Đề tài Thực trạng và giải phỏp hoàn thiện nghiệp vụ kế toán trích lập và sử dụng dự phũng rủi ro trong hoạt động ngân hàng tại chi nhánh ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội

ng ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc theo dâi thu håi nî sau nµy. + §èi víi d­ nî b»ng ngo¹i tÖ: C¨n cø th«ng b¸o xö lý rñi ro, kÕ to¸n h¹ch to¸n: Nî: TK ®iÒu chuyÓn vèn ngo¹i tÖ gi÷a Trô së chÝnh vµ c¸c ®¬n vÞ. Cã: TK cho vay kh¸ch hµng b»ng ngo¹i tÖ. §ång thêi h¹ch to¸n ngo¹i b¶ng: XuÊt TK 971005- Dù phßng ®· ®­a vµo chi phÝ ( tiÓu kho¶n ngo¹i tÖ ) c¨n cø vµo tû gi¸ ngo¹i tÖ Së giao dÞch ng©n hµng No vµ PTNT ViÖt Nam th«ng b¸o ®Ó quy ®æi ra VND. NhËp TK 971001- Nî tæn thÊt ®ang trong thêi gian theo dâi ( sè nî gèc ®· ®­îc bï ®¾p rñi ro ). Chi nh¸nh më riªng tiÓu kho¶n theo dâi ®èi víi tõng kh¸ch hµng ®­îc xö lý nî. Toµn bé hå s¬ ®­îc l­u riªng ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc theo dâi thu håi nî sau nµy. + Tr­êng hîp Trung ­¬ng chuyÓn quÜ rñi ro vÒ nh­ng kho¶n nî ®· thu ®­îc hoÆc thu ®­îc mét phÇn th× sè tiÒn d«i thõa ®­îc h¹ch to¸n vµo thu nhËp bÊt th­êng t¹i ®¬n vÞ. S¬ ®å 5: S¬ ®å h¹ch to¸n kÕ to¸n sö dông dù phßng rñi ro + T¹i trung t©m TK chuyÓn tiÒn ®i TK 479004 TK chuyÓn tiÒn ®Õn (2a) (1) (2b) XuÊt: TK 971006 NhËn chuyÓn nguån dù phßng tõ Trô së chÝnh. a- ChuyÓn dù phßng cho c¸c ®¬n vÞ. b- XuÊt khái ngo¹i b¶ng + T¹i chi nh¸nh ng©n hµng ®¬n vÞ trùc thuéc: TK chuyÓn tiÒn ®Õn TK®iÒu chuyÓn vèn ngo¹i tÖ TK cho vay®­îc XLRR Gi÷a trung t©m vµ ®¬n vÞ (1) TK479004 (2’) (2) XuÊt: TK 971005 NhËp: TK 971001 Tr­êng hîp tÊt to¸n lu«n ®­îc tµi kho¶n cho vay. Tr­êng hîp kh«ng tÊt to¸n ®­îc tµi kho¶n cho vay C¶ hai tr­êng hîp ®Òu ph¶i h¹ch to¸n ngo¹i b¶ng. * VÝ dô minh ho¹ quy tr×nh lËp vµ sö dông phßng rñi ro t¹i chi nh¸nh ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi: + Gi¶ sö t¹i chi nh¸nh A trùc thuéc ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi, trong quÝ III n¨m 2003, chi nh¸nh ®· thùc hiÖn ph©n lo¹i tµi s¶n Cã vµ tÝnh ®­îc sè dù phßng ph¶i trÝch lµ 0,1 tû ®ång, trong ®ã 0,07 tû ®ång lµ dù phßng néi tÖ, cßn 0,03 tû ®ång lµ dù phßng ngo¹i tÖ. Chi nh¸nh h¹ch to¸n nh­ sau: TK chuyÓn tiÒn ®i TK 479004 TK 872201 (2) (1a) 0,1 tû 0,1 tû 0,07 tû 0,07 tû TK 872203 0,03 tû 0,03 tû (1b) NhËp: TK971005: 0,1 tû a- TrÝch lËp dù phßng néi tÖ vµ ngo¹i tÖ vµo chi phÝ ho¹t ®éng. b- §­a ra theo dâi ngo¹i b¶ng sè dù phßng ®· trÝch. ChuyÓn dù phßng rñi ro ®· trÝch vÒ trung t©m. +T¹i trung t©m, sè dù phßng tËp hîp tõ c¸c c¬ së lµ 20 tû ®ång. Trung t©m ®· nhËn vµ chuyÓn vÒ Trô së chÝnh. TK chuyÓn tiÒn ®i TK 479004 TK 872201 (2a) (1) 20 tû 20 tû 2 tû 2 tû 15 tû 15 tû 3 tû 3 tû (2b) NhËp: TK 971006:20 tû NhËn dù phßng rñi ro cña c¸c ®¬n vÞ chuyÓn vÒ. a- ChuyÓn dù phßng rñi ro vÒ Trô së chÝnh. b- §­a ra theo dâi ngo¹i b¶ng. + Sau khi Héi ®ång xö lý rñi ro häp, ®· quyÕt ®Þnh sè dù phßng ®­îc sö dông ®Ó xö lý rñi ro cña chi nh¸nh ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi lµ 15 tû ®ång. Trô së chÝnh ®· chuyÓn nguån dù phßng vÒ cho chi nh¸nh. C¨n cø trªn c¸c hå s¬ ®­îc duyÖt cña c¸c chi nh¸nh quËn, trung t©m ®· chuyÓn nguån dù phßng vÒ cho c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc. T¹i trung t©m h¹ch to¸n nh­ sau: TK chuyÓn tiÒn ®i TK 479004 TK 872201 (2a) (1) 5 tû 5 tû 10 tû 10 tû 15 tû 15 tû 5 tû 5 tû Trung t©m nhËn chuyÓn nguån dù phßng tõ Trô së chÝnh. a- ChuyÓn dù phßng cho c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc. b- XuÊt khái ngo¹i b¶ng. + Gi¶ sö chi nh¸nh A trùc thuéc ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi ®­îc nhËn nguån dù phßng ®Ó xö lý rñi ro lµ 0,08 tû ®ång, trong ®ã 0,06 tû ®ång ®Ó xö lý nî b»ng néi tÖ, cßn 0,02 tû ®ång ®Ó xö lý nî ngo¹i tÖ. Chi nh¸nh sÏ h¹ch to¸n tÊt to¸n c¸c tµi kho¶n cho vay nh­ sau: TK ®iÒu chuyÓn vèn ngo¹i tÖ TK cho vay ®­îc XLRR Gi÷a trung t©m vµ®¬n vÞ (1a) 0,02tû 0,02 tû TK chuyÓn tiÒn ®Õn 0,06 tû 0,06 tû XuÊt: TK971005:0,08 tû NhËp: TK971001: 0,08 tû 2.3 ®¸nh gi¸ vÒ nghiÖp vô kÕ to¸n trÝch lËp vµ sö dông dù phßng rñi ro t¹i chi nh¸nh ng©n hµng no vµ ptnt hµ néi: 2.3.1 Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc: Ngay khi Ng©n hµng Nhµ n­íc ban hµnh quyÕt ®Þnh 488, ng©n hµng No vµ PTNT ViÖt Nam ®· sím cã sù chØ ®¹o cho c¸c chi nh¸nh, ®¬n vÞ chñ ®éng trong viÖc dù kiÕn trÝch lËp dù phßng vµ xö lý rñi ro. Thêi gian qua, chi nh¸nh ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi ®· thùc hiÖn nghiªm tóc c«ng t¸c trÝch lËp dù phßng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ dù phßng ®Ó xö lý rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh. §ång thêi, chi nh¸nh còng x©y dùng kÕ ho¹ch vµ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc trong thu håi c¸c kho¶n nî ®· ®­îc xö lý rñi ro. B¶ng 4: B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ trÝch lËp dù phßng rñi ro qua c¸c n¨m cña chi nh¸nh ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi: §¬n vÞ: triÖu ®ång. Ng©n hµng 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Trung T©m CÇu GiÊy Thanh Xu©n T©y Hå Ba §×nh Hai Bµ Hoµn KiÒm §èng §a Ch­¬ng D­¬ng Trµng TiÒn Tam Trinh 531 3546 178 99 90 73 449 154 8139 213 123 245 197 1420 491 10693 153 243 359 162 1189 288 52589 163 110 188 89 125 57 698 66661 251 153 460 205 143 228 620 82 31 3 Tæng sè 531 4589 10828 13087 54019 68837 90908 ( Nguån: B¸o c¸o vÒ trÝch lËp dù phßng cña phßng kinh doanh ) Cã thÓ thÊy r»ng, tÊt c¶ c¸c chi nh¸nh quËn trùc tiÕp tham gia giao dÞch víi kh¸ch hµng, thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh còng nh­ bé phËn giao dÞch trùc tiÕp t¹i trung t©m ®· thùc hiÖn tèt viÖc trÝch lËp dù phßng. ViÖc trÝch lËp dù phßng rñi ro ®· ®­îc chi nh¸nh thùc hiÖn tõ n¨m 1997 ®Õn nay. Tuy nhiªn cã thÓ chia thµnh hai giai ®o¹n cã sù kh¸c biÖt lín. Tr­íc khi cã quyÕt ®Þnh 488 cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ quyÕt ®Þnh 88 cña Tæng gi¸m ®èc ng©n hµng No vµ PTNT ViÖt Nam, th× viÖc trÝch lËp dù phßng kh«ng ph¶i thùc hiÖn t¹i chi nh¸nh vµ t¹i chi nh¸nh còng kh«ng cã theo dâi ngo¹i b¶ng. Mµ viÖc trÝch lËp dù phßng ®­îc thùc hiÖn vµ theo dâi ë ng©n hµng No vµ PTNT Trung ­¬ng, tøc lµ nguån vèn cña chi nh¸nh ®­îc qu¶n lý t¹i Trung ­¬ng, c¸c sè d­ nî cña chi nh¸nh còng göi lªn qu¶n lý ë Trung ­¬ng, theo ®ã Trung ­¬ng sÏ tù tÝnh to¸n vµ ph©n bæ nguån trÝch lËp dù phßng cña tÊt c¶ c¸c chi nh¸nh. Cuèi n¨m, c¸c chi nh¸nh sÏ x¸c nhËn sè d­ tõ trung ­¬ng ®Ó chuyÓn thµnh sè d­ trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cuèi n¨m cña chi nh¸nh mµ th«i. Sù ra ®êi cña quyÕt ®Þnh 488 cña Ng©n hµng Nhµ n­íc thùc sù lµ mét sù thay ®æi râ rµng. Theo ®ã, c¸c chi nh¸nh sÏ trÝch lËp dù phßng rñi ro theo nh÷ng tØ lÖ qui ®Þnh, t­¬ng øng víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, t­¬ng øng víi tõng lo¹i tµi s¶n Cã trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. Nh­ vËy, c¸c chi nh¸nh ®­îc t¨ng tÝnh chñ ®éng trong viÖc xö lý nh÷ng rñi ro x¶y ra còng nh­ tù chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ tõ n¨m 2001 ®Õn nay c¸c chi nh¸nh tiÕn hµnh trÝch dù phßng tr­íc thuÕ vµ ®­a vµo chi phÝ ho¹t ®éng dùa vµo kÕt qu¶ thùc tÕ cña viÖc ph©n lo¹i tµi s¶n Cã t¹i nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh ®· ®­îc qui ®Þnh. ViÖc quy ®Þnh trÝch dù phßng vµo chi phÝ ho¹t ®éng cã thÓ coi lµ ®iÒu hoµn toµn phï hîp. §©y còng lµ mét th¾ng lîi lín trong ®Êu tranh quan ®iÓm gi÷a Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ Bé tµi chÝnh, v× râ rµng kh«ng thÓ chÊp nhËn khi mµ ng©n hµng cø ph¶i Ì cæ ra ®ãng thuÕ cho nh÷ng kho¶n ch¼ng nh÷ng kh«ng sinh lêi mµ cßn cã thÓ mÊt tr¾ng B¶ng 5: T×nh h×nh trÝch lËp vµ sö dông dù phßng rñi ro cña chi nh¸nh ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi qua c¸c n¨m: N¨m TrÝch dù phßng rñi ro Nî qu¸ h¹n ®· xö lý rñi ro Tæng sè Luü KÕ Tæng sè Luü kÕ 1997 1998 1999 2000 2001 2002 §ît I §ît II §ît III §ît IV 2003 §ît I §ît II §ît III §ît IV 2004 §ît I 531 4589 10828 13087 54019 10820 12090 20568 25359 68837 3908 3080 10649 73271 90908 45747 531 5120 15948 29035 82054 151891 242799 0 0 388 40674 19450 25461 3940 16420 39594 85415 3235 11222 7052 74615 96124 0 0 388 41062 60512 145927 242051 ( Nguån: B¸o c¸o vÒ trÝch lËp dù phßng cña phßng kinh doanh ) Sau ba n¨m thùc hiÖn qui ®Þnh vÒ trÝch lËp dù phßng cña Ng©n hµng Nhµ n­íc, sè tiÒn trÝch lËp dù phßng cña chi nh¸nh ngµy cµng t¨ng t­¬ng øng víi qui m« më réng ho¹t ®éng cña ng©n hµng. §ång thêi sè nî qu¸ h¹n ®­îc xö lý rñi ro b»ng nguån dù phßng còng ngµy cµng t¨ng. §iÒu nµy cho thÊy c«ng t¸c trÝch lËp dù phßng vµ xö lý rñi ro cña c¸c chi nh¸nh còng nh­ cña trung t©m ®· ®i vµo nÒ nÕp. C¸c chi nh¸nh, ®¬n vÞ ®Òu chó träng ®Õn viÖc trÝch lËp dù phßng, xö lý rñi ro vµ thu håi c¸c kho¶n nî ®· ®­îc xö lý rñi ro. Hµng quý, c¸c chi nh¸nh trùc thuéc ®Òu thùc hiÖn viÖc ph©n lo¹i tµi s¶n Cã trÝch lËp dù phßng vµ xÐt duyÖt xö lý rñi ro theo ®óng quy ®Þnh 488 vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn chØ ®¹o cña ng©n hµng No vµ PTNT ViÖt Nam. ViÖc qu¶n lý rñi ro tÝn dông ®· ®­îc chi nh¸nh quan t©m s©u s¸t, c¸c kho¶n nî rñi ro, cã vÊn ®Ò ®Òu ®­îc chuyÓn sang nî qu¸ h¹n vµ xö lý kÞp thêi. Do ®ã ®· gióp cho c«ng t¸c tæng hîp trÝch lËp dù phßng vµ xö lý rñi ro chÝnh x¸c vµ triÖt ®Ó. ViÖc sö dông dù phßng ®Ó xö lý rñi ro ®· gióp ng©n hµng gi¶m ®¸ng kÓ sè nî tån ®äng tõ nhiÒu n¨m tr­íc. Tû lÖ nî qu¸ h¹n trong tæng d­ nî cña chi nh¸nh ®· gi¶m tõ 2,54% n¨m 2001 xuèng cßn 1,28% n¨m 2003. Nguån quÜ ®· trë thµnh mét nguån quan träng vµ h÷u hiÖu ®Ó ng©n hµng xö lý c¸c kho¶n nî xÊu, lµm s¹ch h¬n b¶ng c©n ®èi cña ng©n hµng. Bëi lÏ, ®èi víi ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi, xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc thï cña ng©n hµng th× nh÷ng kho¶n nî tån ®äng còng nh­ nh÷ng kho¶n nî qu¸ h¹n míi ph¸t sinh do nguyªn nh©n kh¸ch quan chiÕm tû träng rÊt lín. Bëi vËy, viÖc sö dông quÜ cã hiÖu qu¶ ®· gióp ng©n hµng rÊt nhiÒu trong viÖc lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. §Æc biÖt, trong n¨m 2003, ng©n hµng No vµ PTNT ViÖt Nam ®· cã v¨n b¶n xin phÐp Bé Tµi ChÝnh vµ Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam cho phÐp trÝch lËp dù phßng vµ xö lý rñi ro ®èi víi nî khoanh. Thùc hiÖn chØ ®¹o nµy, chi nh¸nh ®· tiÕn hµnh trÝch lËp dù phßng vµ xö lý rñi ro cho c¸c kho¶n nî khoanh, nhê vËy ®· gãp phÇn lµm trong s¹ch d­ nî tÝn dông. ViÖc trÝch dù phßng rñi ro nh­ hiÖn nay lµ mét yÕu tè gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông còng nh­ chÊt l­îng ho¹t ®éng cña ng©n hµng v× chÊt l­îng tèt, sè ph¶i trÝch dù phßng rñi ro Ýt th× thu nhËp cña c¸n bé nhiÒu cßn ng­îc l¹i sÏ thu nhËp thÊp. Do ®ã, nã cã t¸c dông khuyÕn khÝch c¸n bé nh©n viªn ng©n hµng s¸t sao h¬n trong viÖc thu l·i, gèc ®óng h¹n; theo dâi s¸t kh¸ch hµng trong ho¹t ®éng kinh doanh ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi; n©ng cao tr¸ch nhiÖm trong viÖc cÊp tÝn dông ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thu håi, h¹n chÕ nî xÊu ®Ó kh«ng ph¶i trÝch dù phßng víi sè l­îng lín. Thªm vµo ®ã, khi ng©n hµng thu håi ®­îc nh÷ng kho¶n nî khã ®ßi ®· xö lý rñi ro, ng©n hµng ®­îc phÐp h¹ch to¸n vµo thu nhËp. V× vËy, viÖc duy tr× dù phßng rñi ro kh«ng chØ cã t¸c dông nh­ mét chiÕc phao cøu c¸nh cho ng©n hµng, gióp t¹o ra nguån ®Ó xö lý nî xÊu mµ nã cßn cã t¸c dông tÝch cùc kÝch thÝch ng©n hµng t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó thu håi nh÷ng kho¶n nî tån ®äng, nî khã ®ßi. Trong ba n¨m qua, nî khã ®ßi ®· xö lý rñi ro thu håi ®­îc cña ng©n hµng ®¹t tû lÖ kh¸ cao, lªn tíi h¬n 10 tû ®ång. C«ng t¸c th«ng tin, b¸o c¸o vÒ trÝch lËp dù phßng vµ xö lý rñi ro ®­îc duy tr× th­êng xuyªn vµ t­¬ng ®èi chÝnh x¸c, kÞp thêi gi÷a c¸c chi nh¸nh ng©n hµng quËn trùc thuéc vµ trung t©m. Do ®ã, chi nh¸nh lu«n n¾m ch¾c t×nh h×nh trÝch lËp dù phßng vµ xö lý rñi ro, tõ ®ã cã biÖn ph¸p chØ ®¹o tÝch cùc, kÞp thêi. 2.3.2 Nh÷ng v­íng m¾c cßn tån t¹i: Cã thÓ thÊy r»ng, viÖc ph©n lo¹i tµi s¶n Cã ®Ó trÝch lËp vµ sö dông dù phßng rñi ro theo qui ®Þnh cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc lµ mét vÊn ®Ò kh¸ míi mÎ, míi ®­îc c¸c ng©n hµng thùc hiÖn trong kho¶ng 3 n¨m nay. V× vËy, quy ®Þnh nµy vÉn cßn mét sè ®iÓm v­íng m¾c, h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, Do ®ã, trong c«ng t¸c thùc hiÖn trÝch lËp vµ sö dông dù phßng, ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi nãi riªng vµ c¸c NHTM nãi chung gÆp ph¶i mét sè v­íng m¾c xuÊt ph¸t tõ chÝnh quy ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc: Mét lµ, theo qui ®Þnh, c¨n cø ®Ó trÝch lËp dù phßng lµ dùa trªn viÖc ph©n lo¹i tµi s¶n Cã cña ng©n hµng, víi hai ho¹t ®éng chÝnh lµ ho¹t ®éng tÝn dông vµ ho¹t ®éng dÞch vô thanh to¸n. ViÖc ph©n lo¹i nµy chñ yÕu dùa vµo thêi gian qu¸ h¹n cña c¸c kho¶n vay chø ch­a dùa vµo yÕu tè rñi ro cña kho¶n vay. Tøc lµ viÖc ®¸nh gi¸ nî qu¸ h¹n míi chØ dùa trªn c¬ së ®Þnh l­îng mµ ch­a tÝnh tíi yÕu tè ®Þnh tÝnh. §©y lµ ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n trong tiªu chÝ ph©n lo¹i nî cña ta so víi th«ng lÖ quèc tÕ trong viÖc ph©n lo¹i nî vµ trÝch lËp dù phßng. Ngoµi ra, viÖc x¸c ®Þnh vµ h¹ch to¸n nî qu¸ h¹n cña c¸c NHTM míi thùc hiÖn theo tiªu chuÈn kÕ to¸n ViÖt Nam nªn cßn kho¶ng c¸ch kh¸ xa so víi tiªu chuÈn kÕ to¸n quèc tÕ: + HiÖn nay, c¸c ng©n hµng ViÖt Nam ch­a xÕp nî qu¸ h¹n ®èi víi nh÷ng kho¶n vay ®Õn h¹n tr¶ nî, kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®­îc nî nh­ng ®­îc ng©n hµng gia h¹n nî. Trong khi ®ã theo th«ng lÖ quèc tÕ, nh÷ng kho¶n vay nµy ph¶i ®­îc xÕp vµo nî qu¸ h¹n. + Theo th«ng lÖ quèc tÕ, ®èi víi mét kho¶n vay ®Õn k× h¹n tr¶ nî gèc hoÆc l·i mµ kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®­îc nî l·i hoÆc gèc th× ®Òu xÕp vµo nî qu¸ h¹n. QuyÕt ®Þnh 1627 cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ban hµnh ngµy 31/12/2001vÒ qui chÕ cho vay cña tæ chøc tÝn dông ®èi víi kh¸ch hµng ®· kh¾c phôc ®­îc mét phÇn sù kh¸c biÖt nµy: “ khi ®Õn k× h¹n tr¶ nî gèc hoÆc l·i, nÕu kh¸ch hµng kh«ng tr¶ nî ®óng h¹n vµ kh«ng ®­îc gia h¹n nî gèc hoÆc l·i th× tæ chøc tÝn dông chuyÓn toµn bé sè d­ nî sang nî qu¸ h¹n “. ë ®iÓm nµy chóng ta ®· cã sù chØnh söa xong vÉn cßn sù kh¸c biÖt so víi th«ng lÖ quèc tÕ ë chç, nÕu kh¸ch hµng ®­îc ®iÒu chØnh k× h¹n nî gèc hoÆc l·i hoÆc ®­îc gia h¹n nî gèc hoÆc l·i th× vÉn kh«ng xÕp vµo nî qu¸ h¹n. + Theo th«ng lÖ quèc tÕ mét kh¸ch hµng cã nhiÒu kho¶n vay ®èi víi ng©n hµng, nÕu cã mét kho¶n vay bÞ xÕp vµo nî qu¸ h¹n th× tÊt c¶ c¸c kho¶n vay kh¸c còng xÕp vµo nî qu¸ h¹n. NÕu ¸p dông nh÷ng tiªu chÝ quèc tÕ vÒ nî qu¸ h¹n vµo hÖ thèng NHTM ViÖt Nam th× møc nî tån ®äng cña c¸c NHTM ViÖt Nam theo ­íc tÝnh cña Ng©n hµng ThÕ giíi cã thÓ lªn tíi 3-4 tû ®« la Mü. Nh­ vËy, møc ®é rñi ro trong ho¹t ®éng cña NHTM ViÖt Nam còng ch­a ®­îc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c so víi thùc tÕ. §iÒu nµy ®Æt ra yªu cÇu ®­a ra mét tiªu chÝ ®¸nh gi¸ phï hîp ®Î dù b¸o nh÷ng rñi ro mét c¸ch ®Çy ®ñ nh»m ®­a ra mét kÕ ho¹ch trÝch lËp dù phßng phï hîp vµ kÞp thêi. Hai lµ, theo qui ®Þnh, c¸c ng©n hµng chØ trÝch lËp dù phßng ®èi víi nh÷ng kho¶n nî ®· qu¸ h¹n. Cßn ®èi víi nh÷ng kho¶n nî trong h¹n vµ ®· ®­îc gia h¹n nî th× tû lÖ trÝch lËp lµ 0%. §iÒu nµy râ rµng lµm c¸c ng©n hµng bÞ ®éng trong viÖc xö lý rñi ro vµ kh«ng ph¶n ¸nh tÝnh lµnh m¹nh cña b¸o c¸o tµi chÝnh cña NHTM. V× thùc chÊt, ®èi víi nh÷ng kho¶n nî ®­îc ®iÒu chØnh k× h¹n nî ( l·i hoÆc gèc ) hoÆc ®­îc gia h¹n nî còng ®­îc coi lµ mét cÊp ®é qu¸ h¹n vµ ng©n hµng ®Òu ph¶i trÝch lËp dù phßng rñi ro cho nh÷ng kho¶n nµy. MÆt kh¸c, trªn thùc tÕ, ®èi víi nh÷ng kho¶n nî trong h¹n, thËm chÝ c¶ nh÷ng kho¶n ng©n hµng võa míi gi¶i ng©n ®· cã thÓ cã rñi ro, kh¸ch hµng sÏ kh«ng thÓ hoÆc gÆp khã kh¨n trong viÖc hoµn tr¶. NÕu thùc hiÖn theo ®óng qui ®Þnh mµ chê ®Õn khi trÝch ®ñ møc dù phßng th× ng©n hµng cã thÓ bÞ thiÖt h¹i, lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña ng©n hµng. Ba lµ, c¸c NHTM hiÖn nay míi chØ trÝch dù phßng cho ho¹t ®éng tÝn dông lµ chñ yÕu. Vµ qui ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc còng míi qui ®Þnh râ rµng vÒ viÖc ph©n lo¹i tµi s¶n Cã vµ tØ lÖ trÝch lËp ®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông. Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c ng©n hµng hiÖn ®¹i, ho¹t ®éng dÞch vô, ho¹t ®éng thanh to¸n cña ng©n hµng sÏ cµng ngµy cµng më réng vµ ®a d¹ng, ®ång thêi còng chøa ®ùng nhiÒu rñi ro. Bëi vËy, mét qui ®Þnh chi tiÕt h¬n vÒ viÖc trÝch lËp dù phßng ®èi víi ho¹t ®éng dÞch vô thanh to¸n lµ rÊt cÇn thiÕt. Riªng ®èi víi viÖc trÝch lËp dù phßng cho ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c ng©n hµng còng cßn v­íng m¾c. HiÖn nay trªn b¶ng c©n ®èi cña ng©n hµng No vµ PTNT nãi chung vµ ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi nãi riªng, c¸c kho¶n nî tån ®äng do c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh­ mÝa ®­êng..., nî khoanh do thiªn tai, cho vay theo chØ ®Þnh cña chÝnh phñ... lµ rÊt lín nªn ng©n hµng ch­a thÓ trÝch ®ñ dù phßng theo chØ tiªu ®­îc giao. Bëi lÏ nÕu trÝch lËp dù phßng theo ®óng qui ®Þnh th× chi phÝ t¨ng, lîi nhuËn cña ng©n hµng gi¶m, thËm chÝ lµ lç, ¶nh h­ëng ®Õn thu nhËp cña c¸n bé vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. V× thÕ, ®èi víi nh÷ng kho¶n nî tån ®äng nµy, ng©n hµng ®Òu cã sù ph©n bæ trÝch lËp phï hîp cho c¸c chi nh¸nh. Tuy nhiªn ®iÒu nµy còng cã nghÜa lµ sè thùc trÝch lËp dù phßng rñi ro ch­a ph¶n ¸nh ®óng vÒ chÊt l­îng ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng, h¹n chÕ tÝnh tù chñ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng. Bèn lµ, hiÖn nay nguyªn t¾c xö lý rñi ro lµ chØ xö lý nî gèc, kh«ng xö lý l·i. Trong khi ®èi víi ho¹t ®éng cho vay th«ng th­êng, c¸c NHTM sÏ theo dâi vµ h¹ch to¸n tiÒn l·i trªn tµi kho¶n tiÒn l·i céng dån dù thu, cã nghÜa lµ ng©n hµng h¹ch to¸n theo thêi ®iÓm sè l·i ®ã ph¸t sinh chø kh«ng ph¶i thêi ®iÓm sè l·i ®ã thùc sù ®­îc thu nhËn. Khi kho¶n vay ®­îc chuyÓn nî qu¸ h¹n theo dâi vµ ®­îc xö lý rñi ro b»ng dù phßng th× sè l·i ®ã sÏ ph¶i tho¸i thu. Nh­ vËy, thu nhËp cña ng©n hµng ®· bÞ t¨ng khèng lªn mét l­îng t¹i thêi ®iÓm tÝnh l·i vµ bÞ gi¶m bít t¹i thêi ®iÓm xoÊ nî, ®iÒu nµy sÏ lµm sai lÖch t×nh h×nh tµi chÝnh cña ng©n hµng. Khi ng©n hµng gÆp rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông, th× ng©n hµng kh«ng chØ bÞ mÊt sè vèn cho vay ra mµ cßn mÊt c¶ sè l·i ®¸ng ra thu ®­îc. Nh­ vËy, khi trÝch lËp dù phßng vµ sö dông dù phßng ®Ó xö lý rñi ro còng cÇn quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy, v× sè tiÒn l·i thu ®­îc cña c¸c ng©n hµng kh«ng ph¶i lµ nhá vµ ®ã lµ nguån thu chñ yÕu cña c¸c NHTM ViÖt Nam. N¨m lµ, theo qui ®Þnh ph©n quyÒn vÒ xö lý rñi ro th× t¹i chi nh¸nh ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi chØ ®­îc xö lý rñi ro ®èi víi nh÷ng kho¶n nî qu¸ h¹n trong ph¹m vi sè tiÒn nhÊt ®Þnh qui ®Þnh cho tõng lo¹i ®èi t­îng. Cßn c¸c tr­êng hîp kh¸c ph¶i göi vÒ trung t©m ®iÒu hµnh ®Ó Héi ®ång xö lý rñi ro t¹i Héi së chÝnh ra quyÕt ®Þnh. §iÒu nµy ®· phÇn nµo h¹n chÕ tÝnh tù chñ trong phßng ngõa vµ xö lý rñi ro cña chi nh¸nh. §ång thêi nã còng t¹o thªm mét khèi l­îng chøng tõ lín mµ chi nh¸nh ph¶i lËp, lµm gi¶m tÝnh kÞp thêi, hiÖu qu¶ trong viÖc xö lý rñi ro. S¸u lµ, ®Ó ®­îc sö dông sè dù phßng ®· trÝch vµo viÖc xö lý rñi ro, chi nh¸nh ph¶i kiÓm tra xem kho¶n vay ®ã cã ®¸p øng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vµ hå s¬ ®· ®Çy ®ñ theo qui ®Þnh hay ch­a. Nh­ vËy, kh«ng ph¶i bÊt cø kho¶n vay nµo còng ®­îc xö lý b»ng dù phßng mµ ph¶i héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Qui ®Þnh nµy ®· lµm h¹n chÕ tÝnh chñ ®éng cña chi nh¸nh còng nh­ lµm gi¶m hiÖu qu¶ thùc sù cña quÜ dù phßng. B¶y lµ, hiÖn nay viÖc trÝch lËp dù phßng vµ xö lý rñi ro cña c¸c NHTM ®­îc thùc hiÖn theo tõng quÝ. Trong khi ®ã, ho¹t ®éng cña ng©n hµng biÕn ®éng theo tõng ngµy, còng nh­ nh÷ng rñi ro tiÒm Èn mµ ng©n hµng cã thÓ gÆp ph¶i còng cã thÓ thay ®æi theo tõng ngµy. V× thÕ, viÖc trÝch lËp vµ xö lý rñi ro theo tõng quÝ cã thÓ kh«ng ph¶n ¸nh kÞp thêi vµ chÝnh x¸c t×nh h×nh ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Ch­¬ng 3 gi¶i ph¸p hoµn thiÖn nghiÖp vô kÕ to¸n trÝch lËp vµ sö dông dù phßng rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng t¹i chi nh¸nh ng©n hµng No vµ ptnt hµ néi 3.1 ®Þnh h­íng ph¸t triÓn chung: Trong nh÷ng n¨m tíi, ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi phÊn ®Êu thùc hiÖn tèt c¸c chiÕn l­îc kinh doanh, kh«ng ngõng cñng cè vµ ph¸t triÓn ®Ó phôc vô tèt h¬n n÷a cho nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña thñ ®«. Cô thÓ trong n¨m 2004, ng©n hµng tiÕp tôc ®Èy m¹nh thùc hiÖn §Ò ¸n ph¸t triÓn kinh doanh giai ®o¹n 2001-2005 cña ng©n hµng ®· ®­îc ng©n hµng No vµ PTNT ViÖt Nam phª duyÖt, më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô ng©n hµng, ®Çu t­ vèn vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ c«ng nghÖ ng©n hµng, më réng h¬n n÷a quan hÖ quèc tÕ ®Ó héi nhËp C¸c chØ tiªu t¨ng tr­ëng cô thÓ: + Nguån vèn t¨ng tr­ëng 35% ®Õn 40% so víi n¨m 2003, chó träng huy ®éng nguån vèn ngo¹i tÖ trung vµ dµi h¹n. + §Çu t­ tÝn dông t¨ng 25% ®Õn 30% so víi n¨m 2003, tËp trung ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n s¶n xuÊt, chÕ biÕn hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu vµ c¸c mÆt hµng thay thÕ nhËp khÈu. Më réng cho vay c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc kinh doanh cã hiÖu qu¶, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, c¸c hé t­ nh©n, hé s¶n xuÊt...D­ nî cho vay trung dµi h¹n chiÕm 45% trong tæng d­ nî. + Giµnh tõ 4%-6% trong tæng nguån vèn huy ®éng ®Ó tham gia thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng vèn. + PhÊn ®Êu ®¹t kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng lîi nhuËn t¨ng tr­ëng 20%. + Thu dÞch vô ®¹t tû lÖ 15% tæng thu néi b¶ng. + Nî qu¸ h¹n d­íi 1%. + Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng t¨ng h¬n n¨m 2003, ®¸p øng ®Çy ®ñ theo chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc víi ng­êi lao ®éng. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, chi nh¸nh sÏ tiÕp tôc më réng m¹ng l­íi kinh doanh. Trong n¨m sÏ khai tr­¬ng thªm 10 ®Õn 13 phßng giao dÞch, tõng b­íc n©ng cÊp tõ 5 ®Õn 7 phßng giao dÞch ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ lªn chi nh¸nh cÊp 2 lo¹i 5. §Õn hÕt n¨m 2004, chi nh¸nh sÏ cã tÊt c¶ 55 phßng giao dÞch, 12 chi nh¸nh cÊp 2 lo¹i 4 vµ 8 chi nh¸nh cÊp 2 lo¹i 5. Ng©n hµng còng phÊn ®Êu kh«ng ngõng n©ng cao phong c¸ch giao dÞch v¨n minh lÞch sù, tËn t×nh chu ®¸o g¾n víi viÖc thùc hiÖn v¨n ho¸ doanh nghiÖp nh»m gi¶i quyÕt mäi nhu cÇu giao dÞch cña kh¸ch hµng nh¸nh gän, ®¬n gi¶n, chÝnh x¸c. §Ó tiÕp tôc duy tr× t¨ng tr­ëng ë møc ®é cao, trong n¨m tíi, chi nh¸nh chñ ®éng ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn tõ d©n c­, ®Èy m¹nh c«ng t¸c thanh to¸n ®iÖn tö ®Ó thu hót vèn tõ c¸c tæ chøc kinh tÕ. §ång thêi, më réng quan hÖ quèc tÕ ®Ó tiÕp tôc nhËn c¸c nguån vèn tõ c¸c dù ¸n uû th¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ trong n­íc. §èi víi ho¹t ®éng tÝn dông, chi nh¸nh tËp trung h­íng ®Çu t­ chñ yÕu vµo kinh tÕ hé vµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp n«ng th«n, më réng cho vay c¸c doanh nghiÖp quèc doanh ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Bªn c¹nh ®ã, chi nh¸nh tiÕp tôc sö dông mét sè vèn nhÊt ®Þnh ®Ó ®Çu t­ vµo tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu kho b¹c nhµ n­íc... §Æc biÖt ng©n hµng coi träng viÖc n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông, ph¸t huy tÝnh tù chñ tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña tõng c¸n bé; bè trÝ l¹i lùc l­îng lao ®éng, t¨ng c­êng c¸n bé tÝn dông ®Ó më réng d­ nî cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ; t¨ng c­êng c«ng t¸c thÈm ®Þnh; ¸p dông chÆt chÏ c¬ chÕ b¶o ®¶m tiÒn vay, b¶o l·nh ph¶i cã tµi s¶n ®¶m b¶o, më L/C ph¶i g¾n víi ký quü ... Ng©n hµng còng tËp trung xö lý nî tån ®äng nhãm 1,2,3 theo QuyÕt ®Þnh 149 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ®ång thêi tÝch cùc xö lý c¬ b¶n nî cho vay cña c¸c doanh nghiÖp ph¸ s¶n, gi¶i thÓ, s¾p xÕp l¹i. Ng©n hµng tiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng t¸c tin häc, hiÖn ®¹i ho¸ ho¹t ®éng ng©n hµng g¾n víi ph¸t triÓn s¶n phÈm míi cã hiÖu qu¶, nh­ ®Èy nhanh tèc ®é thùc hiÖn dù ¸n WB, ph¸t triÓn c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm, gia nhËp tæ chøc Visa, Master card... kÕt nèi c¸c ho¹t ®éng víi quèc tÕ, më réng viÖc kÕt nèi thanh to¸n ®iÖn tö qua m¹ng... Bªn c¹nh ®ã, ng©n hµng tiÕp tôc t¨ng c­êng ®µo t¹o c¸n bé mét c¸ch toµn diÖn ®Ó cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu trong qu¸ tr×nh héi nhËp AFTA vµ WTO cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. Muèn ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu ®· ®Ò ra trong n¨m 2004 còng nh­ trong nh÷ng n¨m tiÕp theo, ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt viÖc lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh, cô thÓ lµ ph¶i gi¶i quyÕt tèt nh÷ng kho¶n nî tån ®äng g©y ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng vµ n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng ho¹t ®éng t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i. Cã nh­ vËy, ho¹t ®éng ng©n hµng míi thùc sù an toµn vµ ph¸t triÓn. §iÒu quan träng ®èi víi ng©n hµng lµ ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng kinh doanh. Trong ®ã, viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông quü dù phßng rñi ro, khai th¸c tèt vai trß vµ ý nghÜa cña quü nµy lµ mét biÖn ph¸p thùc sù cã hiÖu qu¶ vµ ng©n hµng cÇn chó träng quan t©m h¬n n÷a trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. §èi víi c«ng t¸c trÝch lËp dù phßng vµ xö lý rñi ro, chi nh¸nh ®Ò ra mét sè ph­¬ng h­íng cô thÓ trong n¨m 2004 nh­ sau: + Tæng hîp t×nh h×nh vµ xö lý kÞp thêi viÖc trÝch lËp dù phßng vµ sö dông dù phßng ®Ó xö lý rñi ro, còng nh­ kÕt qu¶ thu håi c¸c kho¶n nî ®· ®­îc xö lý rñi ro cña tÊt c¶ c¸c chi nh¸nh quËn vµ trung t©m. + X©y dùng dù kiÕn trÝch lËp dù phßng vµ kÕ ho¹ch thu håi nî ®· xö lý rñi ro phï hîp víi t×nh h×nh cña tõng chi nh¸nh, ®¬n vÞ ®Ó trªn c¬ së ®ã chØ ®¹o c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn trÝch lËp dù phßng vµ xö lý rñi ro ®¹t vµ v­ît møc chØ tiªu liªn bé giao vµ ®Þnh h­íng ho¹t ®éng cña Héi ®ång qu¶n trÞ, Tæng gi¸m ®èc ng©n hµng No vµ PTNT ViÖt Nam. + Tæ chøc kiÓm tra mét sè chi nh¸nh vµ triÓn khai x©y dùng ®Ò c­¬ng cho c¸c chi nh¸nh tù kiÓm tra, nh»m n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c trÝch lËp vµ sö dông dù phßng rñi ro. + TiÕp tôc cñng cè vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c th«ng tin b¸o c¸o nh»m n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng trong c«ng t¸c tæng hîp trÝch lËp dù phßng. + Tham gia nghiªn cøu ®Ò tµi khoa häc ®Ó hoµn chØnh quy tr×nh trÝch lËp vµ sö dông dù phßng rñi ro cña hÖ thèng ng©n hµng No vµ PTNT ViÖt Nam. 3.2 gi¶i ph¸p hoµn thiÖn nghiÖp vô kÕ to¸n trÝch lËp vµ sö dông dù phßng rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng: 3.2.1 Hoµn thiÖn c¨n cø trÝch lËp dù phßng rñi ro: §Ó viÖc trÝch lËp dù phßng rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng ph¶n ¸nh thùc chÊt h¬n vÒ chÊt l­îng ho¹t ®éng cña NHTM th× viÖc trÝch lËp ph¶i dùa trªn nh÷ng c¨n cø phï hîp h¬n. Cã nghÜa lµ tµi s¶n Cã cña NHTM ph¶i ®­îc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc hîp lý h¬n, dùa trªn c¶ yÕu tè ®Þnh tÝnh chø kh«ng chØ yÕu tè ®Þnh l­îng, dùa trªn yÕu tè rñi ro cña c¸c tµi s¶n chø kh«ng chØ dùa trªn yÕu tè thêi h¹n cña c¸c tµi s¶n nh­ hiÖn nay. Mäi lo¹i tµi s¶n ®Òu cã thÓ ®­a ®Õn nh÷ng rñi ro cho ng©n hµng. C¸c kho¶n cho vay vèn l­u ®éng, trang tr¶i hµng tån kho, cho vay trung dµi h¹n, cho thuª tµi chÝnh, ®Çu t­, gãp vèn cæ phÇn, tµi s¶n kh¸c..., tÊt c¶ ®Òu tiÒm Èn nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. Tuy nhiªn, ®èi víi mçi c¸ch thøc sö dông vèn cña ng©n hµng th× l¹i chÞu ¶nh h­ëng cña nh÷ng nh©n tè kh¸c nhau, do ®ã møc ®é rñi ro còng kh¸c nhau. V× thÕ, viÖc trÝch lËp dù phßng rñi ro chØ thùc chÊt khi ng©n hµng trÝch lËp dùa trªn viÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c møc ®é rñi ro cña c¸c tµi s¶n Cã kh¸c nhau. Muèn vËy ng©n hµng cÇn th­êng xuyªn ®¸nh gi¸ chÊt l­îng tµi s¶n Cã, ph©n tÝch c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng tµi s¶n Cã, tõ ®ã tiÕn hµnh ph©n lo¹i tµi s¶n Cã hîp lý h¬n, lµm c¨n cø cho viÖc trÝch lËp dù phßng. Ch¼ng h¹n, ®èi víi ho¹t ®éng cÊp tÝn dông cña ng©n hµng th× ng©n hµng cÇn tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ vµ ph©n lo¹i ngay t¹i thêi ®iÓm mµ kho¶n vay ®­îc thùc hiÖn vµ sau ®ã t¸i xÐt vµ ph©n lo¹i l¹i trong suèt vßng ®êi cña kho¶n vay nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ chÊt l­îng tÝn dông cña nã. ViÖc kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ l¹i cÇn quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ cña kho¶n cho vay, còng nh­ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh cña kh¸ch hµng. ViÖc ph©n lo¹i c¸c kho¶n cho vay cña ng©n hµng cã thÓ dùa trªn nhiÒu tiªu thøc hoÆc chuÈn mùc kh¸c nhau do c¸c c¬ quan qu¶n lý quy ®Þnh nh­ng ®Òu ph¶i dùa trªn kh¶ n¨ng vµ tinh thÇn tù gi¸c hoµn tr¶ nî, gåm c¶ vèn gèc vµ l·i, cña kh¸ch hµng. VÝ dô nh­, ho¹t ®éng cho vay cña ng©n hµng cã thÓ ®­îc ph©n lo¹i thµnh n¨m h¹ng nh­ sau: + §¹t tiªu chuÈn hoÆc b×nh th­êng ( standard or pass ): lµ c¸c kho¶n cho vay mµ ng©n hµng kh«ng nghi ngê g× vÒ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng. Hay nãi c¸ch kh¸c, c¸c kho¶n cho vay nµy ®­îc ®¶m b¶o ®Çy ®ñ, c¶ vèn gèc vµ l·i b»ng tiÒn hoÆc c¸c gi¸ trÞ thay thÕ cho tiÒn nh­ chøng chØ tiÒn göi ng©n hµng, tÝn phiÕu kho b¹c vµ tr¸i phiÕu. §©y lµ c¸c kho¶n vay cña c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng thanh kho¶n cao, cã s½n nguån vèn thay thÕ, xu h­íng ph¸t triÓn thuËn lîi; nh÷ng c¸ nh©n cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cao nhê cã c¸c nguån tr¶ nî ®­îc x¸c ®Þnh râ rµng. + CÇn quan t©m hoÆc c¶nh gi¸ ( specially mentioned or watch ): lµ c¸c kho¶n cho vay cã thÓ tiÒm Èn yÕu tè mÊt kh¶ n¨ng hoµn tr¶ nî vay trong t­¬ng lai nÕu kh«ng kiÓm tra hoÆc xem xÐt. VÝ dô nh­ nh÷ng kho¶n cho vay b»ng hîp ®ång vay kh«ng tho¶ ®¸ng, thiÕu kiÓm so¸t tµi s¶n ®¶m b¶o, hoÆc thiÕu giÊy tê chøng nhËn së h÷u,... hoÆc nh÷ng kho¶n cho vay cÊp cho kh¸ch hµng ho¹t ®éng theo mét xu h­íng bÊt lîi, cã b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ë t×nh tr¹ng mÊt c©n b»ng nh­ng kh¶ n¨ng hoµn tr¶ ch­a qu¸ møc trÇm träng. + D­íi chuÈn ( substandard ): lµ nh÷ng kho¶n cho vay mµ kh¶ n¨ng tr¶ nî bÞ thiÖt h¹i, nguån tr¶ nî c¬ b¶n bÞ thiÕu hôt vµ ng©n hµng ph¶i cÇn ®Õn nguån tr¶ nî thø cÊp. §ã lµ nh÷ng tµi s¶n thÕ chÊp, b¸n tµi s¶n cè ®Þnh, t¸i tµi trî hoÆc vèn kh¸c. §©y cã thÓ lµ nh÷ng kho¶n cho vay ng¾n h¹n cho nh÷ng kh¸ch hµng mµ chu k× ng©n quü kh«ng ®ñ ®Ó hoµn tr¶ kho¶n nî khi ®¸o h¹n, hoÆc nh÷ng kho¶n cho vay øng tr­íc ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng mµ vèn chñ së h÷u thiÕu mét c¸ch nghiªm träng... Nh÷ng kho¶n nî qu¸ h¹n Ýt nhÊt 30 ngµy còng th­êng ®­îc xÕp vµo h¹ng d­íi chuÈn. + Khã ®ßi ( doubtful ): lµ nh÷ng kho¶n cho vay mµ kh¶ n¨ng tæn thÊt lµ râ rµng, viÖc thu håi nî trän vÑn lµ ®¸ng ngê vµ kh«ng ch¾c ch¾n. Nh÷ng kho¶n vay ®· qu¸ h¹n Ýt nhÊt 180 ngµy lµ thuéc h¹ng nµy, trõ phi nh÷ng kho¶n vay ®ã cã ®¶m b¶o. Kh¶ n¨ng tæn thÊt cña nh÷ng kho¶n vay nµy lµ râ rµng nh­ng ch­a ®Õn møc xÕp h¹ng tæn thÊt. + Tæn thÊt ( loss ): lµ nh÷ng kho¶n vay ®­îc xem lµ kh«ng thÓ thu håi, gi¸ trÞ thÊp kÐm, mÆc dï vÉn ®­îc coi lµ tµi s¶n cña ng©n hµng nh­ng trong t­¬ng lai kh«ng cã kh¶ n¨ng phôc håi. Nh÷ng kho¶n cho vay qu¸ h¹n Ýt nhÊt 1 n¨m ®Òu ®­îc xÕp h¹ng tæn thÊt, trõ khi kho¶n vay ®ã cã ®¶m b¶o ch¾c ch¾n. §èi víi mçi h¹ng ®­îc xÕp lo¹i nh­ trªn, ng©n hµng còng cã thÓ ph©n lo¹i mét c¸ch chi tiÕt h¬n vµ cã c¸ch theo dâi phï hîp víi tõng lo¹i. Ch¼ng h¹n, víi c¸c kho¶n vay xÕp h¹ng ®¹t tiªu chuÈn hoÆc cÇn quan t©m, ng©n hµng cã thÓ chØ cÇn kiÓm tra vµ t¸i ph©n lo¹i 2 lÇn mçi n¨m, cßn ®èi víi c¸c kho¶n vay xÕp h¹ng d­íi chuÈn hoÆc khã ®ßi, ng©n hµng cÇn kiÓm tra th­êng xuyªn h¬n theo tõng quý hoÆc tõng th¸ng tuú tõng møc ®é. §Æc biÖt, ®èi víi kho¶n vay bÞ xÕp h¹ng tæn thÊt, ng©n hµng cÇn theo dâi th­êng xuyªn ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi.Trªn c¬ së ph©n lo¹i nî thµnh c¸c h¹ng kh¸c nhau, ng©n hµng cã thÓ trÝch dù phßng rñi ro theo nh÷ng tû lÖ t­¬ng øng cô thÓ nh­ sau: H¹ng Tû lÖ trÝch lËp dù phßng §¹t tiªu chuÈn CÇn quan t©m D­íi chuÈn Khã ®ßi Tæn thÊt 1% - 2% 5% - 10% 10% - 30% 50% - 75% 100% §Ó x¸c ®Þnh tû lÖ trÝch lËp phï hîp, c¸c ng©n hµng cÇn xÐt ®Õn mäi yÕu tè cã thÓ t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng thu håi cña danh môc cho vay nh­ chÊt l­îng tÝn dông, kinh nghiÖm tr­íc ®©y vÒ tæn thÊt, chÊt l­îng vµ tr×nh ®é qu¶n trÞ cho vay, viÖc thu håi nî vµ c¸ch thøc xö lý nî, nh÷ng thay ®æi cña m«i tr­êng... Tuú vµo ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè ®Õn ho¹t ®éng cô thÓ cña tõng ng©n hµng mµ ng©n hµng sÏ x¸c ®Þnh ®­îc tû lÖ thÝch hîp. §èi víi c¸c NHTM ViÖt Nam hiÖn nay, do hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n ¸p dông ®Òu ph©n chia c¸c kho¶n nî theo tiªu thøc thêi h¹n, nªn viÖc ph©n lo¹i tµi s¶n Cã theo tiªu thøc kh¸c cã thÓ rÊt phøc t¹p. Tuy nhiªn, c¸c ng©n hµng cÇn chñ ®éng ph©n lo¹i nî theo møc ®é rñi ro tuú vµo t×nh h×nh cô thÓ cña m×nh ®Ó viÖc trÝch lËp thùc chÊt h¬n vµ ®¸p øng ®óng yªu cÇu dù phßng cña ng©n hµng. 3.2.2 Më réng ph¹m vi ®èi t­îng trÝch lËp dù phßng: §èi víi t×nh h×nh thùc hiÖn trÝch lËp dù phßng cô thÓ cña c¸c NHTM ViÖt Nam, do ch­a thÓ ngay lËp tøc thay ®æi ®­îc c¨n cø ph©n lo¹i tµi s¶n Cã, vµ viÖc trÝch lËp dùa trªn tiªu chÝ thêi h¹n cña kho¶n vay lµ chñ yÕu, nªn ®Ó hoµn thiÖn h¬n viÖc trÝch lËp dù phßng th× c¸c NHTM cÇn më réng ®èi t­îng trÝch lËp: + §èi víi bÊt kú kho¶n cho vay nµo cña ng©n hµng, ngay khi gi¶i ng©n ra ®· cã thÓ tiÒm Èn rñi ro. Cho dï ng©n hµng ®· thÈm ®Þnh rÊt kÜ th× nh÷ng biÕn ®éng mang tÝnh kh¸ch quan cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn kho¶n vay. Bëi thÕ, ngay khi kho¶n vay míi ®­îc gi¶i ng©n hoÆc ®ang ë tr¹ng th¸i b×nh th­êng, ch­a ph¶i lµ qu¸ h¹n th× còng kh«ng cã nghÜa lµ ng©n hµng sÏ kh«ng gÆp rñi ro. V× thÕ ngay khi cho vay, ng©n hµng cÇn trÝch lËp dù phßng rñi ro cho kho¶n vay ®ã theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh, kho¶ng tõ 1% ®Õn 2% gi¸ trÞ cña kho¶n vay. Tuy trÝch lËp víi tû lÖ thÊp nh­ng ng©n hµng cÇn duy tr× viÖc trÝch lËp nµy th­êng xuyªn ®Ó cã nguån æn ®Þnh ®¶m b¶o ®¸p øng khi tæn thÊt x¶y ra. + Nh÷ng kho¶n nî ®· ®­îc ng©n hµng ®iÒu chØnh kú h¹n nî ( l·i hoÆc gèc ) hoÆc ®­îc ng©n hµng gia h¹n nî theo tho¶ thuËn víi kh¸ch hµng hiÖn nay kh«ng ®­îc xÕp vµo nî qu¸ h¹n, nh­ng thùc chÊt ®ã còng lµ nî qu¸ h¹n bëi lÏ kh¸ch hµng ®· kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ nî khi ®Õn h¹n. Do ®ã, ng©n hµng còng ph¶i trÝch dù phßng rñi ro cho c¸c kho¶n cho vay nµy. Tû lÖ trÝch cã thÓ dùa trªn sè lÇn ®iÒu chØnh hoÆc gia h¹n nî cô thÓ ®èi víi tõng kh¸ch hµng, hoÆc thêi gian gia h¹n cô thÓ ®èi víi tõng kho¶n vay. + §èi víi kh¸ch hµng cã quan hÖ tÝn dông víi nhiÒu ng©n hµng, nhiÒu tæ chøc tÝn dông kh¸c nhau, khi kh¸ch hµng cã mét kho¶n vay bÞ xÕp vµo d¹ng qu¸ h¹n ë mét ng©n hµng th× ng©n hµng còng cÇn trÝch lËp dù phßng cho kho¶n vay cña kh¸ch hµng ®ã ë ng©n hµng m×nh, dï kho¶n vay ®ã vÉn ch­a qu¸ h¹n. ViÖc trÝch lËp nµy ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho ng©n hµng v× khi mét kho¶n vay ®· qu¸ h¹n th× c¸c kho¶n vay kh¸c cña kh¸ch hµng ®ã còng tiÒm Èn nguy c¬ khã thu håi. Tuy nhiªn tû lÖ trÝch lËp ®èi víi nh÷ng kho¶n vay nµy chØ cÇn rÊt nhá v× nÕu kh«ng sÏ g©y ra ø ®äng vèn vµ t¨ng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt cho ng©n hµng. + C¸c ng©n hµng còng cÇn thay ®æi quan niÖm vÒ mét kh¸ch hµng vay. Kh¸ch hµng vay cña ng©n hµng cã thÓ lµ mét ph¸p nh©n hoÆc mét thÓ nh©n. C¸c kh¸ch hµng nµy ®éc lËp mét c¸ch t­¬ng ®èi víi nhau nh­ng gi÷a hä cã thÓ cã nh÷ng mèi quan hÖ víi nhau hoÆc phô thuéc vµo nhau, vÝ dô c«ng ty A lµ cæ ®«ng cña c«ng ty B, c«ng ty mÑ c«ng ty con... V× thÕ khi mét kh¸ch hµng gÆp khã kh¨n sÏ kÐo theo kh¸ch hµng kh¸c gÆp khã kh¨n trong viÖc hoµn tr¶ nî. Do ®ã, mét kh¸ch hµng cña ng©n hµng kh«ng chØ ®­îc hiÓu lµ mét ph¸p nh©n hay mét thÓ nh©n mµ ph¶i hiÓu lµ mét nhãm kh¸ch hµng cã quan hÖ víi nhau. Khi tÝnh to¸n ph©n lo¹i tµi s¶n Cã hay chuyÓn nî qu¸ h¹n, ng©n hµng cÇn chó ý tíi mèi quan hÖ gi÷a c¸c kh¸ch hµng ®Ó trÝch lËp dù phßng ®Çy ®ñ. + Ng©n hµng cÇn trÝch lËp dù phßng cho c¶ c¸c kho¶n l·i cña c¸c kho¶n nî khã thu håi. Khi mét kho¶n nî cña ng©n hµng kh«ng thu håi ®­îc th× kho¶n l·i cña kho¶n vay ®ã còng sÏ kh«ng thu ®­îc. Do ®ã, nã g©y ¶nh h­ëng ®Õn kÕ ho¹ch doanh thu cña ng©n hµng. ViÖc trÝch lËp nµy cã thÓ chØ cÇn thùc hiÖn theo mét tû lÖ nhá cña kho¶n l·i mµ ng©n hµng nhÏ ra thu ®­îc. Tuy nhiªn ®iÒu nµy sÏ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c h¬n nh÷ng thiÖt h¹i mµ ng©n hµng ph¶i g¸nh chÞu khi rñi ro x¶y ra. + §èi víi c¸c ho¹t ®éng b¶o l·nh thanh to¸n cña ng©n hµng, ng©n hµng ®· thu ®­îc phÝ b¶o l·nh nh­ng ch­a ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô b¶o l·nh mµ míi chØ theo dâi ngo¹i b¶ng. V× thÕ, rñi ro cã thÓ x¶y ra bÊt cø khi nµo. Trong ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng hiÖn ®¹i ngµy nay, ho¹t ®éng b¶o l·nh rÊt ph¸t triÓn d­íi nhiÒu h×nh thøc, nªn ®©y lµ ho¹t ®éng tiÒm Èn rÊt nhiÒu rñi ro ®èi víi ng©n hµng. Do ®ã, c¸c ng©n hµng còng cÇn duy tr× mét tû lÖ trÝch lËp dù phßng nhÊt ®Þnh cho ho¹t ®éng nµy. + C¸c ng©n hµng ngµy nay ph¸t triÓn rÊt nhiÒu h×nh thøc dÞch vô thanh to¸n kh¸c nhau. Mçi h×nh thøc thanh to¸n l¹i dùa trªn viÖc øng dông nh÷ng kÜ thuËt, nh÷ng ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm, nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ... kh¸c nhau. Nh­ng cã thÓ thÊy c¸c h×nh thøc thanh to¸n qua ng©n hµng ®Òu dùa trªn viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo viÖc triÓn khai c¸c s¶n phÈm. Do ®ã, rñi ro ho¹t ®éng cña c¸c dÞch vô thanh to¸n qua ng©n hµng lµ rÊt lín. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c ng©n hµng cÇn quan t©m h¬n ®Õn viÖc trÝch lËp dù phßng rñi ro cho c¸c dÞch vô thanh to¸n. Møc ®é lÖ thuéc vµo c«ng nghÖ cña c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh¸c nhau lµ kh¸c nhau, nªn rñi ro ho¹t ®éng cña mçi h×nh thøc thanh to¸n còng kh¸c nhau. V× thÕ, c¸c ng©n hµng cÇn ph©n chia dÞch vô thanh to¸n thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau vµ ¸p dông nh÷ng tû lÖ trÝch lËp dù phßng riªng cho tõng lo¹i. + §èi víi nh÷ng kho¶n nî ®ang trong thêi gian ®­îc khoanh nî, gi·n nî theo c¸c quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ Ng©n hµng Nhµ n­íc, theo quyÕt ®Þnh 488 th× c¸c NHTM kh«ng cÇn trÝch lËp dù phßng rñi ro mµ sÏ ®­îc ng©n s¸ch cÊp bï. Tuy nhiªn, tuú thuéc vµo t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cô thÓ, c¸c ng©n hµng còng cã thÓ duy tr× mét tû lÖ trÝch lËp phï hîp cho nh÷ng kho¶n nî nµy. §©y sÏ lµ nguån quü ®Ó c¸c ng©n hµng chñ ®éng xö lý c¸c kho¶n nî khoanh trong ph¹m vi kh¶ n¨ng cã thÓ, trong tr­êng hîp ng©n s¸ch ch­a cÊp nguån bï ®¾p, gãp phÇn nhanh chãng lµm lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh. §iÒu nµy còng gãp phÇn lµm gi¶m g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. + Bªn c¹nh nh÷ng kho¶n dù phßng ®­îc trÝch lËp theo tû lÖ nhÊt ®Þnh ®èi víi tõng nhãm tµi s¶n Cã ®­îc ph©n lo¹i dùa trªn c¸c møc ®é rñi ro kh¸c nhau, th× c¸c NHTM còng cÇn duy tr× mét kho¶n dù phßng chung. Dù phßng chung ®­îc duy tr× ®Ó bï ®¾p cho nh÷ng tæn thÊt tiÒm tµng, mÆc dï kh«ng ®­îc x¸c ®Þnh chi tiÕt cho tõng kho¶n môc nµo, nh­ng cã trong bÊt k× danh môc cho vay nµo. Kho¶n dù phßng chung nµy cã thÓ ®­îc trÝch lËp dùa trªn c¬ së tæng møc d­ nî cña ng©n hµng. §èi víi c¸c NHTM, chØ tiªu møc ®é dù phßng nî xÊu lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh møc ®é dù phßng cña ng©n hµng cã thÓ bï ®¾p ®­îc nh÷ng kho¶n nî kh«ng ®ßi ®­îc. ChØ tiªu nµy ®­îc tÝnh b»ng: Møc ®é dù phßng nî xÊu = Tæng møc dù phßng nî xÊu/ Tæng sè nî xÊu Theo th«ng lÖ quèc tÕ, chØ sè nµy lµ 30%. §©y lµ mèc gióp c¸c NHTM ViÖt Nam tù ®iÒu chØnh trong viÖc trÝch lËp dù phßng rñi ro ®Ó ®¶m b¶o møc dù phßng hîp lý vµ còng lµ c¬ së ®Ó Ng©n hµng Nhµ n­íc ®Ò xuÊt víi Bé Tµi chÝnh trong viÖc ®¶m b¶o thùc hiÖn theo th«ng lÖ Quèc tÕ vÒ trÝch lËp dù phßng rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng. 3.2.3 N©ng cao nhËn thøc cña Ban l·nh ®¹o ng©n hµng: TrÝch lËp dù phßng vµ sö dông dù phßng ®Ó xö lý rñi ro lµ biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro dùa trªn c¬ së tù chÞu tr¸ch nhiÖm, tù chñ cña c¸c ng©n hµng. ViÖc trÝch lËp dù phßng sÏ ¶nh h­ëng ®Õn chi phÝ ho¹t ®éng, vµ do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn lîi nhuËn hµng n¨m cña c¸c ng©n hµng, ¶nh h­ëng ®Õn thu nhËp cña c¸c nh©n viªn. V× thÕ, møc dù phßng ®­îc trÝch lËp cho thÊt tho¸t vèn ph¶i dùa chñ yÕu trªn c¬ së nhËn thøc cña Ban l·nh ®¹o ng©n hµng vÒ chÊt l­îng ho¹t ®éng cña ng©n hµng t¹i nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Cô thÓ lµ Ban l·nh ®¹o ph¶i th­êng xuyªn rµ so¸t l¹i c¸c kho¶n cho vay cã vÊn ®Ò vµ chÊt l­îng tÝn dông nãi chung, ph©n tÝch c¸c ®iÒu kiÖn tµi chÝnh kinh tÕ hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai, kinh nghiÖm trong qu¸ khø vÒ møc ®é thÊt tho¸t vèn... NÕu ban l·nh ®¹o ng©n hµng cã nhËn thøc ®óng vÒ vai trß cña dù phßng rñi ro ®èi víi ho¹t ®éng ng©n hµng th× viÖc trÝch lËp dù phßng sÏ ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch nghiªm tóc vµ thùc chÊt h¬n. Sè dù phßng ®­îc trÝch vµo chi phÝ sÏ ph¶n ¸nh ®óng rñi ro mµ ng©n hµng cã thÓ gÆp ph¶i, chi phÝ ho¹t ®éng cña ng©n hµng ®­îc tÝnh to¸n hîp lý h¬n. Nhê ®ã, ng©n hµng võa cã nguån ®Ó ®¸p øng kÞp thêi khi rñi ro x¶y ra nh­ng còng ®¶m b¶o thu nhËp cña c¸n bé nh©n viªn. Tuy nhiªn, ban l·nh ®¹o ng©n hµng còng cÇn nhËn thøc mét c¸ch ®óng ®¾n r»ng kh«ng nªn qu¸ dùa dÉm vµ û l¹i vµo nguån quü nµy. Bëi lÏ, viÖc qu¸ û l¹i vµo viÖc ®· cã dù phßng cã thÓ khiÕn c¸c ng©n hµng liÒu lÜnh h¬n khi cho vay, kh«ng tiÕn hµng thÈm ®Þnh kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng mét c¸ch khoa häc, níi láng c¸c ®iÒu kiÖn cÊp tÝn dông... dÉn ®Õn chÊt l­îng tÝn dông thÊp kÐm. V× thÕ rñi ro cã thÓ x¶y ra liªn tôc, sè tiÒn ®­îc trÝch vµo dù phßng t¨ng liªn tôc, ng©n hµng sÏ gi¶m vèn vµ gi¶m cho ®Õn khi kh«ng cßn ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ho¹t ®éng. Nguån quü dù phßng cã thÓ lµ mét nguån vèn h÷u hiÖu ®Ó c¸c ng©n hµng xö lý rñi ro nh­ng còng cã thÓ lµ nguyªn nh©n lµm ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng cña ng©n hµng. §iÒu ®ã tuú thuéc vµo nhËn thøc ®óng ®¾n cña ban l·nh ®¹o ng©n hµng vÒ vai trß cña dù phßng rñi ro, ®Ó tõ ®ã cã kÕ ho¹ch chØ ®¹o thÝch hîp, khai th¸c tèt nhÊt ý nghÜa cña nguån quü nµy. 3.2.4 T¨ng c­êng tÝnh chñ ®éng trong sö dông dù phßng ®Ó xö lý rñi ro: ViÖc sö dông nguån dù phßng ®Ó xö lý rñi ro lµ c«ng viÖc néi bé cña ng©n hµng, kh¸ch hµng kh«ng ®­îc biÕt còng nh­ sau khi ®· ®­îc xö lý rñi ro, ng©n hµng vÉn cã c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó thu håi l¹i nh÷ng kho¶n nî ®ã. V× thÕ, hoµn toµn cã thÓ níi láng c¸c ®iÒu kiÖn trong viÖc sö dông nguån dù phßng ®· trÝch ®Ó c¸c ng©n hµng chñ ®éng h¬n trong viÖc xö lý rñi ro Ch¼ng h¹n, c¸c ng©n hµng cã thÓ më réng ph¹m vi ph©n quyÒn xö lý rñi ro cho c¸c chi nh¸nh, cô thÓ ë ®©y lµ ng©n hµng No vµ PTNT ViÖt Nam më réng ph¹m vi ph©n quyÒn cho c¸c chi nh¸nh trùc thuéc. ViÖc xö lý rñi ro tËp trung ë trô së chÝnh cã thÓ thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý hßan toµn hÖ thèng nh­ng l¹i lµm gi¶m ®i tÝnh chñ ®éng cña c¸c chi nh¸nh trùc tiÕp thùc hiÖn giao dÞch còng nh­ lµm gi¶m tÝnh kÞp thêi cña viÖc xö lý. Do vËy, ng©n hµng No vµ PTNT ViÖt Nam cã thÓ ph©n quyÒn réng h¬n cho c¸c chi nh¸nh, ®Ó c¸c chi nh¸nh tù xö lý rñi ro c¨n cø trªn sè dù phßng hiÖn cã còng nh­ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña chi nh¸nh thay v× tËp hîp vÒ Trô së chÝnh vµ ®îi kÕt qu¶ xö lý, ch¸nh tr­êng hîp cã sù chªnh lÖch vÒ thêi gian. Møc xö lý rñi ro cho tõng kh¸ch hµng trong c¸c tr­êng hîp cô thÓ cã thÓ linh ho¹t h¬n thay v× bÞ giíi h¹n ë møc 1 tû ®ång vµ 2 tû ®ång nh­ hiÖn nay. C¸c chi nh¸nh cã thÓ tù ®iÒu chØnh møc nµy tïy thuéc vµo nh÷ng tæn thÊt ph¶i g¸nh chÞu. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn gi¶m bít c¸c ®iÒu kiÖn vÒ hå s¬, giÊy tê mµ c¸c chi nh¸nh ph¶i lËp. HiÖn nay, ®Ó mét kho¶n vay ®­îc xö lý rñi ro, c¸c chi nh¸nh ph¶i tËp hîp rÊt nhiÒu giÊy tê cã liªn quan mÊt rÊt nhiÒu thêi gian nªn viÖc xö lý kh«ng kÞp thêi. Khèi l­îng giÊy tê nÇy tËp trung ë trô së chÝnh còng lµm gi¶m hiÖu qu¶ c«ng t¸c ra quyÕt ®Þnh xö lý rñi ro. V× vËy, thay vµo ®ã, c¸c chi nh¸nh cã thÓ c¨n cø dùa trªn hå s¬ còng nh­ t×nh h×nh theo dâi kh¸ch hµng vay tr­íc ®©y ®Ó xö lý rñi ro khi cÇn thiÕt. Nh­ vËy, viÖc sö dông dù phßng ®Ó xö lý rñi râe ph¶n ¸nh kÞp thêi nhu cÇu tµi chÝnh cña ng©n hµng trong tong ®iÒu kiÖn cô thÓ. Ngoµi ra, c¸c chi nh¸nh còng sÏ tù chñ h¬n trong viÖc c©n ®èi thu chi ®¶m b¶o lµnh m¹nh hãa t×nh h×nh tµi chÝnh. 3.2.5 N©ng cao tr×nh ®é c¸n bé ng©n hµng: C¸n bé ng©n hµng lµ ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c giao dÞch gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. Nªn nÕu cã nh÷ng dÊu hiÖu cã thÓ x¶y ra th× c¸n bé ng©n hµng sÏ lµ ng­êi nhËn biÕt sím nhÊt. Vµ còng lµ ng­êi thÊy ®­îc biÖn xö lý h÷u hiÖu nhÊt. V× thÕ nÕu tr×nh ®é cña c¸n bé ng©n hµng, ®Æc biÖt lµ tr×nh ®é cña c¸n bé tÝn dông ngµy cµng ®­îc n©ng cao th× nh÷ng rñi ro cã thÓ x©yr ra víi ng©n hµng sÏ ®­îc ng¨n chÆn kÞp thêi, vµ ho¹t ®éng ng©n hµng sÏ an toµn vµ hiÖu qu¶ h¬n. Do ®ã b¸t cø ng©n hµng nµo còng cÇn coi träng c«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc. Mét nguån nh©n lùc víi tr×nh ®é cao sÏ lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®Ó c¸c NHTM VÞªt Nam ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ héi nhËp quèc tÕ. C¸c ng©n hµng cÇn x©y dùng ®­îc c¸c chiÕn l­îc, c¸c kÕ ho¹ch cô thÓ vÒ ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé ng©n hµng mét c¸ch th­êng xuyªn. §ã lµ c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ®Ó ®éi ngò c¸n bé ®­îc n©ng cao tay nghÕ, còng nh­ cËp nhËt, bæ sung c¸c kiÕn thøc míi vÒ kinh tÕ tiÒn tÖ, vÒ t­ duy kinh doanh trong ®iÒu kiÖn míi, vÒ c«ng nghÖ ng©n hµng hiÖn ®¹i. §èi víi c«ng t¸c phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro, c¸n bé ng©n hµng cÇn th­êng xuyªn ®­îc cËp nhËt th«ng tin míi vÒ sù thay ®æi cña m«i tr­êng, c¸c chÝnh s¸ch, c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh cña ng©n hµng còng nh­ cña c¸c doanh nghiÖp lµ kh¸ch hµng cña ng©n hµng, còng nh­ cÇn ®­îc trau dåi kÞp thêi c¸c kü thuËt ph©n tÝch rñi ro, kü thuËt xÕp h¹ng tÝn dông míi. Cã nh­ vËy, c¸n bé ng©n hµng míi ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n vÒ nh÷ng rñi ro mµ ng©n hµng cã thÓ gÆp ph¶i, còng nh­ cã ý thøc h¬n trong viÖc phßng ngõa rñi ro. 3.2.6 Hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin phßng ngõa rñi ro: §Ó viÖc trÝch lËp dù phßng ®­îc thùc hiÖn kÞp thêi vµ hîp lý, tr¸nh t¨ng chi phÝ ho¹t ®éng cña ng©n hµng mét c¸ch kh«ng cÇn thiÕt, th× ng©n hµng ph¶i kiÓm so¸t ®­îc chÊt l­îng tµi s¶n Cã. Muèn vËy, ng©n hµng cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p thu thËp, ph©n tÝch vµ qu¶n lý th«ng tin cã hiÖu qu¶. C¸c th«ng tin mµ ng©n hµng thu thËp cã thÓ lµ c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng vay, vÒ xÕp h¹ng doanh nghiÖp, vÒ thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, vÒ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«…hoÆc còng cã thÓ lµ c¸c th«ng tin kÞp thíi vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña ng©n hµng, vÒ t×nh h×nh huy ®éng vèn hay cÊp tÝn dông cña c¸c chi nh¸nhh trùc thuéc…ViÑc thu thËp vµ qu¶n lý c¸c th«ng tin nµy lµ rÊt quan träng, nã gióp cho ng©n hµng ®¸nh gi¸ ®­îc chÝnh x¸c nh÷ng rñi ro tiÒm Èn, tõ ®ã cã biÖn ph¸p phßng ngõa thÝch hîp Tuy nhiªn c«ng t¸c thu thËp vµ cËp nhËt th«ng tin t¹i c¸c ng©n hµng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. §èi víi viÖc thu thËp th«ng tin vÒ ho¹t ®éng néi bé cña c¸c chi nh¸nh th× tÝnh cËp nhËt ch­a cao do m¹ng l­íi chi nh¸nh qu¸ réng víu nhiÒu cÊp, sè l­îng kh¸ch hµng qu¸ lín, hÖ thèng th«ng tin kh¸ch hµng ph¶i thu thËp tõ nhiÒu ch­¬ng tr×nh giao dÞch kh¸c nhau nh­ ch­¬ng tr×nh giao dÞch Foxpro, ch­¬ng tr×nh giao dÞch ng©n hµng b¸n lÎ, ch­¬ng tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng thanh to¸n vµ kÕ to¸n kh¸ch hµng cña dù ¸n WB. §èi víi viÖc thu thËp c¸c th«ng tin bªn ngoµi th× ch­a hiÖu qu¶ do tr×nh ®é cña c¸n bé tin häc cßn bÊt cËp, trang thiÕt bÞ cßn thiÕu thèn. §Ó thu thËp th«ng tin cã hiÖu qu¶ th× viÖc ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i lµ rÊt cÇn thiÕt. ViÖc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh qu¶n lý th«ng tin ng©n hµng tËp trung dùa trªn viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin gióp cho ng©n hµng rÊt nhiÒu trong c«ng t¸c qu¶n lý nguån vèn tµi s¶n, qu¶n lsy rñi ro… nhê ®ã ng©n hµng sÏ c¶i thiÖn ®­îc hiÖu qu¶ kinh doanh. Trong n¨m 2003, Trung t©m phßng ngõa vµ xö lý rñi ro cña ng©n hµng No vµ PTNT ViÖt Nam ®· triÓn khai ch­¬ng tr×nh th«ng tin kh¸ch hµng míi trªn c¬ së d÷ liÖu ORACLE trong toµn hÖ thèng. ViÖc triÓn khai ch­¬ng tr×nh nµy ®· gióp cho d÷ liÖu cña c¸c chi nh¸nh ®­îc cËp nhËt th­êng xuyªn vµ chÊt l­îng th«ng tin thu thËp ®· ®­îc n©ng cao, ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c ®èi víi th«ng tin vÒ d­ nî tÝn dông.Trong nh÷ng n¨m tíi ng©n hµng cÇn hoµn thiÖn h¬n n÷a ch­¬ng tr×nh naú ®Ó c¸c chi nh¸nh cã thÓ dÏ dµng truy vÊn th«ng tin kh¸ch hµng vay còng nh­ x©y dùng c¸c b¸o c¸o ®Çu ra vÒ c¬ cÊu d­ nî, møc d­ nî,t×nh tr¹ng nî..tõ kho d÷ liÖu ®· ®­îc x©y dùng Bªn c¹nh ®ã, ®Ó d¸p øng yªu cÇu cña c¸c chi nh¸nh trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n cÇn t×m hiªu th«ng tin vÒ c«ng nghÖ, thÞ tr­êng, gi¸ c¶… cÇn x©y dùng ®­îc mèi liªn hÖ lµm viÖc víi c¸c c¸n bé, ngµnh liªn quan. Ch¼ng h¹n, th«ng qua mèi liªn hÖ ®ã, ng©n hµng cã thÓ cã ®­îc th«ng tin vÒ viÖc s¾p xÕp, tæ chøc l¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, vÒ xÕp h¹ng tÝn dông…qua ®ã gióp cho c«ng t¸c thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ tÝn dông. Ngoµi ra ®Ó viÖc khai th¸c th«ng tin cã hiÖu qu¶, c¸c ng©n hµng cÇn giµnh mét sè vèn nhÊt ®Þnh ®Ó ®Çu t­ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng, t¨ng c­êng hîp t¸c víi c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Ó cã sù hç trî vÒ kü thuËt, còng nh­ n©ng cao tr×nh ®é tin häc cña c¸n bé nh©n viªn. T¨ng c­êng sù hç trî cña kiÓm to¸n vµ thanh tra ng©n hµng: ViÖc trÝch lËp dù phßng cã ¶nh h­ëng tíi chi phÝ ho¹t ®éng cña ng©n hµng do ®ã ¶nh h­ëng tíi lîi nhuËn còng nh­ sæ thuÕ ph¶i nép cña ng©n hµng. Ng©n hµng ho¹t ®éng kh«ng lµnh m¹nh cã thÓ lîi dông ®×Òu nµy ®Ó lµm t¨ng chi phÝ ho¹t ®éng, gi¶m bít sè thuÕ ph¶i nép cho nhµ n­íc. V× thÕ viÖc kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn trÝch lËp dù phßng cña c¸c ng©n hµng lµ cÇn thiÕt ®Ó tr¸nh l¹m dông nguån quü nµy. C¸c ng©n hµng cã thÓ tù kiÓm tra ho¹t ®éng nµy th«ng qua c«ng t¸c kiÓm to¸n néi bé. C¸c c¬ quan qu¶n lý cã thÓ kiÓm tra vÒ c«ng t¸c trÝch lËp dù phßng cña mét ng©n hµng th«ng qua h¹ot ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp hoÆc thanh tra ng©n hµng. Bëi vËy, c¸c kÕt qu¶ kiÓm to¸n néi bé, kiÓm to¸n ®éc lËp hay thanh tra ng©n hµng lµ c¨n cø quan träng ®Ó ®¸nh gi¸c«ng t¸c trÝch lËp dù phßng cña mét ng©n hµng. B¶n th©n ng©n hµng còng nh­ c¸c c¬ quan qu¶n lý cÇn quan t©m ®Õn nguån th«ng tin nµy ®Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n vÒ c«ng t¸c trÝch lËp dù phßng cña ng©n hµng, tõ ®ã cã nh÷ng ®iÒu chØnh kÞp thêi. Bªn c¹nh ®ã, kÕt qu¶ kiÓm to¸n hay thanh tra ng©n hµng còng lµ c¨n cø quan träng ®Ó c¸c ng©n hµng cã c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ mäi ho¹t ®éng, tõ ®ã x¸c ®Þnh mét møc dù phßng hîp lý h¬n. c¸c kiÓm to¸n viªn hay thanh tra viªn dùa trªn dùa kinh nghiÖm cña m×nh cã thÓ t­ vÊn cho ng©n hµng mét møc dù phßng hîp lý h¬n. Bëi vËy c¸c ng©n hµng cÇn quan t©m h¬n ®Õn c¸c kÕt qu¶ kiÓm to¸n néi bé, kiÓm to¸n ®éc lËp vµ kÕt qu¶ thanh tra ng©n hµng. C¸c kiÓm to¸n viªn vµ thanh tra viªn cÇn t¨ng c­êng sù hç trî cho ng©n hµng trong viÖc x¸c ®Þnh vµ trÝch lËp dù phßng. Mét sè kiÕn nghÞ: 3.3.1 §èi víi Ng©n hµng nhµ n­íc: Do viÖc trÝch lËp vµ sö dông dù phßng ®Ó xö lý rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng cßn rÊt míi mÎ ë ViÖt Nam nªn Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu, hoµn chØnh c¸c quy ®Þnh cho phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ còng nh­ phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña c¸c NHTM ViÖt Nam. Nh÷ng quy ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc sÏ gãp phÇn ®Þnh h­íng còng nh­ t¹o c¬ së ph¸p lý v÷ng ch¾c cho c¸c ng©n hµng trong viÖc trÝch lËp dù phßng ®Ó xö lý rñi ro. Bªn c¹nh ®ã, Ng©n hµng Nhµ n­íc còng cÇn ®Ò xuÊt víi Bé Tµi ChÝnh ®Ó c¸c NHTM ®­îc phÐp duy tr× mét tû lÖ dù phßng hîp lý h¬n. 3.3.2 §èi víi ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi: Trong ®iÒu kiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ trÝch lËp dù phßng ch­a ®­îc ®iÒu chØnh kÞp thêi, th× b¶n th©n ng©n hµng No vµ PTNT Hµ Néi cÇn t×m c¸c biÖn ph¸p linh ho¹t ®Ó nguån quü dù phßng ®­îc sö dông hiÖu qu¶ h¬n. Ng©n hµng ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao nhËn thøc cña c¸n bé nh©n viªn vÒ ý nghÜa cña nguån quü nµy, ®¶m b¶o cho viÖc trÝch lËp dù phßng ®óng vµ ®ñ. C¨n cø vµo ®×ªu kiÖn thùc tÕ cña ng©n hµng, ng©n hµng cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc ph©n lo¹i nî hîp lý h¬n, ®Ó viÖc trÝch dù phßng ph¶n ¸nh ®óng rñi ro cña ng©n hµng. KÕt LuËn HÖ thèng NHTM ViÖt Nam trong suèt thêi gian qua ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn râ rÖt vµ kh«ng ngõng hoµn thiÖn vÒ mäi mÆt ®Ó ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nh­ng ®i kÌm víi viÖc më régn vµ ph¸t triÓn, c¸c ng©n hµng ®ång thêi còng ph¶i ®èi mÆt víi m«i tr­êng kinh doanh phøc t¹p h¬n. ViÖc cho phÐp c¸c ng©n hµng trÝch lËp vµ sö dông dù phßng rñi ro ®Ó xö lý rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh lµ rÊt phï hîp víi hÖ thèng c¶i c¸ch ng©n hµng ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp. ViÖc trÝch ®óng, trÝch ®ñ dù phßng rñi ro cã ý nghÜa quan träng trong viÖc thùc hiÖn khÈu lÖnh “ phßng bÖnh h¬n ch÷a bÖnh”, lµm gi¶m ®i nh÷ng chi tiªu qu¸ møc vµ kh«ng hîp lý cña ng©n hµng. Nguån quü nµy lµ mét mguån v÷ng ch¾c gióp c¸c ng©n hµng bï ®¾p nh÷ng tæn thÊt mÊt vèn trong mét m«i tr­êng ®Çu t­ míi tiÒm Èn biÕt bao rñi ro. Nã rÊt thÝch hîp vøi mét nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, víi mét hµnh lang ph¸p lý ch­a thùc sù ®Çy ®ñ ®Ó b¶o vÖ c¸c ng©n hµng. Do míi ®­a vµo ¸p dông nªn viÖc thùc hiªn trÝch lËp vµ sö dông dù phßng rñi ro ë c¸c ng©n hµng còng kh«gn tr¸nh khoØ nh÷ng v­íng m¾c. c¸c NHTM cÇn phèi hîp chÆt chÏ víi ng©n hµng nhµ n­íc vµ Bét Tµi ChÝnh ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c NHTM trÝch ®óng vµ ®ñ dù phßng rñi ro. Trong t­¬ng lai, nh÷ng söa ®æi trong c¬ chÕ, quy ®Þnh vÒ trÝch lËp vµ sö dông dù phßng rñi ro cho phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ ch¾c ch¾n sÏ gãp phÇn ©nng cao ý nghÜa cña c«ng t¸c nµy trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hµng.