Đề tài Thực trạng và giải pháp mở rộng và phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại các ngân hàng thương mại

d¹ng vµ phong phó. Nh­ng ë mçi n­íc tuú theo m« h×nh kinh tÕ, tr×nh ®é qu¶n lý, tuú theo møc ®é hoµn thiÖn vµ hiÖu n¨ng cña hÖ thèng ng©n hµng, ng­êi ta lùa chän mét sè h×nh thøc vµ cô thÓ ho¸ cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn, ®Æc thï cña mçi n­íc. ë ViÖt Nam hiÖn nay, nÒn kinh tÕ c¬ b¶n ®· chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. VÞ trÝ, vai trß chøc n¨ng cña doanh nghiÖp, cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ cña Ng©n hµng trung ­¬ng ®· thay ®æi theo m« h×nh kinh tÕ thi tr­êng. ChÝnh v× vËy, chÕ ®é thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt còng ®­îc hoµn thiÖn h¬n ®Ó phï hîp víi thùc tiÔn. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®­îc quy ®Þnh trong NghÞ ®Þnh sè 64/2001/N§-CP ngµy 20/9/2001 cña ChÝnh phñ bao gåm nh÷ng h×nh thøc sau : H×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc. H×nh thøc thanh to¸n b»ng lÖnh chi hoÆc uû nhiÖm chi. H×nh thøc thanh to¸n b»ng uû nhiÖm thu H×nh thøc thanh to¸n b»ng thÎ thanh to¸n H×nh thøc thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông Trong ®ã, h×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc tu©n theo NghÞ ®Þnh sè 30/CP ngµy 09/5/1996 cña ChÝnh phñ vµ Th«ng t­ h­íng dÉn sè 07/TT-NH1 ngµy 31/02/1994 cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam 2.1. Thanh to¸n b»ng sÐc SÐc lµ lÖnh tr¶ tiÒn cña chñ tµi kho¶n ®­îc lËp trªn mÉu do Ng©n hµng nhµ n­íc qui ®Þnh yªu cÇu ng©n hµng phôc vô m×nh trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh ®Ó tr¶ cho ng­êi thô h­ëng cã tªn trªn sÐc hay ng­êi cÇm tê sÐc ®ã. SÐc lµ mét lo¹i chøng tõ thanh to¸n ®­îc ¸p dông réng r·i ë tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi, qui ®Þnh sö dông sÐc ®· ®­îc chuÈn ho¸ trªn luËt th­¬ng m¹i quèc gia vµ trªn c«ng ­íc quèc tÕ. NghÞ ®Þnh 30/CP cña ChÝnh phñ quy ®Þnh râ ë ViÖt Nam ®­îc phÐp l­u hµnh c¸c lo¹i sÐc v« danh vµ sÐc ký danh ®­îc phÐp chuyÓn nh­îng th«ng qua thñ tôc ký hËu chuyÓn nh­îng. NghÞ ®Þnh 30/CP ra ®êi ®· ®¸nh dÊu mét b­íc chuyÓn biÕn cã ý nghÜa kinh tÕ lín trong viÖc sö dông sÐc ë ViÖt Nam. Theo nghÞ ®Þnh nµy, sÐc kh«ng cßn lµ mét c«ng cô chuyÓn kho¶n ®¬n thuÇn mµ cßn ph¸t huy ®­îc vai trß lµ c«ng cô l­u th«ng. SÐc ®­îc dïng ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng, dÞch vô nép thuÕ tr¶ nî...vv, hoÆc ®­îc dïng ®Ó rót tiÒn mÆt t¹i c¸c chi nh¸nh ng©n hµng. TÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng më tµi kho¶n t¹i ng©n hµng ®Òu cã quyÒn sö dông sÐc ®Ó thanh to¸n. Thêi h¹n hiÖu lùc cña tê sÐc lµ 15 ngµy kÓ tõ ngµy chñ tµi kho¶n ph¸t hµnh sÐc ®Õn ngµy ng­êi thô h­ëng nép sÐc vµo ng©n hµng (gåm c¶ ngµy chñ nhËt vµ ngµy lÔ). Mét tê sÐc ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thanh to¸n lµ tê sÐc ®¶m b¶o c¸c yÕu tè sau: - Tê sÐc ph¶i cã ®ñ c¸c yÕu tè vµ néi dung quy ®Þnh, kh«ng bÞ tÈy xo¸, söa ch÷a, sè tiÒn b»ng ch÷ vµ b»ng sè ph¶i khíp nhau. - Tê sÐc ph¶i nép trong thêi gian hiÖu lùc thanh to¸n. - Kh«ng cã lÖnh ®×nh chØ thanh to¸n. - Ch÷ ký vµ mÉu dÊu ( nÕu cã ) cña ng­êi ph¸t hµnh sÐcph¶i khíp ®óng víi mÉu ®· ®¨ng ký t¹i ng©n hµng. - Kh«ng ký ph¸t hµnh sÐc v­ît qu¸ thÈm quyÒn quy ®Þnh t¹i v¨n b¶n uû quyÒn. - Tµi kho¶n tiÒn göi cña Chñ tµi kho¶n ®ñ sè d­ ®Ó thanh to¸n. - C¸c ch÷ ký chuyÓn nh­îng (®èi víi sÐc ký danh) ph¶i liªn tôc. ë ViÖt Nam hiÖn nay cã c¸c lo¹i sÐc sau : SÐc dïng ®Ó lÜnh tiÒn mÆt, sÐc chuyÓn kho¶n, sÐc b¶o chi ( NÕu kh¸ch hµng yªu cÇu ). 2.1.1. SÐc lÜnh tiÒn mÆt SÐc lÜnh tiÒn mÆt lµ lo¹i sÐc chØ ®­îc dïng ®Ó rót tiÒn mÆt t¹i ng©n hµng n¬i ®¬n vÞ më tµi kho¶n. SÐc dïng ®Ó lÜnh tiÒn mÆt khi cã hai ®­êng song song chÐo gãc ë phÝa trªn bªn tr¸i hoÆc kh«ng cã ch÷ “ chuyÓn kho¶n “ ë mÆt tr­íc tê sÐc. Khi cã nhu cÇu lÜnh tiÒn mÆt ng­êi ph¸t hµnh sÐc ph¶i ghi tªn ph¸p nh©n (hoÆc c¸ nh©n), ®Þa chØ hoÆc sè hiÖu tµi kho¶n vµ tªn ng©n hµng vµo n¬i quy ®Þnh cña mÆt tr­íc tê sÐc. Khi lÜnh tiÒn mÆt, ng­êi lÜnh tiÒn ph¶i nép vµo ng©n hµng n¬i ph¸t hµnh sÐc tê sÐc lÜnh tiÒn mÆt ghi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè ®· quy ®Þnh. Tr­êng hîp ng­êi thô h­ëng ®øng tªn c¸ nh©n, ®ång thêi lµ ng­êi trùc tiÕp lÜnh tiÒn th× kh«ng cÇn cã giÊy uû quyÒn. C¸c tr­êng hîp kh¸c, ph¶i cã giÊy uû quyÒn cña ng­êi thô h­ëng (uû quyÒn tõng lÇn hoÆc uû quyÒn cã thêi h¹n ). 2.1.2. SÐc dïng thanh to¸n chuyÓn kho¶n SÐc thanh to¸n chuyÓn kho¶n lµ lo¹i sÐc do chñ tµi kho¶n ph¸t hµnh vµ giao trùc tiÕp cho ng­êi thô h­ëng ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng, dÞch vô vµ c¸c kho¶n thanh to¸n kh¸c. Kh¸c víi sÐc lÜnh tiÒn mÆt, khi ph¸t hµnh sÐc thanh to¸n chuyÓn kho¶n, chñ tµi kho¶n ph¶i g¹ch hai ®­êng song song chÐo gãc hoÆc viÕt “chuyÓn kho¶n” ë gãc phÝa trªn bªn tr¸i mÆt tr­íc tê sÐc tr­íc khi giao cho ng­êi thô h­ëng. SÐc chuyÓn kho¶n ®­îc dïng ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c chñ thÓ më tµi kho¶n t¹i cïng mét chi nh¸nh ng©n hµng . NÕu thanh to¸n kh¸c chi nh¸nh ng©n hµng th× c¸c ng©n hµng ®ã ph¶i tham gia thanh to¸n bï trõ trªn ®Þa bµn. VÒ nguyªn t¾c, sÐc thanh to¸n chuyÓn kho¶n ph¶i ®­îc ph¸t hµnh trªn c¬ së sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi hiÖn cã t¹i ng©n hµng. NÕu tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng ®ñ sÐc ®Ó thanh to¸n, sÏ bÞ ng©n hµng tõ chèi thanh to¸n, chñ tµi kho¶n ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tê sÐc ®ã vµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¹t chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc khiÕu n¹i vµ khëi kiÖn. Tr­êng hîp hai chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i cïng mét chi nh¸nh ng©n hµng th× ng­êi ph¸t hµnh sÐc sÏ giao sÐc cho ng­êi thô h­ëng. Ng­êi thô h­ëng sau khi kiÓm tra tÝnh hîp lÖ cña tê sÐc sÏ nép sÐc vµo ng©n hµng phôc vô m×nh. Ng©n hµng sau khi kiÓm tra tê sÐc, nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn th× h¹ch to¸n. NÕu hai chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i hai ng©n hµng kh¸c hÖ thèng nh­ng tham gia thanh to¸n bï trõ, th× ng©n hµng phôc vô ng­êi thô h­ëng sÏ kª tê sÐc ®ã chuyÓn sang ng©n hµng phôc vô ng­êi mua vµo phiªn bï trõ gÇn nhÊt. 2.1.3. SÐc b¶o chi: SÐc b¶o chi lµ mét lo¹i sÐc thanh to¸n ®­îc ng©n hµng ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tr¶ b»ng c¸ch trÝch tr­íc sè tiÒn trªn sÐc tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi tr¶ tiÒn sang tµi kho¶n ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña tê sÐc ®ã. SÐc b¶o chi cã ph¹m vi thanh to¸n réng h¬n sÐc chuyÓn kho¶n. Ngoµi viÖc ®­îc sö dông ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c chñ thÓ më tµi kho¶n t¹i cïng mét chi nh¸nh ng©n hµng, hai ng©n hµng cã tham gia thanh to¸n bï trõ trªn cïng ®Þa bµn, th× sÐc b¶o chi cßn ®­îc sö dông ®Ó thanh to¸n gi÷a kh¸ch hµng më tµi kho¶n t¹i c¸c chi nh¸nh ng©n hµng trong cïng hÖ thèng trong ph¹m vi c¶ n­íc. Do sÐc ®· ®­îc ng©n hµng ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tr¶, nªn khi kh¸ch hµng nép sÐc vµo ng©n hµng phôc vô ®¬n vÞ thô h­ëng th× sÏ ®­îc ghi cã ngay cho ng­êi thô h­ëng sau khi kiÓm tra tÝnh hîp lÖ cña tê sÐc. V× vËy ®Ó ®¶m b¶o an toµn c¸c ng©n hµng ph¸t hµnh sÐc b¶o chi ph¶i tÝnh ký hiÖu mËt (Quy ®Þnh riªng cho tõng hÖ thèng ng©n hµng). 2.2. H×nh thøc thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi Uû nhiÖm chi lµ lÖnh chi tiÒn cña chñ tµi kho¶n ®­îc lËp theo mÉu in s½n cña ng©n hµng, yªu cÇu ng©n hµng phôc vô m×nh ( N¬i më tµi kho¶n tiÒn göi) trÝch tµi kho¶n cña m×nh ®Ó tr¶ cho ng­êi thô h­ëng. Uû nhiÖm chi ®­îc dïng ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n tiÒn hµng, dÞch vô hoÆc chuyÓn tiÒn trong cïng hÖ thèng hay kh¸c hÖ thèng ng©n hµng. Khi nhËn ®­îc uû nhiÖm chi chuyÓn tiÒn, trong vßng mét ngµy lµm viÖc, ng©n hµng phôc vô ng­êi tr¶ tiÒn ph¶i hoµn tÊt lÖnh chi hoÆc tõ chèi thùc hiÖn nÕu tµi kho¶n cña kh¸ch hµng kh«ng ®ñ sè d­ hoÆc chøng tõ kh«ng hîp lÖ. §©y lµ h×nh thøc thanh to¸n ®¬n gi¶n, nhanh chãng nªn nã chiÕm tû träng rÊt lín trong tæng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, vµ nã th­êng ®­îc ¸p dông gi÷a c¸c ®¬n vÞ thanh to¸n cã sù tÝn nhiÖm lÉn nhau. Tr­êng hîp hai chñ thÓ thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i hai ng©n hµng, th× ®¬n vÞ b¸n sau khi giao hµng cho ®¬n vÞ mua, ®¬n vÞ mua sÏ lËp uû nhiÖm chi göi ®Õn ng©n hµng phôc vô m×nh. T¹i ng©n hµng phôc vô ®¬n vÞ mua sau khi kiÓm tra tÝnh hîp lÖ cña chøng tõ sÏ tiÕn hµnh ghi nî vµ chuyÓn theo liªn hµng (nÕu lµ hai ng©n hµng trong cïng hÖ thèng) hoÆc chuyÓn sang tµi kho¶n thanh to¸n bï trõ ( nÕu lµ hai ng©n hµng kh¸c hÖ thèng nh­ng tham gia thanh to¸n bï trõ trªn cïng ®Þa bµn ) trong ngµy lµm viÖc. 2.3. H×nh thøc thanh to¸n b»ng uû nhiÖm thu Uû nhiÖm thu lµ h×nh thøc thanh to¸n mµ ng­êi b¸n khi hoµn thµnh viÖc sö dông hµng ho¸ theo hîp ®ång bªn mua, sÏ lËp chøng tõ nhê ng©n hµng phôc vô m×nh thu hé sè tiÒn ®· giao . Uû nhiÖm thu lµ lo¹i giÊy tê do ng­êi b¸n lËp theo mÉu in s½n cña ng©n hµng göi vµo ng©n hµng phôc vô m×nh nhê ng©n hµng thu hé sè tiÒn hµng ®· giao. H×nh thøc nµy chØ sö dông trong tr­êng hîp hai bªn mua b¸n cã quan hÖ th­êng xuyªn vµ tÝn nhiÖm lÉn nhau vµ uû nhiÖm thu chØ ¸p dông trong tr­êng hîp cã hîp ®ång kinh tÕ hoÆc ®¬n ®Æt hµng . Uû nhiÖm thu cã thÓ ¸p dông thanh to¸n gi÷a kh¸ch hµng më tµi kho¶n ë cïng mét ng©n hµng hoÆc gi÷a c¸c ng©n hµng cã cïng hÖ thèng hoÆc kh¸c hÖ thèng Tuy nhiªn h×nh thøc thanh to¸n b»ng uû nhiÖm thu vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ lµ: Chøng tõ ®­îc lËp ë bªn b¸n nªn mÊt nhiÒu c«ng ®o¹n vµ thêi gian lu©n chuyÓn, dÔ x¶y ra tr­êng hîp chøng tõ khèng vµ sai lÖch sè tiÒn 2.4. H×nh thøc thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông : Th­ tÝn dông lµ lÖnh cña chñ tµi kho¶n yªu cÇu ng©n hµng trÝch sè tiÒn nhÊt ®Þnh ®ñ ®Ó tr¶ tiÒn hµng ®· hîp ®ång, tõ tµi kho¶n cña m×nh vµo tµi kho¶n “ TiÒn göi ®¶m b¶o thanh to¸n th­ tÝn dông “. Th­ tÝn dông ®­îc dïng thanh to¸n tiÒn hµng trong ®iÒu kiÖn hai bªn mua b¸n kh«ng cã sù tÝn nhiÖm lÉn nhau, yªu cÇu bªn mua ph¶i cã ®ñ tiÒn tr¶ ngay sau khi giao hµng. Sè tiÒn më th­ tÝn dông ph¶i phï hîp víi hîp ®ång kinh tÕ vµ ®¬n ®Æt hµng ®· ký. Ph¹m vi ¸p dông cña h×nh thøc thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông lµ: §èi víi kh¸ch hµng cã më tµi kho¶n ë hai ng©n hµng cïng hÖ thèng, hoÆc hai ng©n hµng kh¸c hÖ thèng nh­ng cã tham gia thanh to¸n bï trõ trªn cïng mét ®Þa bµn. Bªn c¹nh ®ã viÖc thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông cßn nhiÒu h¹n chÕ nh­ sÏ g©y ra viÖc ø ®äng vèn, lµm cho bªn mua thiÕu vèn gi¶ t¹o, h×nh thøc thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông thñ tôc cßn r­êm rµ nªn nã còng rÊt Ýt ®­îc ¸p dông. 2.5. H×nh thøc thanh to¸n b»ng thÎ thanh to¸n ViÖc ¸p dông h×nh thøc thanh to¸n b»ng thÎ thanh to¸n ®­îc thùc hiÖn theo QuyÕt ®Þnh sè 371/1999/Q§-NHNN1 ngµy 19/10/1999 cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam, trong ®ã thÎ thanh to¸n bao gåm: - ThÎ thanh to¸n lµ lo¹i thÎ do chñ thÎ sö dông ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô, rót tiÒn mÆt trong ph¹m vi sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh t¹i ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ. - ThÎ tÝn dông lµ thÎ cho phÐp chñ thÎ thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô, rót tiÒn mÆt trong h¹n møc tÝn dông ®­îc ng©n hµnh ph¸t hµnh thÎ chÊp thuËn theo hîp ®ång ThÎ thanh to¸n ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè sau: + Tªn chñ thÎ. + Tªn ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ. + Sè thÎ + Nh·n hiÖu th­¬ng m¹i. + Thêi h¹n sö dông thÎ. ThÎ thanh to¸n ®­îc sö dông ®Ó tr¶ tiÒn hµng ho¸ - dÞch vô t¹i ®¬n vÞ chÊp nhËn thÎ hoÆc rót ViÖt Nam ®ång b»ng tiÒn mÆt t¹i ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ, ng©n hµng thanh to¸n thÎ. ViÖc sö dông thÎ ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng vµ chi tr¶ dÞch vô b»ng ngo¹i tÖ chØ ®­îc thùc hiÖn ngoµi l·nh thæ ViÖt Nam hoÆc t¹i c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong n­íc ®­îc phÐp thu ngo¹i tÖ. Thêi h¹n sö dông thÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh quy ®Þnh. Riªng ®èi víi thÎ tÝn dông tèi ®a kh«ng qu¸ 3 n¨m kÓ tõ khi thÎ ®­îc ph¸t hµnh. 3. Vai trß cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ. Vèn tiÒn tÖ lµ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh ®Ó thµnh lËp doanh nghiÖp, lµ nh©n tè t¹o lËp ®iÒu kiÖn më ®Çu qu¸ tr×nh vµ chu kú s¶n xuÊt kinh doanh vµ còng lµ kÕt qu¶ saukhi kÕt thóc c¸c chu kú s¶n xuÊt. V× vËy, t¹o vèn, sö dông vèn t¨ng nhanh vßng quay chu chuyÓn vèn lµ ph­¬ng thøc vµ tiªu chuÈn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, tèi ®a ho¸ lîi nhuËn còng nh­ chu chuyÓn kinh tÕ vÜ m«. NÕu tiÒn tÖ vµ ng©n hµng lµ hÖ thèng huyÕt m¹ch cung cÊp “ m¸u “ tøc vèn tiÒn tÖ cho “c¬ thÓ kinh tÕ “. Doanh nghiÖp còng nh­ toµn bé nÒn kinh tÕ, th× c«ng t¸c thanh to¸n lµ “mét van tim “ thóc ®Èy tèc ®é tuÇn hoµn vèn. L­u th«ng hµng ho¸ lµ cë së cña l­u th«ng tiÒn tÖ, vµ ng­îc l¹i l­u th«ng tiÒn tÖ thóc ®Èy l­u th«ng hµng ho¸. V× vËy thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã nh÷ng ­u thÕ ®Æc tr­ng vµ vai trß quan träng ®èi víi doang nghiÖp, ng©n hµng vµ nÒn kinh tÕ. 3.1.Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ h×nh thøc thanh to¸n an toµn nhanh chãng, khèi l­îng thanh to¸n lín, ph¹m vi thanh to¸n réng. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ h×nh thøc thanh to¸n th«ng qua vai trß trung gian thanh to¸n cña ng©n hµng. §Ó thùc hiÖn h×nh thøc thanh to¸n nµy ph¶i cã ba chñ thÓ tham gia : Bªn chi tr¶, bªn thô h­ëng vµ ng©n hµng. Mçi bªn tham gia quan hÖ thanh to¸n ph¶i më tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng. NghiÖp vô thanh to¸n th«ng qua sö dông c¸c tµi kho¶n trªn vµ ®­îc tiÕn hµnh vèi ®iÒu kiÖn tµi kho¶n tiÒn göi cña c¸c bªn chØ tr¶ cßn sè d­ hoÆc ®­îc thÊu chi ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n. Trong ®iÒu kiÖn cña x· héi th«ng tin, hÖ thèng thanh to¸n ®­îc tin häc ho¸, tèc ®é thanh to¸n t­¬ng ®­¬ng tèc ®é truyÒn tin. Th× h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã ­u thÕ tuyÖt ®èi. Nã tho¶ m·n nhu cÇu thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn víi khèi l­îng thanh to¸n lín, nhanh chãng, an toµn. 3.2. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu vèn kinh doanh ®¶m b¶o ho¹t ®éng s¶n xuÊt l­u th«ng ®­îc liªn tôc NÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn th× tÇn sè giao dÞch ngµy cµng t¨ng nhanh vµ khèi l­îng tiÒn tÖ ngµy cµng lín, ho¹t ®éng kinh tÕ ®· më réng ra ph¹m vi quèc tÕ. Trong ®iÒu kiÖn ®ã c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ thanh to¸n trùc tiÕp cho nhau ®­îc, mµ cÇn ph¶i cã sù tham gia cña c¸c ng©n hµng víi vai trß trung gian thanh to¸n cña m×nh ®Ó gi¶i quyÕt “khuyÕt ®iÓm” trªn, trong ®ã thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua ng©n hµng cña c¸c doanh nghiÖp chiÕm mét tû träng lín trong tæng doanh sè dÞch vô thanh to¸n cña ng©n hµng, nhê vËy ho¹t ®éng trao ®æi l­u th«ng hµng ho¸ sÏ kh«ng bÞ ¸ch t¾c, chËm ch¹p do mèi quan hÖ “tiÒn - hµng” ®­îc gi¶i quyÕt mét c¸ch nhanh chãng. Bëi v×, ng­êi mua lu«n ph¶i ®¶m b¶o sè d­ trªn tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña m×nh t¹i ng©n hµng, ®ång thêi khi hÖ thèng thanh to¸n cña ng©n hµng hoµn thiÖn th× tèc ®é thanh to¸n rÊt nhanh, ®¶m b¶o chi tr¶ kÞp thêi cho ng­êi b¸n nh»m ®¸p øng nhu cÇu vèn kinh doanh cña hä. 3.3. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gãp phÇn t¹o vèn cho ng©n hµng Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ qua ng©n hµng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng vµ sè d­ trªn tµi kho¶n tiÒn göi ph¶i ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n khi cÇn thiÕt. V× vËy, ng©n hµng th«ng qua vai trß trung gian thanh to¸n ®· tù huy ®éng ®­îc nguån vèn phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông cña m×nh. Nguån vèn nµy cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt quan träng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i v× tiÒn göi thanh to¸n cña c¸c doanh nghiÖp t¹i ng©n hµng chñ yÕu lµ tiÒn göi kh«ng kú h¹n víi møc l·i suÊt rÊt thÊp. ChÝnh v× vËy, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cÇn ph¶i ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc vµ cã chÝnh s¸ch kh¸ch hµng hîp lý nh»m thu hót tèi ®a nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi cña c¸c doanh nghiÖp vµo tµi kho¶n tiÒn göi cña hä t¹i ng©n hµng ®Ó t¹o nguån vèn cho ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Ngoµi ra, viÖc huy ®éng tiÒn göi cña c¸c doanh nghiÖp t¹i ng©n hµng còng t¹o ra cho doanh nghiÖp mét kho¶n tiÒn l·i nhÊt ®Þnh do c¸c ng©n hµng tr¶ l·i ®èi víi tiÒn göi thanh to¸n th«ng th­êng b»ng l·i suÊt huy ®éng tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n nh»m ®éng viªn, khuyÕn khÝch kh¸ch hµng. 3.4. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®ãng vai trß cung cÊp th«ng tin cho ng©n hµng thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t b»ng ®ång tiÒn : Th«ng qua t×nh h×nh biÕn ®éng sè d­ trªn tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña c¸c kh¸ch hµng, ng©n hµng sÏ thu thËp ®­îc nh÷ng th«ng cÇn thiÕt vÒ t×nh h×nh kinh tÕ - tµi chÝnh cña kh¸ch hµng nh­ th«ng tin vÒ dßng l­u chuyÓn tiÒn tÖ, doanh thu, chi phÝ..vv. Tõ ®ã, ng©n hµng gi¸n tiÕp ®¸nh gi¸ ®­îc vÒ t×nh h×nh kinh doanh, t×nh h×nh tµi chÝnh, kh¶ n¨ng thanh to¸n...vv cña kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t ®ång tiÒn th«ng qua viÖc cã c¸c chÝnh s¸ch kÞp thêi, hîp lý ®èi víi c¸c quyÕt ®Þnh vÒ huy ®éng vèn, cho vay vµ thùc hiÖn c¸c dÞch vô kh¸c cña ng©n hµng. 3.5. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®ãng vai trß tiÕt gi¶m khèi l­îng tiÒn mÆt, hç trî cung øng tiÒn mÆt, ®iÒu hoµ l­u th«ng tiÒn tÖ cña Ng©n hµng Trung ­¬ng Khèi l­îng tiÒn mÆt vµ khèi l­îng tiÒn ghi sæ ®­îc quyÕt ®Þnh bëi tæng gi¸ c¶ hµng ho¸- dÞch vô vµ tèc ®é l­u th«ng tiÒn tÖ b×nh qu©n. V× vËy, sù vËn ®éng cña tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ sÏ bao gåm sù vËn ®éng cña tiÒn mÆt vµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua ng©n hµng, tøc lµ khi thanh to¸n tiÒn mÆt t¨ng th× l­u th«ng tiÒn mÆt gi¶m vµ ng­îc l¹i do Ng©n hµng trung ­¬ng lµ c¬ quan duy nhÊt ph¸t hµnh, kiÓm so¸t vµ cung øng tiÒn mÆt cho nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c kªnh nh­ nghiÖp vô thÞ tr­êng më, t¸i chiÕt khÊu, dù tr÷ b¾t buéc, tõ ®ã ®iÒu tiÕt khèi l­îng tiÒn ghi sæ t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo&ptnt Chi nh¸nh l¸ng h¹ 2.1 Kh¸i qu¸t vÒ chi nh¸nh Ng©n hµng nn&ptnt LÁNG HẠ 2.1.1 Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh kinh tÕ- x· héi ®Þa bµn quËn §èng §a QuËn §èng §a lµ mét quËn néi thµnh cña Thµnh phè Hµ Néi, víi diÖn tÝch réng 14 km2, gåm 26 ph­êng, gÇn 40 v¹n d©n lµ n¬i d©n c­ tËp trung ®«ng ®óc vµ ®a phÇn lµ khu tËp thÓ cña CBCNV thuéc c¸c ngµnh, c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ®ãng trªn thµnh phè Hµ Néi. §©y lµ mét thÞ tr­êng cã søc mua lín, nhu cÇu tiªu dïng cao nhÊt thµnh phè Hµ Néi. MÆt kh¸c, ®©y lµ mét quËn tËp trung nhiÒu nhµ m¸y,xÝ nghiÖp lín cña Trung ­¬ng vµ cña Hµ Néi tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh víi ®ñ ngµnh nghÒ nh­ c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ, c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp x©y dùng…cã uy tÝn trªn th­¬ng tr­êng nh­ nhµ m¸y cao su Sao vµng, nhµ m¸y phÝch n­íc R¹ng §«ng, nhµ m¸y xe ®¹p Thèng NhÊt…Do ®ã nhu cÇu vÒ vèn còng nh­ nhu cÇu vÒ dÞch vô Ng©n hµng lµ rÊt lín. Chi nh¸nh Ng©n hµng nông nghiệp Láng Hạ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ cung cÊp c¸c dÞch vô Ng©n hµng trªn ®Þa bµn quËn §èng §a – mét m«i tr­êng rÊt thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, nh­ng còng gióp cho chi nh¸nh cã mét m«i tr­êng kinh doanh mµ c¸c Ng©n hµng kh¸c ®ãng trªn ®Þa bµn thñ ®« Hµ Néi kh«ng cã ®Ó thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô cña m×nh nh­: TÝn dông, thanh to¸n…gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn v÷ng m¹nh vµ ®¹t hiÖu qu¶ cña hÖ thèng NH ViÖt Nam. 2.1.2 LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña chi nh¸nh Ng©n hµng Nông Nghiệp & PTNT Láng Hạ Ng©n hµng No&PTNT L¸ng H¹ ®­îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 334/Q§-NHNo-02 cña Tæng Gi¸m ®èc Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam ngµy 1/8/1996 vµ chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng ngµy 17/03/1997. Qua 6 n¨m ho¹t ®éng, d­íi sù l·nh ®¹o cña Ban gi¸m ®èc, tËp thÓ CBVC Chi nh¸nh ®· chung søc ®ång lßng, nç lùc phÊn ®Êu kh«ng ngõng, gãp søc x©y dùng Ng©n hµng kh«ng ngõng lín m¹nh, ®ñ søc ®¶m ®­¬ng nhiÖm vô trong ho¹t ®éng kinh doanh trªn ®Þa bµn theo ®Þnh h­íng cña Ng©n hµng No&PTNT ViÖt Nam, gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ ®Þa ph­¬ng ph¸t triÓn. C¸c ho¹t ®éng cña chi nh¸nh Ng©n hµng NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN LÁNG HẠ. Ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ cña chi nh¸nh NHNo&PTNT Láng Hạ nh÷ng n¨m gÇn ®©y lu«n ®¹t hiÖu qu¶ cao. Ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng lu«n lu«n b¸m s¸t tiÒn ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh trªn ®Þa bµn ®Ó ®Èy m¹nh huy ®éng vèn vµ ®Çu t­ tÝn dông, nªn ®· gãp phÇn thiÕt thùc vµo viÖc më réng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ kinh tÕ ë thñ ®«. Ho¹t ®éng huy ®éng và sử dụng vốn: - Chi nh¸nh thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c chØ ®¹o ®iÒu hµnh vÒ ho¹t ®éng tÝn dông theo quy ®Þnh cña NHNo&PTNT ViÖt Nam trªn c¬ së thùc hiÖn triÖt ®Ó kÕ ho¹ch d­ nî ®· ®­îc Trung ­¬ng giao. Thùc hiÖn ®Çu t­ theo h­íng ®Çu t­ cã chän läc vµ n©ng cao chÊt l­îng tÝn dung. - Rµ so¸t chuyÓn ®æi c¬ cÊu ®Çu t­ phï hîp víi c¬ cÊu nguån vèn, ®¶m b¶o tû lÖ cho vay trung, dµi h¹n tèi ®a kh«ng qu¸ 40%/tæng d­ nî (tû lÖ nµy Chi nh¸nh ®¹t 36,9%) - Chi nh¸nh ®· tËp trung c«ng t¸c kiÓm tra kiÓm so¸t vµ chØnh söa bæ sung sai sãt sau thanh kiÓm tra nh»m n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông. - Thùc hiÖn ph©n lo¹i nî vµ trÝch lËp dù phßng rñi ro tÝn dông theo ®óng quy ®Þnh hiÖn hµnh. - Chi nh¸nh ®· thµnh lËp ban chØ ®¹o xö lý nî khã ®ßi nh»m ®«n ®èc xö lý nî qu¸ h¹n, nî ®· xö lý rñi ro tÝn dông - Ban Gi¸m ®èc ph©n c«ng nhiÖm vô vµ giao tr¸ch nhiÖm b»ng v¨n b¶n cho Phã gi¸m ®èc phô tr¸ch c«ng t¸c tÝn dông, chÕ ®é uû quyÒn cña gi¸m ®èc ®­îc thùc hiÖn nghiªm tóc theo quy ®Þnh. §Þnh kú hµng tuÇn, th¸ng, quý, n¨m ban l·nh ®¹o ®Òu cã ch­¬ng tr×nh vµ lÞch c«ng t¸c cña tõng thµnh viªn qua ®ã tõng thµnh viªn chñ ®éng trong viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch, theo dâi chØ ®¹o vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc ®­îc ph©n c«ng, phèi hîp xö lý c¸c c«ng viÖc cÇn cã sù phèi kÕt hîp gi÷a c¸c bé phËn. 1.2 C¬ cÊu d­ nî ®Õn 31/12/2008: - C¬ cÊu d­ nî theo thêi h¹n cho vay: + Tæng d­ nî: 2.154.073 triÖu ®ång + Ng¾n h¹n: 1.357.447 triÖu ®ång chiÕm 36,9% trªn tæng d­ nî. + Trung, dµi h¹n: 796.626 triÖu ®ång chiÕm 63.1%/tæng d­ nî. - C¬ cÊu d­ nî theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp: §¬n vÞ tÝnh: TriÖu ®ång STT Ngµnh kinh tÕ Sè DN Tæng d­ nî cho vay DN D­ nî cho vay DN NVV Tû träng Tæng sè DN DN nhá vµ võa (1) (2) (3) (4) (5) (5)/(4) 1 Doanh nghiÖp nhµ n­íc 12 1 1.401.154 4.136 0.29% 2 C«ng ty cæ phÇn 24 17 412.141 80.836 19.6% 3 C«ng ty hîp danh 0 0 0 0 0 4 C«ng ty TNHH 11 8 160.626 8.639 5.4% 5 DN cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 0 0 0 0 0 6 DN t­ nh©n 0 0 0 0 0 7 Ph¸p nh©n kh¸c 0 0 0 0 0 8 Hîp t¸c x· 0 0 1.500 1.500 100% Tæng céng 47 26 1.975.421 95.111 4.8% - C¬ cÊu d­ nî theo lÜnh vùc kinh tÕ: §¬n vÞ tÝnh: TriÖu ®ång STT Ngµnh kinh tÕ Sè DN Tæng d­ nî cho vay DN D­ nî cho vay DN NVV Tû träng Tæng sè DN DN nhá vµ võa (1) (2) (3) (4) (5) (5)/(4) 1 N«ng, l©m nghiÖp 0 0 0 0 0 2 Thuû, h¶i s¶n 0 0 0 0 0 3 Ngµnh c«ng nghiÖp 7 0 447.387 0 0 3.1 §iÖn 6 0 375.621 0 0 3.2 ThÐp 1 0 71.766 0 0 3.3 Kh¸c 0 0 0 0 0 4 Ngµnh x©y dùng 5 0 1.218.574 0 0 4.1 Xi m¨ng 1 0 109.729 0 0 4.2 KD BÊt ®éng s¶n 0 0 0 0 0 4.3 Kh¸c 4 0 1.108.845 0 0 5 Th­¬ng m¹i, dÞch vô 34 26 305.630 95.111 31% 6 C¸c ngµnh kh¸c 1 0 3.830 0 0 Tæng céng 47 26 1.975.421 95.111 4.8% 1.3 ChÊt l­îng tÝn dông, c«ng t¸c qu¶n lý thu håi nî ®· xö lý rñi ro: - Tæng nî xÊu ®Õn 31/12/2008: Lµ 41.980 triÖu ®ång chiÕm 1,95% trªn tæng d­ nî. + Nhãm 3: 33.404 triÖu ®ång chiÕm 1,55% tæng d­ nî (trong ®ã: doanh nghiÖp chiÕm 1,1% tæng d­ nî, DNNVV chiÕm 1,1% tæng d­ nî) + Nhãm 4: 100 triÖu ®ång chiÕm 0,005% tæng d­ nî (trong ®ã: doanh nghiÖp chiÕm 0% tæng d­ nî, DNNVV chiÕm 0% tæng d­ nî) + Nhãm 5: 8.476 triÖu ®ång chiÕm 0,394% tæng d­ nî (trong ®ã: doanh nghiÖp chiÕm 0,19% tæng d­ nî, DNNVV chiÕm 0,19% tæng d­ nî) - Sè nî ®· xö lý rñi ro n¨m 2008: 37.590 triÖu ®ång (trong ®ã DNNVV lµ 26.961 triÖu ®ång). - C«ng t¸c thu håi nî ®· xö lý rñi ro cña doanh nghiÖp lµ: 990 triÖu ®ång 1.4. nghiÖp vô b¶o l·nh trong n­íc: §¬n vÞ tÝnh: §ång Tæng sè d­ b¶o l·nh: §Õn thêi ®iÓm 31/12/2008 (®) - B¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång: 550.002.802.668 - B¶o l·nh thanh to¸n: 9.883.895.000 - B¶o l·nh dù thÇu: 141.982.765.000 - B¶o l·nh kh¸c: 878.347.656.038 Tæng céng: 1.580.217.118.706 - PhÝ thu vÒ tõ Ph¸t hµnh b¶o l·nh lµ: 10.492 triÖu ®ång chiÕm 68% tæng thu tõ ho¹t ®éng dÞch vô toµn Chi nh¸nh. Trong n¨m Chi nh¸nh ch­a ph¶i thùc hiÖn bÊt cø nghÜa vô nµo ®èi víi bªn nhËn b¶o l·nh. 2.2.2 C«ng t¸c thanh to¸n: Trong nh÷ng n¨m qua ®¹t kh¸ víi tæng doanh sè thanh to¸n n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc cho thÊy uy tÝn cña Chi nh¸nh ®ang ®­îc dÇn n©ng lªn trªn th­¬ng tr­êng. Tõ 5 ngh×n tû n¨m 1997 lªn 27 ngh×n tû n¨m 1998, 28 ngh×n tû n¨m 1999, 53 ngh×n tû n¨m 2000, 64 ngh×n tû n¨m 2001, 80 ngh×n tû n¨m 2002 vµ 132 ngh×n tû ®ång n¨m 2003. Ho¹t ®éng thu chi tiÒn mÆt ®· thùc sù lµm tèt nhiÖm vô cña m×nh, lu«n ®¶m b¶o thu ®óng, chi ®ñ an toµn víi tæng sè thu qua c¸c n¨m cã møc t¨ng tr­ëng kh¸ ( Thu: n¨m 2003 lµ 5.771 tû ®ång, chi n¨m 2003 lµ 5.735 tû ®ång). Thu dÞch vô thanh to¸n ng©n quü cã sù t¨ng tr­ëng cao qua c¸c n¨m (n¨m 2000 lµ 1.191 triÖu ®ång, n¨m 2001 lµ 1.674 triÖu ®ång, n¨m 2002 ®¹t 2.861 triÖu ®ång, n¨m 2003 ®¹t 4.670 triÖu ®ång). * C«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ: cã sù t¨ng tr­ëng hµng n¨m t­¬ng ®èi tèt. N¨m 1997 ®¹t 2,8 triÖu USD (83 triÖu USD n¨m 1998, 96 triÖu USD n¨m 1999, 125 triÖu USD n¨m 2000, 152 triÖu USD n¨m 2001, 241 triÖu USD n¨m 2002) ®Õn 323 triÖu USD n¨m 2003. Tuy nhiªn, xÐt vÒ tæng phÝ thu ®­îc cho thÊy møc t¨ng tr­ëng doanh sè cao h¬n víi møc t¨ng tr­ëng thu phÝ. Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ khëi s¾c kh«ng nh÷ng ®· gióp Chi nh¸nh chñ ®éng ®­îc nguån ngo¹i tÖ trong thanh to¸n, gãp phÇn t¨ng quü thu nhËp mµ cßn lµ nh©n tè quan träng gãp phÇn t¨ng tr­ëng tÝn dông, phôc vô kh¸ch hµng. - Giao dÞch mua b¸n ngo¹i tÖ: nh÷ng n¨m qua, Chi nh¸nh ®· thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kinh doanh ngo¹i tÖ víi doanh sè giao dÞch ngo¹i tÖ/ 1 chiÒu giao dÞch tõ 2 triÖu USD n¨m 1997 (®Õn 42 triÖu USD n¨m 1998, 64 triÖu USD n¨m 1999, 146 triÖu USD n¨m 2000, 180 triÖu USD n¨m 2001, 260 triÖu USD n¨m 2002) vµ n¨m 2003 ®· ®¹t 362 triÖu USD. 2.2.3 KÕt qu¶ kinh doanh - Tæng thu TK lo¹i 7: 771 tû ®ång, b»ng 124% so cïng kú n¨m tr­íc. - Tæng chi TK lo¹i 8: 662 tû ®ång, b»ng 118% so cïng kú n¨m tr­íc. - Thu dÞch vô ®¹t: 19,4 tû ®ång, chiÕm 13% trªn tæng thu nhËp rßng. - Quü thu nhËp theo kho¸n tµi chÝnh ch­a cã l­¬ng ®¹t 119 tû ®ång, hÖ sè l­¬ng ®¹t ®­îc lµ 2,0 lÇn. §ñ l­¬ng V1+V2 vµ ®¹t 5 th¸ng l­¬ng n¨ng suÊt. 2.3 C¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt 2.3.1 Tû träng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt Trong nh÷ng n¨m qua nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Chi nh¸nh NHNo Láng Hạ ®· nhanh chãng hoµ nhËp vµo sù chuyÓn m×nh cña hÖ thèng NHNo ViÖt Nam, thùc hiÖn ®æi míi c«ng t¸c thanh to¸n, n©ng cao tr×nh ®é, c¶i tiÕn nghiÖp vô, øng dông c«ng nghÖ tin häc vµo thanh to¸n. §ång thêi thi hµnh mét c¸ch ®óng ®¾n, linh ho¹t c¸c NghÞ ®Þnh, v¨n b¶n míi ban hµnh vÒ c«ng t¸c thanh to¸n ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng thanh to¸n t¹i chi nh¸nh diÔn ra nhanh chãng, ®é chÝnh x¸c cao vµ hÕt søc thuËn lîi cho kh¸ch hµng. Nhê nh÷ng c¶i c¸ch nãi trªn trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· lµm cho kh¸ch hµng nhËn thÊy lîi Ých thËt sù cña viÖc thanh to¸n qua Ng©n hµng. V× vËy t¹i chi nh¸nh NHNo Láng Hạ doanh sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt chiÕm mét tû träng lín trong tæng doanh sè thanh to¸n vµ cã xu h­íng ngµy mét t¨ng, thÓ hiÖn qua b¶ng sè liÖu sau: B¶ng 3: T×nh h×nh thanh to¸n t¹i chi nh¸nh NHNo LÁNG HẠ §¬n vÞ: TriÖu ®ång ChØ tiªu N¨m 2007 N¨m 2008 3 th¸ng n¨m 2009 Sè tiÒn % Sè tiÒn % Sè tiÒn % 1- Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt 3.027.468 13,8 2.857.175 12,2 1.188.492 9,1 2- Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt 18.928.644 86,2 20.563.673 87,8 11.905.952 90,9 Tæng céng 21.956.112 100 23.420.848 100 13.094.444 100 (Nguån: B¸o c¸o tæng hîp kÕ to¸n thanh to¸n n¨m 2007, 2008 vµ 3 th¸ng ®Çu n¨m 2009). 2.3.2 Thùc tr¹ng ¸p dông c¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt B¶ng 4: T×nh h×nh ¸p dông c¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt §¬n vÞ: TriÖu ®ång ChØ tiªu N¨m 1999 N¨m 2000 6 th¸ng n¨m 2001 Mãn Sè tiÒn % Mãn Sè tiÒn % Mãn Sè tiÒn % 1- SÐc 12.873 926.000 4,9 14.689 1.090.344 5,3 7.966 445.544 3,74 2- UNC-CT 24.690 9.517.525 50,3 30.765 11.270.514 54,8 14.942 6.377.733 53,2 3- UNT 4.761 22.855 0,1 4.817 24.852 0,14 3.280 6.489 0,1 4- NPTT 5.927 501.885 2,65 5.904 563.338 2,74 3.209 355.634 2,98 5- Lo¹i kh¸c 9.955 7.960.379 42,05 10.061 7614.625 37,02 4.627 4.760.552 39,98 Tæng céng 58.206 18.928.644 100 66.236 20.563.673 100 34.024 11.905.952 100 (Nguån: B¸o c¸o tæng hîp kÕ to¸n thanh to¸n n¨m 2007, 2008 vµ 3 th¸ng ®Çu n¨m 2009) VÒ ThÓ thøc thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi – chuyÓn tiÒn Uû nhiÖm chi- ChuyÓn tiÒn lµ mét thÓ thøc ®­îc ¸p dông phæ biÕn nhÊt, cã doanh sè ho¹t ®éng lín nhÊt. T¹i chi nh¸nh NHNo Láng Hạ tû träng thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi – chuyÓn tiÒn chiÕm 50,3% n¨m 2007, lªn 54,8% n¨m 2008 vµ 3 th¸ng ®Çu n¨m 2009 ®¹t 53,2% trong tû träng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. B¶ng 6: T×nh h×nh thanh to¸n b»ng UNC – ChuyÓn tiÒn §¬n vÞ: TriÖu ®ång ChØ tiªu N¨m 2007 N¨m 2008 3 th¸ng n¨m 2009 Mãn Sè tiÒn % Mãn Sè tiÒn % Mãn Sè tiÒn % 1- UNC 24.607 9.506.860 99,9 30.673 11.260.858 99.9 14.890 6.328.045 99,2 2- SÐc CT 83 10.665 0,1 92 9.656 0,1 52 9.688 0,8 Tæng céng 24.690 9.517.525 100 30.765 11.270.514 100 14.942 6.377.733 100 (Nguån: B¸o c¸o chi tiÕt kÕ to¸n thanh to¸n n¨m 2007, 2008 vµ 3 th¸ng ®Çu n¨m 2009) * Thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi: Nh×n vµo b¶ng sè liÖu ë trªn ta thÊy ®©y lµ h×nh thøc thanh to¸n ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt chiÕm tû träng gÇn nh­ tuyÖt ®èi 99,9%. Së dÜ uû nhiÖm chi ®­îc sö dông nhiÒu nh­ vËy nguyªn nh©n lµ do h×nh thøc vµ chøng tõ vµ thñ tôc ®¬n gi¶n. Nã cã thÓ do kh¸ch hµng hoÆc Ng©n hµng tù t¹o mÉu, kh«ng sî nhÇm lÉn, bÞ lµm gi¶ nh­ sÐc. Kh¸ch hµng chØ cÇn lËp 4 liªn uû nhiÖm chi vµ nép vµo Ng©n hµng phôc vô m×nh, mäi thñ tôc thanh to¸n ®Òu do Ng©n hµng ®¶m nhiÖm. Uû nhiÖm chi ®­îc ¸p dông réng r·i víi mäi ®¬n vÞ cã tµi kho¶n ë cïng mét Ng©n hµng, kh¸c Ng©n hµng nh­ng cïng hÖ thèng, kh¸c hÖ thèng nh­ng trªn cïng ®Þa bµn vµ cïng tham gia thanh to¸n bï trõ vµ kh¸c Ng©n hµng, kh¸c ®Þa bµn th× qua tµi khoµn tiÒn göi t¹i Ng©n hµng Nhµ n­íc. Ngoµi viÖc sö dông ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô uû nhiÖm chi cßn lµ c«ng cô trung gian ®Ó Ng©n hµng b¶o chi sÐc, cÊp sÐc chuyÓn tiÒn hoÆc ®iÒu chuyÓn vèn trong cïng hÖ thèng vµ kh¸c hÖ thèng. Trªn thùc tÕ kh¸ch hµng rÊt ­a thÝch sö dông h×nh thøc thanh to¸n nµy v× sù nhanh chãng, thuËn tiÖn vµ dÔ sö dông. Tuy nhiªn h×nh thøc nµy còng cã mét sè h¹n chÕ nh­ cã thÓ bÞ ph¸t hµnh qu¸ sè d­, kh«ng thÓ mang ®i giao dÞch trao ®æi ®­îc vµ còng cã tr­êng hîp ng­êi mua ®· nhËn hµng nh­ng göi uû nhiÖm chi ®Õn ng©n hµng chËm sÏ g©y thiÖt h¹i cho ng­êi b¸n, ng­îc l¹i bªn mua cã lîi khi kh«ng ®ñ tiÒn thanh to¸n hoÆc thanh to¸n chËm mµ kh«ng ph¶i chÞu h×nh thøc ph¹t nµo trong thanh to¸n. * Thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn tiÒn: B¶ng trªn cho thÊy ®©y lµ h×nh thøc thanh to¸n chiÕm mét tû trong rÊt khiªm tèn trong thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi – chuyÓn tiÒn (0,1%). §èi víi thanh to¸n b»ng sÐc chuyÓn tiÒn, mÆc dï viÖc ph¸t hµnh sÐc chuyÓn tiÒn kh¸ phøc t¹p v× ph¸t hµnh t¹i Ng©n hµng vµ tÝnh ký hiÖu mËt nh­ng nã l¹i rÊt thuËn tiÖn cho kh¸ch hµng. Nhê cã sÐc chuyÓn tiÒn nªn khi ®Õn ®Þa bµn kh¸c, kh¸ch hµng cã thÓ rót tiÒn mÆt ®Ó chi tiªu hoÆc xin ®­îc b¶o chi sÐc ®Ó ®i mua hµng hay chuyÓn th¼ng vµo tµi kho¶n cña ng­êi b¸n mµ kh«ng ph¶i mang theo tiÒn mÆt. VÒ phÝa ng­êi b¸n khi b¸n hµng xong sÐc ®­îc nép vµo Ng©n hµng lµ cã tiÒn ngay. Tuy nhiªn viÖc ph¸t hµnh sÐc chuyÓn tiÒn trong thùc tÕ mÊt nhiÒu thêi gian, qua nhiÒu c«ng ®o¹n… nªn nã kh«ng ®­îc ­a chuéng b»ng h×nh thøc uû nhiÖm chi. 2.3.2.2 ThÓ thøc thanh to¸n b»ng uû nhiÖm thu Theo sè liÖu ë b¶ng 4 ta thÊy thÓ thøc thanh to¸n nµy t¹i chi nh¸nh NHNo Láng Hạ chiếm mét tû träng rÊt nhá, b×nh qu©n 0,1% trong tû träng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Cô thÓ n¨m 2007 cã 4.761 mãn víi sè tiÒn lµ 22.855 triÖu ®ång, n¨m 2008 cã 4.817 mãn víi sè tiÒn 24.852 triÖu ®ång vµ 3 th¸ng ®Çu n¨m 2009 lµ 3.280 mãn víi sè tiÒn 6.489 triÖu ®ång. Thùc tÕ cho thÊy h×nh thøc nµy chØ ®­îc ¸p dông ®èi víi c¸c kho¶n chi tr¶ dÞch vô cã tÝnh chÊt ®Þnh kú th­êng xuyªn nh­: TiÒn ®iÖn, tiÒn n­íc, tiÒn thuª nhµ, tiÒn ®iÖn tho¹i, phÝ vÖ sinh vµ lµm s¹ch m«i tr­êng… cña c¸c ®¬n vÞ cung øng dÞch vô vµ ®èi víi nh÷ng kho¶n tiÒn thu b¸n hµng ®èi víi b¹n hµng cã ®é tin cËy cao. Víi nguyªn t¾c thùc hiÖn lµ kh¸ch hµng ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho Ng©n hµng phôc vô ®¬n vÞ h­ëng, giÊy uû nhiÖm thu chØ thanh to¸n mét lÇn vµ do ng­êi b¸n chñ ®éng lËp chøng tõ. Theo chÕ ®é thanh to¸n ®­îc quy ®Þnh t¹i chi nh¸nh, nÕu tr­êng hîp tµi kho¶n tiÒn göi cña ng­êi mua kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n, Ng©n hµng sÏ b¸o cho ng­êi mua biÕt ®ång thêi nhËp “sæ theo dâi chøng tõ qu¸ h¹n thanh to¸n” vµ chê khi nµo tµi kho¶n ng­êi mua ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n th× míi tiÕn hµnh thanh to¸n vµ tÝnh ph¹t. Sè tiÒn ph¹t chËm tr¶ ®­îc tÝnh nh­ sau: TiÒn ph¹t chËm tr¶ = Sè tiÒn trªn UNT x Sè ngµy chËm tr¶ x 150% l·i suÊt trÇn cho vay ng¾n h¹n. Trªn thùc tÕ t¹i chi nh¸nh NHCT Láng Hạ tõ n¨m 2007 ®Õn nay kh«ng cã tr­êng hîp nµy xÈy do h×nh thøc nµy chñ yÕu chØ ¸p dông víi nh÷ng dÞch vô thanh to¸n th­êng xuyªn, ®Þnh kú víi sè tiÒn Ýt vµ v× thÕ nã chØ chiÕm tû träng nhá trong c¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i chi nh¸nh. ThÓ thøc thanh to¸n b»ng ng©n phiÕu thanh to¸n: T¹i chi nh¸nh NHNo Láng Hạ, ng©n phiÕu thanh to¸n còng lµ thÓ thøc ®­îc sö dông kh¸ phæ biÕn. N¨m 2007 cã 5.927 mãn víi 501.885 triÖu ®ång, n¨m 2008 cã 5.904 mãn víi 563.338 triÖu ®ång, 3 th¸ng ®Çu n¨m 2009 cã 3.209 mãn víi 355.634 triÖu ®ång. NÐt ®Æc tr­ng cña ng©n phiÕu thanh to¸n lµ nh­ mét d¹ng tiÒn mÆt, nã ®­îc gäi lµ “tiÒn cã thêi h¹n “, ng­êi kh«ng cã tµi kho¶n ë Ng©n hµng còng cã thÓ sö dông. Ng©n phiÕu thanh to¸n cã ­u ®iÓm lµ gän nhÑ vµ cã thÓ chi tr¶ trùc tiÕp cho ng­êi thô h­ëng mµ kh«ng cÇn th«ng qua Ng©n hµng. Khi kh«ng cã nhu cÇu sö dông hä cã thÓ nép vµo Ng©n hµng ®Ó ghi t¨ng trªn tµi kho¶n cña m×nh, h¬n n÷a thêi h¹n thanh to¸n cña ng©n phiÕu ®­îc ghi râ trªn tõng tê ng©n phiÕu vµ ®­îc ®¶m b¶o l­u th«ng, thanh to¸n bëi chÝnh Ng©n hµng Nhµ n­íc nªn ®­îc ®«ng ®¶o c«ng chóng chÊp nhËn. Tuy nhiªn do ng©n phiÕu thanh to¸n cã thêi h¹n hiÖu lùc, nÕu ®Ó qu¸ thêi h¹n sÏ bÞ ph¹t tiÒn nªn ng­êi gi÷ lu«n ph¶i tÝnh ®Õn viÖc ®æi ng©n phiÕu míi. Thªm n÷a ng©n phiÕu thanh to¸n kh«ng ghi danh nªn viÖc gi÷ g×n ph¶i cÈn thËn vµ nã dÔ bÞ lµm gi¶, l­u gi÷ ng©n phiÕu kh«ng ®­îc h­ëng l·i…ChÝnh v× nh÷ng lý do ®ã mµ tû träng cña ng©n phiÕu thanh to¸n t¹i chi nh¸nh NHNo Láng Hạ chØ chiÕm mét phÇn nhá so víi tû träng chung vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. 2.3.2.3 C¸c thÓ thøc thanh to¸n kh¸c: tr×nh bµy ë trªn th× t¹i chi nh¸nh NHNo Láng Hạ cßn cã mét sè thÓ thøc thanh to¸n kh¸c nh­ tÝnh l·i tµi kho¶n tiÒn göi kh¸ch hµng hay b¶ng kª tÝch sè, phiÕu chuyÓn kho¶n, Ngoµi c¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cô thÓ nh­ ®· chuyÓn tiÒn thanh to¸n bï trõ. Nh÷ng kho¶n thanh to¸n nµy chiÕm mét tû träng ®¸ng kÓ trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, ®iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ trªn b¶ng 4. Cô thÓ: N¨m 2007 víi 9.955 mãn, sè tiÒn 7.960.379, chiÕm 42,05% ; N¨m 2008 víi 10.061 mãn, sè tiÒn 7.614.625 triÖu ®ång, chiÕm 37,02% ; 3 th¸ng ®Çu n¨m 2009 víi 4.627 mãn, sè tiÒn 4.760.552, chiÕm 39,98%. Së dÜ c¸c h×nh thøc thanh to¸n nµy ®¹t tíi sè mãn vµ sè tiÒn cao nh­ thÕ chñ yÕu lµ do c¸c kho¶n tÝnh l·i trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng. Víi nh÷ng kho¶n tiÒn göi dµi h¹n th× ®­îc tÝnh l·i mçi th¸ng mét lÇn, víi nh÷ng kho¶n tiÒn göi tiÕt kiÖm th× th× sÏ ®­îc tÝnh l·i vµo ngµy ®Õn h¹n. Nh÷ng kho¶n tÝnh l·i nµy lín c¶ vÒ mãn lÉn gi¸ trÞ v× thÕ nã chiÕm tû träng lín so víi c¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt kh¸c t¹i chi nh¸nh NHNO Láng Hạ. 2.4 §¸nh gi¸ chung vÒ thùc tr¹ng c¸c thÓ thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt Uû nhiÖm chi: Kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc tiÒn hµng ®i song song th­êng thiÖt h¹i cho ng­êi b¸n v× hµng ®· trao nh­ng tiÒn ch­a nhËn ®­îc. ChØ ¸p dông cho tr­êng hîp c¸c doanh nghiÖp cã quan hÖ th­êng xuyªn vµ uy tÝn. Uû nhiÖm thu: Cµng ngµy cµng Ýt ®­îc ¸p dông bëi thanh to¸n chËm, bÞ lÖ thuéc vµo bªn mua, tµi kho¶n ng­êi mua cã tiÒn hay kh«ng, cã bÞ tõ chèi hay kh«ng, kh«ng thÓ n¾m ®­îc. Ng©n phiÕu thanh to¸n ®· gãp phÇn kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu tiÒn mÆt trong nh÷ng n¨m qua. Qua thùc tÕ sö dông, ng©n phiÕu thanh to¸n ®· chøng tá nh÷ng ­u thÕ vÒ tÝnh tiÖn lîi, ®¬n gi¶n. Tuy nhiªn ®©y chØ lµ biÖn ph¸p t×nh thÕ, v× ng©n phiÕu thanh to¸n thùc chÊt lµ ®ång tiÒn mÆt cã mÖnh gi¸ lín, l­u th«ng trong thêi h¹n x¸c ®Þnh, do ®ã chÞu rñi ro lín. Th­ tÝn dông: Chñ yÕu thanh to¸n quèc tÕ, bëi thñ tôc vµ quy ®Þnh qu¸ chÆt chÏ. ThÎ thanh to¸n: §· cã m¸y rót tiÒn tù ®éng, thanh to¸n CARD…Tuy nhiªn nã g¾n liÒn víi c«ng nghÖ tin häc hiÖn ®ai, m¸y mãc trang bÞ cho viÖc thanh to¸n thÎ ®ßi hái nhiÒu chi phÝ, gi¸ thÎ cao, kü thuËt lµm thÎ phøc t¹p, kiÕn thøc vÒ thÎ trong d©n c­ cßn thÊp… §©y chÝnh lµ nh÷ng trë ng¹i lín ®èi víi viÖc ¸p dông thÎ thanh to¸n ë ViÖt Nam hiÖn nay vµ ng­êi sö dông thÓ thøc nµy cßn rÊt khiªm tèn. SÐc: Tr­íc ®©y chóng ta ¸p dông nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­ng mçi lo¹i cã nh÷ng ­u nh­îc ®iÓm nhÊt ®Þnh. Tõ khi cã nghÞ ®Þnh 30/CP cña ChÝnh phñ ra ®êi vµ th«ng t­ 07/TT- NH1 vÒ viÖc ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc, ®· t¹o tiÒn ®Ò vÒ c¬ së ph¸p lý, t¹o ®­îc niÒm tin ®èi víi kh¸ch hµng, song hiÖu qu¶ vµ giíi h¹n ¸p dông cßn h¹n chÕ ch­a tho¶ m·n ®­îc nhu cÇu thanh to¸n cña x· héi, ng­êi d©n ch­a thÊy ®­îc viÖc më tµi kho¶n c¸ nh©n ®Ó thanh to¸n qua Ng©n hµng lµ cÇn thiÕt. Giíi h¹n thanh to¸n sÐc hÑp, quan hÖ tiÒn hµng kh«ng ®i ®«i víi nhau, tiÒn bao giê còng ®­îc tr¶ tr­íc hoÆc tr¶ sau hµng ho¸, dÞch vô ®«i bªn cã thÓ lîi dông lÉn nhau.Muèn tr¸nh ®­îc ®iÒu nµy ph¶i b¶o chi sÐc, nh­ng mçi lÇn b¶o chi sÐc ph¶i ®Õn Ng©n hµng lµm thñ tôc vµ ph¶i trÝch tµi kho¶n võa g©y ø ®äng vèn vµ kh«ng chñ ®éng trong kinh doanh. Cho nªn sÐc hiÖn nay vÉn ch­a tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ch­a thu hót mäi kho¶n tiÒn trong thanh to¸n. Nguyªn nh©n chñ yÕu ®ã lµ do chÊt l­îng thÊp vµ l¹c hËu cña hÖ thèng thanh to¸n khiÕn cho t©m lý ­a thÝch sö dông vµ l­u gi÷ tiÒn mÆt cña c«ng chóng vµ doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m ®i mµ cã dÊu hiÖu t¨ng lªn. HÖ thèng tµi kho¶n cøng nh¾c, thiÕu c¸c tµi kho¶n l­ìng tÝnh khiÕn cho c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc øng dông c¸c kü thuËt thanh to¸n linh ho¹t vµ hiÖn ®¹i phôc vô nhu cÇu ®a d¹ng cña kh¸ch hµng. 2.5. VÒ phÝa c¬ chÕ HiÖn nay, mÆc dï ®· cã NghÞ ®Þnh sè 30/ CP ngµy 09/05/1996 cña ChÝnh phñ ban hµnh vÒ Quy chÕ ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc; Th«ng t­ sè 07/TT-NH1 ngµy 31/02/1994 cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 30/CP; QuyÕt ®Þnh sè 371/1999/Q§-NHNN1 ngµy 19/10/1999 cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam vÒ viÖc ban hµnh Quy chÕ ph¸t hµnh, sö dông vµ thanh to¸n thÎ ng©n hµng vµ NghÞ ®Þnh sè 64/2001/N§-CP ngµy 20/9/2001 cña ChÝnh phñ vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n qua c¸c tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n (cã hiÖu lùc tõ ngµy 01/01/2002, nh­ng hiÖn t¹i ch­a cã Th«ng t­ h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 64/N§-CP vµ ch­a cã NghÞ ®Þnh míi thay thÕ NghÞ ®Þnh sè 30/CP vÒ thanh to¸n sÐc. VÝ dô: vÒ dÞch vô thanh to¸n sÐc theo NghÞ ®Þnh sè 30/CP cña ChÝnh phñ ®ßi hái ng­êi sö dông sÐc ph¶i cã tµi kho¶n, cã sè d­ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ ng­êi ®­îc h­ëng sÐc còng ph¶i cã tµi kho¶n t¹i ng©n hµng, trong khi ®ã ®¹i ®a sè d©n chóng ch­a cã tµi kho¶n, ch­a ®­îc tuyªn truyÒn vÒ thñ tôc thanh to¸n sÐc nªn hä ch¼ng quan t©m ®Õn sÐc cña ng©n hµng cã thuËn lîi hay kh«ng. V× vËy, ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn c«ng t¸c thanh to¸n ë n­íc ta hiÖn nay do c¸c ®¬n vÞ cung øng dÞch vô thanh to¸n vÉn chñ yÕu ¸p dông c¸c néi dung c¬ b¶n cña ¸c van b¶n tr­íc ®©y vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Khi triÓn khai thùc hiÖn c¬ chÕ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cßn nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý vÝ dô nh­: Thanh to¸n bï trõ ®­îc thùc hiÖn ë n¬i cã chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n­íc tØnh, thµnh phè ®Ó thanh to¸n vèn lÉn nhau gi÷a c¸c ®¬n vÞ thanh to¸n theo thÓ thøc thanh to¸n cña kh¸ch hµng ®ãng trªn ®Þa bµn, tæng hîp theo b¶ng kª sè 12 vµ 14. Nh÷ng mãn thanh to¸n ngoµi hÖ thèng, ngoµi ®Þa bµn ®· tæ chøc thanh to¸n bï trõ ph¶i th«ng qua chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n­íc tØnh, thµnh phè chuyÓn tiÒn tõng lÇn. C¸c ®¬n vÞ thanh to¸n cÊp huyÖn ë n¬i kh«ng cã chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n­íc kh«ng thÓ thùc hiÖn thanh to¸n bï trõ hoÆc kh«ng thÓ chuyÓn tiÒn tõng lÇn ®­îc. Muèn thùc hiÖn chuyÓn tiÒn tõng lÇn qua chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n­íc tØnh, thµnh phè, c¸c ®¬n vÞ thanh to¸n ë huyÖn, thÞ x· ph¶i th«ng qua chi nh¸nh ng©n hµng th­¬ng m¹i cÊp trªn cña m×nh. §©y lµ mét kh©u tån t¹i vÒ thanh to¸n bï trõ ë n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m më réng vµ ph¸t triÓn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Nhno& ptnt chi nh¸nh l¸ng h¹ nãi riªng vµ nhno& ptnt nãi chung I - §Þnh h­íng ho¹t ®éng cña nhnO & PTNT CHI NH¸NH L¸NG H¹ §Þnh h­íng ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng dïng tiÒn mÆt cña c¸c NH ë n­íc ta §Þnh h­íng ho¹t ®éng kinh doanh cña NH n»m trong ®Þnh h­íng chung cña ngµnh Ng©n hµng ViÖt Nam lµ kh«ng ngõng më réng tÝn dông, ®¶m b¶o tû lÖ nî qu¸ h¹n thÊp h¬n møc cho phÐp cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam (d­íi 3%); T¨ng c­êng h¬n n÷a c«ng t¸c huy ®éng vèn trong c¸c tÇng líp d©n c­ nh»m ®¸p øng ®­îc nguån vèn ®Ó cho vay, ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i, an toµn vµ cã hiÖu qu¶. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, chiÕn l­îc ph¸t triÓn dù kiÕn 20 n¨m ®Çu cña ThÕ kû XXI nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®¹t tr×nh ®é mét n­íc c«ng nghÖp ph¸t triÓn. Qu¸ tr×nh ®i ®Õn môc tiªu ®ã kÐo theo nh÷ng biÕn ®éng lín trong ngµnh Ng©n hµng. Bªn c¹nh nh÷ng kh¸ch hµng truyÒn thèng lµ c¸c doanh nghiÖp, tè chøc kinh tÕ… thêi gian gÇn ®©y c¸c Ng©n hµng ®· h­íng tíi thu hót ®a d¹ng kh¸ch hµng b»ng nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong d©n c­, thö nghiÖm c¸c c«ng cô thanh to¸n c¸ nh©n hiÖn ®¹i. §ã lµ mét bé phËn cã ý nghÜa ngµy cµng to lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng yªu cÇu c¬ chÕ thanh to¸n ph¶i tÝnh ®Õn sù thÝch øng víi c¸c chñ thÓ tham gia thanh to¸n do cã quyÒn tù do lùa chän cña kh¸ch hµng giao dÞch, do qui luËt cung cÇu, c¹nh tranh t¸c ®éng vµ chi phèi. Ho¹t ®«ng thanh to¸n ph¶i ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cao thÓ hiÖn ë thêi gian thanh to¸n nhanh, ®é tin cËy cao, chi phÝ giao dÞch thÊp, rñi ro Ýt… Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã vai trß quan träng ®èi víi c¸c chñ thÓ thanh to¸n, c¸c trung gian thanh to¸n, c¸c ®èi t­îng, c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. Ph­¬ng thøc thanh to¸n kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ viÖc thùc hiÖn chi tr¶ tiÒn cho nhau, mµ hµm nghÜa réng h¬n lµ chuyÓn t¶i c¸c luång vèn trong nÒn kinh tÕ tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c. Th«ng qua c¸c tho¶ thuËn thanh to¸n, quyÕt to¸n trong ngµy mµ gãp phÇn æn ®Þnh c¸c nhu cÇu dù tr÷ cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i, cho phÐp c¸c nhµ qu¶n lý tiÒn tÖ, Ng©n hµng cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c thay ®æi cung vµ cÇu vÒ dù tr÷ khi cã sù thay ®æi vÒ ho¹t ®éng thu chi cña chÝnh phñ, hoÆc cã sù can thiÖp vµo thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng ngo¹i hèi, hç trî trùc tiÕp cho thÞ tr­êng liªn Ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh, gãp phÇn ®iÒu hµnh mÆt b»ng l·i suÊt gi÷a c¸c khu vùc do ®ång vèn lu©n chuyÓn nhanh chËm, nhiÒu Ýt trªn thÞ tr­êng. Nh­ vËy thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· tham gia mét c¸ch “chñ ®éng” vµo viÖc thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. Ngoµi ra do sù tiÕn bé vÒ kü thuËt ®­îc ¸p dông vµo c«ng nghÖ thanh to¸n mµ t¸c ®éng vµo sù æn ®Þnh hÖ thèng tµi chÝnh quèc gia. Mét sù thanh to¸n cña ®¬n vÞ nµy lµ nguån quÜ ®èi víi ®¬n vÞ kh¸c, mét sù sai sãt trong viÖc chuyÓn tiÒn bëi bÊt kú mét lý do nµo còng dÉn ®Õn khã kh¨n, thËm chÝ thiÕu hôt ng©n quÜ cho ng­êi tham gia thanh to¸n vµ tiÕp diÔn mét ph¶n øng d©y chuyÒn m¹o hiÓm vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n. ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng - ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, rÊt cÇn cã c¸ch nh×n nhËn s¸t hîp víi thùc tÕ cña ViÖt Nam. §ã lµ tõ xuÊt ph¸t ®iÓm cña viÖc chuyÓn ®æi ë møc thÊp, cã nhiÒu bÊt cËp, tiÒm n¨ng kinh tÕ, c¬ së h¹ tÇng cßn nhiÒu yÕu kÐm vµ ph¶i ®¶m b¶o cho mét x· héi c«ng b»ng nªn cÇn sù m¹nh d¹n song ph¶i cÈn träng, tõng b­íc kh«ng nãng véi ®Ó rót ra bµi häc ph¸t triÓn tiÕp theo. 2- §Þnh h­íng më réng vµ ph¸t triÓn c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cña Chi Nh¸nh NH L¸ng H¹ Mét trong nh÷ng ®Þnh h­íng quan träng cña NH lµ ho¹t ®éng dÞch vô ng©n hµng víi néi dung chñ yÕu lµ tæ chøc thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ, mµ næi bËt nªn lµ c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. §Ó thùc hiÖn tèt ®­îc ®Þnh h­íng nµy, NH ®· lµm c«ng t¸c hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng, thiÕt lËp mét cÊu tróc hÖ thèng thanh to¸n hiÖn ®¹i ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tæ chøc tèt d©y chuyÒn vµ c«ng nghÖ cho phï hîp b»ng viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö, thanh to¸n liªn ng©n hµng. T¨ng c­êng ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, qu¶ng c¸o, phæ cËp dÞch vô thanh to¸n qua ng©n hµng trong khu vùc d©n c­ vµ sö dông tµi kho¶n c¸ nh©n trong ®ã ®Æc biÖt chó träng ®Õn h×nh thøc thanh to¸n b»ng sÐc. Chi Nh¸nh NH L¸ng H¹ còng chØ lµ mét bé phËn trong hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam nªn nh÷ng ®Þnh h­íng më réng vµ ph¸t triÓn cña NH ph¶i ®i theo xu thÕ ph¸t triÓn cña hÖ thèng NH VN. II/ mét sè Gi¶i ph¸p nh»m më réng vµ ph¸t triÓn c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt T¹I NH L¸NG H¹ NãI RI£NG Vµ C¸C NHTM NãI CHUNG. ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®Ó cã thÓ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ, ®ång thêi t¹o ra cho m×nh mét thÕ ®øng v÷ng ch¾c trong c¹nh tranh, ®· ®Õn lóc c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶i ®æi míi quan ®iÓm trong kinh doanh cña m×nh. Trong huy ®éng vèn, bªn c¹nh viÖc chó träng nh÷ng mãn lín, ph¶i chó ý khai th¸c c¸c mãn nhá. Trong c«ng t¸c thanh to¸n, ph¶i coi dÞch vô thanh to¸n cho kh¸ch hµng nh­ mét vò khÝ lîi h¹i trong c¹nh tranh, ph¶i t¹o cho kh¸ch hµng cã lßng tin vµo kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh chãng, an toµn, chÝnh x¸c cña ng©n hµng, ph¶i cung cÊp cho kh¸ch hµng nh÷ng c«ng cô thanh to¸n tiÖn lîi, ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¶ hai bªn tham gia. Mçi NH cÇn x¸c ®Þnh râ môc tiªu vµ gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thµnh môc tiªu ®ã, kh«ng ¸p dông mét c¸ch m¸y mãc c¸c gi¶i ph¸p cña c¸c NH kh¸c.T¹i NH L¸ng H¹ - lµ mét ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n mµ môc tiªu cña nã chñ yÕu lµ phôc vô cho c«ng cuéc ph¸t triÓn n«ng th«n th× viÖc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt diÔn ra kh«ng th­êng xuyªn nh­ t¹i c¸c NHTM kh¸c. §iÒu ®ã kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc s¬ sµi trong c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt mµ NH lu«n ph¶i quan t©m vµ ph¸t triÓn c«ng t¸c nµy, ®Ó t¹o niÒm tin víi kh¸ch hµng tõ ®ã gióp NH cã ®­îc vÞ thÕ quan träng trong c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt n­íc. Hoµn thiÖn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®ang lµ vÊn ®Ò quan t©m cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu cÊp. V× vËy viÖc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng nãi chung vµ c«ng nghÖ thanh to¸n lµ cÊp thiÕt gãp phÇn tho¶ m·n nhu cÇu thanh to¸n ®a d¹ng vµ kh«ng ngõng t¨ng lªn cña nÒn kinh tÕ. Víi nh÷ng kiÕn thøc ®· ®­îc häc t¹i tr­êng vµ qua nghiªn cøu c¸c tµi liÖu, v¨n b¶n cña Nhµ n­íc, cña ngµnh ng©n hµng em xin m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m më réng vµ ph¸t triÓn c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong ho¹t ®éng dÞch vô ng©n hµng t¹i c¸c NHTM: Mét lµ, më réng mµng l­íi dÞch vô ng©n hµng. Hai lµ, kh«ng ngõng ®æi míi, c¶i tiÕn, ngµy cµng hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ thanh to¸n cña ng©n hµng. Ba lµ, tæ chøc bé m¸y thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶, t¨ng c­êng gi¸o dôc ý thøc tr¸ch nhiÖm, phong c¸ch giao tiÕp, th¸i ®é phôc vô vµ kh«ng ngõng ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cho ®éi ngò c¸n bé ng©n hµng nãi chung vµ ®éi ngò nh©n viªn trùc tiÕp giao dÞch víi kh¸ch hµng nãi riªng. Cã chiÕn l­îc tæ chøc ®µo t¹o míi, ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c thanh to¸n nh»m ®¸p øng ®­îc yªu cÇu trong thêi kú míi víi néi dung “T¨ng c­êng søc c¹nh tranh b»ng ®éi ngò nh©n viªn cã ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, giái chuyªn m«n vµ nhiÖt t×nh trong c«ng viÖc”. §Æc biÖt lµ x©y dùng vµ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c ®iÖn to¸n, kÕ to¸n thanh to¸n thµnh ®éi ngò c¸n bé lµm viÖc n¨ng ®éng, chÝnh x¸c, an toµn tµi s¶n lµ viÖc mang tÝnh cÊp b¸ch vµ l©u dµi cho ho¹t ®éng ng©n hµngnãi chung vµ ho¹t ®éng thanh to¸n nãi riªng. Bèn lµ, t¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, qu¶ng c¸o vµ c¸c ho¹t ®éng marketing s©u réng ®Õn mäi tÇng líp d©n c­, ®Õn mäi tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Ó hä hiÓu râ vÒ c«ng t¸c thanh to¸n qua ng©n hµng, ®Ó hä thÊy ®­îc c¸c tiÖn Ých míi trong thanh to¸n nh­ an toµn, thuËn lîi, nhanh chãng, chÝnh x¸c. N¨m lµ, kh«ng ngõng c¶i tiÕn c¸c thñ tôc, quy tr×nh thanh to¸n sao cho viÖc thùc hiÖn thanh to¸n cho kh¸ch hµng ®­îc nhanh, chÝnh x¸c vµ an toµn. phÇn III: KÕt luËn Ngµy nay, c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i, ngoµi môc tiªu kinh doanh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nhth× môc tiªu trë thµnh “ Ng©n hµng cña mäi nhµ, mäi ng­êi, mäi tÇng líp d©n c­ “ lµ môc tiªu mµ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®ang h­íng tíi. Bëi lÏ nÕu ®¹t ®­îc môc tiªu nµy, th× kho¶ng c¸ch gi÷a kh¸ch hµng vµ ng©n hµng sÏ ®­îc rót ng¾n l¹i. Ng©n hµng cÇn ®Õn kh¸ch hµng vµ kh¸ch hµng còng cÇn ®Õn ng©n hµng ®Ó cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã th× viÖc n©ng cao chÊt l­îng c¸c dÞch vô thanh to¸n lµ viÖc lµm cÇn thiÕt vµ lµ yªu cÇu tiªn quyÕt ®èi víi ng©n hµng. Víi ng©n hµng ph¶i cã sù ®Çu t­ ®¸ng kÓ ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ ph­¬ng tiÖn thanh to¸n, ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ngµy cµng ph¸t triÓn kinh tÕ lµ sù ph¸t triÓn cña c¸c giao dÞch mang tÝnh chÊt th­¬ng m¹i, mµ kÕt qu¶ lµ sù gia t¨ng trong lÜnh vùc thanh to¸n. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng bao giê ngõng, cho nªn nhu cÇu vÒ thanh to¸n còng v× thÕ mµ t¨ng m·i. Theo ®µ ®ã c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cña ng©n hµng ph¶i ®æi míi liªn tôc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn hiÖn nay. Bëi vËy, tiÕp tôc ®æi míi hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc thanh to¸n nh»m lµm cho c¬ chÕ thanh to¸n trë lªn sèng ®éng h¬n lµ vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c NHTM. Trong chuyªn ®Ò nµy, em m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, víi tr×nh ®é nhËn thøc cßn h¹n chÕ nªn sÏ kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Tuy vËy, Em vÉn hy väng nh÷ng gi¶i ph¸p nµy cã thÓ ®ãng gãp phÇn nµo trong viÖc kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n ®Ó n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i c¸c NH L¸ng H¹ nãi riªng vµ hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam nãi chung. Qua ®©y t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña ban l·nh ®¹o vµ c¸n bé c«ng nh©n viªn Chi Nh¸nh Ng©n Hµng N«ng NghiÖp vµ Ph¸t TriÓn N«ng Th«n L¸ng H¹ ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i ®­îc häc hái vµ vËn dông lý thuyÕt ®· häc ë tr­êng vµo thùc tÕ trong thêi gian thùc tËp t¹i ng©n hµng. danh môc tµi liÖu tham kh¶o - b¸o c¸o tæng kÕt n¨m 2007-2008 vµ ba th¸ng ®Çu n¨m 2009 - B¸o c¸o huy ®éng vèn n¨m 2007-2008 vµ ba th¸ng ®Çu n¨m 2009 cña chi nh¸nh L¸ng H¹ - B¸o c¸o thanh to¸n 2007-2008 vµ ba th¸ng ®Çu n¨m 2009 cïa chi nh¸nh L¸ng H¹ - T¹p chÝ ng©n hµng c¸c sè cña n¨m 2008 vµ 3 th¸ng ®Çu n¨m 2009 - S¸ch nghiÖp vô tÝn dông ng©n hµng - B¸o c¸o tæng kÕt 20 n¨m cña chi nh¸nh L¸ng H¹ - Ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng cña chi nh¸nh L¸ng H¹ 2009 - Tập san báo ngân hàng nông nghiệp - Và các tài liệu khác