Đề tài Thị trường hối đoái Việt Nam trong giai đoạn hội nhập quốc tế

ngoaïi hoái trong töông lai 1.3.4 Giao dòch quyeàn choïn ( Options) Laø moät giao dòch giöõa beân mua quyeàn vaø beân baùn quyeàn, trong ñoù beân mua quyeàn coù quyeàn nhöng khoâng coù nghóa vuï mua hoaëc baùn moät löôïng ngoaïi teä xaùc ñònh ôû moät möùc tyû giaù xaùc ñònh trong moät khoaûng thôøi gian thoûa thuaän tröôùc. Neáu beân mua quyeàn löïa choïn thöïc hieän quyeàn cuûa mình, beân baùn quyeàn coù nghóa vuï baùn hoaëc mua löôïng ngoaïi teä trong hôïp ñoàng theo tyû giaù thoûa thuaän tröôùc. Ñaây laø giao dòch mua baùn ngoaïi teä coù kyø haïn nhöng ngöôøi mua quyeàn choïn ( khaùch haøng) khoâng baét buoäc phaûi thöïc hieän hôïp ñoàng ñaõ kyù keát. Do ñoù, ngöôøi mua quyeàn choïn khoâng bò raøng buoäc bôûi hôïp ñoàng quyeàn choïn, hoï coù theå thöïc hieän hoaëc huûy boû hôïp ñoàng ñaõ kyù. Quyeàn choïn chæ daønh cho moät phía ñoù laø khaùch haøng, coøn Ngaân haøng laø nhaø kinh doanh tieàn teä baét buoäc phaûi thöïc hieän hôïp ñoàng, buø laïi Ngaân haøng ñöôïc thu phí quyeàn choïn khi hôïp ñoàng ñöôïc kyù keát. 1.3.4.1.Phaân loaïi quyeàn choïn: coù 2 loaïi + Quyeàn choïn mua ( Call option) : laø quyeàn ñöôïc mua ngoaïi teä taïi tyû giaù thoûa thuaän trong moät khoaûng thôøi gian hoaëc thôøi ñieåm ñaõ xaùc ñònh. Ñaây laø quyeàn choïn cho pheùp khaùch haøng ñöôïc quyeàn mua ngoaïi teä theo caùc ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng hoaëc huûy boû hôïp ñoàng ( khoâng mua) neáu ñieàu ñoù coù lôïi cho mình. Neáu tyû giaù thöïc teá > tyû giaù hôïp ñoàng: thöïc hieän quyeàn choïn mua Neáu tyû giaù thöïc teá < tyû giaù hôïp ñoàng: boû quyeàn choïn mua vaø mua ngoaïi teä theo tyû giaù thöïc teá seõ coù lôïi hôn. + Quyeàn choïn baùn ( Put option): laø quyeàn ñöôïc baùn ngoaïi teä vôùi tyû giaù thoûa thuaän trong moät khoaûng thôøi gian hoaëc thôøi ñieåm ñaõ xaùc ñònh. Ñaây laø quyeàn choïn cho pheùp khaùch haøng ñöôïc quyeàn baùn ngoaïi teä theo caùc ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng hoaëc huûy boû hôïp ñoàng ( khoâng baùn) neáu ñieàu ñoù coù lôïi cho mình. Neáu tyû giaù thöïc teá < tyû giaù hôïp ñoàng: thöïc hieän quyeàn choïn baùn Neáu tyû giaù thöïc teá > tyû giaù hôïp ñoàng: boû quyeàn choïn baùn vaø baùn ngoaïi teä theo tyû giaù thöïc teá seõ coù lôïi hôn. Phaân loaïi theo tính chaát quyeàn choïn: coù 2 kieåu + Quyeàn choïn löïa kieåu Myõ: Quyeàn löïa choïn coù theå ñöôïc thöïc hieän baát cöù thôøi ñieåm naøo trong thôøi haïn hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng. + Quyeàn löïa choïn kieåu Chaâu Aâu: Quyeàn löïa choïn chæ ñöôïc thöïc hieän vaøo ngaøy ñaùo haïn cuûa hôïp ñoàng. Ñoái töôïng tham gia: Beân mua quyeàn: caù nhaân vaø toå chöùc kinh teá hoaït ñoäng taïi Vieät Nam Beân baùn quyeàn: Ngaân haøng Phí giao dòch: Laø khoaûn tieàn maø ngöôøi mua quyeàn löïa choïn phaûi traû cho Ngaân haøng ( ngöôøi baùn quyeàn löïa choïn) ñeå coù ñöôïc quyeàn löïa choïn. Tyû giaù thöïc hieän: Laø tyû giaù ñöôïc hai beân mua baùn thoûa thuaän vaø aán ñònh trong hôïp ñoàng quyeàn löïa choïn. Kyø haïn giao dòch : toái thieåu 03 ngaøy, toái ña 365 ngaøy. Thôøi haïn giao dòch : toái thieåu 03 ngaøy, toái ña 365 ngaøy. Thôøi haïn hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng: Laø khoaûng thôøi gian quyeàn löïa choïn coù theå ñöôïc thöïc hieän theo yeâu caàu cuûa ngöôøi mua quyeàn ñöôïc tính töø ngaøy kyù hôïp ñoàng cho ñeán ngaøy ñaùo haïn. 1.3.4.2.Taùc duïng cuûa quyeàn choïn: + Ñaûm baûo nhu caàu ngoaïi teä tröôùc maét, vaø trong töông lai cho khaùch haøng moät caùch chaéc chaén. + Cho pheùp khaùch haøng löïa choïn phöông aùn giao dòch ngoaïi teä toái öu. + Laø coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro hoái ñoaùi vaø laø coâng cuï kinh doanh ngoaïi teä linh hoaït coù hieäu quaû. 1.3.4.3.Lôïi ích cuûa khaùch haøng: + Giuùp khaùch haøng khi thöïc hieän nghieäp vuï xuaát nhaäp khaåu coù cô hoäi ñeå thöïc hieän baûo hieåm doøng voán cuûa mình tröôùc söï bieán ñoäng tyû giaù khoâng theå löôïng ñònh tröôùc treân thò tröôøng. + Vôùi khoaûn chi phí chaáp nhaän ñöôïc, khaùch haøng coù ñöôïc moät quyeàn löïa choïn veà tyû giaù trong moät thò tröôøng ngoaïi hoái coù nhieàu bieán ñoäng. Ngày 12/2/2003, lần đầu tiên Ngân hàng Nhà nước cho phép Ngân bàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) được thực hiện thí điểm nghiệp vụ quyền lựa chọn trong kinh doanh ngoại hối. Để được thí điểm nghiệp vụ option, Eximbank phải có quy định về quy trình thực hiện, trong đó bao gồm các biện pháp phòng ngừa rủi ro. Quá trình giao dịch chỉ dùng ngoại tệ tự do chuyển đổi, không được giao dịch bằng VND. Giới hạn số dư cao nhất là 500.000 USD hoặc ngoại tệ khác có giá trị tương đương, chỉ thực hiện với các doanh nghiệp đóng tại Việt Nam. Trường hợp thanh toán ngoại tệ cho nước ngoài, doanh nghiệp phải xuất trình cho ngân hàng chứng từ theo các quy định quản lý ngoại hối hiện hành. Thời hạn của giao dịch từ 7 ngày đến tối đa 3 tháng. Thời gian thí điểm là 6 tháng kể từ ngày 12/2/2003. Tuy nhiên, sau 6 tháng thí điểm chỉ được khoảng hơn 10 DN tham gia với 50 hợp đồng thực hiện Quyền lựa chọn, tổng giá trị hơn 5 triệu USD. Sau đó, SBV cũng lần lượt cho phép 6 ngân hàng khác là Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank), Citibank, Vietcombank, Ngân hàng Công thương Việt Nam (ICB) và Ngân hàng Hongkong Bank chi nhánh TP.HCM được thực hiện thí điểm Option, nhưng những kết quả thu được đến nay vẫn nhỏ bé. Mặc dù có công cụ để tạo cho DN cơ hội phòng ngừa rủi ro nhưng rõ ràng các DN chưa hề mặn mà với Option, nghiệp vụ này chẳng những ra đời muộn màng ở Việt Nam mà còn chưa hấp dẫn các DN. Quyết định 1452/2004/QĐ-NHNN ngày 10/11/2004 về giao dịch hối đoái tạo sự thông thoáng cho giao dịch ngoại tệ, bổ sung giao dịch option giữa các loại ngoại tệ. Việc cho thị trường làm quen với giao dịch Option ngoại tệ (là bước đệm tạo tiền đề cho việc đưa ra giao dịch Option tiền đồng cung cấp cho thị trường một công cụ phòng ngừa rủi ro hữu hiệu và giúp Ngân hàng Nhà nước thử phản ứng của thị trường, tiến tới một cơ chế tỷ giá linh hoạt hơn. Tất cả các giao dịch quyền chọn tại Eximbank bằng tất cả các loại ngoại tệ tự do chuyển đổi, như EUR, USD, JPY, AUD, CAD, CHF, GBP, SGD. Phí trả cho quyền lựa chọn dựa trên phí option của thị trường option quốc tế. Trong thị trường giao dịch ngoại hối cùng với giao dịch giao ngay (spot), giao dịch kỳ hạn (forward), giao dịch hoán đổi ngoại tệ (swap) thì giao dịch quyền lựa chọn (option) giúp doanh nghiệp có thêm cơ hội lựa chọn loại hình giao dịch hối đoái phù hợp với mục tiêu kinh doanh của mình, giải quyết được mâu thuẫn giữa lợi nhuận và rủi ro. Ví dụ: Option với nhà Xuất khẩu: Một doanh nghiệp xuất khẩu dự kiến trong tháng tới sẽ thu về một khoản ngoại tệ là 100.000 EUR, và họ cũng dự đoán trong thời gian tới tỷ giá EUR/USD trên thị trường có khả năng sụt giảm mạnh. Để bảo vệ giá trị đồng vốn và hưởng lợi từ việc dự đoán tỷ giá này, doanh nghiệp có thể: 1. Ký hợp đồng bán EUR có kỳ hạn cho Eximbank. Trong trường hợp này, cho dù vào ngày đáo hạn tỷ giá đồng EUR có tăng hay giảm bao nhiêu thì doanh nghiệp vẫn phải bán cho Eximbank với giá đã cam kết trong hợp đồng.  2. Hoặc ký hợp đồng Option bán EUR cho Eximbank hôm nay (17.02.2003) với tỷ giá EUR/USD là 1.0900 (tỷ giá đặt bán). Thời hạn một tháng (ngày đáo hạn 17.03.2003). Tới ngày 17.03.2003 sẽ xảy ra 1 trong 2 trường hợp: Tỷ giá EUR/USD trên thị trường là 1.1200 cao hơn tỷ giá đặt bán, doanh nghiệp có quyền không thực hiện hợp đồng đã ký kết với ngân hàng mà bán 100.000 EUR để lấy 112.000 USD theo giá thị trường vì họ đã có quyền lựa chọn bán hay không bán theo giá đã ký kết trong hợp đồng. Tỷ giá EUR/USD giảm mạnh còn 1.0500, doanh nghiệp được quyền bán cho Eximbank 100.000 EUR lấy 109.000 USD theo tỷ gia đã ký kết trong HĐ Option. Nếu không có hợp đồng Option thì với 100.000 EUR, họ chỉ có thể bán theo tỷ giá spot 1.0500, thấp hơn 4.000 USD so với tỷ giá đặt bán trong HĐ Option. Option với nhà Nhập khẩu: Một doanh nghiệp nhập khẩu dự kiến trong tháng tới sẽ phải thanh toán cho đối tác nước ngoài một khoản ngoại tệ là 100.000 EUR, và họ cũng dự đoán trong thời gian tới tỷ giá EUR/USD trên thị trường có khả năng tăng mạnh. Để bảo vệ giá trị đồng vốn và hưởng lợi từ việc dự đoán tỷ giá này, doanh nghiệp có thể: 1. Ký hợp đồng mua EUR có kỳ hạn (Forward) với Eximbank. Trong trường hợp này, cho dù vào ngày đáo hạn tỷ giá đồng EUR có tăng hay giảm bao nhiêu thì doanh nghiệp vẫn phải mua với giá đã cam kết trong hợp đồng kỳ hạn.  2. Hoặc ký hợp đồng Option mua EUR của Eximbank ngay hôm nay (17.02.2003) với tỷ giá EUR/USD là 1.0800 (tỷ giá đặt mua). Thời hạn một tháng (ngày đáo hạn 17.03.2003). Tới ngày 17.03.2003 sẽ xảy ra 1 trong 2 trường hợp: Tỷ giá EUR/USD trên thị trường giảm còn 1.0500 thấp hơn tỷ giá đặt mua, doanh nghiệp có quyền không thực hiện hợp đồng đã ký kết với ngân hàng mà chỉ dùng 105.000 USD để mua 100.000 EUR theo giá thị trường vì họ đã có quyền lựa chọn mua hay không mua theo giá đã ký kết trong hợp đồng. Tỷ giá EUR/USD tăng lên 1.1200, doanh nghiệp được quyền mua của Eximbank 100.000 EUR chỉ với 108.000 USD theo tỷ gia đã ký kết trong HĐ Option. Nếu không có hợp đồng Option thì doanh nghiệp phải bỏ ra tới 112.000 USD để mua 100.000 EUR, tức cao hơn 4.000 USD so với tỷ giá đặt mua trong hợp đồng Option. CHƯƠNG II: TÌNH HÌNH HỌAT ĐỘNG CỦA THỊ TRƯỜNG HỐI ĐÓAI VIỆT NAM 2.1 Toång quan veà thò tröôøng hoái ñoaùi Vieät Nam: Thò tröôøng hoái ñoaùi Vieät Nam coù theå chia laøm 3 giai ñoaïn: Tröôùc naêm 1991: Giai ñoaïn Vieät Nam chöa coù thò tröôøng hoái ñoaùi coù toå chöùc. Töø naêm 1991 – 1994: Giai ñoaïn hoïat ñoäng cuûa Trung taâm giao dòch ngoaïi teä. Töø naêm 1994 ñeán nay: Giai ñoaïn hoaït ñoäng cuûa Thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng. Giai ñoaïn 1: ñaây laø thôøi kyø neàn kinh teá mang tính keá hoaïch hoùa taäp trung bao caáp, nhaø nöôùc can thieäp vaøo moïi maët cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, quyeát ñònh caùc chính saùch kinh teá vi moâ vaø vó moâ theo moät keá hoaïch quy moâ taäp trung toaøn quoác. Hôn nöõa, heä thoáng caùc nöôùc XHCN laïi aùp duïng moät chieán löôïc phaùt trieån kinh teá höôùng noäi, ñoùng cöûa, caùc moái quan heä vôùi beân ngoaøi ñeàu thoâng qua heä thoáng ñoäc quyeàn cuûa Nhaø nöôùc veà ngoaïi thöông vaø ngoaïi hoái. Haäu quaû cuûa moät cô cheá tyû giaù coá ñònh vaø ña tyû giaù mang tính aùp ñaët baát chaáp quy luaât cung caàu tieàn teä ñaõ ñeå laïi haäu quaû heát söùc nghieâm troïng. Ñoàng tieàn Vieät Nam ñöôïc ñònh giaù quaù cao so vôùi caùc ñoàng tieàn töï do chuyeån ñoåi. Tyû giaù chính thöùc ngaøy caøng cheânh leäch xa tyû giaù thöïc teá, laøm cho hoaït ñoäng xuaát khaåu gaëp khoù khaân, caùn caân thöông maïi bò thaâm huït naëng. Giai ñoaïn 2: ñaây laø giai ñoaïn tieáp theo cuûa quaù trình chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá theo höôùng thò tröôøng. Trong giai ñoaïn naøy ñöùng veà phöông dieän thanh toaùn quoác teá, Vieät Nam ñöùng tröôùc moät tình theá voâ cuøng khoù khaên. Thò tröôøng vôùi caùc nöôùc XHCN bò thu heïp ñaùng keå, beân caïnh heä thoáng thanh toaùn ña bieân bò tan raõ, taát caû caùc nöôùc XHCN ñeàu ñoàng loaït chuyeån ñoåi ñoàng tieàn thanh toaùn vôùi Vieät Nam baèng ngoaïi teä töï do chuyeån ñoåi (chuû yeáu laø USD). Vieäc chuyeån ñoåi ñoàng tieàn thanh toaùn coù aûnh höôûng lôùn ñeán khaû naêng thanh toaùn cuûa Vieät Nam baèng ngoaïi teä töï do chuyeån ñoåi. Vì töø tröôùc naêm 1991, haàu heát nguoàn thu ngoaïi teä cuûa Vieät Nam ñeàu baèng ñoàng Ruùp. Ñöùng tröôùc tình theá heát söùc khoù khaên veà cung caàu ngoaïi teä cuûa neàn kinh teá vaø nhu caàu böùc baùch veà ngoaïi teä cho thanh toaùn quoác teá, moät caâu hoûi ñaët ra laø laøm theá naøo ñeå giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà treân maø khoâng taùc ñoäng maïnh ñeán tình hình giaù caû vaø saûn xuaát trong nöôùc? Caùc chính saùch ñoù bao goàm: a) Veà phía chính phuû: Chöông trình saûn xuaát haøng xuaát khaåu: nhaèm taïo theâm nguoàn thu ngoaïi teä cho neàn kinh teá. Chöông trình khuyeán khích saûn xuaát haøng tieâu duøng: tröôùc ñaây, haøng tieâu duøng cuûa Vieät Nam heát söùc ngheøo naøn vaø thieáu nghieâm troïng. Khi chuùng ta thöïc hieän chính saùch môû cöûa cuõng nhö nôùi loûng chính saùch ngoaïi thöông thì haøng tieâu duøng ngoaïi traøn vaøo vaø cuõng laøm cho nhu caàu veà ngoaïi teä ñeå nhaäp khaåu taêng leân. Do ñoù, chính saùch khuyeán khích saûn xuaát haøng tieâu duøng nhaèm laøm giaûm söùc eùp veà nhu caàu ngoaïi teä nhaäp khaåu haøng tieâu duøng. Chöông trình khuyeán khích saûn xuaát löông thöïc: khuyeán khích saûn xuaát löông thöïc tröôùc heát laøm nhaèm ñaùp öùng nhu caàu trong nöôùc vaø tieán tôùi xuaát khaåu vaø laøm giaûm söï thieáu huït ngoaïi teä. Ngoaøi caùc chöông trình treân thì chính saùch khuyeán khích ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam cuõng ñöôïc môû roäng nhaèm taïo theâm nguoàn thu ngoaïi teä ñaùp öùng nhaäp khaåu. b) Veà phía Ngaân haøng Nhaø Nöôùc: laø cô quan ñöôïc Nhaø nöôùc giao cho troïng traùch quaûn lyù nguoàn ngoaïi teä vaøo vaø ra cuûa neàn kinh teá, phuïc vuï ñaéc löïc cho nhu caàu phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc vaø xaây döïng ñieàu haønh chính saùch tyû giaù vaø quaûn lyù ngoaïi hoái cuûa Vieät Nam. Trong thôøi gian ñoù, NHNN ñaõ ñeà xuaát vôùi Chính phuû thaønh laäp Quyõ ñieàu hoøa ngoaïi teä taïi NHNN ñeå taäp trung ñaùp öùng nhu caàu thieát yeáu cuûa neàn kinh teá trong nhöõng giai ñoaïn ñaàu coøn khoù khaên vaø can thieät thò tröôøng ngoaïi hoái nhaèm oån ñònh tyû giaù. Ñoàng thôøi, naêm 1991 laø naêm ñaùnh daáu moác lòch söû veà vieäc hình thaønh neàn moùng cho thò tröôøng ngoaïi hoái Vieät Nam, ñoù laø vieäc Thoáng ñoác NHNN ra Quyeát ñònh soá 107-NH/QÑ ngaøy 16/08/1991 veà vieäc ban haønh Quy cheá toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Trung taâm giao dòch ngoaïi teä taïi TP.HCM vaø Haø Noäi laàn löôït ra ñôøi vaøo thaùng 08 vaø thaùng 11/1991. Giai ñoaïn 3: ñeå goùp phaàn thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, caûi thieän caùn caân thanh toaùn quoác teá, töøng böôùc thöïc hieän khaû naêng chuyeån ñoåi cuûa ñoàng Vieät Nam trong caùc hoaït ñoäng ngoaïi hối vaø hoaøn thieän heä thoáng quản lyù ngoaïi hoái cuûa Vieät Nam, taêng cöôøng söï giaùm saùt vaø quaûn lyù ngoaïi hoái cuûa Nhaø nöôùc, ngaøy 17/08/1998, Chính phuû ñaõ ra Nghò ñònh soá 63/1998/NÑ-CP veà quaûn lyù ngoaïi hoái. Coù theå noùi, Nghò ñònh quaûn lyù ngoaïi hoái ñaõ ñöa ra moät khung phaùp lyù hoaøn chænh ñoái vôùi vieäc quaûn lyù vaø söû duïng ngoaïi teä trong caùc giao dòch thanh toaùn quoác teá, ñaùnh daáu moät böôùc tieán trong coâng taùc quaûn lyù ngoaïi hoái vaø khaúng ñònh muïc tieâu quaûn lyù ngoaïi hoái cuõng nhö chuû quyeàn cuûa Ñoàng Vieät Nam treân laõnh thoå Vieät Nam. Vaán ñeà coát loõi cuûa chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái laø kieåm soaùt ñöôïc thò tröôøng ngoaïi teä vaø caûi thieän ñöôïc caùn caân thanh toaùn quoác teá, treân cô sôû ñoù, goùp phaàn duy trì oån ñònh giaù trò Ñoàng Vieät Nam. Ñoù cuõng laø yeâu caàu cô baûn ñeå höôùng tôùi muïc tieâu “treân laõnh thoå Vieät Nam chæ duøng tieàn Vieät Nam”. 2.2 Hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng (Thò tröôøng giao dòch baùn buoân). Về thị trường ngoại tệ liên ngân hàng: Từ khi chính thức hình thành năm 1994 đến nay, thị trường đã có những chuyển động đáng kể, đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối cung cầu ngoại tệ cho các ngân hàng. Thông qua thị trường, NHNN đã theo dõi được các giao dịch về ngoại tệ trong hệ thống ngân hàng, nắm bắt diễn biến cung cầu và tham gia thị trường với vai trò người mua bán cuối cùng. NHNN thực hiện can thiệp thị trường khi cần thiết nhằm thực hiện mục tiêu chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ. Từ năm 1999 đến nay, bên cạnh việc điều hành linh hoạt tỷ giá, việc NHNN thực hiện các biện pháp can thiệp kịp thời trên thị trường đã hỗ trợ cho các ngân hàng cân đối ngoại tệ và đặc biệt là góp phần ổn định tỷ giá, tăng dự trữ ngoại hối của Nhà nước. Trong những năm qua hoạt động của Thị trường ngoại tệ liên ngân hàng đã từng bước đi vào hoạt động một cách có hiệu quả, góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển và từng bước hội nhập khu vực và quốc tế. Sau thời gian họat động thị trường ngoại tệ liên ngân hàng đã có những bước chuyển đổi đáng kể, trở thành nơi kết nối cung cầu ngoại tệ của các NHTM. Thông qua thị trường, Ngân hàng Nhà nước đã phần nào nắm bắt được diễn biến cung, cầu ngoại tệ của nền kinh tế, từ đó có những can thiệp khi cần thiết nhằm thực hiện mục tiêu chính sách tiền tệ, chính sách tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước trong từng thời kỳ. Năm 2005,hoạt động trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng sôi động hơn các năm trước, doanh số giao dịch giữa các ngân hàng tăng 20,6% trong đó doanh số giao dịch kỳ hạn tăng 11,8% và doanh số giao dịch giao ngay tăng 23,5%. Doanh số giao dịch giữa các ngân hàng với khách hàng cũng tăng đáng kể so với cùng kỳ năm 2004. Tuy nhiên, các giao dịch Swap của Ngân hàng thương mại với Ngân hàng Nhà nước giảm hẳn. Dấu hiệu này cho thấy năm 2005 nguồn tiền đồng và ngoại tệ của ngân hàng thương mại tương đối dồi dào, đảm bảo đáp ứng nhu cầu thanh khoản của khách hàng, không cần đến sự hỗ trợ của Ngân hàng Nhà nước thông qua các giao dịch Swap. Với cơ chế tỷ giá thả nổi có điều tiết, Ngân hàng Nhà nước đã can thiệp thị trường vừa thận trọng vừa linh hoạt, nhằm mục tiêu kiểm soát lạm phát góp phần tăng trưởng kinh tế cao và bền vững. Trong năm qua tỷ giá được điều tiết theo hướng giảm nhẹ đồng VND so với đồng USD nhằm khuyến khích xuất khẩu, kiểm soát nhập khẩu qua đó ổn định tỷ giá trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng và tỷ giá thị trường tự do. Tính đến ngày 31/12/2005, tỷ giá USD/ VND bình quân trên TTNTLNH trong năm 2005 dao động với mức 147 VNĐ (tỷ giá giao dịch USD/VND bình quân cao nhất là 15,879 và tỷ giá giao dịch USD/VND bình quân thấp nhất là 15,732). Tỷ giá niêm yết của các NHTM đều ở mức kịch trần Trong môi trường kinh doanh thuận lợi do cơ chế điều tiết thị trường ngày càng thông thoáng, nguồn ngoại tệ của các Ngân hàng thương mại tăng mạnh so với năm 2004. Trong năm 2005, Ngân hàng Nhà nước đã thu hút được một lượng ngoại tệ đáng kể từ các Ngân hàng thương mại (tăng 4,96 lần so với năm 2004), góp phần đáp ứng đầy đủ các nhu cầu về ngoại tệ của nền kinh tế và tăng dự trữ ngoại hối Nhà nước. Nhu cầu ngoại tệ phục vụ nhập khẩu của nền kinh tế trong năm cũng luôn được đáp ứng đầy đủ, nhất là từ khi Ngân hàng Nhà nước mở rộng đối tượng được mua ngoại tệ từ Ngân hàng Nhà nước phục vụ các nhu cầu hợp lý của nền kinh tế và đặc biệt ưu tiên nhu cầu nhập khẩu xăng dầu. Hoạt động thị trường ngoại tệ liên ngân hàng trong năm qua đã góp phần ổn định giá xăng dầu trong nước, hạn chế tình trạng găm giữ ngoại tệ của các ngân hàng thương mại và dân cư, cung cầu ngoại tệ trên thị trường tương đối cân bằng, hoạt động mua bán ngoại tệ thông suốt và sôi động. Tuy nhiên, trong năm qua tỷ giá niêm yết, giao dịch của các NHTM chưa phản ánh sát cung cầu ngoại tệ của nền kinh tế nên phần nào hạn chế hoạt động của Thị trường ngoại tệ liên ngân hàng. Với việc nới lỏng cơ chế quản lý ngoại hối của NHNN và chính sách tỷ giá linh hoạt hơn sẽ góp phần đẩy mạnh hoạt động của Thị trường ngoại tệ liên ngân hàng trong thời gian tới. Đến 2006, hoạt động kinh doanh ngoại hối giữa các ngân hàng thành viên trên thị trường Ngoại tệ liên Ngân hàng (NTLNH) cũng tương đối sôi động, cụ thể khối lượng giao dịch liên ngân hàng trong quý 1/2006 tăng 5,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Cơ chế kinh tế ngày càng thông thoáng đã mang lại nhiều nguồn ngoại tệ cho đất nước. Lượng ngoại tệ các NHTM mua được từ các nguồn khác nhau tăng lên rõ rệt. Tính riêng trong quý I/2006, Ngân hàng Nhà nước đã mua vào một lượng ngoại tệ đáng kể từ các ngân hàng thành viên (tăng 2,33 lần so với quý 4/2005 và 1,54 lần so với cùng kỳ năm ngoái). Nguồn ngoại tệ thu hút được này không những giúp NHNN đáp ứng đầy đủ các nhu cầu về ngoại tệ cho nền kinh tế và tăng Dự trữ ngoại hối Nhà nước mà còn góp phần giảm bớt hiện tượng đôla hoá ngoài thị trường. Thông qua các hoạt động mua bán ngoại tệ trên thị trường NTLNH, các ngân hàng thành viên có thể hỗ trợ cho nhau nhu cầu về vốn, tăng khả năng giao dịch và đặc biệt là hình thành tỷ giá sát với cung cầu thực tế trên thị trường. Bên cạnh các giao dịch mua bán giao ngay, các ngân hàng thành viên đã và đang thực hiện một số các công cụ tài chính mới như giao dịch kỳ hạn, hoán đổi, quyền chọn...nhằm giảm thiểu rủi ro tỷ giá và tăng lợi nhuận. Đối với giao dịch quyền chọn (Option), hiện tại các ngân hàng thành viên đã tiến hành thực hiện đối với các giao dịch Option ngoại tệ. Tuy bước đầu lượng giao dịch nghiệp vụ này không nhiều, nó đã được các ngân hàng thành viên của thị trường NTLNH đánh giá cao vì có nhiều tiềm năng phát triển. Đồng thời, nghiệp vụ này đã tạo điều kiện cho các ngân hàng thành viên tiếp cận khách hàng, đa dạng hoá các sản phẩm kinh doanh ngoại tệ, giảm thiểu rủi ro và quan trọng nhất là góp phần làm linh hoạt tỷ giá trên thị trường NTLNH. Tỷ giá bình quân trên thị trường NTLNH trong quý I/2006 cũng dao động tương đối linh hoạt, tỷ giá thấp nhất ở mức 15,865 USD/VNĐ và tỷ giá cao nhất ở mức 15,898 USD/VNĐ. Tỷ giá giao dịch giữa các ngân hàng thành viên dao động trong khoảng 15,902 - 15,920 USD/VNĐ. Tỷ giá giao dịch trên thị trường tự do cũng tương đối ổn định quanh mức 15,900 - 15,960 USD/VNĐ. Tính chung cả năm 2006, thị trường ngọai tệ liên Ngân hàng tiếp tục phát triển khá mạnh với quy mô và doanh số giao dịch tăng cao. Doanh số giao dịch giữa các Ngân hàng tăng khỏang 45% so với năm 2005. Trong đó, doanh số giao dịch giao ngay tăng 42%, các giao dịch kỳ hạn, hóan đổi tăng 71%, qua đó cho thấy các Ngân hàng đã tiếp cận và sử dụng nhiều hơn các dịch vụ giao dịch để phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh ngọai hối. Doanh số giao dịch giữa Ngân hàng với các khách hàng tăng khỏang 26% so với năm 2005. Trong năm 2006, thị trường ngọai tệ liên Ngân hàng đã có 65 Ngân hàng thành viên tham gia, tăng 6 thành viên so với năm 2005. Các Ngân hàng thành viên tham gia thị trường một cách tích cực đã góp phần làm cho họat động trên thị trường thêm sôi động. Với vai trò can thiệp cuối cùng để ổn định thị trường, Ngân hàng nhà nước đã thực hiện mua, bán ngọai tệ với các Ngân hàng thương mại một cách kịp thời để hỗ trợ vốn VND cũng như nhu cầu về ngọai tệ để nhập khẩu các mặt hàng thiết yếu và nhu cầu chuyển đổi ngọai tệ của các nhà đầu tư nườc ngòai. Nhờ xuất khẩu và kiều hối tăng mạnh, nguồn cung ngọai tệ trên thị trường trong năm 2006 tương đối dồi dào. Ngân hàng nhà nước đã mua được một lượng ngọai tệ lớn để tăng dự trữ ngọai hối, tạo thế chủ động cho Ngân hàng nhà nước trong việc can thiệp thị trường và thực hiện mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ. Đặc biệt trong năm 2007, Việt Nam “bội thực USD”,”tỷ giá sụt giảm …không phanh” Cung ngoại tệ tăng mạnh: Việt Nam tiếp tục chứng minh là điểm đến hấp dẫn đối với nhà đầu tư nước ngoài. Riêng nửa đầu 2007, lượng ngoại tệ Ngân hàng Nhà nước mua vào đã lên tới 9 tỷ USD, một con số chưa từng có trong lịch sử. Đây là biện pháp can thiệp trước nguồn cung tăng mạnh, đặc biệt từ nguồn đầu tư gián tiếp vào chứng khoán. Phía sau diễn biến này là khó khăn trong điều hành chính sách tiền tệ, trước sức ép cung tiền mua ngoại tệ dẫn tới lạm phát tăng cao, nhưng cũng là cơ hội tăng dự trữ ngoại tệ. Những tháng cuối năm, nhiều ngân hàng phải sống chung với tình trạng “thừa” ngoại tệ, trong khi giá USD liên tục sụt giảm trên thị trường thế giới. Năm nay, tiền về quá nhiều, riêng kiều hối có thể lên đến 5 tỉ USD, cũng có nhiều nguồn thông tin nói có thể lên đến 7,5 tỉ. Nhà nước cũng chủ động tăng dự trữ ngoại hối. Hàng trăm ngàn tỉ đồng đã tung ra trong thời gian ngắn để hút USD. Giáo sư Kenichi Ohno, chuyên gia của Tổ chức Diễn đàn phát triển Việt Nam (VDF) ước tính: "Có ít nhất 15 tỉ USD đã đổ vào Việt Nam trong năm 2007 từ các nguồn: dịch vụ (du lịch) 4,6 tỉ USD; vốn FDI giải ngân 2,2 tỉ USD; vốn vay ODA 1,8 tỉ USD, cổ phiếu và trái phiếu 2,5 tỉ USD... Đó là nguyên nhân chính gây nên tình trạng lạm phát ở Việt Nam hiện nay". "Việt Nam dường như có tất cả các dấu hiệu của một nước tiếp nhận nhiều tiền mà không hấp thụ tốt: sự bùng nổ về xây dựng, tài sản, dự trữ ngoại tệ tăng, định giá cao tỷ giá hối đoái, lạm phát gia tăng..." - Nới rộng biên độ tỷ giá: Ngân hàng Nhà nước khép lại một năm điều hành chính sách tiền tệ bằng quyết định nới rộng biên độ tỷ giá VND/USD (từ +/-0,5% lên +/-0,75%). Đây là lần điều chỉnh thứ 3 từ trước đến nay, thể hiện chủ trương tạo điều kiện kinh tế Việt Nam thích nghi dần với mức độ mở cửa, đưa tỷ giá sát hơn với thị trường. Trước đó, sức ép từ cung ngoại tệ đã đẩy tỷ giá của các ngân hàng thương mại xuống sàn biên độ trong thời gian dài. Tính chung cả năm, tỷ giá VND/USD tương đối ổn định, chỉ tăng bình quân 0,62% so với năm 2006. Trước đây,NHNN từng cho biết, không thể để tỷ giá xuống dưới ngưỡng 16.000 VND/USD. Thế nhưng, một thực tế đang diễn ra là ngưỡng 16.000 VND/USD đã bị xuyên thủng, nhưng NHNN vẫn chưa có một động thái tích cực nào trong việc hút thêm ngoại tệ bởi vì NHNN phải ưu tiên cho mục tiêu chống lạm phát. 2.3. Hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng giao dòch baùn lẻ. Hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng giao dòch baùn leû laø giao dòch giöõa caùc toå chöùc tín duïng, ngaân haøng vôùi khaùch haøng. Trong neàn kinh teá môû, nhu caàu veà caùc dòch vuï ngaân haøng ngaøy caøng cao, nhaát laø caùc dòch vuï ngaân haøng baùn leû. Moät trong nhöõng saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng baùn leû phaùt trieån khaù ña daïng trong thôøi gian vöøa qua laø dòch vuï thu ñoåi ngoaïi hoái cuûa caùc toå chöùc tín duïng ñöôïc pheùp vaø caùc thaønh phaàn caù nhaân, toå chöùc khaùc. Boä phaän chieám doanh soá lôùn trong caùc giao dòch ngoaïi hoái laø caùc ñôn vò kinh teá, toå chöùc: Vôùi caùc giao dòch mua baùn ngoaïi teä chuyeån khoaûn ñeå thanh toaùn tieàn mua haøng, dòch vuï, traû nôï vay ngaân haøng, traû nôï nöôùc ngoaøi, chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi. Trong naêm 2007, toång kim ngaïch xuaát khaåu vaø nhaäp khaåu ñeàu taêng cao so vôùi naêm 2006. Toång kim ngaïch xuaát khaåu öôùc ñaït 48,38 tyû USD (taêng 21,5% so vôùi naêm 2006) toång kim ngaïch nhaäp khaåu öôùc ñaït 60,83 tyû USD (taêng 35,5%). Söï gia taêng naøy cuõng ñoàng nghóa vôùi vieäc cung caàu ngoaïi teä trong giao dòch thöông maïi taêng cao. Ñaëc bieät, trong naêm 2007, nguoàn cung ngoaïi teä taêng raát cao, chuû yeáu töø nguoàn voán ñaàu tö tröïc tieáp, ñaàu tö giaùn tieáp vaø kieàu hoái, daãn ñeán dö thöøa USD treân thò tröôøng. Trong khi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö haøng tyû USD vaøo Vieät Nam, Chính Phuû cuõng caàn tieàn ñeå phaùt trieån caùc döï aùn haï taàng kinh teá - xaõ hoäi nhöng trong moät thôøi gian daøi, hai beân khoâng theå gaëp nhau, haäu quaû laø giaù USD rôùt daøi vì öù ñoïng. Ñieàu naøy aûnh höôûng raát lôùn ñeán caùc hoaït ñoäng thu ñoåi ngoaïi teä cuûa caùc thaønh phaàn khaùc treân thò tröôøng ngoaïi hoái. Ngaøy 17/08/2007, giaù USD treân thò tröôøng ñaït möùc ñænh laø 16.225 ñoàng/USD, ñeán ngaøy 31/12/07, giaù USD chæ coøn 15.995 ñoàng/USD, giaøm 230 ñoàng. Thôøi ñieåm giaûm giaù baét ñaàu töø sau khi Ngaân haøng Nhaø Nöôùc keát thuùc vieäc mua vaøo 7 tyû USD döï tröõ. Söï giaûm giaù cuûa ñoàng USD taïo ra aùp löïc cho caùc ngaân haøng coù hoaït ñoäng mua baùn, thu ñoåi ngoaïi teä vì vöøa mua USD vaøo hoâm tröôùc, hoâm sau ñaõ thaáy loã. Ñeå giaûm aùp löïc cho caùc ngaân haøng, ngaøy 24/12/2007, Ngaân haøng Nhaø Nöôùc Vieät Nam quyeát ñònh nôùi roâng bieân ñoä tyû giaù VND/USD töø +/-0,5% leân +/-0,75% ñeå caùc ngaân haøng chuû ñoäng, linh hoaït ñieàu chænh giaù mua vaøo - baùn ra ñoàng USD. Ñoàng thôøi, caùc ngaân haøng phaûi naâng cao khaû naêng phoøng ngöøa ruûi ro veà bieán ñoäng tyû giaù ñeå ñaûm baûo saûn xuaát kinh doanh. Khi giaù USD treân thò tröôøng giaûm maïnh, thò tröôøng giao dòch baùn leû gaëp nhieàu khoù khaên thì caùc ngaân haøng chuyeån sang "eùp giaù" treân thò tröôøng lieân ngaân haøng. Haàu heát caùc ngaân haøng trong naêm qua ñeàu gia taêng caùc hình thöùc tieáp thò nhaèm thu huùt khaùch haøng xuaát khaåu. Doanh nghieäp xuaát khaåu daàu thoâ luoân mang laïi cho caùc ngaân haøng doanh thu lôùn trong giao dòch ngoaïi teä Ñoái vôùi caùc giao dòch ngoaïi teä cuûa caùc caù nhaân tieâu duøng, döï tröõ, kieàu hoái: Trong naêm qua cuõng chòu aûnh höôûng bôûi söï rôùt giaù cuûa ñoàng USD. Maët duø caùc loaïi ngoaïi teä khaùc taêng giaù vuøn vuït thì ngöôøi daân vaãn toû ra thôø ô vaø khoâng xem ñaây laø keânh ñaàu tö. Ngöôøi daân ña phaàn giao dòch USD do bieát tröôùc tyû giaù naøy khoâng taêng giaûm maïnh vì ñöôïc ñaûm baøo bôûi Ngaân haøng Nhaø Nöôùc, trong khi caùc loaïi ngoaïi teä khaùc phuï thuoäc vaøo thò tröôøng theá giôùi neân ruûi ro cao hôn. Theâm vaøo ñoù, caùc ngaân haøng chæ nhaän göûi tieát kieäm baèng USD vaø EUR (rieâng moät soá ngaân haøng khaùc nhö Vietcombank nhaän theâm GBP vaø CHF (Franc Thuïy Syõ)) vaø laõi suaát ngoaïi teä laï cöïc thaáp so vôùi USD khieán cho ngöôøi daân ngaïi giao dòch ngoaïi teä laï. Ñoái vôùi kieåu hoái, tieàn USD vaãn chieám phaàn lôùn (80%), soá coøn laïi chuû yeáu laø ñoàng AUD, CAD, EUR, GBP. Trong khi giaù USD giaûm thì giaù caùc loaïi ngoaïi teä khaùc laïi taêng cao keå töø ñaàu naêm ñeán nay. Daãn ñaàu nhoùm naøy laø ñoàng CAD (Dollar Canada), vôùi möùc taêng ngoaïn muïc nhaát, gaàn 22% (töø möùc 13.700 ñoàng/CAD thaùng 02/07, ñeán thaùng 10/07 ñaït 16.704 (cao hôn caû USD). Keá ñeán laø ñoàng AUD (Dollar UÙc) taêng 16%, EUR taêng gaàn 10%, GBP taêng 4%. Trong boái caûnh vieäc thu ñoåi ñoàng USD gaëp nhieàu khoù khaên, caùc loaïi ngoaïi teä khaùc leân giaù nhanh nhö vaäy, caùc ngaân haøng vaãn môû roäng ñòa baøn nhaèm phaùt trieån maïng löôùi dòch vuï thu ñoåi ngoaïi teä cuûa mình. Trong khi coøn bò khoáng cheá ôû khung bieán ñoäng tyû giaù +/-0.5%, caùc ngaân haøng aùp duïng gia taêng caïnh tranh dòch vuï thu ñoåi ngoaïi hoái baèng nhieàu hình thöùc. Naâng cao chaát löôïng, ña daïng hoùa caùc saûn phaåm dòch vuï chuyeån tieàn ngoaïi teä töø nöôùc ngoaøi veà hay töø trong nöôùc ra nöôùc ngoaøi. Kyù keát hôïp ñoàng vôùi caùc ñaïi lyù nhaän laøm ñaïi lyù thu ñoåi ngoaïi teä; môû roäng caùc phoøng/quaày giao dòch coù thu ñoåi ngoaïi teä. Thaùng 07/2007 Ngaân haøng TMCP Phöông Nam kyù keát hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh vôùi Taäp ñoaøn thu ñoåi ngoaïi teä Quoác Teá (ICE), moät taäp ñoaøn thu ñoåi ngoaïi teä raát lôùn vôùi hôn 300 ñòa ñieåm taïi 20 quoác gia treân 4 chaâu luïc. 2.4 Hạn chế của TTHĐ Việt Nam. Mặc dù đã đạt được những kết quả nhất định, nhưng kết luận tổng quát từ việc nghiên cứu về thực trạng của thị trường là thị trường liên ngân hàng ở Việt Nam chưa phát triển, chưa thể coi là “cứu cánh” cho hoạt động của các tổ chức tín dụng ở Việt Nam, do: Quy mô giao dịch còn rất hạn chế, tính phổ biến của thị trường chưa cao. Hầu hết các giao dịch của thị trường liên ngân hàng diễn ra tập trung ở hai trung tâm tài chính lớn là Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh. Số lượng các thành viên tham gia còn rất hạn chế và phần lớn là để giải quyết những nhu cầu đột xuất về nguồn và sử dụng vốn hơn là một hoạt động mang tính thường nhật của các tổ chức tín dụng. Lãi suất trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng được hình thành theo một cách hoàn toàn ngẫu nhiên, đôi khi mang tính tự phát, chưa phản ánh chính xác quan hệ cung cầu và xu hướng vận động của lãi suất thị trường tài chính nói chung. Lẽ ra, thị trường tiền tệ liên ngân hàng phải là cơ sở để hình thành lãi suất thị trường bán lẻ và lãi suất huy động của các tổ chức tín dụng khi áp dụng cơ chế lãi suất thoả thuận thì ở nước ta, Ngân hàng Nhà nước vẫn công bố lãi suất cơ bản. Nhưng trong thực tế hiện nay, lãi suất kinh doanh của các TCTD thoát ly dần lãi suất cơ bản của NHNN. Nguyên nhân cơ bản làm cho thị trường tiền tệ liên ngân hàng ở Việt Nam chưa phát triển bao gồm: Thứ nhất, các ngân hàng thương mại Nhà nước là những ngân hàng lớn nhất, chiếm tới trên 70% thị trường tín dụng của Việt Nam với hệ thống chi nhánh hoạt động trên toàn bộ phạm vi lãnh thổ, nhưng lại hạch toán phụ thuộc với nhau nên việc mua bán vốn dù có diễn ra cũng không có ý nghĩa. Trái lại, khối các ngân hàng thương mại cổ phần và các ngân hàng liên doanh, chi nhánh các ngân hàng nước ngoài lại chỉ có quy mô và thị phần rất nhỏ (trên dưới 25%). Tính chất “địa hạt” được thể hiện rất rõ rệt, hoạt động mua bán vốn mới chỉ thực hiện giữa các tổ chức tín dụng trong nước, (trừ trường hợp một vài ngân hàng như Standard Chater Bank và Citybank có một vài món cho vay thông qua ngân hàng Việt Nam trong thời gian gần đây), đặc biệt là chưa có sự mua bán vốn với các tổ chức tín dụng của các nước khác trong khu vực và quốc tế. Do vậy, hoạt động của thị trường tiền tệ liên ngân hàng không thể tránh khỏi tính chất “chợ phiên” và “buồn tẻ”. Thứ hai, công cụ hoạt động trên thị trường liên ngân hàng còn nghèo nàn cả về chủng loại và thời hạn, mới chỉ giải quyết được phần nào yêu cầu về khả năng thanh toán nhanh mà chưa đáp ứng được nhu cầu về nguồn và sử dụng vốn nói chung của các tổ chức tín dụng. Các giao dịch trên thị trường liên ngân hàng vẫn phổ biến dưới hình thức tín chấp hoặc bằng tiền gửi đối ứng tại ngân hàng cho vay. Vì vậy, mà phạm vi hoạt động của thị trường liên ngân hàng chủ yếu tập trung giữa những ngân hàng thương mại có uy tín và quan hệ thường xuyên với nhau trong các nhóm liên minh. Thứ ba, cho đến nay, vẫn chưa có một cơ quan chức năng nào của Nhà nước hay Ngân hàng Nhà nước chịu trách nhiệm là người tổ chức, vận hành và quản lý thị trường liên ngân hàng. Ngân hàng Nhà nước chưa phát huy được vai trò là người tổ chức, điều hành hoạt động thị trường liên ngân hàng, chưa kiểm soát được các giao dịch và can thiệp kịp thời trong mọi tình huống, do vậy, sự phát triển của thị trường hoàn toàn mang tính tự phát mà chưa có một định hướng chiến lược cơ bản. Hệ thống thông tin chưa được hoàn thiện, thiếu thông tin và thông tin không chính xác là một trong những cản trở khả năng điều tiết thị trường của Ngân hàng Nhà nước. Thứ tư, hệ thống thanh toán trong nội bộ từng ngân hàng và hệ thống thanh toán liên ngân hàng dù đang được hiện đại hoá, song vẫn trong tình trạng manh mún phân tán riêng rẽ trong mỗi ngân hàng hoặc từng nhóm nhỏ mà vẫn chưa “hoà mạng” thống nhất, thậm chí chưa liên kết thống nhất giữa các trung tâm trong nước. Điều này cũng là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng phân đoạn thị trường và khả năng điều chuyển vốn giữa các tổ chức tín dụng kém hiệu quả. CHƯƠNG III: XU HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN THÒ TRÖÔØNG HOÁI ÑOAÙI VIEÄT NAM Qua moät soá neùt chaám phaù veà thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng vaø thò tröôøng giao dòch baùn leû, chuùng ta ñaõ coù caùi nhìn chung nhaát veà hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng hoái ñoaùi Vieät Nam hieän nay. Ñoù laø thò tröôøng coøn non treû, coøn toàn taïi nhieàu khoù khaên, haïn cheá nhöng cuõng höùa heïn nhieàu caûi caùch, ñoåi môùi trong töông lai. Thò tröôøng hoái ñoaùi Vieät Nam caàn nhanh choùng “troãi daäy” khoâng chæ vì söï ñi leân cuûa chính baûn thaân neàn kinh teá maø coøn vì Vieät Nam caàn phaûi hoøa nhòp vaøo xu theá hoäi nhaäp quoác teá. Quaû thaät, moät thò tröôøng hoái ñoaùi phaùt trieån seõ hoã trôï raát hieäu quaû cho vieäc hoäi nhaäp kinh teá. Thò tröôøng hoái ñoaùi phaùt trieån seõ thuùc ñaåy maïnh meõ hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu cuûa quoác gia, kích thích söï luaân chuyeån caùc luoàng voán ñaàu tö quoác teá. Noù cuõng laø nôi cung caáp caùc coâng cuï phoøng choáng ruûi ro trong kinh doanh ngoaïi hoái. Ngaân haøng Trung Öông coù theå thoâng qua thò tröôøng hoái ñoaùi naêng ñoäng ñeå taùc ñoäng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi nhaèm thöïc hieän ñuùng höôùng caùc muïc tieâu phaùt trieån kinh teá… Taát nhieân, khoâng phaûi deã daøng ñeå xaây döïng moät thò tröôøng hoái ñoaùi phaùt trieån toaøn dieän. Tröôùc maét, töø ñieåm xuaát phaùt thaáp cuûa thò tröôøng hoái ñoaùi Vieät Nam, chuùng ta chæ coù theå ñöa ra vaøi neùt veà xu höôùng phaùt trieån cuûa thò tröôøng hoái ñoaùi vaø keøm theo laø caùc giaûi phaùp chung nhaát ñeå thuùc ñaåy thò tröôøng hoái ñoaùi phaùt trieån. 3.1. Xu höôùng phaùt trieån cuûa thò tröôøng hoái ñoaùi Vieät Nam * Giai ñoaïn töø nay ñeán naêm 2010 : Chieán löôïc phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi 10 naêm 2001-2010 ôû Vieät Nam coù ñöa ra muïc tieâu “ ñöa GDP naêm 2010 leân ít nhaát gaáp ñoâi naêm 2000. Naâng cao roõ reät hieäu quaû vaø söùc caïnh tranh cuûa saûn phaåm, doanh nghieäp vaø neàn kinh teá;..; oån ñònh kinh teá vó moâ, caùn caân thanh toaùn quoác teá laønh maïnh vaø taêng döï tröõ ngoaïi teä; boäi chi ngaân saùch, laïm phaùt, nôï nöôùc ngoaøi ñöôïc kieåm soaùt trong giôùi haïn an toaøn vaø taùc ñoäng tích cöïc ñeán taêng tröôûng. Tích luõy noäi boä neàn kinh teá ñaït treân 30% GDP. Nhòp ñoä taêng xuaát khaåu gaáp treân 2 laàn nhòp ñoä taêng GDP…”. . Ñaëc bieät, sau khi ñaõ trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc cuûa AFTA (naêm 2005) vaø böôùc ñaàu tham gia WTO thì Vieät Nam buoäc phaûi taïo söï thoâng thoaùng trong chu chuyeån haøng hoùa, dòch vuï, voán, lao ñoäng…; trong lónh vöïc kieåm soaùt ngoaïi hoái, Vieät Nam phaûi nôùi loûng, tieán ñeán baõi boû caùc quy ñònh mang tính haønh chính trong quaûn lyù ngoaïi hoái. Nhö vaäy, giai ñoaïn töø nay ñeán naêm 2010 coù theå xem laø giai ñoaïn tích luõy “noäi löïc” cho neàn kinh teá Vieät Nam. Ñaây laø khoaûng thôøi gian quan troïng ñeå Chính phuû vöøa oån ñònh kinh teá, vöøa taïo tieàn ñeà cho caùc giai ñoaïn phaùt trieån tieáp theo trong töông lai. Beân caïnh caùc giaûi phaùp kinh teá vó moâ nhö kích thích neàn saûn xuaát trong nöôùc phaùt trieån, caûi toå cô cheá quaûn lyù,… thì chính saùch tieàn teä noùi chung vaø hoaït ñoäng quaûn lyù thò tröôøng hoái ñoaùi noùi rieâng caàn phaûi coù chieán löôïc hoäi nhaäp. Moät soá caùc ñoäng thaùi coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán thò tröôøng hoái ñoaùi trong giai ñoaïn naøy laø: ngaân haøng nhaø nöôùc caàn tieáp tuïc thu huùt luoàng ngoaïi teä tieát kieäm, töï coù trong daân cö; taïo thoâng thoaùng trong vieäc tieáp nhaän vaø chi traû kieàu hoái; cho pheùp moät soá doanh nghieäp ñuû ñieàu kieän môû taøi khoaûn ngoaïi teä ôû nöôùc ngoaøi; khoâng khaét khe vôùi thò tröôøng ngoaïi teä “chôï ñen”; nôùi roäng bieân ñoä dao ñoäng trong xaùc ñònh tyû giaù cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi… Noùi caùch khaùc, vieäc nôùi roäng vieäc quaûn lyù thò tröôøng ngoaïi hoái laø giaûi phaùp maø chính phuû caàn thöïc hieän ñeå ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån cuûa thò tröôøng cuõng nhö söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá Vieät Nam trong giai ñoaïn naøy. * Giai ñoaïn sau naêm 2010: Trong giai ñoaïn naøy, döï kieán neàn kinh teá Vieät Nam ñaõ töông ñoái oån ñònh. Do vaäy, Chính phuû seõ huy ñoäng ñöôïc moät löôïng ngoaïi teä khaù lôùn töø trong vaø ngoaøi nöôùc, quyõ döï tröõ ngoaïi teä töông ñoái doài daøo, giaù trò tieàn teä oån ñònh, khaû naêng caïnh tranh quoác gia ñöôïc naâng cao, quaù trình caûi caùch neàn kinh teá theo cô cheá thò tröôøng ngaøy caøng phaùt trieån… Vaán ñeà ñaët ra luùc naøy laø Chính phuû phaûi ñaåy nhanh tieán ñoä hoäi nhaäp neàn kinh teá. Muoán laøm ñöôïc ñieàu naøy, Chính phuû caàn tieáp tuïc thay ñoåi chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái theo höôùng töï do hoùa quaûn lyù ngoaïi hoái. Hoaït ñoäng naøy bao goàm vieäc giaûm daàn, tieán ñeán loaïi boû söï can thieäp tröïc tieáp cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc trong vieäc xaùc ñònh tyû giaù, xoùa boû caùc quy ñònh mang tính haønh chính trong kieåm soaùt ngoaïi hoái, naâng cao tính chuyeån ñoåi cho ñoàng tieàn Vieät Nam, söû duïng linh hoaït vaø hieäu quaû caùc coâng cuï quaûn trò tyû giaù… Neáu caùc tieán trình naøy ñöôïc thöïc hieän moät caùch ñoàng boä thì moät thò tröôøng hoái ñoaùi Vieät Nam phaùt trieån seõ ñöôïc hình thaønh trong töông lai khoâng xa. 3.2. Caùc giaûi phaùp ñeå thuùc ñaåy thò tröôøng hoái ñoaùi Vieät Nam phaùt trieån 3.2.1. Ñònh höôùng cho cô cheá quaûn lyù ngoaïi hoái: - Cô cheá quaûn lyù ngoaïi hoái môùi phaûi ñaët treân quan ñieåm xem ngoaïi teä laø nôï cuûa caùc neàn kinh teá phaùt haønh ra loaïi ngoaïi teä ñoù. Do ñoù, khi trong neàn kinh teá coù thu nhaäp baèng ngoaïi teä thì caàn phaûi coù cô cheá huy ñoäng nguoàn ngoaïi teä ñoù ñeå söû duïng vaøo muïc tieâu caân ñoái cho nhu caàu ngoaïi teä cuûa neàn kinh teá. - Caàn vaïch ra loä trình töï do hoùa quaûn lyù ngoaïi hoái cuøng vôùi vieäc naâng cao naêng löïc quaûn lyù thích hôïp vôùi loä trình hoäi nhaäp kinh teá ñaõ cam keát. Ñònh höôùng töï do hoùa taøi khoaûn vaõng lai, tieáp theo ñoù laø töï do hoùa taøi khoaûn voán (ñaëc bieät laø vay nôï nöôùc ngoaøi cuûa doanh nghieäp) vaø thöïc hieän töï do chuyeån ñoåi moät caùch thaän troïng. - Thöïc hieän quaûn lyù vó moâ moät caùch linh hoaït vaø meàm deûo, coù tính ñeán quyeàn lôïi chính ñaùng cuûa caùc ñoái töôïng quaûn lyù, traùnh tình traïng meänh leänh haønh chính moät chieàu. - Khoâng neân quaù phuï thuoäc vaøo yù kieán cuûa IMF vaø WB khi hoaïch ñònh vaø thöïc thi chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái maø neân caên cöù vaøo tình hình thöïc teá vaø ñaëc thuø cuûa kinh teá Vieät Nam. 3.2.2. Naâng cao naêng löïc cuûa caùc thaønh vieân tham gia thò tröôøng ngoaïi hoái : * Ñoái vôùi Ngaân haøng Nhaø nöôùc (NHNN): - Naâng cao vai troø mua baùn cuoái cuøng vaø giaùm saùt thò tröôøng cuûa NHNN treân thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng. NHNN caàn nghieân cöùu thöïc hieän phöông thöùc xöû lyù mua ngoaïi teä dö thöøa cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi (NHTM) keøm theo cam keát baùn laïi moät phaàn hoaëc toaøn boä khi caùc NHTM coù nhu caàu thanh khoaûn veà taøi khoaûn ngoaïi teä cuûa khaùch haøng cuøng vôùi bieän phaùp xieát chaët kyû luaät thanh toaùn. Coù nhö vaäy, söï caêng thaúng veà cung caàu ngoaïi teä cuõng seõ ñöôïc haïn cheá do taäp trung ñöôïc caùc luoàng ngoaïi teä qua heä thoáng ngaân haøng. - Phaùt trieån caùc coâng cuï hieän ñaïi treân thò tröôøng ngoaïi hoái giao dòch ngoaïi hoái kyø haïn, quyeàn choïn, töông lai) treân cô sôû loä trình töï do hoùa taøi khoaûn vaõng lai vaø taøi khoaûn voán moät caùch phuø hôïp vaø linh hoaït. - Xaùc ñònh tyû giaù treân cô sôû roå ngoaïi teä phuø hôïp vôùi cô caáu thöông maïi quoác teá cuûa Vieät Nam vôùi caùc ñoái taùc thöông maïi chính coù tính ñeán vieäc töï do hoùa thöông maïi theo caùc cam keát ña phöông maø Vieät Nam tham gia. - Taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra vieäc chaáp haønh quy ñònh veà traïng thaùi ngoaïi teä cuûa caùc NHTM, taêng cöôøng vai troø trung gian cuûa heä thoáng ngaân haøng trong vieäc huy ñoäng ngoaïi teä töø khu vöïc coù dö thöøa (khu vöïc daân cö vaø chính phuû) vaø ñaùp öùng nhu caàu chi ngoaïi teä cuûa caùc khu vöïc coù thieáu huït (khu vöïc doanh nghieäp) ñeå caân ñoái ngoaïi teä phuø hôïp. - Hoaøn thieän coâng taùc thoáng keâ giao dòch ngoaïi hoái veà caû maët phöông phaùp luaän vaø kyõ thuaät thöïc hieän thoâng qua hoaøn chænh caùc heä thoáng maãu bieåu baùo caùo taïi caû NHNN vaø caùc NHTM. * Ñoái vôùi Ngaân haøng Thöông maïi: - Caàn tuyeân truyeàn, höôùng daãn vaø tö vaán cho caùc doanh nghieäp kieán thöùc, kinh nghieäm veà caùc hoaït ñoäng ngoaïi hoái vaø caùch thöùc quaûn lyù ruûi ro trong kinh doanh ngoaïi hoái. - Chuaån hoaù toå chöùc hoaït ñoäng kinh doanh ngoaïi teä ôû caùc NHTM theo höôùng moãi NHTM coù moät phoøng kinh doanh ngoaïi teä vôùi quy moâ thích hôïp vaø coù ñuû thaåm quyeàn ñeå thöïc hieän caùc giao dòch ngoaïi hoái töùc thôøi. - Taêng cöôøng trang bò coâng ngheä, kyõ thuaät hieän ñaïi trong vieäc thu thaäp, caäp nhaät thoâng tin veà ngoaïi hoái ñeå ñaûm baûo cho hoaït ñoäng kinh doanh ngoaïi hoái ñöôïc thoâng suoát vaø hieäu quaû. Beân caïnh ñoù, moãi NHTM cuõng phaûi thöôøng xuyeân ñaøo taïo, ñaøo taïo laïi nghieäp vuï chuyeân moân trong lónh vöïc kinh doanh ngoaïi hoái cho caùc caùn boä phuï traùch nhaèm ñaûm baûo nguoàn nhaân löïc gioûi trong lónh vöïc coù tính chaát phöùc taïp, môùi meû naøy ôû nöôùc ta. 3.2.3. Phaùt trieån thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng Ñeå taïo söùc soáng môùi cho thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng, Ngaân haøng Nhaø nöôùc (NHNN) caàn quan taâm ñeán caùc vaán ñeà sau: * Gia taêng quyõ döï tröõ ngoaïi hoái quoác gia: Trong thôøi gian gaàn ñaây, toång döï tröõ ngoaïi hoái cuûa Vieät Nam gia taêng nhanh choùng, goùp phaàn taïo tieàm löïc cho hoaït ñoäng quaûn lyù ngoaïi hoái cuûa NHNN noùi rieâng, cho thò tröôøng hoái ñoaùi Vieät Nam noùi chung. Tuy nhieân, caùch ñaùnh giaù veà quyõ döï tröõ ngoaïi hoái Vieät Nam coøn haïn cheá ôû choã: quyõ döï tröõ ngoaïi hoái ñöôïc xaùc ñònh theo tuaàn nhaäp khaåu, töùc laø môùi chæ döøng laïi ôû vieäc saün saøng cung öùng ngoaïi teä ñeå caân baèng caùn caân thöông maïi. Trong töông lai, caùch tính naøy khoâng an toaøn vì noù khoâng bao quaùt heát nhu caàu ngoaïi teä cuûa ñaát nöôùc vì beân caïnh caùn caân vaõng lai, caùn caân voán cuõng taïo moät aùp löïc lôùn veà ngoaïi hoái. Do vaäy, ñeå traùnh tình traïng caêng thaúng ngoaïi teä trong töông lai, NHNN caàn coäng theâm khoaûn döï phoøng cho caùc nhu caàu ngoaïi teä phaùt sinh töø caùn caân taøi khoaûn voán trong vieäc xaùc ñònh toàn quyõ ngoaïi hoái; ñoàng thôøi, gia taêng nguoàn ngoaïi hoái cho muïc tieâu oån ñònh tyû giaù khi thò tröôøng taøi chính trong nöôùc vaø quoác teá bieán ñoäng. Muoán vaäy, NHNN caàn tieáp tuïc thöïc hieän chính saùch cung tieàn keøm vôùi muïc tieâu taêng quyõ döï tröõ ngoaïi hoái, phoái hôïp vôùi Boä Taøi Chính trong vieäc quaûn lyù vaø söû duïng hieäu quaû nguoàn ngoaïi teä töø hoaït ñoäng xuaát khaåu daàu thoâ (maët haøng xuaát khaåu chieán löôïc cuûa quoác gia), taêng cöôøng caùc bieän phaùp kinh teá nhaèm khuyeán khích caùc toå chöùc, caù nhaân baùn ngoaïi teä cho heä thoáng ngaân haøng… * Ngaân haøng Nhaø nöôùc phaûi ñaûm baûo toát chöùc naêng laø ngöôøi mua baùn cuoái cuøng: Moät haïn cheá noåi baät cuûa thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng Vieät Nam laø maát caân ñoái trong giao dòch. Vì vaäy, ñeå coù theå ñieàu tieát thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng nhaèm can thieäp höõu hieäu vaøo tyû giaù, tröôùc heát, NHNN phaûi saün saøng thoûa maõn moïi nhu caàu ngoaïi teä hôïp lyù cuûa thò tröôøng; ngöôïc laïi, theo taùc ñoäng hai chieàu cuûa giao dòch, NHNN coù theå thu gom ngoaïi teä töø caùc ngaân haøng thöông maïi. Hieån nhieân, yeâu caàu naøy chæ coù theå thöïc hieän toát khi vaø chæ khi NHNN quaûn lyù toát taøi khoaûn ngoaïi teä, gia taêng döï tröõ ngoaïi hoái vaø xaây döïng cô cheá tyû giaù phuø hôïp. * Ñoái vôùi caùc nghieäp vuï kinh doanh tieàn teä: - Veà tyû giaù kyø haïn vaø hoaùn ñoåi tieàn teä: Thò tröôøng ngoaïi teä kyø haïn trong thôøi gian qua hoaït ñoäng khaù môø nhaït. Ñieàu naøy xuaát phaùt töø nguyeân nhaân chuû yeáu laø do NHNN ñaõ khoáng cheá thôøi haïn vaø tyû giaù mua baùn trong caùc hôïp ñoàng kyø haïn. Ñeå naêng ñoäng hoùa thò tröôøng, NHNN caàn nhanh choùng cho pheùp thieát laäp cô cheá xaùc ñònh tyû giaù kyø haïn, phí hoaùn ñoåi tieàn teä hoaøn toaøn theo nguyeân taéc thò tröôøng. - Veà nghieäp vuï töông lai vaø quyeàn choïn tieàn teä: Nhieàu thò tröôøng taøi chính treân theá giôùi ñaõ thöïc hieän nghieäp vuï töông lai vaø quyeàn choïn nhöng do nhieàu nguyeân nhaân khaùch quan vaø chuû quan maø hieän nay NHNN coøn deø daët vôùi caùc nghieäp vuï naøy. Tuy nhieân, trong töông lai, thieát nghó NHNN neân cho pheùp caùc NHTM töøng böôùc tieáp caän vôùi caùc nghieäp vuï naøy vì noù vöøa laøm ña daïng, sinh ñoäng thò tröôøng ngoaïi hoái vöøa cung caáp nhieàu coâng cuï ñeå quaûn trò ruûi ro tyû giaù ôû möùc ñoä cao hôn cho neàn kinh teá. 3.2.4. Phaùt trieån thò tröôøng giao dòch baùn leû thoâng qua quaûn lyù thích hôïp taøi khoaûn tieàn göûi ngoaïi teä: - Ñoái vôùi caùc toå chöùc xaõ hoäi laø ngöôøi cö truù: Khoâng thay ñoåi veà nghóa vuï baùn ngoaïi teä cho ngaân haøng, nghóa laø, caùc toå chöùc naøy buoäc phaûi baùn 100% soá ngoaïi teä thu ñöôïc trong giao dòch quoác teá cho ngaân haøng thöông maïi ñöôïc pheùp kinh doanh ngoaïi teä. - Ñoái vôùi caùc toå chöùc kinh teá laø ngöôøi cö truù: Ñeå thu huùt ngoaïi teä töø caùc toå chöùc naøy, tröôùc heát, Chính phuû phaûi ñaûm baûo thoûa maõn nhu caàu ngoaïi teä hôïp lyù cho neàn kinh teá, cuõng laø thoûa maõn nhu caàu cuûa baûn thaân hoï. Coù nhö vaäy, caùc toå chöùc naøy môùi an taâm baùn ngoaïi teä cho heä thoáng ngaân haøng. Thöù hai, Chính phuû caàn taïo ñieàu kieän, phoå bieán cho caùc toå chöùc kinh teá söû duïng caùc coâng cuï phoøng choáng ruûi ro tyû giaù moät caùch hieäu quaû. Thöù ba, NHNN phaûi keát hôïp giöõa vieäc quaûn lyù taøi khoaûn ngoaïi teä vôùi hoaït ñoäng cho vay ngoaïi teä cuûa ngaân haøng. Thöïc teá cho thaáy, nhieàu doanh nghieäp coù soá dö taøi khoaûn ngoaïïi teä cao nhöng khi caàn voán kinh doanh hoï khoâng chuyeån soá ngoaïi teä naøy thaønh VND maø ñeà nghò ngaân haøng thöông maïi caáp tín duïng baèng VND. Bieän phaùp naøy giuùp doanh nghieäp haïn cheá ruûi ro tyû giaù nhöng baát lôïi cuûa noù laø gaây khan hieám tieàn teä moät caùch giaû taïo. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy, NHNN neân xaây döïng caùc quy ñònh khaét khe trong vieäc caáp tín duïng cho caùc doanh nghieäp coù soá dö taøi khoaûn ngoaïïi teä cao nhaèm haïn cheá tình traïng gaêm giöõ ngoaïi teä cuûa ñôn vò vaø caân baèng cung caàu tieàn teä cuûa quoác gia. - Ñoái vôùi caù nhaân laø ngöôøi cö truù: Trong boái caûnh neàn kinh teá “ngaàm” coøn toàn taïi, naïn buoân laäu phaùt trieån maïnh, heä thoáng quaûn lyù taøi saûn caù nhaân hoaït ñoäng keùm hieäu quaû…thì Chính phuû neân tieáp tuïc cho pheùp caùc ngaân haøng thöông maïi thu huùt nguoàn ngoaïi teä cuûa caùc caù nhaân laø ngöôøi cö truù döôùi hình thöùc taøi khoaûn tieát kieäm, kyø phieáu, traùi phieáu… ngoaïi teä song song vôùi taøi khoaûn baèng baûn teä. Khi caàn ñieàu chænh soá dö taøi khoaûn ngoaïi teä cuûa caù nhaân laø ngöôøi cö truù, NHNN söû duïng coâng cuï laõi suaát, tyû giaù ñeå ñieàu tieát thay cho caùc eùp buoäc mang tính haønh chính (nhö caám môû taøi khoaûn ngoaïi teä, baét buoäc keát hoái…). - Ñoái vôùi caùc toå chöùc, caù nhaân laø ngöôøi khoâng cö truù: NHNN chæ cho pheùp caùc ñoái töôïng naøy môû taøi khoaûn ngoaïi teä ñeå haïch toaùn caùc nguoàn thu ngoaïi teä töø nöôùc ngoaøi ñöôïc chuyeån vaøo chi tieâu taïi Vieät Nam. Nguoàn ngoaïi teä naøy chæ ñöôïc söû duïng taïi nhöõng nôi ñöôïc pheùp thu ngoaïi teä. Neáu phaùt sinh caùc nhu caàu chi tieâu khaùc taïi Vieät Nam, chuû taøi khoaûn phaûi ñoåi ngoaïi teä thaønh ñoàng tieàn Vieät Nam taïi caùc ngaân haøng thöông maïi ñeå söû duïng. ------------------------------