Đề tài Tìm hiểu quy trình kiểm toán khoản mục tài sản cố định trong các doanh nghiệp Nhà nước do kiểm toán nhà nước thực hiện

iÓm to¸n cho phï hîp. Sau khi lªn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, c«ng viÖc tiÕp theo lµ thµnh lËp ®oµn kiÓm to¸n vµ chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt tr­íc khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n. §èi víi c«ng viÖc nµy viÖc quyÕt ®Þnh sÏ do Tæng kiÓm to¸n Nhµ n­íc trùc tiÕp thµnh lËp vµ chØ ®Þnh tr­ëng ®oµn kiÓm to¸n. C¨n cø vµo quy m«, tÝnh chÊt phøc t¹p… tr­ëng ®oµn kiÓm to¸n thµnh lËp mét sè tæ kiÓm to¸n ®Ó kiÓm to¸n t¹i c¸c bé phËn ®¬n vÞ thµnh viªn hoÆc kiÓm to¸n c¸c néi dung cô thÓ cña cuéc kiÓm to¸n. C¸c kiÓm to¸n viªn sÏ ®­îc ®µo t¹o, båi d­ìng nghiÖp vô ®Ó chuÈn bÞ cho cuéc kiÓm to¸n. Ngoµi ra, c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt phôc vô cho cuéc kiÓm to¸n nh­: giÊy tê lµm viÖc, tµi liÖu cÇn thiÕt, c¸c thiÕt bÞ hç trî kiÓm to¸n… còng ®­îc chuÈn bÞ mét c¸ch ®Çy ®ñ. KÕt thóc giai ®o¹n chuÈn bÞ, tr­íc khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, tr­ëng ®oµn kiÓm to¸n sÏ th«ng b¸o víi thñ tr­ëng vµ c¸n bé chñ chèt cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n ®Ó c«ng bè quyÕt ®Þnh kiÓm to¸n, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ thèng nhÊt ho¹t ®éng víi ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. 1.2.2. Thùc hiÖn kiÓm to¸n Thùc hiÖn kiÓm to¸n lµ qu¸ tr×nh sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p kü thuËt kiÓm to¸n thÝch øng víi ®èi t­îng kiÓm to¸n cô thÓ ®Ó thu thËp c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n. §ã lµ qu¸ tr×nh triÓn khai mét c¸ch chñ ®éng vµ tÝch cùc c¸c kÕ ho¹ch, ch­¬ng tr×nh ®· Ên ®Þnh nh»m ®­a ra nh÷ng ý kiÕn x¸c thùc vÒ møc ®é trung thùc cña th«ng tin tµi chÝnh trªn c¬ së nh÷ng b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ tin cËy. Khi thùc hiÖn kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn kh«ng ®­îc tù ý thay ®æi quy tr×nh kiÓm to¸n ®· ®­îc x©y dùng. Mäi sù thay ®æi nÕu cã ph¶i cã sù cho phÐp cña tr­ëng ®oµn kiÓm to¸n. §Ó thùc hiÖn ®­îc kÕ ho¹ch kiÓm to¸n víi nh÷ng quy tr×nh kiÓm to¸n ®· thiÕt kÕ, KTNN tiÕn hµnh c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cÇn thiÕt sao cho ph¸t hiÖn ®­îc nh÷ng sai sãt, gian lËn cña doanh nghiÖp ®­îc kiÓm to¸n. C¸c thñ tôc kiÓm to¸n cã thÓ lµ: Thñ tôc kiÓm so¸t. Víi thñ tôc kiÓm so¸t, KTNN thùc hiÖn khi kiÓm to¸n viªn dù ®Þnh ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t ë møc ®é kh«ng cao cho c¬ së dÉn liÖu quan träng. Tøc lµ thñ tôc nµy chØ thùc hiÖn sau khi t×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t né bé víi ®¸nh gi¸ ban ®Çu lµ kh¸ch thÓ kiÓm to¸n cã hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ho¹t ®éng cã hiÖu lùc. C¸ch thøc ¸p dông trong kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cã thÓ lµ pháng vÊn, thùc hiÖn l¹i, kiÓm tra tõ ®Çu ®Õn cuèi, kiÓm tra ng­îc l¹i. Sau khi thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kü thËt chñ yÕu, nÕu ph¸t hiÖn qua kiÓm tra trïng hîp víi ®¸nh gi¸ ban ®Çu th× c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®­îc gi÷ nguyªn. Ng­îc l¹i, KTNN thùc hiÖn c¸c ph­¬ng ¸n bæ sung. Khi thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm so¸t ®èi víi TSC§, KTNN thùc hiÖn kiÓm so¸t th«ng qua c¸c ph­¬ng thøc chñ yÕu lµ quan s¸t viÖc qu¶n lý vµ sö dông TSC§ cña ®¬n vÞ, pháng vÊn nh÷ng ng­êi cã liªn quan vÒ c¸c thñ tôc vµ quy ®Þnh ®èi víi TSC§, kiÓm tra c¸c chøng tõ, sæ s¸ch, lµm l¹i thñ tôc kiÓm so¸t TSC§ cña ®¬n vÞ: §èi víi TSC§ t¨ng trong kú: KTNN xem xÐt c¸c thñ tôc duyÖt mua cã theo c¸c quy ®Þnh kh«ng, pháng vÊn ban l·nh ®¹o vÒ sù phª chuÈn, xem xÐt c¸c chøng tõ t¹i phßng kÕ to¸n, xem xÐt sù t¸ch rêi gi÷a c¸c chøc n¨ng ghi qu¶n lý vµ ghi sæ víi bé phËn b¶o qu¶n TSC§ …; nÕu trong kú TSC§ t¨ng do ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n KTNN xem xÐt hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña ®¬n vÞ ®· tËp hîp chøng tõ ch­a, viÖc tÝnh gÝa c«ng tr×nh ®­îc thùc hiÖn nh­ thÕ nµo… §èi víi TSC§ gi¶m trong kú: KTNN xem xÐt c¸c ®iÒu kho¶n vÒ thanh lý, nh­îng b¸n cã ®­îc phª duyÖt hîp lý vµ ®óng ®¾n kh«ng, cã phï hîp víi chÕ ®é hiÖn hµnh hay kh«ng, cã nhÊt qu¸n víi n¨m tµi chÝnh kh«ng… §èi víi viÖc trÝch lËp khÊu hao: KTNN xem xÐt viÖc x¸c ®Þnh thêi gian sö dông cña TSC§ , trÝch lËp khÊu hao t¹i ®¬n vÞ cã ®­îc thùc hiÖn ®óng theo nh÷ng quy ®Þnh, theo chÕ ®é hiÖn hµnh hay kh«ng… Thö nghiÖm c¬ b¶n. Thö nghiÖm c¬ b¶n bao gåm thñ tôc ph©n tÝch vµ kiÓm tra chi tiÕt c¸c nghiÖp vô vµ sè d­. Thö nghiÖm c¬ b¶n chØ liªn quan ®Õn gi¸ trÞ c¸c kho¶n môc. Môc ®Ých cña thö nghiÖm c¬ b¶n lµ thu thËp b»ng chøng ®Ó ph¸t hiÖn c¸c sai sãt träng yÕu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Khi kiÓm tra chi tiÕt, kiÓm to¸n viªn cã thÓ lÊy mÉu kiÓm to¸n vµ c¸c thñ tôc kh¸c ®Ó kiÓm tra mét hoÆc nhiÒu c¬ së dÉn liÖu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Thñ tôc ph©n tÝch ®­îc sö dông trong khi thùc hiÖn kiÓm to¸n cã phèi hîp víi c¸c thñ tôc kh¸c ®Ó gióp kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ ®­îc c¸c th«ng tin tµi chÝnh ®­îc chÝnh x¸c h¬n. C¸c thñ tôc ph©n tÝch th­êng ®­îc thùc hiÖn ®èi víi TSC§ nh­: So s¸nh sù biÕn ®éng gi¸ trÞ TSC§ (chi tiÕt vÒ TSC§ h÷u h×nh, v« h×nh, cho thuª tµi chÝnh) cña n¨m nay so víi n¨m tr­íc, xem xÐt c¬ cÊu TSC§, so s¸nh c¸c tû suÊt ®Çu t­, tû suÊt sinh lîi cña TSC§, søc s¶n xuÊt cña TSC§, ph©n tÝch chi phÝ khÊu hao TSC§ trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó xem cã biÕn ®éng lín kh«ng, cã phï hîp víi møc khÊu hao cÇn trÝch hay kh«ng… §èi víi viÖc kiÓm tra chi tiÕt TSC§, c«ng viÖc gåm tr¾c nghiÖm chi tiÕt vµ tr¾c nghiÖm trùc tiÕp sè d­. Tr¾c nghiÖm chi tiÕt c¸c nghiÖp vô TSC§ chñ yÕu tËp trung vµo nh÷ng nghiÖp vô cã nhiÒu nghi vÊn nh­ sè liÖu so s¸nh kh«ng phï hîp víi thùc tÕ, thiÕu c¸c yÕu tè ph¸p lý cÇn thiÕt cña chøng tõ liªn quan ®Õn TSC§. Thñ tôc kiÓm to¸n th­êng xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a c¸c tµi kho¶n cã liªn quan víi nhau. KTNN tiÕn hµnh ®èi chiÕu sè liÖu ph¸t sinh cña tµi kho¶n TSC§ víi c¸c tµi kho¶n kh¸c cã liªn quan nh­ c¸c tµi kho¶n vèn b»ng tiÒn, nguån vèn kinh doanh, x©y dùng c¬ b¶n…®Ó xem xÐt nghiÖp vô t¨ng TSC§ hoÆc ®èi chiÕu víi c¸c tµi kho¶n ph¶i thu kh¸ch hµng ®Ó thÊy ®­îc biÕn ®éng cña TSC§, hay ®èi chiÕu tµi kho¶n khÊu hao TSC§ víi c¸c tµi kho¶n chi phÝ ®Ó xem xÐt nghiÖp vô trÝch khÊu hao … Tr¾c nghiÖm trùc tiÕp sè d­ lµ qu¸ tr×nh quan träng nhÊt trong toµn bé qu¸ tr×nh kiÓm to¸n TSC§ cña KTNN. Môc tiªu cña tr¾c nghiÖm lµ thu thËp thªm b»ng chøng kiÓm to¸n cÇn thiÕt ®Ó x¸c ®Þnh sè d­ cuèi kú cña kho¶n môc. C«ng viÖc nµy gåm viÖc kiÓm tra c¸c nghiÖp vô t¨ng, gi¶m TSC§, kiÓm tra chi tiÕt sè d­ c¸c tµi kho¶n TSC§ (211,212,213), kiÓm tra chi phÝ khÊu hao TSC§, kiÓm tra tµi kho¶n hao mßn TSC§ (214), kiÓm tra chi phÝ söa ch÷a lín TSC§. Th«ng th­êng, viÖc kh¶o s¸t chi tiÕt c¸c nghiÖp vô t¨ng TSC§ ®­îc g¾n víi c¸c môc tiªu kiÓm to¸n nh­: §Ó ®¶m b¶o tÝnh hîp lý chung, KTNN so s¸nh sè ph¸t sinh t¨ng TSC§ víi tæng nguyªn gi¸ TSC§; ®¸nh gi¸ c¸c kho¶n t¨ng TSC§ cã hîp lý víi c«ng viÖc kinh doanh hay kh«ng… §Ó ®¶m b¶o môc tiªu tÝnh gi¸, KTNN kiÓm tra ho¸ ®¬n cña ng­êi b¸n vµ c¸c chøng tõ gèc, c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång liªn quan ®Õn t¨ng TSC§; ®èi chiÕu tõng tr­êng hîp t¨ng víi sæ chi tiÕt, sæ tæng hîp, thÎ TSC§ …HoÆc kiÓm tra c¸c ho¸ ®¬n cña ng­êi b¸n, c¸c biªn b¶n giao nhËn TSC§, quyÕt to¸n c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n; kiÓm kª cô thÓ c¸c TSC§ h÷u h×nh; kiÓm tra chi phÝ mua s¾m… ®Ó ®¶m b¶o viÖc t¨ng TSC§ lµ cã thËt. Xem xÐt c¸c ho¸ ®¬n cña ng­êi b¸n, c¸c chøng tõ t¨ng TSC§, c¸c chi phÝ söa ch÷a ®Ó ph¸t hiÖn c¸c tr­êng hîp quªn ghi sæ hoÆc ghi sai nghiÖp vô sao cho ®¶m b¶o mäi TSC§ t¨ng ®Òu ®­îc ghi chÐp ®Çy ®ñ. Tr­êng hîp x¸c ®Þnh môc tiªu quyÒn vµ nghÜa vô, KTNN sö dông biÖn ph¸p kiÓm tra c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång cho thuª tµi chÝnh, xem xÐt nguån h×nh thµnh TSC§ cña doanh nghiÖp cã ®­îc h×nh thµnh b»ng tiÒn cña doanh nghiÖp hay doanh nghiÖp cã bá chi phÝ ra ®Ó mua hay kh«ng. ViÖc céng b¶ng liÖt kª mua s¾m, ®Çu t­, cÊp ph¸t, ®èi chiÕu sè tæng céng trong sæ c¸i sÏ gióp cho c¸c kiÓm to¸n viªn ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c m¸y mãc. Ngoµi ra, KTNN kiÓm tra sù ph©n lo¹i vµ tr×nh bµy, kiÓm tra c¸c nghiÖp vô t¨ng TSC§ vµo gÇn ngµy lËp b¸o c¸o kÕ to¸n ®Ó kiÓm tra viÖc ghi sæ cã ®óng kú hay kh«ng. §èi víi c¸c nghiÖp vô gi¶m TSC§, kiÓm to¸n KTNN lËp hoÆc sö dông b¶ng kª c¸c nghiÖp vô gi¶m TSC§, sau ®ã céng c¸c gi¸ trÞ cña b¶ng vµ ®èi chiÕu c¸c sè liÖu trªn b¶ng kª víi c¸c nghiÖp vô lµm gi¶m TSC§ trong sæ kÕ to¸n; xem xÐt c¸c chøng tõ thanh lý, nh­îng b¸n TSC§, tÝnh to¸n l¹i nh÷ng thu nhËp vµ chi phÝ cña nh÷ng nghiÖp vô ®ã ®Ó thÊy ®­îc nh÷ng ®iÓm bÊt hîp lý trong quan hÖ nµy; hoÆc ph©n tÝch chØ tiªu gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ vµ chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc gi¶m TSC§ trong sæ kÕ to¸n chi tiÕt. Ngoµi ra KTNN còng thùc hiÖn viÖc kiÓm tra chi tiÕt sè d­ ®Çu kú vµ sè d­ ®èi víi c¸c tµi kho¶n TSC§. Khi kiÓm tra chi phÝ khÊu hao TSC§, KTNN th­êng thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc sau: xem xÐt b¶ng ®¨ng ký trÝch khÊu hao TSC§; ®èi chiÕu khÊu hao thùc tÕ víi ®¨ng ký trªn; xem xÐt ph©n bæ chi phÝ khÊu hao cho c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp; kiÓm tra viÖc h¹ch to¸n chi phÝ khÊu hao theo chÕ ®é quy ®Þnh… §èi víi c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn söa ch÷a lín TSC§, KTNN kiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c cña viÖc tËp hîp chi phÝ söa ch÷a lín; xem xÐt nguån chi cho söa ch÷a lín; ngoµi ra cßn xem xÐt viÖc quyÕt to¸n chi phÝ söa ch÷a lín theo chÕ ®é quy ®Þnh. Sau khi thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®Ó kiÓm to¸n chi tiÕt kho¶n môc TSC§, KTNN tËp hîp, chän läc vµ ph©n lo¹i c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n c¬ së, tæng hîp sè liÖu, ®¸nh gi¸, ph©n tÝch, nhËn ®Þnh t×nh h×nh thuéc néi dung kiÓm to¸n ®Ó chuÈn bÞ cho b¸o c¸o kiÓm to¸n. 1.2.3 KÕt thóc vµ lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n. §Ó kÕt thóc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn cÇn ®­a ra kÕt luËn vµ lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n. Giai ®o¹n nµy KTNN tiÕn hµnh tæng hîp c¸c kÕt qu¶ thu ®­îc trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®Ó ®­a ra kÕt luËn chÝnh x¸c vÒ b¸o c¸o kÕ to¸n cña ®¬n vÞ. C¸c kÕt luËn hay b¸o c¸o kiÓm to¸n cã néi dung vµ h×nh thøc tuú thuéc theo môc tiªu, ph¹m vi, lo¹i h×nh kiÓm to¸n. §èi víi KTNN, c«ng viÖc cuèi cïng nµy ®­îc thùc hiÖn theo mét thø tù tõ chuÈn bÞ lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n, so¹n th¶o b¸o c¸o kiÓm to¸n, xÐt duyÖt vµ c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n cho tíi khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ l­u gi÷ hå s¬ kiÓm to¸n. §Ó chuÈn bÞ lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n, KTNN chuÈn bÞ nh÷ng tµi liÖu cÇn thiÕt nh­: c¸c hå s¬, tµi liÖu ®· ®­îc thu thËp, ®¸nh gi¸ vµ x¸c minh trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®Ó chøng minh cho c¸c kÕt luËn cña kiÓm to¸n viªn; c¸c b»ng chøng thu thËp trong thùc tiÔn nh­ pháng vÊn, trao ®æi trùc tiÕp; c¸c biªn b¶n kiÓm to¸n cã liªn quan vµ b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n… Th«ng qua sù chuÈn bÞ c¸c c«ng viÖc trªn, KTNN tiÕn hµnh lËp ®Ò c­¬ng b¸o c¸o kiÓm to¸n, so¹n th¶o b¸o c¸o vµ lËp b¸o c¸o hoµn chØnh sau khi tham kh¶o ý kiÕn cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. Dù th¶o b¸o c¸o kiÓm to¸n sau khi th«ng qua ý kiÕn ®oµn kiÓm to¸n vµ ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n sÏ göi vÒ V¨n phßng kiÓm to¸n Nhµ n­íc ®Ó xÐt duyÖt. Sau khi ®­îc xÐt duyÖt tiÕn hµnh ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n: c«ng viÖc nµy ®ßi hái ph¶i ®óng thêi gian, ®èi t­îng vµ tr×nh tù theo quy ®Þnh cña Tæng KiÓm to¸n Nhµ n­íc. ViÖc l­u tr÷ hå s¬ sÏ lµ c«ng viÖc cuèi cïng trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n. C«ng t¸c nÇy ®­îc KTNN thùc hiÖn ®¶m b¶o tÝnh khoa häc, tu©n thñ quy tr×nh lËp, qu¶n lý, sö dông hå s¬ cña Tæng kiÓm to¸n Nhµ n­íc. Sau khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n, KTNN cßn thùc hiÖn mét c«ng viÖc cuèi cïng lµ kiÓm tra ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n thùc hiÖn kiÕn nghÞ kiÓm to¸n. 1.2.4 KiÓm tra ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n thùc hiÖn kiÕn nghÞ kiÓm to¸n cña KTNN Kh¸c víi kiÓm to¸n §éc lËp chØ kÕt thóc qu¸ tr×nh kiÓm to¸n khi b¸o c¸o kiÓm to¸n ®­îc c«ng bè, KTNN sÏ thùc hiÖn tiÕp giai ®o¹n nµy nh»m ®¶m b¶o kÕt qu¶ kiÓm to¸n cã t¸c dông trªn c¶ hai lÜnh vùc: qu¶n lý Nhµ n­íc vµ qu¶n lý tµi chÝnh t¹i ®¬n vi ®­îc kiÓm to¸n. KiÓm to¸n viªn Nhµ n­íc thùc hiÖn c¸c b­íc c«ng viÖc : KiÓm tra thêi h¹n nép b¸o c¸o vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn kiÓm to¸n so víi quy ®Þnh t¹i b¸o c¸o kiÓm to¸n. KiÓm tra t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c kiÕn nghÞ cña ®oµn kiÓm to¸n. §èi chiÕu viÖc thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc kh¾c phôc sai sãt, yÕu kÐm trong thùc tÕ t¹i ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n víi b¸o c¸o cña ®¬n vÞ göi cho ®oµn kiÓm to¸n. KiÓm tra, ®¸nh gi¸ c¶ vÒ thêi gian, néi dung kÕt qu¶ mµ ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n ®· thùc hiÖn theo kiÕn nghÞ cña ®oµn kiÓm to¸n. PhÇn II : Kh¸i qu¸t quy tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh t¹i tæng c«ng ty abc do kiÓm to¸n Nhµ n­íc thùc hiÖn. 2.1.ChuÈn bÞ kiÓm to¸n. ChuÈn bÞ kiÓm to¸n lµ mét c«ng viÖc quan träng cã ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng toµn bé cuéc kiÓm to¸n. ViÖc chuÈn bÞ kiÓm to¸n ®èi víi kho¶n môc TSC§ t¹i tæng c«ng ty ABC do KTNN kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn qua c¸c b­íc sau: Kh¶o s¸t thu thËp th«ng tin c¬ b¶n vÒ ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n: ViÖc kh¶o s¸t, thu thËp th«ng tin c¬ së t¹i giai ®o¹n nµy chØ h­íng tíi viÖc kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®­a ra c¸c b­íc quyÕt ®Þnh kiÓm to¸n. Qua kh¶o s¸t t¹i Tæng c«ng ty ABC thu thËp ®­îc nh÷ng néi dung sau: T¹i Tæng c«ng ty ABC, do lµ kh¸ch hµng th­êng xuyªn nªn c¸c th«ng tin vÒ ABC ®Òu ®­îc l­u tr÷ trong hå s¬ kiÓm to¸n. C¸c th«ng tin míi ®­îc kiÓm to¸n viªn thu thËp bæ sung trong cuéc häp víi Ban gi¸m ®èc kh¸ch hµng vµ trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. Cã thÓ tãm t¾t nh÷ng th«ng tin vÒ ABC nh­ sau: Chøc n¨ng, nhiÖm vô: Tæng c«ng ty ABC lµ mét DNNN gåm 14 ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp, cã mèi quan hÖ mËt thiÕt vÒ lîi Ých kinh tÕ, tµi chÝnh, c«ng nghÖ, cung øng tiªu thô dÞch vô, th«ng tin kinh tÕ thÞ tr­êng, ®µo t¹o nghiªn cøu øng dông… ho¹t ®éng trªn lÜnh vùc x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng vµ c¸c c«ng tr×nh kh¸c ngoµi ngµnh. Tæng c«ng ty ABC lµ tæng c«ng ty 90 thuéc Bé Giao th«ng vËn t¶i, ®­îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 4853/TCCB-L§ ngµy/ th¸ng/ n¨m …cña Bé giao th«ng vËn t¶i . Cã trô së chÝnh t¹i 127 §inh Tiªn Hoµng, QuËn A, Thµnh phè B Ngµnh nghÒ kinh doanh chñ yÕu cña Tæng c«ng ty bao gåm: X©y dùng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng, c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp vµ d©n dông. S¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng vµ cÊu kiÖn bª t«ng ®óc s½n, söa ch÷a ph­¬ng tiÖn thi c«ng vµ gia c«ng dÇm cÇu, cÊu kiÖn thÐp, s¶n phÈm c¬ khÝ kh¸c. Cung øng, xuÊt nhËp khÈu vËt t­, thiÕt bÞ giao th«ng vËn t¶i, vËn chuyÓn hµnh kh¸ch b»ng xe taxi, xe buýt, vËn chuyÓn hµng siªu c­êng, siªu träng. T­ vÊn ®Çu t­ c¸c c«ng tr×nh giao th«ng… Tæ chøc qu¶n lý: theo ®iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty, tæ chøc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh gåm: Héi ®ång qu¶n trÞ, Ban kiÓm so¸t, Tæng gi¸m ®èc, c¸c phã Tæng gi¸m ®èc vµ bé m¸y gióp viÖc trong Tæng c«ng ty: Phßng Tæ chøc c¸n bé, Phßng dù ¸n, Phßng s¶n xuÊt kinh doanh, Phßng KÕ to¸n tµi chÝnh, Phßng chÊt l­îng. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé: lµ Tæng c«ng ty Nhµ n­íc víi 14 ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp, cã Ban kiÓm so¸t thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi toµn bé Tæng c«ng ty. Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n gåm: Phßng kÕ to¸n tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty vµ Phßng kÕ to¸n t¹i c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. Phßng kÕ to¸n cña Tæng c«ng ty thùc hiÖn tæng hîp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn vµ thùc hiÖn kÕ to¸n ho¹t ®éng kinh doanh t¹i v¨n phßng Tæng c«ng ty. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n: Tæng c«ng ty ¸p dông ChÕ ®é kÕ to¸n ®­îc ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 1141/Q§-C§KT ngµy 01/11/1995 vµ c¸c th«ng t­ söa ®æi, h­íng dÉn cña Bé Tµi chÝnh(BTC); H×nh thøc sæ kÕ to¸n:chøng tõ ghi sæ;Niªn ®é kÕ to¸n: 01/01 ®Õn 31/12; Ph­¬ng ph¸p khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: khÊu hao theo ®­êng th¼ng (theo QuyÕt ®Þnh 166/1999/Q§-BTC ngµy 30/12/1999 cña BTC); Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho: theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn, x¸c ®Þnh gi¸ xuÊt kho theo ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn. Riªng vÒ phÇn TSC§ cña tæng c«ng ty: Do lµ mét Tæng c«ng ty lín ho¹t ®éng trªn kh¾p mäi miÒn ®Êt n­íc víi rÊt nhiÒu c«ng ty c«ng tr×nh giao th«ng nªn khèi l­îng tµi s¶n cña Tæng c«ng ty lµ rÊt lín, ®Æc biÖt lµ TSC§. TrÞ gi¸ TSC§ rÊt lín, chiÕm mét tû träng lín trong tæng tµi s¶n. TSC§ ®­îc ®Çu t­ tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau: cã tõ nguån tµi trî cña NSNN, chiÕm tû lÖ kh¸ cao; nguån vèn tõ ®i vay; tõ nguån vèn tù cã… §Çu t­ TSC§ chñ yÕu qua mua s¾m, qua ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n… LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n: Trªn c¬ së nh÷ng th«ng tin thu ®­îc vÒ ho¹t ®éng kinh doanh, hÖ thèng kÕ to¸n vµ kiÓm so¸t néi bé cña Tæng c«ng ty, kiÓm to¸n viªn ®­a ra nh÷ng ®¸nh gi¸ tæng qu¸t vÒ c¸c tµi liÖu, th«ng tin cã liªn quan, ®ång thêi x¸c ®Þnh nh÷ng bé phËn quan träng vµ nh÷ng kh©u tiÒm Èn rñi ro lín ®Ó thiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n cho phï hîp. §èi víi viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cho kiÓm to¸n TSC§ sÏ ®­îc lËp nh­ sau: Môc tiªu cña kiÓm to¸n TSC§: lµ nh»m x¸c ®Þnh gi¸ trÞ rßng thùc tÕ cña TSC§ t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o vµ ®¶m b¶o kh«ng cßn sai sãt träng yÕu nµo x¶y ra ¶nh h­ëng ….®Õn viÖc ph¶n ¸nh sè liÖu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. §ång thêi th«ng qua ho¹t ®éng kiÓm to¸n, chØ ra vµ gãp ý víi ®¬n vÞ vÒ viÖc qu¶n lý, sö dông TSC§ ®­îc hiÖu qu¶ vµ ®óng nguyªn t¾c. Néi dung kiÓm to¸n: §¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro cho kho¶n môc TSC§ t¹i Tæng c«ng ty ABC: §èi víi Tæng c«ng ty ABC, ph©n phèi møc ®é träng yÕu ®­îc thùc hiÖn theo c¶ hai chiÒu h­íng lµ khai khèng vµ khai thiÕu. C¸c nghiÖp vô t¨ng, gi¶m TSC§ dï Ýt diÔn ra ë ®¬n vÞ song quy m« nghiÖp vô lín, néi dung c¸c nghiÖp vô th­êng phøc t¹p vµ liªn quan tíi nhiÒu tµi kho¶n. Do vËy, c¸c nghiÖp vô tµi s¶n th­êng coi lµ träng yÕu vµ trong mäi tr­êng hîp, kiÓm to¸n viªn ph¶i dùa vµo sù xÐt ®o¸n c¸ nh©n. Qua t×m hiÓu B¸o c¸o kiÓm so¸t cña Tæng c«ng ty cho thÊy viÖc mua s¾m m¸y mãc, thiÕt bÞ, ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n… ®Òu ®­îc kiÓm tra, theo dâi ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng chÕ ®é, ®óng NghÞ quyÕt cña Héi ®ång qu¶n trÞ. Nh­ vËy, KiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t ë møc trung b×nh, hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ c«ng t¸c kÕ to¸n ®èi víi kho¶n môc TSC§ b­íc ®Çu cã thÓ tin cËy ®­îc. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh møc ®é träng yÕu cña kho¶n môc, kiÓm to¸n viªn lùa chän ph­¬ng ph¸p chän mÉu ®Ó thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt vµ ph­¬ng ph¸p ¸p dông c¸c kü thuËt kiÓm to¸n. Ph­¬ng ph¸p chän mÉu thùc hiÖn theo c¸ch chän mÉu phi x¸c suÊt. C¸c nghiÖp vô t¨ng , gi¶m ®­îc kiÓm tra 100%, nghiÖp vô tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao ®­îc thùc hiÖn theo chän mÉu. §ång thêi x¸c ®Þnh quy tr×nh kiÓm to¸n cô thÓ cho kho¶n môc TSC§. Ph¹m vi kiÓm to¸n: §oµn kiÓm to¸n ®· tiÕn hµnh kiÓm to¸n 14 ®¬n vÞ thµnh viªn vµ V¨n phßng Tæng c«ng ty. Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n: Sö dông c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®Ó kiÓm tra HTKSNB nh­ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t, thñ tôc ph©n tÝch , ®ång thêi sö dông thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt xem xÐt c¸c phÇn cã tÝnh träng yÕu. Thêi gian kiÓm to¸n: tiÕn hµnh kiÓm to¸n Tæng c«ng ty ABC tõ ngµy 24/08/2002 ®Õn 10/10/2002. ChuÈn bÞ nh©n sù kiÓm to¸n: Ph©n c«ng c¸c tæ kiÓm to¸n ®i c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ®Ó tiÕn hµnh kiÓm to¸n, ®ång thêi ph©n c«ng c¸c nhãm tr­ëng kiÓm to¸n t¹i c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn vµ bè trÝ nh©n sù kiÓm to¸n TSC§. 2.2 Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. §©y lµ giai ®o¹n quan träng nhÊt trong quy tr×nh kiÓm to¸n, bëi v× trong giai ®o¹n nµy, kiÓm to¸n viªn sÏ kiÓm tra chi tiÕt c¸c tµi liÖu, ph¸t hiÖn c¸c sai sãt trªn c¸c tµi kho¶n, tõ ®ã ph©n tÝch, t×m ra nguyªn nh©n cña c¸c sai lÖch hoÆc tiÕp tôc më réng ph¹m vi, ®iÒu chØnh ph­¬ng ph¸p ®Ó cã thÓ ®­a ra kÕt luËn. §©y còng chÝnh lµ giai ®o¹n kiÓm to¸n viªn vËn dông c¸c thñ thuËt, ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n, vµ tr×nh ®é nghÒ nghiÖp vµo c«ng viÖc cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n t¹i Tæng c«ng ty ABC, mét sè c¸c thñ tôc kiÓm to¸n mµ kiÓm to¸n viªn ¸p dông ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng gian lËn vµ sai sãt lµ: C¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®èi víi TSC§ vµ khÊu hao TSC§ nh­ sau: 1.Do thêi gian tiÕn hµnh kiÓm to¸n kh«ng trïng víi kú kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n cña Tæng c«ng ty nªn kh«ng thÓ chøng kiÕn cïng Tæng viÖc kiÓm kª t¹i thêi ®iÓm kho¸ sæ kÕ to¸n, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn kiÓm tra biªn b¶n kiÓm kª vµ c¸c giÊy tê kÌm theo, pháng vÊn trùc tiÕp nh÷ng ng­êi cã liªn quan ®Õn cuéc kiÓm kª…, kiÓm tra thùc tÕ tÝnh hiÖn h÷u ph¸t sinh cña TSC§ t¹i thêi ®iÓm kiÓm to¸n, ®¶m b¶o r»ng viÖc kiÓm kª ®­îc thùc hiÖn phï hîp víi c¸c thñ tôc vµ trao ®æi víi bé phËn kÕ to¸n vÒ xö lý chªch lÖch gi÷a kiÓm kª thùc tÕ víi sè liÖu trªn biªn b¶n kiÓm kª t¹i thêi ®iÓm kÕt thóc kú kÕ to¸n (hoÆc lÇn kiÓm kª gÇn nhÊt), ®èi chiÕu víi sæ kÕ to¸n chi tiÕt tµi s¶n vµ kiÓm tra viÖc xö lý chªch lÖch cña kh¸ch hµng. 2. So s¸nh sè liÖu gi÷a sè d­ ®Çu kú víi sè d­ t¹i B¸o c¸o kiÓm to¸n kú tr­íc hoÆc sè liÖu kú tr­íc ®­îc phª duyÖt bëi c¬ quan cã thÈm quyÒn, kiÓm tra viÖc chuyÓn sè d­ ®Çu kú. §èi chiÕu sè d­ TSC§, khÊu hao TSC§ cuèi kú víi sæ s¸ch tæng hîp vµ B¸o c¸o tµi chÝnh. 3. LËp b¶ng tæng hîp TSC§ t¨ng gi¶m trong kú; §èi víi TSC§ t¨ng,gi¶m cã gi¸ trÞ lín h¬n mét møc ®é x¸c ®Þnh ®Òu ph¶i ®­îc kiÓm tra chøng tõ, viÖc x¸c ®Þnh møc ®é träng yÕu ®­îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh kiÓm so¸t vµ ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. 4. KiÓm tra gi¸ trÞ TSC§ *KiÓm tra 100% hoÆc chän mÉu chi tiÕt mét sè TSC§ ph¸t sinh t¨ng, gi¶m trong n¨m (nªu râ ®iÒu kiÖn chän mÉu). a.TSC§ h÷u h×nh -TSC§ t¨ng: KiÓm tra c¸c chøng tõ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ cã thËt cña nghiÖp vô t¨ng, gi¶m tµi s¶n. + §èi víi nh÷ng tµi s¶n mua s¾m míi: kiÓm tra ho¸ ®¬n, thñ tôc mua s¾m.., kiÓm tra c¸c bót to¸n h¹ch to¸n,… +§èi víi nh÷ng tµi s¶n do chuyÓn tõ ®Çu t­ x©y dùng s¬ b¶n: kiÓm tra hå s¬ vµ thñ tôc kÕt chuyÓn tµi s¶n, tÝnh gi¸ tµi s¶n, +§èi víi TSC§ t¨ng do gãp vèn: kiÓm tra, xem xÐt c¸c hîp ®ång, c¸c biªn b¶n ®¸nh gi¸ tµi s¶n. +§èi víi TSC§ t¨ng do ®¸nh gi¸ l¹i: xem xÐt biªn b¶n ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n, quyÕt ®Þnh ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n cña Nhµ n­íc vµ c¸c cÊp cã thÈm quyÒn. +§èi víi TSC§ t¨ng do c«ng cô, dông cô (CCDC) chuyÓn thµnh: kiÓm tra c¸c quyÕt ®Þnh chuyÓn c«ng cô dông cô thµnh TSC§. -TSC§ gi¶m:KiÓm tra c¸c chøng tõ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ cã thËt cña nghiÖp vô gi¶m tµi s¶n. §èi víi nh÷ng TSC§ gi¶m do thanh lý, nh­îng b¸n: KiÓm tra thñ tôc thanh lý, ho¸ ®¬n mua b¸n, sù phª chuÈn, sù phï hîp vÒ thanh lý, nh­îng b¸n víi chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh. -§èi chiÕu sè d­ cuèi kú trªn sæ kÕ to¸n, sæ chi tiÕt tµi s¶n víi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n (BC§KT) vµ kiÓm tra l¹i trªn c¬ së tÝnh to¸n; ®èi chiÕu sè TSC§ t¨ng, gi¶m trong kú víi nghiÖp vô t¨ng, gi¶m t­¬ng øng. Ngoµi ra cã thÓ ®èi chiÕu ho¸ ®¬n cña ng­êi cung cÊp (ng­êi b¸n hoÆc bµn giao nghiÖm thu, quyÕt to¸n c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao). b.TSC§ v« h×nh -TSC§ v« h×nh t¨ng : kiÓm tra c¸c chøng tõ, tµi liÖu chøng minh quyÒn së h÷u vµ sù tån t¹i ®èi víi TSC§ v« h×nh, ®¶m b¶o c¸c tµi s¶n ®É ®­îc c¬ quan chuyªn m«n ghi nhËn lµ ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn, ®èi chiÕu sè TSC§ v« h×nh t¨ng, gi¶m trong kú víi nghiÖp vô t¨ng, gi¶m t­¬ng øng. -TSC§ v« h×nh gi¶m: §èi chiÕu sè d­ cuèi kú trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt víi B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ kiÓm tra l¹i trªn c¬ së tÝnh to¸n. c.TSC§ thuª tµi chÝnh V× Tæng c«ng ty kh«ng cã c¸c nghiÖp vô vÒ TSC§ thuª tµi chÝnh nªn kiÓm to¸n viªn kh«ng tiÕn hµnh kiÓm to¸n. 5.TÝnh khÊu hao tæng thÓ theo nhãm tØ lÖ khÊu hao vµ so s¸nh c¸c chi phÝ khÊu hao ®· tÝnh vµ h¹ch to¸n trong kú. 6. KhÊu hao TSC§ KiÓm tra tÝnh hîp lý cña chi phÝ khÊu hao TSC§: -Ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao trong kú ph¶i nhÊt qu¸n. -Tû lÖ khÊu hao TSC§ ph¶i theo ®óng quy ®Þnh hiÖn hµnh. Tõ 01/01/2000 ®Õn nay ¸p dông QuyÕt ®Þnh 166TC/1999/Q§-BTC cña Bé Tµi chÝnh. -KiÓm tra tû lÖ khÊu hao hoÆc ph­¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ ®¬n vÞ ®ang ¸p dông cã kh¸c so víi quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh kh«ng, nÕu cã th× ph¶i cã v¨n b¶n chÊp nhËn cña c¬ quan chøc n¨ng (l­u l¹i v¨n b¶n chÊp thuËn nµy). -KiÓm tra chän mÉu mét sè tµi s¶n kh«ng tham gia vµo qu¸ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh xem cã trÝch khÊu hao vµo chi phÝ hay kh«ng. -Sè khÊu hao TSC§ t¨ng trong n¨m ph¶i ®­îc tÝnh theo nguyªn t¾c “trßn th¸ng” Tæng sè khÊu hao ph¶i trÝch th¸ng nµy = Tæng sè khÊu hao ®· trÝch th¸ng tr­íc + Sè khÊu hao cña nh÷ng TSC§ t¨ng trong th¸ng tr­íc – Sè khÊu hao cña nh÷ng tµi s¶n gi¶m trong th¸ng tr­íc. -KiÓm tra 100% hoÆc chon mÉu ®Ó kiÓm tra c¸ch tÝnh khÊu hao TSC§ t¨ng trong kú (nªu râ yªu cÇu mÉu chän). -KiÓm tra viÖc ph©n bæ chi phÝ khÊu hao ph¸t sinh trong kú. L­u ý: Sù ph©n bæ chi phÝ khÊu hao ph¸t sinh trong kú ph¶i t­¬ng øng víi thùc tÕ sö dông c¸c nhãm tµi s¶n trong ®¬n vÞ. -§èi chiÕu sè khÊu hao t¨ng, gi¶m trong kú víi sè liÖu h¹ch to¸n trªn tµi kho¶n 009 – nguån vèn khÊu hao TSC§. 7. §¶m b¶o r»ng c¸c gi¶i tr×nh trong phÇn ghi chó phôc vô cho viÖc thuyÕt minh trªn B¸o c¸o tµi chÝnh sau ®©y ®· ®­îc thùc hiÖn cho tõng lo¹i TSC§ chñ yÕu: -Ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®· ¸p dông. -Thêi gian sö dông vµ tû lÖ khÊu hao ®· ¸p dông . -QuyÒn n¾m gi÷ vµ c¸c giíi h¹n (nÕu cã): kiÓm tra, ®èi chiÕu víi c¸c ho¹t ®éng ®i vay xem tµi s¶n cã bÞ cÇm cè, thÕ chÊp hay kh«ng? Sau khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n chi tiÕt, c¸c kiÓm to¸n viªn ®· ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt nghiªm träng vÒ t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông TSC§. Sè liÖu cô thÓ sÏ ®­îc tr×nh bµy trong mét phÇn cña b¸o c¸o kiÓm to¸n cña KTNN. Tæng c«ng ty ®· ghi t¨ng TSC§ vµ khÊu hao TSC§ ch­a ®óng quy ®Þnh. KiÓm to¸n viªn ®· tiÕn hµnh lo¹i bá nh÷ng kho¶n khai t¨ng ®ã ra khái gi¸ trÞ cña TSC§. KÕt thóc giai ®o¹n thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn cã ®­îc nh÷ng kÕt luËn x¸c ®¸ng vÒ møc ®é trung thùc vµ hîp lý cña B¸o c¸o tµi chÝnh, trªn c¬ së ®ã sÏ cã nh÷ng kiÕn nghÞ ®èi víi ®¬n vÞ còng nh­ ®èi víi c¬ quan chøc n¨ng. 2.3 LËp B¸o c¸o kiÓm to¸n vµ l­u tr÷ hå s¬ kiÓm to¸n. LËp B¸o c¸o kiÓm to¸n: LËp B¸o c¸o kiÓm to¸n lµ giai ®o¹n kÕt thóc c«ng viÖc kiÓm to¸n. §©y lµ mét phÇn quan träng trong quy tr×nh kiÓm to¸n v× t¹i ®©y, kiÓm to¸n viªn ph¶i tiÕn hµnh tæng hîp sè liÖu mét c¸ch chung nhÊt, ®ång thêi còng rÊt quan träng ®èi víi nh÷ng ng­êi quan t©m tíi t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. B¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh lµ nh÷ng ý kiÕn, ®¸nh gi¸ vµ kÕt luËn cña §oµn kiÓm to¸n rót ra tõ c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n ®· thu thËp, lµm c¨n cø cho viÖc diÔn ®¹t c¸c ý kiÕn, nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ cña m×nh vÒ c¸c th«ng tin tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®ång thêi ®­a ra c¸c khuyÕn nghÞ ®èi víi doanh nghiÖp ®Ó ph¸t huy nh÷ng mÆt lµm tèt, kh¾c phôc nh÷ng mÆt lµm cßn sai sãt vµ kiÕn nghÞ víi c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ®Ó hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Kh«ng gièng nh­ kiÓm to¸n §éc lËp (mÉu B¸o c¸o kiÓm to¸n ph¶i ®­îc thùc hiÖn theo mét quy tr×nh cô thÓ ®· ®­îc quy ®Þnh trong chuÈn mùc sè 700 -chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam), kÕt cÊu, néi dung cña B¸o c¸o kiÓm to¸n DNNN do kiÓm to¸n Nhµ n­íc thùc hiÖn ph¶i bao hµm ®Çy ®ñ c¸c néi dung sau nh­ng do ®iÒu kiÖn bµi kh«ng cho phÐp nªn d­íi ®©y chØ tr×nh bµy mét sè phÇn quan träng trong b¸o c¸o kiÓm to¸n. PhÇn më ®Çu: tr×nh bµy c¬ së ph¸p lý ®Ó tiÕn hµnh kiÓm to¸n, néi dung, ph¹m vi kiÓm to¸n; c¬ së lËp B¸o c¸o kiÓm to¸n, ph¹m vi, giíi h¹n vµ nh÷ng h¹n chÕ cña B¸o c¸o kiÓm to¸n. §Æc ®iÓm, t×nh h×nh chung cña doanh nghiÖp 1.Chøc n¨ng, nhiÖm vô tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. 2.Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n vµ c«ng t¸c tµi chÝnh kÕ to¸n. B.KÕt qu¶ kiÓm to¸n. PhÇn nµy ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kiÓm to¸n theo néi dung cô thÓ. §ã chÝnh lµ sù tæng hîp l¹i qu¸ tr×nh kiÓm to¸n cña kiÓm to¸n viªn. Theo nh­ sè liÖu kiÓm to¸n kho¶n môc TSC§ cña Tæng c«ng ty ABC th× kÕt qu¶ kiÓm to¸n ®­îc ph¶n ¸nh nh­ sau: KÕt qu¶ kiÓm to¸n kho¶n môc TSC§ : B¶ng sè 1 ChØ tiªu M· sè Sè b¸o c¸o Sè kiÓm to¸n Chªnh lÖch TSC§ 1.TSC§ h÷u h×nh -Nguyªn gi¸ -Hao mßn luü kÕ 211 214 317.804.038.354 317.804.038.354 569.448.638.093 (251.644.599.739) 316.891.263.956 316.891.263.956 568.629.040.472 (251.737.776.516) (912.774.398) (912.774.398) (819.597.621) (93.176.777) 2.TSC§ thuª tµi chÝnh -Nguyªn gi¸ -Hao mßn luü kÕ 212 214 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3. TSC§ v« h×nh -Nguyªn gi¸ -Hao mßn luü kÕ 213 214 177.689.302 359.048.498 (181.359.196) 177.689.302 359.048.498 (181.359.196) 0 0 0 Gi¶i thÝch nguyªn nh©n chªnh lÖch vÒ TSC§ ®ång thêi ®iÒu chØnh l¹i nh­ sau: Nguyªn gi¸ TSC§ gi¶m: +Lo¹i trõ chi phÝ söa ch÷a, gi¸ trÞ CCDC nhá -100.738.025 -C«ngty C«ng tr×nh Giao th«ng 610: -100.738.025 +§Çu t­ míi TSC§, tÝnh bæ sung nguyªn gi¸: 291.543.818 -C«ngty C«ng tr×nh Giao th«ng 674: 103.494.315 -C«ng ty C«ng tr×nh Giao th«ng 624: 132.215.322 -C«ngty C«ng tr×nh Giao th«ng 623: 24.000.000 -V¨n phßng Tæng c«ng ty: 31.834.181 +Ghi t¨ng nguyªn gi¸ do tµi s¶n ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn thanh lý: 694.364.301 -C«ng ty C«ng tr×nh Giao th«ng 68: 530.251.371 -C«ngty C«ng tr×nh Giao th«ng 625: 164.112.930 +Mua xe ch­a ®ñ thñ tôc t¨ng TSC§: -1.704.758.679 -C«ngty C«ng tr×nh Giao th«ng 61: -288.703.585 -C«ngty C«ng tr×nh Giao th«ng 676: -392.551.444 -C«ngty C«ng tr×nh Giao th«ng 675: -288.708.500 -V¨n phßng Tæng c«ng ty: -734.795.150 Hao mßn TSC§ luü kÕ t¨ng: +TrÝch thªm khÊu hao TSC§ do tÝnh thiÕu hoÆc ch­a tÝnh: 480.383.363 -C«ng ty C«ng tr×nh Giao th«ng 623: 150.742.300 -C«ng ty C«ng tr×nh Giao th«ng 674: 46.595.315 -C«ng ty C«ng tr×nh Giao th«ng 625: 63.254.411 - C«ng ty C«ng tr×nh Giao th«ng 624: 6.924.845 -V¨n phßng Tæng c«ng ty: 212.866.492 +TrÝch v­ît khÊu hao quy ®Þnh: -316.642.477 -C«ng ty C«ng tr×nh Giao th«ng 676: -114.927.288 -C«ng ty C«ng tr×nh Giao th«ng 675: -42.944.564 -V¨n phßng Tæng c«ng ty: -158.770.625 +Gi¶m hao mßn TSC§: -61.534.300 -C«ng ty C«ng tr×nh Giao th«ng 610: -3.793.700 -C«ng ty C«ng tr×nh Giao th«ng 61: -57.740.600 +ChuyÓn hao mßn sang tµi kho¶n kh¸c ®Ó xö lý: 255.546.919 -C«ng ty C«ng tr×nh Giao th«ng 68: 255.546.919 NhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ. NhËn xÐt: NhËn xÐt vÒ t×nh h×nh qu¶n lý TSC§ cña Tæng c«ng ty cña §oµn kiÓm to¸n Nhµ n­íc nh­ sau: Tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ®· chó ý ®Çu t­ thiÕt bÞ, ®æi míi c«ng nghÖ ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. TÝnh ®Õn thêi ®iÓm 31/12/2001 Tæng c«ng ty ®ang qu¶n lý vµ sö dông TSC§ trÞ gi¸ 317 tû ®ång(Gi¸ trÞ cßn l¹i). Qua kiÓm to¸n TSC§ cã t×nh h×nh nh­ sau: 9/15 ®¬n vÞ thµnh viªn ph¶n ¸nh ch­a ®Çy ®ñ TSC§ trong B¸o c¸o tµi chÝnh vµ trÝch khÊu hao ch­a ®óng quy ®Þnh do ®Çu t­ míi TSC§ nh­ng l¹i h¹ch to¸n vµo chi phÝ, tµi s¶n ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn thanh lý ®· ghi gi¶m TSC§, c«ng cô dông cô l¹i theo dâi vµo TSC§. TrÝch khÊu hao ch­a ®óng quy ®Þnh. KiÓm to¸n Nhµ n­íc ®iÒu chØnh gi¶m TSC§ lµ 819.597.621 ®ång vµ trÝch thªm khÊu hao c¬ b¶n lµ:93.176.777 ®ång. V¨n phßng Tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn øng tiÒn ®Ó mua 4 xe «t«, trÞ gi¸ lµ 1.704.758.679 ®ång theo chÕ ®é ­u ®·i thuÕ cña c¸c dù ¸n vµ c«ng ty liªn doanh cã tham gia ®Çu t­ cña c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. C¸c xe «t« hiÖn nay ®ang ®­îc Tæng c«ng ty sö dông nh­ng chñ së h÷u vÉn lµ c¸c dù ¸n vµ liªn doanh. C«ng ty c«ng tr×nh Giao th«ng 61; 675; 676; V¨n phßng Tæng c«ng ty ®· h¹ch to¸n t¨ng TSC§ vµ trÝch khÊu hao. Do liªn quan ®Õn thuÕ xuÊt nhËp khÈu vµ thuÕ VAT ë kh©u nhËp khÈu nªn §oµn kiÓm to¸n ®· lo¹i khái TSC§ vµ ®Ò nghÞ lµm tiÕp c¸c thñ tôc cho ®óng ph¸p luËt. C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn mua s¾m TSC§ nh­ng ch­a cã c¸c nguån vèn dµi h¹n tµi trî. ViÖc sö dông vèn ng¾n h¹n vµ chiÕm dông vèn ®Ó ®Çu t­ dµi h¹n (TSC§) lµ mét tiÒm Èn rñi ro lín trong kinh doanh. Nh­ vËy gi÷a phÇn nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ cña kiÓm to¸n viªn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n víi B¸o c¸o kiÓm so¸t cña ®¬n vÞ vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé lµ cã sù kh¸c nhau kh¸ lín. KiÕn nghÞ: §èi víi Tæng c«ng ty: §Ò nghÞ Tæng c«ng ty h­íng dÉn, chØ ®¹o, kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn chØnh l¹i sæ kÕ to¸n theo ®óng sè liÖu kÕt qu¶ kiÓm to¸n t¹i biªn b¶n kتm to¸n ®­îc x¸c lËp víi c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn §Ò nghÞ Tæng c«ng ty gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tån ®äng, tr­íc hÕt cÇn xö lý: Nép hÕt sè thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c, sè tiÒn lµ 12.040.363.931 ®ång, trong ®ã ®oµn kiÓm to¸n x¸c ®Þnh nép thªm lµ 2.994.710.230 ®ång. §Ò nghÞ Tæng c«ng ty thùc hiÖn thñ tôc cÇn thiÕt liªn quan ®Õn viÖc nhËp khÈu c¸c xe «t« cña c¸c dù ¸n ®Ó c¸c thµnh viªn qu¶n lý vµ sö dông theo ®óng quy ®Þnh. §èi víi Bé Giao th«ng vËn t¶i: §èi víi Bé tµi chÝnh: C«ng bè B¸o c¸o kiÓm to¸n: Sau khi lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ ®­îc phª duyÖt bëi Tæng kiÓm to¸n Nhµ n­íc sÏ tiÕn hµnh c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n. L­u tr÷ hå s¬ kiÓm to¸n: ViÖc l­u tr÷ hå s¬ kiÓm to¸n lµ c«ng viÖc hÕt søc cÇn thiÕt sau qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. Hå s¬ ph¶i lËp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, ph¶i tr×nh bµy dÔ hiÓu, râ rµng, ph¶i ®­îc s¾p xÕp theo tr×nh tù khoa häc, ph¶i ghi chó ®Çy ®ñ c¸c nguån gèc tµi liÖu, ph¶i ®­îc b¶o ®¶m vµ l­u tr÷ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. 2.4 Tæ chøc theo dâi, kiÓm tra ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n thùc hiÖn kiÕn nghÞ kiÓm to¸n cña KTNN. Mét ®iÓm kh¸c n÷a so víi kiÓm to¸n §éc lËp lµ kiÓm to¸n §éc lËp sau khi thùc hiÖn kiÓm to¸n chØ bµy tá ý kiÕn cña m×nh vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n, tõ ®ã cã thÓ cã nh÷ng ý kiÕn mang tÝnh chÊt t­ vÊn cho kh¸ch hµng. Trong khi ®ã, kiÓm to¸n Nhµ n­íc ngoµi viÖc ®­a ra ý kiÕn nhËn xÐt ®èi víi B¸o c¸o kÕ to¸n cña ®¬n vÞ cßn cã nh÷ng ý kiÕn mang tÝnh b¾t buéc hoÆc cã nh÷ng kiÕn nghÞ víi c¬ quan Nhµ n­íc cÊp trªn. Vµ mét c«ng viÖc kh«ng thÓ thiÕu ®­îc sau khi thùc hiÖn kiÓm to¸n lµ ph¶i tæ chøc theo dâi, kiÓm tra ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n thùc hiÖn nh÷ng kiÕn nghÞ kiÓm to¸n. PhÇn III: Mét sè ph­¬ng h­íng nh»m thùc hiÖn tèt quy tr×nh kiÓm to¸n TSC§ t¹i Tæng c«ng ty abc do KiÓm to¸n nhµ n­íc thùc hiÖn. 3.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n DNNN do KTNN thùc hiÖn Yªu cÇu héi nhËp: HiÖn nay, nÒn kinh tÕ ®ang cã nhiÒu biÕn ®éng, ®Æc biÖt lµ sau th¶m ho¹ ngµy 11/9 t¹i Mü ®· lµm cho nÒn kinh tÕ cµng trë nªn rèi lo¹n h¬n. Mét sè c«ng ty lín cña Mü bÞ ph¸ s¶n nh­ c¸c tËp ®oµn Hµng kh«ng, c«ng ty Erron, c«ng ty kiÓm to¸n t­ vÊn Arthur Andersen… ®Òu ®· lµm ¶nh h­ëng tíi nÒn kinh tÕ thÕ giíi .T¹i khu vùc Trung Mü nÒn kinh tÕ còng kh«ng s¸ng sña h¬n, Achentina, Cuba.. ®Òu bÞ r¬i vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng trÇm träng kÐo dµi. T¹i Ch©u ¸, nÒn kinh tÕ m¹nh nhÊt-NhËt B¶n- còng ®ang trong t×nh tr¹ng chËm tiÕn. T¹i ViÖt Nam, nÒn kinh tÕ còng ®· vµ ®ang gÆp nhiÒu thö th¸ch. Tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m thÊp, ®êi sèng c¸c c¸n bé kh«ng cao vµ kh«ng ®ång ®Òu… ViÖc Trung Quèc ra nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO còng lµ nh÷ng th¸ch thøc cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy trong thêi gian qua nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang ch÷ng l¹i vµ cã phÇn thôt lïi .DiÔn biÕn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi cµng trë nªn khã ®o¸n tr­íc ®­îc. Xu h­íng héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Tuy nhiªn, ®Ó héi nhËp ®­îc víi thÕ giíi th× ph¶i xem xÐt t×nh h×nh thÕ giíi vµ kh¶ n¨ng néi lùc cña ta. ThÕ giíi ®ang cã xu h­íng ph¸t triÓn chËm l¹i, kinh tÕ n­íc ta còng kh«ng n»m ngoµi xu thÕ ®ã. Nhu cÇu héi nhËp kinh tÕ trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu cña thêi ®¹i ®· vµ ®ang ®Æt ra c¬ héi vµ th¸ch thøc lín ®èi víi lo¹i h×nh dÞch vô kiÓm to¸n, ®Æc biÖt lµ kiÓm to¸n ë ViÖt Nam. Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n TSC§ t¹i DNNN do kiÓm to¸n Nhµ n­íc thùc hiÖn. §­îc thµnh lËp tõ n¨m 1994, sau gÇn chôc n¨m ho¹t ®éng, KiÓm to¸n Nhµ n­íc ®· thùc hiÖn ®­îc mét khèi l­îng c«ng viÖc ®¸ng khÝch lÖ. Cã thÓ nãi, sù ra ®êi cña KTNN ®· kh¼ng ®Þnh vai trß cña KTNN trong viÖc kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ qu¶n lý tµi chÝnh c«ng cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta. Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m qua, do cßn lµ lo¹i h×nh míi mÎ ë ViÖt Nam nªn kiÓm to¸n Nhµ n­íc ch­a ®Þnh d¹ng mét c¸ch thèng nhÊt gi÷a c¸c cuéc kiÓm to¸n còng nh­ c¸c nhãm kiÓm to¸n. V× thÕ c«ng t¸c chØ ®¹o vµ qu¶n lý c¸c cuéc kiÓm to¸n gÆp nhiÒu khã kh¨n nhÊt lµ vÊn ®Ò kiÓm so¸t chÊt l­îng cña c«ng viÖc kiÓm to¸n. Do vËy, mét quy tr×nh kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶ sÏ lµ mét lîi thÕ cho c¸c cuéc kiÓm to¸n cña kiÓm to¸n Nhµ n­íc. Nhê ®ã, sÏ gióp kiÓm to¸n viªn chän ®­îc con ®­êng ng¾n nhÊt ®Ó ®i tíi ®Ých, s¾p xÕp néi dung, tr×nh tù c¸c b­íc c«ng viÖc mét c¸ch khoa häc nhÊt… vµ chi phÝ cuéc kiÓm to¸n còng sÏ gi¶m ®­îc rÊt nhiÒu… XuÊt ph¸t tõ c¸c yªu cÇu ®ã, viÖc hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc lµ mét c«ng viÖc rÊt cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong c¸c cuéc kiÓm to¸n c¸c DNNN cña kiÓm to¸n Nhµ n­íc ë n­íc ta hiÖn nay. H¬n thÕ n÷a, ®èi víi phÇn hµnh kiÓm to¸n TSC§ t¹i c¸c DNNN th× l¹i cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn h¬n v× trong c¸c DNNN tµi s¶n cè ®Þnh chiÕm mét phÇn lín trong tæng tµi s¶n cña doanh nghiÖp, nã l¹i lµ phÇn hµnh dÔ x¶y ra c¸c sai ph¹m do liªn quan tíi nhiÒu kho¶n môc trªn B¸o c¸o tµi chÝnh nh­ chi phÝ, lîi nhuËn, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép Nhµ n­íc…, mÆt kh¸c, hiÖn nay trong 4 chuÈn mùc kÕ to¸n míi ban hµnh cã chuÈn mùc vÒ TSC§ ( h÷u h×nh vµ v« h×nh vµ tµi s¶n cho thuª tµi chÝnh) do ®ã cã nhiÒu quy ®Þnh m¬Ý cÇn ph¶i ®­îc cËp nhËt h¬n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n TSC§. Bëi vËy hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc nãi chung còng nh­ kiÓm to¸n TSC§ nãi riªng lµ cÇn thiÕt. 3.2 Nguyªn t¾c hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc. KiÓm to¸n Nhµ n­íc ®· trë thµnh c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc, cã vai trß quan träng trong thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm tra, kiÓm so¸t chi tiªu Ng©n s¸ch Nhµ n­íc…Quy tr×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc còng ®· ®­îc quy ®Þnh thµnh mét quy tr×nh chuÈn theo QuyÕt ®Þnh sè 03/1999/Q§-KTNN ngµy 06/10/1999 ¸p dông thèng nhÊt trong ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña toµn ngµnh KiÓm to¸n Nhµ n­íc. §ã lµ mét quy tr×nh b¾t buéc ph¶i tu©n theo khi tiÕn hµnh cuéc kiÓm to¸n Nhµ n­íc. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ khi ¸p dông vµo mét cuéc kiÓm to¸n cô thÓ, vµo tõng phÇn hµnh kiÓm to¸n trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n míi thÊy cßn nhiÒu bÊt cËp vµ khã kh¨n. Nhu cÇu thay ®æi c¸c chÝnh s¸ch cho phï hîp, sù tån t¹i lín vÒ néi dung c¸c chuÈn mùc còng nh­ sù phøc t¹p vÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n… ®· g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c nhµ kiÓm to¸n. §ßi hái ph¶i hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc lµ mét nhu cÇu cÊp thiÕt. §Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a quy tr×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc ph¶i t«n träng c¸c nguyªn t¾c sau: §¶m b¶o thùc hiÖn ®óng theo QuyÕt ®Þnh cña Nhµ n­íc vÒ viÖc ban hµnh quy tr×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc. Tu©n thñ c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n, kiÓm to¸n ViÖt Nam cã liªn quan tíi c¸c giai ®o¹n, phÇn hµnh, kho¶n môc trong quy tr×nh kiÓm to¸n: chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300, sè 400, sè 700… còng nh­ c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n, kiÓm to¸n Quèc tÕ ®­îc thõa nhËn réng r·i. Tu©n thñ toµn bé hÖ thèng ph¸p luËt cña Nhµ n­íc ViÖt Nam bao gåm HiÕn ph¸p 1992 (luËt c¬ b¶n), LuËt DNNN, LuËt Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam, LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông, Ph¸p lÖnh kÕ to¸n- thèng kª… §¶m b¶o nhu cÇu héi nhËp kÕ to¸n-kiÓm to¸n Quèc tÕ, nhu cÇu héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. §¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶, tÝnh hiÖu n¨ng vµ tÝnh kinh tÕ cña tõng cuéc kiÓm to¸n mµ kiÓm to¸n Nhµ n­íc thùc hiÖn. Quy tr×nh kiÓm to¸n sau khi söa ®æi sÏ ®­îc ban hµnh thµnh v¨n b¶n ph¸p quy lµm ®iÓm tùa cho thùc hµnh kiÓm to¸n, do vËy ph¶i b¶o ®¶m tÝnh thùc thi cao. 3.3 Mét sè ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n TSC§ t¹i DNNN do kiÓm to¸n Nhµ n­íc thùc hiÖn. BÊt kú mét lo¹i h×nh kiÓm to¸n nµo còng ph¶i tu©n thñ theo mét quy tr×nh kiÓm to¸n nãi chung gåm 3 phÇn lµ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ kÕt thóc kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ ë mçi mét lo¹i h×nh kiÓm to¸n l¹i cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ®Æc biÖt lµ ®èi víi lo¹i h×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc. Kh«ng gièng kiÓm to¸n §éc lËp - c¸c b­íc, c¸c thñ tôc ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch chÆt chÏ, ®­îc thiÕt kÕ mét c¸ch râ rµng, viÖc t×m hiÓu kh¸ch hµng, t×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng vµ mêi chµo kh¸ch hµng lµ nh÷ng c«ng viÖc quan träng… , KiÓm to¸n Nhµ n­íc chØ thùc hiÖn kiÓm to¸n trªn gãc ®é tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vÒ chÕ ®é kÕ to¸n vµ ph¸p luËt cña c¸c DNNN (kh¸ch thÓ b¾t buéc). Do ®ã møc ®é sö dông c¸c kü thuËt kiÓm to¸n lµ kh«ng nhiÒu, kh«ng chÆt chÏ nh­ kiÓm to¸n §éc lËp, tr×nh ®é nghiÖp vô còng kh«ng thÓ thµnh th¹o nh­ c¸c kiÓm to¸n viªn chuyªn s©u vÒ c¸c kho¶n môc trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. ChÝnh v× vËy khi kiÓm to¸n Nhµ n­íc thùc hiÖn kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i c¸c DNNN vÉn cßn nh÷ng thiÕu xãt kh«ng thÓ tr¸nh khái, ®Æc biÖt lµ nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc dÔ x¶y ra khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n: ViÖc t×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé (HTKSNB) lµ ch­a cao, c¸c thñ tôc ph©n tÝch tiÕn hµnh kh«ng nhiÒu chñ yÕu lµ xem xÐt dùa trªn c¸c chøng tõ, c¸c quyÕt ®Þnh cã liªn quan… D­íi ®©y lµ mét vµi ý kiÕn nh»m thùc hiÖn tèt quy tr×nh kiÓm to¸n TSC§ cña kiÓm to¸n Nhµ n­íc. Giai ®o¹n chuÈn bÞ kiÓm to¸n. Nh­ ®· ph©n tÝch, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chÝnh lµ c«ng cô gióp kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh néi dung c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn, tæ chøc phèi hîp c«ng viÖc, thùc hiÖn vµ gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng cña ®oµn kiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n nµy kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh kh¶o s¸t, thu thËp th«ng tin vÒ ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n, trªn c¬ së ®ã thiÕt kÕ mét ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶. Trªn thùc tÕ, viÖc thu thËp th«ng tin trong thêi gian kh¶o s¸t lµ viÖc lµm v« cïng cÇn thiÕt nh­ng rÊt khã kh¨n do thêi gian kh¶o s¸t ng¾n, nhËn thøc cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n vÒ lÜnh vùc kiÓm to¸n ch­a thùc sù ®Çy ®ñ. ViÖc t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña ®¬n vÞ ch­a ®­îc s¸t sao… ®iÒu ®ã ¶nh h­ëng tíi nhËn ®Þnh ban ®Çu cña kiÓm to¸n viªn vÒ ®¬n vÞ lµ kh«ng chÝnh x¸c, dÉn tíi néi dung, ph¹m vi ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n sÏ kh«ng hiÖu qu¶, rñi ro kiÓm to¸n sÏ cao. Do vËy, ®Ó cã ®­îc nh÷ng th«ng tin x¸c ®¸ng vÒ ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n, ®¸nh gi¸ s¬ bé HTKSNB cña ®¬n vÞ vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t mét c¸ch phï hîp th× c¸c Bé, ngµnh liªn quan ph¶i cã c¸c quy chÕ bæ sung quy ®Þnh vÒ viÖc chÊp hµnh cung cÊp th«ng tin cña ®¬n vÞ cho c¸c kiÓm to¸n viªn trong qu¸ tr×nh thu thËp c¸c b»ng chøng. Ngoµi ra, §oµn kiÓm to¸n còng nªn sö dông c¸c c¸ch tiÕp cËn doanh nghiÖp sao cho dÔ hiÓu, cã thÓ sö dông b¶ng c©u hái vÒ kiÓm so¸t néi bé nh­: B¶ng c©u hái vÒ kiÓm so¸t néi bé : B¶ng 2. C¸c c©u hái vÒ kiÓm so¸t néi bé Tr¶ lêi Ghi chó Cã Kh«ng KiÓm so¸t néi bé ®èi víi kho¶n môc TSC§ 1. Cã c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t thùc tÕ ®èi víi TSC§, ®Æc biÖt lµ TSC§ h÷u h×nh kh«ng? 2. Cã më sæ phô theo dâi TSC§ kh«ng? 3.Chøng tõ t¨ng gi¶m cã ®Çy ®ñ ch÷ ký cña ng­êi cã thÈm quyÒn kh«ng? 4.§¬n vÞ cã thiÕt lËp kÕ ho¹ch vµ dù to¸n ng©n s¸ch cho viÖc t¨ng, gi¶m tµi s¶n trong n¨m kh«ng? 5.Doanh nghiÖp cã thùc hiÖn kiÓm kª tµi s¶n cuèi niªn ®é kh«ng vµ cã ®èi chiÕu víi sæ kÕ to¸n kh«ng? 6.Chªnh lÖch kiÓm kª vµ sæ s¸ch cã ®­îc xö lý vµ phª duyÖt bëi ng­êi cã thÈm quyÒn kh«ng? 7.§¬n vÞ cã th­êng xuyªn ®èi chiÕu gi÷a sæ c¸i víi sæ chi tiÕt vµ thÎ TSC§ hay kh«ng? 8. ViÖc trÝch lËp khÊu hao cã tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n­íc kh«ng? ……… Cã rÊt nhiÒu c©u hái cã thÓ hái doanh nghiÖp khi t×m hiÓu HTKSNB. Tuy nhiªn, ®èi víi doanh nghiÖp lµ ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n lÇn ®Çu th× sÏ hái chÆt chÏ, cßn nh÷ng ®¬n vÞ ®­îc §oµn kiÓm to¸n kiÓm to¸n qua nhiÒu n¨m th× cã thÓ dùa vµo b¶ng c©u hái c¸c n¨m tr­íc vµ bæ sung nh÷ng c©u hái míi ph¸t sinh mµ kiÓm to¸n viªn cho r»ng cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ n¨m hiÖn hµnh. Giai ®o¹n thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. TiÕn hµnh thùc hiÖn kiÓm to¸n lµ viÖc tu©n thñ kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· ®­îc c¸c cÊp thÈm quyÒn phª duyÖt, cña tr­ëng ®oµn vµ lùc l­îng kiÓm to¸n viªn. Nãi c¸ch kh¸c chÝnh lµ viÖc tr­ëng ®oµn ®­a lùc l­îng kiÓm to¸n viªn vµo tiÕp cËn víi ®èi t­îng kiÓm to¸n ®Ó tiÕn hµnh c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n phï hîp nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu ®· ®Þnh trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n nµy, c¸c kiÓm to¸n viªn thÓ hiÖn ®­îc n¨ng lùc cña m×nh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n c¸c phÇn hµnh kÕ to¸n. Vai trß cña c¸c tæ tr­ëng, nhãm tr­ëng, ®oµn tr­ëng gi÷ mét vÞ trÝ quan träng trong qu¸ tr×nh chØ ®¹o ®iÒu hµnh. KÕt qu¶ kiÓm to¸n cã ®¹t chÊt l­îng cao hay kh«ng chÝnh lµ nhê vµo sù s¸ng t¹o, tr×nh ®é v÷ng vµng vÒ nghiÖp vô, th¸i ®é ®óng møc vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña c¸c kiÓm to¸n viªn. Tuy vËy, xÐt vÒ kh¶ n¨ng ph¸n xÐt, tr×nh ®é l·nh ®¹o,chØ ®¹o cña tr­ëng ®oµn lµ ch­a cao, tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸c kiÓm to¸n viªn Nhµ n­íc lµ ch­a s©u, ch­a ®ång ®Òu… V× thÕ khi gÆp ph¶i c¸c t×nh huèng phøc t¹p th× tá ra lóng tóng lµm cho chÊt l­îng kiÓm to¸n kh«ng cao. HoÆc do kiÓm to¸n viªn ch­a cã hiÓu biÕt toµn diÖn vÒ hÖ thèng ph¸p luËt, vÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch, vÒ thùc tiÔn nªn cã nh÷ng nhËn xÐt ch­a phï hîp… Bªn c¹nh ®ã, khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n nãi chung, kiÓm to¸n TSC§ nãi riªng do KTNN chñ yÕu chØ tiÕn hµnh kiÓm to¸n sù tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña nhµ n­íc nªn thñ tôc kiÓm to¸n ¸p dông còng ch­a nhiÒu, viÖc kiÓm to¸n chØ mang tÝnh chÊt kiÓm tra, ®èi chiÕu tæng qu¸t sè liÖu gi÷a c¸c n¨m, c¸c kú hay c¸c B¸o c¸o kiÓm to¸n n¨m tr­íc, chñ yÕu dùa vµo c¸c chøng tõ gèc, c¸c giÊy tê quy ®Þnh cña Nhµ n­íc… mµ ch­a ®i s©u vµo viÖc sö dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch, c¸c thö nghiÖm kiÓm to¸n. BiÕt r»ng viÖc ®i s©u vµo ®¸nh gi¸, kiÓm tra chi tiÕt c¸c kho¶n môc trªn B¸o c¸o tµi chÝnh nh»m ph¸t hiÖn sai sãt kh«ng ph¶i thuéc chøc n¨ng cña kiÓm to¸n Nhµ n­íc mµ ®ã míi lµ chøc n¨ng chÝnh cña kiÓm to¸n §éc lËp nh­ng ®Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc chÝnh x¸c c¸c sè liÖu ®ång thêi kiÓm tra tÝnh tu©n thñ th× ph¶i cã nhiÒu biÖn ph¸p ¸p dông khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n. Mét sè biÖn ph¸p nh»m kh¾c phôc nh÷ng v­íng m¾c trong giai ®o¹n thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n nh­ sau: VÒ n¨ng lùc tr×nh ®é kiÓm to¸n viªn: t¨ng c­êng nghiÖp vô chuyªn m«n, ®µo t¹o l¹i, ®µo t¹o míi mét ®éi ngò kiÓm to¸n Nhµ n­íc ®ñ vÒ sè l­îng, cã chÊt l­îng vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cao lµ nhiÖm vô kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong giai ®o¹n hiÖn nay. §Ó gióp ®µo t¹o, båi d­ìng kiÓm to¸n viªn Nhµ n­íc nhÊt lµ c¸c kiÓm to¸n viªn míi vµo nghÒ cÇn ph¶i thµnh lËp mét ViÖn khoa häc KTNN (trªn c¬ së ph¸t triÓn Trung t©m khoa häc vµ båi d­ìng c¸n bé KTNN hiÖn nay) thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô nh­: nghiªn cøu x©y dùng ph¸p luËt kiÓm to¸n; nghiªn cøu, ban hµnh c¸c v¨n b¶n cã tÝnh quy ph¹m lµm c¨n cø cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n tr­íc m¾t vµ l©u dµi ®Ó tõng b­íc hoµn thiÖn chuÈn mùc kiÓm to¸n nhµ n­íc…; biªn so¹n c¸c gi¸o tr×nh, tµi liÖu vÒ kiÓm to¸n phôc vô cho båi d­ìng, thi tuyÓn vµ n©ng ng¹ch; Tæ chøc båi d­ìng, cËp nhËt kiÕn thøc cho kiÓm to¸n viªn, tæ chøc chuyªn ®Ò, b¸o c¸o thùc tÕ nh»m n©ng cao tr×nh ®é kiÓm to¸n viªn; nghiªn cøu vµ kiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p nh»m kiÓm tra chÊt l­îng hµnh nghÒ cña kiÓm to¸n viªn vµ ho¹t ®éng kiÓm to¸n. VÒ viÖc ¸p dông c¸c thñ tôc kiÓm to¸n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc TSC§: Do lµ kho¶n môc chiÕm tû träng lín trong tæng tµi s¶n cña doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ l¹i liªn quan ®Õn nhiÒu tµi kho¶n trong B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n nªn rÊt dÔ x¶y ra sai ph¹m, do ®ã, khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, ngoµi viÖc kiÓm tra c¸c ho¸ ®¬n b¸n hµng, c¸c biªn b¶n giao nhËn, biªn b¶n quyÕt to¸n… nªn ¸p dông nhiÒu thñ tôc ph©n tÝch ®Ó kiÓm tra sù biÕn ®éng, t¨ng gi¶m trong kú; kiÓm tra trùc tiÕp sè d­ trªn tµi kho¶n vµ ®èi chiÕu víi sæ s¸ch kÕ to¸n (sæ tæng hîp, sæ chi tiÕt); tiÕn hµnh kiÓm kª cïng ®¬n vÞ nÕu kú kiÓm to¸n trïng víi kú kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n, hoÆc ph¶i xem xÐt l¹i biªn b¶n kiÓm kª cña kÕ to¸n viªn cã ®Çy ®ñ ch÷ ký cña nh÷ng ng­êi tham gia ®ång thêi tiÕn hµnh céng ng­îc nh»m x¸c ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n cña sè liÖu trªn biªn b¶n kiÓm kª nÕu thêi gian kiÓm to¸n kh«ng trïng víi kú kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n… Giai ®o¹n lËp B¸o c¸o kiÓm to¸n vµ l­u tr÷ hå s¬ kiÓm to¸n. C¸c c«ng viÖc cÇn tiÕn hµnh khi lËp B¸o c¸o kiÓm to¸n vµ l­u tr÷ hå s¬ kiÓm to¸n còng nh­ mÉu b¸o c¸o ®· ®­îc quy ®Þnh râ rµng trong quy tr×nh kiÓm to¸n DNNN cña KTNN. ViÖc lËp vµ ph¶n ¸nh kÕt qu¶ qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ph¶i tu©n thñ theo ®óng nh­ quy ®Þnh. Muèn thùc hiÖn tèt giai ®o¹n nµy b¾t buéc ph¶i tu©n thñ theo ®óng quy ®Þnh mµ KTNN ban hµnh. 4>Giai ®o¹n tæ chøc theo dâi, kiÓm tra ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n thùc hiÖn kiÕn nghÞ kiÓm to¸n. §©y lµ giai ®o¹n sau cña qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, giai ®o¹n nµy kh«ng cã ë lo¹i h×nh kiÓm to¸n §éc lËp. KiÓm tra ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n thùc hiÖn kiÕn nghÞ cña KTNN nh»m ®¶m b¶o kÕt qu¶ cña cuéc kiÓm to¸n cã t¸c dông trªn c¶ hai lÜnh vùc: qu¶n lý nhµ n­íc vµ qu¶n lý tµi chÝnh t¹i ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. Nã b¶o ®¶m tÝnh hiÖu lùc, kÞp thêi cña c¸c kÕt luËn, kiÕn nghÞ cña KTNN.§¬n vÞ thùc hiÖn nghiªm chØnh c¸c kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ cña KTNN chøng tá tÝnh trung thùc, kh¸ch quan vµ tÝnh thùc tÕ cña c¸c sè liÖu, kÕt luËn trong B¸o c¸o kiÓm to¸n, kh¼ng ®Þnh chÊt l­îng cña c¸c cuéc kiÓm to¸n vµ vai trß quan träng cña KTNN trong qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. Tuy nhiªn, hiÖn nay c«ng t¸c kiÓm tra thùc hiÖn kiÕn nghÞ cña KTNN ch­a thùc sù ®­îc chó träng, c«ng viÖc thùc hiÖn chØ mang tÝnh chÊt qua loa, kh«ng th­êng xuyªn, hiÖu qu¶ kh«ng cao vµ còng lµ giai ®o¹n dÔ x¶y ra c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc ®èi víi ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña kiÓm to¸n viªn. Do ®ã, ®Ó gãp phÇn hoµn thiÖn vµ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy cÇn x©y dùng c¸c b­íc tiÕn hµnh kiÓm tra cô thÓ tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch, th«ng b¸o cho ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n, thùc hiÖn kiÓm tra t¹i ®¬n vÞ cho ®Õn lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ kiÓm tra vµ c¸c kiÕn nghÞ tiÕp theo; Cã nh÷ng quy chÕ lµm viÖc mang tÝnh b¾t buéc khi tiÕn hµnh kiÓm tra; Quy ®Þnh râ c¸c tæ, nhãm theo dâi thùc hiÖn c¸c kÕt luËn cña ®oµn kiÓm to¸n doanh nghiÖp; Quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm xö lý sau qu¸ tr×nh kiÓm tra… Trªn ®©y lµ mét sè ph­¬ng h­íng nh»m thùc hiÖn tèt quy tr×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc nãi chung, quy tr×nh kiÓm to¸n TSC§ nãi riªng t¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Quy tr×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc ®· ®­îc ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 03/ 1999/Q§-KTNN ngµy 06/10/1999 cña chÝnh phñ. Mét sè gi¶i ph¸p, ph­¬ng h­íng trªn chØ nh»m thùc hiÖn tèt h¬n quy tr×nh kiÓm to¸n DNNN do KTNN thùc hiÖn. KÕt luËn KiÓm to¸n Nhµ n­íc hay kiÓm to¸n ®éc lËp còng nh­ c¸c lo¹i h×nh kiÓm to¸n kh¸c ®Òu ph¶i thùc hiÖn mét quy tr×nh kiÓm to¸n khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n. Cã mét quy tr×nh cô thÓ th× th«ng qua ®ã kiÓm to¸n viªn cã thÓ tiÕn hµnh c«ng viÖc mét c¸ch cã hiÖu qu¶, hiÖu suÊt cao. Quy tr×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc ®· ®­îc ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 03/1999/Q§-KTNN ngµy 06/10/1999 buéc c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i tu©n theo. VÒ c¬ b¶n còng ph¶i bao gåm c¸c b­íc chÝnh trong mét quy tr×nh kiÓm to¸n nh­ng nã kh«ng gièng nh­ kiÓm to¸n ®éc lËp, quy tr×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc ®­îc thiÕt kÕ mét c¸ch khoa häc nh»m gióp kiÓm to¸n viªn Nhµ n­íc thùc hiÖn chøc n¨ng chÝnh cña m×nh lµ kiÓm to¸n tu©n thñ, ®ång thêi còng kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n tÝnh hiÖu qu¶, hiÖu n¨ng. §Ò ¸n m«n häc ®· ®i s©u t×m hiÓu quy tr×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc, vÒ kiÓm to¸n kho¶n môc TSC§ t¹i DNNN vµ cã vÝ dô minh ho¹ cho quy tr×nh kiÓm to¸n TSC§ t¹i Tæng c«ng ty ABC. §ång thêi ®­a ra mét sè ph­¬ng h­íng nh»m thùc hiÖn tèt quy tr×nh kiÓm to¸n Nhµ n­íc nãi chung, quy tr×nh kiÓm to¸n TSC§ nãi riªng t¹i c¸c DNNN. Th«ng qua viÖc t×m hiÓu ®ã ®· gióp Em cã ®­îc sù hiÓu biÕt c¸i nh×n kh¸i qu¸t h¬n vÒ m«n häc kiÓm to¸n tµi chÝnh vµ cã ®­îc mét sù so s¸nh kh¸i qu¸t gi÷a quy tr×nh kiÓm to¸n do KTNN thùc hiÖn víi quy tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh do kiÓm to¸n §éc lËp thùc hiÖn. Tµi liÖu tham kh¶o - Lý thuyÕt kiÓm to¸n. (GS.TS. NguyÔn Quang Quynh - chñ biªn) - KiÓm to¸n tµi chÝnh. (GS.TS .NguyÔn Quang Quynh - chñ biªn) - KiÓm to¸n tµi chÝnh. (PTS. V­¬ng §×nh HuÖ - PTS. §oµn Xu©n Tiªn - xuÊt b¶n n¨m 1996) - KiÓm to¸n - auditing, Alvin A.rens, James K.Loebbecker, NXB thèng kª. Biªn dÞch: §Æng Kim C­¬ng, Phµm V¨n §­îc. - CÈm nang kiÓm to¸n viªn Nhµ n­íc. - T¹p chÝ kiÓm to¸n. - ChÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam, chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ. - T¹p chÝ kiÓm to¸n c¸c sè.