Đề tài Thiết kế tính toán hệ thống treo khí nén có điều khiển EMS (xe tham khảo là xe minibus 12 chỗ ngồi PREGIO của hãng KIA)

öïc ngang  5. Nhíp boä  6. Bu loâng baét chaët nhíp vôùi daàm caàu. Heä thoáng treo phuï thuoäc loaïi nhíp laù söû duïng quang treo nhíp thöôøng xaõy ra hieän töôïng “töï xoay caàu cuûa oâtoâ”. Hieän töôïng naøy neáu xaõy ra ñoái vôùi caàu daãn höôùng thì khoâng coù lôïi, coøn ñoái vôùi caàu sau hieän töôïng naøy thöôøng daãn ñeán dòch chuyeån taâm quay voøng theo höôùng thu nhoû baùn kính quay voøng. v   Keát caáu boä phaän daãn höôùng trong heä thoáng treo ñoäc laäp. ü    Cô caáu höôùng hai ñoøn. Keát caáu boä phaän daãn höôùng, loaïi cô caáu hainñoøn trong heä thoáng treo ñoäc laäp. 1. Baùnh xe  2. Ñoøn treân  3. Khung xe  4.Truï ñöùng   5.Khôùp caàu treân   6.Khôùp caàu döôùi  7. Ñoøn  döôùi  8.loø xo  9. OÁng  giaûm chaán  10. Khôùp truï duøng ñeå noái vôùi khung xe. Keát caáu heä thoáng treo hai ñoøn ngang bao goàm moät ñoøn ngang treân vaø moät ñoøn ngang döôùi, caùc ñaàu trong lieân keát baèng khôùp truï vôùi khung voû xe, caùc ñaàu ngoaøi lieân keát baèng khôùp caàu vôùi truï ñöùng, ñoøn ñöùng noái cöùng vôùi truïc baùnh xe, ôû ñaây ñoøn ñöùng coù chöùc naêng nhö truï ñöùng cuûa heä thoáng treo phuï thuoäc, baùnh xe coù theå quay quanh ñöôøng cuûa hai khôùp caàu ngoaøi. Boä phaän ñaøn hoài coù theå noái giöõa khung vôùi ñoøn treân hoaëc ñoøn döôùi, giaûm chaán cuõng coù theå noái vôùi ñoøn treân hay ñoøn döôùi. Hai beân baùnh xe naøy ñeàu duøng heä thoáng treo loaïi naøy vaø ñöôïc ñaët ñoái xöùng qua maët phaúng doïc giöõa oâtoâ. Keát caáu heä thoáng treo hai ñoøn ngang. Treân heä thoáng treo hai ñoøn ngang, caùc goùc nghieâng γ, goùc nghieâng σ coù quan heä toång(γ + σ ) khoâng ñoåi, bôûi vaäy khi γ thay ñoåi taïo neân goùc σ thay ñoåi laøm aûnh höôûng tôùi söï chuyeån ñoäng cuûa oâtoâ. Söï dòch chuyeån beân ∆B cuûa baùnh xe gaây neân maøi moøn loáp xe vaø giaûm khaû naêng truyeàn löïc beân cuûa baùnh xe. Maët khaùc, söï thay ñoåi veát baùnh xe lieân quan ñeán khaû naêng oån ñònh cuûa oâtoâ, vì vaäy giaù trò leäch beân ∆B ñöôïc khoáng cheá sao cho nhoû nhaát, heä thoáng treo hai ñoøn ngang coù giaù trò ∆B khaù beù ñeå baûo ñaûm truyeàn toát löïc doïc caùc ñoøn coù keát caáu ñoøn tam giaùc. Moâmen phanh truyeàn qua caùc ñoøn treân vaø ñoøn döôùi: ·       Baèng nhau (Loaïi hình bình haønh). Khi söû duïng loaïi cô caáu daãn höôùng hình bình haønh, luùc ta naâng hay haï moät ñoaïn thì maët phaúng quay cuûa baùnh xe seõ chuyeån dòch nhöng luoân song song vôùi nhau. Do ñoù khaéc phuïc hoaøn toaøn söï phaùt sinh moâmen hieäu öùng con quay vaø trieät tieâu söï rung ñoäng cuûa baùnh xe ñoái vôùi truïc ñöùng cuûa heä thoáng laùi. Trêng hôïp naøy coù theå hoaøn toaøn khaéc phuïc ñöôïc söï thay ñoåi ñoä nghieâng maët phaúng quay cuûa baùnh xe, nhöng söï thay ñoåi ∆B laïi töông ñoái lôùn. Do ñoù, loáp xe nhanh moøn vaø oån ñònh ngang cuûa baùnh xe seõ keùm ñi. Söû duïng cô caáu daãn höôùng  hình bình haønh, ñoäng cô ñöôïc ñöa ra xa hôn  veà phía tröôùc, nhöng khi ñöa xa ñoäng cô ra phía tröôùc thì kích thöôùc cuûa thuøng xe vaø kích thöôùc khaùc haïn cheá ñoä daøi kích thöôùc ñoøn ngang. Nhöôïc ñieåm: Ñoäng hoïc cuûa caùc baùnh xe phuï thuoäc vaøo ñoä daøi cuûa ñoøn döôùi nhö trong heä thoáng treo ñoäc laäp loaïi moät ñoøn. Khoâng baèng nhau (Loaïi hình thang). Boä phaän daãn höôùng heä thoáng treo ñoäc laäp cuûa oâtoâ.      a) Boä phaän höôùng phía tröôùc cuûa oâtoâ b) Boä phaän höôùng phía sau cuûa oâtoâ 1. Ñoøn döôùi  2. OÁng giaûm chaán  3. Khôùp noái cuûa ñoøn döôùi vôùi khung xe  4. Maët bích laép vôùi khung xe  5. Loø xo xoaén  6. Baùnh xe  7. Khôùp caàu 8. Ñoøn treân. Khi ta naâng hay haï baùnh xe moät ñoaïn h, goùc quay a cuûa baùnh xe seõ giôùi haïn trong khoaûng 50 ÷   60. Vôùi trò soá a nhö vaäy moâmen hieäu öùng con quay seõ töï trieät tieâu nhôø vaøo löïc ma saùt trong heä thoáng, cuøng vôùi söï thay ñoåi chieàu roäng cuûa veát baùnh xe noù seõ ñöôïc buø laïi do söï ñaøn hoài cuûa loáp xe nhö vaäy laø loáp xe khoâng bò töïa treân maët töïa. Ñoái vôùi loaïi naøy, do söï khaùc nhau cuûa ñoøn treân vaø ñoøn döôùi coù theå baûo ñaûm hoaøn toaøn tính chaát ñoäng hoïc cuûa heä thoáng treo, maët duø veà maët lyù thuyeát thì khi dòch chuyeån thaúng ñöùng chieàu roäng cô sôû cuõng nhö ñoä nghieâng beân coù thay ñoåi. Nhö vaäy chæ coù cô caáu daãn höôùng hình thang laø öu ñieåm hôn caû. Öu ñieåm: Troïng taâm cuûa oâtoâ thaáp, ñoä nghieâng cuûa thuøng xe khi chòu löïc ly taâm nhoû, oån ñònh khi chuyeån ñoäng ôû toác ñoä cao, ñoä maøi moøn cuûa loáp xe nhoû. Ngoaøi ra, neáu phoái hôïp toát giöõa heä thoáng treo tröôùc vôùi heä thoáng treo sau seõ giaûm ñöôïc goùc laéc doïc cuûa oâtoâ. Khoái löôïng phaàn khoâng ñöôïc treo nhoû seõ baûo ñaûm ñoä eâm dòu chuyeån ñoäng treân ñöôøng khoâng baèng phaúng. ü    Cô caáu höôùng loaïi neán. Hình III.16. Cô caáu höôùng loaïi neán. 1. Baùnh xe  2. Khung xe  3. OÁng giaûm chaán  4. Loø xo  5. Voû neán  6. Neán. Cô caáu daãn höôùng loaïi neán baûo ñaûm khi dòch chuyeån baùnh xe khoâng laøm thay ñoåi caùc goùc ñaët cuûa baùnh xe, chieàu roäng cô sôû cuûa oâtoâ coù theå seõ thay ñoåi moät ít nhöng nhôø vaøo ñoä nghieâng ngang cuûa baùnh xe daãn höôùng buø laïi neân coi nhö khoâng ñoåi. Troïng löôïng phaàn khoâng ñöôïc treo loaïi naøy beù nhaát. Boä phaän höôùng loaïi neán cuõng laøm trieät tieâu hoaøn toaøn söï laéc cuûa baùnh xe ñoái vôùi truï ñöùng. Vì vaäy seõ laøm maát khaû naêng phaùt sinh moâmen hieäu öùng con quay khi caùc baùnh xe dòch chuyeån thaúng ñöùng. Nhöôïc ñieåm cuûa boä phaän höôùng loaïi neán: *       Vì thu goïn keát caáu cuûa boä phaän híng neân löïc ngang vaø moâmen do löïc ngang ôû baùnh xe taùc duïng leân cô caáu ñoøn coù giaù trò lôùn, neân tuoåi thoï cuûa cô caáu giaûm. *       Ñoä dòch chuyeån tònh tieán hai chieàu cuûa boä phaän lôùn neân khoù giaûm ma saùt trong boä phaän höôùng cuõng nhö khoù baûo ñaûm ñoä kín. *       Khoù boá trí ñöôïc heä thoáng treo leân oâtoâ ñaëc bieät laø khi baùnh xe coù ñoä dòch chuyeån lôùn, nhaát laø ñoái vôùi phaàn töû ñaøn hoài laø loaïi loø xo xoaén oác. Loø xo xoaén oác seõ laøm taêng ñoä daøi cuûa neán. Loaïi Mac Pherson. Sô ñoà heä thoáng treo phía tröôùc loaïi Mac Pherson. Heä thoáng treo phía tröôùc loaïi Mac Pherson cuûa oâtoâ BUICK – LACROSSE. 1. Ñoøn noái   2. Khôùp truï noái ñoøn döôùi vôùi khung xe  3. Ñoøn caân baèng   4. OÁng giaûm chaán   5.Khung lieân keát vôùi caùc ñoøn cuûa heä thoáng treo   6. Ñoøn döôùi   7. Loø xo  8. Maët bích ñeâû laép vôùi khung xe  9. Khôùp noái coá ñònh giöõa ñoøn döôùi cuûa heä thoáng treo  10. Khôùp B. Bao goàm moät ñoøn ngang döôùi, giaûm chaán ñaët theo phöông ñöùng - moät ñaàu goái leân khoái caàu B, moät ñaàu baét vôùi khung oâtoâ, truïc baùnh xe ñöôïc noái cöùng vôùi voû giaûm chaán vaø truïc giaûm chaán. Khaû naêng truyeàn löïc cuûa heä thoáng: Löïc doïc ñöôïc truyeàn qua ñoøn ngang, löïc beân truyeàn qua ñoøn döôùi vaø khôùp A. Moâmen phanh hoaëc moâmen keùo ñöôïc truyeàn qua khôùp A vaø B vaøo ñoøn ngang vaø taùc duïng vaøo khung xe. Do giaûm chaán vöøa laøm chöùc naêng giaûm chaán vöøa laøm truïc ñöùng neân truïc giaûm chaán chòu taûi lôùn. Vì vaäy, caàn coù ñoä cöùng vöõng toát vaø ñoä beàn cao hôn, ñieàu naøy daãn ñeán keát caáu cuûa giaûm chaán coù theå thay ñoåi caàn thieát. Qua ñaây, chuùng ta thaáy khôùp B chòu toaøn boä taûi taùc ñoäng leân truï ñöùng, neân raát mau moøn, ñieàu naøy laøm haïn cheá khaû naêng söû duïng cho caùc oâtoâ coù tính vieät daõ cao. Heä thoáng treo ñoäc laäp kieåu Mac – Pherson ñöôïc söû duïng roäng raõi nhaát ôû heä thoáng treo phía tröôùc cuûa caùc oâtoâ du lòch nhoû vaø trung bình. Ñaëc ñieåm:           Coù keát caáu töông ñoái ñôn giaûn.           Do ít chi tieát neân nheï vì vaäy coù theå giaûm khoái löôïng phaàn khoâng ñöôïc treo.           Do heä thoáng treo chieám ít khoâng gian neân coù theå taêng khoâng gian söû duïng cuûa khoang ñoäng cô. Do khoaûng caùch giöõa caùc ñieåm ñôõ heä thoáng treo laø lôùn neân coù theå thay ñoåi nhoû cuûa goùc ñaët baùnh tröôùc do loãi laép ñaët hay do loãi cheá taïo chi tieát. Vì vaäy, bình thöôøng khoâng caàn thieát ñieàu chænh caùc goùc ñaët baùnh xe, tröø ñoä chuïm. 1.2.3.3     Boä phaän giaûm chaán. Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa taát caû caùc loaïi giaûm chaán thuûy löïc: Chaát loûng bò doàn töø buoàng chöùa naøy sang buoàng chöùa khaùc kha caùc van tieát löu raát beù neân chaát loûng chòu söùc caûn chuyeån ñoäng raát lôùn. Söùc caûn naøy laøm daäp taét nhanh caùc chaán ñoäng vaø naêng löôïng cuûa dao ñoäng bò maát bieán thaønh nhieät naêng nung noùng chaát loûng chöùa trong giaûm chaán. Giaûm chaán oáng. Buoàng ñieàn ñaày  2. Thanh daãn höôùng  3. Buoàng döôùi cuûa xylanh laøm vieäc  4. Ñeäm laøm kín caùc tieát löu 8 ôû haønh trình traû 5. Píttoâng coù caùc loã tieát löu  6. Caùc tieát löu cung caáp chaát loûng töø buoàng treân xuoáng buoàng döôùi khi traû  7. Ñeäm laøm kín caùc tieát löu 6 ôû haønh trình neùn 8. Caùc loã tieát löu caáp chaát loûng cho buoàng treân khi ôû haønh trình neùn  9. Ñeäm laøm kín caùc tieát löu  10. ôû haønh trình traû. Giaûm chaán oáng goàm ba phaàn chính: Phaàn daãn höôùng 2 goàm pit toâng 5 vôùi caùc loã tieát löu 6 - 8 cuûa xylanh laøm vieäc 13 vaø caùc van 10 – 12 ôû ñaùy cuûa xylanh laøm vieäc 13. Thanh 2 coù píttoâng 5 ôû ñaàu ñöôïc noái vôùi phaàn khoâng ñöôïc treo. Trong oáng 14 laø xylanh laøm vieäc 13. Khoaûng caùch giöõa oáng 14 vaø xylanh laøm vieäc 13 phaàn khoâng khí aùp suaát hôn cao so vôùi khí trôøi, goïi laø buoàng ñieàn ñaày- Ñaây laø phaàn ñaëc bieät cuûa giaûm chaán oáng- Trong buoàng ñieàn ñaày- moät phaàn laø daàu, moät phaàn laø khoâng khí coù aùp suaát cao hôn aùp suaát khí trôøi. Xylanh laøm vieäc thì chöùa ñaày daàu. Hoaït  ñoäng cuûa giaûm chaán: Trong haønh trình neùn, khi thanh 2 ñi vaøo xylanh laøm vieäc 13 (Ñang ñi xuoáng) thì moät phaàn chaát loûng phía döôùi trong xy lanh laøm vieäc 13- coù theå tích baèng theå tích phaàn choaùn choã cuûa thanh 2 trong haønh trình neùn- seõ chaûy vaøo buoàng ñieàn ñaày 1 qua ngoû van moät chieàu coù vieân bi 12. Moät phaàn buoàng ñieàn ñaày 1 do chöùa khoâng khí coù aùp suaát cao hôn aùp suaát khí trôøi moät ít. Khi giaûm chaán laøm vieäc, chaát loûng beân trong giaûm chaán seõ noùng leân neân taêng theå tích leân roõ reät; Ñeå buø laïi caàn taêng aùp suaát khoâng khí trong buoàng ñieàn ñaày. Trong quaù trình neùn thanh 2 vaø píttoâng 5 ñi vaøo trong xy lanh laøm vieäc 13. Van neùn 8 ñöôïc môû ra, chaát loûng töø buoàng döôùi píttoâng chaûy leân buoàng treân moät caùch töï do. Nhöng taát caû chaát loûng khoâng theå leân ñöôïc buoàng treân cuûa píttoâng vì theå tích cuûa thanh 2 ñi vaøo xy lanh laøm vieäc 13 choaùn choã neân moät phaàn chaát loûng( baèng theå tích choùan choã cuûa thanh 2 trong haønh trình neùn ) seõ chaûy qua caùc loã 10 vaøo buoàng ñieàn ñaày laøm taêng aùp suaát khoâng khí beân trong buoàng naøy leân moät ít. Trong haønh trình traû thanh 2 vaø píttoâng 5 dòch chuyeån leân treân, van 8 töï ñoùng laïi vaø aùp suaát chaát loûng treân píttoâng seõ taêng leân. Neáu traû thì chaát loûng töø buoàng treân seõ chaûy xuoáng buoàng döôùi cuûa píttoâng 5 qua caùc loã tieát löu 6  beân trong pittoâng 5. Theå tích treân píttoâng seõ lôùn hôn theå tích chaát loûng chaûy töø buoàng treân píttoâng xuoáng buoàng döôùi vì theå tích naøy goàm caû theå tích  moät phaàn cuûa thanh 2 ñöa ra khoûi xylanh. Nhö vaäy soá chaát loûng chaûy xuoáng buoàng döôùi píttoâng seõ thieáu vaø buoàng ñieàn ñaày 1 seõ buø soá chaát loûng vaøo cho ñaày. Khoâng khí bò neùn trong buoàng ñieàn ñaày seõ ñaåy chaát loûng qua caùc loã tieát löu 10û. Vì vaäy aùp suaát chaát loûng trong buoàng ñieàn ñaày vaø trong buoàng döôùi cuûa píttoâng trong thöïc teá nhö nhau. PhÇn II ThiÕt kÕ hÖ thèng treo I Chän ph­¬ng ¸n thiÕt kÕ: I.1 Chän ph­¬ng ¸n Trong ®å ¸n nµy em chän hÖ thèng treo ®iÒu khiÓn b»ng ®iÖn víi phÇn tö ®µn håi lµ khÝ nÐn cho xe minibus 12 chç ngåi, xe tham kh¶o lµ xe PREGIO cña h·ng KIA . II- X¸c ®Þnh c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña hÖ thèng treo: II.1 Lùa chän c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®é ªm dÞu: HiÖn nay cã rÊt nhiÒu chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®é em dÞu chuyÓn ®éng nh­ tÇn sè, gia tèc dao ®éng, vËn tèc dao ®éng… Trong khu«n khæ cña ®å ¸n nµy ta lùa chän chØ tiªu ®ã lµ tÇn sè dao ®éng gãc. ChØ tiªu nµy ®­îc lùa chän nh­ sau: TÇn sè dao ®éng gãc w = 6,2 ¸ 9,4 (rad/ s) ta chän w = 8,5 (rad/ s) II.2 X¸c ®Þnh c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña hÖ thèng treo: X¸c ®Þnh ®é cøng cña hÖ thèng treo Ta biÕt tÇn sè dao ®éng gãc vµ ®é cøng cña hÖ treo quan hÖ víi nhau theo nh­ c«ng thøc: C= w2M/2 (N/ m). Trong ®ã: w: TÇn sè dao ®éng gãc C: §é cøng cña hÖ thèng treo. M : Khèi l­îng cña phÇn kh«ng ®­îc treo ph©n ra cÇu tr­íc (kg) MKT: Khèi l­îng cña phÇn kh«ng ®­îc treo phÇn ra cÇu tr­íc (kg) MKT= m +2 mbx = 69 + 2.15 = 99 (kg). Víi: mt: Khèi l­îng phÇn kh«ng ®­îc treo (cÇu xe) theo b¶ng phô lôc 4 ta thÊy m = 69 (kg) Mbx: Khèi l­îng b¸nh xe còng theo b¶ng ta cã: mbx=15 (kg) Mod: Khèi l­îng ®­îc treo ë cÇu tr­íc ë chÕ ®é kh«ng t¶i. M01: Khèi l­îng ®­îc treo ë cÇu tr­íc ë chÕ ®é kh«ng t¶i. VËy ta cã: Mdo = M01 - MKT = 882 – 99 = 783 (kg) Khèi l­îng phÇn ®­îc treo ë tr¹ng th¸i ®Çy t¶i Mdl . Mdl: Khèi l­îng phÇn kh«ng ®­îc treo ë cÇu tr­íc ë chÕ ®é kh«ng t¶i: Mdl = MT1 - MKT = 1273 – 99 = 1174 (Kg) §é cøng cña mét bªn hÖ thèng treo ë tr¹ng th¸i kh«ng t¶i: C01= 0,5. w2 mdo= 0,5.8,52.783 = 28,3(N/ mm) §é cøng cña mét bªn hÖ thèng treo ë tr¹ng th¸i ®Çy t¶i: CT1= 0,5. w2 mdt= 0,5.8,52 1174 = 42,4(N/ mm) §é cøng cña mét bªn hÖ thèng treo lÊy gi¸ trÞ trung b×nh céng cña C01 vµ CT1 Ct= 0,5.(Co1 + CT1) = 0,5.(28,3 +42,4) = 35,35(N/ mm) X¸c ®Þnh ®é vâng cña b¸nh xe khi ®Çy t¶i lµ: ft = = = 0,135 (m) = 135 (mm). X¸c ®Þnh ®é vâng cña b¸nh xe: fd = (0,7 ¸ 1,0) ft fd = 0,7 . 135 = 94 (mm) chän fd = 0,7 ft Ta cã: tæng hµnh tr×nh b¸nh xe (tÝnh tõ vÞ trÝ b¸nh xe b¾t ®Çu chÞu t¶i ®Õn vÞ trÝ lín nhÊt) fs = ft + fd = 135 + 94 = 229 (mm). Ta sö dông kÕt qu¶ nµy ®Ó ®Æt ô cao su h¹n chÕ hµnh tr×nh trªn vµ d­íi cña b¸nh xe. ®èi víi « t« Bus vÊu h¹n chÕ ®Æt ngoµi gi¶m chÊn, ô h¹n chÕ cao su lÊy ®o¹t biÕn d¹ng b»ng 0,1 ¸ 0,2 cña toµn bé chiÒu dµi ô. X¸c ®Þnh kho¶ng s¸ng gÇm xe: H0. Theo ®iÒu kiÖn cÇn kiÓm tra hµnh tr×nh ®éng cña b¸nh xe ta cã: fd £ Ho - Hmin suy ra Ho ³ fd + Hmin = 94 + 100 = 194 (mm) Trong ®ã: Hmin: Kho¶ng s¸ng gÇm xe tèi thiÓu cÇn thiÕt. Hmin ³ (0,1 ¸ 0,15) (m) chän Hmin = 0,1 (m) = 100 (m) Tõ trªn ta chän H0 = 194 (mm). §èi víi cÇu tr­íc ta cÇn kiÓm tra hµnh tr×nh ®éng ®Ó tr¸nh kh«ng x¶y ra ®Ëp cøng vµo ô tr­íc khi phanh fd ³ ft. jmax . trong ®ã: jmax: HÖ sè b¸m lín nhÊt jmax = 0,75 ¸0,8 ta chän jmax = 0,8. ft : §é vâng tÜnh hg:ChiÒu cao träng t©m xe hg: 600(mm) b: Kho¶ng c¸ch tõ träng t©m xe ®Õn cÇu sau b = 1638 mm) Thay sè ta cã: ft . jmax VËy khi hÖ treo dao ®éng kh«ng x¶y ra hiÖn t­îng va ®Ëp ô h¹n chÕ X¸c ®Þnh ®é vâng tÜnh cña hÖ thèng treo tr¹ng th¸i kh«ng t¶i. ft . jmax X¸c ®Þnh hÖ sè c¶n cña gi¶m chÊm.: HÖ sè dËp t¾t dao ®éng cña hÖ treo D. D = 2.y.w = 2,0,2.8,5 = 3,4 (rad/s). Víi y : HÖ sè c¶n t­ëng ®èi víi y: 0,15 ¸ 0,3 ta chän y = 0,2. HÖ sè c¶n trung b×nh cña gi¶m chÊn quy dÉn vÒ b¸nh xe: Ktb = III.1. ChÕ ®é t¶i träng: III.1.1. Tr­êng hîp chÞu t¶i träng ®éng theo ph­¬ng th¼ng ®øng: Z: Ph¶n lùc ®øngX: Lùc däc xe Y: Lùc ngang xe TÝnh to¸n ¸p dông c«ng thøc: Z = 0,5 GT1.kd Trong ®ã GT1: t¶i träng tÜnh t¸c dông lªn b¸nh xe khi ®Çy t¶i. GT1 = Md1 . g Md1: Träng l­îng treo Md1 = 1174 (kg) g: gia tèc träng tr­êng; g = 9,81 (m/s2) Thay sè GT1 = Md1.g = 1174 . 9,81 =11516 (N) K®: HÖ sè t¶i träng ®éng k® = 1,7. Thay sè ta cã: Z = 0,5.11516.1,7 = 9788 (N) T¶i träng t¸c dông t¹i ®Çu trô ®øng: Z1 = Z – Zbx = 9788 – 15.9,81 = 9641 (N) III. 1.2. Tr­êng hîp cã lùc kÐo hoÆc lùc phanh cùc ®¹i: Trªn s¬ ®å ph©n tÝch lùc chØ tån t¹i lùc Z vµ lùc X . §èi víi cuÇu tr­íc ta cã: a) tÝnh lùc Z: TÝnh trong tr­êng hîp chÞu lùc phanh cùc ®¹i v× khi phanh träng l­îng cña x rån lªn mét b¸nh xe cÇu tr­íc: ¸p dông c«ng thøc: Z = 05mPI . GTI. Trong ®ã: MPI: hÖ sè ph©n bè t¶i träng khi phanh MPI = 1 + Víi Jmax: Gia tèc phanh cùc ®¹i (m/s2) Jmax = j . g = 0,8 . 9,9, 81 = 7,85 (m/s) mpt = 1 + Thay vµo c«ng thøc ta cã: Z = 0,5 . 1,3. 1174.9,81 = 7486 (N) Ph¶n lùc t¹i ®Çu d­íi trô ®øng: Z1 = Z – Zbx = 7486 – 15.9,81 = 7339 (N) b) tÝnh lùc däc X Lùc däc cña xe khi phanh ®­îc x¸c ®Þnh sau: X = Z . j =7486.0,8 = 5989 (N) III.1.3.1. Tr­êng hîp chÞu lùc ngang cùc ®¹i. a). TÝnh lùc Z Ph¶n lùc th¼ng ®øng t¹i ®iÓm tiÕp xóc cña b¸nh xe víi mÆt ®­êng (tÝnh cho mét b¸nh xe) ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Z = Trong ®ã: B1: chiÒu réng vÕt b¸nh xe tr­íc B1 = 1475 (mm) Y” : Gia tèc bªn cùc ®¹i, Y” = 0,7 Thay sè ta cã: Z = Ph¶n lùc t¹i ®Çu trô xoay ®øng: Z1 = Z – Zbx = 9077 - 15.9,81 = 8929 (N) b) TÝnh lùc Y: Lùc b¸m ngang ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Y = Z. jy =9077.1 = 9077 (N) IV.2. X¸c c¸c lùc vµ ph¶n lùc t¸c dông lªn hÖ treo. IV.2.1. Tr­êng hîp 1: chØ cã lùc Z Tr­êng hîp nµy ta chØ xÐt ®Õn khi xe ch¹y trªn ®­êng b»ng ph¼ng, ph¶n lùc Z ®Æt t¹i b¸nh xe g©y nªn ®èi víi trôc ®øng AB mét lùc vµ m«men. H×nh vÏ Lùc t¸c dông vµo th©n gi¶m chÊn ZAB ZAB = Trong ®ã: d: Gãc nghiªn ngang cña gi¶m chÊn. T¹i ®Çu A lùc däc theo gi¶m chÊn t¸c dông. ZA = ZAB = 9066 (N) TÝnh lùc ZY : Thµnh phÇn lùc theo ph­¬ng ngang. ZY = Zt tgd =8929.6tg1022200 = 1574 (N) MZ t¹o nªn hai ph¶n lùc lµ AMZ vµ BMZ ®Æt t¹i A vµ B. AMZ = BMZ = Trong ®ã: M,n: ®­îc x¸c ®Þnh tõ b¶n vÏ ®éng häc: m = 488 (mm) n = 76 (mm) r0: b¸n kÝnh quya vßng quanh trô xoay ®øng r0 = 0,015 (m) Thay sè ta cã: AMZ = BMZ = ZY: t¹o nªn hai ph¶n lùc t¹i hai ®Çu A vµ B lµ AZY vµ BZY AZY = ZY . BZY = ZY . Nh­ vËy tæng hîp lùc t¸c dông lªn ®Çu AB. T¹i ®Çu A: ZA= 9066 (N) t¹i ®Çu B: * TÝnh ®ßn ngang d­íi: V× ®ßn ngang d­íi ®­îc b¾t víi trô ®øng t¹i B cã khíp cÇu cho nªn: CY = BMZ + BZY = 2250 (N) Dr = CY EY = CY . TÝnh bÒn ®ßn A. TH1: ChØ cã lùc Z CY = 2250 (N). §ßn ngang d­íi sÏ chÞu kÐo víi: P = CY = 2250 (N) TiÕt diÖn cña ®ßn ngang ®­îc x¸c ®Þnh theo xe kh¶o, ®­îc chÕ t¹o b»ng c¸c lµ thÐp dËp vµ hµn l¹i víi nhau. ë nh÷ng n¬i cã øng suÊt lín cã thÓ sö dông biÖn ph¸p gia cè t¨ng c­êng tiÕt diÖn. Trong tr­êng hîp nµy, ®ßn ngang ®ùoc kiÓm bÒn theo kÐo. S: diÖn tÝch tiÕt diÖn S = 30.50-42.22=576 chän vËt liÖu lµ thÐp dËp St = 37 – 2 cã: n: hÖ sè an toµn n = 1,5 ta lÊy sb = 510 Mpa suy ra ([sk] = Suy ra [sk] = Trong ®ã: Mu = Z1.Ld Trong ®ã: Ld: chiÒu dµi ®ßn ngang d­íi Ld = 450 (mm) Thay tÊt c¶ c¸c gÝa trÞ trªn vµo c«ng thøc ta cã: Mu = 8456.450 = 3805200 (Nmm). Ix: M« men qu¸n tÝnh cña mÆt c¾t ngang. Ix -= Thay tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ vµo c«ng thøc trªn ta cã: stt = Víi vËt liÖu thÐp dËp St = 37 = 2 cã sb = 510 (MPa) [sb] = tmax Ì [t] n: lµ hÖ sè an toµn n = 1,5. sb ³ 510 Mpa ta lÊy sb = 510 Mpa suy ra = = = 340 (MPa) = 340 (N/mm2). VËy sK = s Suy ra ®ßn ngang tho¶ m·n ®iÒu kiÖn bÒn. Tøc lµ trong tr­êng hîp chÞu t¶i träng ®éng, ®ßn ngang d­íi tho¶ m·n ®iÒu kiÖn bÒn. TÝnh bÒn uèn øng suÊt lín nhÊt ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: su = Trong ®ã: MU: M«men uèn t¹i 0. MU = ZI.Ld Trong ®ã: ZI: Ph¶n lùc ®Æt t¹i ®Çu thanh. Ld: ChiÒu dµi ®ßn ngang d­íi L® = 450 (mm). Thay tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ trªn vµo c«ng thøc ta cã: Mu = 8456.450 = 3805200 (Nmm). IX: m«men qu¸n tÝnh cña mÆt c¾t ngang. Thay tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ trªn vµo c«ng thøc trªn ta cã: su = 21,5 (N/ mm3) Víi vËt liÖu thÐp dËp St 37-2 cã sb = 510 (MPa) = = = 340 (N/mm2). tmax Ì n: lµ hÖ sè an toµn, n = 1,5 III.2.2. Tr­êng hîp II. ChÞu lùc Z vµ lùc X Tr­êng hîp nµy tÝnh ®Õn khi xe ch¹y trªn ®­êng th¼ng cã lùc kÐo hoÆc lùc phanh cùc ®¹i. Nh­ng lùc phanh cùc ®¹i lín h¬n lùc kÐo nªn ta tÝnh theo chÕ ®é phanh Theo phÇn trªn ta cã: Z =7486 Z1 =7939 X =5989 ZAB = ZA = ZAB = 8061(N) ZY = Z1.tgd = 8061 tg10 = 1421 (N). CY = BMZ + BZY Víi BZY = ZY. AMZ = BMZ= Thay sè ta cã: CY 1521 + 196 = 1717 (N) AZY = ZY DY = CY . EY = CY . * TÝnh lùc däc X: Lùc däc X chuyÓn vÒ t©m trung b¸nh xe ®­îc lùc X0 vµ MX . Lùc X0 g©y nªn c¸c ph¶n lùc t¹i A vµ B. AX = X0 BX = X0 MX: lµ m« men ®èi xøng cña ®iÓm 0 trong mÆt ph¼ng XOZ. MX :g©y nen trôc ®øng AB c¸c ph¶n lùc Mx = X0.r= 5268.0,268 = 1412 (N) Mx g©y nªn trªn trôc ®øng AB c¸c ph¶n lùc: T¹i ®Çu A: AMX T¹i ®Çu B: BMX AMX= BMX = Lùc g©y ra trªn ®ßn ngang l¸i ®Æt t¹i ®iÓm S mét lùc: Sr = X0. Tham kh¶o c¸c lo¹i xe ta lÊy tû sè truyÒn nµy nh­ sau: = 0,1 ¸ 1 ta chän =0,375 suy ra ls = ls: ChiÒu dµi ®ßn nèi víi b¸nh xe. SY: G©y nªn trªn trôc AB c¸c ph¶n lùc: SY: g©y nªn trªn trôc AB c¸c ph¶n lùc: T¹i ®Çu A: AS T¹i ®Çu B : BS ViÕt ph­¬ng tr×nh c©n b»ng m«men ®èi víi ®iÓm A vµ ®iÓm B d­íi t¸c dông cña SY ta cã: åMA(SY) = 0 ÞBS = SY. Tæng lùc t¸c dông lªn trôc ®øng T¹i ®Çu A: Theo ph­¬ng X: Theo ph­¬ng Y: Theo ph­¬ng AB: ZA = 6537 (N) T¹i ®Çu B: Theo ph­¬ng Y: ½BZY+BMZ+BS½=152+172+1725=3417(N) Theo ph­¬ng X: ½BMZ+BX ½=2503+4538=7041(N) * §ßn ngang d­íi T¹i c¸c lùc liªn kÕt: CY = ½BZY+BMZ+BS½=1521+172+1725=3418(N) CX = ½BMZ+BX ½=2503+4538=7041(N) D­íi t¸c dông cña CY c¸c ph¶n lùc t¹i c¸c gèi theo D vµ E lµ: ViÕt ph­¬ng trnfh c©n b»ng m«men ®èi víi ®iÓm D vµ ®iÓm E d­íi t¸c dông cña CY ta cã: DY = CY. EY = Víi Cx c¸c thµnh phÇn ph¶n lùc t¹i gèi tùa E vµ § theo ph­¬ng X la: DX = EX = 0,5Cx = 0,5 = 7041 = 3520(N) Vµ c¸c thµnh phÇn ph¶n lùc theo ph­¬ng Y: DCX = ECX = Cx . Trong ®ã Id chiÒu dµi ®ßn ngang ®­îc x¸c ®Þnh tõ b¶n vÏ ®éng häc ld = 0,450 (m). Tæng lùc t¸c dông lªn ®ßn ngang d­íi sÏ lµ:L T¹i ®Çu C Theo ph­¬ng Y: CY = ½BZY + BMZ+BS½=1521 + 172 +1725 = 3418 (N) Theo phÇn ®éng häc ta tÝnh ®­îc: CY = 3418 (N) CX = 7041(N). §ßn d­íi chÞu lùc kÐo vµ uèn ngang. Cx: ®ãng vai trß lùc c¾t vµ g©y uèng ngang trong mÆt ph¼ng (xoy) øng suÊt tiÕp lín nhÊt ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: tmax = Trong ®ã: QY: Lùc c¾t QY = CY = 7041 (N). S: DiÖn tÝch tiÕt diÖn: S = 576 (mm2) Thay vµo c«ng thøc ta cã: víi vËt liÖu thÐp dËp St 37 – 2 cã sb = 510 (MPa) tmax < [t] n = 1,5 lµ hÖ sè an toµn. VËy ®ãn ngang tho¶ m·n ®iÒu kiÖn bÒn vÒ lùc c¾t. Thµnh phÇn Cx g©y ra m« men uèng ngang vµ cã gi¸ trÞ lín nhÊt t¹i ®iÓm b¾t cña ®ßn ngang vµo khung xe. Do khíp nèi lµ khíp nèi cøng víi thanh xo¾n do ®ã t¹i t©m khíp m« men = max. Ta sÏ kiÓm nghiÖm t¹ mÆt c¾t s¸t gÇn ®o. øng suÊt lín nhÊt ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Trong ®ã: Mu: M« men uèn trªn mÆt c¾t ngang. Mu = Z1 . Ld Ld: ChiÒu dµi ®ßn ngang d­íi Ld = 450 (mm) lx: M« men qu¸n tÝnh cña mÆt c¾t ngang. Ix = Thay tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ vµo c«ng thøc trªn ta cã: n: lµ hÖ sè an toµn n = 1,5 Thµnh phÇn Cx g©y nªn lùc keo ®óng t©m. KiÓm tra Suy ra VËy sk < [sk] vËy ®ßn ngang d­íi m·n ®iÒu kiÖn bÒn III.2.3. Tr­êng hîp III. Cã lùc Z vµ lùc Y Tr­êng hîp nµy tÝnh cho xe ë tr¹ng th¸i quay vßng lùc Z vµ lùc Y ®­îc x¸c ®Þnh ë phÇn chÕ ®é t¶i träng. TÝnh lùc Z : Ph¶n lùc theo ph­¬ng th¼ng ®øng cã ®iÓm ®Æt t¹i ®iÓm tiÕp xóc cña b¸nh xe víi mÆt ®­êng TÝnh to¸n nh­ trong tr­êng hîp III trong phÇn x¸c ®Þnh ph¶n lùc: Z = 7944 (N). Z1 = 7764 (N) ZAB = ZA = ZAB = 7883 (N) ZY = Z1.tgd = 7764.tg10 = 1369 (N) CY = BMZ + BZY Víi BZY = ZY. AZY = ZY. AMZ = BMZ = CY = 226 + 1834 = 2060 (N) DY = CY. EY = CY. TÝnh lùc ngang Y ®èi víi trô ®øng AB cã c¸c lùc ph¶n lùc T¹i A: AY T¹i B: BY Z = 7944(N) Z1= 7764 (N). ZAB = ZA = ZAB =7883(N). ZY = Z1tgd = 7764.tg10 = 1369 (N). Cg = BMZ + BXY. Víi BXY = ZY. (N) AZY = ZY. (N) AMZ = BMZ = = (N) CY = 226 + 1834 = 2060 (N). DY = CY (N) EY = CY (N) TÝnh lùc ngang Y ®èi víi trô ®øng AB cã c¸c ph¶n lùc: T¹i A: aY T¹i B: BY ViÕt ph­¬ng tr×nh c©n b»ng m«men t¹i A vµ B ta cã: AY = Y. (N) BY = Y. (N) T¹i ®Çu A: Theo ph­¬ng AB cã: ZA = 7944 (N). Theo ph­¬ng Y ta cã: = 2618 - 465 - 226 = 1927 (N) T¹i ®Çu B: Theo ph­¬ng Y cã: = 10646 - 226 - 1834 = 8586 (N) CY g©y nªn c¸c ph¶n lùc t¹i khíp D vµ E. ViÕt ph­¬ng tr×nh c©n b»ng m« men ®èi víi ®iÓm D vµ E d­íi t¸c dông cña CY ta cã: DY = CY. EY = CY. TÝnh bÒn dßn d­íi Tr­êng hîp III: chØ cã lùc Z, Y Trªn phÇn ®éng häc ®· tÝnh to¸n trong tr­êng hîp chÞu lùc Z vµ Y cùc ®¹i ®ßn ngang d­íi sÏ bÞ nÐn víi : P = CY = 8586 (N). Ta sÏ kiÓm tra bÒn theo nÐn: sn £ [w] Û sn £ [sn]. sn = (N/mm2) Víi vËt liÖu dÎo [sK] = [sn]= 340 (N/mm2) Suy ra [sK] < [sn] vËy trong tr­êng hîp chÞu lùc ngang ®ßn d­íi còng tho¶ m·n ®iÒu kiÖn bÒn. IV. tÝnh to¸n tói khÝ Trong hÖ thèng treo, tói khÝ lµ phÇn tö ®µn håi cã nhiÖm vô lµm ªm dÞu chuyÓn ®éng. Tói khÝ trong qu¸ tr×nh lµm viÖc chØ chÞu t¸c dông cña t¶i träng th¼ng ®øng Z mµ kh«ng truyÒn lùc däc lùc ngang. Dùa vµo chÕ ®é t¶i träng ®· ph©n tÝch ë phÇn ®éng lùc häc, ta thÊy r»ng tr­êng hîp t¶i träng ®éng trÞ sè Z cã gi¸ trÞ lín nhÊt nªn ta cÇn thiÕt kÕ theo chÕ ®é t¶i träng nµy. lùc lín nhÊt vµ nhá nhÊt t¸c dông lªn: Tr­êng hîp chÞu t¶i träng ®éng lín nhÊt Z = 4980 (N) lùc lín nhÊt t¸c dông lªn: F1xmax = trong ®ã : Z : T¶i träng ®éng Z = 4980 (N) d : gãc nghiªng ngang trô ®øng d = 100 Lùc nhá nhÊt t¸c dông lªn: F1xmin = M01 : T¶i träng ®Æt lªn cÇu tr­íc khi kh«ng t¶i M01 = 390 (N) tr×nh tù thiÕt kÕ tói khÝ: 2.1. sè liÖu thèng kª: Fmax = 5055 (N) Fmin = 1942 (N) hµnh tr×nh lµm viÖc cña hÖ treo : f = fd + ft = 0,107 + 0,135 = 0,243 (m) trong ®ã : fd = 0,108 (m) : §é vâng tÜnh ft = 0,135 (m) : §é vâng ®éng hµnh tr×nh lµm viÖc cña lß xo : flx = §é cøng cña tói khÝ khi ®Çy t¶i: Cc = CT1. = = 43044(N/m) CT1 = 20400(N/m) lµ ®é cøng cña mét bªn hÖ treo khi ®Çy t¶i. §é cøng cña tói khÝ tr¹ng th¸i kh«ng t¶i Cm = C01. = = 28730(N/m) §é cøng cña tói khÝ tr¹ng th¸i trung b×nh Ctb = C1. = = 35887(N/m) V TÝnh to¸n gi¶m chÊn. V.1 Chän gi¶m chÊn. Gi¶m chÊn lµ mét phÇn tö ®µn håi trong hÖ thèng treo, nhiÖm vô cña gi¶m chÊn lµ: DËp t¾t ®­îc c¸c va ®Ëp cøng cña b¸nh xe vµo khung xe, khi xe ®i trªn ®­êng kh«ng b»ng ph¼ng, nhê ®ã t¨ng ®­îc tÝnh tiÖn nghi. Gi÷ cho cÇu xe, b¸nh xe chØ dao ®éng ë møc nhá nhÊt ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tiÕp xóc cña b¸nh xe víi nÒn ®­êng nhiÒu nhÊt, nh»m n©ng cao tÝnh an toµn chuyÓn ®éng cña xe. Khi dËp t¾t va ®Ëp, lµm ªm dÞu chuyÓn ®éng, gi¶m chÊn hÊp thô n¨ng l­îng c¬ häc vµ chuyÓn thµnh c¬ n¨ng hîp lý. Qua viÖc ph©n tÝch kÕt cÊu cña gi¶m chÊn chän thiÕt kÕ tÝnh to¸n lo¹i gi¶m chÊn mét líp vá cã kÕt qu¶ cÊu võa ®¬n gi¶n võa dÔ chÕ t¹o, söa ch÷a b¶o d­ìng, h¬n n÷a gi¶m chÊn lo¹i nµy rÊt nh¹y trong tr­êng hîp nÐn nhÑ vµ tr¶ nhÑ, nÕu hai gi¶m chÊn cã cïng ®­êng kÝnh xilanh th× gi¶m chÊn mét líp vá cã thÓ lµm ty ®Èy lín h¬n so víi gi¶m chÊn hai líp vá. V. 2 TÝnh to¸n thiÕt kÕ gi¶m chÊn: V.2.1 X¸c ®Þnh kÝch th­íc c¬ b¶n cña gi¶m chÊn: ViÖc x¸c ®Þnh kÝch th­íc c¬ b¶n cña gi¶m chÊn ®­îc b¾t ®Çu tõ viÖc chän kÝch th­íc c¬ b¶n cña nã. KÝch th­íc c¬ b¶n cña gi¶m chÊn lµ: §­êng kÝnh xilanh c«ng t¸c dx. Hµnh tr×nh lµm viÖc cña pÝtt«ng. Theo b¶ng sè liÖu vµ tham kh¶o thªm chän s¬ bé kÝch th­íc: dx= 50 (mm). fgc = Hp Hµnh tr×nh cña gi¶m chÊn, ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: KÕt cÊu cña hÖ treo dïng c¸c s¬ ®å sau ®©y: Tr­êng hîp a: ggc nhá r0 > 0 kh«ng tho¶ m·n víi yªu cÇu trong phÇn ®éng häc. Tr­êng hîp b: Th­êng gÆp trªn « t« cã r0 ©m vµ d lín (d = 100; r0 = -15 mm). Trôc gi¶m chÊn kh«ng trïng víi ®­êng t©m trô ®øng. Trong ®ã: ggc: chän ban ®Çu ggc = 60. fs : Tæng hµnh tr×nh b¸nh xe: fs = 0,229 (m). fgc = (m) LY: ChiÒu dµi n¾p gi¶m chÊn. LY = (0,7 ¸ 1,5)dx= 34,5 ¸ 69 (mm) ta chän LY = 36 (mm). LP: ChiÒu dµi ®ßn pitton. LP = (0,57 ¸ 1,1)dx = 34,5 ¸ 54,6 (mm) Ta chän LP = 36 (mm). LK: Kho¶ng c¸ch tõ ®¸y pitton khi n»m ë ®iÓm chÕt d­íi. Lb: ChiÒu dµi cña buång tñ Lb = (0,4 ¸ 0,9)dx = 44,9 ¸ 69 (mm), ta chän Lk = 32 (mm). Lb : chiÒu dµi cña buång bï. Lb = (0,1 ¸ 1,5)dx = 44,9 ¸ 69 (mm), ta chän Lb = 50 (mm). ChiÒu dµi xilanh cña gi¶m chÊn: LX = LY + HP + LP + LK + LP = 36 + 230 + 36 + 32 + 50 = 390 (mm). ChiÒu dµi cña toµn gi¶m chÊn: LT = LX + LU = 390 + 160 = 550 (mm) Víi LU chiÒu dµi tõ ô h¹n chÕ tíi ®Çu trªn cña ty ®Èy. ChiÒu dµi cña ty ®Èy: LH = LU + HP + LY + LP = 160 + 230 + 36 + 36 = 462 (mm). V.2.2 X¸c ®Þnh c¸c th«ng sè tÝnh to¸n: Tû sè truyÒn cña gi¶m chÊn: i = HÖ sè c¶n cña mçi gi¶m chÊn: K=0.5D.Mdl = Trong ®ã: D: HÖ sè dËp t¾t dao ®éng d = 3,4 (rad/s) HÖ sè c¶n gi¶m chÊn Kgc = K.i = 1765 (Ns/m) Gäi Kn: HÖ sè c¶n trong hµnh tr×nh nÐn cña gi¶m chÊn. Kt: HÖ sè c¶n trong hµnh tr×nh tr¶ cña gi¶m chÊn. Ta cã: Kgc = Ktr = 3Kn Þ Kt = 3Kn. Thay sè ta ®­îc: Kn = Ktr =3.Kn = 3.878 = 2634 (Ns/m). TÝnh lùc sinh ra trong qu¸ tr×nh gi¶m chÊn: X¸c ®Þnh l­c c¶n sinh ra khi gi¶m chÊn lµm viÖc. P = K.vm. Trong ®ã: K: HÖ sè c¶n cña gi¶m chÊn. V: VËn tèc dÞch chuyÓn cña pitton; v = (0,3 ¸ 0,6) (m/s). Khi tÝnh to¸n kh«ng xÐt ®Õn ®Æc tÝnh cña lß xo l¸ nªn ®­êng ®Æc tÝnh cña gi¶m chÊn coi nh­ tuyÕn tÝnh (m = 1). Lùc c¶n sinh ra ë hµnh tr×nh tr¶ nhÑ vµ nÐn nhÑ: Ptr1 = Ktr.v1 Pnl = Kn.v1 Trong ®ã: Ptrl,Pnt: lµ lùc sinh ra ë hµnh tr×nh tr¶ nhÑ vµ nÐn nhÑ. V.2.3.1 TÝnh kÝch th­íc van nÐn. Hµnh tr×nh nÐn Pistion ®i xuèng nªn l­îng chÊt láng qua c¸c lç cña van lµ: Q = Vp. (d- d). Trong ®ã: Vp: VËn tèc cña piston (Vp = 0,6 m/s). Dx: §­êng kÝnh xilanh dx = 0,05 m. dd : §­êng kÝnh cña ty ®Èy. dd = (0,4 ¸ 27 (mm), chän dd = 18 (mm). Thay vµo c«ng thøc ta cã: Q = 0,6.103. Khi piston ®i xuèng sÏ g©y sù chªnh ¸p suÊt so víi ¸p suÊt ban ®Çu: DPn = = Trong ®ã: Pn: Lùc c¶n sinh ra trong hµnh tr×nh nÐn. Fp: DiÖn tÝch tiÕt diÖn cña piston. Fp = dx2 = ¸p dông c«ng thøc tÝnh l­u l­îng chÊt láng trong c¬ häc lý thuyÕt ta cã: Q = fn.m Þ Trong ®ã: Q: L­u l­îng chÊt láng qua c¸c lç van nÐn. Q= 844.103 (mm3/s). m: HÖ sè tæn thÊt dßng chÊt láng; m = 0,6 ¸ 0,75 ta chän m = 0,7. g: MËt ®é dßng chÊt láng g = (860 ¸ 980) Kg/ m3; ta chän g = 860 Kg/m3, tøc lµ g = 8600.10-9(N/mm3). DPn : §é chªnh ¸p suÊt; DPn = 0,25 (N/ mm2). G: Gia tèc träng tr­êng g = 9,81 (m/s2) = (mm/s2). Thay sè ta cã: fn= MÆt kh¸c: fn= n. Trong ®ã: n: Sè van nÐn; ta chän n= 4. d: §­êng kÝnh lç van. d = V2.3.1.2 X¸c ®Þnh kÝch th­íc c¸c van tr¶ nhÑ khi vËn tèc Piston £ 0,3 (m/s). X¸c ®Þnh râ l­u l­îng chÊt láng qua khi gi¶m chÊn lµm viÖc ë hµnh tr×nh tr¶ nhÑ. Q1 = vp. Ftr Trong ®ã: Q1: l­u l­îng chÊt láng qua van tr¶ nhÑ. v1: lµ vËn tèc cña Piston ë hµnh tr×nh tr¶ nhÑ v1 = 0,3 (m/s). Ftr: lµ diÖn tÝch lµm viÖc cña Piston Ftr = 3,14( )/4 dx: lµ ®­êng kÝnh Piston dd: lµ ®­êng kÝnh thanh ®Èy Piston dd = 18 (mm) Ftr = 3,14( )/4 = 1406 (mm2) Q1= ft1.m® ft1= Trong ®ã: ft1: Lµ tæng diÖn tÝch c¸c lç van tr¶ nhÑ. m : HÖ sè tæn thÊt dßng ch¶y m = 0,6 ¸ 0,75 ® m = 0,7. g: Lµ mËt ®é chÊt láng chän g = 860 (Kg/m3) = 860 (N/ m3). ptr1: ¸p suÊt cña chÊt láng t¸c dông lªn Piston ë hµnh tr×nh tr¶ nhÑ: ptr1 = Thay sè vµo ta cã: ftr1= *X¸c ®Þnh kÝch th­íc lç van tr¶ m¹nh. L­u l­îng chÊt láng qua van khi van më hoµn toµn: Qtrmax= vpmax. Ftr2 Trong ®ã: vpmax: lµ vËn tèc lín nhÊt cña Piston = 0,6 (m/s). Ftr: lµ ®­êng kÝnh Piston ë hµnh tr×nh tr¶ Ftr: lµ diÖn tÝch lµm viÖc cña Piston. Ftr= dx: lµ ®­êng kÝnh Piston ®­êng kÝnh Xilanh = 50(mm). dd: lµ ®­êng kÝnh thanh ®Èy Piston dd = 18 (mm). Thay vµo c«ng thøc ta cã: Qtr1 = Trong ®ã: pmax: ¸p suÊt trong hµnh tr×nh tr¶ m¹nh: Thay sè vµo ta cã: L­u l­îng chÊt láng qua van tr¶ m¹nh: X¸c ®Þnh tæng diÖn tÝch c¸c lç van gi¶m t¶i: =13(mm2) MÆt kh¸c: fgt=n.3,14 Trong ®ã: n Sè van nÐn; ta chän n = 4. d: §­êng kÝnh lç van. dst= V.2.4 X¸c ®Þnh c«ng suÊt to¶ nhiÖt cña gi¶m chÊn. Theo ph­¬ng tr×nh truyÒn nhiÖt, l­îng nhiÖt ®­îc to¶ ra khi gi¶m chÊn lµm viÖc trong mét giê ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Trong ®ã: m: HÖ sè tû lÖ chän m = 0,5 a: HÖ sè truyÒn nhiÖt vµo kh«ng khÝ cña thµnh èng gi¶m chÊn a = 51,5 ¸ 70 (kcal/m2 0C.h), ta chän a = 62 (kcal/m2.0C.h). F: diÖn tÝch tiÕp xóc c¶u gi¶m chÊn vµ m«i tr­êng xung quanh F = 2. p.R.lx Víi R: lµ b¸n kÝnh ngoµi cña gi¶m chÊn R = 0,26 (mm). lx: chiÒu dµi cña xi lanh c«ng t¸c lx = 384 (mm). F = diÖn tÝch tiÕp xóc cña gi¶m chÊn vµ m«i tr­êng xung quanh F= 2.p.0,02525(0,02525 + 0,5) = 0,835 (m2). Tmax: NhiÖt ®é sinh ra trong qu¸ tr×nh lµm viÖc cña gi¶m chÊn Tmax= 100 ¸ 1200C chän Tmax= 1200. T0: nhiÖt ®é cña m«i tr­êng xung quanh T0 = (30 ¸ 40)0C ta chän T0 = 300C t: thêi gian lµm viÖc cña gi¶m chÊn trong 3600 (s). A: HÖ sè chuyÓn ®æi A = 4270 (Nm/kcal). (Kcal). C«ng suÊt sinh ra khi gi¶m chÊn lµm viÖc víi lùc c¶n lín nhÊt (tÝnh ë hµnh tr×nh tr¶) C«ng suÊt cña gi¶m chÊn: (Kcal). Trong ®ã : w: lµ tÇn sè dao ®éng c¶u hÖ treo w = 0,85 (rad/s) g : hÖ sè t¨ng n¨ng l­îng søc c¶n g = 1,5. Hg: hµnh tr×nh cña Piston Hp = 230 (mm). b : HÖ sè thu n¨ng l­îng b = 0,05 ¸ 0,13. chän b = 0,05 ¸ 0,13 chän b = 0,1. Thay sè vµo ta cã: = 33,7 (Kg.m/s) Khi x¸c ®Þnh kÝch th­íc cña gi¶m chÊn ph¶i tho¶ m·n c«ng suÊt cÇn thiÕt sinh ra ph¶i nhá h¬n ®iÒu kiÖn truyÒn nhiÖt. Trong ®ã: ® vËy gi¶m chÊn tho¶ m·n ®iÒu kiÖn bÒn nhiÖt tøc lµ gi¶m chÊn lµm viÖc b×nh th­êng. V.2.5 TÝnh bÒn thanh ®Èy piston cña gi¶m chÊn Khi gi¶m chÊn lµm viÖc trôc ®Èy sÏ chÞu kÐo ë hµnh tr×nh tr¶ vÒ nÐn ë hµnh tr×nh nÐn (hay uèn däc) do ®ã trôc sÏ kiÓm tra theo uèn vµ nÐn däc. Tr­êng hîp trôc ®Èy piston chÞu kÐo øng suÊt kÐo däc ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Trong ®ã: Ptrmax: Lùc c¶n lín nhÊt Pmax = 1156 (N). dd: §­êng kÝnh cña ty ®Èy piston dd = 18 (mm). Nh­ vËy lµ : VËy khi chÞu øng suÊt kÐo thanh ®Èy tho¶ m·n ®iÒu kiÖn bÒn. VII.2.5.2 Khi ®ßn ®Èy chÞu nÐn: KiÓm tra hÖ sè æn ®Þnh cña ®ßn bÈy: n0= Trong ®ã: Plim: Lùc giíi h¹n g©y uèn däc: P= Víi: E: Modul ®µn håi cña vËt liÖu E = 2.10-6 J: M«men qu¸n tÝnh nhá nhÊt cña thanh J = m: hÖ sè phô thuéc vµo liªn kÕt cña thanh m = 0,5 l: chiÒu dµi cña ®ßn bÈy ®Pmin = (N) ® n = . ®Thanh ®ñ bÒn Khi gi¶m chÊn lµm viÖc thanh ®Èy sÏ chÞu lùc kÐo ë hµnh tr×nh tr¶ vµ nÐn ë hµnh tr×nh nÐn (hay uèn däc) do ®ã thanh ®Èy ®­îc kiÓm tra theo øng suÊt kÐo vµ uèn däc. Khi thanh ®Èy chÞu kÐo, øng suÊt kÐo ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: (N/ mm2). VËy ty ®Èy ®ñ bÒn. Do ®Æc ®iÓm xe tham kh¶o cã tù träng vµ träng l­îng toµn bé ph©n ra cÇu tr­íc vµ cÇu sau theo tØ lÖ 50% cÇu tr­íc vµ 50% cÇu sau, nªn c¸c th«ng sè hÖ treo tr­íc vµ hÖ treo sau em thiÕt kÕ lÊy nh­ nhau( ®é cøng tói khÝ, c¸c th«ng sè gi¶m chÊn…nh­ nhau). VI .PHAÂN TÍCH KEÁT CAÁU VAØ HOAÏT ÑOÄNG HEÄ THOÁNG TREO ÑIEÀU KHIEÅN BAÈNG ÑIEÄN TÖÛ TREÂN OÂTO (EMS –Electronically Modulated System) 1.     Khaùi nieäm veà EMS. Caùc traïng thaùi dao ñoäng cuûa oâtoâ. a) . Khoâng dao ñoäng   b). Dao ñoäng nghieâng ngang   c). Dao ñoäng laéc doïc.          EMS laø vieát taét cuïm töø “Electronically Modulate Suspension” töùc laø “heä thoáng ñieàu khieån ñieån töû”.           Vôùi heä thoáng naøy, ngöôøi laùi xe coù theå duøng coâng taéc ñeå löïa choïn moät trong hai cheá ñoä löïc giaûm chaán cuûa giaûm chaán- Bình thöôøng hay theå thao- Löïc giaûm chaán sau ñoù ñöôïc töï ñoäng chænh ñeán moät trong ba cheá ñoä meàm, trung bình, cöùng) nhôø vaøo EMS ECU (boä ñieàu khieån ñieän töû) Döïa treân cheá ñoä maø ngöôøi ñieàu khieån ñaõ löïa choïn vaø ñieàu kieän laùi xe. Noù laøm taêng tính eâm dòu vaø caûi thieän tính oån ñònh laùi.           Ñaëc ñieåm:           Thay ñoåi cheá ñoä giaûm chaán.           Ngöôøi ta coù theå löïa choïn cheá ñoä bình thöôøng hay theå thao baèng coâng taéc löïa choïn cheá ñoä. Khi xe chaïy ôû cheá ñoä bình thöôøng, do phaûi baûo ñaûm duy trì tính eâm dòu cuûa chuyeån ñoäng, neân ECU ñaët löïc giaûm chaán ôû cheá ñoä meàm. ÔÛ cheá ñoä theå thao, löïc giaûm chaán ñöôïc ñaët ôû cheá ñoä trung bình.           Ñieàu khieån choáng chuùi ñuoâi xe           Noù haïn cheá vieäc ñuoâi xe chuùi xuoáng khi khôûi haønh hay khi taêng toác ñoät ngoät. Luùc naøy ECU ñaët löïc giaûm chaán cuûa giaûm chaám ôû cheá ñoä cöùng laøm oån ñònh chuyeån ñoäng cuûa xe           Ñieàu khieån choáng nghieâng ngang           Noù giôùi haïn ñoä nghieâng ngang cuûa thaân xe khi xe quay voøng hay khi xe di chuyeån vaøo ñöôøng ngoaèn ngoeøo. Luùc ñoù löïc giaûm chaán ñöôïc ñaët ôû cheá ñoä cöùng, vì vaäy caûi thieän ñöôïc tính oån ñònh khi ñieàu khieån.           Choáng chuùi muõi           Noù haïn cheá muõi xe chuùi xuoáng khi phanh. Luùc ñoù löïc giaûm chaán ñöôïc ñaët ôû cheá ñoä cöùng, laøm oån ñònh chuyeån ñoäng cuûa xe.           Ñieàu khieån toác ñoä cao (chæ ôû cheá ñoä bình thöôøng).           Khi xe chuyeån ñoäng ôû toác ñoä cao, löïc giaûm chaán ñaët ôû cheá ñoä trung bình, caûi thieän khaû naêng ñieâu khieån.           Choáng chuùi ñuoâi khi xe chuyeån soá (Chæ coù ôû xe coù hoäp soá töï ñoäng)           Noù haïn cheá söï chuùi ñuoâi xe cuûa nhöõng xe coù hoäp soá töï ñoäng khi khôûi haønh. Khi tay soá ñöôïc chuyeån ñeán caùc vò trí khaùc töø soá N hay P, löïc giaûm chaán ñöôïc ñaët ôû cheá ñoä cöùng. Sô ñoà heä thoáng treo ñieàu khieån baèng ñieän töû. 1. C¶m bieán l¸i  2. M« ñun ñieàu khieån ñieän töû trung taâm  3. Ñieàu khieån choáng tröôït vaø gia toác  4. Hai ñoàng hoà ño gia toác beân phaûi beân traùi ôû phía tröôùc  5.Caûm bieán ñoä cao phía tröôùc  6. Moâ ñun ñieàu khieån ñoäng cô  7.Giaûm chaán coù ñieàu khieån  lieân tuïc phía tröôùc  8.Moâ ñun ñieàu khieån caàu chuû ñoäng  9.Caûm bieán ñoä cao phía sau  10. Giaûm chaán coù ñieàu khieån lieân tuïc phía sau  11. Ñoàng hoà ño gia toác ôû phía sau  12. Mo ñun ñieàu khieån 4 C (Continuously Controlled Chassis Concept). 2.     Boä chaáp haønh.           Keát caáu:           Boä chaáp haønh ñöôïc ñaët ôû ñænh cuûa moãi xylanh khí. Boä chaáp haønh daãn ñoäng van quay cuûa giaûm chaán ñeå thay ñoåi löïc cuûa giaûm chaán.           Boä chaáp haønh ñöôïc daãn ñoäng baèng ñieän töø neân noù coù theå ñaùp öùng moät caùch chính xaùc vôùi caùc ñieàu kieän hoaït ñoäng thay ñoåi lieân tuïc. Nam chaâm ñieän töø bao goàm 4 loõi stator vaø 2 caëp cuoän daây stator.           Doøng ñieän qua moãi caëp cuoän daây stator laøm quay nam chaâm vónh cöûu ñöôïc gaén vôùi caàn ñieàu khieån cuûa giaûm chaám.           ECU thay ñoåi cöïc cuûa caùc loõi stator töø N sang S hay ngöôïc laïi, hay ôû traïng thaùi khoâng phaân cöïc. Nam chaâm vónh cöûu quay bôûi söùc huùt cuûa löïc ñieän töø do caùc cuoän daây stator taïo ra.           Hoaït ñoäng:           Boán boä chaáp haønh ñöôïc laép ôû 4 giaûm chaán ñöôïc noái song song vaø caû boán boä ñeàu hoaït ñoäng ñoàng thôøi. Nam chaâm ñieän ñöôïc ECU kích thích khoaûng 0,15 giaây moãi laàn.           Ñieän aùp taïi caùc cöïc cuûa ECU khi löïc giaûm chaán thay ñoåi ñöôïc chæ ra ôû baûng döôùi: ·       Löïc giaûm chaán trung bình.           Khi löïc giaûm chaán chuyeån töø cheá ñoä cöùng hay meàm sang trung bình, doøng ñieän töø cöïc S+ ñeán S- cuûa ECU roài ñeán nam chaâm ñieän, laøm nam chaân vónh cöûu quay theo chieàu kim ñoàng hoà ñeán vò trí trung bình. ·       Löïc giaûm chaán meàm.           Khi löïc giaûm chaán chuyeån töø cheá ñoä cöùng hay trung bình sang meàm , doøng ñieän ñi töø cöïc S- qua S+ cuûa ECU ñeán nam chaâm ñieän laøm nam chaâm vónh cöûu quay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà ñeán vò trí meàm. ·       Löïc giaûm chaán cöùng.           Khi löïc giaûm chaán chuyeån töø cheá ñoä meàm hay trung bình sang cöùng, doøng ñieän töø cöïc SOL cuûa ECU ñeán nam chaâm ñieän laøm nam chaâm vónh cöûu hoaëc quay ngöôïc hoaëc quay xuoâi chieàu kim ñoàng hoà ñeán vò trí cöùng. 3.     Giaûm chaán.           Keát caáu:           Keáât caáu vaø hoaït ñoäng cuûa giaûm chaán veà cô baûn gioáng nhö kieåu thoâng thöôøng. Kieåu giaûm chaán naøy khaùc vôùi kieåu thoâng thöôøng ôû choã löïc giaûm chaán coù theå ñieàu chænh baèng caùch môû vaø ñoùng caùc loã tieát löu phuï. Caàn Píttoâng vaø van quay (chuùng quay cuøng moät cuïm vôùi caàn ñieàu khieån) caùc loã tieát löu ôû ba möùc nhö hình veõ. Khi van quay - quay, caùc loã tieát löu ñöôïc môû vaø ñoùng nhö baûng beân phaûi vaø löïc giaûm chaán thay ñoåi theo ba giai ñoaïn.           Hoaït ñoäng: ·       Löïc giaûm chaán nheï.           Taát caû caùc loã tieát löu ñeàu môû, doøng daàu nhö hình veõ: HAØNH TRÌNH NEÙN HAØNH TRÌNH GIAÕN ·       Löïc giaûm chaán trung bình.           Loã B môû, loã A vaø C ñoùng – doøng daàu nhö hình veõ: ·       Löïc giaûm chaán cöùng.           Taát caû caùc loã ñeàu ñoùng, doøng daàu nhö hình veõ: 4.     Heä thoáng ñieàu khieån EMS. *  Sô ñoà maïch ñieän. *   Heä thoáng ñieàu khieån EMS.           EMS ECU ñieàu khieån nhöõng muïc sau döïa treân nhöõng tín hieäu töø caûm bieán. *   Caùc cheá ñoä giaûm chaán.           Löïc giaûm chaán trong quaù trình chuyeån ñoäng bình thöôøng ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua vieäc ñaët cheá ñoä cuûa coâng taét löïa choïn. Khi coâng taéc ôû cheá ñoä bình thöôøng, löïc giaûm chaán laø meàm, khi coâng taéc ôû cheá ñoä theå thao, löïc giaûm chaán laø trung bình. ·       Ñieàu khieån choáng chuùi ñuoâi xe.           Noù haïn cheá söï chuùi ñuoâi xe khi khôûi haønh hay khi taêng toác ñoät ngoät.           ECU phaùt ra doøng ñieän töø cöïc SOL, ñaët boä chaáp haønh ôû vò trí cöùng döôùi caùc ñieàu kieän sau:           ECU nhaän thaáy raèng toác ñoä cuûa xe nhoû hôn 20km/h; vaø ECU nhaän ñöôïc tín hieäu töø caûm bieán vò trí böôùm ga raèng böôùm ga môû roäng hay môû ñoät ngoät.           Khoaûng 3 giaây sau khi ñieàu naøy xaûy ra, hay sau khi toác ñoä ñaït ñeán 50km/h, chöùc naêng choáng chuùi ñuoâi khoâng coøn taùc duïng nöõa. Doøng ñieän töø cöïc S+ hay cöïc S- ñeán boä chaáp haønh nhö tröôùc khi TEMS ñöôïc ñaët ôû cheá ñoä cöùng. Noù thay ñoåi löïc giaûm chaán trôû veà gia trò ban ñaàu. ·       Ñieàu khieån cheá ñoä choáng nghieâng ngang.           Noù haïn cheá söï nghieâng ngang cuûa thaân xe khi quay voøng hay chuyeån ñoäng treân ñöôøng cong chöõ S.           Caùc tín hieäu cuûa caûm bieán toác ñoä ñöôïc göûi ñeán cöïc SPD, vaø caùc tín hieäu cuûa caûm bieán laùi ñöôïc göûi ñeân cöïc SS1 vaø SS2 cuûa ECU cho pheùp ECU bieát ñöôïc toác ñoä vaø goùc laùi hieän taïi. Sau ñoù ECU phaùt ra doøng ñieän töø cöïc SOL ñeå ñaët boä chaáp haønh ôû vò trí cöùng, do ñoù haïn cheá söï nghieâng ngang cuûa thaân xe.           Khi boä chaáp haønh ñöôïc ñaët ôû vò trí cöùng, moái lieân heä giöõa toác ñoä xe vaø goùc laùi ñöôïc chæ ra ôû ñoà thò beân phaûi.           Chöùc naêng choáng nghieâng ngang maát taùc duïng khoaûng 2 giaây sau khi noù ñöôïc kích hoaït vaø doøng ñieän töø cöïc S+  hay cöïc S- ñeán boä chaáp haønh nhö tröôùc khi TEMS ñöôïc ñaët ôû vò trí cöùng. Noù thay ñoåi löïc giaûm chaán trôû veà cheá ñoä ban ñaàu.           Tuy nhieân, thôøi gian ñieàu khieån seõ keùo daøi neáu voâ laêng ñöôïc ñieàu khieån theo kieåu chaïy zíc- zaéc hay khi voâ laêng ñöôïc xoay hôn nöõa trong quaù trình quay voøng khi löïc giaûm chaán ñaõ ñöôïc ñaët saün ôû cheá ñoä cöùng. ·       Ñieàu khieån choáng chuùi ñaàu.           Noù haïn cheá choáng chuùi ñaàu xe khi phanh. Khi ECU phaùt hieän raèng toác ñoä lôùn hôn hoaëc baèng 60km/h vaø neáu nhaän ñöôïc tín hieäu töø heä thoáng phanh ñang hoaït ñoäng töø coâng taéc ñeøn phanh, ECU seõ phaùt ra moät doøng ñieän töø cöïc SOL, ñaët boä chaáp haønh ôû vò trí cöùng, vì vaäy haïn cheá hieän töôïng chuùi ñaàu xe.           Ñieàu khieån choáng hieän töôïng chuùi ñaàu xe maát taùc duïng trong khoaûng 2 giaây sau khi coâng taéc coâng taéc ñeøn phanh taét vaø doøng ñieän ñi töø cöïc S+ hay cöïc S- ñeán boä chaáp haønh tröôùc khi TEMS ñöôïc ñaët ôû vò trí cöùng. Noù thay ñoåi löïc giaûm chaán veà cheá ñoä ñöôïc ñaët ban ñaàu. ·       Ñieàu khieån toác ñoä cao (Chæ ôû cheá ñoä bình thöôøng).           Noù caûi thieän khaû naêng oån ñònh laùi ôû toác ñoä cao.           Khi ECU nhaän bieát raèng toác ñoä xe lôùn hôn hoaëc baèng 120km/h, noù phaùt doøng ñieän töø cöïc S+ qua boä chaáp haønh ñeán cöïc S-, thay ñoåi boä chaáp haønh töø vò trí meàm sang vò trí trung bình ñeå taêng löïc giaûm chaán moät chuùt. Vì vaäy caûi thieän ñöôïc khaû naêng laùi oån ñònh ôû toác ñoä cao.           Ñieàu khieån toác ñoä cao keát thuùc khi toác ñoä xe giaûm xuoáng döôùi 100km/h vaø doøng ñieän laïi baét ñaàu chaïy töø cöïc S- ñeán boä chaáp haønh nhö tröôùc khi TEMS ñöôïc ñaët ôû vò trí trung bình. Ñieàu naøy thay ñoåi löïc giaûm chaán ban ñaàu veà vò trí meàm.           Choáng chuùi ñuoâi xe khi chuyeån soá( Xe hoäp soá töï ñoäng).           Noù haïn cheá söï chuùi ñuoâi xe khi khôûi haønh xe coù hoäp soá töï ñoäng.           Khi ECU phaùt hieän raèng toác ñoä xe nhoû hôn 10km/h vaø noù cuõng ñoàng thôøi phaùt hieän caàn soá ñang ôû vò trí “N” hay “P”, ECU phaùt doøng ñieän töø cöïc SOL, ñaët boä chaáp haønh ôû vò trí cöùng, vì vaäy haïn cheá söï chuùi ñuoâi xe khi xe khôûi haønh.           Ñieàu khieån choáng chuùi ñuoâi xe chaám döùt khoaûng 5 giaây sau khi caàn soá chuyeån töø vò trí”N” hay”P” sang vò trí khaùc hay sau khi xe ñaït tôùi toác ñoä lôùn hôn hoaëc baèng 15km/h, doøng ñieän töø cöïc S+ hay cöïc S- ñeán boä chaáp haønh gioâng nhö tröôùc khi TEMS ñöôïc ñaët ôû cheá ñoä cöùng. Noù thay ñoåi löïc giaûm chaán trôû veà cheá ñoä ñöôïc ñaët ban ñaàu. PhÇn 3 ThiÕt kÕ vµ chÕ t¹o m« h×nh thö nghiÖm hÖ thèng treo I.ý t­ëng vµ môc ®Ých 1-§Ó nghiªn cøu vÒ côm treo ®éc lËp d¹ng Mac-pherson víi phÇn tö ®µn håi lµ lß xo hoÆc tói khÝ -X¸c ®Þnh giao ®éng ,kh¶ n¨ng dËp t¾t dao ®éng cña gi¶m chÊn -Nghiªn cøu kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn ®é cøng cña phÇn tö ®µn håi vµ ®iÒu khiÓn ®Æc tÝnh cña gi¶m chÊn -Nghiªn cøu hÖ thèng treo víi c¸c d¹ng mÆt ®­êng kh¸c nhau -TiÕn tíi lËp tr×nh ®iÒu khiÓn cho hÖ thèng treo 2-§Ó phôc vô cho viÖc häc kÕt cÊu vµ thÝ nghiÖm c¬ b¶n vÒ hÖ thèng treo mac-pherson II Chän ph­¬ng ¸n thiÕt kÕ 1 Ph­¬ng ¸n thiÕt kÕ hÖ thèng thö nghiÖm: §Ó tiÕn hµnh thiÕt kÕ hÖ thèng thö nghiÖm tr­íc hÕt em tiÕn hµnh chän c¸c ph­¬ng ¸n dÉn ®éng. HÖ thèng treo ®­îc bè trÝ trªn mét khung c¬ b¶n cã d¹ng gÇn gièng nh­ trªn « t«, vµ b¸nh xe sÏ ®­îc dÉn ®éng th«ng qua mét rulo quay t­îng tr­ng cho mÆt ®­êng. Tøc la thay v× b¸nh xe quay th× ta lµm cho mÆt ®­êng quay. MÆt ®­êng lµ ru l« cã c¸c d¹ng vËt c¶n kh¸c nhau ®­îc lÆp l¹i theo d¹ng h×nh sin hoÆc c¸c d¹ng kh¸c theo c¸c yªu cÇu ®Æt ra 2 Ph­¬ng ¸n dÉn ®éng HÖ thèng ®­îc thö nghiÖm trªn c¬ së mét sè c¸c ph­¬ng ¸n dÉn ®éng sau : Ph­¬ng ¸n sö dông khÝ nÐn : §iÒu khiÓn qua van khÝ nÐn vµ ®­îc dÉn ®éng th«ng qua mét m« t¬ khÝ nÐn ®Ó cã thÓ quay ru l« theo c¸c tèc ®é kh¸c nhau. Ph­¬ng ¸n nµy cã kÕt cÊu ®¬n gi¶n, tuy nhiªn ph¶i thªm mét côm m¸y nÐn khÝ bªn ngoµi vµ m« t¬ khÝ nÐn víi gi¸ thµnh kh¸ cao(kho¶ng 12 triÖu), vµ trong ®iÒu kiÖn lµm tèt nghiÖp cña sinh viªn em ch­a cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn ph­¬ng ¸n nµy Ph­¬ng ¸n sö dông m« t¬ ®iÖn ®­îc ®iÒu khiÓn th«ng qua bé biÕn tÇn: §©y còng lµ mét ph­¬ng ¸n ®¬n gi¶n ,tuy nhiªn c¶n trë lín nhÊt vÉn lµ gi¸ thµnh ,v× mét bé biÕn tÇn dïng cho ®éng c¬ kho¶ng 3KW gi¸ khoang 15 T ®Õn 20 T. Ph­¬ng ¸n sö dông bé truyÒn ®éng ®ai v« cÊp : Dïng mét m« t¬, th«ng qua c¬ cÊu ®ai v« cÊp ta còng cã thÓ thay ®æi ®­îc tèc ®é cña tang trèng quay. Ph­¬ng ¸n nµy chÕ t¹o phøc t¹p vµ gi¸ thµnh còng kh¸ cao Ph­¬ng ¸n dÉn ®éng b»ng d©y ®ai Tõ ®éng c¬ ®iÖn th«ng qua hép sè cã s½n cña xe lada, th«ng qua mét d©y ®ai n÷a dÉn ®éng tang trèng. §©y lµ ph­¬ng ¸n kh¶ thi h¬n c¶ tr­íc hÕt lµ vÒ mÆt gi¸ thµnh vµ Ýt ph¶i chÕ t¹o c¸c côm kÕt cÊu phøc t¹p. ChÝnh v× vËy ph­¬ng ¸n nµy ®· ®­îc duyÖt ®Ó lµm hÖ thèng dÉn ®éng cho m« h×nh. Ph­¬ng ¸n t¹o d¸ng mÆt ®­êng : §Ó t¹o d¸ng mÆt ®­êng ta dïng ph­¬ng ¸n dÉn ®éng nh­ trªn ®Ó dÉn ®éng mét ru l« quay. Trªn ru l« ta l¾p c¸c miÕng t«n ®­îc b¾t b»ng ®inh t¸n, cã c¸c d¹ng kh¸c nhau tïy theo yªu cÇu thö nghiÖm. Khi ru l« quay sÏ lµm cho b¸nh xe quay theo vµ t× lªn trªn d¹ng ®­êng ®· t¹o d¸ng. III Ph­¬ng ph¸p thö nghiÖm vµ x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu: Víi ph­¬ng ¸n ®· chän , tiÕn hµnh thiÕt kÕ khung vµ g¸ ®Æt c¸c côm , sau khi g¸ ®Æt ta ®­îc s¬ ®å dÉn ®éng toµn bé nh­ sau (h×nh vÏ dÉn ®éng ): 3.1Môc tiªu thÝ nghiÖm : X¸c ®Þnh giao ®éng ,kh¶ n¨ng dËp t¾t dao ®éng cña gi¶m chÊn -Nghiªn cøu kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn ®é cøng cña phÇn tö ®µn håi vµ ®iÒu khiÓn ®Æc tÝnh cña gi¶m chÊn -Nghiªn cøu hÖ thèng treo víi c¸c d¹ng mÆt ®­êng kh¸c nhau -TiÕn tíi lËp tr×nh ®iÒu khiÓn cho hÖ thèng treo 3.2 C«ng cô thÝ nghiÖm C¸c c¶m biÕn vµ thiÕt bÞ ®o dao ®éng cña hÖ treo C¸c phÇn mÒm kÕt nèi víi m¸y tÝnh ®Ó x¸c ®Þnh vµ kiÓm nghiÖm c¸c hÖ thèng treo, th«ng qua c¸c bé encorder chuyÓn ®æi thµnh c¸c tÝn hiÖu d¹ng sè. Vµ mét sè dông cô thÝ nghiÖm kh¸c 3.3 KÕt qu¶ thÝ nghiÖm Do ch­a cã ®ñ thêi gian nªn m« h×nh míi chØ tiÕn hµnh ë giai ®o¹n ®Çu chø ch­a thÓ thùc hiÖn ®­îc c¸c thÝ nghiÖm ®· nªu trªn. Trong thêi gian tíi cho phÐp th× em sÏ tiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm nµy trªn m« h×nh. KÕt luËn chung Sau ba th¸ng lµm viÖc nghiªm tóc vµ cã hiÖu qu¶ d­íi sù h­íng dÉn nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o §INH NGäC ¢N cïng víi sù nç lùc cè g¾ng cña b¶n th©n ®Õn nay em ®· hoµn thµnh ®å ¸n tèt nghiÖp cña m×nh víi ®Ò tµi thiÕt kÕ hÖ thèng treo cho xe minibus . HÖ thèng treo sau khi thiÕt kÕ ®· tho¶ m·n nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n khi l¾p lªn xe , gi¶i quyÕt tèt nh÷ng yªu cÇu ®Ò ra , c¸c vÊn ®Ò lý thuyÕt còng nh­ kh¶ n¨ng øng dông thùc tÕ cña ®Ò tµi. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh lµm ®å ¸n tèt nghiÖp do cßn h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian , kiÕn thøc còng nh­ kinh nghiÖm thùc tÕ nªn kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt , v× vËy rÊt mong sù chØ b¶o , gãp ý cña c¸c thÇy , vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®Ó ®Ò tµi ®­îc hoµn thiÖn h¬n . Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy §INH NGäc ©n vµ c¸c thÇy gi¸o trong bé m«n «t« tr­êng ®¹i häc B¸ch Khoa Hµ Néi ®· h­íng dÉn ,vµ chØ b¶o nhiÖt t×nh ®· gióp em hoµn thµnh ®å ¸n nµy. Hµ Néi : Th¸ng 6 n¨m 2006 Sinh viªn :NguyÔn Hoµi Nam . TµI LIÖU THAM KH¶O 1- ThiÕt kÕ tÝnh to¸n «t« T¸c gi¶: PGS, TS: NguyÔn Träng Hoan 2-CÊu t¹o «t« T¸c gi¶: Ph¹m Vþ-D­¬ng Ngäc Kh¸nh 3-CÊu T¹o GÇm Xe Con. T¸c gi¶: PGS,TS NguyÔn Kh¾c Trai. XuÊt b¶n: Hµ Néi - 1996 4- Gi¸o tr×nh : ThiÕt kÕ vµ tÝnh to¸n «t« m¸y kÐo T¸c gi¶: NguyÔn H÷u CÈn-TR­¬ng Minh ChÊp –D­¬ng §×nh khuyÓn 5- TÝnh to¸n thiÕt kÕ hÖ dÉn ®éng c¬ khÝ tËp 1 vµ 2. T¸c gi¶: TrÞnh ChÊt - Lª V¨n UyÓn. XuÊt b¶n: §HBK in 2000 6-H­íng dÉn lµm bµi tËp dung sai. T¸c gi¶: Ninh §øc T«n - §çTräng Hïng. 7-Lý ThuyÕt ¤t« M¸y KÐo. Chñ biªn: NguyÔn H÷u CÈn. XuÊt b¶n: Hµ Néi - 1996. Vµ mét sè tµi liÖu chuyªn ngµnh.