Đề tài Tìm hiểu vấn đề tự do hóa tài chính ở Việt Nam

ng thêi gian tíi sÏ biÕn ®æi theo mét sè xu h­íng míi. §ã lµ: - §æi míi c¬ chÕ vµ thÓ chÕ kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng vÉn ®­îc tiÕp tôc diÔn ra víi tèc ®é m¹nh h¬n, nhanh h¬n vµ triÖt ®Ó h¬n. Møc ®é vµ ph¹m vi thÞ tr­êng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ tµi chÝnh sÏ ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn ë møc ®é cao h¬n. Khu vùc kinh tÕ - tµi chÝnh c«ng sÏ bÞ thu hÑp vÒ quy m« vµ tû träng nh­ng chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ sÏ cao h¬n. Khu vùc kinh tÕ - tµi chÝnh t­ nh©n sÏ ph¸t triÓn m¹nh, cã quy m« vµ tû träng t¨ng cao vµ sÏ chiÕm vÞ trÝ quan träng. Sù can thiÖp trùc tiÕp mang tÝnh h×nh thøc cña Nhµ n­íc vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ sÏ gi¶m dÇn vµ ®­îc thay ®æi vÒ c¬ b¶n tõ ph­¬ng thøc qu¶n lý trùc tiÕp sang qu¶n lý gi¸n tiÕp b»ng c¸c c«ng cô ph¸p luËt, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÜ m«. Sù ®éc lËp vµ tù chñ cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ®­îc më réng. NhiÒu tæ chøc nghÒ nghiÖp ho¹t ®éng theo chÕ ®é tù qu¶n sÏ ra ®êi vµ ph¸t triÓn, thay thÕ cho c¸c chøc n¨ng cña mét sè c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. M«i tr­êng kinh tÕ tµi chÝnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh sÏ trë nªn b×nh ®¼ng, kh«ng cã sù ph©n biÖt theo tÝnh chÊt së h÷u vµ ®Þa ®iÓm ­u tiªn. - Héi nhËp quèc tÕ vÒ kinh tÕ sÏ diÔn ra m¹nh mÏ c¶ vÒ bÒ réng lÉn chiÒu s©u: C¹nh tranh kinh tÕ - tµi chÝnh trªn thÞ tr­êng néi ®Þa vµ quèc tÕ sÏ trë nªn quyÕt liÖt h¬n. HÖ qu¶ lµ, c¸c nguån lùc kinh tÕ sÏ ®­îc ph©n bæ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n th«ng qua c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­ng sù khan hiÕm vµ khã kh¨n vÒ nguån lùc ph©n t¸n, nhÊt lµ c¸c nguån vèn ®èi víi nhiÒu chñ thÓ kinh tÕ, ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ sÏ lµ rÊt tÊt yÕu vµ cã thÓ dÉn ®Õn bÞ ph¸ s¶n. Sù giao l­u vµ th©m nhËp cña c¸c nguån lùc tõ bªn ngoµi vµo vµ tõ trong n­íc ch¶y ra n­íc ngoµi sÏ ®­îc t¨ng lªn. C«ng nghÖ trong thanh to¸n vµ giao dÞch sÏ cã ®æi míi nhanh h¬n nh­ng kho¶ng c¸ch chªnh lÖch so víi c¸c n­íc vÉn cßn lín. Lo¹i h×nh vµ chÊt l­îng cña c¸c dÞch vô tµi chÝnh, b¶o hiÓm, ng©n hµng sÏ ®­îc ®a d¹ng ho¸ h¬n v× cã chÊt l­îng cao h¬n. - Tµi chÝnh - tiÒn tÖ trë thµnh c«ng cô kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu cña Nhµ n­íc, ®ãng vai trß ngµy cµng quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Mét mÆt, tµi chÝnh - tiÒn tÖ sÏ trë thµnh c«ng cô s¾c bÐn nhÊt ®Ó Nhµ n­íc ®iÒu khiÓn sù ph¸t triÓn kinh tÕ, ®iÒu tiÕt ph©n bæ nguån lùc vµ thu nhËp, lµ th­íc ®o ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ t¨ng tr­ëng. MÆt kh¸c, c¸c c«ng cô vÒ dÞch vô tµi chÝnh ngµy mét phong phó h¬n ë thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. - Thu nhËp vµ møc sèng cña ®¹i ®a sè nh©n d©n ngµy mét t¨ng cao. Nhu cÇu tiÕt kiÖm, tÝch luü vµ sö dông c¸c kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm ngµy cµng lín vµ ®a d¹ng h¬n. C¸c dÞch vô tµi chÝnh - tiÒn tÖ ngµy cµng ph¸t triÓn. Cã thÓ nãi, tr­íc c¸c biÕn ®æi lín theo c¬ chÕ thÞ tr­êng trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ - tµi chÝnh ë trong n­íc ®ang ®ßi hái ph¶i gi¶m bít sù kiÓm so¸t tµi chÝnh, níi láng dÇn c¸c c¬ chÕ, thÓ chÕ tµi chÝnh tiÒn tÖ theo xu h­íng tù do ho¸ víi tèc ®é nhanh h¬n, hiÖu qu¶ h¬n. 3.1.2. Bèi c¶nh ngoµi n­íc. - Xu thÕ tù do ho¸ kinh tÕ - tµi chÝnh tuy trë thµnh mét xu thÕ lín, chi phèi c¸c ho¹t ®éng chÝnh trÞ, x· héi kh¸c. Toµn cÇu ho¸ vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i, dÞch vô, ®Çu t­ diÔn ra rÊt nhanh, nhÊt lµ sau n¨m 2010 vµ tiÕn tíi c¬ b¶n tù do ho¸ sau n¨m 2020. Tû träng th­¬ng m¹i, dÞch vô cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong tæng s¶n phÈm cña thÕ giíi vµ tæng kim ng¹ch XNK thÕ giíi t¨ng lªn. PhÇn lín c¸c n­íc chuyÓn ®æi ®· héi nhËp víi thÕ giíi vµ tu©n thñ c¸c cam kÕt gi÷a kinh tÕ, th­¬ng m¹i dÞch vô vµ ®Çu t­. - Xu thÕ toµn cÇu ho¸ g¾n víi ph¸t huy néi lùc ë c¸c quèc gia, ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ. TiÕt kiÖm néi ®Þa cho ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ sÏ ®­îc ®Ò cao. C¸c nguån vèn cña ngo¹i kiÒu ®Çu t­ vµo trong n­íc sÏ ®­îc khuyÕn khÝch m¹nh vµ cã quy m« ngµy cµng lín. C¬ cÊu kinh tÕ dùa trªn nÒn t¶ng kü thuËt cã c«ng nghÖ cao chiÕm tû träng ngµy cµng lín. C¬ cÊu dÞch vô trong GDP ngµy cµng t¨ng, nhÊt lµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o hiÓm, tÝn th¸c ®Çu t­. - Xu h­íng s¸p nhËp c¸c tËp ®oµn tµi chÝnh diÔn ra m¹nh h¬n, c¹nh tranh vÒ thu hót vèn chiÕm lÜnh thÞ phÇn trªn thÞ tr­êng dÞch vô tµi chÝnh sÏ trë nªn khèc liÖt h¬n. C¸c c«ng cô tµi chÝnh ®iÖn tö ho¸ sÏ ®a d¹ng h¬n, c¸c c«ng cô thanh to¸n ng©n hµng sÏ dÇn dÇn ®­îc thay thÕ. Di chuyÓn c¸c nguån vèn tµi chÝnh quèc tÕ sÏ nhanh h¬n vµ sù biÕn ®éng cña nã ngµy cµng trë nªn khã dù ®o¸n h¬n. - Sù phôc håi kinh tÕ cña c¸c n­íc khu vùc sau khñng ho¶ng kÌm theo nã lµ søc c¹nh tranh vµ tiÒm lùc tµi chÝnh cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian ®­îc n©ng cao. Møc ®é tù do ho¸ tµi chÝnh ë c¸c n­íc trong khu vùc ®­îc më réng h¬n vµ c¬ chÕ gi¸m s¸t tµi chÝnh tiÒn tÖ ®­îc kiÖn toµn, cã tÝnh thèng nhÊt khu vùc cao h¬n. C¸c ®ång b¶n tÖ ë khu vùc cã søc m¹nh vµ uy tÝn cao h¬n, phÇn lín ®· trë thµnh c¸c ®ång tiÒn cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi tù do trªn c¸c tµi kho¶n vèn vµ tµi chÝnh. Nãi tãm l¹i, c¸c xu thÕ biÕn ®æi vÒ kinh tÕ - tµi chÝnh trong n­íc vµ ë bªn ngoµi trªn ®©y cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh ®æi míi tµi chÝnh tiÒn tÖ ë n­íc ta vµ tù do ho¸ tµi chÝnh trong n­íc phï hîp víi thÓ chÕ vµ luËt lÖ quèc tÕ kh«ng chØ lµ cÇn thiÕt mµ cßn lµ mét xu thÕ kh¸ch quan trong tiÕn tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng, ®ã lµ mét qu¸ tr×nh tù do ho¸ chñ ®éng, cã sù kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc XHCN. 3.2. Mét sè quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ tù do ho¸ tµi chÝnh. XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc vÒ tÇm quan träng cña viÖc tù do ho¸ tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ héi nhËp cña ®Êt n­íc, tõ thùc tr¹ng ®æi míi thÓ chÕ tµi chÝnh tiÒn tÖ trong n­íc theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc vÒ chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ trong giai ®o¹n tíi theo h­íng tù do ho¸ cÇn ph¶i qu¸n triÖt mét sè quan ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y: 3.2.1. Tù do ho¸ tµi chÝnh ph¶i tiÕn hµnh theo lé tr×nh, b­íc ®i chñ ®éng, thËn träng vµ hiÖu qu¶, gãp phÇn æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m«, phôc vô tÝch cùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ víi tèc ®é cao vµ v÷ng ch¾c. Trong thêi gian tíi, mét trong nh÷ng ®Þnh h­íng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc lµ ph¸t triÓn kinh tÕ víi tèc ®é cao vµ v÷ng ch¾c, coi ®ã lµ nhiÖm vô träng t©m ®Ó t¹o c¬ së vËt chÊt cho viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t triÓn x· héi. §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ cÇn ph¶i cã m«i tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ æn ®Þnh, v× mäi sù bÊt æn ®Þnh vÒ tµi chÝnh tiÒn tÖ ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn l¹m ph¸t, biÕn ®éng gi¸ c¶ thÞ tr­êng vµ kÕt qu¶ lµ, t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Do ®ã, tù do ho¸ tµi chÝnh ph¶i ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch chñ ®éng, cã lé tr×nh vµ b­íc ®i thËn träng, võa phï hîp víi n¨ng lùc vµ søc c¹nh tranh cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh - tiÒn tÖ trong n­íc, vµ ®¸p øng yªu cÇu thùc hiÖn chiÕn l­îc më cöa nÒn kinh tÕ víi n­íc ngoµi, ®¶m b¶o m«i tr­êng kinh tÕ b×nh ®¼ng æn ®Þnh, b×nh ®¼ng ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi÷a trong n­íc víi n­íc ngoµi phôc vô cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. 3.2.2. Tù do ho¸ tµi chÝnh ph¶i ®­îc coi lµ ph­¬ng tiÖn, lµ kh©u ®ét ph¸ vµ ®­îc tiÕn hµnh tr­íc mét b­íc trong tiÕn tr×nh ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, phôc vô cho sù héi nhËp vµ ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ßi hái cã mét m«i tr­êng ®¶m b¶o cho c¸c chñ thÓ cã quyÒn tù do kinh doanh, kh«ng cã sù can thiÖp trùc tiÕp cña Nhµ n­íc vµ còng ®ßi hái mét møc gi¸ c¶ ®­îc quyÕt ®Þnh bëi c¸c yªó tè cung - cÇu, kh«ng lÖ thuéc vµo c¸c quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh. Do ®ã, cÇn ph¶i coi qu¸ tr×nh ®æi míi tµi chÝnh tiÒn tÖ lµ qu¸ tr×nh h­íng tíi thùc hiÖn qu¶n lý nÒn tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc gia theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, t«n träng c¸c yÕu tè thÞ tr­êng trong qu¸ tr×nh thiÕt lËp vµ ph¸t triÓn c¸c quan hÖ tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ. Song héi nhËp còng lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, do ®ã, ®Ó héi nhËp cã hiÖu qu¶ cÇn coi tù do ho¸ lµ mét ph­¬ng tiÖn ®Ó hoµn chØnh c¬ chÕ thÞ tr­êng trong n­íc, t¹o c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó héi nhËp víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Thùc tÕ cho thÊy, nÕu thÞ tr­êng trong n­íc cßn bÞ kiÒm chÕ, thiÕu søc m¹nh th× vÉn kh«ng thÓ tiÕp nhËn ®­îc nh÷ng c¬ héi thuËn lîi, ®­îc chuyÓn giao tõ thÞ tr­êng bªn ngoµi, võa cã thÓ lµm cho chÝnh b¶n th©n thÞ tr­êng trong n­íc bÞ bãp mÐo hoÆc ho¹t ®éng lÖch pha. V× thÕ, ®Ó héi nhËp víi thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ, tr­íc hÕt cÇn ph¶i c¶i c¸ch thÞ tr­êng tµi chÝnh trong n­íc theo h­íng tù do ho¸, phï hîp víi luËt lÖ quèc tÕ nh»m t¹o dùng cho ®­îc mét hÖ thèng tµi chÝnh ®ñ m¹nh ®Ó hÊp thô ngo¹i lùc vµ c¹nh tranh chiÕn th¾ng ë c¶ trong n­íc vµ ngoµi n­íc. 3.2.3. Tù do ho¸ tµi chÝnh ph¶i n»m trong sù kiÓm tra, gi¸m s¸t chÆt chÏ cña Nhµ n­íc b»ng ph¸p luËt vµ th«ng qua mét hÖ thèng hµnh lang an toµn, nh»m b¶o ®¶m an ninh tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc gia. Nãi ®Õn c¬ chÕ thÞ tr­êng tù do, chØ lµ sù tù do mét c¸ch t­¬ng ®èi, kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã giíi h¹n, mµ lµ mét sù tù do trong mét khu«n khæ luËt ph¸p do Nhµ n­íc quy ®Þnh. Do ®ã, c¬ chÕ thÞ tr­êng tù do lµ ®Ò cao, t«n träng c¸c yÕu tè cung - cÇu, nh­ng vÉn cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc víi môc ®Ých ®¶m b¶o cho c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh ho¹t ®éng tù do nh­ng h­íng tíi ®¶m b¶o mét m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh, æn ®Þnh, kh«ng g©y c¸c có sèc lín trªn thÞ tr­êng, ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, tù do ho¸ sÏ chøa ®ùng nhiÒu rñi ro, g©y mÊt an toµn, do ®ã, cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng hµnh lang an toµn ®Ó c¶nh b¸o, ng¨n chÆn vµ ®èi phã kÞp thêi víi nhiÒu t×nh huèng bÊt lîi, cã thÓ dÉn ®Õn khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ. V× thÕ, ®Ó b¶o ®¶m an ninh tµi chÝnh quèc gia trong tiÕn tr×nh tù do ho¸ tµi chÝnh cÇn ph¶i t¨ng c­êng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, t¨ng c­êng tÝnh c«ng khai vµ minh b¹ch vµ ph¶i cã mét hµnh lang an toµn ®Ó thùc hiÖn c¶nh b¸o vµ ph¸t hiÖn kÞp thêi mäi t×nh huèng bÊt lîi. 3.3. §Þnh h­íng gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch tù do ho¸ tµi chÝnh ë ViÖt Nam trong c¸c n¨m tíi. XuÊt ph¸t tõ chç coi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi n­íc ta ®ang ®­îc thùc hiÖn theo hai h­íng c¬ b¶n: chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ chuyÓn ®æi phï hîp víi xu h­íng héi nhËp vµo khu vùc vµ quèc tÕ. Trong ®ã, tù do ho¸ tµi chÝnh lµ mét xu h­íng lín, chi phèi ho¹t ®éng cña c¶ 2 qu¸ tr×nh nãi trªn. D­íi ®©y tËp trung vµo mét sè ®Þnh h­íng chÝnh s¸ch tù do ho¸ tµi chÝnh, ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ®Õn tù do ho¸ khu vùc dÞch vô tµi chÝnh lµ mét trong nh÷ng träng ®iÓm cña chiÕn l­îc tµi chÝnh ®Õn 2010. 3.3.1. §Þnh h­íng tù do ho¸ l·i suÊt. HiÖn nay, cã ý kiÕn cho r»ng, nãi ®Õn tù do ho¸ l·i suÊt lµ chñ yÕu ®Ò cËp ®Õn tù do ho¸ l·i suÊt ng©n hµng (l·i suÊt vay vµ cho vay). NÕu quan niÖm nh­ vËy th× míi chØ hiÓu ë gãc ®é hÑp, mµ cÇn ph¶i hiÓu tù do ho¸ l·i suÊt ë gãc ®é réng h¬n, tøc nãi ®Õn tù do ho¸ tÊt c¶ hoÆc tÊt c¶ l·i suÊt trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh (l·i suÊt trªn thÞ tr­êng tÝn dông, l·i suÊt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, l·i suÊt trªn thÞ tr­êng dÞch vô tµi chÝnh, b¶o hiÓm, kiÓm to¸n). - VÒ ®Þnh h­íng tù do ho¸ l·i suÊt ng©n hµng: §©y lµ môc tiªu rÊt quan träng nh»m thiÕt lËp c¬ chÕ l·i suÊt phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho NHNN thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt l·i suÊt trªn c¬ së sö dông l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu. Cho ®Õn nay, n­íc ta ®· chÝnh thøc ®­a vµo thùc hiÖn l·i suÊt tháa thuËn, c¬ chÕ l·i suÊt cña thÞ tr­êng.Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng b­íc chuyÓn ®æi c¬ chÕ nµy, chóng ta cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p theo h­íng NHNN tiÕp tôc chñ ®éng thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó tr¸nh vµ gi¶m thiÓu biÕn ®éng theo h­íng bÊt lîi cña l·i suÊt thÞ tr­êng, cô thÓ lµ: Thø nhÊt: Lµm tèt viÖc gi¶i thÝch, tuyªn truyÒn trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó ng­êi d©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ hiÓu râ sù cÇn thiÕt vµ t¸c dông cña viÖc tæ chøc tÝn dông cho vay theo l·i suÊt tho¶ thuËn. Thø hai: Yªu cÇu c¸c tæ chøc tÝn dông tiÕp tôc ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, më réng cho vay ®Ó ng­êi s¶n xuÊt vµ tæ chøc kinh tÕ, nhÊt lµ ë khu vùc n«ng th«n thÊy ®­îc lîi Ých cña viÖc ¸p dông l·i suÊt cho vay tho¶ thuËn lµ hä ®­îc vay vèn thuËn lîi h¬n. Thø ba: chñ ®éng dù b¸o chiÒu h­íng biÕn ®æi cña l·i suÊt thÞ tr­êng biÕn ®éng phï hîp ®Ó ®Þnh h­íng l·i suÊt thÞ tr­êng biÕn ®éng phï hîp víi môc tiªu kinh tÕ vÜ m«. Thø t­: Cñng cè c¸c thiÕt chÕ thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®Ó cã quy m« ®ñ lín, ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh cung cÇu vèn thÞ tr­êng, ®Ó NHNN cã th«ng tin kÞp thêi ®èi víi thÞ tr­êng tiÒn tÖ. - VÒ ®Þnh h­íng tù do ho¸ l·i suÊt (gi¸ c¶ trong giao dÞch vµ mua b¸n chøng kho¸n): Trong quan hÖ mua, b¸n chøng kho¸n cã rÊt nhiÒu lo¹i gi¸ c¶ d­íi c¸c d¹ng phÝ, lÖ phÝ, chªnh lÖch gi¸ mua vµ gi¸ b¸n chøng kho¸n. ë ®©y, vai trß khèng chÕ cña Nhµ n­íc vÒ c¸c lo¹i l·i suÊt kh¸c nhau lµ rÊt quan träng. VÝ dô, cÇn ph¶i giíi h¹n møc phÝ b¶o l·nh, m«i giíi mua b¸n chøng kho¸n ®Ó khèng chÕ møc chi phÝ cña ng­êi ph¸t hµnh vµ cña ng­êi mua vµ b¸n chøng kho¸n víi møc thÊp nhÊt ®Ó khuyÕn khÝch thÞ tr­êng ph¸t triÓn. HoÆc trong giao dÞch mua, b¸n chøng kho¸n còng cÇn ph¶i khèng chÕ møc chªnh lÖch gi¸ mua vµo, b¸n ra ®Ó lo¹i trõ c¸c biÕn ®éng lín vµ tr¸nh g©y gi¶ t¹o trªn thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ hiÖn t­îg "bong bãng" thÞ tr­êng. Tõ lËp luËn trªn, cã thÓ thùc hiÖn tù do ho¸ l·i suÊt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n víi c¸c b­íc ®i nh­ sau: + Gi¶ sö thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®­îc thµnh lËp tõ n¨m 2000, th× tõ n¨m 2000, cÇn ¸p dông giíi h¹n phÇn tr¨m (%) trÇn c¸c lo¹i phÝ b¶o l·nh, m«i giíi, t­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n vµ møc chªnh lÖch gi¸ mua vµ b¸n trong c¸c ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n ®Ó b¶o vÖ c¸c c«ng ty chøng kho¸n c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ t¹o m«i tr­êng æn ®Þnh cho thÞ tr­êng ho¹t ®éng, víi c¸c biÕn ®éng lín. Møc giíi h¹n nµy nªn ¸p dông tõ 5 ®Õn 7 n¨m sau khi thÞ tr­êng ra ®êi. + Sau 5 ®Õn 7 n¨m ho¹t ®éng, thÞ tr­êng ®· cã m«i tr­êng ph¸t triÓn, c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®· cã nhiÒu kinh nghiÖm c¹nh tranh, c¸c nhµ ®Çu t­ ®· dÇn g¾n víi c¸c luËt ch¬i cña thÞ tr­êng th× cã thÓ ¸p dông møc giíi h¹n níi láng h¬n nh­: quy ®Þnh trÇn møc phÝ b¶o l·nh, thùc hiÖn møc hoa hång m«i giíi theo gi¸ tho¶ thuËn vµ quy ®Þnh møc tèi ®a t­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n. Nh­ng vÉn cÇn ph¶i khèng chÕ chÆt chÏ møc chªnh lÖch gi¸ mua vµo vµ gi¸ b¸n ra ®Ó ®¶m b¶o gi¸ c¶ thÞ tr­êng æn ®Þnh, khèng chÕ c¸c ho¹t ®éng ®Çu c¬, mua, b¸n gi¶ t¹o trong kho¶ng 10 n¨m ®Çu khi thÞ tr­êng ra ®êi vµ ph¸t triÓn. + Sau n¨m 2010, cã thÓ thùc hiÖn tù do ho¸ nhiÒu lo¹i l·i suÊt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó t¹o m«i tr­êng kinh doanh c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n trong n­íc v¬Ý c¸c c«ng ty chøng kho¸n n­íc ngoµi, tõng b­íc thùc hiÖn hoµ ®ång l·i suÊt (gi¸ c¶) gi÷a c¸c c«ng ty kinh doanh chøng kho¸n, kh«ng ph©n biÖt c¸c c«ng ty trong n­íc hay n­íc ngoµi. - VÒ ®Þnh h­íng tù do ho¸ l·i suÊt trªn thÞ tr­êng dÞch vô b¶o hiÓm vµ dÞch vô kiÓm to¸n: HiÖn nay ®ang cã dÊu hiÖu c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm tra n­íc c¹nh tranh nhau kh«ng lµnh m¹nh th«ng qua viÖc h¹ møc phÝ vµ tr¶ hoa hång cao cho c¸c kh¸ch hµng cña m×nh. C¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong n­íc th× chØ nhËn hîp ®ång kiÓm to¸n víi møc phÝ thÊp h¬n nhiÒu c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi. §iÒu nµy lµm cho c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong n­íc khã cã ®iÒu kiÖn n©ng cao tiÒm lùc tµi chÝnh. + §èi víi viÖc tù do ho¸ l·i suÊt trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm cÇn chó ý ®Õn mét sè ®Þnh h­íng c¬ b¶n: Thø nhÊt lµ, tiÕp tôc ¸p dông møc trÇn phÝ b¶o hiÓm vµ møc tr¶ hoa hèng cho kh¸ch hµng nh­ hiÖn nay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp baá hiÓm trong n­íc, nh»m t¹o m«i tr­êng cho c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong n­íc c¹nh tranh nhau trªn c¬ së n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô phôc vô kh¸ch hµng. Thø hai, kh«ng thùc hiÖn hoµ ®ång l·i suÊt gi÷a doanh nghiÖp trong n­íc, doanh nghiÖp b¶o hiÓm liªn doanh vµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm 100 vèn n­íc ngoµi, chØ thùc hiÖn tõng b­íc ¸p dông møc phÝ b×nh ®¼ng sau 2010 ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ tiÒm lùc tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm trong n­íc; Thø ba, tõng b­íc tù do ho¸ møc phÝ t¸i b¶o hiÓm b¾t buéc 20% nh­ hiÖn nay ®Ó tiÕn tíi sau n¨m 2010, thùc hiÖn tù do ho¸ (xo¸ bá) t¸i b¶o hiÓm b¾t buéc. Còng sau n¨m 2010 cã thÓ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c«ng ty t¸i b¶o hiÓm quèc gia ®Ó tõng b­íc n©ng cao søc m¹nh tµi chÝnh cña c«ng ty t¸i b¶o hiÓm, ®¸p øng nhu cÇu c¹nh tranh cña thÞ tr­êng, t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng ty nµy cã thÓ tham gia thÞ tr­êng t¸i b¶o hiÓm khu vùc ASEAN vµ quèc tÕ. + §èi víi viÖc tù do ho¸ l·i suÊt trªn thÞ tr­êng kiÓm to¸n, cÇn n©ng møc phÝ thuª hîp ®ång kiÓm to¸n cña c¸c doanh nghiÖp kiÓm to¸n ViÖt Nam lªn cao h¬n so víi hiÖn nay vµ tiÕn tíi ¸p dông møc phÝ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam vµ c«ng ty kiÓm to¸n 100% vèn n­íc ngoµi khi thùc hiÖn kiÓm to¸n c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 3.3.2.§Þnh h­íng tù do ho¸ ho¹t ®éng tÝn dông. Trong thêi gian tíi, viÖc lÊy yÕu tè thÞ tr­êng lµ c«ng cô ®Ó ®iÒu tiÕt vµ ph©n bæ c¸c luèng vèn tÝn dông cã ý nghÜa hÕt søc quan träng, ®¶m b¶o yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån vèn tÝn dông cho ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ cÇn ph¶i thÞ tr­êng ho¸ tèi ®a c¸c nguån vèn tÝn dông, võa ®¶m b¶o yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån vèn võa ®¸p øng nhu cÇu qu¶n lý vèn tÝn dông phï hîp víi c¸c cam kÕt vµ nguyªn t¾c héi nhËp víi khu vùc vµ quèc tÕ, ®ã lµ xo¸ bá c¸c ­u ®·i vµ bao cÊp bÊt hîp lý ®èi víi khu vùc kinh tÕ quèc doanh. §Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu trªn ®©y, ho¹t ®éng tÝn dông cÇn ph¶i ®­îc tù do ho¸ theo mét sè h­íng c¬ b¶n sau ®©y: + Tõng b­íc më réng vµ tiÕn tíi xo¸ bá mäi c¶n trë ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh trong viÖc tiÕp cËn vay vèn ng©n hµng; triÖt ®Ó xo¸ bá mäi sù can thiÖp cña chÝnh quyÒn vµo ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng ®Ó yªu cÇu c¸c tæ chøc ng©n hµng cho DNNN vay theo chØ ®Þnh. Thùc hiÖn quyÒn tù quyÕt ®Þnh l·i suÊt huy ®éng vµ cho vay cña c¸c ng©n hµng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng trªn c¬ së tÝnh to¸n hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµ thêi h¹n vay vèn cña dù ¸n. + Tõng b­íc gi¶m dÇn vµ tiÕn tíi xo¸ bá viÖc cÊp vèn tÝn dông Nhµ n­íc víi l·i suÊt ­u ®·i trµn lan cho nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ cña khu vùc Nhµ n­íc. Thùc hiÖn c¬ chÕ tÝn dông Nhµ n­íc hç trî cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn kh«ng ph©n biÖt tÝnh chÊt së h÷u, ®Æc biÖt lµ cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn SXKD, phôc vô cho xuÊt khÈu. PhÊn ®Êu n©ng tæng vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc th«ng qua c¬ chÕ tÝn dông Nhµ n­íc tõ 20-25% lªn kho¶ng 60-70% vµo 2010 vµ chuyÓn dÇn theo l·i suÊt thÞ tr­êng, h¹n chÕ tèi ®a viÖc cÊp vµ cho vay vèn víi l·i suÊt ­u ®·i vµ sÏ cã chÝnh s¸ch hç trî kh¸c sau ®Çu t­ hoÆc miÔn gi¶m thuÕ. + §èi víi mét sè ngµnh nh­ n«ng nghiÖp, mét sè ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän cã nhiÒu khã kh¨n ®Ó ph¸t triÓn m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cÇn ph¶i tiÕp tôc hç trî tÝn dông víi l·i suÊt ­u ®·i. Riªng c¸c kho¶n tÝn dông ­u ®·i tr­íc ®©y ®­îc thùc hiÖn qua quü hç trî ph¸t triÓn, ng©n hµng phôc vô ng­êi nghÌo, ng©n hµng ph¸t triÓn nhµ ë t¹i §ång b»ng s«ng Cöu Long, nay ®· ®­îc tæ chøc l¹i thµnh mét ®Çu mèi cã tªn gäi lµ ng©n hµng chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn. VÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo ®Ó c¸c ng©n hµng nµy ho¹t ®éng tèt ®¸p øng ®­îc ®óng môc tiªu thµnh lËp ban ®Çu. §ång thêi cÇn thµnh lËp ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu trªn c¬ së tËp trung c¸c nguån vèn ­u ®·i cña Nhµ n­íc hµng n¨m vµ c¸c quü hç trî xuÊt khÈu ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho tæ chøc tÝn dông nµy cã c¬ héi ph¸t triÓn. 3.3.3. §Þnh h­íng tù do ho¸ ho¹t ®éng ngo¹i hèi. CÇn ph¶i n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng. §Ó thùc hiÖn viÖc tù do ho¸ chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi th× vÊn ®Ò ®Çu tiªn cÇn quan t©m lµ n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng sao cho c¸c ho¹t ®éng giao dÞch, mua b¸n chuyÓn nh­îng ngo¹i tÖ ®óng lµ mét thÞ tr­êng cã néi dung chÊt l­îng ngµy cµng hoµn thiÖn. VÊn ®Ò ®¸ng quan t©m chó ý lµ thÞ tr­êng ngo¹i tÖ ph¶i cã mèi liªn hÖ víi thÞ tr­êng néi tÖ, viÖc tù do ho¸ c¸c c«ng cô cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi ph¶i g¾n víi viÖc hoµn thiÖn vµ tù do ho¸ c¸c c«ng cô cña thÞ tr­êng néi tÖ. - ThÞ tr­êng ngo¹i tÖ cÇn ®­îc ph¸t triÓn theo h­íng më réng diÖn ®èi t­îng tham gia ho¹t ®éng sao cho khèi l­îng cung cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngµy cµng gia t¨ng ®¸p øng nhu cÇu ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vµ tæ chøc kinh tÕ. ThÞ tr­êng ngo¹i hèi cµng më réng th× tû gi¸ mua b¸n c¶ng ph¶n ¸nh chÝnh x¸c t­¬ng quan cung cÇu ngo¹i tÖ vµ tõ ®ã sÏ h¹n chÕ ®­îc c¸c tiªu cùc cña nÒn kinh tÕ do yÕu tè nµy g©y ra. ThÞ tr­êng ngo¹i tÖ nÕu chØ giíi h¹n trong ph¹m vi mua b¸n ngo¹i tÖ thÞ tr­êng ®ã sÏ t¹o ra nh÷ng rñi ro lín mµ c¸c ®èi t­îng tham gia ®Æc biÖt lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i khã cã thÓ g¸nh chÞu næi. Do ®ã trong thêi gian tr­íc m¾t, c¸c ng©n hµng cÇn cã c¸c ®iÒu kiÖn ®­îc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô vay vµ cho vay vèn ng¾n h¹n (ngo¹i tÖ) ë thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ quèc tÕ. CÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c c«ng cô cña thÞ tr­êng ngo¹i tÖ: Trong hÖ thèng ho¹t ®éng cña ng©n hµng vµ thÞ tr­êng ngo¹i tÖ, c¸c c«ng cô cña thÞ tr­êng cßn rÊt gi¶n ®¬n vµ hÖ thèng thanh to¸n cßn ®¬n ®iÖu. Do ®ã c¸c c«ng cô cña thÞ tr­êng cÇn ®­îc ph¸t triÓn ®a d¹ng nh­ (th­¬ng phiÕu, hèi phiÕu ®­îc ng©n hµng chÊp nhËn, giÊy chøng nhËn tiÒn göi, c¸c nghiÖp vô kú h¹n, ho¸n ®æi, v.v...). C¸c c«ng cô ®ã ®ång thêi còng cã thÓ ®­îc mua b¸n trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ. Cïng víi viÖc ph¸t triÓn c¸c c«ng cô cña thÞ tr­êng th× còng ®ång thêi cÇn nghiªn cøu triÓn khai c¸c hÖ thèng thanh to¸n míi phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng. HiÖn nay viÖc mua b¸n, thanh to¸n vµ chuyÓn tiÒn cña c¸c ng©n hµng cßn rÊt chËm th­êng mét dÞch vô ph¶i mÊt 2 ®Õn 3 ngµy. ViÖc chËm trÔ trong viÖc mua b¸n, thanh to¸n vµ chuyÓn tiÒn nhÊt lµ vÒ mÆt ngo¹i hèi sÏ g©y nªn nh÷ng thiÖt h¹i cho nh÷ng ®èi t­îng tham gia thÞ tr­êng. Do ®ã vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn thùc hiÖn thanh to¸n, chuyÓn nh­îng mua b¸n ngo¹i tÖ vµ c¸c c«ng cô qua hÖ thèng ng©n hµng tõ hÖ thèng thanh to¸n hiÖn hµnh sang hÖ thèng thanh to¸n hiÖn ®¹i nh­ hÖ thèng to¸n tiÒn ®iÖn tö vµ tiÕn tíi ¸p dông hÖ thèng thanh to¸n bï trõ liªn ng©n hµng. TÊt nhiªn viÖc ¸p dông hÖ thèng thanh to¸n bï trõ liªn ng©n hµng. TÊt nhiªn viÖc ¸p dông hÖ thèng thanh to¸n tiªn tiÕn sÏ rót ng¾n thêi h¹n thanh to¸n nh­ng ®ßi hái ph¶i ®Çu t­ trang bÞ hÖ thèng m¸y tÝnh ®iÖn tö mét c¸ch ®ång bé vµ n©ng cao n¨ng lùc cña hÖ thèng c¸c ®èi t­îng tham gia thÞ tr­êng ®Æc biÖt lµ hÖ thèng ng©n hµng. - CÇn ®iÒu chØnh tû gi¸ linh ho¹t. Trªn c¬ së hoµn thiÖn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng ®Ó tõ ®ã cã thÓ h×nh thµnh ®­îc møc tû gi¸ hîp lý s¸t víi t×nh h×nh biÕn ®éng chung cña thÞ tr­êng ngo¹i tÖ trong n­íc vµ ®¶m b¶o æn ®Þnh gi÷a ®ång ViÖt Nam víi ®ång ®« la Mü. Tû gi¸ æn ®Þnh lµ yÕu tè quan träng ®Ó kiÒm chÕ l¹m ph¸t vµ n©ng dÇn uy tÝn cña ®ång ViÖt Nam trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. §Ó gi¶m bít sù phô thuéc vµo mét ®ång tiÒn vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra khi x¸c ®Þnh tû gi¸ chØ víi mét ®ång tiÒn khi ®ång tiÒn ®ã bÞ mÊt gi¸ th× còng lµm cho ®ång ViÖt Nam còng bÞ tr­ît gi¸ theo (gi¶m møc gi¶m gi¸ cña ®ång ViÖt Nam so víi ngo¹i tÖ bao nhiªu th× còng cã nghÜa lµ tµi s¶n cña Nhµ n­íc ta bÞ gi¶m t­¬ng øng) do ®ã, vÊn ®Ò ®ßi hái cÇn thiÕt lµ ph¶i x¸c lËp tû gi¸ gi÷a ®ång ViÖt Nam víi mét sè ®ång ngo¹i tÖ quan träng (hiÖn nay ta míi chØ x¸c lËp tû gi¸ gi÷a ®ång ViÖt Nam vµ USD). HiÖn nay n­íc ta ®ang b­íc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng míi vµ chuÈn bÞ mäi ®iÒu kiÖn ®Ó tham gia vµo tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi th× viÖc chuyÓn sang c¬ chÕ x¸c ®Þnh tû gi¸ gi÷a ®ång ViÖt Nam víi c¸c ®ång ngo¹i tÖ chuyÓn ®æi chñ yÕu lµ cÇn thiÕt. ViÖc g¾n ®ång ViÖt Nam víi nhãm ngo¹i tÖ sÏ gi¶m ®­îc c¸c rñi ro so víi ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tú gi¸ ®ång ViÖt Nam so víi chØ mét ®ång ngo¹i tÖ th× khi tæng ngo¹i tÖ ®ã gi¶m m¹nh th× ®ång ViÖt Nam còng sÏ bÞ tr­ît theo. VÊn ®Ò quan träng lµ khi chuyÓn ph­¬ng thøc x¸c ®Þnh tû gi¸ th× cÇn ph¶i nghiªn cøu ®Ó chän ®ång tiÒn c¨n cø vµo tiÒm n¨ng cña ®ång tiÒn chän lùa vµ tû träng ngo¹i th­¬ng nµo lµ ®¹t ®­îc vµ xu h­íng ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng gi÷a ta víi n­íc cã ®ång tiÒn lùa chän. Khi tû gi¸ ph¶n ¸nh ®óng gi¸ thùc trªn thÞ tr­êng vµ th­êng xuyªn æn ®Þnh th× vÊn ®Ò mua ngo¹i tÖ theo tû lÖ b¾t buéc sÏ kh«ng trë thµnh vÊn ®Ò ®èi víi doanh nghiÖp vµ tæ chøc kinh tÕ v× lîi Ých kinh tÕ ®­îc ®¶m b¶o khi cÇn mua ngo¹i tÖ cña ng©n hµng trong tr­êng hîp ngo¹i tÖ vÉn ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu. Trong ®iÒu kiÖn ®ã th× c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ doanh nghiÖp sÏ tù nguyÖn b¸n toµn bé ngo¹i tÖ cho ng©n hµng ®Ó lÊy ®ång ViÖt Nam tr­íc khi møc l·i suÊt cña ®ång ViÖt Nam cao h¬n l·i suÊt tiÒn göi ngo¹i tÖ. Nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn: môc tiªu cña tù do ho¸ ngo¹i tÖ lµ nh»m gãp phÇn t¨ng dù tr÷. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã th× trong ho¹t ®éng ngo¹i tÖ cÇn nghiªn cøu chuyÓn sang c¬ chÕ x¸c ®Þnh tû gi¸ gi÷a ®ång ViÖt Nam víi mét sè ®ång ngo¹i tÖ chÝnh thøc ®ång thêi còng ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn dù tr÷ ngo¹i tÖ theo c¬ cÊu. ë ViÖt Nam tõ tr­íc ®Õn nay do dù tr÷ ngo¹i tÖ cßn h¹n chÕ nªn còng míi chØ thùc hiÖn c¬ chÕ dù tr÷ USD. Ngµy nay quan hÖ bu«n b¸n vµ tÝn dông gi÷a ViÖt Nam víi n­íc ngoµi ®­îc më réng ®¸ng kÓ bao gåm c¶ khèi l­îng kim ng¹ch vµ víi nhiÒu n­íc kh¸c nhau do ®ã, trong dù tr÷ ngo¹i tÖ còng cÇn nghiªn cøu chuyÓn tõ c¬ chÕ dù tr÷ mét ngo¹i tÖ (USD) sang c¬ chÕ dù tr÷ ngo¹i tÖ theo c¬ cÊu (nghÜa lµ nhiÒu lo¹i ngo¹i tÖ). Mét sè n­íc ASEAN nh­ Th¸i Lan, Malaysia vµ Indonesia thùc hiÖn c¬ cÊu dù tr÷ ngo¹i tÖ theo c¬ cÊu phï hîp víi c¬ cÊu ngo¹i tÖ n­íc ngoµi. ChÝnh s¸ch dù tr÷ ngo¹i tÖ nµy ®¶m b¶o cho hä h¹n chÕ ®­îc mét phÇn c¸c rñi ro do biÕn ®éng tû gi¸ cu¶ c¸c ®ång tiÒn vay nî. §Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®¶m b¶o gi¸ trÞ tr¶ nî t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ trÞ ë thêi ®iÓm vay nî, nªn khi cã sù mÊt c©n ®èi gi÷a c¬ cÊu d­ nî vµ c¬ cÊu dù tr÷ c¸c lo¹i ngo¹i tÖ th× NHTW cÇn ph¶i t×m c¸c biÖn ph¸p chuyÓn ho¸ ®ång tiÒn vay nî hoÆc t×m nguån ®Ó ®¶m b¶o c©n ®èi víi gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i ngo¹i tÖ vay ban ®Çu. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu thùc hiÖn c¬ chÕ dù tr÷ ngo¹i tÖ theo c¬ cÊu. ViÖt Nam trong thêi kú bao cÊp quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ lín nhÊt lµ quan hÖ víi Liªn X« vµ c¸c n­íc XHCN §«ng ¢u cò, ®ång tiÒn chÝnh lµ róp chuyÓn nh­îng. Ngµy nay quan hÖ hîp t¸c bu«n b¸n, vay nî ®­îc ph¸t triÓn víi nhiÒu n­íc vµ víi nhiÒu ®ång tiÒn kh¸c nhau, do ®ã ®Ó tr¸nh nh÷ng rñi ro do nh÷ng biÕn ®é cña c¸c ®ång tiÒn mµ ta cã quan hÖ, cÇn nghiªn cøu chuyÓn c¬ chÕ dù tr÷ ngo¹i tÖ theo c¬ cÊu phï hîp víi c¬ cÊu kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu vµ vay nî (®ång tiÒn ký kÕt). Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn NHTW cÇn ®Þnh kú xem xÐt ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh vµ xu h­íng biÕn ®éng cña c¸c ®ång tiÒn chñ yÕu mµ ta cã quan hÖ ®Ó cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh ngo¹i tÖ kÞp thêi phï hîp víi c¬ cÊu kim ng¹ch bu«n b¸n vµ vay nî hoÆc chuyÓn ho¸ c¸c ®ång vay nî sao cho phï hîp víi c¬ cÊu dù tr÷. ViÖc thùc hiÖn c¬ chÕ dù tr÷ ngo¹i tÖ theo c¬ cÊu lµ mét ph­¬ng thøc míi phï hîp víi chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i víi n­íc ngoµi. Thùc hiÖn c¬ chÕ nµy, ®ßi hái c¬ quan qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« ph¶i nh¹y bÐn trong viÖc n¾m b¾t ®­îc nh÷ng diÔn biÕn cña thÞ tr­êng ngo¹i tÖ trong vµ ngoµi n­íc vµ qui luËt biÕn ®éng ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh c¬ cÊu dù tr÷ ngo¹i tÖ kÞp thêi. Trong viÖc ngo¹i tÖ ®­îc tËp trung vµo ng©n hµng th× trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn chó ý lµ vÊn ®Ò l·i suÊt (huy ®éng tiÒn göi ngo¹i tÖ cña d©n, c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ cho vay b»ng ngo¹i tÖ ®èi víi c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp). C¬ chÕ l·i suÊt cÇn g¾n víi l·i suÊt cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi quèc tÕ. L·i suÊt tiÒn göi vµ cho vay cÇn ®­îc ®iÒu chØnh th­êng xuyªn khi cÇn thiÕt ph¶n ¸nh nh÷ng thay ®æi cña l¹m ph¸t vµ l·i suÊt trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. C¬ chÕ l·i suÊt th«ng tho¸ng sÏ ®¶m b¶o cho ngo¹i tÖ trong d©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ®­îc tËp trung vµo hÖ thèng ng©n hµng. MÆt kh¸c, l·i suÊt ®­îc x¸c ®Þnh phï hîp víi l·i suÊt cña thÞ tr­êng quèc tÕ sÏ tr¸nh ®­îc nh÷ng tr­êng hîp c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i kh«ng sö dông ngo¹i tÖ ®Ó cho c¸c tæ chøc kinh tÕ vay phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh khi cã nhu cÇu mµ l¹i chuyÓn ngo¹i tÖ ra n­íc ngoµi göi ®Ó thu møc l·i suÊt ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi cao h¬n l·i suÊt trong n­íc. ViÖc lµm ®ã cña mét sè ng©n hµng n­íc ta trong thêi gian qua lµ do c¬ chÕ vËn hµnh l·i suÊt, ph­¬ng thøc ®ã tuy cã ®¶m b¶o an toµn vèn cho hä nh­ng kh«ng phï hîp víi tÝnh chÊt cña mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ. MÆt kh¸c c¬ chÕ l·i suÊt ngo¹i tÖ g¾n víi l·i suÊt thÞ tr­êng quèc tÕ sÏ cã t¸c dông thóc ®Èy c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi ho¹t ®éng ë ViÖt Nam tham gia vµo gi¶i quyÕt nhu cÇu ngo¹i tÖ cho c¸c doanh nghiÖp vµ tæ chøc kinh tÕ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh gãp phÇn ®Èy nhanh møc t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ. 3.3.4. VÊn ®Ò chuyÓn ®æi ®ång VND trªn tµi kho¶n v·ng lai vµ tµi kho¶n vèn. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña tù do ho¸ tµi chÝnh lµ lµm cho ®ång tiÒn cña quèc gia cã thÓ tù do chuyÓn ®æi sang mét trong nh÷ng ®ång tiÒn dù tr÷ quèc tÕ chñ yÕu. Tuy nhiªn, tõ nhiÒu n¨m nay, ®ång tiÒn ViÖt Nam vÉn ch­a thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng chuyÓn ®æi ra c¸c ngo¹i tÖ m¹nh. BÊt cø lóc nµo, ng­êi ta còng cã thÓ ®æi 100.000 USD ra VND. Nh­ng ng­îc l¹i muèn ®æi VND lÊy 10.000 USD mét c¸ch hîp lÖ lµ mét viÖc kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n, mµ hÇu nh­ Ýt cã ng©n hµng nµo cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt ®­îc. Do ®ång VND kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi ra ngo¹i tÖ vµ do tû gi¸ ®ång VND ch­a thËt hîp lý, ch­a ®­îc thÞ tr­êng vµ mäi ng­êi hoµn toµn chÊp nhËn (ng­êi d©n vÉn cßn t©m lý muèn g¨m gi÷ USD), vµ do c¬ chÕ ng©n hµng vµ c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu cßn nhiÒu mÆt ch­a chuyÓn ®æi cho phï hîp víi t×nh h×nh míi, nªn dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¸c ph­¬ng ¸n ®Çu t­ phôc vô thÞ tr­êng néi ®Þa kh«ng cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn tèt. VËy lµm thÕ nµo ®Ó t¹o cho ®ång VND cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi ra ngo¹i tÖ m¹nh ®Ó nhËp khÈu, ®Ó tr¶ nî, ®Ó thanh to¸n l·i ®Çu t­....? Chóng ta hoµn toµn cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn lµm cho ®ång VND cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi qua c¸c biÖn ph¸p sau: - Ngµnh ng©n hµng cÇn ®æi míi triÖt ®Ó, nhanh chãng ¸p dông c¸c nghiÖp vô kÜ thuËt vµ kinh nghiÖm tæ chøc kinh doanh cña hÖ thèng ng©n hµng thÕ giíi, - Thùc hiÖn c¬ chÕ tû gi¸ th¶ næi hîp lý, s¸t víi thÞ tr­¬ng tõng giê tõng ngµy trong mua b¸n ngo¹i tÖ. Thùc hiÖn c¬ chÕ gi¸ b¸n vµ gi¸ mua thèng nhÊt trong c¶ n­íc. - Thµnh lËp quü dù tr÷ ngo¹i tÖ nhµ n­íc. Ngµnh ng©n hµng, tµi chÝnh, th­¬ng m¹i cÇn thèng nhÊt chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch vµ c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn nh»m t¹o cho VND cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi . - Thùc hiÖn chÕ ®é l­u hµnh duy nhÊt ®ång VND trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam.. - C¬ cÊu ®ång tiÒn thanh to¸n trong kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ kim ng¹ch nhËp khÈu ph¶i ®­îc tÝnh to¸n cô thÓ, tõ ®ã cho phÐp mét sè ng©n hµng trung ­¬ng ë mét sè n­íc cã thÓ më tµi kho¶n ®ång VND t¹i ng©n hµng trung ­¬ng hoÆc mét sè ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ë n­íc ta. Cßn l¹i chØ lµ c¸c biÖn ph¸p tæ chøc vµ vÊn ®Ò tiÒn mÆt ®Ó mua ngo¹i tÖ. Nh­ng ta ®Òu biÕt r»ng cã USD, cã ngo¹i tÖ lµ cã tiÒn mÆt. NÕu ng©n hµng thay ®æi cung c¸ch qu¶n lý, biÕt häc tËp vµ ¸p dông nh÷ng kinh nghiÖm cña ng©n hµng thÕ giíi th× vÊn ®Ò tiÒn mÆt sÏ ®­îc gi¶i quyÕt. Khi ®ång VND chuyÓn ®æi ®­îc, chóng ta sÏ cã mét c¬ chÕ tiÒn tÖ nh­ c¸c n­íc lµng giÒng, ch¼ng h¹n nh­ ë Malaysia, cø 2,5 RinggÝt lµ ®æi ra mét USD vµ ng­îc l¹i. C¸c cöa hµng, kh¸ch s¹n,...kh«ng ai thÊy cÇn nhËn USD, chØ cÇn nhËn tiÒn néi tÖ th× chØ cÇn ra ng©n hµng ®æi víi tû gi¸ s¸t víi thÞ tr­êng, kh«ng ai bÞ thiÖt nªn mäi ng­êi chÊp nhËn. N©ng dÇn vµ tiÕn tíi kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi cña ®ång VND sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c ®Çu t­, du lÞch, xuÊt nhËp khÈu....cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh, cã hiÖu qu¶ cao; ®ång thêi gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý ngo¹i tÖ ®­îc chÆt chÏ, ®Èy nhanh ho¹t ®éng thanh to¸n qua ng©n hµng cã lîi cho nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ®ang trong tiÕn tr×nh chuyÓn ®æi ®Ó héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. ®Æc biÖt t¹i héi nghÞ " §ång tiÒn chung cho §«ng Nam ¸" häp t¹i Penang (Malaysia) ngµy 5/8/99, Tæng th­ ký ASEAN ®· chØ thÞ tiÕn hµnh nghiªn cøu kh¶ thi cña viÖc thiÕt lËp ®ång tiÒn chung cho ASEAN cïng hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i liªn ng©n hµng. Do vËy viÖc t¹o ra kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi cho ®«ng VND lµ cÇn thiÕt trong viÖc tham gia ®ång tiÒn chung ch©u ¸ trong t­¬ng lai vµ ®¶m b¶o lé tr×nh tham gia AFTA. 3.3.5. §Þnh h­íng tù do ho¸ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh. Trong ph¹m vi ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng tµi chÝnh (thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng dÞch vô b¶o hiÓm vµ dÞch vô kiÓm to¸n) cã rÊt nhiÒu c¸c lo¹i h×nh tæ chøc tham gia, c¶ trong vµ ngoµi n­íc. Do ®ã, trong ph¹m vi nh­ vËy, cÇn ph¶i tiÕn hµnh thùc hiÖn tù do ho¸ tõng b­íc ë thÞ tr­êng néi ®Þa tr­íc mét b­íc, ®ång thêi tõng b­íc tù do ho¸ víi bªn ngoµi ®Ó ®¶m b¶o m«i tr­êng n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vµ héi nhËp. §èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông. - C¸c tæ chøc ng©n hµng trong n­íc cÇn ph¶i tiÕn hµnh: + Cho phÐp c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh cã qui m« vèn lín, cã uy tÝn, cã kinh nghiÖm thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh tæng hîp: võa thùc hiÖn chøc n¨ng nghiÖp vô ng©n hµng, võa cã chøc n¨ng kinh doanh chøng kho¸n, võa tham gia gãp vèn cæ phÇn vµo c¸c doanh nghiÖp vµ ®¶m nhËn c¸c dÞch vô thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ ®Ó n©ng cao tiÒm lùc tµi chÝnh cña ng©n hµng. + Nghiªn cøu cæ phÇn ho¸ mét ®Õn hai ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh nh»m x©y dùng c¸c tËp ®oµn ng©n hµng cã quy m« vèn lín, cã sù tham gia ®ãng gãp cæ phÇn cña c¸c tËp ®oµn ng©n hµng n­íc ngoµi cã uy tÝn. + C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn cã quy m« nhá cã tiÒm lùc tµi chÝnh kÐm cÇn ph¶i thùc hiÖn s¸p nhËp nh»m t¨ng qui m« vèn vµ më réng thÞ tr­êng ho¹t ®éng. + Tõng b­íc xo¸ bá c¸c ­u ®·i tµi chÝnh ®èi víi c¸c tæ chøc ng©n hµng, kh«ng ph©n biÖt tÝnh chÊt së h÷u nh­ c¸c hiÖn t­îng khoanh nî, c¸c mèi quan hÖ th©n tÝn ®èi víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn, ph¹m vi vµ ®èi t­îng cho vay cã ®¶m b¶o. - §èi víi ng©n hµng cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. + Trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn 2005 cã thÓ níi láng giíi h¹n møc huy ®éng tiÒn göi b»ng VN§ tõ 25% hiÖn nay ®Õn 30-35% so víi vèn tù cã ®èi víi c¶ chi nh¸nh vµ c¸c ng©n hµng liªn doanh víi n­íc ngoµi. Tõng b­íc cho phÐp c¸c ng©n hµng liªn doanh vµ chi nh¸nh c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi ®­îc cung cÊp vèn tÝn dông hç trî cho s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô cho xuÊt khÈu; më réng ph¹m vi cung cÊp vèn tÝn dông b»ng VND ®èi víi c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi. + Sau n¨m 2005, cã thÓ níi láng tû lÖ tham gia gãp vèn cña bªn n­íc ngoµi trong viÖc liªn doanh thµnh lËp c¸c tæ chøc ng©n hµng liªn doanh; xo¸ bá h¹n chÕ vÒ tæng sè ng­êi ®­îc tuyÓn cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh n­íc ngoµi; cho phÐp c¸c c¸ nh©n n­íc ngoµi tham gia n¾m gi÷ cæ phÇn cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn ViÖt Nam. + Sau n¨m 2010, cã thÓ tõng b­íc cho phÐp thµnh lËp ng©n hµng 100% vèn n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ xo¸ bá c¸c h¹n chÕ vÒ ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. §èi víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n: - C¸c c«ng ty trong n­íc cÇn ph¶i tiÕn hµnh: + Nghiªn cøu gi¶m møc vèn ph¸p ®Þnh hiÖn nay ®èi víi c¸c lo¹i h×nh kinh doanh chøng kho¸n ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc h×nh thµnh c¸c c«ng ty chøng kho¸n cæ phÇn víi sù tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi sù tham gia cæ phÇn cña Nhµ n­íc. §ång thêi, t¹m thêi ch­a ®¸nh thuÕ ®èi víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n trong kho¶ng 3-5 n¨m sau khi thµnh lËp nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n ra ®êi vµ ph¸t triÓn. + Nghiªn cøu níi láng quy ®Þnh tû lÖ nî qu¸ h¹n kho¶ng 5% tæng d­ nî cho vay ®Ó cã thªm c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh cã ®ñ ®iÒu kiÖn thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n con. - C¸c c«ng ty chøng kho¸n n­íc ngoµi: + Tõ nay ®Õn 2010 chØ cho phÐp c¸c c«ng ty chøng kho¸n n­íc ngoµi tham gia ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam d­íi h×nh thøc gãp vèn liªn doanh víi møc tèi ®a 49% vµ sau n¨m 2010 cã thÓ n©ng tû lÖ tham gia gãp vèn tõ 60 ®Õn 70% vµ cã thÓ cho phÐp ®Õn thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n 100% vèn n­íc ngoµi. Riªng c¸c c¸ nh©n ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ ®Çu t­ vµo n¾m gi÷ cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cña ViÖt Nam ®Õn 49%, thËm chÝ 70% cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc mµ Nhµ n­íc kh«ng n¾m gi÷ 100% vèn së h÷u. Víi viÖc níi láng nh­ vËy còng phï hîp víi xu h­íng tù do ho¸ víi møc më cöa réng h¬n cho sù tham gia cña bªn n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n néi ®Þa ë c¸c n­íc sau khñng ho¶ng t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi mét c¸ch gi¸n tiÕp. §èi víi c¸c c«ng ty tham gia vµo ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng dÞch vô b¶o hiÓm vµ kiÓm to¸n. - §èi víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm: + §èi víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trong n­íc cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t­ trong n­íc vµ c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn víi sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ d©n c­ (hiÖn nay, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm míi thµnh lËp chñ yÕu lµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm chuyªn ngµnh); ®Õn n¨m 2005 tõng b­íc gi¶m tû lÖ t¸i b¶o hiÓm b¾t buéc xuèng tõ 20% cßn 10%. + §èi víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm n­íc ngoµi; tõ nay ®Õn 2005 khèng chÕ sè l­îng c¸c c«ng ty b¶o hiÓm 100% vèn n­íc ngoµi vµ sau 2005 cã thÓ t¨ng lªn 8 c«ng ty nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trong n­íc cã thÞ tr­êng ph¸t triÓn, tõng b­íc më réng diÖn vµ ph¹m vi thùc hiÖn nghiÖp vô b¶o hiÓm phi nh©n thä cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hoÆc tham gia c¸c ho¹t ®éng gi¸m ®Þnh vµ ®¹i lý b¶o hiÓm. - §èi víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n: + §èi víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong n­íc, Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ hç trî t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn hÖ thèng c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp, ®Æc biÖt lµ viÖc ®µo t¹o hÖ thèng chuyªn gia kiÓm to¸n theo chuÈn mùc quèc tÕ; t¹o ®iÒu kiÖn cho phÐp hµnh nghÒ t­ vÊn tµi chÝnh, kÕ to¸n. Thùc hiÖn c¬ chÕ chuyÓn giao dÇn nhiÖm vô, chøc n¨ng qu¶n lý nghÒ nghiÖp cho HiÖp héi kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n. + §èi víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi: tõng b­íc cho phÐp c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi (100% vèn n­íc ngoµi) ®­îc phÐp kiÓm to¸n c¸c c«ng ty cæ phÇn ViÖt Nam ngoµi viÖc quy ®Þnh hiÖn hµnh cho phÐp kiÓm to¸n c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoa× vµ c¸c dù ¸n sö dông vèn vay n­íc ngoµi, ®¶m b¶o ®¸p øng nguyªn t¾c héi nhËp vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i dÞch vô (hiÖn nay cã quy ®Þnh c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi ph¶i cã chøng chØ do Bé Tµi chÝnh cÊp, nh­ng trªn thùc tÕ kh«ng thùc hiÖn ®­îc) phÊn ®Êu më réng thÞ tr­êng víi khèi l­îng kho¶ng 5 ®Õn 6 c«ng ty kiÓm to¸n 100% vèn n­íc ngoµi trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn 2005. 3.4. Mét sè ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho viÖc tù do ho¸ tµi chÝnh cã hiÖu qu¶. Tù do ho¸ tµi chÝnh ch¾c ch¾n sÏ g©y ra nh÷ng biÕn ®éng bÊt lîi trong ng¨n chÆn, cã ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh ®Õn nÒn kinh tÕ nh­ l·i suÊt t¨ng, c¶n trë cho doanh nghiÖp vay vèn, thÞ tr­êng trong n­íc cã thÓ bÞ thu hÑp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc tµi chÝnh cã søc c¹nh tranh yÕu, thËm chÝ cã thÓ lµm cho c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng cã kh¶ n¨ng v­¬n lªn, ph¶i chÊp nhËn ph¸ s¶n. ChÝnh v× thÕ cÇn cã mét ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt, ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn tù do ho¸ tµi chÝnh võa an toµn võa cã hiÖu qu¶. 3.4.1. N©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Thùc tÕ cho thÊy n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ n­íc ta so víi khu vùc rÊt thÊp, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông, ng©n hµng, b¶o hiÓm vµ cã quy m« tµi chÝnh rÊt nhá, thÞ tr­êng cßn thu hÑp, c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh cßn ®¬n ®iÖu, nghÌo nµn, tr×nh ®é ®éi ngò c¸n bé cßn bÊt cËp. Bªn c¹nh ®ã, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña phÇn lín kh¸ch hµng lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc l¹i ch­a cao. Kinh nghiÖm khñng tµi chÝnh ë khu vùc võa qua cho thÊy, hiÖu qu¶ sö dông vèn thÊp ë c¸c khu vùc s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô lµ nguy c¬ dÉn ®Õn khñng ho¶ng nî ë khu vùc ng©n hµng, tiÕp theo ®ã lµ khñng ho¶ng tµi chÝnh vµ cuèi cïng lµ khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi, chÝnh v× thÕ cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp vµ tæng thÓ cña nÒn kinh tÕ, trong ®ã ®Æc biÖt chó ý ®Õn hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh thóc ®Èy nhanh chãng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. 3.4.2. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé, ®Çy ®ñ vµ minh b¹ch, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Tù do ho¸ tµi chÝnh thóc ®Èy ho¹t ®éng tµi chÝnh tiÒn tÖ n­íc ta héi nhËp nhanh víi quÜ ®¹o vËn ®éng cña tµi chÝnh quèc tÕ. C¸c thÓ chÕ, c«ng cô tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ c«ng nghÖ vËn doanh, vËn hµnh ph¶i g¾n víi thÞ tr­êng quèc tÕ vµ tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c vµ luËt lÖ chung. §ång thêi ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé, tÝnh minh b¹ch vµ râ rµng cña hÖ thèng ph¸p luËt, sao cho nã trë thµnh ph­¬ng ch©m vµ ý thøc hµnh ®éng cña mäi chñ thÓ trong lÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ. 3.4.3. X©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Cã thÓ nãi, ch­a thÓ nãi ®Õn tù do ho¸ víi møc ®é réng trong lÜnh vùc tµi chÝnh, nÕu nh­ ë quèc gia nµo ®ã ch­a cã thÞ tr­êng chøng kho¸n. Bëi v×, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc xem nh­ lµ mét ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó thùc hiÖn tù do ho¸ tµi chÝnh. Thùc tÕ cho thÊy tù do ho¸ l·i suÊt cã thÓ lµm cho gi¸ c¶ vÒ vèn ®¾t h¬n, vèn trë nªn khan hiÓm h¬n vµ ®«i khi bÞ ¸ch t¾c nÕu c¸c nguån vèn chØ lu©n chuyÓn qua mét kªnh duy nhÊt lµ hÖ thèng ng©n hµng. Tr­êng hîp cã thÞ tr­êng víi ho¹t ®éng æn ®Þnh, v÷ng ch¾c th× ®ã chÝnh lµ c¸c van ®Ó ®iÒu tiÕt l·i suÊt thÞ tr­êng vµ ®iÒu chØnh sù vËn ®éng cña c¸c nguån vèn, ®¸p øng tÝnh thanh kho¶n cao cña c¸c c«ng cô tµi chÝnh trong ®iÒu kiÖn tù do ho¸ tµi chÝnh. 3.4.4. ThiÕt lËp c¬ chÕ gi¸m s¸t tµi chÝnh ®èi víi nÒn kinh tÕ. Tõ thùc tÕ khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc cho thÊy viÖc níi láng vµ xo¸ bá c¸c can thiÖp mang tÝnh hµnh chÝnh tæng qu¶n lý trùc tiÕp ®èi víi c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý tiÒn tÖ kh«ng g¾n liÒn víi sù kiÓm tra, gi¸m s¸t tµi chÝnh, sÏ dÉn ®Õn c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc ph¸t sinh, vµ hËu qu¶ cho thÊy lµ viÖc næ ra c¸c cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh, ®Æc biÖt lµ khñng ho¶ng vÒ nî. Do ®ã, nhu cÇu thiÕt lËp hÖ thèng gi¸m s¸t lµ rÊt quan träng. ë n­íc ta, c¸c c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra tµi chÝnh tuy ®· ®­îc t¨ng c­êng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ nh­ng vÉn ch­a thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu qu¶n lý, ch­a nãi ®Õn yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶, ®¶m b¶o an ninh tµi chÝnh quèc gia v× trªn thùc tÕ, ch­a thùc hiÖn ®­îc thanh tra ho¹t ®éng, tøc lµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. Gi¸m s¸t tµi chÝnh ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn gi¸m s¸t tõ xa, gi¸n tiÕp, trùc tiÕp, tr­íc, trong vµ sau qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vµ sö dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh cña mäi chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ ®Ó kÞp thêi cã biÖn ph¸p ph¸t hiÖn, phßng ngõa ng¨n chÆn c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc cã thÓ x¶y ra. §ång thêi, ph¶i võa thùc hiÖn gi¸m s¸t vÜ m« vµ vi m« th«ng qua sö dông hÖ thèng cña hµnh lang an toµn tµi chÝnh. HÖ thãng gi¸m s¸t tµi chÝnh nh­ trªn ph¶i ®­îc thiÕt lËp nhanh chãng ®Ó ®¸p øng yªu cÇu kiÓm tra, gi¸m s¸t sù di chuyÓn nhanh, víi qui m« ngµy cµng lín cña c¸c nguån vèn trong nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c luång vèn ng¾n h¹n víi thÞ tr­êng bªn ngoµi. Ngoµi ra, ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô gi¸m s¸t tµi chÝnh cã hiÖu qu¶ cÇn thiÕt ph¶i cñng cè vµ hoµn thiÖn chÕ ®é kÕ to¸n; ph¸t triÓn m¹nh ho¹t ®éng kiÓm to¸n, hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, cñng cè vµ thiÕt lËp tíi hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ.  kÕt luËn Tù do ho¸ tµi chÝnh ®ang lµ mét xu h­íng lín , chi phèi toµn bé qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp cña c¸c quèc gia. Tuy nhiªn, ®©y còng lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p nªn c¶ vÒ lý thuyÕt vµ thùc tÕ hiÖn cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau, thËm chÝ tr¸i ng­îc nhau vÒ xu h­íng nµy. Chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn nh÷ng hËu qu¶ ®¸ng tiÕc mµ tù do ho¸ tµi chÝnh ®· gãp phÇn g©y ra cho mét sè nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi, nh­ng còng ph¶i thÊy r»ng nh÷ng lîi Ých mµ tù do ho¸ tµi chÝnh mang l¹i lµ rÊt lín vµ nÒu g¾n liÒn víi nã lµ thiÕt lËp mét hÖ thèng gi¸m s¸t tèt còng nh­ c¸c biÖn ph¸p hç trî kh¸c th× nh÷ng nguy c¬ tiÒm tµng trªn lµ cã thÓ ng¨n chÆn ®­îc. ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, võa tiÕn hµnh ®æi míi c¬ chÕ, thÓ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó héi nhËp vµo khu vùc vµ quèc tÕ, nªn kh«ng thÓ kh«ng thùc hiÖn tù do ho¸ tµi chÝnh. Qu¸ tr×nh tù do ho¸ tµi chÝnh ë ViÖt Nam ®­îc tiÕn hµnh tõ nh÷ng n¨m sau ®æi míi theo lé tr×nh t­¬ng ®èi gièng nh­ "tr×nh tù tèi ­u ho¸ kinh tÕ " cña Mc. Kinnon ®ã lµ thùc hiÖn tù do ho¸ tµi chÝnh trong n­íc tr­íc khi tù do ho¸ tµi kho¶n vèn. Cho ®Õn nay, ViÖt Nam ®· t­¬ng ®èi hoµn thiÖn tù do ho¸ l·i suÊt, c¸c néi dung kh¸c nh­ ph©n bæ tÝn dông, dÞch vô tµi chÝnh, thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®Òu ®· ®­îc ®æi míi theo h­íng thÞ tr­êng, tuy nhiªn møc ®é tù do ho¸ vÉn míi ë nh÷ng b­íc ®Çu vµ cßn bÞ kiÒm chÕ h¬n nhiÒu so víi xu h­íng chung trªn thÕ giíi. Tuy cßn nhiÒu khã kh¨n vµ tån t¹i nh­ng cã thÓ kh¼ng ®Þnh qu¸ tr×nh tù do ho¸ tµi chÝnh ë ViÖt Nam lµ mét b­íc ®i ®óng h­íng, ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi nÒn kinh tÕ, gãp phÇn mang l¹i sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi trong nh÷ng n¨m sau ®æi míi. Bèi c¶nh trong n­íc vµ quèc tÕ hiÖn nay ®Òu cho thÊy viÖc thùc hiÖn tù do ho¸ tµi chÝnh ë c¸c n­íc nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng lµ hÕt søc cÇn thiÕt, vµ cÇn ph¶i xóc tiÕn m¹nh mÏ h¬n n÷a. Tuy nhiªn ®Ó qu¸ tr×nh ®ã ®­îc ®Õn ®Ých thµnh c«ng, viÖc thùc hiÖn tù do ho¸ tµi chÝnh ph¶i chñ ®éng víi b­íc ®i thËn träng, kÕt hîp víi sù gi¸m s¸t chÆt chÏ, ®¶m b¶o tù do ho¸ cã hiÖu qu¶ vµ an toµn. Chóng ta còng cÇn sö dông gi¶i ph¸p tù do ho¸ lµ mét c«ng cô quan träng ®Ó tõng b­íc thùc hiÖn môc tiªu x©y dùng thÓ chÕ tµi chÝnh phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng XNCN. Tµi liÖu tham kh¶o B¸o c¸o cña IMF 8.2000 vµ 4.2001 C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt (NghÞ ®Þnh, Th«ng t­, ChØ thÞ, QuyÕt ®Þnh) vÒ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam Donald J.Mathieson & Liliana Rojas-Susrez - Liberalization of the Capital Account: Experiences and Issues - IMF - 3.1993. §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc: "Tù do ho¸ tµi chÝnh: c¬ së lý luËn, thùc tiÔn ë c¸c n­íc vµ vÊn ®Ò thùc hiÖn ë ViÖt Nam" - Bé Tµi chÝnh - ViÖn nghiªn cøu tµi chÝnh. Economic and social survey of ASIA and The Pacific 1998, United Nations, New York, 1998. F.S.Mishkin - TiÒn tÖ, ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh - NXB Khoa häc vµ Kü thuËt – 1994 Financial deregulation, capital flows and macroeconomic management in The Asia Pacific, UNDP, Korea development Institute. Financial liberalization in Asia: Analysis and Prospect –Edited by Douglas H. Brooks and Monika Quesser. papers KÕ ho¹ch ph¸t triÓn ng©n hµng 5 n¨m 2001 - 2005 - NHNN KÕ ho¹ch ph¸t triÓn tµi chÝnh 5 n¨m 2001 - 2005 – Bé Tµi ChÝnh - ViÖn Nghiªn cøu Tµi chÝnh Ng« ViÖt Ph­¬ng & Lª V¨n Hinh - L·i suÊt tho¶ thuËn - Nh÷ng th¸ch thøc trªn con ®­êng chuyÓn ®æi c¬ chÕ l·i suÊt ë ViÖt Nam - T¹p chÝ Ng©n hµng sè 8, n¨m 2002. Ngäc Kha - Tù do dÇn ho¹t ®éng ngo¹i tÖ - B¸o §Çu t­ Chøng kho¸n - Sè 169 - th¸ng 3/2003 NguyÔn §×nh Tµi - Tù do ho¸ tµi chÝnh ®èi víi nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi: thùc tiÔn, vÊn ®Ò vµ b­íc ®i - T¹p chÝ Ng©n hµng sè 13 n¨m 1998 NguyÔn §øc - Nh×n l¹i viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi vµ tû gi¸ thêi gian qua - ThÞ tr­êng tµi chÝnh - tiÒn tÖ 1.2002 NguyÔn Hoµng Giang - VÊn ®Ò chuyÓn ®æi ®ång tiÒn ë ViÖt Nam - Ph¸t triÓn kinh tÕ - Th¸ng 2/2003 NguyÔn V¨n HiÖu - Tù do ho¸ tµi chÝnh - Kinh nghiÖm cña Trung Quèc, Canada vµ bµi häc ®èi víi ViÖt Nam - Nghiªn cøu kinh tÕ sè 274 – 2001 Saleh M. Nsouli and Mounir Rached – Capital account liberalization in Southern Mediterrance –Finance and Development 12/1998 Tµi chÝnh cho t¨ng tr­ëng - Ng©n hµng thÕ giíi - NXB V¨n ho¸ Th«ng tin - 2001 T­êng Vi - Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc më tµi kho¶n t¹i c«ng ty chøng kho¸n - C¬ héi míi cho toµn thÞ tr­êng- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n Sè 176, th¸ng 4/2003 TrÇn Ngäc Th¬ - Gi¶i ph¸p cho viÖc ®iªï hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ ë ViÖt Nam - Ph¸t triÓn kinh tÕ - Th¸ng 2/2003 TrÇn Nguyªn Nam - T¨ng c­êng kh¶ n¨ng tiÕp cËn dÞch vô tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ngoµi quèc doanh - Th«ng tin tµi chÝnh - Th¸ng 9/2002 Vâ T¸ H©n, TrÇn Quèc Hïng, Vò Quang ViÖt - Ch©u ¸: Tõ khñng ho¶ng nh×n vÒ thÕ kû 21 - NXB TP.Hå ChÝ Minh, VAPEC, TBKT Sµi gßn – 2000 Vò §×nh ¸nh - Lµm g× trong hÖ thèng tµi chÝnh thÕ giíi míi - T¹p chÝ Tµi chÝnh 1.2000 Vò §×nh ¸nh - M­êi n¨m tû gi¸ hèi ®o¸i - T¹p chÝ Tµi chÝnh 2.2000 Vò §×nh ¸nh – Tù do ho¸ tµi chÝnh – con ®­êng ph¶i qua –T¹p chÝ tµi chÝnh Sè 1+2 n¨m 1998 Vò Long - Hoµn thiÖn c¬ chÕ l·i suÊt tÝn dông theo h­íng tù do ho¸ - T¹p chÝ Ng©n hµng Sè 1+2, n¨m 2003. Vò Ph­¬ng Liªn - Mét sè biÖn ph¸p gãp phÇn thùc hiÖn thµnh c«ng c¬ chÕ cho vay theo l·i suÊt tho¶ thuËn - T¹p chÝ Ng©n hµng Sè 6, n¨m 2002 Vò Thu Giang - ChÝnh s¸ch tµi chÝnh ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp - NXB - 2000 Wendy Dobson, Pierre Jacquet - Tù do ho¸ tµi chÝnh trong khu«n khæ WTO: Kinh nghiÖm c¸c n­íc - NXB Tµi chÝnh – 2001 Môc lôc C¸c thuËt ng÷ vµ c¸c tõ viÕt t¾t………………………………………………….. 1 Lêi më ®Çu 2 Ch­¬ng 1. Kh¸i qu¸t vÒ tù do ho¸ tµi chÝnh 4 1.1. Kh¸i niÖm 4 1.2. Tr×nh tù tù do ho¸ tµi chÝnh 6 1.3. Vai trß cña tù do ho¸ tµi chÝnh ®èi víi nÒn kinh tÕ 8 1.3.1. Nh÷ng lîi Ých cña tù do ho¸ tµi chÝnh 8 1.3.2. Nh÷ng mÆt tr¸i cña tù do ho¸ tµi chÝnh 12 1.4. Qu¸ tr×nh tù do tµi chÝnh trªn thÕ giíi 15 Ch­¬ng 2. Tù do tµi chÝnh ë ViÖt Nam 19 2.1. Sù cÇn thiÕt tiÕn hµnh tù do ho¸ tµi chÝnh t¹i ViÖt Nam 19 2.2. Qu¸ tr×nh tù ho¸ tµi chÝnh ë ViÖt Nam 19 2.2.1. Tù do ho¸ l·i suÊt 20 2.2.2. Tù do ho¸ ho¹t ®éng tÝn dông 25 2.2.3. Tù do ho¸ ho¹t ®éng cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian 28 2.2.4. Tù do ho¸ thÞ tr­êng chøng kho¸n 32 2.2.5. Tù do ho¸ thÞ tr­êng dÞch vô tµi chÝnh ( b¶o hiÓm, kiÓm to¸n...) 34 2.2.6. Tù ho¸ thÞ tr­êng ngo¹i hèi 37 Ch­¬ng 3. Mét sè quan ®iÓm c¬ b¶n vµ ®Þnh h­íng gi¶i ph¸p thùc hiÖn tù do ho¸ tµi chÝnh ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi 39 3.1. Bèi c¶nh kinh tÕ- tµi chÝnh ë trong vµ ngoµi n­íc 39 3.1.1. Bèi c¶nh trong n­íc 39 3.1.2. Bèi c¶nh ngoµi n­íc 40 3.2. Mét sè quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ tù do ho¸ tµi chÝnh 41 3.2.1. Tù do ho¸ tµi chÝnh ph¶i tiÕn hµnh theo lé tr×nh, b­íc ®i chñ ®éng 42 3.2.2. Tù do ho¸ tµi chÝnh ph¶i ®­îc coi lµ ph­¬ng tiÖn, lµ kh©u ®ét ph¸ 42 3.2.3. Tù do ho¸ tµi chÝnh ph¶i n»m trong sù kiÓm tra, gi¸m s¸t chÆt chÏ 43 3.3. §Þnh h­íng gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch tù do ho¸ tµi chÝnh ë ViÖt Nam trong c¸c n¨m tíi 43 3.3.1. §Þnh h­íng tù do ho¸ l·i suÊt 44 3.3.2. §Þnh h­íng tù do ho¸ ho¹t ®éng tÝn dông 46 3.3.3. §Þnh h­íng tù do ho¸ ho¹t ®éng ngo¹i hèi 48 3.3.4. VÊn ®Ò chuyÓn ®æi VND trªn tµi kho¶n v·ng lai vµ tµi kho¶n vèn 51 3.3.5. §Þnh h­íng tù do ho¸ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh 54 3.4. Mét sè ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho viÖc tù do ho¸ tµi chÝnh cã hiÖu qu¶ 57 3.4.1. N©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ 57 3.4.2. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé, ®Çy ®ñ vµ minh b¹ch, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ 58 3.4.3. X©y dùng vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n 58 3.4.4. ThiÕt lËp c¬ chÕ gi¸m s¸t tµi chÝnh ®èi víi nÒn kinh tÕ 58 KÕt luËn 60 Tµi liÖu tham kh¶o 61