Đề tài Tìm hiểu qui trình kiểm toán chu trình mua hàng – Thanh toán trong kiểm toán tài chính do VACO thực hiện

nhËn c«ng nî ph¶i tr¶. KiÓm tra tÝnh ®óng kú cña hµng mua. STT Thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt Ng­êi thùc hiÖn Chó thÝch/ Tham chiÕu 1. KiÓm tra c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vÒ tÝnh hîp lÖ, tÝnh ®Çy ®ñ, tÝnh ®óng k×. Thu thËp B¶ng tæng hîp sè d­ Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng, ph¶n ¸nh sè d­ ®Çu kú vµ cuèi kú. KiÓm tra sè tæng céng vµ ®èi chiÕu víi Sæ c¸i vµ b¸o c¸o. KiÓm tra c¸c kho¶n chªnh lÖch (nÕu cã) tíi c¸c chøng tõ cã liªn quan. Chän mét sè nghiÖp vô thanh to¸n c«ng nî ph¶i tr¶ ng­êi b¸n b»ng tiÒn mÆt hoÆc chuyÓn kho¶n sau ngµy kho¸ sæ kÕ to¸n tõ Sæ tiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng cña kú tiÕp theo, thùc hiÖn: KiÓm tra c¸c PhiÕu nhËp kho, Ho¸ ®¬n mua hµng vµ c¸c chøng tõ bæ trî kh¸c. X¸c ®Þnh xem c¸c kho¶n thanh to¸n ®¹i diÖn cho mét kho¶n c«ng nî t¹i ngµy kÕt thóc n¨m tµi chÝnh cã ®­îc ph¶n ¸nh trªn B¶ng tæng hîp sè d­ ph¶i tr¶ hay kh«ng? Sau ®ã, chän c¸c ho¸ ®¬n mua hµng ch­a thanh to¸n, kiÓm tra xem c¸c ho¸ ®¬n nµy cã chØ ra mét kho¶n c«ng nî ph¶i tr¶ t¹i ngµy kÕt thóc n¨m kh«ng vµ nÕu cã th× ®· ®­îc ph¶n ¸nh vµo sæ kÕ to¸n. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra THN N/A N/A 2. KiÓm tra gi¸ trÞ vµ viÖc tr×nh bµy c¸c Kho¶n ph¶i tr¶. So¸t xÐt b¶ng tæng hîp sè d­ c«ng nî ph¶i tr¶ ng­êi b¸n t¹i ngµy kho¸ sæ ®Ó x¸c ®Þnh xem liÖu cã sè d­ nî tµi kho¶n ph¶i tr¶ bÞ bï trõ trong sè d­ ph¶i tr¶ cuèi kú tr×nh bµy trªn BCTC hay kh«ng X¸c ®Þnh xem cã sè d­ kho¶ ph¶i tr¶ phi th­¬ng m¹i nµo ®­îc ph¶n ¸nh trong sè d­ Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n cuèi kú kh«ng X¸c ®Þnh c¸c kho¶n Ph¶i tr¶ tån ®äng l©u ngµy, xem xÐt viÖc tr×nh bµy vµ thuyÕt minh c¸c kho¶n c«ng nî nµy cña ®¬n vÞ. Yªu cÇu kh¸ch hµng cung cÊp vµ xem xÐt c¸c ®iÒu kho¶n cam kÕt trong c¸c hîp ®ång mua hµng quan träng cÇn tr×nh bµy trªn BCTC. Xem xÐt viÖc tr×nh bµy sè d­ ph¶i tr¶ c¸c bªn liªn quan Xem xÐt viÖc tr×nh bµy c¸c giao ­íc mua hµng quan träng Xem xÐt viÖc tr×nh bµy c¸c kho¶n c«ng nî ph¶i tr¶ víi thêi gian l©u h¬n mét n¨m. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra THN Kh«ng THN Kh«ng N/A THN 3. X¸c nhËn c«ng nî ph¶i tr¶ Thu thËp hoÆc lËp B¶ng tæng hîp sè d­ c«ng nî ph¶i tr¶ (ph©n lo¹i theo tuæi nî vµ chi tiÕt theo ®èi t­îng), ph¶n ¸nh sè d­ ®Çu kú vµ sè d­ cuèi kú. KiÓm tra sè tæng céng, ®èi chiÕu víi sæ c¸i vµ b¸o c¸o cña ®¬n vÞ. Lùa chän mét sè kho¶n ph¶i tr¶ tõ B¶ng tæng hîp sè d­ vµ thùc hiÖn c¸c b­íc sau: LËp (hoÆc yªu cÇu kh¸ch hµng lËp) th­ x¸c nhËn sè d­ t¹i thêi ®iÓm b¸o c¸o d­íi tªn cña kh¸ch hµng vµ göi cho c¸c ®èi t­îng cÇn x¸c nhËn nî d­íi sù kiÓm so¸t cña KTV. Göi th­ x¸c nhËn lÇn hai nÕu kh«ng nhËn ®­îc th­ håi ®¸p. So s¸nh sè ®­îc x¸c nhËn víi sè liÖu ghi sæ cña kh¸hc hµng. Yªu cÇu kh¸ch hµng lËp hoÆc lËp b¶ng ®èi chiÕu chi tiÕt c¸c tr­êng hîp chªnh lÖch theo tõng nghiÖp vô. KiÓm tra c¸c chøng tõ liªn quan ®èi víi c¸c tr­êng hîp chªnh lÖch. §èi víi c¸c kho¶n kh«ng nhËn ®­îc th­ tr¶ lêi, kiÓm tra c¸c nghiÖp vô thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ hoÆc c¸c Ho¸ ®¬n mua hµng trong kú ch­a d­îc thanh to¸n vµ c¸c phiÕu nhËp hµng. Kh¼ng ®Þnh r»ng tÊt c¶ c¸c kho¶n thanh to¸n cho c¸c kho¶n nî t¹i ngµy kÕt thóc n¨m ®Òu ®· ®­îc ph¶n ¸nh lµ kho¶n ph¶i tr¶ t¹i ngµy kho¸ sæ. Pháng vÊn kh¸ch hµng vÒ sè d­ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ lín ®ang cã tranh chÊp (bÞ tõ chèi thanh to¸n hoÆc chØ chÊp nhËn thanh to¸n mét phÇn) vµ kiÓm tra nÕu thÊy cÇn thiÕt. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra THN N/A THN 4. KiÓm tra tÝnh ®óng kú cña nghiÖp vô mua hµng Chän mét sè Ho¸ ®¬n mua hµng ghi sæ 15 ngµy sau ngµy kho¸ sæ n¨m tµi chÝnh. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra THN N/A: kh«ng ¸p dông. 1.4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n Sau khi hoµn thµnh ®­îc ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng – thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC cña Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi, KTV tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cÇn lµm trong giai ®o¹n thùc hiÖn theo ®óng c¸c thñ tôc ®· ®­a ra. GiÊy tê lµm viÖc lµ c¨n cø ®Ó chøng minh c¸c thñ tôc ®ã ®· hoµn thµnh. Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng – thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC do VACO thùc hiÖn gåm hai b­íc c¬ b¶n sau: Thùc hiÖn c¸c b­íc kiÓm tra hÖ thèng vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ Do ®Æc ®iÓm viÖc mua hµng cña Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi lµ mua nguyªn vËt liÖu víi sè l­îng nghiÖp vô Ýt, gi¸ trÞ lín nªn viÖc kiÓm tra hÖ thèng ®èi víi chu tr×nh nµy kh«ng ®­îc thùc hiÖn trong tÊt c¶ c¸c k× kiÓm to¸n mµ ®­îc tiÕn hµnh quay vßng theo c¸c n¨m cïng víi c¸c chu tr×nh kh¸c. Thùc hiÖn c¸c b­íc kiÓm tra chi tiÕt ViÖc kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi chu tr×nh mua hµng – thanh to¸n ®­îc kiÓm to¸n viªn triÓn khai theo ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®· ®­îc so¹n th¶o. Tr­íc hÕt, ®Ó cã thÓ n¾m ®­îc t×nh h×nh c«ng nî cña kh¸ch hµng t¹i ngµy 31/12/2003, KTV yªu cÇu cung cÊp B¶ng kª sè ph¸t sinh Tµi kho¶n Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp. B¶ng kª nµy sau ®ã sÏ ®­îc l­u trong Hå s¬ kiÓm to¸n víi tham chiÕu . C¸c tµi liÖu phôc vô cho viÖc kiÓm tra chi tiÕt còng ®­îc yªu cÇu cung cÊp nh­: C¸c BCTC cña niªn ®é kÕ to¸n 31/12/2002 Sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ng­êi b¸n B¶ng tæng hîp ph¶i tr¶ ng­êi b¸n Sæ nhËt ký mua hµng Sæ c¸i tµi kho¶n Hµng tån kho, tµi kho¶n Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp Sæ c¸i vµ sæ chi tiÕt tµi kho¶n tiÒn göi ng©n hµng B¸o c¸o kiÓm to¸n n¨m tr­íc C¸c biªn b¶n ®èi chiÕu c«ng nî C¸c chøng tõ, ho¸ ®¬n cã liªn quan... TiÕn hµnh ®èi chiÕu gi÷a B¶ng kª chi tiÕt Tµi kho¶n 331 víi sè liÖu trªn BCTC: ViÖc ®èi chiÕu sè liÖu trªn B¶ng kª sè ph¸t sinh Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n víi sè liÖu trªn BCTC ®­îc ph¶n ¸nh trªn giÊy tê lµm viÖc nh­ sau B¶ng 2.8: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 41 61 Kh¸ch hµng: Nhµ m¸yTh¾ng Lîi Ng­êi lËp: THN Ngµy: 26/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTN Ngµy: 10/03/04 Néi dung: Tæng hîp ph¶i tr¶ ng­êi b¸n Môc tiªu: Tæng hîp sè d­ ph¶i tr¶ ®Çu n¨m, cuèi n¨m cña c¸c nhµ cung cÊp cã sè ph¸t sinh lín trong n¨m. §èi chiÕu víi sè liÖu trªn BCTC. Gi¶i thÝch c¸c chªnh lÖch nÕu cã. Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n 31/12/2002 31/12/2003 C«ng ty XNK thuèc l¸ 27.761.015.067 ü25.853.540.573 {a} XN in bao b× vµ phô liÖu thuèc l¸ B¾c 13.132.540.018 ü16.861.540.899 {b} C«ng ty th­¬ng m¹i Kim Liªn 0 ü3.179.691.125 C«ng ty TNHH Th¸i D­¬ng 0 ü1.745.467.840 {b} XN in n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp thùc phÈm 1.801.434.778 ü1.608.774.820 {b} C«ng ty TNHH giÊy nh«m TOYO 551.007.856 742.810.200 {b} C«ng ty nguyªn liÖu thuèc l¸ 22.071.070 551.297.024 ViÖn kinh tÕ kü thuËt thuèc l¸ 1.710.966.132 469.279.959 {c} §iÖn lùc Thanh Xu©n 140.357.897 221.742.363 C«ng ty ®Çu t­ x©y dùng vµ PTNT 0 195.311.500 C«ng ty VINA TOTO 109.799.250 121.172.722 {b} C«ng ty cæ phÇn TMDV x©y dùng MÜ Ph­¬ng 0 115.005.700 Nhµ m¸y thuèc l¸ B¾c S¬n 111.561673 111.561.673 (*) C«ng ty TNHH ViÖt Thuû 0 100.254.000 {b} C«ng ty thuèc l¸ §µ N½ng 0 100.000.000 Nhµ m¸y in v¨n ho¸ phÈm Phóc Yªn 111.026.000 81.564.130 C«ng ty ®Çu t­ TM vµ ph¸t triÓn kü thuËt 487.600.515 54.894.928 C«ng ty nguyªn liÖu thuèc l¸ Nam 0 4.920.600 C«ng ty §ång T©m 1.145.815.000 0 C¸c nhµ cung cÊp kh¸c 1.857.114.879 681.561.341 Tæng 48.942.310.135 52.800.391.397 Sè liÖu trªn Leadsheet 48.942.310.135 52.800.391.397 Chªnh lÖch 0 0 Nguån sè liÖu: TËp hîp tõ B¶ng chi tiÕt Tµi kho¶n 331. Nhµ m¸y cã thùc hiÖn ®èi chiÕu c«ng nî hµng th¸ng víi c¸c nhµ cung cÊp chñ yÕu (*) Kho¶n nî Nhµ m¸y thuèc l¸ B¾c S¬n kh«ng ph¶i lµ tån ®äng. Do Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi ch­a thu ®­îc tiÒn tõ ®èi t¸c nªn ch­a thanh to¸n. KÕt luËn: Kh«ng cã chªnh lÖch gi÷a sè liÖu chi tiÕt vµ tæng hîp. {a}Khíp ®èi chiÕu c«ng nî tµi ngµy 31/12/2003 gi÷a Nhµ m¸y vµ C«ng ty XNK thuèc l¸. {b}Khíp biªn b¶n ®èi chiÕu c«ng nî gi÷a hai ®¬n vÞ t¹i ngµy 31/12/03. {c}KTV ®èi chiÕu khi kiÓm to¸n ViÖn kinh tÕ kü thuËt thuèc l¸. Kh«ng cã chªnh lÖch. ü§· göi th­ x¸c nhËn KiÓm tra chi tiÕt c«ng nî KiÓm tra Tµi kho¶n Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n lµ kiÓm tra sè d­ cña tõng ®èi t­îng. Do vËy viÖc chän mÉu còng chän theo ®èi t­îng vµ thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt sè ph¸t sinh trong n¨m vµ sè d­ cuèi kú cho ®èi t­îng ®ã. KÕt qu¶ lµm viÖc ®­îc thÓ hiÖn trªn giÊy tê nh­ sau: B¶ng 2.9: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 61 42 Kh¸ch hµng: Nhµ m¸yTh¾ng Lîi Ng­êi lËp: THN Ngµy: 26/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTN Ngµy: 10/03/04 Néi dung: KiÓm tra chi tiÕt c«ng nî Môc tiªu: B¶o ®¶m sè d­ c«ng nî cña XN in bao b× vµ phô liÖu thuèc l¸ B¾c kh«ng cã sai sãt träng yÕu. Thñ tôc: KiÓm tra 100% c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh trong n¨m vµ nghiÖp vô thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ Ngµy Néi dung Nî Cã (1) (2) (3) 03/02/03 Thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n 2.550.000.000 ü 29/04/03 Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt 500.000.000 ü 05/05/03 Thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n 3.000.000.000 ü 04/08/03 Thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n 1.500.000.000 ü 10/10/01 Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt 450.000.000 ü 25/01/03 Mua nguyªn vËt liÖu 1.625.321.900 ü 15/05/03 Mua nguyªn vËt liÖu 3.360.698.365 ü 25/08/03 Mua nguyªn vËt liÖu 2.365.369.752 ü 30/10/03 Mua nguyªn vËt liÖu 4.377.610.864 ü Sè d­ ®Çu n¨m 13.132.540.018 Sè d­ cuèi n¨m 16.861.540.899 ü ü OK (1)KiÓm tra ho¸ ®¬n vµ B¶ng kª chi tiÕt, PhiÕu nhËp kho kÌm theo (2)KiÓm tra chøng tõ thanh to¸n (3)§· thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n (3.650.000.000) vµo th¸ng 01/2004, kiÓm tra chøng tõ thanh to¸n KÕt luËn: Kho¶n ph¶i tr¶ XÝ nghiÖp in bao b× vµ phô liÖu thuèc l¸ B¾c kh«ng cã sai sãt träng yÕu KiÓm tra tÝnh ®óng k× cña viÖc ghi nhËn c«ng nî Sai sãt vÒ tÝnh ®óng kú cña viÖc ghi nhËn c«ng nî thÓ hiÖn ë hai tr­êng hîp mua hµng kú nµy nh­ng ®Õn kú sau míi ®­îc ghi nhËn c«ng nî hoÆc ng­îc l¹i, ghi nhËn c«ng nî cho c¸c nghiÖp vô mua hµng thùc tÕ ph¸t sinh ë kú kÕ to¸n sau. Tuy nhiªn, tr­êng hîp thø nhÊt th­êng hay x¶y ra h¬n ®Æc biÖt lµ ë c¸c C«ng ty lín. §Ó kiÓm tra môc tiªu nµy, KTV tiÕn hµnh chän mÉu mét sè nghiÖp vô mua hµng trong 5 ®Õn 10 ngµy tr­íc thêi ®iÓm kho¸ sæ, thu thËp ho¸ ®¬n cña ng­êi b¸n, phiÕu nhËp kho, b¸o c¸o nhËn hµng, sæ nhËt ký mua hµng vµ sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ng­êi b¸n liªn quan ®Õn c¸c nghiÖp vô nµy, so s¸nh ®èi chiÕu ngµy trªn c¸c chøng tõ sæ s¸ch nµy ®Ó x¸c minh c¸c nghiÖp vô cã ®­îc ghi sæ ®óng kú hay kh«ng. B¶ng 2.10: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 43 61 Kh¸ch hµng: Nhµ m¸y Th¾ng Lîi Ng­êi lËp: THN Ngµy: 26/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTN Ngµy: 10/03/04 Néi dung: KiÓm tra tÝnh ®óng kú Môc tiªu: B¶o ®¶m c«ng nî ®­îc ghi nhËn ®óng k×. Thñ tôc: chän c¸c PhiÕu nhËp kho ph¸t sinh 10 ngµy tr­íc ngµy kho¸ sæ (31/12/03), kiÓm tra ®Õn hãa ®¬n, chøng tõ kÌm theo Chøng tõ Néi dung Sè tiÒn ü Sè Ngµy PN387 24/12/03 Mua vá bao cña nhµ m¸y in VH phÈm Phóc Yªn 560.321.354 ü PN388 25/12/03 Mua giÊy nh«m cña TOYO VN 650.231.325 ü PN389 25/12/03 Mua nguyªn vËt liÖu cña Cty nguyªn liÖu thuèc l¸ 2.365.236.932 ü PN390 29/12/03 Mua nguyªn liÖu thuèc l¸ cña Nhµ m¸y thuèc l¸ Nam 1.562.321.632 ü ü ®· kiÓm tra chøng tõ nhËp hµng KÕt luËn: C¸c kho¶n c«ng nî ®­îc ghi nhËn ®óng kú Göi th­ x¸c nhËn c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ng­êi b¸n §èi víi thñ tôc göi th­ x¸c nhËn Kho¶n ph¶i tr¶ ng­êi b¸n, KTV sÏ tiÕn hµnh göi th­ x¸c nhËn më nghÜa lµ KTV sÏ ghi s½n con sè vµ nhµ cung cÊp chØ cÇn x¸c nhËn cã ®óng kh«ng. Lùa chän ph­¬ng thøc th­ x¸c nhËn nµy lµ do rñi ro ®èi víi tµi kho¶n nµy lµ th­êng bÞ ghi sæ thÊp h¬n so víi thùc tÕ. KiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh chän 5 nhµ cung cÊp cã sè ph¸t sinh lín vµ cã biÕn ®éng bÊt th­êng trong n¨m ®Ó tiÕn hµnh göi th­ x¸c nhËn (theo giÊy tê lµm viÖc). ViÖc göi th­ x¸c nhËn ®­îc tiÕn hµnh cµng sím cµng tèt (th­êng vµo ngµy ®Çu tiªn ®Õn kh¸ch hµng) v× nÕu ®Ó rêi kh¸ch hµng mµ v·n kh«ng nhËn ®­îc phóc ®¸p tõ phÝa nhµ cung cÊp cña kh¸ch hµng (kÓ c¶ sau khi ®· göi lÇn thø hai), KTV sÏ kh«ng thÓ quay trë l¹i kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn c¸c thñ tôc thay thÕ nh»m cã ®­îc b»ng chøng hîp lý ®¶m b¶o cho ý kiÕn cña m×nh vÒ kho¶n ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp. Th­ x¸c nhËn còng nh­ phóc ®¸p ®Òu ®­îc göi vµ nhËn trùc tiÕp gi÷a KTV vµ nhµ cung cÊp ®Ó tr¸nh sù can thiÖp cña kh¸ch hµng. V× sù x¸c nhËn nµy lµ mét b»ng chøng cã gi¸ trÞ vµ lµm gi¶m thiÓu rÊt nhiÒu c«ng viÖc kiÓm tra chi tiÕt. NÕu trong tr­êng hîp ®Õn ngµy kÕt thóc kiÓm to¸n mµ vÉn kh«ng nhËn ®­îc th­ phóc ®¸p, c¸c thñ tôc thay thÕ th­êng ®­îc KTV sö dông lµ: kiÓm tra thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ hoÆc kiÓm tra ®Õn chøng tõ nhËp vµ thanh to¸n trong k×. Nh­ng ®èi víi Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi mÆc dï kh«ng nhËn ®­îc phóc ®¸p cña nhµ cung cÊp lµ c«ng ty th­¬ng m¹i Kim Liªn nh­ng kh«ng thÊy KTV tiÕn hµnh c¸c thñ tôc thay thÕ. B¶ng 2.11: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 44 61 1/6 Kh¸ch hµng: Nhµ m¸y Th¾ng Lîi Ng­êi lËp: THN Ngµy: 26/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTN Ngµy: 10/03/04 Néi dung: Tæng hîp göi th­ x¸c nhËn ph¶i tr¶ Môc ®Ých: §Ó ®¶m b¶o tÝnh cã thËt cña c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho nhµ cung cÊp cuèi k×. C«ng viÖc: KTV chän mÉu mét sè kh¸ch hµng cã gi¸ trÞ ph¶i tr¶ lín ®Ó thùc hiÖn thñ tôc göi th­ x¸c nhËn. P = 52.800.391.397 Cover = 93,27% STT Tªn nhµ cung cÊp §Þa chØ Sè ®iÖn tho¹i Ph¶i tr¶ - SS Ghi chó 1 C«ng ty XNK thuèc l¸ 83 B¹ch §»ng HN 8 239 716 25.853.540.573 ü 2 XN in bao b× vµ phô liÖu thuèc l¸ B¾c 27 B¹ch Mai HN 8 545 681 16.861.540.899 ü 3 C«ng ty th­¬ng m¹i Kim Liªn 184 §.Th¨ng Long HN 7 782 562 3.179.691.125 4 C«ng ty TNHH Th¸i D­¬ng Nam §Þnh (035) 823 493 1.745.467.840 ü 5 XN in n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp thùc phÈm H¶i Phßng (031) 855 613 1.608.774.820 ü Tæng 52.800.391.397 (*) (*)1.154.337.421 = 93,27%52.800.391.397 ü §· nhËn ®­îc phóc ®¸p th­ x¸c nhËn vµ kh«ng cã chªnh lÖch. B¶ng 2.12: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng lîi 2/6 235 NguyÔn Tr·i Thanh Xu©n – Hµ Néi Tel: 84-4-6 788 296 Fax: 84-4-6 788 297 Hµ Néi, ngµy 20 th¸ng 02 n¨m 2004 Th­ x¸c nhËn sè d­ ph¶i tr¶ KÝnh göi: ¤ng/Bµ KÕ to¸n tr­ëng . C«ng ty XNK thuèc l¸ §Ó phôc vô cho môc ®Ých kiÓm to¸n BCTC cho n¨m tµi chÝnh kÕt thóc ngµy 31/12/2003 cña c«ng ty Th¾ng Lîi, chóng t«i ®Ò nghÞ QuÝ c«ng ty vui lßng x¸c nhËn trùc tiÕp tíi KTV cña chóng t«i, c«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam, sè d­ c«ng nî gi÷a chóng t«i vµ QuÝ c«ng ty t¹i ngµy 31/12/2003 thÓ hiÖn trªn sæ kÕ to¸n cña QuÝ c«ng ty theo mÉu d­íi ®©y. Th­ x¸c nhËn cña QuÝ c«ng ty sÏ rÊt thuËn lîi cho c«ng viÖc cña chóng t«i nÕu ®­îc tr¶ lêi nhanh nhÊt. Tr©n träng, (KÝ, ®ãng dÊu) TrÇn Thu H¹nh KÕ to¸n tr­ëng. KÝnh göi : C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam 8 Ph¹m Ngäc Th¹ch, §èng §a, Hµ Néi Ng­êi nhËn : TrÇn H¶i Ninh – KiÓm to¸n viªn Chóng t«i x¸c nhËn sè d­ c«ng nî Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi cßn ph¶i tr¶ chóng t«i thÓ hiÖn trªn sæ kÕ to¸n cña c«ng ty chóng t«i t¹i ngµy 31/12/2003 nh­ sau: Sè liÖu cña Nhµ m¸y Th¾ng Lîi Sè liÖu cña chóng t«i Chªnh lÖch 25.853.540.573 25.853.540.573 0 Chóng t«i göi kÌm theo ®©y lµ sæ chi tiÕt cña chóng t«i (nÕu cã chªnh lÖch) Hµ Néi. ngµy 08 th¸ng 03 n¨m 2004 Gi¸m ®èc (KÝ, ®ãng dÊu) Ph¹m Quang Huy 1.5. KÕt thóc c«ng viÖc kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o So¸t xÐt c¸c sù kiÖn ph¸t sinh sau ngµy lËp BCTC Mét kú kÕ to¸n ®­îc coi lµ kÕt thóc vµo ngµy kho¸ sæ, lËp c¸c BCTC. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ, cã nhiÒu nh÷ng nghiÖp vô, sù kiÖn liªn quan ®Õn kú kÕ to¸n nh­ng v× lý do nµo ®ã, sau khi c¸c BCTC ®· lËp, kÕ to¸n míi nhËn ®­îc th«ng tin. Theo ®ã, nh÷ng sù kiÖn nµy cã thÓ ¶nh h­ëng träng yÕu hoÆc kh«ng träng yÕu ®Õn BCTC. Tuy nhiªn, viÖc xem xÐt lµ cÇn thiÕt, tu©n thñ nguyªn t¾c thËn träng trong kiÓm to¸n. §èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n, KTV thùc hiÖn so¸t xÐt c¸c kho¶n c«ng nî tiÒm tµng. §©y lµ nh÷ng kho¶n c«ng nî ngoµi dù kiÕn mµ nÕu cã ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn BCTC th× chóng ph¶i ®­îc ®¬n vÞ tr×nh bµy trªn ghi chó BCTC. §Ó ph¸t hiÖn ra c¸c kho¶n c«ng nî tiÒm tµng nµy, KTV th­êng thùc hiÖn c¸c thñ tôc nh­ pháng vÊn Ban Gi¸m ®èc, thu thËp Th­ gi¶i tr×nh cña Ban Gi¸m ®èc, Biªn b¶n häp Ban qu¶n trÞ, kiÓm tra c¸c hîp ®ång mua dµi h¹n... kÕt hîp víi kinh nghiÖm cña KTV. Qua tiÕn hµnh c¸c thñ tôc trªn t¹i Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi, KTV ®· x¸c minh kh«ng cã kho¶n c«ng nî tiÒm tµng nµo cã ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn BCTC cña ®¬n vÞ. Tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n Sau khi ®· x¸c minh kh«ng cã sù kiÖn ph¸t sinh ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn BCTC, tr­ëng nhãm kiÓm to¸n tiÕn hµnh tËp hîp vµ so¸t xÐt toµn bé giÊy tê lµm viÖc cña KTV c¸c phÇn hµnh ®Ó lµm c¬ së cho viÖc lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ Th­ qu¶n lý. Theo ®ã, viÖc so¸t xÐt ph¶i ®¶m b¶o c¸c môc ®Ých sau: C¸c b»ng chøng ®· thu thËp, ®¸nh gi¸ m« t¶ ®­îc mét c¸ch ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng. Qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn theo ®óng nh÷ng chÝnh s¸ch cña VACO vµ tu©n thñ c¸c ChuÈn mùc kiÓm to¸n ®­îc thõa nhËn. C¸c môc tiªu kiÓm to¸n x¸c ®Þnh ®· ®­îc tho¶ m·n. C¸c giÊy tê lµm viÖc ®· chøa ®ùng ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó chøng minh cho kÕt luËn trªn B¸o c¸o kiÓm to¸n sau nµy. Trong qu¸ tr×nh so¸t xÐt nÕu ph¸t hiÖn nh÷ng ®iÓm ch­a hoµn thiÖn, ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c môc tiªu ®· ®Æt ra th× tr­ëng nhãm kiÓm to¸n sÏ yªu cÇu KTV phÇn hµnh söa ch÷a vµ bæ sung. Víi phÇn thùc hiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi, sau khi so¸t xÐt tr­ëng nhãm kiÓm to¸n ®¸nh gi¸ c«ng viÖc kiÓm to¸n ®· ®­îc KTV thùc hiÖn kh¸ ®Çy ®ñ, c¸c b»ng chøng thu thËp ®· m« t¶ ®­îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ ho¹t ®éng mua hµng vµ thanh to¸n cña kh¸ch hµng, ®ång thêi hoµn thµnh ®­îc c¸c môc tiªu kiÓm to¸n ®· ®Ò ra ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i Nhµ m¸y nµy. LËp b¸o c¸o kiÓm to¸n Sau khi tiÕn hµnh thu thËp th­ gi¶i tr×nh cña Ban Gi¸m ®èc kh¸ch hµng vµ lËp b¶n tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n, KTV lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n dù th¶o. B¸o c¸o dù th¶o nµy sÏ ®­îc göi cho kh¸ch hµng xem xÐt ®Ó ®i ®Õn thèng nhÊt sè liÖu vµ c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh. Cuèi cïng, c¨n cø vµo kÕt qu¶ thèng nhÊt víi kh¸ch hµng vµ kÕt qu¶ so¸t xÐt lÇn cuèi cña Ban Gi¸m ®èc, KTV tiÕn hµnh lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n thÝch hîp ph¸t hµnh cho kh¸ch hµng. Nh­ vËy, tr­íc khi ph¸t hµnh B¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc, hå s¬ kiÓm to¸n ph¶i tr¶i qua 3 lÇn so¸t xÐt chÆt chÏ: So¸t xÐt cña mét KTV cao cÊp hoÆc chñ nhiÖm kiÓm to¸n ®èi víi c¸c giÊy tê lµm viÖc cña nhãm kiÓm to¸n. So¸t xÐt cña chñ nhiÖm kiÓm to¸n ®èi víi toµn bé hå s¬ kiÓm to¸n tr­íc khi tr×nh Ban Gi¸m ®èc VACO so¸t xÐt lÇn cuèi. So¸t xÐt lÇn cuèi cña Ban Gi¸m ®èc VACO ®èi víi hå s¬ kiÓm to¸n tr­íc khi ph¸t hµnh B¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc. 1.6. C«ng viÖc thùc hiÖn sau kiÓm to¸n B­íc c«ng viÖc cuèi cïng mµ nhãm kiÓm to¸n ph¶i thùc hiÖn lµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ chÊt l­îng cña cuéc kiÓm to¸n, bao gåm viÖc ®¸nh gi¸ l¹i rñi ro cña cuéc kiÓm to¸n, so¸t xÐt hiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn dÞch vô cho kh¸ch hµng, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng c«ng viÖc cña nh©n viªn. §ång thêi, KTV còng lu«n gi÷ mèi quan hÖ th­êng xuyªn víi kh¸ch hµng, n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng thay ®æi lín cña kh¸ch hµng mµ cã thÓ ¶nh h­ëng tíi kÕ ho¹ch kiÓm to¸n n¨m sau. 2. KiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng – thanh to¸n do VACO thùc hiÖn t¹i C«ng ty Viko C«ng ty Viko lµ liªn doanh gi÷a bªn ViÖt Nam – Tæng c«ng ty vµng b¹c ®¸ quÝ ViÖt Nam (gãp 30% vèn ph¸p ®Þnh) vµ bªn n­íc ngoµi – Kotosaki Holding Co.Ltd (gãp 70% vèn ph¸p ®Þnh) theo giÊy phÐp sè 697/GP ngµy 20 th¸ng 10 n¨m 1993 cÊp bëi UBNN vÒ Hîp t¸c vµ §Çu t­ (nay lµ Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­) vµ giÊy phÐp thø nhÊt sè 697/GP – HNDC1 ngµy 04 th¸ng 08 n¨m 1999 vµ thø hai sè 697/GP – HNDC2 ngµy 16 th¸ng 06 n¨m 2000 vÒ thêi h¹n ho¹t ®éng 10 n¨m. Ho¹t ®éng chÝnh cña C«ng ty Viko lµ s¶n xuÊt, chÕ t¸c vµng b¹c, ®¸ quÝ, trang søc bao gåm c¶ nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu. Doanh thu xuÊt khÈu chiÕm h¬n 80% tæng doanh thu. Qui tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC t¹i C«ng ty Viko còng t­¬ng tù nh­ ®èi víi Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi. ChÝnh v× thÕ em chØ xin tr×nh bµy nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau quan träng trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n gi÷a hai c«ng ty. §Æc biÖt em xin ®i sau vµo tr×nh bµy qui tr×nh kiÓm to¸n ®èi víi qu¸ tr×nh mua hµng cña C«ng ty nµy. 2.1. KiÓm tra hÖ thèng ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n Kh¸c víi Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi, viÖc kiÓm tra hÖ thèng ®èi víi chu tr×nh nµy ®­îc kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn trong mäi kú kiÓm to¸n. §iÒu nµy lµ do viÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng KSNB ®èi víi hai ®èi t­îng kh¸ch hµng kh¸c nhau. C¸c nghiÖp vô mua hµng vµ thanh to¸n t¹i C«ng ty Viko th­êng cã sè ph¸t sinh tuy kh«ng träng yÕu nh­ng sè l­îng c¸c nghiÖp vô l¹i rÊt lín. V× vËy cÇn thiÕt ph¶i ®¸nh gi¸ hÖ thèng KSNB cña C«ng ty Viko. C«ng viÖc nµy ®­îc thùc hiÖn vµo k× kiÓm to¸n Interim (kiÓm to¸n 9 th¸ng ®Çu n¨m) th¸ng 10/2003. B¶ng 2.12: TrÝch giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 52 54 Kh¸ch hµng: C«ng ty Viko Ng­êi lËp: NTHM Ngµy: 15/10/03 K× kiÓm to¸n: 31/09/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTH Ngµy: 01/12/03 Néi dung: KiÓm tra hÖ thèng thñ tôc mua hµng nhËp kho Môc tiªu: §¶m b¶o NVL mua vµo ®óng thñ tôc, cã sù phª duyÖt ®Çy ®ñ vµ ghi nhËn kÞp thêi. C«ng viÖc thùc hiÖn: Chän mÉu ngÉu nhiªn ®¹i diÖn tõ sæ c¸i tµi kho¶n NVL (tõ th¸ng 01 ®Õn th¸ng 09), kiÓm tra bé chøng tõ kÌm theo vµ viÖc ghi nhËn vµo sæ chi tiÕt cho tõng mÆt hµng P = 1.586.327.985 MP = 187.460.460 R = 2 N = 17 mÉu PhiÕu nhËp Nhµ cung cÊp Néi dung Sè l­îng Thµnh tiÒn 1 2 3 4 5 SH NT N002 03/01/03 DN Hµ Phong Stato-Rubi 9 85.796.324 ü ü ü * ü N095 25/02/03 Cty Sagawa §¸ m¾t mÌo 16 137.865.956 ü ü ü ü ü ... N151 24/08/03 Cty ®¸ quÝ VN Tourmalin 30 36.362.900 ü ü ü ü ü (1)KiÓm tra PhiÕu kª mua hµng cã ký nhËn, phª duyÖt ®Çy ®ñ (2)KiÓm tra PhiÕu nhËp kho (3)KiÓm tra b¶ng kª vËt liÖu nhËp kho (4)KiÓm tra ho¸ ®¬n, chøng tõ thanh to¸n (5)KiÓm tra viÖc ghi nhËn vµo sæ chi tiÕt cho tõng mÆt hµng ü §Çy ®ñ thñ tôc * Nhµ cung cÊp t­ nh©n, kh«ng cã ho¸ ®¬n tµi chÝnh KÕt luËn: NVL nhËp kho cã ®ñ chøng tõ vµ phª duyÖt ®Çy ®ñ, ghi nhËn ®óng ®¾n. 2.2. KiÓm tra chi tiÕt ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i C«ng ty Viko KiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ cña c¸c nghiÖp vô mua hµng VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 54 55 B¶ng 2.13: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn Kh¸ch hµng: C«ng ty Viko Ng­êi lËp: NTHM Ngµy: 12/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTH Ngµy: 20/02/04 Néi dung: KiÓm tra nhËp c«ng cô, dông cô Môc tiªu: §¶m b¶o CCDC mua vµo ®óng thñ tôc, nhËp kho ®Çy ®ñ. C«ng viÖc thùc hiÖn: KiÓm tra ngÉu nhiªn c¸c ®¹i diÖn P = 1.586.327.985 PhiÕu nhËp kho Nhµ cung cÊp Néi dung Sè l­îng Sè tiÒn (1) (2) (3) (4) SH Ngµy JPY VN§ NV056 28/09 Amemiya S¸p hép 10 13,800 1.822.290 ü ü ü ü Mòi khoan lç 10 10,000 1.320.500 ü ü ü ü S¸p c¸c lo¹i 100 118,350 15.628.118 ü ü ü ü 18.770.908 ... NV123 28/11 Amemiya Dung dÞch m¹ (chai) 2 29,260 3.800.581 ü ü ü ü Kho¸ cµi ¸o 30 26,300 3.416.107 ü ü ü ü Thuèc ®iÖn ho¸ (gãi) 10 49,500 6.429.555 ü ü ü ü Kim cµi ¸o 30 2,740 355.899 ü ü ü ü Thanh gç 20 32,000 4.156.480 ü ü ü ü Mªtan pha thiÕc hµn 30 36,000 4.676.040 ü ü ü ü Dòa s¸p 15 49,350 6.410.072 ü ü ü ü 29.244.734 (1)KiÓm tra PhiÕu ®Ò nghÞ mua hµng ®­îc phª duyÖt (2)KiÓm tra danh s¸ch CCDC nhËp kho (3)KiÓm tra ho¸ ®¬n, thanh to¸n tiÒn (4)KiÓm tra viÖc ghi nhËn kho, ph¶i tr¶ KÕt luËn: Dùa trªn c«ng viÖc thùc hiÖn th× TK nµy kh«ng cã sai sãt träng yÕu VÊn ®Ò ghi th­ qu¶n lý: Ngµy ho¸ ®¬n cña nhµ cung cÊp th­êng tr­íc ngµy nhËp hµng rÊt nhiÒu. Nguyªn nh©n lµ do thêi gian ng­êi ®­îc nhê mua hµng gi÷ hµng rÊt l©u. Kh¸ch hµng kh«ng theo dâi c«ng nî víi c«ng ty Amemiya b»ng tiÒn nî gèc: JPY KiÓm tra tÝnh ®óng kú cña c¸c nghiÖp vô nhËp kho hµng mua B¶ng 2.14: TrÝch giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 61 54 Kh¸ch hµng: C«ng ty Viko Ng­êi lËp: NTHM Ngµy: 12/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTH Ngµy: 20/02/04 Néi dung: KiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ trong viÖc ghi nhËn NVL nhËp kho Môc tiªu: §¶m b¶o NVL nhËp kho ®­îc ghi sæ kÞp thêi. C«ng viÖc thùc hiÖn: KiÓm tra ngÉu nhiªn c¸c ®¹i diÖn PhiÕu nhËp kho Nhµ cung cÊp Néi dung Thñ kho Sè tiÒn (1) (2) (3) SH Ngµy NV203 08/10 Cöa hµng B¶o TÝn §¸ kim c­¬ng Mr Hoµ 13.532.600 {a} ü ü NV212 26/10 C«ng ty ®¸ quý VN Chrysobrase Mr Hoµ 256.326.356 ü ü ü NV232 02/11 DN Thµnh Ph­¬ng Vá èc biÓn quý Mr Hoµ 18.325.000 ü ü ü ... NV296 28/12 C«ng ty Kim Quy Bét mµi mÞn Mr Hoµ 15.632.200 ü ü {b} (1)KiÓm tra PhiÕu kª mua hµng cã ký nhËn vµ phª duyÖt ®Çy ®ñ (2)KiÓm tra tíi PhiÕu nhËp kho (3)KiÓm tra ho¸ ®¬n,chøng tõ thanh to¸n {a}Kh«ng cã PhiÕu ®Ò nghÞ mua hµng {b} Nhµ cung cÊp ch­a giao ho¸ ®¬n KÕt luËn: Dùa trªn c«ng viÖc thùc hiÖn th× NVL nhËp kho ®­îc ghi nhËn ®Çy ®ñ. KiÓm tra hµng mua tr¶ l¹i Trong th¸ng 12/2003, C«ng ty cã 2 nghiÖp vô hµng mua tr¶ l¹i nhµ cung cÊp. KTV kiÓm tra tÝnh ®óng kú cña viÖc ghi chÐp c¸c nghiÖp vô nµy B¶ng 2.15: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 47 61 Kh¸ch hµng: C«ng ty Viko Ng­êi lËp: LTT Ngµy: 14/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTH Ngµy: 20/02/04 Néi dung: KiÓm tra tÝnh ®óng kú cña NV hµng mua tr¶ l¹i Môc tiªu: §¶m b¶o c¸c NV hµng mua tr¶ l¹i ®­îc ghi chÐp ®óng kú. C«ng viÖc thùc hiÖn: ®èi chiÕu sè liÖu trªn Sæ c¸i hµng tån kho víi chøng tõ xuÊt STT Néi dung Sè tiÒn PhiÕu xuÊt kho JPY VND SH Ngµy th¸ng 1 Tr¶ l¹i hµng cho Miarawa 149.500 19.741.475 365 13/12/03 ü 2 Tr¶ l¹i hµng cho Ph­¬ng Minh 8.632.000 385 26/12/03 ü üOK KÕt luËn: Hµng mua tr¶ l¹i ®· ®­îc ghi nhËn ®óng kú. KiÓm tra c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cã gèc ngo¹i tÖ lín Thñ tôc nµy ®­îc thùc hiÖn triÖt ®Ó ë nh÷ng doanh nghiÖp cã mËt ®é giao dÞch thanh to¸n chñ yÕu b»ng ngo¹i tÖ nh­ nh÷ng doanh nghiÖp cã 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam hoÆc nh÷ng doanh nghiÖp liªn doanh. Bªn c¹nh ®ã, viÖc kiÓm tra nµy còng ®­îc thùc hiÖn víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cã ho¹t ®éng mua hµng vµ thanh to¸n liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ. Tuy nhiªn, t¹i Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi do c¸c ho¹t ®éng mua hµng vµ thanh to¸n chØ liªn quan ®Õn néi tÖ lµ ®ång ViÖt Nam. V× vËy khi thùc hiÖn kiÓm to¸n t¹i ®¬n vÞ, KTV ®· kh«ng ph¶i thùc hiÖn thñ tôc nµy. Cßn C«ng ty Viko lµ doanh nghiÖp liªn doanh víi NhËt, cã rÊt nhiÒu ho¹t ®éng giao dÞch thanh to¸n liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ mµ ë ®©y chñ yÕu lµ ®ång Yªn vµ ®ång §«la. V× vËy, viÖc thùc hiÖn thñ tôc nµy lµ tÊt yÕu. Môc ®Ých cña thñ tôc nµy lµ nh»m ®Ó kiÓm tra viÖc ¸p dông tû gi¸, c¸ch tÝnh to¸n vµ h¹ch to¸n chªnh lÖch tû gi¸ t¹i ®¬n vÞ xem cã tu©n thñ theo c¸c chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh hay kh«ng. Qua t×m hiÓu vÒ nguyªn t¾c chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ cña C«ng ty, KTV ®· biÕt ®­îc r»ng, C«ng ty ®· h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô mua hµng vµ thanh to¸n theo tû gi¸ thùc tÕ t¹i ngµy ph¸t sinh. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, KTV thùc hiÖn x¸c ®Þnh tû gi¸ ®­îc chuyÓn ®æi, ®èi chiÕu tû gi¸ nµy vµ tû gi¸ thùc tÕ cuèi kú xem cã phï hîp víi tû gi¸ do ng©n hµng Nhµ n­íc c«ng bè kh«ng. §ång thêi, KTV tiÕn hµnh xem xÐt c¸c b»ng chøng cã liªn quan ®Õn c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cã gèc b»ng ngo¹i tÖ. Sau ®ã, kiÓm tra c¸c nghiÖp vô vµ ®èi chiÕu víi c¸c chøng tõ ®Ó x¸c ®Þnh r»ng c¸c nghiÖp vô cã liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ ®Òu cã chøng tõ hîp lÖ vµ ®­îc h¹ch to¸n ®óng. KiÓm tra viÖc thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ Kh¸c víi Nhµ m¸y Th¾ng Lîi, thñ tôc kiÓm tra viÖc thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ kh«ng thùc hiÖn ®­îc do trong thêi gian tõ khi kÕt thóc niªn ®é ®Õn ngµy kiÓm to¸n kh«ng ph¸t sinh nghiÖp vô thanh to¸n nµo cho nhµ cung cÊp. Cßn t¹i C«ng ty Viko, do tÝnh chÊt hµng mua vµo th­êng r¶i r¸c tõ c¸c chñ khai th¸c nhá lÎ nªn c¸c kho¶n nî th­êng cã chu k× ng¾n, viÖc kiÓm tra thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ lµ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. T¹i C«ng ty Viko, c«ng viÖc mua hµng do nh©n viªn Bé phËn thu mua hµng ho¸ ®¶m nhiÖm. Mçi nh©n viªn phô tr¸ch mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh. ViÖc kiÓm tra thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ ®­îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch lùa chän ra mét sè nh©n viªn, thu thËp c¸c B¸o c¸o Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n do hä cung cÊp vµ kiÓm tra viÖc thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ nµy trong kho¶ng thêi gian tõ ngµy kho¸ sæ ®Õn ngµy 15/01/2004. Ba nh©n viªn ®­îc chän lµ Chu ThÞ Thanh Hoµn, §ç Quèc Trung vµ TrÇn Thanh H­¬ng. §©y lµ c¸c nh©n viªn cã chªnh lÖch sè d­ Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp lín h¬n møc träng yÕu hoÆc tuy chªnh lÖch kh«ng träng yÕu nh­ng ho¹t ®éng thu mua chøa nhiÒu rñi ro. B¶ng 2.16: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 44 61 1/3 Kh¸ch hµng: C«ng ty Viko Ng­êi lËp: LTT Ngµy: 14/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTH Ngµy: 20/02/04 Néi dung: KiÓm tra viÖc thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ ®Õn 15/01/04 Sè tiÒn nî kh¸ch hµng ®Õn ngµy 31/12/2003 (Chu ThÞ Thanh Hoµn – Bé phËn thu mua c«ng cô dông cô) STT Nhµ cung cÊp §Þa chØ §iÖn tho¹i PhiÕu chi Sè tiÒn SH NT 1 Cty Kim Qui 286 TrÇn Nh©n T«ng 8 696 543 PC005 03/01/04 5.563.000 ü 2 Cty Sagawa Tokyo BN002 08/01/04 32.363.965 ü 3 DN Hµ Trang 19B Bµ TriÖu 8 232 695 PC012 08/01/04 1.365.000 ü 4 Cty ®¸ quÝ VN 23 Quang Trung 8 543 362 BN005 12/01/04 11.652.360 ü Céng 50.944.325 ü KiÓm tra PhiÕu chi n¨m 2004, GiÊy ®Ò nghÞ thanh to¸n, Ho¸ ®¬n, PhiÕu nhËp kho ® OK KÕt luËn: Sè d­ Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp cña nh©n viªn Chu ThÞ Thanh Hoµn ®­îc tr×nh bµy trung thùc vµ hîp lý t¹i ngµy 31/12/03. ViÖc kiÓm tra thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ ®èi víi hai nh©n viªn §ç Quèc Trung vµ TrÇn Thanh H­¬ng còng ®­îc tiÕn hµnh t­¬ng tù vµ kÕt qu¶ ®­îc thÓ hiÖn trªn giÊy tê lµm viÖc 2/3 vµ 3/3. KÕt qu¶ cña phÇn kiÓm tra nµy ®­îc tham chiÕu lªn GiÊy tê lµm viÖc “Tæng hîp kho¶n Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp” sau khi ®· thùc hiÖn thñ tôc t×m kiÕm c¸c kho¶n nî ch­a ®­îc ghi sæ. T×m kiÕm c¸c kho¶n nî ch­a ®­îc ghi sæ Mét thñ tôc còng rÊt quan träng ®èi víi viÖc kiÓm tra chi tiÕt chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n lµ t×m kiÕm c¸c kho¶n nî ch­a ®­îc ghi sæ. Thñ tôc nµy cã thÓ ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch göi th­ x¸c nhËn, tuy nhiªn ®èi víi C«ng ty Viko th× thñ tôc nµy mang l¹i kÕt qu¶ kh«ng cao v× C«ng ty chØ cã mét sè nhµ cung cÊp lín nh­ C«ng ty Sagawa, C«ng ty vµng b¹c ®¸ quÝ ViÖt Nam,... cßn l¹i lµ c¸c c«ng ty ë NhËt kh«ng cã ®Þa chØ hoÆc c¸c nhµ cung cÊp nhá lÎ nªn viÖc göi th­ x¸c nhËn kh«ng thùc hiÖn ®­îc. V× thÕ, KTV tiÕn hµnh chän mÉu c¸c PhiÕu chi vµ GiÊy chuyÓn tiÒn tõ ngµy 01/01/2004 ®Õn ngµy kiÓm to¸n, kiÓm tra c¸c tµi liÖu gèc ®Ýnh kÌm theo ®Ó xem cã tån t¹i kho¶n ph¶i tr¶ t¹i thêi ®iÓm 31/12/2003, sau ®ã ®èi chiÕu víi sæ s¸ch kÕ to¸n ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ®· ®­îc ghi sæ ®Çy ®ñ. Nh­ v©y, thùc chÊt thñ tôc nµy còng lµ kiÓm tra c¸c nghiÖp vô thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ, nh­ng h­íng kiÓm tra ng­îc l¹i: ®èi chiÕu tõ chøng tõ vµo sæ s¸ch. Do ®ã kÕt qu¶ kiÓm tra sÏ lµ b»ng chøng ®Ó KTV kh¼ng ®Þnh tÝnh ®Çy ®ñ cña c¸c kho¶n ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp. Nguån tµi liÖu: Sæ c¸i tiÒn mÆt vµ tiÒn göi ng©n hµng, PhiÕu chi tõ 01/01/2004 ®Õn 15/01/2004 KÕt luËn vÒ tÝnh ®Çy ®ñ cña sè d­ Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp sÏ ®­îc ®­a ra sau khi c¸c thñ tôc trªn ®­îc thùc hiÖn. KÕt qu¶ cña viÖc thùc hiÖn thñ tôc nµy ®­îc tr×nh bµy trªn c¸c giÊy tê lµm viÖc B¶ng 2.17: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Vietnam auditing company 48 61 Kh¸ch hµng: C«ng ty Viko Ng­êi lËp: LTT Ngµy: 14/02/04 K× kiÓm to¸n: 31/12/03 Ng­êi so¸t xÐt: TTH Ngµy: 20/02/04 Néi dung: T×m kiÕm c¸c kho¶n nî ch­a ®­îc ghi sæ (TiÒn mÆt) PhiÕu chi Néi dung Sè tiÒn SH NT PC001 02/01/04 Trung thanh to¸n tiÒn bét mµi mÞn 15.632.563 ü PC006 05/01/04 Linh thanh to¸n tiÒn vá èc biÓn quÝ 22.632.520 ü BN001 06/01/04 Thuý thanh to¸n tiÒn Chrysobrase 35.630.563 ü PC013 12/01/04 Thuý thanh to¸n tiÒn hîp kim, niken pha vµng 12.635.600 ü(*) BN005 12/01/04 Minh thanh to¸n tiÒn Pt nguyªn liÖu 54.632.512 ü Môc tiªu: §¶m b¶o mäi kho¶n nî ®· ®­îc ghi sæ ®Çy ®ñ t¹i ngµy 31/12/03. Ph­¬ng ph¸p cña viÖc chän mÉu lµ chän c¸c PhiÕu chi vµ giÊy chuyÓn tiÒn tõ ngµy 01/01/2004 ®Õn 15/01/2004 víi sè tiÒn lín h¬n 10 triÖu VND. ü§· kiÓm tra viÖc ghi chÐp Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n trong Sæ c¸i tµi kho¶n Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n vµo ngµy 31/12/2003®OK (*)§©y lµ chi phÝ ph¸t sinh trong n¨m 2004 KÕt luËn: C¸c kho¶n nî ®· ®­îc ghi sæ ®Çy ®ñ t¹i ngµy 31/12/03. Tæng kÕt quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC do VACO thùc hiÖn Trªn ®©y lµ toµn bé c¸c b­íc c«ng viÖc trong quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n chung ®­îc VACO thùc hiÖn t¹i ®¬n vÞ kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, ta cã thÓ thÊy r»ng KTV sÏ kh«ng ph¶i thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c thñ tôc nªu trªn mµ tuú vµo ®Æc ®iÓm cña tõng ®¬n vÞ kh¸ch hµng cô thÓ, KTV sÏ gi¶m bít hoÆc thiÕt kÕ c¸c thñ tôc bæ sung cho phï hîp. Vµ ®©y chÝnh lµ yÕu tè quan träng t¹o nªn chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n cña VACO. Quy tr×nh nµy cã thÓ tãm t¾t ®­îc th«ng qua s¬ ®å sau: B¶ng 2.18: Quy tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng – thanh to¸n B­íc 1: C«ng viÖc thùc hiÖn tr­íc khi kiÓm to¸n §¸nh gi¸, kiÓm so¸t vµ xö lÝ rñi ro Lùa chän nhãm kiÓm to¸n LËp vµ th¶o luËn c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång kiÓm to¸n B­íc 2: LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t T×m hiÓu m«i tr­êng kiÓm so¸t T×m hiÓu chu tr×nh kÕ to¸n Thùc hiÖn c¸c b­íc ph©n tÝch tæng qu¸t X¸c ®Þnh møc ®é träng yÕu X©y dùng kÕ ho¹ch phôc vô vµ giao dÞch víi kh¸ch hµng B­íc 3: LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ §¸nh gi¸ sai sãt tiÒm tµng vµ rñi ro ®èi víi sè d­ tµi kho¶n Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n X¸c ®Þnh møc ®é kiÓm tra chi tiÕt ThiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh kiÓm tra chi tiÕt cho tµi kho¶n Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n B­íc 4: Thùc hiÖn kiÓm to¸n Thùc hiÖn c¸c b­íc kiÓm tra hÖ thèng vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ Thùc hiÖn c¸c b­íc kiÓm tra chi tiÕt vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ B­íc 5: KÕt thóc c«ng viÖc kiÓm to¸n vµ lËp b¸o c¸o So¸t xÐt c¸c sù kiÖn x¶y ra sau ngµy lËp b¸o c¸o LËp b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n B­íc 6: C¸c c«ng viÖc sau kiÓm to¸n §¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n vµ so¸t xÐt hiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn dÞch vô cho kh¸ch hµng §¸nh gi¸ chÊt l­îng c«ng viÖc cña nh©n viªn phÇn Iii bµi häc kinh nghiÖm vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n trong kiÓm to¸n bctc do vaco thùc hiÖn I. bµi häc kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i vaco KiÓm to¸n tuy cßn míi mÎ ë ViÖt Nam song ngµy nay, sù ph¸t triÓn cña VACO cïng víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n kh¸c ®· cho thÊy vai trß tÝch cùc cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp trong viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ. ë n­íc ta, VACO lµ mét trong nh÷ng c«ng ty kiÓm to¸n hµng ®Çu lu«n cung cÊp c¸c dÞch vô cã chÊt l­îng cao, ®¸p øng ®­îc sù tin cËy cña kh¸ch hµng. §Ó ®¹t ®­îc thµnh tÝch ®ã, mét mÆt dùa trªn ­u thÕ vÒ c«ng nghÖ kiÓm to¸n hiÖn ®¹i do DTT cung cÊp, mÆt kh¸c VACO còng kh«ng ngõng ®Çu t­ nghiªn cøu c¸c ph­¬ng thøc tiÕn hµnh nh÷ng ph­¬ng thøc ®ã sao cho ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt vµ chÊt l­îng tèt nhÊt. Qua thêi gian thùc tËp t¹i VACO, víi viÖc t×m hiÓu nghiªn cøu quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n do VACO thùc hiÖn t¹i hai ®¬n vÞ kh¸ch hµng lµ Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi vµ C«ng ty Viko, em ®· thÊy r»ng qu¸ tr×nh kiÓm to¸n BCTC nãi chung vµ kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n nãi riªng tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch ®Õn ph¸t hµnh B¸o c¸o kiÓm to¸n ®· ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ, tu©n thñ c¸c ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam còng nh­ c¸c ChuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ hiÖn hµnh hoÆc ®­îc chÊp nhËn réng r·i, ph¸t huy ®­îc sù s¸ng t¹o vµ sù linh ho¹t trong viÖc vËn dông c¸c thñ tôc kiÓm to¸n phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh doanh cña tõng ®¬n vÞ kh¸ch hµng, tõ ®ã ®­a ra ®­îc kÕt luËn kiÓm to¸n chÝnh x¸c còng nh­ ®­a ra ®­îc nh÷ng ý kiÕn t­ vÊn nh»m kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn tån t¹i trong c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i ®¬n vÞ kh¸ch hµng. D­íi ®©y, em xin ®­a ra nh÷ng nhËn xÐt chi tiÕt nh­ sau: Giai ®o¹n tiÕp cËn vµ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t TiÕp cËn víi kh¸ch hµng lµ b­íc thùc hiÖn ®Çu tiªn trong quy tr×nh kiÓm to¸n BCTC cña VACO. ViÖc thùc hiÖn tèt ngay tõ c«ng t¸c tiÕp cËn víi kh¸ch hµng sÏ ®¶m b¶o cho viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cña VACO ®¹t hiÖu qu¶ cao, t¹o nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho sù thµnh c«ng cña cuéc kiÓm to¸n. Do ®ã, VACO th­êng cö c¸c l·nh ®¹o cao cÊp cña m×nh tham gia vµo giai ®o¹n nµy nh­ tr­ëng phßng, phã phßng, KTV cao cÊp. Thùc tÕ cho thÊy c«ng t¸c tiÕp cËn víi kh¸ch hµng ®­îc VACO tiÕn hµnh nhanh chãng, kh«ng g©y khã kh¨n cho kh¸ch hµng, ®­a ra c¸c yªu cÇu phï hîp do ®ã viÖc ký kÕt hîp ®ång ®­îc diÔn ra mét c¸ch nhanh chãng. Thñ tôc ký kÕt hîp ®ång ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ, nghiªm tóc theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ph¸p luËt vÒ Hîp ®ång kinh tÕ vµ phï hîp víi ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 210 - Hîp ®ång kiÓm to¸n. C«ng viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n còng ®· ®­îc VACO tiÕn hµnh mét c¸ch nhanh chãng, khoa häc vµ hiÖu qu¶, tu©n thñ theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300 - LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Trong b­íc nµy, KTV ®· rÊt chó träng thu thËp, t×m hiÓu c¸c th«ng tin chi tiÕt vÒ kh¸ch hµng th«ng qua viÖc quan s¸t, pháng vÊn, gÆp gì trùc tiÕp víi Ban Gi¸m ®èc kh¸ch hµng. Víi c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng VACO lu«n tu©n thñ ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 310 vÒ thu thËp th«ng tin c¬ së khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n: “§Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n BCTC, KTV ph¶i cã hiÓu biÕt cÇn thiÕt, ®Çy ®ñ vÒ t×nh h×nh kinh doanh nh»m ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch ®­îc c¸c sù kiÖn, nghiÖp vô vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n...”. ­u ®iÓm lín nhÊt trong giai ®o¹n nµy ®ã lµ viÖc x©y dùng ®­îc mét m« h×nh ®¸nh gi¸ møc ®é träng yÕu kh¸ ®Çy ®ñ vµ hîp lý. §©y lµ mét thñ tôc quan träng ®¶m b¶o ®Þnh h­íng ®óng ®¾n cho KTV trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. KÕt thóc giai ®o¹n nµy, tr­ëng nhãm kiÓm to¸n hoÆc c¸c KTV cao cÊp sÏ x¸c ®Þnh nh÷ng kho¶n môc träng yÕu trªn BCTC vµ ph©n chia nhiÖm vô, thêi gian cho c¸c KTV vµ trî lý kiÓm to¸n thùc hiÖn kiÓm to¸n c¸c kho¶n môc nµy. ViÖc ph©n chia c«ng viÖc hîp lý, khoa häc vµ phï hîp víi tr×nh ®é cña tõng thµnh viªn trong nhãm kiÓm to¸n ®· ®ãng gãp mét phÇn quan träng vµo tÝnh hiÖu qu¶ còng nh­ chÊt l­îng c«ng viÖc kiÓm to¸n cña VACO. Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n ViÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vÒ thêi gian, ph¹m vi tiÕn hµnh kiÓm to¸n vµ c¸c ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®­îc x©y dùng s½n ®· gióp cho c«ng viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n t¹i VACO ®­îc tiÕn hµnh t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ chÆt chÏ. MÆt kh¸c, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n, KTV ®· kÕt hîp sö dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch bªn c¹nh c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. Vµ thùc tÕ kiÓm to¸n t¹i ®¬n vÞ kh¸ch hµng lµ Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi ®· cho thÊy, viÖc kÕt hîp trªn ®· mang l¹i hiÖu qu¶ cao trong c«ng viÖc cña KTV. Theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 520 th× “thñ tôc ph©n tÝch cã thÓ ®­îc ¸p dông nh­ lµ mét thö nghiÖm c¬ b¶n khi viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc nµy cã hiÖu qu¶ h¬n so víi kiÓm tra chi tiÕt trong viÖc gi¶m bít rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn liªn quan ®Õn c¬ së dÉn liÖu cña BCTC”. §iÒu nµy cã nghÜa lµ thñ tôc ph©n tÝch trong mét sè tr­êng hîp cã thÓ thay thÕ ®­îc thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt nÕu viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc nµy cã hiÖu qu¶ h¬n trong viÖc ph¸t hiÖn ra c¸c sai sãt trªn BCTC. Vµ kÕt qu¶ cña thñ tôc ph©n tÝch sÏ ®­îc sö dông lµm b»ng chøng kiÓm to¸n quan träng ®Ó chøng minh cho ý kiÕn cña KTV. Giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n ChÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n lµ mét kh¸i niÖm hoµn toµn míi mÎ vµ lµ mét vÊn ®Ò ®ang ®­îc bµn t¸n s«i ®éng, nhÊt lµ khi hiÖn nay thÞ tr­êng kiÓm to¸n ®éc lËp ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ víi sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong n­íc vµ quèc tÕ nh­ AASC, KPMG, PwC, A&C... Víi ph­¬ng ch©m ®Æt chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n lªn hµng ®Çu do ®ã trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n nµy, VACO lu«n thùc hiÖn viÖc so¸t xÐt l¹i toµn bé c«ng viÖc kiÓm to¸n cña c¸c giai ®o¹n tr­íc ®ã. ViÖc so¸t xÐt nµy tr­íc hÕt ®­îc thùc hiÖn bëi tr­ëng nhãm kiÓm to¸n vµ sau ®ã lµ Ban Gi¸m ®èc C«ng ty tr­íc khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc. C«ng viÖc nµy ®· gióp cho C«ng ty cã thÓ ph¸t hiÖn ra ®­îc c¸c ®iÓm m¹nh còng nh­ ®iÓm yÕu cña m×nh ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, xÐt trªn gãc ®é c«ng viÖc th× chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n l¹i g¾n liÒn víi chÊt l­îng cña tõng c«ng viÖc kiÓm to¸n cô thÓ, tõng giai ®o¹n kiÓm to¸n cô thÓ vµ tõng phÇn hµnh kiÓm to¸n cô thÓ. Do ®ã, ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cña mét cuéc kiÓm to¸n th× tr­íc hÕt cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cña tõng b­íc c«ng viÖc kiÓm to¸n trong ®ã ®Æc biÖt chó träng ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cña tõng phÇn hµnh kiÓm to¸n. Thùc tÕ c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i VACO cho thÊy, C«ng ty ®· x©y dùng ®­îc c¬ chÕ kiÓm so¸t chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n nh­ yªu cÇu ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 220 - KiÓm so¸t chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n. C«ng viÖc kiÓm so¸t chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n cña VACO thùc sù cã hiÖu qu¶ cao v× cã mét ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n khoa häc vµ chi tiÕt. Trong ®ã, ë mçi cuéc kiÓm to¸n, tr­ëng nhãm kiÓm to¸n gi¸m s¸t c«ng viÖc cña tõng KTV trong nhãm, ph©n c«ng c«ng viÖc phï hîp víi tr×nh ®é cña tõng ng­êi, ®ång thêi so¸t xÐt kÕt qu¶ lµm viÖc cña hä sau khi kÕt thóc giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n. Sau mçi qu¸ tr×nh so¸t xÐt ng­êi thùc hiÖn so¸t xÐt nªn ký tªn vµo mçi trang cña giÊy tê lµm viÖc ®­îc so¸t xÐt ®Ó lµm c¬ së cho viÖc so¸t xÐt toµn bé qu¸ tr×nh cuéc kiÓm to¸n sau nµy. B¸o c¸o kiÓm to¸n do VACO ph¸t hµnh lu«n tu©n thñ ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 700 - B¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh. Trong ®ã, c¸c kÕt luËn kiÓm to¸n ®­îc ®­a ra ®éc lËp kh¸ch quan, chÝnh x¸c víi thùc tÕ, mang tÝnh x©y dùng cao vµ t¹o ®­îc sù tin cËy cña nh÷ng ng­êi quan t©m. Sù linh ho¹t, s¸ng t¹o cña KTV trong viÖc lùa chän c¸c tgñ tôc kiÓm to¸n trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu cho tõng tµi kho¶n. §Ó hç trî KTV trong viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi mçi tµi kho¶n trªn BCTC, hÖ thèng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n AS/2 ®· ®­a ra mét ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu trong ®ã bao gåm c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt c¬ b¶n th­êng ®­îc sö dông ®Ó kiÓm tra chi tiÕt c¸c sai sãt tiÒm tµng cña tõng tµi kho¶n. Víi sù trî gióp nµy, c«ng viÖc lËp kÕ ho¹ch chi tiÕt cho tõng tµi kho¶n sÏ ®¬n gi¶n h¬n rÊt nhiÒu. KTV sÏ c¨n cø vµo tr­êng hîp cô thÓ cña tõng cuéc kiÓm to¸n ®Ó c¨n nh¾c lùa chän c¸c thñ tôc kiÓm to¸n thÝch hîp tõ c¸c thñ tôc s½n cã trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu, söa ®æi c¸c thñ tôc s½n cã trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu, söa ®æi c¸c thñ tôc ®ã nÕu thÊy cÇn thiÕt. KTV còng cã thÓ tù thiÕt kÕ c¸c thñ tôc bæ sung nÕu thÊy c¸c thñ tôc trong ch­¬ng tr×nh ch­a bao qu¸t hÕt c¸c sai sãt tiÒm tµng, hoÆc ch­a ®ñ c¸c h­íng dÉn cÇn thiÕt ®Ó phôc vô cho viÖc kiÓm tra tµi kho¶n nµy. Muèn lµm ®­îc ®iÒu nµy, tr­íc hÕt KTV ph¶i cã ®­îc sù hiÓu biÕt s©u s¾c vvÒ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ hiÓu râ vÒ chu tr×nh mµ m×nh ®ang kiÓm tra. ViÖc n¾m ®­îc c¸c rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi chu tr×nh sÏ gióp KTV tËp trung vµo h­íng kiÓm tra thÝch hîp. §Ó viÖc ¸p dông c¸c thñ tôc kh«ng trë nªn m¸y mãc ®ßi hái KTV kh«ng chØ kiÕn thøc, kinh nghiÖm mµ c¶ sù n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña hä trong c«ng viÖc. Víi nh÷ng ­u ®iÓm ë trªn, cã thÓ thÊy r»ng ®©y lµ mét quy tr×nh kiÓm to¸n tèt mµ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n kh¸c nªn tham kh¶o vµ häc tËp. Song bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm ®¸ng chó ý ë trªn th× quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i VACO vÉn cßn nh÷ng ®iÓm cÇn l­u ý sau: Thø nhÊt lµ, vÊn ®Ò kiÓm tra hÖ thèng KSNB. Thø hai lµ, c¸c thñ tôc ph©n tÝch däc cßn Ýt ®­îc sö dông. II. Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC t¹i VACO Ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë ViÖt Nam ®· cã sù ph¸t triÓn ®¸ng kÓ vÒ c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Tuy nhiªn, thùc tÕ vÉn ®ßi hái kiÓm to¸n ViÖt Nam ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn h¬n n÷a ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi cña ®Êt n­íc. Tr­íc xu h­íng héi nhËp quèc tÕ ngµy cµng cao, ®Æc biÖt lµ sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam, viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n ®ßi hái rÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc. §ã còng lµ môc tiªu phÊn ®Êu l©u dµi cña VACO. Qua nghiªn cøu, t×m hiÓu tõ lý luËn ®Õn thùc tiÔn ho¹t ®éng kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i VACO, em xin m¹nh d¹n ®­a ra mét sè ý kiÕn ®ãng gãp nh»m kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn tån t¹i trong quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC t¹i VACO. 1. VÊn ®Ò kiÓm tra hÖ thèng KSNB ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n 1.1. NhËn xÐt ViÖc kiÓm tra hÖ thèng KSNB ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n nãi riªng vµ ®èi víi kiÓm to¸n BCTC nãi chung lµ viÖc rÊt quan träng. HÖ thèng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n AS/2 ®· nªu lªn môc ®Ých cña viÖc kiÓm tra hÖ thèng lµ nh»m: HiÓu râ hÖ thèng kiÓm so¸t cña kh¸ch hµng. ThiÕt kÕ c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n Gãp ý nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý cña kh¸ch hµng sÏ ®­îc tr×nh bµy trong th­ qu¶n lý. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, viÖc kiÓm tra hÖ thèng KSNB cña KTV míi chØ dõng ë môc ®Ých ®Ó cã ®­îc hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng h¬n lµ ®Ó quyÕt ®Þnh quy m« cña viÖc kiÓm tra chi tiÕt. Ngay c¶ trong tr­êng hîp KTV kÕt luËn tin t­ëng vµo hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng th× còng kh«ng v× thÕ mµ gi¶m c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. §iÒu nµy còng cã nguyªn nh©n cña nã. Do ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ViÖt nam ch­a ph¸t triÓn, hÖ thèng KSNB cña hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hÇu hÕt míi chØ ë møc rÊt thÊp, chÝnh v× thÕ c¸c KTV kh«ng thÓ tin t­ëng hoµn toµn vµo hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng. 1.2. KiÕn nghÞ Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp sÏ dÇn nhËn thøc ®­îc vai trß cña hÖ thèng KSNB ®èi víi ho¹t ®éng cña m×nh. HÖ thèng KSNB cña doanh nghiÖp v× thÕ mµ sÏ ®­îc hoµn thiÖn h¬n. V× thÕ viÖc kiÓm tra hÖ thèng KSNB kh«ng nªn chØ dõng l¹i ë viÖc ®¹t ®­îc sù hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng ®ã mµ cßn ®Ó gi¶m thiÓu khèi l­îng kiÓm tra chi tiÕt nÕu kÕt qu¶ kiÓm tra cho thÊy cã thÓ tin t­ëng vµo hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng. MÆc dï trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n kh«ng thiÕt kÕ thñ tôc thö nghiÖm kiÓm so¸t vµ kiÓm tra hÖ thèng. ViÖc tiÕn hµnh c¸c thñ tôc nµy lµ do KTV thùc hiÖn trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch (KTV xuèng kh¸ch hµng pháng vÊn, hái ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái trong môc 1200, 1500, 1800,...). Nh­ng c«ng viÖc nµy kh«ng ®­îc ghi l¹i trªn giÊy tê lµm viÖc. V× vËy, em thiÕt nghÜ KTV cÇn l­u l¹i c¸c c©u hái pháng vÊn kh¸ch hµng tr­íc khi lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n còng nh­ bæ sung thªm trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n ®Ó kh¼ng ®Þnh cã tin t­ëng hay kh«ng vµo hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. 2. ¸p dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch trong kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n 2.1. NhËn xÐt Thñ tôc ph©n tÝch lµ ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶ cao v× thêi gian thùc hiÖn Ýt, chi phÝ thÊp vµ cho biÕt mèi quan hÖ b¶n chÊt gi÷a c¸c sè d­ cña c¸c kho¶n môc trªn BCTC tõ ®ã gióp KTV x¸c ®Þnh ®­îc c¸c kho¶n môc träng yÕu cÇn kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, thñ tôc nµy l¹i ®ßi hái tr×nh ®é chuyªn m«n cao. C¸c thñ tôc ph©n tÝch bao gåm 2 lo¹i lµ ph©n tÝch ngang vµ ph©n tÝch däc (ph©n tÝch tû suÊt). Mçi lo¹i ®Òu cã ­u ®iÓm riªng. Song trªn thùc tÕ, KTV th­êng kh«ng sö dông tÊt c¶ c¸c thñ tôc nµy mµ th­êng dùa trªn c¸c thñ tôc ph©n tÝch ngang (so s¸nh sè liÖu gi÷a c¸c n¨m) lµ chñ yÕu vµ hÇu hÕt chØ ®­îc thùc hiÖn trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. ViÖc sö dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch ngang cã ­u ®iÓm lµ ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn, nh­ng nã l¹i kh«ng cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a c¸c sè liÖu víi nhau. §iÒu nµy cã thÓ thÊy trong viÖc kiÓm tra tµi kho¶n ph¶i tr¶ ng­êi b¸n t¹i Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¾ng Lîi tÝnh to¸n c¸c tû suÊt nh­ng kh«ng so s¸nh ®­îc víi tû suÊt cña ngµnh, v× thÕ Ýt thÊy ®­îc gi¸ trÞ cña c¸c tû suÊt ®· tÝnh to¸n ®­îc. 2.2. KiÕn nghÞ C¸c thñ tôc ph©n tÝch cÇn ph¶i ®­îc ¸p dông trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n c¸c chu tr×nh tµi chÝnh nãi chung vµ chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n nãi riªng trong c¶ ba giai ®o¹n cña cuéc kiÓm to¸n, tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cho ®Õn kÕt thóc cuéc kiÓm to¸n. Trong ®ã, ®Æc biÖt chó träng ®Õn c¸c thñ tôc ph©n tÝch tû suÊt. Bëi c¸c tû suÊt th­êng thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c sè liÖu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. ViÖc ¸p dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch nµy sÏ lµ mét c«ng cô rÊt m¹nh ®em l¹i b»ng chøng ®¸ng tin cËy cho c¸c kÕt luËn cña KTV. Trong sù so s¸nh víi c¸c sè liÖu cña c¸c c«ng ty kh¸c cã cïng quy m« trong ngµnh, c¸c tû suÊt nµy sÏ ph¶n ¸nh mét c¸ch ®óng ®¾n thùc tr¹ng tµi chÝnh cña ®¬n vÞ kh¸ch hµng. §©y thùc sù lµ nh÷ng th«ng tin rÊt h÷u Ých cho c¸c kÕt luËn cña KTV. KÕt luËn Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp vµ còng lµ ®ßi hái tÊt yÕu cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n. Song, chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n Êy l¹i phô thuéc vµo chÊt l­îng cña tõng giai ®o¹n kiÓm to¸n, tõng phÇn hµnh kiÓm to¸n cô thÓ. Thùc tÕ kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n do C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam thùc hiÖn t¹i C«ng ty Th¾ng Lîi vµ C«ng ty Viko cho thÊy kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n lµ mét kh©u quan träng trong kiÓm to¸n BCTC, vµ cïng víi phÇn hµnh kh¸c sÏ gióp cho doanh nghiÖp ph¸t hiÖn vµ chÊn chØnh c¸c sai sãt, h¹n chÕ tèi ®a thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra trong kinh doanh, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý. §Ó cã thÓ hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy, ngoµi viÖc t×m hiÓu nghiªn cøu lý luËn, em ®· ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn tham gia thùc hiÖn kiÓm to¸n t¹i hai ®¬n vÞ kh¸ch hµng trªn. ChÝnh v× thÕ em xin tr©n träng c¸c anh chÞ trong phßng nghiÖp vô IV, I, ®Æc biÖt lµ KiÓm to¸n viªn Hoµng Thanh Loan lµ ng­êi ®· trùc tiÕp h­íng dÉn em. Sinh viªn thùc hiÖn §oµn ThÞ V©n Anh Tµi liÖu tham kh¶o KiÓm to¸n tµi chÝnh – Gs.Ts NguyÔn Quang Quynh – NXB Tµi chÝnh, 2001 Lý thuyÕt kiÓm to¸n – Gs.Ts NguyÔn Quang Quynh – NXB Tµi chÝnh, 2001 KiÓm to¸n – Alvin A.Arens, James K.Loebbecke – NXB Thèng kª, 2000 HÖ thèng ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam, QuyÓn I, II, III, IV – Bé Tµi chÝnh – NXB Tµi chÝnh HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam, QuyÓn I, II – Bé Tµi chÝnh – NXB Tµi chÝnh T×m hiÓu vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam – Bïi V¨n Mai – NXB Tµi chÝnh, 1998 HÖ thèng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n (AS/2) – Deloitte Touche Tohmatsu HÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ – NXB tµi chÝnh, 2002 KÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp – Ts. §Æng ThÞ Loan – NXB Gi¸o dôc, 2001 KiÓm to¸n – PTS V­¬ng §×nh HuÖ, PTS §µo Xu©n Tiªn – NXB Tµi chÝnh, 1996 KÕ to¸n – KiÓm to¸n vµ ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh – Ts. V­¬ng §×nh HuÖ – NXB Tµi chÝnh, 2000 Hå s¬ kiÓm to¸n mÉu – VACO T¹p chÝ kiÓm to¸n T¹p chÝ kÕ to¸n