Đề tài Thực hành công tác xã hội trong lĩnh vực y tế

nh. BVĐK huyện Can Lộc có mối quan hệ tác động qua lại với rất nhiều những cơ quan tổ chức khác được thể hiện qua sơ đồ sau: Sơ đồ 3.2: Sơ đồ thể hiện mối quan hệ giữa BV với các cơ quan, tổ chức. Phòng LĐTB & XH Phòng y tế TT DS&KHHGĐ TTYTDP BVĐK Các Trạm y tế xã Các cơ quan, tổ chức khác Trước hết BV có mối quan hệ hợp tác với Phòng LĐTB&XH, khi bệnh nhân đến KCB tại BV là các đối tượng chính sách thuộc sự quản lý của phòng LĐTB&XH thì BVĐK phải có sự phối hợp với Phòng LĐTB&XH để giải quyết các vấn đề như BHYT cho người nghèo, chế độ ưu đãi về KCB cho thương, bệnh binh,... Khi thực hiện các chương trình truyền thông giáo dục sức khỏe BV có sự phối hợp với Đài phát thành truyền hình, với những cán bộ quản lý hệ thống loa phát thanh ở các xã,… Để triển khai các hoạt động y tế dự phòng, các chương trình y tế liên quan đến những nhóm đối tượng khác nhau hoặc trong những trường hợp khẩn cấp như có dịch bệnh xảy ra, kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm trên địa bàn huyện BV cũng cũng phải phối kết hợp với TTYTDP, TT DS&KHHGĐ và các cơ quan tổ chức khác liên quan để thực hiện tốt. BV cũng có sự phối hợp với các Trạm y tế khi các Trạm này có bệnh nhân chuyển đến hoặc khi tổ chức các chương trình CSSK cho những đối tượng trên địa bàn mà Trạm đó có nhiệm vụ quản lý về mặt y tế. Kết quả phỏng vấn sâu cho thấy mối quan hệ giữa BV và các cơ quan tổ chức này hiện nay khá chặt chẽ. Được sự quan tâm chỉ đạo và phân công nhiệm vụ rõ ràng của UBND huyện nên khi có vấn đề các cơ quan, tổ chức liên quan đều chủ động tham gia tháo gỡ các vướng mắc nhằm tạo điều kiện tốt nhất để bệnh nhân yên tâm KCB. Tuy nhiên vẫn còn sự chồng chéo lẫn nhau về quyền hạn và trách nhiệm giữa các cơ quan, tổ chức mà chưa có hướng để giải quyết nên cũng gây ra không ít phiền phức cho bệnh nhân và các cơ quan, tổ chức liên quan. Đây cũng là một vấn đề cần có sự tham gia của nhân viên CTXH. Nhân viên CTXH sẽ là người giúp tháo gỡ những vướng mắc để thúc đẩy mối quan hệ hợp tác lẫn nhau được thực hiện tốt hơn. 3.2. Thực hành CTXH tại bệnh viện 3.2.1. Thực trạng thực hành CTXH ở BVĐK huyện Can Lộc Tuy sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, ngày 15/07/2011, Bộ Y tế đã chính thức triển khai “Đề án phát triển nghề công tác xã hội (CTXH) trong lĩnh vực y tế” nhưng cho đến nay tại BVĐK huyện Can Lộc đề án vẫn chưa đi vào thực tế. Hiện nay BVĐK huyện Can Lộc đang trình Sở Y tế và UBND huyện xem xét kế hoạch triển khai đề án này tại BV trong thời gian sắp tới. Mặc dù chưa chính thức triển khai đề án, chưa có phòng/tổ CTXH trong BV như một số BV khác nhưng trong thời gian qua tại BVĐK huyện Can Lộc các thực hành CTXH cũng đã diễn ra dưới nhiều hình thức, phương pháp khác nhau. 3.2.1.1. Thực hành CTXH với cá nhân Trong CTXH thì CTXH cá nhân là một phương pháp nhằm giúp đỡ từng cá nhân con người thông qua mối quan hệ một – một. CTXH cá nhân được sử dụng trong các cơ sở xã hội hoặc trong các tổ chức CTXH để giúp đỡ những người có vấn đề về việc thực hiện các chức năng xã hội. CTXH cá nhân được định nghĩa: “Là phương pháp can thiệp để giúp một cá nhân thoát khỏi những khó khăn trong đời sống vật chất và tinh thần; chữa trị, phục hồi sự vận hành các chức năng xã hội của họ; giúp họ tự nhận thức và giảsi quyết các vấn đề xã hội bằng chính khả năng của mình”. Các thực hành CTXH cá nhân được thực hiện trong BV là những hoạt động tư vấn, tham vấn cho người bệnh, cho những cá nhân có vấn đề về sức khỏe; chăm sóc và điều trị cho bệnh nhân; kết nối bệnh nhân với các nguồn lực khác. Các thực hành CTXH này có thể diễn ra tại BV, tại gia đình, tại các cơ quan, tổ chức hoặc tại cộng đồng, nơi mà cá nhân gặp vấn đề đang sống và làm việc. Về hoạt động tư vấn cá nhân, tổ tư vấn của BV đã tiến hành tư vấn, tham vấn cho những đối tượng có nhu cầu như: những cá nhân mắc bệnh, những người có vấn đề về tâm lý, tư vấn cho bệnh nhân và người nhà về các dịch vụ có trong BV, về cách sử dụng, tác dụng và giá cả các loại thuốc; tham vấn cho những đối tượng nhiễm HIV, cung cấp những kiến thức về các loại bệnh, cách phòng bệnh, chữa bệnh,… Về hoạt động chăm sóc và điều trị, khi bệnh nhân đến khám và điều trị ở BV, ngoài những liệu pháp chuyên môn, bệnh nhân được các cán bộ y tế ở đây chăm sóc, động viên và trợ giúp để nhanh chóng phục hồi sức khỏe. Khi gặp khó khăn bệnh nhân có thể nhận được sự giúp đỡ của các dịch vụ hỗ trợ xã hội hiện có trong BV. 3.2.1.2. Thực hành CTXH với nhóm Trong CTXH nhóm được hiểu là “một tập hợp người có từ hai người trở lên, giữa họ có sự tương tác, ảnh hưởng lẫn nhau trong quá trình thực hiện các hoạt động chung nhằm thỏa mãn nhu cầu của các thành viên trong nhóm”. Các thực hành CTXH của BV với nhóm được thực hiện với gia đình hoặc những nhóm xã hội đặc thù như: nhóm những người nhiễm HIV, nhóm những người mắc bệnh nan y, nhóm trẻ em, nhóm phụ nữ mắc bệnh phụ khoa,… Những nhóm này có đặc điểm chung là cùng mắc một loại bệnh, cùng độ tuổi nên những hoạt động trợ giúp trong điều trị bệnh cũng như trong các lĩnh vực khác tương tự nhau. Đối với nhóm gia đình, cán bộ y tế của BV đã tư vấn sức khỏe cho các thành viên trong gia đình, hướng dẫn cách phòng tránh và chữa trị một số bệnh thường gặp. Đối với những nhóm đặc thù, cán bộ y tế đã tiến hành các phương pháp chữa trị, tư vấn các kiến thức về tình trạng bệnh và loại bệnh mắc phải. Cán bộ y tế đã tạo điều kiện để các thành viên trong nhóm có sự chia sẽ, đồng cảm, giúp đỡ lẫn nhau để cùng vượt qua bệnh tật và vươn lên trong cuộc sống. Thông qua các thành viên trong nhóm, các bác sĩ hiểu hơn về hoàn cảnh gia đình, những tâm tư tình cảm của mỗi người để có những liệu pháp chữa trị phù hợp. 3.2.1.3. Thực hành CTXH với cộng đồng Cán bộ y tế của BV ngoài việc chuyên KCB phục vụ bệnh nhân đến khám và điều trị tại BV thì còn tham gia vào các chương trình truyền thông giáo dục sức khỏe, các chương trình y tế dự phòng, phổ biến kiến thức y học, CSSK cộng đồng, dập tắt các dịch bệnh xảy ra trên địa bàn,… Đây thực chất là những hoạt động thực hành CTXH trong lĩnh vực y tế nhưng do chưa có nhân viên CTXH nên cán bộ y tế phải thực hiện kiêm nhiệm. Tại cộng đồng, BV phối hợp cùng TTYTDP và các tổ chức, cơ quan, đoàn thể thực hiện các chương trình truyền thông giáo dục sức khỏe như: tuyên truyền về tác hại của thuốc lá, tác hại và những con đường lây nhiễm HIV cho thanh niên; tuyên truyền về các biện pháp tránh thai cho phụ nữ, hướng dẫn cách sử dụng bao cao su; tuyên truyền những kiến thức cơ bản về cách phòng tránh và chữa trị một số bệnh thường gặp… Ngoài các hoạt động truyền thông thì BV còn phối hợp với các trạm y tế xã và các cơ quan, tổ chức liên quan tổ chức các chương trình khám bệnh, cấp phát thuốc miễn phí như: chương trình khám mắt hột cho học sinh các trường Trung học cơ sở; chương trình khám phụ khoa cho chị em phụ nữ; chương trình tiêm phòng cho trẻ em dưới 6 tuổi,… Khi có dịch bệnh xảy ra trên địa bàn, BV cùng cán bộ Phòng Y tế, TTYTDP phải trực tiếp xuống địa bàn thực hiện các giải pháp để dập tắt dịch, xác định nguyên nhân và hướng dẫn bà con cách chữa trị, phòng tránh khống chế không để dịch lây lan và quay trở lại. Như vậy có thể thấy rằng có nhiều phương pháp thực hành CTXH đang được BV triển khai dưới nhiều hình thức khác nhau. Tuy nhiên người thực hiện các phương pháp thực hành CTXH này lại chủ yếu là cán bộ y tế đang làm việc tại BV. Trong khi đó những cán bộ này lại chưa được tập huấn, đào tạo về kiến thức và kỹ năng thực hành CTXH. Nếu có sự tham gia của nhân viên CTXH vào những hoạt động này thì hiệu quả mang lại sẽ cao hơn. 3.2.1.4. Hiểu biết của bệnh nhân và cán bộ y tế về CTXH Kết quả khảo sát cho thấy những hiểu biết của bệnh nhân và cán bộ y tế ở BV về CTXH còn rất hạn chế. Khi được hỏi về nghề CTXH có 25% bệnh nhân cho rằng đó là một hoạt động mang tính nhân đạo từ thiện và 40% bệnh nhân trả lời là không biết gì về CTXH . Còn khi được hỏi BV đã có nhân viên CTXH chưa thì có tới 55% bệnh nhân trả lời là chưa và 40% bệnh nhân trả lời không biết. Nhiều bệnh nhân còn chưa từng được nghe nói đến nhân viên CTXH hay CTXH trong lĩnh vực y tế. Trong 80 bệnh nhân được khảo sát thì có tới 57.5% số bệnh nhân được hỏi trả lời là chưa khi nào nghe nói đến nhân viên CTXH và 77.5% bệnh nhân chưa được biết đến CTXH trong lĩnh vực y tế. Biểu đồ 3.6 cho thấy tỷ lệ số bệnh nhân đã được nghe nói đến nhân viên CTXH và CTXH trong lĩnh vực y tế là rất ít. Chỉ có 22.5% bệnh nhân được hỏi trả lời có nghe nói về nhân viên CTXH và 42.5% cho biết đã được nghe nói đên CTXH trong lĩnh vực y tế. Nguồn nghe chủ yếu là từ các phương tiện thông tin đại chúng(tivi, báo, đài…) (56%) và qua loa phát thanh địa phương (30%). Chủ trương, chính sách đã có nhưng nguồn lực tài chính, nguồn lực vật chất và nguồn lực con người thì chưa có nên việc phát triển CTXH tại BVĐK huyện Can Lộc còn gặp nhiều khó khăn. BV chưa có nhân viên CTXH làm việc, các cán bộ y tế ở đây cũng chưa được học các kiến thức và kỹ năng về thực hành CTXH. (Trích phỏng vấn sâu anh Lê X cán bộ y tế làm việc tại BV) Như vậy có thể thấy thực hành CTXH chưa được triển khai chính thức một cách sâu rộng ở BV, những thông tin về CTXH còn chưa được phổ biến rộng rãi trong nhân dân. Điều này phản ánh nhiều bất cập trong việc thực hiện các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước cũng như việc thực hiện các chương trình do Bộ Y tế đề ra. Bộ đã có đề án để phát triển CTXH trong BV nhưng mới chỉ quan tâm thực hiện ở một số BV lớn. Còn ở BVĐK huyện Can Lộc thì đề án này chưa đi vào thực tiễn. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Nhưng nguyên nhân chủ yếu vẫn là thiếu nguồn lực để triển khai. 3.2.2. Các dịch vụ hỗ trợ xã hội hiện có trong bệnh viện Mặc dù chưa có nhân viên CTXH trong BV, cũng chưa thành lập phòng/tổ CTXH nhưng từ khi đi vào hoạt động đến nay BVĐK huyện Can Lộc cũng đã có những dịch vụ hỗ trợ xã hội nhằm giúp đỡ cho bệnh nhân, người nhà và giải quyết những vấn đề xã hội cấp bách xảy ra trong BV. Một số dịch vụ hỗ trợ xã hội hiện có trong BV là: Dịch vụ tư vấn cho người bệnh Ngay từ khi được tách lập từ Trung tâm y tế huyện và đi vào hoạt động độc lập thì dịch vụ tư vấn của BVĐK huyện Can Lộc cũng được hình thành và đi vào hoạt động. Bệnh nhân và cán bộ y tế làm việc tại BV khi có vấn đề về tâm lý, có nhu cầu tư vấn về bệnh tật, thuốc men và các dịch vụ khác đến đây đều được tư vấn đầy đủ. Trong dịch vụ tư vấn có nhiều loại hình tư vấn khác nhau. Đó là tư vấn về tâm lý, tư vấn phòng bệnh và cách chữa trị một số bệnh thông thường, tư vấn cách sử dụng thuốc và giá cả các loại thuốc, tư vấn các kiến thức về sức khỏe sinh sản, KHHGĐ, HIV/AIDS…. Khi gặp một trong những vấn đề trên, bệnh nhân, người dân có thể đến tại BV để được tư vấn miễn phí. Trung bình mỗi ngày tổ tư vấn của BV tiếp nhận tư vấn cho khoảng 15-20 trường hợp. Hầu hết mọi người đến đây đều hài lòng với thái độ phục vụ cũng như tinh thần trách nhiệm của các tư vấn viên. Đây cũng đang là một trong những vấn đề được lãnh đạo BV quan tâm. Các cán bộ y tế ở đây được đào tạo kiến thức y học chứ chưa được đào tạo về các phương pháp, kỹ năng thực hành CTXH nhưng do đòi hỏi từ thực tế các hoạt động của BV nên họ phải đảm nhận vai trò của nhân viên CTXH trong BV. Hiện nay Bộ Y tế đang triển khai đề án “phát triển nghề CTXH trong lĩnh vực y tế giai đoạn 2011-2020”. Để thực hiện tốt đề án này, trước mắt BV sẽ tổ chức tập huấn cho cán bộ y tế về những kiến thức và kỹ năng thực hành CTXH. Sau đó sẽ dần hình thành và phát triển đội ngũ nhân viên CTXH được đào tạo bài làm việc tại BV. (Trích phỏng vấn sâu Lãnh đạo BV) Kết quả phỏng vấn sâu cho thấy đội ngũ nhân viên đảm nhân nhiệm vụ tư vấn chủ yếu là cán bộ y tế làm việc tại BV. Vì chưa có nhân viên CTXH trong BV nên ngoài những hoạt động chuyên môn họ phải thực hiện kiêm nhiệm vai trò này. Trong khi đó đội ngũ cán bộ ở đây lại chưa được tập huấn các kiến thức, kỹ năng về CTXH.. Dịch vụ hỗ trợ từ thiện. Đây là một dịch vụ mang tính xã hội và nhân văn được bệnh nhân đánh giá cao của BVĐK huyện Can Lộc. Dịch vụ đã góp phần giải quyết tốt những vấn đề cấp bách xảy ra trong BV thời gian qua. Nguồn quỹ chủ yếu để dịch vụ này hoạt động là sự đóng góp của các tổ chức từ thiện xã hội, của các doanh nghiệp, cá nhân hảo tâm, một phần được trích từ ngân sách của BV và được nhân dân đóng góp ủng hộ. Mục đích của dịch vụ này là nhằm giúp đỡ những bệnh nhân có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, kết nối bệnh nhân với các nhà hảo tâm, với cộng đồng xã hội. Một số bệnh nhân được đưa vào viện với tình trạng nguy kịch không có người nhà, không có tiền để chi trả viện phí. Tổ hỗ trợ từ thiện đã nhận chăm sóc và kêu gọi các cá nhân, tổ chức trong xã hội giúp đỡ. Trường hợp cụ thể là vào ngày 10/02/2012 vừa qua có cháu bé vừa sinh ra đã bị mẹ bỏ rơi ở gần khu vực BV được chị Trần Thị B giáo viên tiểu học trên đường đi làm qua nhìn thấy và đưa vào viện trong tình trạng người tím bầm, hơi thở yếu ớt. Các bác sĩ đã tiến hành cấp cứu và chữa trị cho cháu bé. Hiện nay cháu bé đã dần hồi phục và không còn nguy hiểm đến tính mạng. Nhưng điều các bác sĩ lo ngại nhất là cháu bé không có người thân thích, không ai chăm sóc. Các bác sĩ đã quyết định chuyển bé đến tổ hỗ trợ từ thiện. Tại đây bé được các nhân viên đặt tên, làm giấy khai sinh và chăm sóc chu đáo. Cùng với sự trợ giúp của các ban ngành, các cá nhân hảo tâm hiện nay tình hình sức khỏe của bé đã ổn định. Tổ từ thiện xã hội của BV cũng đã đưa bé đến trung tâm nuôi dưỡng trẻ mồ côi của huyện để bé được chăm sóc và nuôi dưỡng tốt hơn. (Trích phỏng vấn sâu cán bộ y tế làm việc tại BV) Đây chỉ là một trong rất nhiều trường hợp cho thấy nếu không có dịch vụ hỗ trợ từ thiện hay một dịch vụ nào tương tự như thế trong BV thì cán bộ y tế ở đây thực sự gặp khó khăn và không biết phải giải quyết những vấn đề này như thế nào. Dịch vụ hỗ trợ từ thiện không chỉ giúp đỡ những bệnh nhân có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà còn tìm kiếm các nguồn lực cho BV để nâng cao cơ sở vật chất, trang thiết bị máy móc thông qua các kênh truyền thông. Như vậy, tổ hỗ trợ từ thiện đã giúp giải quyết những vấn đề ngoài chuyên môn của các bác sĩ, góp phần thúc đẩy quá trình KCB diễn ra thuận lợi và hiệu quả hơn. Những dịch vụ này sẽ là cơ sở để hình thành và đẩy mạnh các thực hành CTXH trong BV. Tuy nhiên, những cán bộ làm việc tại tổ hỗ trợ xã hội của BV cũng chưa được đào tạo về các phương pháp và kỹ năng thực hành CTXH. Để đáp ứng nhu cầu của bệnh nhân và góp phần giải quyết tốt các vấn đề xã hội xảy ra trong BV thì đòi hỏi các cán bộ thực hiện công việc này phải được tập huấn về thưc hành CTXH hoặc phải có nhân viên CTXH trong BV để hỗ trợ bệnh nhân và cán bộ y tế trong quá trình KCB. 3.2.3. Nhu cầu thực hành CTXH tại BVĐK Can Lộc Hiện nay tại BVĐK huyện Can Lộc đang có nhiều vấn đề xảy ra gây bức xúc cho bệnh nhân và làm ảnh hưởng đến chất lượng công tác KCB mà chưa có giải pháp khả thi để giải quyết. Bác sĩ Lê Thế Nhiên giám đốc BV cho biết: “Đây là một vấn đề nan giải mà chưa có biện pháp giải quyết tốt. Tình trạng quá tải xảy ra thường xuyên khiến các bác sĩ phải chịu nhiều áp lực, nhu cầu của người bệnh thì chưa được đáp ứng dẫn đến những mâu thuẫn. Nhưng khi mâu thuẫn xảy ra lại chưa có người giúp đỡ giải quyết nên lại càng trầm trọng hơn. (Trích phỏng vấn sâu Bs Lê Thế N) Tình trạng quá tải đang diễn ra ngày càng trầm trọng. Người dân đến KCB ở nhiều vùng quê khác nhau, có người lần đầu tiên vào viện không biết tìm nơi đăng ký khám bệnh ở đâu, cần phải làm thủ tục gì để được khám bệnh, nhập viện ở phòng nào... Do tình trạng  thường xuyên quá tải, nhân viên y tế không có đủ thời gian và khả năng giải quyết những câu hỏi đó của bệnh nhân. Nhu cầu của bệnh nhân không được đáp ứng khiến họ không bằng lòng đối với các dịch vụ của BV, thậm chí gây căng thẳng trong mối quan hệ giữa người bệnh và thầy thuốc. Anh Đặng Minh Đ bệnh nhân đang điều trị tại BV cho biết: “Tôi bị tai nạn, được đưa vào BV Quân khu 4, sau đó tình trạng khá hơn gia đình quyết định xin chuyển tôi về BVĐK huyện Can Lộc để cho gần nhà và tiện đi lại chăm sóc. Tôi có BHYT nhưng giờ vợ tôi cứ phải chạy đi chạy lại giữa BV Quân khu 4 và BVĐK huyện Can Lộc để làm thủ tục được thanh toán BHYT. Đến nay đã gần nửa tháng mà vẫn chưa xong. Tôi không biết nhờ ai hướng dẫn giúp đỡ để giải quyết trường hợp của mình”. (Trích phỏng vấn sâu) Vào BV trước khi được khám bệnh, nhập viện hay sử dụng các dịch vụ của BV thì bệnh nhân phải hoàn tất các loại giấy tờ, thủ tục. Mà người bệnh thì chưa biết hết trình tự các bước và những giấy tờ cần thiết để có thể hoàn thành thủ tục của mình. Có khi họ phải chạy lui chạy tới hàng chục lần, thậm chí phải mất một thời gian dài vấn đề mới được giải quyết. Trong khi đó thì BV cũng chưa có người hướng dẫn bệnh nhân làm các loại giấy tờ thủ tục này nên người bệnh hết sức bức xúc. Mặt khác, BV cũng chưa có giải pháp cho các vấn đề xã hội của bệnh nhân. Đó là việc tìm hiểu điều kiện sống, hoàn cảnh gia đình và những mối quan hệ xung quanh bệnh nhân. Những yếu tố này có ảnh hưởng lớn đến tình trạng bệnh tật cũng như hiệu quả điều trị của bệnh nhân nhưng BV vẫn chưa có người đảm nhận thực hiện những nhiệm vụ này. Một số bệnh nhân gặp vấn đề về tâm lý hoặc mắc những căn bệnh xã hội, bệnh hiểm nghèo, bệnh nan y…rất cần những người có hiểu biết về những kiến thức xã hội trợ giúp. “Tôi cho rằng rất cần nhân viên CTXH trong BV để giúp giải quyết những vấn đề này. Bên cạnh đó thì nhân viên CTXH cũng có thể là người trợ giúp cho bệnh nhân và cán bộ y tế trong quá trình KCB”. (Trích phỏng vấn sâu Lãnh đạo BV) Các dịch vụ y tế hiện có trong BV cũng chưa có sự liên kết khiến cho người bệnh không hài lòng. Kết quả khảo sát cho thấy hơn một nửa số bệnh nhân (50%) được hỏi không hài lòng với các dịch vụ hiện nay của BV. Trong đó tỷ lệ bệnh nhân không hài lòng với dịch vụ khám bệnh là cao nhất với 77.8%, tiếp theo là dịch vụ bán thuốc theo toa với (71.3%). Dịch vụ điều trị và dịch vụ cấp phát thuốc là hai dịch vụ có tỷ lệ bệnh nhân hài lòng khá cao với 36.5% và 32%. Khi được hỏi về nhu cầu cần có nhân viên CTXH làm việc trong BV, đa số bệnh nhân trả lời là cần thiết. Biểu đồ 3.6 cho thấy 65% bệnh nhân trả lời là cần có nhân viên CTXH làm việc trong BV để giúp đỡ các bệnh nhân và cán bộ y tế. Tuy nhiên vẫn còn ¼ số bệnh nhân được phỏng vấn cho là không cần thiết và không biết, chiếm 10%. Nguyên nhân là do số bệnh nhân này không hiểu biết về ngành CTXH và vai trò của nhân viên CTXH. Kết quả khảo sát và phỏng vấn sâu cho thấy nhu cầu thực hành CTXH tại BVĐK huyện Can Lộc hiện nay là rất lớn. BV cần có nhân viên CTXH để quản lý và phát triển các dịch vụ hỗ trợ xã hội, để hướng dẫn bệnh nhân và người nhà làm các loại giấy tờ thủ tục. Khi thực hiện các chương trình truyền thông, chương trình y tế dự phòng hay các hoạt động CSSK cho những nhóm xã hội đặc thù BV cũng rất cần có sự tham gia của nhân viên CTXH. Ngoài ra nhân viên CTXH còn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ bệnh nhân và cán bộ y tế của BV trong quá trình KCB. Nhân viên CTXH cũng giúp BV giải quyết những vấn đề xã hội nảy sinh trong BV góp phần nâng cao uy tín, hình ảnh của BV. 3.2.4. Các vai trò của nhân viên CTXH trong lĩnh vực y tế Vai trò là một thuật ngữ được sử dụng trong Xã hội học, CTXH và một số ngành khoa học khác. Hiện nay có rất nhiều cách hiểu khác nhau về vai trò, dưới góc độ tiếp cận CTXH thì vai trò được hiểu là một tập hợp các mong đợi, các quyền và những nghĩa vụ được gán cho một địa vị cụ thể. Vai trò của nhân viên CTXH cũng được hiểu theo nghĩa đó. Trong tiến trình làm việc của mình tùy vào từng điều kiện, từng trường hợp mà nhân viên CTXH có thể đảm nhận nhiều vai trò khác nhau, cụ thể trong thực hành CTXH trong lĩnh vực y tế nhân viên CTXH đóng những vai trò sau: Vai trò tư vấn, tham vấn. Nhân viên CTXH tham vấn cá nhân hoặc nhóm cho bệnh nhân, thân chủ để giúp họ vượt qua sự phụ thuộc, phục hồi sức khỏe và cách nhìn nhận cuộc sống. Nhân viên CTXH tư vấn cho bệnh nhân và người nhà những kiến thức về bệnh tật của mình và cách để chăm sóc, bảo vệ sức khỏe bản thân. Tư vấn cách sử dụng thuốc, giá cả các loại thuốc, tư vấn về các dịch vụ y tế hiện có và cách thức tiếp cận các dịch vụ y tế đó, … Nhân viên CTXH tham vấn cho các đối tượng nhiễm HIV, những bệnh nhân mắc những căn bệnh nan y, tham vấn cùng cán bộ y tế để có kế hoạch trị liệu phù hợp. Trong khi đảm nhiệm vai trò tư vấn, tham vấn nhân viên CTXH kết hợp với các kỹ năng chuyên ngành đã được đào tạo, các kỹ năng được chỉ ra đó là: Kỹ năng giao tiếp (bao gồm kỹ năng nói, kỹ năng nghe, kỹ năng viết); kỹ năng can thiệp; kỹ năng vấn đàm. Những kỹ năng này được phối hợp với nhau trong quá trình tư vấn, tham vấn cùng với các kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực y tế đã có, nhân viên CTXH sẽ đảm nhận tốt vai trò tư vấn, tham vấn cho người bệnh. Sự tư vấn, tham vấn đó có thể bao gồm hướng dẫn cách chăm sóc cho người nhà, thực hiện tham vấn và giáo dục cho bệnh nhân, giới thiệu đến các cơ sở cung cấp dịch vụ phù hợp. Vai trò hỗ trợ bệnh nhân và cán bộ y tế Nhân viên CTXH không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ bệnh nhân khi họ gặp khó khăn cần được giúp đỡ mà còn là người hỗ trợ cán bộ y tế giảm bớt áp lực công việc, nâng cao hiệu quả điều trị. Đối với bệnh nhân, nhân viên CTXH hướng dẫn cho bệnh nhân và người nhà làm các loại giấy tờ, thủ tục. Hỗ trợ những trường hợp bệnh nhân có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Quan tâm chăm sóc, động viên tinh thần những bệnh nhân gặp bệnh hiểm nghèo. Giải đáp những thắc mắc cho bệnh nhân và người nhà của bệnh nhân. Khi mối quan hệ giữa bệnh nhân với những người thân trong gia đình hay với cán bộ y tế không tốt thì nhân viên CTXH trong BV sẽ giúp họ giải quyết những mâu thuẫn này. Đối với cán bộ y tế, nhân viên CTXH giúp họ tìm hiểu hoàn cảnh gia đình và điều kiện sống của bệnh nhân phục vụ cho chẩn đoán và điều trị. Nhân viên CTXH giúp cho các bác sĩ và bệnh nhân hiểu biết hơn về nhau để quá trình hợp tác trong điều trị đạt kết quả cao. Trong quá trình KCB khi các cán bộ y tế gặp phải những trường hợp ngoài chuyên môn như bệnh nhân không người chăm sóc, bệnh nhân cấp cứ khẩn cấp,…thì nhân viên CTXH trong BV sẽ giúp đỡ họ giải quyết những vấn đề này. Vai trò hỗ trợ và tham gia vào việc xây dựng các chính sách, tổ chức các chương trình y tế Thông qua những thông tin có được khi nghiên cứu, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình KCB của bệnh nhân. Cùng với việc tìm hiểu chức năng, nhiệm vụ của những cá nhân, cơ quan, tổ chức trong công tác CSSK cho nhân dân, nhân viên CTXH hỗ trợ và tham gia vào việc xây dựng các chính sách liên quan đến lĩnh vực y tế. Bên cạnh đó nhân viên CTXH cũng có vai trò quan trọng trong việc tổ chức các chương trình truyền thông giáo dục sức khỏe, chương trình y tế dự phòng cũng như các hoạt động khác của ngành y tế tập trung vào tuyên truyền, can thiệp để phòng ngừa bệnh tật, giúp người dân giữ gìn sức khỏe, phòng tránh tai nạn, thương tích, phòng ngừa các dịch bệnh xã hội và giúp người dân nâng cao thể trạng, tầm vóc, duy trì sức khỏe. Ngoài ra vai trò của nhân viên CTXH trong các chương trình CSSK cho những nhóm xã hội đặc thù như người nhiễm HIV, gái mại dâm, phụ nữ bị bạo hành gia đình, trẻ em bị lạm dụng tình dục…cũng mang dấu ấn về tính hiệu quả. Vai trò kết nối Trong cộng đồng nói chung và tại các cơ sở y tế nói riêng, người bệnh có mối quan hệ với nhiều cá nhân, cơ quan, tổ chức khác nhau. Cho nên, để giúp đỡ bệnh nhân vượt qua những khó khăn, để quá trình KCB đạt hiệu quả tốt thì nhân viên CTXH phải đóng vai trò là người kết nối giữa bệnh nhân với những người xung quanh, với những dịch vụ trợ giúp thích hợp. Thứ nhất là kết nối bệnh nhân với gia đình. Nhân viên CTXH giúp những người thân trong gia đình bệnh nhân hiểu được vai trò của mình đối với bệnh nhân. Hơn ai hết, người thân là những người luôn ở bên bệnh nhân, quan tâm, chăm sóc, động viên, an ủi, chi trả tài chính cho quá trình khám chữa bệnh của bệnh nhân, là chỗ dựa tinh thần và vật chất quan trọng nhất của bệnh nhân. Vì vậy kết nối bệnh nhân với gia đình là một việc làm hết sức cần thiết. Khi nhận được sự quan tâm của người thân, bệnh nhân sẽ cảm thấy mình được yêu thương, được tôn trọng từ đó có động lực để cố gắng. Kết nối người thân với bệnh nhân không chỉ giúp bệnh nhân yên tâm điều trị mà còn tạo cho bệnh nhân một niềm tin để chiến đấu với bệnh tật, niềm tin vào cuộc sống. Thứ hai là kết nối bệnh nhân với nhân viên y tế. Nhân viên CTXH bằng những kiến thức và kỹ năng của mình sẽ tác động, trao đổi để bệnh nhân và nhân viên y tế hiểu nhau hơn. Nhân viên CTXH giúp nhân viên y tế hiểu được hoàn cảnh, điều kiện sống và những tâm tư, nguyện vọng, đặc điểm tâm lý của bệnh nhân. Đồng thời giúp bệnh nhân hiểu được những dịch vụ y tế trong bệnh viện như giá cả các loại thuốc và cách sử dụng thuốc, thời gian uống thuốc, giá cả và quy trình sử dụng các loại dịch vụ, giúp bệnh nhân hiểu được kế hoạch điều trị của bác sĩ và những quy định của bệnh viện. Thông qua việc làm này Nhân viên CTXH sẽ giúp bệnh nhân và nhân viên y tế gần nhau hơn, giúp cho quá trình khám chữa bệnh được thực hiện tốt hơn. Thứ ba là kết nối bệnh nhân với cộng đồng. Như chúng ta đã biết, mỗi cá nhân là một thực thể xã hội. Chúng ta không thể sống đơn lẻ mà luôn có mối liên hệ, sự tác động qua lại với những người xung quanh. Bởi vậy kết nối bệnh nhân với cộng đồng là hết sức quan trọng. Nhân viên CTXH giúp cộng đồng hiểu biết về những căn bệnh xã hội đang gặp phải để có thái độ đúng đắn về căn bệnh đó. Hiểu được những khó khăn của người bệnh qua đó có sự đồng cảm, chia sẽ với người bệnh. Giúp người bệnh hiểu được sự quan tâm mà cộng đồng xã hội dành cho mình để an tâm, thoải mái điều trị bệnh. Cuối cùng là kết nối giữa bệnh nhân với các cơ quan, tổ chức, đoàn thể; kết nối giữa các cơ quan, tổ chức, đoàn thể với nhau. Nhân viên CTXH là cầu nối giúp bệnh nhân hiểu được những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về y tế, hiểu được những chương trình, những quy định, thủ tục của bệnh viện, của các cơ quan, tổ chức, đoàn thể. Nhân viên CTXH giúp củng cố mối liên hệ giữa các cơ quan tổ chức này để công tác CSSK cho nhân dân được thực hiện tốt hơn. Vai trò giải quyết các vấn đề xã hội nảy sinh trong BV Những vấn đề xã hội nảy sinh trong BV như: “cò BV”, sự căng thẳng trong mối quan hệ giữa bệnh nhân và cán bộ y tế, bệnh nhân không có người thân chăm sóc,… nếu không được giải quyết sẽ ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng của quá trình KCB. Nhân viên CTXH có vai trò quan trọng trong việc giải quyết những vấn đề này. Nhân viên CTXH trong BV có nhiệm vụ tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến những vấn đề đó, đưa ra các giải pháp và can thiệp để giải quyết vấn đề. Vai trò lập kế hoạch, can thiệp giải quyết vấn đề Nhân viên CTXH cùng với bác sĩ điều trị đóng vai trò là người lập kế hoạch can thiệp nhằm giúp đỡ người bệnh cải thiện tình trạng sức khỏe hiện tại của bản thân. Trên cơ sở xác định các vấn đề, những khó khăn, vướng mắc mà người bệnh đang gặp phải, cùng với quá trình bàn bạc, trao đổi, thảo luận với bác sĩ điều trị và bệnh nhân để đưa ra kế hoạch can thiệp phù hợp. Các kế hoạch được xây dựng dựa trên việc tìm hiểu nhu cầu thực tế của người bệnh và tính khả thi để mang lại hiệu quả cao. Lập kế hoạch can thiệp cho người bệnh là một việc không dễ dàng. Muốn làm tốt vai trò này, đòi hỏi nhân viên CTXH phải có các kiến thức, kỹ năng trong lập kế hoạch phát triển, hỗ trợ cho người bệnh tự lập kế hoạch cho bản thân. Bên cạnh đó, nhân viên CTXH phải có khả năng, năng lực để thẩm định và cùng bác sĩ sửa chữa kế hoạch chữa trị. Xây dựng các kế hoạch can thiệp là vai trò quan trọng, nó quyết định đến sự thành công của nhân viên CTXH trong tiến trình làm việc với người bệnh. Trong kế hoạch đó, cần đề ra mục tiêu cụ thể, cách thức thực hiện và các nguồn tài nguyên có thể huy động để thực hiện kế hoạch, đưa ra các phương án đối phó trong những trường hợp xấu nhất có thể xảy ra. Việc xác định đúng kế hoạch can thiệp sẽ giúp người bệnh cải thiện rất nhiều tình trạng sức khỏe hiện tại của bản thân, kế hoạch can thiệp đúng giúp cho người bệnh thay đổi tâm lý, nhận thức và hành vi để có thể bảo vệ sức khỏe của mình một cách tốt nhất. Sau khi thực hiện kế hoạch, nhân viên CTXH tiến hành quá trình lượng giá để biết được tác động của các kế hoạch, lượng giá kết quả thực hiện để xây dựng các kế hoạch can thiệp khác phù hợp và có hiệu quả hơn cho người bệnh. Trong quá trình điều trị, nhân viên CTXH sẽ tới tận gia đình bệnh nhân để tìm hiểu mối quan hệ của bệnh nhân cũng như các yếu tố môi trường tác động tới bệnh nhân. Những “dữ liệu” này sẽ được chuyển tải tới bác sĩ, để cùng phối hợp trong công tác chăm sóc, điều trị. Nhân viên CTXH có thể can thiệp về mặt tâm lý xã hội với vai trò là một phần của kế hoạch điều trị kể cả việc tiếp tục hỗ trợ về mặt xã hội nếu cần các dịch vụ y tế tiếp theo. Phối hợp với các nhà chuyên môn khác để lượng giá tình trạng sức khỏe thể lực, tinh thần của bệnh nhân và tìm hiểu các nhu cầu của họ. Vận động chính sách cho bệnh nhân hoặc thân chủ để giải quyết khủng hoảng. Lập kế hoạch ra viện cho bệnh nhân trở về gia đình hoặc chuyển sang các cơ sở chăm sóc khác. Tổ chức nhóm trợ giúp hoặc tham vấn cho thành viên gia đình để giúp họ hiểu và hỗ trợ thân chủ, bệnh nhân. Thiết kế kế hoạch can thiệp phù hợp với điều kiện và chế độ của bệnh nhân. Giám sát, đánh giá và báo cáo về những tiến triển của bệnh nhân theo mục tiêu đã đặt ra trong kế hoạch can thiệp ban đầu. Xác định những trở ngại trong môi trường của bệnh nhân hoặc những tiến triển thông qua phỏng vấn và hồ sơ ghi chép về bệnh nhân. Vai trò tìm kiếm các nguồn lực hỗ trợ cho công tác CSSK người dân Tìm kiếm và phát huy hiệu quả các nguồn lực là một vai trò rất quan trọng của nhân viên CTXH làm việc trong lĩnh vực y tế. Các nguồn lực trong cộng đồng bao gồm các nguồn lực từ: gia đình, các tổ chức, ban ngành, … trong xã hội. Phát huy tổng hợp sức mạnh của các nguồn lực này sẽ là sức mạnh to lớn trong hệ thống cung cấp dịch vụ CTXH trong lĩnh vực y tế. Nguồn lực có thể huy động để giúp đỡ cho bệnh nhân tại địa bàn nghiên cứu bao gồm: nguồn lực xã hội(Hội phụ nữ, phòng LĐTBXH, Đoàn Thanh niên, Hội chữ thập đỏ,…), nguồn lực tài chính(các cá nhân, tổ chức hảo tâm, các trung tâm từ thiện, các chính sách ưu đãi cho vay…) Việc tìm kiếm nguồn lực, kết nối và phát triển nguồn lực có vai trò tạo tính hiệu quả và tính bền vững cho hệ thống dịch vụ CTXH trong lĩnh vực y tế. Nhân viên CTXH có vai trò tìm kiếm, kết nối và phát triển các nguồn lực đó. Ngoài ra, nhân viên CTXH còn phải đề ra các chương trình, hành động cụ thể có khả năng thu hút các nguồn lực trong cộng đồng cũng là một việc làm cần được quan tâm chú trọng. Nhân viên CTXH còn là những người vận động cho các chương trình gây quỹ của BV, vận động các trang thiết bị y tế, vận động các nguồn tài trợ về nghiên cứu khoa học và đào tạo nhân lực cho ngành y. Những hoạt động của nhân viên CTXH cũng góp phần quảng bá hình ảnh của ngành y, nâng cao uy tín và chất lượng của các dịch vụ KCB. Nhân viên CTXH giới thiệu bệnh nhân, thân chủ hoặc gia đình của họ tới các nguồn lực của cộng đồng nhằm trợ giúp họ phục hồi sức khỏe, tiếp cận với các dịch vụ như hỗ trợ tài chính, trợ giúp tư pháp, nhà ở, công việc hay giáo dục. Kết nối bệnh nhân đến với các dịch vụ xã hội, vận động xã hội tham gia vào việc hỗ trợ, giúp đỡ bệnh nhân. Vận động sự tham gia ủng hộ từ thiện từ phía các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân và những nhà hảo tâm để giúp đỡ người bệnh. 3.2.5. Mô hình thực hành CTXH trong các cơ sở y tế hiện nay Trên cơ sở sự hiểu biết của bản thân, những kiến thức đã được học và một số thông tin thu thập được khi tiến hành nghiên cứu đề tài, người nghiên cứu xin đưa ra 2 mô hình CTXH trong các cơ sở y tế như sau: Mô hình 1: Phòng CTXH trong bệnh viện Tổ chức trong XH Cơ quan, ban ngành Nhà nước Tổ chức trong XH Bệnh nhân Bệnh viện Cơ quan, ban ngành Nhà nước Cán bộ y tế Phòng CTXH trong bệnh viện Các đoàn thể trong BV Các dịch vụ HTXH trong BV Nguồn lực Ban giám đốc BV Gia đình bệnh nhân Phòng CTXH trong mô hình 1 nằm trong hệ thống quản lý của BV, là một bộ Phòng CTXH trong mô hình 1 nằm trong hệ thống quản lý của bệnh viện, là một bộ phận của bệnh viện có vị thế ngang bằng với các phòng, ban khác trong BV. Hỗ trợ bệnh nhân và nhân viên y tế:- Giúp đỡ và chia sẻ với những bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn đang điều trị tại BV.- Trợ giúp các y bác sỹ giải thích cho gia đình người bệnh nhằm làm cho gia đình người bệnh và nhân viên y tế thông cảm, hiểu biết, hỗ trợ lẫn nhau trong công tác khám và điều trị - Quan tâm chăm sóc bệnh nhân và gia đình bệnh nhân trong các trường hợp bệnh hiểm nghèo. - Hỗ trợ giải thích các ý kiến đóng góp của gia đình người bệnh. Hoạt động gây quỹ:- Vận động sự tham gia ủng hộ từ thiện từ phía các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân và những nhà hảo tâm để giúp đỡ bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn. - Vận động các trang thiết bị y tế - Vận động cho các chương trình gây quỹ của BV. - Vận động các nguồn tài trợ về Nghiên cứu khoa học và đào tạo. Tổ chức các hoạt động, sự kiện:- Tập huấn kiến thức, kỹ năng CTXH cho cán bộ y tế Tham gia thực hiện các chương trình gây quỹ cho BV Phối hợp hoạt động giữa các phòng, ban trong BV- Tham gia tổ chức các chương trình hội nghị và hội thảo của BV- Tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ nhằm phục vụ cuộc sống tinh thần của các bệnh nhân điều trị tại BV.- Tổ chức các hoạt động hiến máu nhân đạo Quan hệ công chúng: - Quảng bá hình ảnh các hoạt động của BV với xã hội và cộng đồng. - Tăng cường quan hệ công chúng và báo chí. - Kết nối những trường hợp BN khó khăn với cộng đồng. Phòng CTXH trong BV có chức năng và nhiệm vụ như sau Những người làm việc ở phòng CTXH này là những người được đào tạo các kiến thức và kỹ năng về thực hành CTXH trong BV. Họ được trả lương theo biên chế của bệnh viện và bình đẳng như mọi nhân viên y tế khác làm việc trong BV đó. Để thực hiện được chức năng và vai trò của mình đòi hỏi phòng CTXH trong BV phải có sự kết nối, phối hợp với các ban ngành đoàn thể, các tổ chức cá nhân, nguồn lực trong và ngoài BV. Trong BV, phòng CTXH có mối quan hệ với các thành phần sau: Ban giám đốc BV, nhân viên y tế, các tổ chức đoàn thể trong BV, bệnh nhân, và đặc biệt là cả các dịch vụ hỗ trợ người bệnh hiện có tại BV. Ngoài BV, phòng CTXH kết nối và phối hợp với với các tổ chức trong xã hội, các cơ quan, ban ngành Nhà nước và gia đình của người bệnh, đặc biệt là tìm kiếm và huy động các nguồn lực hiện có trong xã hội để nhằm đạt được hiệu quả cao hơn trong quá trình thực hiện các vai trò, nhiệm vụ của mình. Mô hình 2: Dịch vụ CTXH trong lĩnh vực y tế của Trung tâm CTXH Nguồn lực Gia đình bệnh nhân Cơ quan ban ngành Nhà nước Cơ sở y tế 1 Trung tâm CTXH Cơ sở y tế 2 Tổ chức trong XH CTXH trong lĩnh vực y tế Cơ sở y tế 3 Cơ sở y tế 4 Các dịch vụ CTXH trong lĩnh vực y tế: Tổ chức các hoạt động truyền thông Thực hiện các chương trình CSSK cho các đối tượng đặc thù Tư vấn, tham vấn cá nhân Nghiên cứu thu thập thông tin tâm lý-xã hội của bệnh nhân Tìm kiếm và kết nối các nguồn lực cho công tác CSSK Đào tạo, tập huấn kiến thức và kỹ năng CTXH… CTXH trong lĩnh vực y tế được trình bày trong mô hình 2 là một mảng hoạt động của Trung tâm CTXH. CTXH trong lĩnh vực y tế thuộc sự quản lý và điều hành của Trung tâm CTXH. Trung tâm CTXH là trung tâm hoạt động CTXH chuyên nghiệp, hoạt động trên nhiều lĩnh vực theo từng vấn đề, từng nhóm đối tượng khác nhau. CTXH trong lĩnh vực y tế là một bộ phận hoạt động chuyên trách với mảng các vấn đề trong lĩnh vực y tế. Nhân viên CTXH làm việc với các cơ sở y tế từ nhu cầu cụ thể của các cơ sở y tế đó, họ cần có một nhân viên CTXH chuyên trách giúp đỡ để giải quyết các vấn đề của mình một cách hiệu quả nhất. Nhân viên CTXH có thể được các cơ sở y tế thỏa thuận, ký kết hợp đồng và làm việc bán thời gian trong các cơ sở y tế. Nhân viên CTXH cung cấp các dịch vụ CTXH trong lĩnh vực y tế cũng như thực hiện các chức năng, vai trò của nhân viên CTXH trong lĩnh vực y tế. Nhìn vào mô hình trên ta có thể thấy rằng: hoạt động, vai trò của CTXH không thực hiện độc lập mà có sự liên kết sử dụng nguồn lực của mọi tổ chức, ban ngành trong xã hội, chính sách và hỗ trợ của nhà nước trong việc giải quyết các vấn đề của ngành y. Khi giải quyết một vấn đề nào đó trong lĩnh vực y tế nhân viên CTXH liên kết phối hợp các nguồn lực của các ban ngành, tổ chức, nhóm, cộng đồng,… để giải quyết vấn đề của bệnh nhân một cách triệt để. Đặc biệt là gia đình của bệnh nhân, môi trường mà bệnh nhân sinh sống. CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận Trong xã hội hiện đại ngày nay, vai trò của CTXH trong xã hội nói chung và ngành y tế nói riêng là rất quan trọng. Đối với ngành y tế, nhân viên CTXH là cầu nối tình cảm giữa cán bộ y tế với người bệnh, hỗ trợ đắc lực trong công tác KCB; với người bệnh, nhân viên CTXH là người bạn tinh thần, giúp họ hồi phục nhanh và sớm được ra viện. Tuy vậy, hiện nay hoạt động KCB mới chỉ được thực hiện bởi các nhân viên có trình độ chuyên môn về y. Các biện pháp trị liệu về xã hội chưa được quan tâm. Trong khi đó, tại hầu hết các BV, nhất là các BV tuyến trên thường xuyên ở trong tình trạng quá tải. Nhân viên y tế không có đủ thời gian và khả năng để giải quyết nhiều nhu cầu bức xúc của bệnh nhân như: cung cấp thông tin về giá cả, chất lượng, địa điểm của các loại dịch vụ, tư vấn về phác đồ điều trị, tư vấn cách phòng ngừa, trấn an tinh thần cho người bệnh… Do vậy, hiện đang có nhiều vấn nạn nảy sinh ở các bệnh viện như sự không bằng lòng của người bệnh đối với các cơ sở y tế, sự căng thẳng trong mối quan hệ giữa người bệnh và thầy thuốc… CTXH có vai trò quan trọng trong xây dựng mối quan hệ hài hoà giữa thể chất và tinh thần người bệnh, giữa người bệnh với người thân, giữa người bệnh với thầy thuốc, với cơ sở y tế và với cộng đồng. CTXH trong lĩnh vực y tế phát huy hiệu quả sẽ góp phần thay đổi nhận thức và thúc đẩy hành vi tích cực, ngăn ngừa, giảm thiểu những tác động tiêu cực ảnh hưởng tới các mối quan hệ, tạo điều kiện thuận lợi và nâng cao hiệu quả trong hoạt động KCB cho nhân dân. CTXH tại BV không chỉ có vai trò hỗ trợ bệnh nhân mà còn có tác dụng lớn trong việc hỗ trợ thầy thuốc giảm bớt áp lực công việc cũng như nâng cao hiệu quả điều trị. Với áp lực công việc nặng nề dẫn đến ảnh hưởng không nhỏ tới quá trình khám, chữa bệnh cho nhân dân, nếu có sự tham gia của nhân viên CTXH hoặc cán bộ y tế được trang bị tốt kỹ năng CTXH sẽ làm tăng sự hài lòng của người bệnh, khiến họ tuân thủ điều trị và chất lượng KCB sẽ được tăng lên. Nhân viên CTXH trong lĩnh vực y tế hoạt động nhằm hỗ trợ cho cá nhân, gia đình để giúp đối phó với các bệnh tật mang tính mạn tính, cấp tính hoặc bệnh của tuổi già. Sự hỗ trợ đó có thể bao gồm hướng dẫn cách chăm sóc cho người nhà, thực hiện tham vấn và giáo dục cho bệnh nhân, giới thiệu đến các cơ sở cung cấp dịch vụ phù hợp. Các hoạt động nhằm giúp chăm sóc, quản lý công việc chăm sóc hoặc can thiệp để nâng cao sức khỏe, ngăn ngừa bệnh tật và giúp bệnh nhân, thân chủ giải quyết những khó khăn trong tiếp cận với việc chăm sóc sức khỏe. Không chỉ trong phạm vi bệnh viện, cơ sở y tế, mà trong triển khai các hoạt động, chương trình y tế tại cộng đồng, đặc biệt với những nhóm xã hội đặc thù, sự tham gia của nhân viên CTXH cũng có những dấu ấn về tính hiệu quả. Có thể thấy nhu cầu sử dụng đội ngũ nhân viên CTXH của ngành y tế hiện nay là rất lớn và rất cần thiết ở mọi cấp độ, song cần phải căn cứ vào nhu cầu thực tế và khả năng đáp ứng để xác định lĩnh vực ưu tiên, lộ trình phát triển sao cho phù hợp. Nếu muốn phát triển mạng lưới CTXH trong ngành y tế, điều bắt buộc là phải đảm bảo rằng những kiến thức về CTXH chuyên nghiệp sẽ được truyền đạt cho các thành phần liên quan, bao gồm các chính trị gia, nhà hoạch định chính sách và cả xã hội cũng như những ngành khác trong lĩnh vực y tế. Sẽ phụ thuộc nhiều vào vấn đề nhân lực và đào tạo mà ngành y tế đang tập trung sự quan tâm trong quá trình chuyên nghiệp hoá CTXH. Cho đến khi ngành CTXH ở Việt Nam trưởng thành, phát triển hơn thì tác động của nó đối với y tế sẽ ở một mức đáng kể. Trong khi đó, sự hạn chế về nguồn lực cũng có nghĩa là lựa chọn thúc đẩy thí điểm dự án ở một số địa bàn chính sẽ là một hướng đi phù hợp. Chắc chắn rằng CTXH trong ngành y tế sẽ là một phần trong quá trình chuyên nghiệp hoá nghề CTXH trong tương lai và trong giai đoạn hiện tại, nó đòi hỏi phải có sự hỗ trợ tận tình và lập kế hoạch cẩn thận từ những người có hiểu biết, kiến thức sâu sắc về lĩnh vực CTXH này. Với những lý luận và minh chứng trong đề tài này cho thấy rằng việc đưa CTXH vào lĩnh vực y tế là một việc làm cần thiết và cấp bách hiện nay. Đó không chỉ là một hoạt động thúc đẩy sự phát triển CTXH chuyên nghiệp ở nước ta mà còn là một giải pháp hữu hiệu giúp giải quyết tốt những vấn đề xã hội nảy sinh trong quá trình KCB. Để từ đó nâng cao chất lượng các dịch vụ y tế nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu CSSK của mọi người, mọi nhà. Kiến nghị Từ kết quả nghiên cứu, thực trạng thực hành CTXH ở BVĐK huyện Can Lộc, nhu cầu thực hành CTXH trong BV và chức năng quan trọng của ngành CTXH trong lĩnh vực y tế, với những kiến thức đã được học và qua tìm hiểu một số thông tin liên quan người nghiên cứu xin đưa ra một số kiến nghị sau : Đối với Nhà nước Thứ nhất cần nâng cao nhận thức và cam kết thực hiện của các cấp lãnh đạo, các cơ sở y tế, công chức, viên chức toàn ngành y tế về vị trí, vai trò và việc hình thành, phát triển nghề CTXH trong CSSK. Để thực hiện được điều này Bộ Y tế cần cung cấp bằng chứng về vị trí, vai trò, tầm quan trọng và nhu cầu triển khai CTXH trong công tác CSSK cho nhân dân bằng cách khảo sát thực trạng về nhu cầu triển khai CTXH trong ngành Y tế. Cử cán bộ tham quan học tập kinh nghiệm của một số nước trên thế giới và trong khu vực (Philippin và Úc..). Tổ chức hội thảo chia sẻ kinh nghiệm trong nước và quốc tế về vai trò của CTXH trong CSSK.       Bên cạnh đó cần xây dựng và triển khai thực hiện Đề án phát triển nghề CTXH trong Ngành Y tế giai đoạn 2011-2020. Tổ chức các Hội nghị quán triệt triển khai thực hiện Đề án. Tiến hành kiểm tra giám sát việc triển khai thực hiện. Tổ chức các hội thảo chuyên đề CTXH trong các  lĩnh vực của ngành Y tế như: CTXH trong các bệnh viện, CTXH với chăm sóc sức khỏe tâm thần, CTXH với chăm sóc sức khỏe trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt (Trẻ em khuyết tật, bị lạm dụng, mắc các bệnh hiểm nghèo…), CTXH với hỗ trợ cơ sở điều trị người nhiễm HIV/AIDS,  CTXH với hỗ trợ phục hồi chức năng, CTXH với CSSK người cao tuổi. Đẩy mạnh truyền thông về vai trò của CTXH trong CSSK nhân dân. Đăng tải trên các kênh thông tin đại chúng trong và ngoài Ngành: VTV1, VTV2, O2TV, Báo Sức khỏe và đời sống, Báo Gia đình xã hội, Đài tiếng nói Việt Nam. Thông tấn xã Việt Nam và các báo khác. Đăng tải trên Tạp chí Chính sách Y tế, tờ tin Quản lý bệnh viện…. Thiết lập trang thông tin điện tử, xây dựng diễn đàn chuyên đề CTXH trên hệ thống Website của Bộ Y tế. Thứ hai, cần xây dựng thí điểm và nhân rộng mô hình tổ chức của hoạt động CTXH trong một số BV tuyến TW và tỉnh; ban hành văn bản hướng dẫn, hoàn thiện hành lang pháp lý nhằm duy trì và phát triển nghề CTXH trong ngành y tế. Nghiên cứu, rà soát các văn bản hiện hành có liên quan đến cơ chế, chính sách đối với việc phát triển hệ thống dịch vụ CTXH; xây dựng, sửa đổi và ban hành một số các văn bản có liên quan như: Hướng dẫn về cơ cấu tổ chức, bộ máy của các đơn vị sự nghiệp trong Ngành, hướng dẫn về định biên và cơ cấu các chức danh chuyên môn của các đơn vị sự nghiệp trong ngành, quy định về tiêu chuẩn nghiệp vụ, quy chuẩn đạo đức cho các ngạch viên chức CTXH trong các lĩnh vực (bệnh viện, cộng đồng, hoạch định chính sách…)  thuộc ngành Y tế. Tổ chức hội thảo xin ý kiến tại các địa phương trước khi ban hành. Thứ ba cần xây dựng chương trình, tài liệu đào tạo, tài liệu tham khảo nhằm nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò nội dung CTXH trong chăm sóc sức khoẻ cho các nhóm đối tượng có liên quan trong toàn ngành. Biên soạn và phát hành Cẩm nang về CTXH trong CSSK cho cán bộ lãnh đạo các cơ sở y tế. Xây dựng chương trình và tài liệu tập huấn ngắn ngày cho lãnh đạo và nhân viên Y tế của các bệnh viện tuyến trung ương. Xây dựng chương trình và tài liệu tập huấn ngắn ngày cho lãnh đạo và nhân viên Y tế của các bệnh viện tuyến tỉnh. Biên soạn tài liệu hướng dẫn giảng dạy dành cho giảng viên của các khóa tập huấn ngắn ngày về CTXH trong CSSK. Xây dựng chương trình và tài liệu giảng dạy cho sinh viên các trường đại học Y Dược. Xây dựng chương trình đào tạo và giáo trình cho sinh viên chuyên ngành CTXH về CSSK. Thứ tư cần đào tạo, nâng cao trình độ kiến thức, kỹ năng CTXH cho đội ngũ công chức, viên chức và nhân viên y tế, dân số ở các cấp. Tổ chức tập huấn bồi dưỡng nâng cao trình độ kiến thức, kỹ năng CTXH cho đội ngũ công chức, viên chức, nhân viên y tế, cán bộ dân số ở các cấp. Tổ chức các lớp tập huấn theo Chương trình bồi dưỡng, cập nhật kiến thức và kỹ năng CTXH cho đội ngũ cán bộ dân số - y tế ở các cấp. Tổ chức các lớp tập huấn theo Chương trình bồi dưỡng giáo viên giảng dạy về CTXH. Tổ chức giảng dạy môn học CTXH y tế trong các trường đào tạo sinh viên ngành y tế. Tổ chức giảng dạy môn học CTXH trong các trường đại học, cao đẳng đào tạo sinh viên ngành y, dược. Tổ chức giảng dạy môn học CTXH trong các trường trung cấp y, dược. Tổ chức bồi dưỡng kiến thức và phương pháp giảng dạy về CTXH cho giảng viên các trường đại học, cao đẳng, trung cấp. Thứ năm, các cấp các ngành cần quan tâm và có sự phối hợp với nhau để thúc đẩy thực hành CTXH trong lĩnh vực y tế phát triển. Bộ LĐTB&XH cần phối hợp với Bộ Y tế và Bộ Tài chính để có những chương trình, chính sách phù hợp cho sự phát triển của ngành CTXH trong lĩnh vực CSSK trong tương lai. Đối với bệnh viện Cần triển khai thực hiện tốt đề án ‘‘Phát triển nghề CTXH trong lĩnh vực y tế giai đoạn 2011-2020’’ của Bộ Y tế và có kế hoạch để phát triển các thực hành CTXH tại BV trong thời gian tới. Kết quả nghiên cứu cho thấy thực hành CTXH chưa chính thức được triển khai tại BVĐK huện Can Lộc. Trong khi đó nhiều vấn đề bất cập đang xảy ra trong BV như : tình trạng quá tải, cò BV, những vướng mắc trong khi làm các loại thủ tục…mà chưa có giải pháp hữu hiệu. Nên trước mắt BV cần đưa đề án vào thực tiễn để thông qua đội ngũ nhân viên CTXH trong BV thì những vấn đề bức xúc trên sẽ được giải quyết. Việc đưa đề án vào thực tiễn không phải là một việc làm đơn giản, chỉ trong một thời gian ngắn là xong mà đòi hỏi phải có kế hoạch rõ ràng cụ thể. Nó đòi hỏi Ban Giám đốc BV phải có tầm nhìn và quyết tâm để thực hiện, được cán bộ y tế và bệnh nhân nhiệt tình ủng hộ. Cần nhận thức đúng vai trò và tầm quan trọng của CTXH trong BV. Hơn ai hết, những nhà lãnh đạo BV, những cán bộ y tế làm việc tại BV phải hiểu được vị trí và những lợi ích mà các thực hành CTXH trong BV mang lại. Không chỉ trong BV mà trong lĩnh vực CSSK nói chung ngành CTXH đều đóng những vai trò hết sức quan trọng. Nhân viên CTXH không chỉ hỗ trợ bệnh nhân trong quá trình KCB, hỗ trợ cán bộ y tế giảm bớt áp lực công việc, nâng cao hiệu quả điều trị mà còn là người giải quyết các vấn đề xã hội xảy ra trong BV, kết nối bệnh nhân với người nhà, kết nối bệnh nhân và người nhà với cán bộ y tế. Ngoài ra nhân viên CTXH còn là người tìm kiếm các nguồn lực hỗ trợ cho công tác CSSK người dân, hỗ trợ và tham gia vào việc xây dựng các chính sách và chương trình y tế. BV cần sớm xây dựng phòng CTXH, nếu chưa thể thành lập phòng CTXH thì BV cần kết nối với các trung tâm, dịch vụ bên ngoài để giải quyết tốt những vấn đề xã hội nảy sinh trong quá trình KCB hiện nay tại BV. Bên cạnh đó, BV cũng cần mở các lớp tập huấn về kiến thức và kỹ năng thực hành CTXH cho đội ngũ cán bộ y tế làm việc tại BV. Để góp phần nâng cao hiệu quả điều trị, giảm bớt khó khăn cho người bệnh thì ngoài việc đẩy mạnh thực hành CTXH, BV cũng cần đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, mua sắm thêm máy móc, trang thiết bị hiện đại và đặc biệt là phải thu hút được đội ngũ bác sĩ giỏi về làm việc tại BV. Tuyên truyền, quán triệt việc thực hiện y đức và nâng cao tinh thần trách nhiệm của tập thể cán bộ y tế làm việc tại BV. Thực hiện tốt và đồng bộ tất cả những giải pháp trên chắc chắn rằng chất lượng KCB của BV sẽ tốt hơn. Hình ảnh và uy tín của BV cũng sẽ được nâng lên. Đối với người bệnh và cán bộ y tế Cần hiểu rõ vai trò và nhiệm vụ của nhân viên CTXH trong BV để khi gặp khó khăn có thể nhờ giúp đỡ. Trong quá trình KCB nếu gặp những vấn đề rắc rối không biết cách giải quyết hay không đủ khả năng để giải quyết thì bệnh nhân và cán bộ y tế có thể tìm đến nhân viên CTXH trong BV để được hỗ trợ và giúp đỡ. Khi làm việc với nhân viên CTXH trong BV, bệnh nhân và cán bộ y tế cần có thái độ sẵn sàng hợp tác, chia sẽ thông tin. Có như vậy thì nhân viên CTXH mới hiểu đúng nguyên nhân, thực trạng và đánh giá đúng mức độ của vấn đề để từ đó có kế hoạch trợ giúp phù hợp và hiệu quả. Bệnh nhân và cán bộ y tế cần cảm thông và giúp đỡ nhân viên CTXH trong BV để họ có thể hoàn thành tốt vai trò và trách nhiệm của mình. Phải có tinh thần tự lực, khi gặp khó khăn nhưng mình có khả năng giải quyết được thì nên tự giải quyết. Tuyệt đối không được ỉ lại, trông chờ vào nhân viên CTXH. Hơn ai hết, chính người bệnh phải biết cách tự chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho chính bản thân mình, gia đình mình và những người xung quanh. Đấu tranh, đóng góp ý kiến về các vấn đề xảy ra trong lĩnh vực y tế để ngành y tế có những giải pháp giải quyết nhằm nâng cao chất lượng KCB cho nhân dân. Đối với Ngành CTXH Cần phối hợp với ngành y tế và các ban ngành liên quan tổ chức đào tạo nguồn nhân lực, cung cấp đội ngũ nhân viên CTXH làm việc trong lĩnh vực y tế để đáp ứng nhu cầu hiện tại. Có kế hoạch phát triển mạng lưới nhân viên y tế hoạt động trong lĩnh vực CSSK trong tương lai. Lĩnh vực CSSK cho nhân dân cũng là một lĩnh vực cần có sự tham gia của ngành CTXH. Vì vậy ngành CTXH cần tìm hiểu để có các dịch vụ hỗ trợ phù hợp giúp ngành y tế cải thiện chất lượng KCB. Hiện nay ở nước ta trong đào tạo CTXH chưa có chuyên ngành CTXH trong lĩnh vực y tế nên cần sớm hình thành và phát triển lý thuyết chuyên ngành này và đưa vào giảng dạy ở các bậc cao đẳng, đại học và cao học trong thời gian tới.