Đề tài Tin - Sức mạnh của phát thanh

§¹i häc quèc gia hµ néi Tr­êng ®¹i häc khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n ------o0o------ Khoa b¸o chÝ TiÓu luËn Tin - søc m¹nh cña ph¸t thanh Môc lôc Trang PhÇn më ®Çu……………………………………………….3 PhÇn mét Kh¸i qu¸t vÒ ph¸t thanh vµ thÓ lo¹i tin ph¸t thanh…………5 I. Ph¸t thanh-Nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña ph¸t thanh………….5 II. Tin ph¸t thanh……………………………………………......7 PhÇn hai Kh¶o s¸t tin ph¸t thanh trong ch­¬ng tr×nh thêi sù 18h…..11 I.Lý do lùa chän kh¶o s¸t ch­¬ng tr×nh thêi sù 18h……………11 II. Kh¶o s¸t ch­¬ng tr×nh thêi sù 18h…………………………..12 PhÇn ba Kü n¨ng lµm tin ph¸t thanh………………………………….19 KÕt luËn……………………………………………………23 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o………………………………..24 PhÇn më ®Çu Cïng víi c¸c lo¹i h×nh truyÒn th«ng kh¸c, ph¸t thanh lµ ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng cùc k× quan träng trong thêi ®¹i ngµy nay. Ra ®êi vµo nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 19, ®Õn ®Çu thÕ kû 20, ph¸t thanh thùc sù trë thµnh ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng h÷u Ých. NhiÒu ng­êi ®· lÇm nghÜ r»ng sù ph¸t triÓn cña nã sÏ lµm gi¶m nhÑ vai trß cña b¸o hµng ngµy. Còng nh­ vµo nh÷ng n¨m 50 cña thÕ kû 20, khi truyÒn h×nh ®Õn víi tõng gia ®×nh, ng­êi ta e ng¹i truyÒn h×nh råi sÏ thay thÕ ph¸t thanh nh­ng thùc tÕ ®· kh«ng diÔn ra nh­ vËy. Mçi lo¹i h×nh b¸o chÝ ra ®êi ®Òu kh¼ng ®Þnh ®­îc m×nh, bæ sung nh÷ng thiÕu sãt cho nh÷ng lo¹i h×nh kh¸c. Ph¸t thanh - víi viÖc sö dông ©m thanh tæng hîp ®Ó truyÒn tíi thÝnh gi¶ lµ mét lîi thÕ mµ mµ kh«ng mét lo¹i h×nh b¸o chÝ nµo cã ®­îc. ThÕ giíi ©m thanh tæng hîp t¹o ra sù liªn t­ëng cho thÝnh gi¶. Víi ph¸t thanh - nghe lµ thÊy. Ph¸t thanh lµ truyÒn th«ng b»ng lêi nãi, ®ã lµ h×nh thøc truyÒn th«ng ph¸t triÓn nhÊt, phøc t¹p nhÊt vµ th«ng dông nhÊt. Trong hÖ thèng thÓ lo¹i b¸o chÝ, tin lµ thÓ lo¹i ®Çu tiªn vµ còng lµ thÓ lo¹i ®­îc sö dông víi sè l­îng lín. Trªn b¸o in, tin chiÕm 60-70% néi dung th«ng tin. B¸o ph¸t thanh, víi ®Æc tr­ng vµ tÝnh ­u viÖt cña lo¹i h×nh truyÒn th«ng nhanh nh¹y, tin ph¸t thanh ph¸t uy ®­îc thÕ m¹nh vèn cã vµ trë thµnh mét thÓ lo¹i chñ lùc. HÇu hÕt c¸c ®µi ph¸t thanh cña Anh, Mü, Ph¸p, Thuþ §iÓn ®Òu cã c¸c b¶n tin ng¾n d­íi 5 phót xen kÏ c¸c ch­¬ng tr×nh ®Ó kÞp thêi truyÒn th«ng tíi thÝnh gi¶ nh÷ng th«ng tin míi nhÊt. ë ViÖt Nam, tin ph¸t thanh chiÕm sè l­îng lín trong tæng thêi l­îng ch­¬ng tr×nh cña ®µi. Ngoµi ch­¬ng tr×nh thêi sù 6h, 12h, 18h, 23h cßn cã c¸c b¶n tin ®Çu giê, c¸c ch­¬ng tr×nh, chuyªn ®Ò vÒ mét m¶ng nµo ®ã còng ®Òu cã phÇn tin riªng cña m×nh. Ch×nh v× vËy, thÓ lo¹i tin chiÕm vai trß qun träng trong hÖ thèng thÓ lo¹i ph¸t thanh. ThÓ lo¹i tin trªn ph¸t thanh kh¸ ®a d¹ng, phong phó nh­ng ch­a ®­îc nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng. ChÝnh v× thÕ, tiÓu luËn nµy ®i vµo t×m hiÓu nh÷ng ®Æc tr­ng cña thÓ lo¹i tin ph¸t thanh, th«ng qua kh¶o s¸t tin ph¸t thanh trong ch­¬ng tr×nh thêi sù 18h, tõ ®ã gãp phÇn t×m hiÓu s©u h¬n vÒ tin - thÓ lo¹i chñ lùc cña ph¸t thanh. PhÇn 1. Kh¸t qu¸t vÒ ph¸t thanh vµ thÓ lo¹i tin ph¸t thanh I. Ph¸t thanh - nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña ph¸t thanh: I.1. Ph¸t thanh lµ g× Ph¸t thanh lµ mét ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng trong ®ã néi dung th«ng tin ®­îc truyÒn t¶i b»ng ©m thanh. Ph¸t thanh ra ®êi ®· kh¾c phôc ®­îc c¸ch ®­a tin chËm ch¹p vµ cång kÒnh cña b¸o in, bæ sung mét kªnh th«ng tin nhanh chãng ch­a tõng cã, cïng lóc vµ ngay tøc kh¾c. B»ng kªnh truyÒn th«ng radio, ph¸t thanh t¸c ®éng ®Õn hµng tû con ng­êi, v­ît qua mäi rµo c¶n biªn giíi quèc gia. B­íc sang thÕ kØ 21, sù tiÕn bé nh¶y vät cña khoa häc kÜ thuËt ®· t¹o ra sù bïng næ th«ng tin. C¸c ph­¬ng tiÖn kÜ thuËt míi ®· lµm ®¶o lén thãi quen nghe, nh×n cña c«ng chóng. Nh÷ng ng­êi lµm ph¸t thanh, truyÒn h×nh kh«ng thÓ tr«ng ®îi ng­êi nghe, ng­êi xem tiÕp nhËn ch­¬ng tr×nh cña hä theo c«ng thøc cò. Cuéc c¹nh tranh gi÷a c¸c kªnh ph¸t thanh, truyÒn h×nh ngµy cµng s«i ®éng vµ gay g¾t, buéc nh÷ng ng­êi lµm b¸o ph¸t thanh ph¶i ®æi míi ®Ó n©ng cao chÊt l­îng ch­¬ng tr×nh, l«i cuèn, hÊp dÉn ng­êi nghe vÒ phÝa m×nh. Cho ®Õn nay, ch­a cã ai b¸c bá tÝnh chÊt ®éc ®¸o cña ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng radio trong hÖ thèng c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng. Bëi lÏ, radio lµ mét ph­¬ng tiÖn linh ho¹t cã thÓ ®Õn víi mäi ng­êi mäi n¬i, mäi lóc, ë nhµ, trªn « t«, trªn ®­êng phè, ngoµi b·i biÓn…. Khi mét sù kiÖn x¶y ra cã thÓ ®­îc Ph¸t thanh truyÒn ®i rÊt nhanh chãng vµ hiÖu qu¶. Ngay c¶ ë nh÷ng n­íc mµ c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ph¸t triÓn réng kh¾p, radio vÉn ®­îc xem lµ ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng sè mét. ë nh÷ng n­íc ®ã, nÕu mét ng­êi ®­îc hái ®· nghe th«ng tin vÒ mét sù kiÖn nµo ®ã lÇn ®Çu tiªn ë ®©u, sÏ ®­îc tr¶ lêi lµ ph¸t thanh. ChÝnh v× nh÷ng lÏ ®ã, radio vÉn kh«ng ngõng ®­îc t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt vµ c¶i tiÕn néi dung ch­¬ng tr×nh nh»m tho¶ m·n ngµy cµng cao nhu cÇu cña céng ®ång, cña d©n téc, ®Ó ph¸t huy søc m¹nh cña m×nh trong ®iÒu kiÖn c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ. I.2. §Æc tr­ng cña ph¸t thanh: Ph¸t thanh lµ lo¹i h×nh sö dông kÜ thuËt sãng ®iÖn tõ vµ hiÖn t­îng truyÒn thanh ®Ó truyÒn trùc tiÕp t¸c ®éng vµo thÝnh gi¸c ®èi t­îng tiÕp nhËn. Sù sinh ®éng kú diÖu cña ©m nh¹c, tiÕng ®éng, lêi nãi truyÒn qua lµn sãng radio khiÕn thÝnh gi¶ ®ãn nhËn th«ng tin mét c¸ch ®Çy thÝch thó. Ph¸t thanh cã nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n ®ã lµ: Ph¸t thanh cã ®èi t­îng t¸c ®éng vµ ®é phñ sãng réng r·i: Ph¸t thanh kh«ng ph©n biÖt ®èi t­îng, tÇng líp, ®é phñ sãng réng r·i. BÊt cø ai, ë bÊt cø ®©u còng cã thÓ tiÕp nhËn th«ng tin tõ sãng ph¸t thanh. §ã lµ tê b¸o ®iÖn tö kh«ng cÇn giÊy, kh«ng cã kho¶ng c¸ch vµ lµ “cuéc mÝt tinh cña hµng triÖu quÇn chóng”. Mét sù kiÖn nµo ®ã ®­îc th«ng tin trªn radio th× cã thÓ trong cïng mét thêi ®iÓm, hµng triÖu ng­êi ë nh÷ng khu vùc ®Þa lý kh¸c nhau cïng tiÖp nhËn vµ gi¶i m·. Th«ng ®iÖp cña ph¸t thanh len lái ®Õn mäi n¬i. §ã lµ ®iÒu kh«ng ph¶i ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng nµo còng cã thÓ lµm ®­îc. Ph¸t thanh rÎ tiÒn vµ dÔ mang theo: So víi c¸c lo¹i h×nh kh¸c, lµm ph¸t thanh kh«ng tèn nhiÒu tiÒn, ch­¬ng tr×nh Ýt bÞ h¹n chÕ, do ®ã dÔ tiÕp cËn h¬n víi c«ng chóng, gi¸ thµnh ho¹t ®éng ph¸t thanh thÊp h¬n so víi c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng kh¸c. Ph¸t thanh lµ h×nh thøc th«ng tin nhanh nh¹y, tøc th×, cïng lóc, cïng thêi vµ linh ho¹t: Khi sù biÕn, sù kiÖn ®ang x¶y ra radio còng cã thÓ truyÒn ®Õn cho ng­êi tiÕp nhËn. §ã lµ nh÷ng cuéc t­êng thuËt trùc tiÕp, t¹i chç. Thêi gian x¶y ra sù kiÖn trïng víi thêi gian th«ng tin. §Æc tÝnh nµy ®· t¹o ra sù th«ng tin trung thùc cña radio lµm cho ng­êi nghe bÞ l«i cuèn, hÊp dÉn h¬n nhiÒu so víi nh÷ng c¸ch t­êng thuËt kh¸c. NÕu nh­ thêi kú ®Çu, chiÕc radio cßn kh¸ to, cång kÒnh vµ ®¾t tiÒn th× ®Õn nh÷ng n¨m 60, khi chiÕc radio Transitor ra ®êi víi ®Æc tÝnh nhá gän, dÔ mang theo ®· lµm thay ®æi thãi quen nghe ®µi. Ph¸t thanh nhanh chãng trë thµnh ng­êi b¹n th©n thiÕt cña mçi ng­êi nhê tÝnh nhá gän, linh ho¹t Êy. §èi víi nh÷ng ng­êi lµm ph¸t thanh th× tÝnh linh ho¹t thÓ hiÖn ë chç: cã thÓ thay ®æi thêi gian cña mét ch­¬ng tr×nh khi cã vÊn ®Ò khÈn cÊp. Ph¸t thanh lµ h×nh ¶nh: §Æc tr­ng cña ph¸t thanh lµ nãi cho ng­êi nghe. ChÝnh v× thÕ, th«ng qua ©m thanh, lêi b×nh, tiÕng ®éng, ph¸t thanh t¹o cho thÝnh gi¶ trÝ t­ëng t­îng cao. Nh÷ng ®Æc tÝnh c¬ b¶n trªn ®· lµm nªn sù kh¸c biÖt vµ tÝnh ­u viÖt cña ph¸t thanh so víi c¸c h×nh thøc truyÒn th«ng kh¸c. V× thÕ, khi truyÒn h×nh, b¸o ®iÖn tö ra ®êi vµ ph¸t triÓn manh mÏ, ph¸t hanh kh«ng hÒ bÞ lu mê mµ vÉn tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh søc m¹nh cña m×nh. II.Tin ph¸t thanh: II.1. §Þnh nghÜa tin ph¸t thanh: Tin tøc lµ thÓ tµi h¹t nh©n c¬ b¶n cña tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh b¸o chÝ. B¸o ph¸t thanh xem tin tøc nh­ mét thÓ tµi mòi nhän, t¸c chiÕn nhanh nh¹y trong viÖc ph¶n ¸nh c¸c sù kiÖn cña ®êi sèng x· héi. Tin tøc ®­îc ®­a lªn ph¸t thanh b¾t ®Çu víi ngµy ra ®êi cña ph¸t thanh. Hµng lo¹t ®µi ph¸t thanh : BØ, §øc, Nga, PhÇn Lan, Liªn X« thùc hiÖn nh÷ng buæi ph¸t thanh ®Òu ®Æn ®­a tin chi tiÕt vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi trong n­íc vµ quèc tÕ. ë ViÖt Nam, trong ngµy thµnh lËp §µi tiÕng nãi ViÖt Nam 07/09/1945, sau phÇn ®äc b¶n Tuyªn Ng«n §éc LËp lµ b¶n tin. Trong thêi l­îng 90’ cña buæi ph¸t sãng ®Çu tiªn, phÇn b¶n tin ®· chiÕm tíi 30’. Cho ®Õn nay vÉn ch­a cã mét ®Þnh nghÜa chÝnh x¸c, râ rµng vµ hoµn chØnh vÒ tin tøc, dï ®ã lµ thÓ tµi quan träng cña b¸o chÝ nãi chung vµ ph¸t thanh nãi riªng. Cã ®Þnh nghÜa cho r»ng: “ Tin tøc lµ mét mÈu th«ng tin chung quanh mét sù kiÖn ®¸ng chó ý cã søc hÊp dÉn chung”. Mét ý kiÕn kh¸c l¹i cho r»ng: “C¸i g× hÊp dÉn vµ ch©n thËt ®ã lµ tin tøc”. Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt naaawm 1992 cña viÖn ng«n ng÷ häc th× gi¶i thÝch: “ Tin tøc lµ ®iÒu ®­îc truyÒn ®i, b¸o ®i cho biÕt vÒ sù viÖc, t×nh h×nh x¶y ra”. MÆc dï cã nhiÒu ®Þnh nghÜa, quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ tin tøc nh­ng néi dung bªn trong cña kh¸i niÖm tin tøc ph¶i bao gåm c¸c yÕu tè: con ng­êi hoÆc sù vËt, hiÖn t­îng, qu¸ tr×nh x¶y ra vµ ®­îc truyÒn ®i.eTrong cuèn “NghÒ b¸o nãi”, t¸c gi¶ NguyÔn §×nh L­¬ng ®­a ra ®Þnh nghÜa vÒ tin ph¸t thanh nh­ sau: “Tin tøc ph¸t thanh lµ sù kiÖn, sù biÕn cña con ng­êi, sù vËt hiÖn t­îng ®­îc truyÒn ®¹t ®Õn ng­êi tiÕp nhËn b»ng ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng radio”. Tin tøc trong ph¸t thanh ph¶i lµ nh÷ng sù kiÖn lín, quan träng, cã ¶nh h­ëng ®Õn mäi ng­êi. §ã còng lµ nh÷ng sù kiÖn võa míi x¶y ra trong thùc tÕ ®ßi sèng x· héi vµ thiªn nhiªn. Nã ®em l¹i sù høng thó cho ng­êi nghe bëi tÝnh ch©n thùc, mu«n h×nh mu«n vÎ. II.2. §Æc ®iÓm cña tin ph¸t thanh: VÒ néi dung: So víi b¸o in, dung l­îng cña tin nhá h¬n vÒ mÆt chi tiÕt vµ møc ®é ®Ò cËp. Tuy nhiªn, b¸o in chØ ®­îc cËp nhËt tin tøc sau mçi 24h, cßn ph¸t thanh th­êng xuyªn cËp nhËt th«ng tin h¬n. Tin trªn b¸o chän qu¸ tr×nh ®Ó ph¶n ¸nh cßn ph¸t thanh chän nh÷ng thêi ®iÓm t¹o nªn qu¸ tr×nh ®ã. VÒ h×nh thøc: Cïng mét sù kiÖn tin ph¸t thanh cã dung l­îng nhá h¬n b¸o in. HiÖn nay, tin ph¸t thanh ®é dai fhcir kho¶ng tõ 10-30’’ ( 30-90 ch÷), nÕu tin cã tiÕng ®éng th× thêi gian kho¶ng 1’. CÊu tróc cña tin ®¬n gi¶n, cã kh¶ n¨ng ®­a tin trùc tiÕp cã lêi cña nh©n vËt tham gia hay chøng kiÕn, ®Æc biÖt phãng viªn ph¸t thanh cã thÓ truyÒn tin qua ®iÖn tho¹i. Do ®ã, thêi ®iÓm x¶y ra sù kiÖn cïng lóc víi thêi ®iÓm ph¶n ¸nh, søc hÊp dÉn cña ph¸t thanh v× thÕ ®­îc n©ng cao. II.3. CÊu tróc tin ph¸t thanh: Tin ph¸t thanh còng bao gåm nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n, nghÜa lµ ph¶i tr¶ lêi ®­îc nh÷ng c©u hái: Ai? C¸i g×? ë ®©u? khi nµo? vµ cã thÓ bæ sung thªm: thÕ nµo? do ®©u?... Tõ nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n trªn, ng­êi lµm ph¸t thanh s¾p xÕp, cÊu tróc thÕ nµo ®ã ®Ó l«i cuèn ng­êi nghe. YÕu tè nµo quan träng cÇn nhÊn m¹nh, th× ®Æt ë vÞ trÝ cÇn thiÕt, g©y Ên t­îng trong tin. Tin ph¸t thanh cã ba d¹ng cÊu tróc c¬ b¶n lµ th¸p xu«i, th¸p ng­îc vµ h×nh ch÷ nhËt. CÊu tróc h×nh th¸p xu«i: Lµ cÊu tróc th«ng th­êng nhÊt. CÊu tróc nµy b¾t ®Çu b»ng sù l«i cuèn sù chó ý cña ng­êi nghe b»ng sù më ®Çu khªu gîi trÝ tß mß. Sau ®ã dÇn dÇn cung cÊp nh÷ng chi tiÕt ph¸t triÓn ®Ò tµi cña tin. ViÖc th«ng tin c¸c sù kiÖn sÏ dÉn ng­êi nghe ®Õn “ tù m×nh rót ra kÕt luËn”. §©y lµ ph­¬ng ph¸p t¨ng dÇn Ên t­îng cña tin ®èi víi ng­êi nghe. CÊu tróc h×nh ch÷ nhËt: Lµ cÊu tróc mµ c¸c chi tiÕt cña tin ®­îc s¾p xÕp ngang hµng nhau. Mçi chi tiÕt mang mét l­îng th«ng tin míi, kh«ng chi tiÕt nµo næi tréi hoÆc ng­îc l¹i kh«ng cã gi¸ trÞ trong tin. CÊu tróc h×nh th¸p ng­îc: Lµ cÊu tróc theo tõng ®o¹n líp trong ®ã mçi ®o¹n líp sau sÏ chøa ®ùng néi dung th«ng tin Ýt h¬n líp tr­íc. Theo ®ã, c¸c yÕu tè quan träng cã ý nghÜa nhÊt ®­îc nªu lªn ë ®Çu. Ng­êi nghe ®µi ngay tõ ®Çu sÏ biÕt ®­îc b¶n chÊt cña sù kiÖn. PhÇn ®Çu cña tin cã thÓ nghe mét c¸ch ch¨m chó, nh­ng phÇn sau cã thÓ hê h÷ng nh­ng vÉn n¾m ®­îc l­îng th«ng tin cÇn thiÕt. Tuy nhiªn kh«ng nªn ®Æt th«ng tin quan träng trong nh÷ng ch÷ ®Çu tiªn, tr¸nh t×nh tr¹ng ng­êi nghe ch­a kÞp chó ý th× th«ng tin ®· ®i qua. CÊu tróc h×nh th¸p ng­îc lµ cÊu tróc ®­îc sö dông phæ biÕn nhÊt trªn ph¸t thanh v× ng­êi nghe cã thÓ lÜnh héi ®­îc b¶n chÊt sù kiÖn ngay ë ®Çu tin, ng­êi biªn tËp cã thÓ dïng phÇn ®Çu lµm tÝt cña tin, lµm tin v¾n, tin rót gän… trong ch­¬ng tr×nh thêi sù. TrËt tù c¸c diÔn biÕn cña sù kiÖn ®­îc tr×nh bµy logic râ rµng, kh«gn lén xén. Khi cÇn nh­êng chç cho th«ng tin kh¸c quan träng h¬n, ng­êi biªn tËp cã thÓ c¾t phÇn cuèi mµ kh«ng lµm cho th«ng tin bÞ sai lÖch víi b¶n chÊt sù kiÖn. HiÖn nay trong c¸c b¶n tin thêi sù cña §µi tiÕng nãi ViÖt Nam cßn cã d¹ng tin “cã tiÕng ®éng”. PhÇn ®Çu gièng nh­ mét tin ng¾n th«ng b¸o vÒ sù kiÖn, phÇn th©n triÓn khai chi tiÕt (c¶ tiÕng ®éng, lêi nãi cña nh©n vËt, phÇn kÕt tãm l¹i nh÷ng ý ®· triÓn khai. Thêi gian cña d¹ng tin tiÕng ®éng nµy lµ kho¶ng tï 2’-4’. Do thêi l­îng, vµ tÝnh chÊt ph¶n ¸nh, nhiÒu ng­êi coi tin d¹ng nµy lµ bµi ph¶n ¸nh hay phãng sù ng¾n. II.4. C¸c d¹ng tin ph¸t thanh: Tuú theo lÜnh vùc ph¶n ¸nh, ph­¬ng thøc truyÒn t¶i… cã thÓ chia tin ph¸t thanh thµnh nhiÒu d¹ng kh¸c nhau. Theo lÜnh vùc ph¶n ¸nh : tin chÝnh trÞ, v¨n ho¸, kinh tÕ, quèc phßng, thÓ thao… Theo tÝnh chÊt thêi sù : tin thêi sù, tin t­ liÖu, tin sèng(trùc tiÕp)… Theo ph­¬ng thøc s¶n xuÊt : tin thu thanh, tin ®iÖn, fax… Theo ®Æc ®iÓm ph¸t thanh: tin cã tiÕng ®éng vµ kh«ng cã tiÕng ®éng. Hai d¹ng tin nµy ph¶n ¸nh ®Æc tr­ng cña lo¹i h×nh ph¸t thanh. PhÇn 2. Kh¶o s¸t mét sè tin ph¸t thanh trong ch­¬ng tr×nh thêi sù 18h Lý do lùa chän kh¶o s¸t ch­¬ng tr×nh thêi sù 18h: Trªn sãng §µi tiÕng nãi ViÖt Nam, ch­¬ng tr×nh thêi sù chiÕm thêi l­îng ph¸t sãng ®¸ng kÓ: 6h48’/ ngµy. Bªn c¹nh c¸c ch­¬ng tr×nh thêi sù chÝnh thøc lóc 6h, 12h, 18h, 23h cßn cã c¸c b¶n tin 5’ ®Çu giê. Sè l­îng tin ®­îc ®­a lªn sãng cã khèi l­îng lín vµ ®­îc cËp nhËt tõng giê, c¸c ch­¬ng tr×nh ®­îc ph¸t theo giê cè ®Þnh, kÕt cÊu, dung l­îng, nh¹c hiÖu cè ®Þnh t¹o nªn ®ång hå ch­¬ng tr×nh. Tr­íc nhu cÇu cËp nhËt th«ng tin cña thÝnh gi¶ ngµy cµng cao, ch­¬ng tr×nh thêi sù 18h lµ ch­¬ng tr×nh ®Çu tiªn ë §µi TiÕng nãi ViÖt Nam thùc hiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt trùc tiÕp - ph¸t th¼ng do ®¹o diÔn vµ c¸c biªn tËp viªn cña ch­¬ng tr×nh thùc hiÖn nh»m ph¸t huy triÖt ®Ó tÝnh ®ång thêi, cïng lóc cña tin ph¸t thanh. §©y còng lµ ch­¬ng tr×nh cã sè l­îng thÝnh gi¶ cao nhÊt cña ®µi ( 90,2%). Ch­¬ng tr×nh Thêi sù 18h còng lµ ch­¬ng tr×nh quan träng cung cÊp nh÷ng tin tøc ®Çy ®ñ, nãng hæi vµ tæng hîp vÒ c¸c ho¹t ®éng trong ngµy trong n­íc vµ quèc tÕ. Trong ch­¬ng tr×nh, tin chiÕm thêi l­îng lín. Do vËy, nã cã søc hÊp dÉn cao víi l­îng thÝnh gi¶ lín vµ æn ®Þnh. ChÝnh v× thÕ, t¸c gi¶ lùa chän ch­¬ng tr×nh nµy ®Ó kh¶o s¸t ®Ó th«ng qua ®ã thÊy râ nh÷ng ®Æc tr­ng cña tin ph¸t thanh, còng nh­ nh÷ng kÜ n¨ng trong qu¸ tr×nh lµm tin ph¸t thanh. Kh¶o s¸t ch­¬ng tr×nh Thêi sù 18h: II.1. KÕt cÊu néi dung ch­¬ng tr×nh: Ch­¬ng tr×nh Thêi sù 18h cã khung thêi l­îng æn ®Þnh lµ 45’ ch­¬ng tr×nh ®­îc kÕt cÊu nh­ sau: - B¸o giê. - Nh¹c hiÖu bµi “ DiÖt Ph¸t xÝt” cña NguyÔn §×nh Thi - Lêi x­íng: “§©y lµ ®µi tiÕng nãi ViÖt Nam, ph¸t thanh tõ Hµ Néi, thñ ®« n­íc CHXHCN ViÖt Nam”. - Lêi mêi cña ph¸t thanh viªn: “ Mêi quÝ vÞ vµ c¸c b¹n gÆp l¹i biªn tËp viªn vµ c¸c ph¸t thanh viªn… trong ch­¬ng tr×nh th­ßi sù chiÒu nay. - Biªn tËp viªn phô tr¸ch ch­¬ng tr×nh giíi thiÖu néi dung sÏ ph¸t. - Nh¹c c¾t. - Sau ®©y lµ néi dung chi tiÕt. - PhÇn tin trong n­íc. - PhÇn tin quèc tÕ. - Bµi b×nh luËn hoÆc phãng sù. - VÊn ®Ò h«m nay ( cè ®Þnh vµo thø hai hµng tuÇn) - Tin thÓ thao. - Dù b¸o thêi tiÕt. - Lêi chµo t¹m biÖt. - Nh¹c hÕt. KÕt cÊu khung ch­¬ng tr×nh mang tÝnh cè ®Þnh cao, chÆt chÏ, râ rµng, t¹o ®iÒu kiÖn cho thÝnh gi¶ tiÖn theo dâi ch­¬ng tr×nh, tËp trung sù chó ý vµo nh÷ng néi dung mµ hä quan t©m. II.2. §Æc ®iÓm cña ch­¬ng tr×nh Thêi ®iÓm ph¸t sãng ch­¬ng tr×nh cè ®Þnh vµo 18h hµng ngµy, thêi l­îng æn ®Þnh (45’) t¹o cho ng­êi nghe thãi quen theo dâi ch­¬ng tr×nh. Cã khèi l­îng thÝnh gi¶ lín bëi ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÝnh gi¶ lµ ®­îc nghe nh÷ng th«ng tin nhanh, míi. §ã còng chÝnh lµ hai yÕu tè sèng cßn cña ph¸t thanh. Néi dung ch­¬ng tr×nh ngµy cµng phong phó, ®Ò cËp nhiÒu h¬n ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò mµ ®éc gi¶ quan t©m. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn diÖn réng, l­îng th«ng tin ®­a ra nhiÒu nh­ng møc ®é ®Ò cËp kh«ng s©u nh­ chuyªn ®Ò. Tin lµ thÓ lo¹i chiÕm dung l­îng lín trong ch­¬ng tr×nh (45-70%), tin cã tiÕng ®éng ®­îc ­u tiªn. §­îc thùc hiÖn bëi nh÷ng phãng viªn n¨ng ®éng, ph¶n øng nhan, nh¹y c¶m víi sù kiÖn. II.3. C¸ch s¾p xÕp néi dung th«ng tin: Tin ph¸t thanh ®Ò cËp ®Õn mäi vÊn ®Ò cña ®êi sèng x· héi, chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸… Néi dung th«ng tin quy ®Þnh cÊu tróc cña tin. S¾p xÕp cÊu tróc vµ néi dung cña tin lµ nhiÖm vô cña ng­êi biªn tËp ph¸t thanh. Mét ch­¬ng tr×nh tin tøc bao giê còng ph¶i tu©n theo trËt tù nhÊt qu¸n, râ rµng, m¹ch l¹c, cã chñ ®Ò. Néi dung th«ng tin th­êng ®­îc s¾p xÕp nh­ sau: Tin quan träng nhÊt ®Õn tin quan träng h¬n råi ®Õn tin kh«ng quan träng. VÝ dô: Ch­¬ng tr×nh ngµy 03/02/05 kØ niÖm 75 n¨m thµnh lËp §¶ng, phÇn tin ®­a nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn sù kiÖn ®ã tr­íc tiªn. Tin chÝnh trÞ råi ®Õn tin ngo¹i giao, kinh tÕ, x· héi, thÓ dôc thÓ thao, thêi tiÕt… Tin ®Þa ph­¬ng, quèc gia, quèc tÕ. C¸ch thøc ®­a tin nµy tu©n theo “quy luËt xa gÇn”. Mét b¶n tin sÏ ®­îc ®ãn nghe, quan t©m nhiÒu khi nã ®Ò cËp ®Õn nh÷ng c¸i thÝnh gi¶ cÇn vµ cã liªn quan ®Õn hä. Hä quan t©m ®Õn nh÷ng g× x¶y ra xung quanh hä h¬n nh÷ng g× ë xa x«i. II.4. X©y dùng v¨n b¶n ph¸t thanh: X©y dùng v¨n b¶n ph¸t thanh bao gåm hai c«ng ®o¹n: X©y dùng v¨n b¶n: chiÕm 70% néi dung c«ng viÖc. ThÓ hiÖn v¨n b¶n trªn sãng ph¸t thanh: 30% c«ng viÖc cßn l¹i. V¨n b¶n ph¸t thanh lµ v¨n b¶n tõ ®ã ph¸t thanh viªn, biªn tËp viªn ®äc thu thanh vµ ph¸t sãng. TÊt c¶ c¸c ch­¬ng tr×nh chóng ta nghe qua ®µi ®Òu ®­îc viÕt tr­íc b»ng v¨n b¶n. V¨n b¶n ph¸t thanh dï ë h×nh thøc nµo còng chØ ®Ó nghe. Do ®ã, kh©u x©y dùng v¨n b¶n ph¸t thanh lµ c¬ së quan träng kh«ng thÓ thiÕu. Ch­¬ng tr×nh Thêi sù 18h víi l­îng tin bµi dµy ®Æc, viÖc x©y dùng v¨n b¶n ph¸t thanh lµ ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu. V¨n b¶n ®­îc x©y dùng dùa trªn kÕt cÊu, néi dung ch­¬ng tr×nh ph¶n ¸nh. §Ó truyÒn th«ng hiÖu qu¶, ng­êi lµm ph¸t thanh bao giê còng ph¶i cã v¨n b¶n ®Ó nãi. Ph­¬ng ph¸p chuÈn bÞ v¨n b¶n lµ hÕt søc quan träng v× viÕt cho ph¸t thanh lµ viÕt ®Ó nghe b»ng tai chø kh«ng ph¶i ®äc b»ng m¾t. Mét ch­¬ng tr×nh tèt lµ ch­¬ng tr×nh khiÕn cho thÝnh gi¶ thÝch thó vµ bÞ cuèn hót vµo néi dung sù kiÖn, nã cho thÊy ng­êi nãi ®· cã sù chuÈn bÞ kÜ cµng v¨n b¶n vµ chñ ®éng vÒ thêi gian. V¨n b¶n tin ph¸t thanh còng tr¶i qua nh÷ng c«ng ®o¹n nh­ x©y dùng v¨n b¶n tiin ph¸t thanh. Yªu cÇu cña v¨n b¶n lµ ph¶i t¹o ®­îc sù thuËn lîi cho ng­êi tr×nh bµy vµ ph­¬ng tiÖn kÜ thuËt phôc vô. C¸ch tr×nh bµy v¨n b¶n ph¸t thanh còng ph¶i theo nh÷ng quy ­íc nhÊt ®Þnh ®Ó tiÖn lîi khi ph¸t sãng vµ ®Ó ng­êi nghe tiÕp nhËn th«ng tin nhiÒu h¬n. VÝ dô v¨n b¶n: “ Thø tr­ëng ngo¹i giao Mü phô tr¸ch c¸c vÊn ®Ò Nam ¸ RÝch-ch¸c A-mi-tÕt h«m qua ®· bµy tá tin t­ëng vÒ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp ë vïng Ka-s¬-mi-a gi÷a Ên §é vµ Pa-kix-tan. Tr¶ lêi phãng viªn ®µi truyÒn h×nh Ph¸p, «ng A-mi-tÕt cho biÕt: ChÝnh phñ Mü còng nh­ c¸c n­íc Ch©u ¢u c¶m thÊy hµi lßng vÒ th¸i ®é thiÖn chÝ cña c¶ Ên §é vµ Pa-kÜ-tan ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Ka-s¬-mi-a theo xu h­íng hoµ b×nh, phï hîp víi lîi Ých cña c¶ hai bªn còng nh­ lîi Ých cña ng­êi d©n vïng Ka-s¬-mia. Sau mét lo¹t c¸c ho¹t ®éng nh»m nèi l¹i quan hÖ gi÷a hai bªn, céng ®ång quèc tÕ ®ang mong ®îi cuéc gÆp quyÕt ®Þnh gi÷a Thñ t­íng Ên §é Va-gio-pai vµ Thæng thèng Pa-kÜ-tan Mu-ra-r¸p vµo th¸ng hai tíi ®©y./. (KiÒu Thu khai th¸c, 10/01) Thêi sù 18h 10/01/05 Nh­ vËy, ®©y lµ tin do phãng viªn khai th¸c, khi kÕt thóc bªn gãc ph¶i cã ghi nguån tin, ngµy, ai viÕt. HÕt tin dïng kÝ hiùu (./.) II.5. CÊu tróc v¨n b¶n tin: ViÖc tr¶ lêi 5W (what, who, where, when, why) lµ c¬ së cho viÖc chuÈn bÞ mét b¶n tin. BÊt cø b¶n tin nµo còng ph¶i tr¶ lêi ®­îc nh÷ng c©u hái ®ã. Víi tin ®iÒu nµy lµ hiÓn nhiªn, tuy nhiªn tuú thuéc vµo tõng hoµn c¶nh cô thÓ ng­êi lµm tin ph¸t thanh cã c¸ch ®Æt c©u hái vµ s¾p xÕp thø tù tr¶ lêi c¸c c©u hái kh¸c nhau. Ai? VD: Chñ tÞch n­íc TrÇn §øc L­¬ng ( ho¹t ®éng, tuyªn bè?...) Sù kiÖn? VD:Tai n¹n giao th«ng (x¶y ra khi nµo? nh­ thÕ nµo?) Sù viÖc? VD:DÞch cóm gµ ( tiÕp tôc lam trµn…) C¸i g×? VD:Mü toan tÝnh s¾p xÕp l¹i lùc l­îng vò trang… ë ®©u? §èi víi tin ph¸t thanh chÝnh x¸c vÒ ®Þa ®iÓm lµ ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu bëi thÝnh gi¶ chØ nghe mét lÇn, vµ theo quy luËt xa gÇn, nghe thÊy ®Þa danh hä quan t©m, hä sÏ chó ý nghe ngay. Khi nµo? Víi tin ph¸t thanh yÕu tè thêi gian hieenj t¹i lu«n ®­îc chó ý nhiÒu h¬n, ng­êi nghe cÇn biÕt th«ng tin míi chø kh«ng ph¶i mét c¸i g× ®ã cã råi. CÊu tróc tin ph¸t thanh lµ c¸ch thøc thÓ hiÖn, s¾p xÕp c¸c yÕu tè ai, c¸i g×, nh­ thÕ nµo…theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh, lµm sao cho ng­êi nghe n¾m b¾t ®­îc l­îng th«ng tin nhiÒu nhÊt, l«i cuèn vµ hÊp dÉn nhÊt. C¸c cÊu tróc tin ph¸t thanh trong ch­¬ng tr×nh Thêi sù 18h: - CÊu tróc h×nh th¸p xu«i: “ Bé th­¬ng m¹i v­a ®­a ra mét lo¹t th«ng tin khÈn cÊp vÒ t×nh h×nh tiªu thô g¹o trªn thÕ giíi nh»m c¶nh b¸o c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ®Æc biÖt chó ý. Thø nhÊt, gi¸ g¹o Th¸i Lan ®· vµ ®ang gi¶m trong mét vµi tuÇn qua cã nguy c¬ ¶nh h­ëng tíi gi¸ g¹o xuËt khÈu cña ViÖt Nam. Thø hai, Philipin- n­íc nhËp khÈu g¹o lín nhÊt cña Ch©u ¸ sÏ ®Êu thÇu ®Ó mua mét l­îng g¹o lín trong th¸ng nµy. C¸c nhµ xuÊt khÈu g¹o Th¸i Lan ®ang hi väng sÏ th¸ng thÇu trong khi ViÖt Nam, Trung Quèc, Ên §é ®ang gi¶m l­îng g¹o xuÊt khÈu. Thø ba, Trung Quèc sÏ b¸n l­îng g¹o dù tr÷ ®Ó gi¶m sèt g¹o. §iÒu nµy sÏ t¸c ®éng xÊu ®Õn viÖc nhËp khÈu g¹o cña Trung Quèc. Nh­ vËy, víi nh÷ng th«ng tin võa nªu trªn, nÕu c¸c chñ vùa, n«ng d©n cïng doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng c©n nh¾c kÜ trong viÖc b¸n g¹o ra t¹i thêi ®iÓm hiÖn nay cã thÓ gÆp nhiÒu rñi ro khi gi¸ g¹o thÕ giíi xuèng thÊp”. §©y lµ mét tin ®Çy ®ñ c¶ 5 yÕu tè, nh÷ng néi dung chÝnh cña tin ®­îc triÓn khai chi tiÕt ë phÇn sau. CÊu tróc h×nh th¸p ng­îc: “ H«m nay tr­êng TH y tÕ Nam §Þnh ®· chÝnh thøc chuyÓn thµnh tr­êng Cao ®¼ng y tÕ Nam §Þnh. §©y lµ mét vinh dù lín cho thÇy vµ trß cña tr­êng trong viÖc phÊn ®Êu x©y dùng tr­êng. Tr­êng Cao ®¼ng y tÕ Nam §Þnh víi c«ng t¸c ®µo t¹o c¸c y b¸c sÜ…” §©y lµ tin theo cÊu tróc h×nh th¸p ng­îc, trong ®ã c©u ®Çu tiªn ®­a th«ng tin quan träng nhÊt, ng­êi nghe cã thÓ lÜnh héi nh÷ng th«n tin chÝnh, ng­êi biªn tËp trong qu¸ tr×nh lµm tin còng cã thÓ rót gän, lÊy lêi d·n, trËt tù tin râ rµng. Trong ch­¬ng tr×nh Thêi sù 18h, tin chñ yÕu ®­îc viÕt theo cÊu tróc h×nh th¸p xu«i vµ th¸p ng­îc, cÊu tróc h×nh ch÷ nhËt ®­îc sö dông víi sè l­îng Ýt, do tÝnh chÊt th«ng tin dµn tr¶i, ng­êi nghe dÔ cã c¶m gi¸c nhµm ch¸n vµ cã thÓ t¾t radio bÊt cø lóc nµo hä muèn. II.6. C¸c d¹ng tin ph¸t thanh: Dùa theo ®Æc ®iÓm ph¸t thanh cã thÓ chia tin ph¸t thanh trong ch­¬ng tr×nh thêi sù 18h thµnh hai d¹ng: Tin cã tiÕng ®éng vµ kh«ng cã tiÕng ®éng. Tin kh«ng cã tiÕng ®éng (tin chay) lµ tin chØ cã ch÷ viÕt trªn v¨n b¶n vµ lêi nãi cña ph¸t thanh viªn. Thêi l­îng trung b×nh cña d¹ng tin nµy lµ kho¶ng 20” ®Õn 40”, tèi ®a lµ 1’, c¸ch thøc tr×nh bµy tin kh«ng kh¸c nhiÒu so víi b¸o in. VÝ dô: “ TÝnh ®ªn ngµy h«m nay c¸c bÖnh viÖn t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· cã 34 bÖnh nh©n nhËp viÖn liªn quan ®Õn bÖnh phæi do viirrut cóm gµ, t¨ng 12 tr­êng hîp so víi ngµy 05/01. T¹i BÖnh viÖn NhiÖt ®íi cã thªm 6 tr­êng hîp nhËp viÖn…TÝnh ®Õn ngµy 06/02 ®· cã 9 tr­êng hîp tö vong, trong ®ã thµnh phè Hå ChÝ Minh chØ cã mét ng­êi, cßn l¹i lµ ë c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c.” Tin tøc theo d¹ng nµy ®­îc ph¶n ¸nh v¾n t¾t, c« ®óc, xóc tÝch, chØ tr×nh bµy nh÷ng th«ng tin chÝnh yÕu nhÊt. Mçi ch­¬ng tr×nh Thêi sù 18h cã tõ 5 ®Õn 12 tin quèc tÕ vµ tõ 1 ®Õn 5 tin trong n­íc thùc hiÖn theo d¹ng tin kh«ng cã tiÕng ®éng nµy.C¸ch thøc x©y dùng tin chay kh¸ ®¬n gi¶n , kh«ng ®ßi hái ph­¬ng tiÖn kü thuËt phøc t¹p, ph¸t thanh viªn ®äc tõ v¨n b¶n tin, thu thanh vµ ph¸t sãng. Tin cã tiÕng ®éng: lµ tin cã tiÕng ®éng kÌm theo, cã lêi nãi cña nh©n chøng bªn c¹nh giäng ®äc cña ph¸t thanh viªn. Thêi l­îng tin cã tiÕng ®éng kho¶ng d­íi 1’. Víi thÕ m¹nh sö dông ©m thanh ®Ó diÔn ®¹t, tin tiÕng ®éng gióp cho ng­êi nghe cã c¶m gi¸c ®ang ®­îc chøng kiÕn sù viÖc x¶y ra vµ kh¬i gîi trÝ t­ëng t­îng m¹nh. §ã chÝnh lµ lîi thÕ cña ph¸t thanh, bëi ph¸t thanh lµ h×nh thøc truyÒn t¶i th«ng ®iÖp b»ng ©m thanh, viÖc ®­a tiÕng ®éng trùc tiÕp t¹i hiÖn tr­êng, lêi nãi cña nh©n chøng, ng­êi tham gia sù kiÖn sÏ lµm t¨ng tÝnh, thêi sù, sèng ®éng vµ tøc thêi cña th«ng tin. VÝ dô tin cã tiÕng ®éng: “ §Õn nay tØnh Qu¶ng Ng·i ®· c¬ b¶n hoµn thµnh c«ng t¸c chuÈn bÞ bÇu cö Héi ®éng Nh©n d©n ba cÊp, nhiÖm k× 2004-2009. Uû ban mÆt trËn Tæ quèc tØnh ®· tæ chøc héi nghÞ triÓn khai c«ng t¸c vËn ®éng bÇu cö cho tÊt c¶ c¸c øng cö viªn. ¤ng TrÇn V¨n Th­êng, phã chñ tÞch Uû ban MÆt trËn Tæ quèc tØnh Qu¶ng Ng·i cho biÕt:…….” Nh­ vËy, cã thÓ thÊy ch­¬ng tr×nh Thêi sù 18h lµ ch­¬ng tr×nh ®­îc thùc hiÖn rÊt chuyªn nghiÖp víi c¸ch thøc th«ng tin ®a d¹ng, ph¸t huy triÖt ®Ó thÕ m¹nh ©m thanh, tÝnh cïng lóc, ®ång thêi cña ph¸t thanh. ChÝnh v× thÕ, ®©y lµ mét trong nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®­îc thÝnh gi¶ yªu thÝch nhÊt cña §µi tiÕng nãi ViÖt Nam. PhÇn 3. KÜ n¨ng lµm tin ph¸t thanh KÜ n¨ng lµm tin ph¸t thanh: Th«ng qua kh¶o s¸t viÖc thùc hiÖn tin ph¸t thanh trong ch­¬ng tr×nh Thêi sù 18h cã thÓ thÊy ®Ó cã ®­îc tin tøc ph¸t thanh hÊp dÉn, míi mÎ, ®¸p øng nhu cÇu vµ thãi quen nghe cña thÝnh gi¶ ng­êi lµm tin ph¸t thanh cÇn chó ý ®Õn nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n sau: Ph¶i n¾m b¾t t×nh h×nh: §©y lµ yªu cÇu cã tÝnh chÊt b¾t buéc vµ th­êng xuyªn. §èi víi phãng viªn §µi ph¸t thanh ®Æc biÖt lµ phãng viªn thêi sù, viÖc n¾m b¾t t×nh h×nh cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. NÕu kh«ng n¾m b¾t ®­îc b­íc ®i, nhÞp thë cña cuéc sèng, phãng viªn khã cã thÓ thÈm ®Þnh ngay c¸c sù kiÖn diÔn ra. Lùa chän chñ ®Ò, ®Ò tµi: Kh«ng ph¶i mäi c©u chuyÖn x¶y ra ®Òu thÝch hîp víi thÓ lo¹i tin. Ng­êi ta vÝ ph¸t thanh lµ mét chiÕc “ cèi xay ch÷ khæng lå”, ng­êi phãng viªn ph¶i lùa chän ®Ò tµi tiªu biÓu, gãp phÇn ®¾c lùc trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thêi sù ®Æt ra. TiÕp cËn vµ thÈm tra c¸c d÷ liÖu, ph¸t hiÖn nguån tin: §©y còng lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi ng­êi lµm b¸o ph¸t thanh bëi th«ng tin khi ®· ®­îc ph¸t sãng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh trung thùc, chÝnh x¸c, ®·ng tin cËy. §Ó cã tin tøc ph¸t thanh hÊp dÉn: C©u më ®Çu cña tin tøc lµ c©u quan träng nhÊt cña mét tin. V× vËy, tin tøc ph¶i l«i cuèn, hÊp dÉn ®­îc ng­êi nghe ngay tõ c©u ®Çu tiªn, khiÕn cho thÝnh gi¶ ph¶i nghe tiÕp, kh«ng thÓ bá dë. Nh÷ng ng­êi biªn tËp tin tøc ph¸t thanh giái ®Òu dµnh nhiÒu thêi gian ®Ó viÕt ®­îc mét c©u më ®Çu hÊp dÉn, mét c©u më ®Çu s¾c s¶o vµ cã søc nÆng. C©u më ®Çu cÇn thiÕt ph¶i chøa ®ùng nh÷ng néi dung c¬ b¶n nh­ng còng kh«ng nªn qu¸ tham lam tr¶ lêi hÕt c¸c c©u hái: Ai, lóc nµo, ë ®©u, t¹i sao…bëi nh­ vËy sÏ khiÕn c©u trë nªn phøc t¹p, dÔ nhÇm lÉn. C©u më ®Çu nªn viÕt ®¬n gi¶n, tu©n thñ theo quy ®Þnh viÕt cho ph¸t thanh lµ mçi c©u chØ nªn tèi ®a lµ 18-20 ch÷. Nh÷ng th«ng tin quan träng nªn tr¸nh ®Ó ë ngay ®Çu c©u, bëi khi míi b¾t ®Çu, ng­êi nghe ch­a kÞp lÜnh héi th«ng tin. Tuy nhiªn, còng tr¸nh ®Ó th«ng tin quan träng ë cuèi c©u. NÕu ng­êi nghe ph¶i chê ®îi l©u míi biÕt ®­îc th«ng tin cÇn thiÕt, hä dÔ cã t©m lý bá qua tin ®ã. Më ®Çu tin ph¸t thanh kh«ng nªn ®Ó ng­êi nghe radio gÆp ph¶i nh÷ng tªn l¹, kh«ng quen thuéc, viÕt t¾t. C©u më ®Çu kh«ng nªn lµ mét mÖnh ®Ò phô qu¸ dµi. Bëi mÖnh ®Ò phô Êy sÏ lµm ng­êi nghe mÊt høng thó khi theo dâi tin. YÕu tè cÇn biÕt ch­a ®ùng l­îng th«ng tin quan träng bao giê còng ®­îc ng­êi nghe chó ý h¬n. nã ph¶i ®­îc tr×nh bµy ë ngay ®Çu tin vµ kh«ng bÞ c¶n trë, chËm l¹i v× mét mÖnh ®Ò phô. C©u më ®Çu kh«ng nªn b¾t ®Çu b»ng mét ®Þa danh, ®iÒu ®ã sÏ lµm cho b¶n tin dÔ bÞ nhµm ch¸n, s¸o mßn. C©u më ®Çu tin tøc ph¸t thanh nÕu dïng ch÷ sè cÇn ph¶i hÕt søc cÈn thËn ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn. B¶n th©n ch÷ sè kh«ng cã ý nghÜa g× nÕu nã kh«ng g¾n kÕt víi sù kiÖn vµ gi¶i thÝch cho tin tøc. Khi dïng con sè, ng­êi biªn tËp nªn lµm trßn vµ gän ®Ó ng­êi nghe dÔ nhí. Nh÷ng ch÷ sè dµi, ch÷ sè thËp ph©n hay sè La m· ph¶i thay b»ng ch÷ viÕt ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn. VÝ dô: 19.997 = gÇn hai m­¬i ngh×n Gi¸o hoµng J¨ng P«n II= gi¸o hoµng J¨ng P«n Hai §Ó duy tr× ®­îc høng thó cña ng­êi nghe: §èi víi ph¸t thanh, ng«n ng÷ dïng cµng khã hiÓu bao nhiªu cµng nhanh lµm mÊt høng thó cña ng­êi nghe bÊy nhiªu. Ng«n ng÷ gi¶n dÞ dÔ hiÓu, kh«ng gåm nh÷ng tõ khã, nh÷ng c©u dµi sÏ duy tr× ®­îc høng thó cña ng­êi nghe. C©u v¨n cÇn ng¾n gän, s¸ng sña, dÔ hiÓu, nãi nh­ kÓ chuyÖn víi ng­êi nghe. Th«ng tin ph¶i ®­îc tr×nh bµy theo tr×nh tù logic, kh«ng tèi nghÜa. Khi kÕt thóc tin ph¸t thanh, c¸ch tèt nhÊt nªn nh¾c l¹i nh÷ng yÕu tè cña tin mét c¸ch khÐo lÐo d­íi mét d¹ng thøc kh¸c víi c©u ®Çu cña tin. Th«ng tin trªn ph¸t thanh cÇn tr¸nh nh÷ng thuËt ng÷, nh÷ng tõ viÕt t¾t kh«ng cã gi¶i thÝch. Khi ph¶i dïng tõ viÕt t¾t th× Ýt nhÊt ng­êi biªn tËp ph¶i dïng nguyªn v¨n mét lÇn. Tin tøc ph¸t thanh th­êng dïng c©u ng¾n gän cÊu tróc bëi hai thµnh phÇn chñ yÕu, nh­ng còng kh«ng cã nghÜa lµ chØ sö dông c©u ng¾n v× nh­ vËy sÏ g©y nªn sù ®¬n ®iÖu. Mét tin ph¶i ®­îc tr×nh bµy s¸ng sña, m¹ch l¹c khi dïng nh÷ng ®o¶n ng÷, nh÷ng tõ quan hÖ ®óng lóc, ®øng chç nh­: “nh­ng”, “mÆc dï vËy”, “trong khi ®ã”, “thªm vµo ®ã”,…Sù hÊp dÉn bao giê còng ®­îc t¹o nªn bëi sù kiÖn diÔn ra râ rµng, m¹ch l¹c. bëi nh÷ng sù biÕn dån dËp trong th«ng tin. Biªn tËp tin ph¸t thanh: Biªn tËp ch­¬ng tr×nh tin tøc lµ qu¸ tr×nh chän lùa tin tøc tõ c¸c nguån: th«ng tÊn x·, b¸o chÝ c¸c lo¹i, phãng viªn, céng t¸c viªn, b¸o ®µi n­íc ngoµi…®Ó söa ch÷a, bæ sung cho phï hîp víi ph¸t thanh vµ s¾p xÕp nã theo trËt tù cña ch­¬ng tr×nh mµ chñ ®Ò ®· ®Þnh ra. Khi nhËn ®­îc tin tõ nguån tin, ng­êi biªn tËp nhÊt thiÕt ph¶i ®äc tin vµ ®Æt ra c¸c c©u hái: tin cã ý nghÜa g× víi ng­êi nghe? Tin cã míi kh«ng? Cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè cÇn thiÕt kh«ng? NÕu thÊy nghi ngê, ng­êi biªn tËp ph¶i liªn hÖ x¸c minh l¹i th«ng tin. Sau ®ã lµ viÕt l¹i tin theo ®óng yªu cÇu ch­¬ng tr×nh tin tøc ph¸t thanh: ®ã lµ s­ ng¾n gän, râ rµng, s¸ng sña, logic vµ v¨n nãi cña ph¸t thanh. CÊu tróc ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh vµ s¾p xÕp néi dung tin tøc lµ phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh biªn tËp tin ph¸t thanh. Tuú theo tõng quèc gia víi phong tôc tËp qu¸n riªng, tr×nh ®é chÝnh trÞ v¨n ho¸ riªng mµ ph¸t thanh h×nh thµnh ch­¬ng tr×nh tin tøc ph¸t thanh riªng cho m×nh. Tuy nhiªn, cã nh÷ng nÐt chung, ®ã lµ ®é dµi cña b¶n tin, sù ph©n chia b¶n tin chÝnh ph¸t vµo nh÷ng giê nhiÒu ng­êi nghe, b¶n tin phô ph¸t vµo nh÷ng giê xen kÏ. Tin tøc bao giê còng ph¶i ®­îc s¾p xÕp theo mét trËt tù nhÊt qu¸n, râ rµng, m¹ch l¹c, cã chñ ®Ò, theo tõng nhãm nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn. Ch­¬ng tr×nh tin ph¸t thanh rÊt cÇn thiÕt dïng lêi nãi, tiÕng ®éng thËt cña cuéc sèng lµm cho ch­¬ng tr×nh sinh ®éng h¬n. TiÕng nãi cña phãng viªn ®iÖn vÒ tõ hiÖn tr­êng, tiÕng tr¶ lêi pháng vÊn, tiÕng ®éng hiÖn tr­êng… TÊt c¶ khiÕn cho ch­¬ng tr×nh sèng ®éng, mang tÝnh thêi sù cao h¬n. Tuy nhiªn, cÇn chän läc ®Ó lêi nãi, tiÕng ®éng dïng trong tin ng¾n gän vµ phï hîp víi tèc ®é cña ch­¬ng tr×nh. §Ó ch­¬ng tr×nh tin tøc lu«n míi, ngoµi viÖc bæ sung nh÷ng chi tiÕt míi cho tin, c¸c tin ph¶i ®­îc biªn tËp l¹i sau mçi lÇn ph¸t ®Ó th«ng tin lu«n míi mÎ, hÊp dÉn ng­êi nghe. Sù c©n ®èi trong cÊu tróc ch­¬ng tr×nh tin ph¸t thanh còng rÊt cÇn thiÕt. Gi÷a c¸c nhãm tin, gi÷a c¸c chñ ®Ò tin, gi÷a tin trong n­íc vµ tin thÕ giíi ph¶i hµi hoµ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu ng­êi nghe mµ kh«ng bá sãt nh÷ng sù kiÖn quan träng. Nh­ vËy, ®Ó cã tin ph¸t thanh tèt, kh«ng chØ ®ßi hái ng­êi lµm ch­¬ng tr×nh cã nh÷ng kÜ n¨ng biªn tËp, thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh mµ cßn ph¶i lµm sao ®Ó néi dung th«ng tin lu«n míi, lu«n mang tÝnh thêi sù vµ hÊp dÉn, ®Ó thÝnh gi¶ khi ®· bËt radio sÏ ch¨m chó theo dâi cho ®Õn hÕt b¶n tin. KÕt luËn Tin tøc ph¸t thanh lµ thÓ tµi chñ yÕu, lµ h¹t nh©n c¬ b¶n cña b¸o ph¸t thanh. B¸o ph¸t thanh xem tin tøc nh­ mét thÓ tµi mòi nhän, t¸c chiÕn nhanh nh¹y trong viÖc ph¶n ¸nh c¸c sù kiÖn cña ®êi sèng x· héi. Víi kh¶ n¨ng cung cÊp th«ng tin nhanh nh¹y, tøc thêi, sèng ®éng vµ ch©n thËt, tin mang ®Çy ®ñ ®Æc tr­ng c¬ b¶n nhÊt cña lo¹i h×nh b¸o nãi. §ã còng chÝnh lµ thÕ m¹nh ®Ó ph¸t thanh t¨ng tÝnh c¹nh tranh víi c¸c lo¹i h×nh truyÒn th«ng ®¹i chóng kh¸c khi c«ng nghÖ truyÒn th«ng ®ang ph¸t triÓn nh­ vò b·o. Tr­íc nhu cÇu cËp nhËt th«ng tin cña thÝnh gi¶ ngµy cµng cao, ch­¬ng tr×nh thêi sù lµ ch­¬ng tr×nh ®Çu tiªn cña §µi tiÕng nãi ViÖt Nam thùc hiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt trùc tiÕp-ph¸t th¼ng do ®¹o diÔn vµ c¸c biªn tËp viªn ch­¬ng tr×nh thùc hiÖn nh»m ph¸t huy triÖt ®Ó tÝnh ®ång thêi, cïng lóc cña ph¸t thanh. Thêi sù 18h lµ ch­¬ng tr×nh cung cÊp nh÷ng th«ng tin ®Çy ®ñ vµ nãng hæi nhÊt vÒ c¸c sù kiÖn, ho¹t ®éng næi bËt diÔn ra trong ngµy, trong n­íc vµ quèc tÕ. Th«ng qua viÖc kh¶o s¸t ch­¬ng tr×nh nµy, cã thÓ thÊy ®­îc c¸ch thøc cÊu tróc, tæ chøc néi dung th«ng tin, còng nh­ c¸c kÜ n¨ng biªn tËp ®Ó cã mét b¶n tin hay, hÊp dÉn víi ng­êi nghe. §ång thêi qua ®ã chøng tá søc m¹nh th«ng tin cña thÓ tµi tin ph¸t thanh trong hÖ thèng thÓ lo¹i b¸o chÝ ph¸t thanh. Tµi liÖu tham kh¶o M¸c- Anghen bµn vÒ B¸o chÝ, NXB Sù thËt, Hµ Néi- 1970. Lª nin bµn vÒ b¸o chÝ vµ xuÊt b¶n, NXB Sî thËt, Hµ Néi- 1970. TuyÓn tËp Hå ChÝ Minh, NXB Sù thËt, Hµ Néi – 1970. Tõ ®iÓn V¨n häc- TËp II- NXB Khoa häc x· héi, Hµ Néi – 1983. C¬ së lý luËn B¸o chÝ- NXB V¨n ho¸ th«ng tin, Hµ Néi. C¬ së lý luËn b¸o chÝ truyÒn th«ng- D­¬ng Xu©n S¬n- NXB V¨n ho¸ th«ng tin, Hµ Néi- 1995. B¸o chÝ truyÒn h×nh -D­¬ng Xu©n S¬n- - bµi gi¶ng, Hµ Néi -2004. Ph­¬ng ph¸p biªn tËp s¸ch b¸o -D­¬ng Xu©n S¬n- NXB V¨n ho¸ Th«ng tin, Hµ Néi 1995. LÞch sö ®iÖn ¶nh thÕ giíi- Ieghi Teplex- NXB V¨n hãa, 1978. Ph­¬ng ph¸p biªn tËp s¸ch b¸o- D­¬ng Xu©n S¬n- NXB V¨n ho¸ Th«ng tin, 1995. NghÒ nghiÖp vµ c«ng viÖc cña nhµ b¸o- Héi nhµ b¸o, 1992. C¸c thÓ ký b¸o chÝ- §øc Dòng- NXB V¨n ho¸ Th«ng Tin, Hµ Néi, 1996. B¸o chÝ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn- NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi,1994 MôC LôC