¸u, m¾t cã dö, con vËt cã biÓu hiÖn mÖt mái. - ChuÈn ®o¸n: Dùa vµo triÖu chøng trªn em nghi bß bÞ kiÕt lþ. - §iÒu trÞ: +Enteroseptol : 1g/10kgP/lÇn - cho uèng. +Tylosin- 50 : 1ml/10kgP/lÇn -Tiªm b¾p. +Atropin 1o/00 : 5 ml/con/lÇn - Tiªm b¾p. +Vitamin C - 5% : 10 ml/con/lÇn - Tiªm b¾p. +B.complex : 10 ml/con/lÇn - Tiªm b¾p. Enteroseptol pha víi n­íc cÊt cho uèng, kh¸ng sinh tiªm riªng, ®iÒu trÞ mçi ngµy 2 lÇn, liªn tôc trong 3 ngµy. - KÕt qu¶: Sè con ®iÒu trÞ : 03 Sè con khái bÖnh : 03 §¹t tû lÖ : 100% 2.2.1.6. BÖnh viªm tö cung ë bß - TriÖu chøng: Quan s¸t em thÊy cã dÞch viªm mµu tr¾ng hoÆc mµu vµng ch¶y ra tõ ©m hé, ®u«i cong, con vËt mÖt mái, kÐm ¨n bß c¸i ®ang nu«i con th× kh«ng cho con bó. - NÕu kh«ng ®iÒu trÞ kÞp thêi con vËt sÏ sèt - tö vong. - §iÒu trÞ: Trªn c¬ së nh÷ng triÖu chøng em quan s¸t ®­îc em ®­a ra ph­¬ng ph¸p ®iÒu trÞ nh­ sau: RP: + Thôt röa tö cung b»ng dung dÞch: Han – Iodine: 50 ml/2lÝt n­íc/1lÇn. + Tiªm thuèc: Gentamycin 4% : 8 ml/100kg/lÇn. Oxytocin : 6ml/con/lÇn. Bcomplex : 10ml/con/lÇn. Vitamin B12.5% : 10ml/con/lÇn. Hé lý ch¨m sãc nu«i d­ìng con vËt thËt tèt, chuång tr¹i s¹ch sÏ (tÊt c¶ thuèc cßn l¹i tiªm b¾p) §iÒu trÞ liªn tôc trong 3 ngµy. Ngµy ®Çu ®iÒu trÞ 2lÇn/ngµy, 2 ngµy sau ®iÒu trÞ 1lÇn/ngµy. - KÕt qu¶: Sè con ®iÒu trÞ : 02 Sè con khái bÖnh : 02 §¹t tû lÖ : 100% 2.2.2 BÖnh ë lîn 2.2.2.1 BÖnh tiªu ch¶y - TriÖu chøng: Quan s¸t em thÊy con lîn cã biÓu hiÖn: Ph©n láng, cã mïi h«i tanh, ph©n dÝnh xunh quanh hËu m«n ®u«i, con vËt mÖt mái, kÐm ¨n, l«ng xï, ®i ®øng lõ lõ. - §iÒu trÞ: Dùa vµo biÓu hiÖn quan s¸t ®­îc em ®­a ra ph­¬ng ph¸p ®iÒu trÞ nh­ sau: RP: +EnrifloxT: +Lîn to : 1ml/10kgP/lÇn + Lîn con : 1ml/5kgP/lÇn + Bcomplex : 5ml/con/lÇn + Vitamin B12.5% : 5ml/con/lÇn + §iÖn gi¶i : 100g/50kgP (cho uèng) TÊt c¶ c¸c thuèc trªn tiªm b¾p. - Hé lý ch¨m sãc nu«i d­ìng lîn thËt tèt, vÖ sinh chuång tr¹i, kh« r¸o s¹ch sÏ, kh«ng cho lîn ¨n nh÷ng thøc ¨n giµu ®¹m. - LiÖu tr×nh: §iÒu trÞ 3 ngµy liªn tôc: 2 ngµy ®Çu tiªn ®iÒu trÞ 2 lÇn/ngµy, ngµy sau ®iÒu trÞ 1lÇn/ngµy. - KÕt qu¶: Sè con ®iÒu trÞ : 14 Sè con khái bÖnh : 13 §¹t tû lÖ : 92.85% 2.2.2.2. BÖnh tô huyÕt trïng - TriÖu chøng: Con vËt bá ¨n ®ét ngét, n»m mét chç, ®i l¹i chËm ch¹p. sèt cao 40 - 410 C thë nhanh, thë khã. D­íi da cã nh÷ng ®iÓm tô huyÕt mµu ®á nhÊt lµ vïng bÑn vµ vïng cæ, m¾t ®á… - §iÒu trÞ: Dùa vµo triÖu chøng l©m sµng em ®­a ra ph­¬ng ph¸p ®iÒu trÞ nh­ sau: Rp: + Kanamycin 10% : 1ml/10kgP/lÇn. + Penicillin : 20.000UI/1kgP/lÇn. + Analgin 30% : 5ml/con/lÇn. + VitaminB12.5% : 5ml/con/lÇn. + B.complex : 5ml/con/lÇn. (c¸c thuèc trªn tiªm b¾p). - Hé lý ch¨m sãc nu«i d­ìng lîn thËt tèt. - LiÖu tr×nh: §iÒu trÞ 3 ngµy liªn tôc: 2 ngµy ®Çu tiªn ®iÒu trÞ 2lÇn/ngµy, ngµy sau ®iÒu trÞ 1 lÇn/ngµy. - KÕt qu¶: Sè con ®iÒu trÞ : 14 Sè con khái bÖnh : 14 §¹t tû lÖ : 100% 2.2.2.3. BÖnh lîn con Øa ph©n tr¾ng BÖnh th­êng x¶y ra quanh n¨m ë ®µn lîn con theo mÑ ®­îc tõ 10 - 20 ngµy tuæi. -TriÖu chøng: Quan s¸t thÊy ®µn lîn ®i l¹i chËm ch¹p, mÖt mái, ph©n láng mµu vµng hay mµu tr¾ng x¸m dÝnh quanh lç hËu m«n. L«ng xï, con vËt gÇy xót nhanh. - §iÒu trÞ: Dùa trªn triÖu chøng l©m sµng em ®­a ra ph­¬ng ph¸p ®iÒu trÞ nh­ sau: + Genta- tylo : 1ml/5kgP/lÇn - tiªm b¾p. + BM.Neocolis : 10g/50kgP/lÇn (cho uèng). + B.complex : 3ml/con/lÇn - tiªm b¾p. + Vitamin B1 2,5%: 3ml/con/lÇn - tiªm b¾p. - Hé lý ch¨m sãc nu«i d­ìng, kh«ng cho lîn ¨n thøc ¨n giµu ®¹m vÖ sinh chuång tr¹i s¹ch sÏ. - LiÖu tr×nh: §iÒu trÞ 3 ngµy liªn tôc: 2 ngµy ®Çu ®iÒu trÞ 2 lÇn/ngµy, ngµy sau ®iÒu trÞ 1 lÇn/ngµy. - KÕt qu¶: Sè con ®iÒu trÞ : 50 Sè con khái bÖnh : 48 §¹t tû lÖ : 96% 2.2.2.4. BÖnh s­ng mÆt phï ®Çu - TriÖu chøng: Quan s¸t thÊy con vËt mÖt mái, ®i l¹i chËm ch¹p, lµm ¨n da nhît nh¹t, ph©n mµu vµng láng mïi thèi kh¾m, m¾t vµ mÝ mÆt s­ng, c¬ co giËt. - §iÒu trÞ: Dùa vµo triÖu chøng em ®­a ra ph­¬ng ph¸p ®iÒu trÞ nh­ sau: + Dung thuèc: + Genorfcoli : 1ml/5kgP/lÇn + Analgin 30% : 5 ml/con/lÇn + B.complex : 3ml/con/lÇn + §iÖn gi¶i : 100g/50kgP/ngµy (cho uèng) C¸c thuèc trªn ®Òu tiªm b¾p - Hé lý ch¨m sãc nu«i d­ìng tèt, vÖ sinh chuång tr¹i s¹ch sÏ c¸ch ly nh÷ng con èm sang mét n¬i tèi, cho ¨n nhiÒu rau xanh h¹n chÕ cho ¨n bét t¨ng träng. - LiÖu tr×nh: §iÒu trÞ 3 ngµy liªn tôc: 2 ngµy ®Çu tiªn ®iÒu trÞ 2 lÇn/ngµy, ngµy sau ®iÒu trÞ mét lÇn/ngµy. - KÕt qu¶: Sè con ®iÒu trÞ : 22 Sè con khái bÖnh : 22 §¹t tû lÖ : 100% 2.2.2.5. BÖnh viªm phæi - TriÖu chøng: Quan s¸t thÊy con vËt mÖt mái, thë nhiÒu, thë khã ngåi thë nh­ chã ngåi, con vËt ho nhiÒu vµo ban ®ªm vµ lóc gÇn s¸ng. - §iÒu trÞ: Dùa trªn triÖu chøng l©m sµng, em ®­a ra ph­¬ng ph¸p ®iÒu trÞ nh­ sau: Rp: +Tylosin - 50 : 1ml/10kgP/lÇn +Vitamin B1 2.5% : 5ml/con/lÇn +B.complex : 5ml/con/lÇn C¸c thuèc trªn ®Òu tiªm b¾p - Hé lý ch¨m sãc nu«i d­ìng con vËt chu ®¸o, lu«n gi÷ nhiÖt ®é b×nh th­êng trong chuång nu«i. - LiÖu tr×nh: §iÒu trÞ liªn tôc 3- 4 ngµy, 2 ngµy ®Çu ®iÒu trÞ 2 lÇn/ngµy sau ®ã ®iÒu trÞ 1 lÇn/ngµy. - KÕt qu¶: Sè con ®iÒu trÞ : 15 Sè con khái bÖnh : 14 §¹t tû lÖ : 93,33% 2.2.2.6. BÖnh viªm tö cung ë lîn n¸i - TriÖu chøng: Quan s¸t thÊy cã dÞch tö cung mµu tr¾ng ®ôc, mµu vµng ch¶y ra, con vËt mÖt mái, kÐm ¨n, chËm ch¹p, tiÕt s÷a kÐm… - §iÒu trÞ: Trªn c¬ së triÖu chøng l©m sµng, em ®­a ra ph­¬ng ph¸p ®iÒu trÞ nh­ sau: Rp: + Thôt röa tö cung b»ng dung dÞch: Han- Iodine: 20ml/1L n­íc/lÇn + Thuèc tiªm b¾p cæ: Lincomycin 10% : 1ml/10kgP/lÇn Oxytocin : 4ml/con/lÇn B.comlex : 5ml/con/lÇn Vitamin B1 2.5 % : 5ml/con/lÇn - LiÖu tr×nh: §iÒu trÞ liªn tôc 3 ngµy, ngµy ®Çu ®iÒu trÞ 2 l©n/ngµy, 2 ngµy sau ®iÒu trÞ 1 lÇn/ngµy. - KÕt qu¶: Sè con ®iÒu trÞ : 2 Sè con khái bÖnh : 2 §¹t tû lÖ : 100% 2.2.2.7. BÖnh ¸n 1 : BÖnh ®ãng dÊu lîn TriÖu chøng: Lîn mái mÖt, bá ¨n hoÆc ¨n Ýt, sèt cao 41 - 42oC, ph©n t¸o, trªn da xuÊt hiÖn nh÷ng nèt xuÊt huyÕt ®a h×nh th¸i kh¸c nhau ë l­ng, bông… Nh­ng dÊu nµy khi Ên tay vµo th× mÊt ®i, bá tay ra th× trë l¹i tr¹ng th¸i nh­ cò. §iÒu trÞ : Dïng thuèc ch÷a mét con lîn cã thÓ träng 40 kg. + Penicilline : 40.000 UI/kg P. + Steptomycine : 20 mg/kg P. + analgin : 1 ml/kg P. + B.complex : 1ml/kg P. Tiªm b¾p ngµy 1 lÇn, liªn tôc trong 3 ngµy (cã con 4 ngµy). KÕt qu¶: Sau 3 ngµy ®iÒu trÞ lîn ®· ¨n uèng b×nh th­êng, nh÷ng dÊu trªn da ®· mÊt dÇn. Sè con ®iÒu trÞ : 6 Sè con khái bÖnh : 6 Tû lÖ khái bÖnh : 100% 2.2.3. BÖnh ë ngùa. 2.2.3.1. BÖnh ¸n 1 : BÖnh ®au m¾t do ngo¹i vËt - TriÖu chøng : M¾t låi ra, s­ng tÊy, m¾t ®á, cã nhiÒu rö, trong m¾t bÞ tÝch tô m¸u. - ChÈn ®o¸n : qua triÖu chøng trªn em nghi ngùa bÞ ®au m¨t do ngo¹i vËt. - §iÒu trÞ : dïng thuèc ®iÒu trÞ mét con ngùa cã P = 170 kg. + Hy®rocortison - Richter : 5 ml/con. + B.complex : 10 ml/con. - LiÖu tr×nh sö dông : tiªm b¾p ngµy 1 lÇn, ®iÒu trÞ liªn tôc trong 5 ngµy, kÕt hîp víi n­íc muèi pha lo·ng ®Ó röa m¾t ngµy 2 lÇn. - KÕt qu¶ : Sè con ®iÒu trÞ : 2 Sè con khái bÖnh : 2 Tû lÖ khái bÖnh : 100% 2.2.4. BÖnh ë chã. 2.2.4.1. BÖnh ¸n 1 : BÖnh ghÎ ë chã - TriÖu chøng : chã bÞ ngøa, n»m kh«ng yªn, c¬ thÓ gÇy, l«ng rông, da nh¨n nheo cã nh÷ng æ mñ, cã chç th× ®ãng vÈy. - ChÈn ®o¸n : tõ nh÷ng triÖu chøng thªn em nghi chã bÞ ghÎ. - §iÒu trÞ : dïng thuèc ch÷a cho con chã cã P = 6 kg. +Invermactin : 1 ml/5 kg P. + B.complex : 2 ml/con. + Vitamin C : 2 ml/con. - LiÖu tr×nh ®iÒu trÞ : tiªm b¾p 1 lÇn, sau 5 ngµy sau tiªm l¹i 1 mòi n÷a. - KÕt qu¶ : Sè con ®iÒu trÞ : 5 Sè con khái bÖnh : 5 Tû lÖ khái bÖnh : 100% 2.2.4.2. BÖnh ¸n 2 : BÖnh viªm phæi chã - TriÖu chøng : Quan s¸t con vËt em thÊy chã gi¶m ¨n, cã con bá ¨n, n«n möa, niªm m¹c m¾t ®á, m¾t cã rö ®Æc. Chã khã thë, cã con thë thµnh bông thoi thãp rÊt râ, ch©n ®i yÕu, chã mÖt lö. - ChÈn ®o¸n : Dùa vµo triÖu chøng em nghi chã bÞ viªm phæi. - §iÒu trÞ : + Genta - Tylosin : 1 ml/7 kg P. + Vitamin C - 5% : 3 ml/con/lÇn. + B.complex : 3 ml/con/lÇn. - LiÖu tr×nh : tiªm b¾p, kh¸ng sinh dïng riªng, ®iÒu trÞ ngµy 2 lÇn, liªn tôc trong 3 ngµy, cã con ®iÒu trÞ 4 ngµy míi khái. - KÕt qu¶ : Sè con ®iÒu trÞ : 12 Sè con khái : 9 Tû lÖ khái : 75% 2.2.5. Mét sè thñ thuËt ngo¹i khoa. Trong thêi gian thùc tËp t¹i c¬ së, b»ng nh÷ng hiÓu biÕt vµ tay nghÒ cña mÝnh em ®· tham gia ®­îc mét sè thao t¸c vÒ thñ thuËt ngo¹i khoa ë trªn lîn nh­ sau : 1. ThiÕn lîn ®ùc * ý nghÜa: Th«ng qua thiÕn lîn ®ùc lµm ph¸ huû toµn bé chøc n¨ng sinh lý, sinh dôc cña con vËt, gióp con vËt lín nhanh, mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao trong ch¨n nu«i. * Ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh: a. ChuÈn bÞ dông cô ngo¹i khoa: dao mæ, panh kÑp ruét, kim kh©u, chØ kh©u, b«ng thÊm n­íc v« trïng, v¶i g¹c v« trïng, con Iode 5%, n­íc s¹ch, thuèc kh¸ng sinh (Penicilline). b. ChuÈn bÞ lîn: Nh÷ng con lîn ®ùc thiÕn th× b¾t vµo mét lång riªng chuyÓn ra chç c¸ch ly con mÑ. c. C¸c b­íc tiÕn hµnh: - B­íc1: Cè ®Þnh lîn, lîn ®­îc b¾t tõng con mét cè ®Þnh treo vµo thang, ®Çu h­íng xuèng d­íi, l­ng ¸p s¸t vµo thang. - B­íc2: V« trïng vïng mæ: Dïng v¶i g¹c thÊm n­íc s¹ch röa s¹ch vïng mæ vµ phÇn th©n sau cña lîn con sau ®ã thÊm kh« b»ng v¶i g¹c v« trïng. Sau ®ã dïng panh kÑp b«ng v« trïng vïng mæ b»ng cån Iode 5% theo ph­¬ng ph¸p xoay vßng tõ trong ra ngoµi theo mét ®­êng trßn ®ång t©m. - B­íc3: TiÕn hµnh mæ: em dïng dao mæ mæ bao dÞch hoµn ë ®­êng ng¨n c¸ch gi÷a hai dÞch hoµn, h­¬ng vÕt mæ däc theo ®­êng ng¨n c¸ch, chiÒu dµi vÕt mæ lín h¬n ®­êng kÝnh cña dÞch hoµn. mæ ®øt da, tæ chøc d­íi da, mæ sang hai bªn dich hoµn, mæ r¸ch mµng bao chung ®Õn khi lé dÞch hoµn ra th× dõng l¹i. dïng tay bãp nhÑ bao dÞch hoµn ®Ó ®Èy dÞch hoµn, phã dÞch hoµn ra ngoµi, bãc t¸ch vµ vuèt mµng bao chung ®Õn khi lé dÞch hoµn ra th× dõng l¹i. Dïng tay bãp nhÑ bao dÞch hoµn ®Ó ®Èy dÞch hoan, dÞch hoµn phô ra ngoµi, bãc t¸ch vµ vuèt mµng bao chung vÒ phÝa thõng dÞch hoµn. Dïng panh kÑp thõng dÞch hoµn, dïng kim chØ kh©u thõng dÞch hoµn theo ph­¬ng ph¸p kh©u sè t¸m t¹i vÞ trÝ s¸t phÝa d­íi chç kÑp cña panh vÒ phÝa dÞch hoµn. Sau ®ã c¾t bá dÞch hoµn, phã dÞch hoµn c¸ch phÝa d­íi chØ kh©u kho¶ng 1 cm vÒ phÝa dÞch hoµn. Bá panh kÑp ra kiÓm tra ®é an toµn cña nót chØ, khi thÊy nót chØ ®· th¾t an toµn th× dïng kÐo c¾t chç thõa cña chØ. §èi víi bªn cßn l¹i còng lµm t­¬ng tù. - B­íc 4 : dïng tay vuèt nhÑ bao dÞch hoµn ®Ó chi dÞch ë trong bao dÞch hoµn ch¶y ra hÕt, cho bét kh¸ng sinh vµo miÖng vÕt mæ ®Ó ®Ò phßng nhiÔm trïng, kh«ng kh©u miÖng vÕt mæ. Sau khi ®· lµm xong thao t¸c ngo¹i khoa th× em th¶ lîn vµo chuång. Trong thêi gian thùc tËp t¹i ®Þa ph­¬ng em ®· tham gia thiÕn lîn ®ùc con sau khi sinh kho¶ng 10 - 15 ngµy tuæi, kÕt qu¶ cã 41 con ®­îc thiÕn, kh«ng con nµo bÞ nhiÔm trïng sau khi thiÕn. B¶ng 4: B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ ®iÒu trÞ bÖnh trªn ®µn vËt nu«i ë x· Ninh S¬n - HuyÖn ViÖt Yªn trong thêi gian phôc vô s¶n xuÊt. STT Tªn bÖnh Thuèc ®iÒu trÞ LiÒu l­îng Sè con ®iÒu trÞ (con) Sè con khái (con) Thêi gian ®iÒu trÞ (ngµy) 1 23BÖnh THT ë bß. Kanmycine. Penicilline. analgin 30% B.complex Vitamin B 1 2,5% 2 ml/50 kg P/lÇn. 20000 UI/Kg P/lÇn. 10 ml/con/lÇn. 10 ml/con/lÇn. 10 ml/con/lÇn 7 7 3 2 BÖnh s¸n l¸ gan ë bß. Han - Dertil -B Cafein B.complex 1 viªn nÐn/50 kg P 10 ml/con/lÇn 10 ml/con/lÇn. 4 4 3 3 BÖnh viªm phæi ë bß Genta- Tylosin Vitamin C-5% B. complex 1 ml/25 kg P/lÇn. 10 ml/con/lÇn. 10 ml con/lÇn. 5 4 3 4 BÖnh ch­íng h¬i d¹ cá ë bß Pilocarpin MgSo4 Vitamin C B. complex 500 mcg/1 kg P/lÇn 150 g/con/lÇn. 10 ml/con/lÇn. 10 ml/con/lÇn. 1 1 3 5 BÖnh kiÕt lþ ë bß Enteroseptol Tylosin - 50 atropin 10/00 vitamin C- 5% B. complex 1g/10 kg P/lÇn. 1 ml/10 kg P/lÇn. 5 ml/con/lÇn. 10 ml/con/lÇn. 10 ml/con/lÇn 3 3 3 6 Viªm tö cung ë bß Han-Iode Gentamycine Oxytocin B. complex Vitamin B1 2,5% 50 ml/2 lÝt n­íc/lÇn 8 ml/100 kg/lÇn. 6 ml/con/lÇn. 10 ml/con/lÇn. 10 ml/con/lÇn. 2 2 3 7 BÖnh tiªu ch¶y ë lîn EnrofloxT B complex Vitamin B1 ®iÖn gi¶i 1 ml/5-10 kg P/lÇn 5 ml/con/lÇn. 5 ml/con/lÇn. 100 g/50 kg P. 14 13 3 8 BÖnh tô huyÕt trïng ë lîn. Kanamycine Penicilline Analgin Vitamin B1 B.complex 1 ml/10 kg P/lÇn. 20000 UI/1 kg P/lÇn. 5 ml/con/lÇn. 5 ml/con/lÇn. 5 ml/con/lÇn. 14 11 3 9 BÖnh lîn con Øa ph©n tr¾ng Genta - Tylosin BM. Ne«clis B. complex Vitamin B1 2,5% 1 ml/5 kg P/lÇn. 10 g/50 kg P/lÇn. 3 ml/con/lÇn. 3 ml/con/lÇn. 50 48 3 10 BÖnh s­ng phï ®Çu Genorfcoli Analgin 30% B. complex Vitamin B1 2,5% §iªn gi¶i 1 ml/5 kg P/lÇn. 5 ml/con/lÇn. 3 ml/con/lÇn. 3 ml/con/lÇn. 100 g/50 kg p/lÇn. 22 19 3 11 BÖnh viªm phæi ë lîn Tylosin - 50 Vitamin B1 2,5% B. complex 1 ml/10 kg P/lÇn. 5 ml/con/lÇn. 5 ml/con/lÇn. 15 14 3 -4 12 BÖnh viªm tö cung ë lîn n¸i Han - Iodo Lincomycin Oxytocin B.complex Vitamin B1 2,5% 20 ml/1 lÝt n­íc/lÇn 1 ml/10 kg P/lÇn. 4 ml/con/lÇn. 5 ml/con/lÇn. 5 ml/con/lÇn. 2 2 3 13 BÖnh ®ãng ®Êu lîn Penicilline Steptomycine Analgin B. complex 40000 UI/1 kg P 20 mg/1 kg P 1 ml/1 kg P 1 ml/1 kg p 6 6 4 14 §au m¾t do do ngo¹i vËt ë ngùa Hydrocortison B complex 5 ml/con/lÇn. 10 ml/con/lÇn. 2 2 5 15 BÖnh ghÎ ë chã Invermactin B. complex Vitamin C 1 ml/5 kg P/lÇn. 2 ml/con/lÇn. 2 ml/con/lÇn. 5 5 2 16 BÖnh viªm phæi ë chã Gentatylosin B. complex Vitamin C 1 ml/7 kg P/lÇn. 2 ml/con/lÇn. 2 ml/con/lÇn. 12 9 3 NhËn xÐt b¶ng 4: Qua thêi gian phôc vô s¶n xuÊt t¹i c¬ së em thÊy dÞch bÖnh t¹i ®©y x¶y ra nhiÒu vµ ®a d¹ng. Nguyªn nh©n chñ yÕu cña tinh tr¹ng nµy lµ do ®iÒu kiÖn ch¨n nu«i, vÊn ®Ò vÒ dinh d­ìng, kh©u vÖ sinh… Cña bµ con n«ng d©n ch­a ®­îc ®¶m b¶o. Do ý thøc vÒ vÊn ®Ò phßng bÖnh cña ng­êi ch¨n nu«i cßn rÊt h¹n chÕ. Nh÷ng nguyªn nh©n ®ã khi gÆp ®iÒu kiÖn bÊt lîi cña thêi tiÕt th× dÞch bÖnh dÔ x¶y ra. Tuy nhiªn do c¬ së ®· ®­îc trang bÞ vÒ m¹ng l­íi thó y c¬ b¶n hoµn chØnh nªn viÖc ®iÒu trÞ bÖnh cña em cho ng­êi ch¨n nu«i ch­a ®­îc cao (sè liÖu b¶ng IV), mµ c¸i chÝnh lµ chóng em ph¶i thay nhau ®i ®iÒu trÞ cïng thó y x·. MÆc dï viÖc ®iÒu trÞ bÖnh cña em thu ®­îc kÕt qu¶ ch­a cao nh­ng qua ®©y ®· gióp em tr­ëng thµnh nªn rÊt nhiÒu trong c«ng viÖc chÈn ®o¸n vµ ph©n biÖt ®iÒu trÞ bÖnh cho vËt nu«i ®Ó phÇn nµo hËn chÕ bÖnh tËp cho ®µn gia sóc, gia cÇm, gióp cho bµ con n«ng d©n cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao trong ch¨n nu«i. PhÇn IIIKÕt luËn vµ ®Ò nghÞ I. KÕt luËn Qua thêi gian thùc tËp tèt nghiÖp 13 tuÇn t¹i c¬ së x· Ninh S¬n, ®­îc sù chØ ®¹o, sù quan t©m, h­íng dÉn cña c¸c thÇy c« trong ban l·nh ®¹o nhµ tr­êng, khoa Ch¨n nu«i - thó y, nhÊt lµ ®­îc sù nhiÖt t×nh h­íng dÉn cña thÇy gi¸o Th.S: NguyÔn §øc D­¬ng, sù chØ ®¹o cña tr¹m thó y huyÖn ViÖt Yªn, sù gióp ®ì cña ban thó y c¬ së ®Æc biÖt lµ anh Diªm §×nh Nh· (tr­ëng thó y x·), cïng víi sù cè g¾ng hÕt m×nh cña b¶n th©n, em ®· hoµn thµnh c«ng viÖc thùc tËp cña m×nh. Th«ng qua ®ît thùc tËp nµy ®· gióp em cã kÕt qu¶ kh¶ quan tõ thùc thÕ phôc vô s¶n xuÊt. §iÒu ®ã ®· chøng minh cho em thÊy nh÷ng kiÕn thøc lý thuyÕt mµ em cïng c¸c b¹n ®· ®­îc c¸c thÇy c« truyÒn ®¹t lµ rÊt s©y s¾c. Kh«ng nh÷ng thÕ, th«ng qua viÖc thùc tËp t¹i c¬ së ®· phÇn nµo bæ sung cho em nhiÒu vÒ kiÕn thøc lý thuyÕt vµ v÷ng vµng h¬n vÒ tay nghÒ cña m×nh. Víi phÇn néi dung ®· ®­îc nhµ tr­êng, khoa ph©n c«ng, ®Õn nay c¬ b¶n em ®· hoµn thµnh c«ng viÑc cña m×nh. Qua thêi gian thùc tËp tèt nghiÖp nµy em ®· thùc hiÖn ®­îc ph­¬ng ch©m gi¸o dôc cña nhµ tr­êng. Th«ng qua thêi gian phôc vô s¶n xuÊt kÕt hîp víi lý thuyÕt ®· häc, em ®· thµnh th¹o trong mét sè c«ng viÖc nh­ sau: - C¬ b¶n em ®· n¾m v÷ng vµ thµnh th¹o ®­îc c¸c quy tr×nh ch¨n nu«i vµo thùc tÕ s¶n xuÊt nh­: trong c«ng t¸c thøc ¨n, c«ng t¸c gièng, thô tinh nh©n t¹o, kh©u vÖ sinh, phßng bÖnh trong ch¨n nu«i… - Em ®· ¸p dông vµ thùc hiÖn thµnh th¹o trong mét sè thao t¸c ngo¹i khoa nh­ thiÕn gia sóc ®ùc… - §· thùc hiÖn phßng vµ ®iÒu trÞ cã kÕt qña kh¶ quan trong mét sè bÖnh ë vËt nu«i. Ngoµi mét sè c«ng viÖc mµ em ®· lµm ®­îc nh­ em ®· nãi ë trªn th× c¬ së x· Ninh S¬n lµ ng«i tr­êng thø 2 gióp cho em hoµn thiÖn h¬n vÒ b¶n th©n trong øng xö giao tiÕp còng nh­ trong ho¹t ®éng x· héi. TÊt c¶ nh÷ng g× em ®· häc ®­îc, lµm ®­îc h«m nay lµ hµnh trang cña em trªn b­íc ®­êng sù nghiÖp sau nµy. II. §Ò nghÞ Qua tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ ë Ninh S¬n em nhËn thÊy kh«ng nªn xem nhÑ viÖc ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i v× ®©y lµ mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän. Ch¨n nu«i kh«ng chØ phôc vô søc cµy kÐo cho ngµnh trång trät mµ ocn lµ nguån thu nhËp chÝnh gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng cña bµ con n«ng d©n . §Ó ngµnh ch¨n nu«i ë ®Þa ph­¬ng ph¸t triÓn vµ ph¸t huy ®­îc hÕt thÕ m¹nh cña m×nh em xin ®­a ra mét sè ®Ò nghÞ sau: - §­a vµo s¶n xuÊt ch¨n nu«i c¸c gièng cã n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt, phï hîp víi ®iÒu kiÖn ë ®Þa ph­¬ng ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi ch¨n nu«i nh­ ch­¬ng tr×nh Sind ho¸ ®µn bß, n¹c ho¸ ®µn lîn, ®ång thêi cã nhiÒu chÝnh s¸ch hç trî cho ng­êi d©n. - Phæ biÕn c¸c tiªu chuÈn vÒ dinh d­ìng vµ vÖ sinh chuång tr¹i trong ch¨n nu«i. - §èi víi c«ng t¸c thó y, ®Ò nghÞ c¸c cÊp c¸c ngµnh ë ®Þa ph­¬ng lµm tèt h¬n n÷a trong c«ng t¸c tæ chøc bé m¸y ho¹t ®éng, cã chÕ ®é khuyÕn khÝch cho ®éi ngò c¸n bé thó y ®Ó n©ng cao chÊt l­îng lµm viÖc. Th­êng xuyªn cã nh÷ng buæi häp, ®¸nh gi¸, rót kinh nghiÖm ®Ó lµm tèt trong c«ng t¸c phßng vµ ch÷a bÖnh cho ®µn vËt nu«i. Bªn c¹nh ®ã cÇn cã nh÷ng buæi tuyªn truyÒn, phæ biÕn nh÷ng kiÕn thøc vÒ khoa häc kü thuËt, t¹o ®­îc sù yªn t©m cho ng­êi ch¨n nu«i. - §Ò nghÞ ng­êi ch¨n nu«i cã ý thøc h¬n trong c«ng t¸c phßng bÖnh cho ®µn vËt qua nh÷ng ®ît tiªm phßng, nhÊt lµ trong kh©u vÖ sinh. -Khuyªn khÝch bµ con m¹nh d¹n ®Çu t­ vèn, søc lao ®éng ®Ó më réng quy m« ch¨n nu«i lín h¬n n÷a. Môc lôc 4.1. Tæ chøc m¹ng l­íi thó y c¬ së. 13 4.2. T×nh h×nh dÞch bÖnh hµng n¨m, c¸c bÖnh th­êng x¶y ra ë c¬ së. 13 4.3. T×nh h×nh phßng bÖnh cho gia sóc, gia cÇm. 14 PhÇn thø II Phôc vô s¶n xuÊt 16 1. C«ng t¸c ch¨n nu«i................................................................................16 1.1. Thøc ¨n. 16 1.1.1. Thøc ¨n cho lîn. 17 1.1.2. Thøc ¨n cho tr©u bß. 18 1.2. VÒ gièng. 19 1.2.1. Lîn ®ùc gièng. 19 1.2.2. Lîn c¸i gièng. 21 1.2.3 Chän gièng tr©u bß. 25 1.3 C«ng t¸c thô tinh nh©n t¹o. 25 1.4. ChuÈn bÞ tinh dÞch 25 1.5. ChuÈn bÞ dÉn tinh qu¶n 25 1.6 ChuÈn bÞ n¸i 25 1.7 Xö lý tinh dÞch tr­îc khi phèi 25 1.8. DÉn tinh 25 1.9. Hoµn thµnh dÉn tinh 26 2. C«ng t¸c thó y. 26 2.1. C«ng t¸c tiªm phßng. 26 2.2. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ bÖnh cho ®µn gia sóc. 28 2.2.1. BÖnh x¶y ra ë tr©u bß. 29 2.2.2 BÖnh ë lîn 32 2.2.3. BÖnh ë ngùa. 36 2.2.4. BÖnh ë chã. 37 2.2.5. Mét sè thñ thuËt ngo¹i khoa. 37 PhÇn III KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 42 I. KÕt luËn. 42 II. §Ò nghÞ. 43