Nói Đầu
Quá trình đổi mới và hoà nhập của Việt Nam đã đạt được những thành công điều này đã làm cho đất nước có những chuyển biến đáng kể, nhất là sự chuyển biến của nền kinh tế. Sự chuyển biến này đã làm cho các quan hệ kinh tế trở nên sống động đa dạngvà phức tạp hơn - Bản chất của các quan hệ kinh tế hoạt động với mục tiêu là lợi nhuận, do vậy đối với các doanh nghiệp thì cạnh tranh và lợi nhuận là hai nhân tố có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Doanh nghiệp nào cạnh tranh càng nhiều thì có nhiều cơ hội thu được nhiều lợi nhuận hơn và ngược lại Doanh nghiệp nào cạnh tranh ít thì sẽ ít cơ hội hơn dẫn đến ít thu được lợi nhuận hơn.
Thực trạng cho thấy trong nước cạnh tranh ngày càng gay gắt nhất là cạnh tranh giữa các doanh nghiệp với nhau( giữa các doanh nghiệp trong nước với nhau , các doanh nghiệp trong nước với các doanh nghiệp nước ngoài).Yêu cầu đặt ra là để hoà giải tranh chấp này thì cơ quan, tổ chức nào có thẩm quyền đứng ra hoà giải? Đối với nước ta hiện nay thì phương thức giảI quyết tranh chấp chủ yếu là giải quyết theo con đường toà án kinh tế –giảI quyết bằng con đường này sẽ làm cho các doanh nghiệp sẽ mất đI uy tín, bí mật kinh doanh của họ,cho nên họ không muốn sử dụng phương thức này mặc dù họ vẫn biết lợi ích của mình vẫn đang bị xâm phạm dẫn đến sân chơI này không được áp dụng rộng rãi. Để đáp ứng nhu cầu này thì Trung tâm trọng tàI quốc tế Việt Nam đã được thành lập bên cạnh phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam có thẩm quyền giảI quyết các tranh chấp kinh tế nếu có sự thoả thuận của nguyên đơn và bị đơn. Trên thế giới phương thức giảI quyết tranh chấp này được áp dụng rất rộng rãI nhưng ngược laị ở Việt Nam thì phương thức giảI quyết tranh chấp này vẫn còn có những hạn chế nhất định do luật pháp của chúng ta chưa cho trung tâm trọng tàI quốc tế Việt Nam những biện pháp có những biện pháp cưỡng chế khác.
TRỌNG TÀI KINH TẾ-MỘT HÌNH THỨC GIẢI QUYẾT
TRANH CHẤP KINH TẾ
PHẦN THỨ NHẤT
Khái quát chung trọng tài kinh tế.
I.SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TÀI TRIỂN CỦA TỔ CHỨC TRỌNG TÀI.
1.Khái niệm về trọng tài kinh tế.
Trọng tài là một phương thức giải quyết tranh chấp trong đó một bên thứ ba độc lập ( thông thường là hội đồng phân xử ) sẽ xem xét lí lẽ của hai bên và sau đó đưa ra quyết định có giá trị ràng buộc đối với cả hai bên .
Trọng tài kinh tế là tổ chức xã hội nghề nghiệp có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp về hợp đồng kinh tế , các tranh chấp kinh tế giữa công ty với các thành viên công ty, giữa các thành viên công ty với nhau, liên quan đến việc thành lập, hoạt động , giải thể công ty , các tranh chấp liên quan đến việc mua bán cổ phiếu , trái phiếu.
2.Nguồn gốc tranh chấp.
Lý luận và thực tiễn đã chứng minh rằng, Việc thiết lập nên các quan hệ dân sự,thương mại, kinh doanh phải xuất phát từ ý chí của các chủ thể tham gia. Sự thống nhất ý chí đó được thể hiện thông qua nhiều hình thức giao kết, có thể bằng văn bản hoặc bằng miện. Dù ở hình thức nào, kể từ thời điểm các giao kết đã được chấp thuận có ngihã là các bên đã thẻ hiện sự tự do ý chí và thống nhát ý chí thì các bên phải có nghĩa vụ thực hiện những điều khoản đã cam kết, kể từ thời diểm đó sẽ phát sinh quyền và nghĩa vụ của các chủ trong một quan hệ pháp luật nhất định. Tuy nhiên, không phải lúc nào các bên cũng thưc hiện đầy đủ những điều khảo đã cam kết. Chính vì vậy đã làm phát sinh các quan hệ ttranh chấp.
Việc phát sinh các quan hệ tranh chấp do nhiều nguyên nhân những nguyên nhân đó có thể do khác nhau về ngôn ngữ, phong tục tập quán, về chế độ chính trị
Trong các loại tranh chấp hiện nay thì tranh chấp kinh doanh là một trong những loại tranh chấp mang những nét đặc thù gần tựa với hoạt đọng sản xuất kinh doanh nếu tranh chấp kinh doanh là sự bất đồng, mâu thuẫn về quyền và nghĩa vụ giữa các chủ thể, là yếu tố khách quan trên thương trường thì việc xác định, giải quyết những tranh cháp đó là việc làm không thể thiếu được, nhằm bảo về quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể tham gia. Đó là những cách thức, phương thức để áp dụng giải quyết theo cácquy tắc chung, phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội của mọi khu vực, của mỗi quốc gia.
Khi tranh chấp phát sinh các bên đều có thể tiến hành lựa chọn cho mình một phương thức, một phương pháp giải quyết phù hợp. Tuy luạt pháp của các nước có những quy định riêng khác nhau về vấn đề này, song tựu chung lại hiện nay có 3 hình thức giải quyết tranh chấp kinh doanh cơ bản đó là:
+ Giải quyết thông qua thương lượng hoà giải giữa các bên.
+Giải quyết thông qua con đường toà án.
+giải quyết bằng phương pháp trọng tài.
Mỗi một hình thức giải quyết có những nét đặc thù riêng biệt,thể hiện rõ bản chất của nó. Tuy nhiên trong điều kiện kinh tế thị trường phát triển hiện nay, xu hướng giải quyết bằng trọng tài ngày càng được các nhà kinh doanh áp dụng.
3.Sự ra đời của trọng tài kinh tế ở Việt nam.
Trọng tài kinh tế xuất hiện và phát triển cùng với sự phát triển của chế độ hợp đồng kinh tế. Năm 1960, sau khi cuộc khôI phục kinh tế hoàn thành thắng lợi, đã cảI tạo cơ bản xong nền kinh tế , thủ tướng chính phủ đã ban hành NĐ số 04/TTg ngày 4/1/1960 ban hành kèm theo điều lệ tạm thời về hợp đồng kinh tế . Mười ngày sau đó, TTg cũng ban hành NĐ số 20/Ttg ngày 14/1/1960 về việc tổ chức ngành trọng tàI kinh tế, theo nghị định này trọng tài kinh tế được tổ chức ở cấp Trung Ương, khu, thành phố, tỉnh và Bộ với chức năng chủ yếu là xét xử các tranh chấp hợp đồng kinh tế và nguyên tắc xử lý tranh chấp hợp đồng kinh tế được quy định trong NĐ số 29/ CP ngày 23/2/1962. Hội đồng trọng tàI chỉ là một tổ chức gồm các thành viên kiêm chức ở các ngành tàI chính ngân hàng, vật giá , kế hoạch và hoạt động theo chế độ họp định kỳ mỗi quý một lần. Năm 1972, Hội nghị lần thứ 20 Ban chấp hành Trung Ương đảng quyết định “ xoá bỏ lối hành chính cung cấp, thực hiện quản lý kinh doanh theo phương thức XHCN, khắc phục quản lý thủ công , phân tán theo lối sản xuất nhỏ , xây dựng các thuwc tổ chức của nền công nghiệp lớn” Và tiếp đó , cuối năm 1973, NQ số 22 của chính phủ đề ra nhiệm vụ “phảI tăng cường pháp chế XHCN” . Thực hiện các quyết định đó của ban chấp hành trung ương đảng ,chính phủ đã ban hành NĐ số 54/CP ngày 10/3/1975 về chế độ hợp đồng kinh tế và ngày 14/4/1975 chính phủ ban hành NĐ số 75/CP về điều lệ tổ chức và hoạt động của trọng tài kinh tế nhà nước. Theo nghi định này , trọng tài kinh tế được thành lập như một cơ quan nhà nước có chức năng quản lý công tác hợp đồng kinhđkinh tế với nội dung:giữ vững kỷ luật của nhà nước về hợp đồng kinh tế , giải quyết các tranh chấp hợp đồng kinh tế và xử lý các vi phạm hợp đồng kinh tế . Với nghị đdịnh số 24/HĐBT ngày 10/8/1981 hội đồng trọng tàI được thống nhất tên gọi là trọng tài kinh tế.
Với sự ra đời của “Pháp lệnh về hợp đồng kinh tế” thì có nhiều mối quan hệ mới phát sinh , đòi hỏi phảI có những quy định mới để điều chỉnh các loại quan hệ này. Đáp ứng yêu cầu đó, Hội đòng nhà nước đdã ban hành pháp lệnh về trọng tài kinh tế , qui định về tổ chức , phân cấp thẩm quyền , thủ tục giải quyết tranh chấp kinh tế .
4. Chức năng và nhiệm vụ của trọng tài kinh tế.
Trọng tài kinh tế có những chức năng và nhiệm vụ sau:
-Giải quyết tranh chấp hợp đồng kinh tế.
-Kiểm tra , kết luận và xử lý các hợp đồng kinh tế tráI pháp luật.
-Tuyên truyền , hướng dẫn thực hiện pháp luật hợp đồng kinh tế và trọng tài kinh tế .
-Bồi dưỡng nghiệp vụ công tác hợp đồng kinh tế và trọng tài kinh tế .
Chức năng và nhiệm vụ của trọng tài kinh tế được thực hiện chủ yếu thông qua hai hình thức hoạt động chủ yếu đó là hoạt động kiểm tra xử lý và hoạt động xét xử.
Trọng tài kinh tế là cơ quan quản lý có chức năng quản lý kinh tế , nên hoạt động của trọng tài kinh tế phần lớn tập trung vào việc kiểm tra hoatj động kinh tế nhằm giám sát việc tuân thủ pháp luật của các đơn vị kinh tế trong việc ký kết và thực hiện hợp đồng kinh tế. Còn hoạt động xét xử của trọng tài kinh tế đối với những hành vi ,vi phạm hợp đồng kinh tế vừa rất ít , vừa kém hiệu lực thi hành vì thiếu tính cưỡng chế.
II.Tổ chức và hoạt động của trọng tài kinh tế .
1.Thẩm quyền của trọng tài kinh tế.
Trọng tài kinh tế có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp sau:
Tranh chấp về hợp đồng kinh tế giữa pháp nhân với pháp nhân , giữa doanh nhân với doanh nghiệp tư nhân, giữa doanh nghiệp tư nhân với doanh nghiệp tư nhân và giữa pháp nhân, doanh nghiệp tư nhân với cá nhân kinh doanh.
Tranh chấp giữa công ty với các thành viên của công ty , giữa các thành viên của công ty với nhau liên quan đến việc thành lập, hoạt động, giảI thể công ty như tranh chấp đòi rút vốn ra khỏi công ty, phân chia lãI lỗ, nhập, tác, giảI thể công ty về quyền và nghĩa vụ của thành viên công ty.
Tranh chấp liên quan đến việc mua ,bán cổ phiếu -tráI phiếu.
2.Tiêu chuẩn trọng tàI viên.
Trong tàI viên là người có trình độ đại học luật hoặc tương đương đại học luật và có ít nhất 8 năm liên tục làm công tác pháp luật và kinh tế.
Những người không có đủ điều kịên trên hay có đủ điều kiện đó nhưng lại đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng điều khiển hành vi của mình theo sự giám định của các tổ chức y tế thì không được trở thành trọng tàI viên.
3.Thủ tục cấp và thu hồi giấy phép thành lập trọng tài kinh tế.
a.Thủ tục cấp giấy phép thành lập .
Những trọng tàI viên có nguyện vọng thành lập trung tâm trọng tàI phảI làm hồ sơ xin phép Chủ tịch UBND tỉnh , thành phố trực thuộc trung ương , nơI dự định đặt trụ sở của trung tâm.
Chậm nhất là 10 ngày , kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ , UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương gửi một bộ hồ sơ xin phép thành lập trọng tài kinh tế cho bộ tư pháp. Chậm nhất là 15 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ, bộ tư pháp có ý kiến trả lời bằng văn bản cho UBND tỉnh, thành phố trực thuộc TW.
Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được ý kiến trả lời của Bộ Tư Pháp, chủ tịch UBND tỉnh, TP trực thuộc TW quyết định cấp hoặc từ chối cấp giấy phép thành lập trung tâm trọng tài.
b. Đình chỉ hoạt động và thu hồi giấy phép thành lập.
Trung tâm trọng tàI bị đình chỉ và thu hồi cấp giấy phép hoạt động trong các trường hợp sau.
- Hoạt động tráI với quy định của pháp luật về trọng tài kinh tế và điều lệ trung tâm.
- Cố ý không chấp hành nghiêm chỉnh chế độ báo cáo với cơ quan nhà nước có chức năng quản lý công tác trọng tàI .
- Cố ý không chấp hành nghiêm chỉnh các nghĩa vụ do pháp luật quy định đình chỉ hoạt động và thu hồi giấy phép thành lập trung tâm trọng tài kinh tế được soạn gửi cho bộ tư pháp.
4. cơ cấu tổ chức của trung tâm trọng tàI .
Trung tâm trọng tàI gồm có chủ tịch, phó Chủ tịch và thư ký trung tâm trọng tàI.
-Chủ tịch trung tâm trọng tàI có quyền hạn và nhiệm vụ chính sau:
Quản lý , điều hành hoạt động của trung tâm và đại diện cho trung tâm trong quan hệ với bên ngoàI. Chỉ định trọng tàI viên giảI quyết tranh chấp khi được yêu cầu, quyết định kết nạp, khai trừ trọng tàI viên theo đề nghị của ít nhất 2/3 số trọng tàI viên của trung tâm. Nhiệm kỳ không quá 3 năm.
-Phó chủ tịch trung tâm trọng tàI giúp chủ tịch trung tâm trọng tàI thực hiện các công việc theo sự phân công của chủ tịch trọng tài. Nhiệm kỳ không quá 3 năm và có thể được táI cử nếu điều lệ của trung tâm trọng tàI không có quy định khác.
-Thư ký trung tâm trọng tàI do chủ tịch trung tâm chỉ định giúp chủ tịch và các phó chủ tịch trong việc tiếp nhận đơn, gửi giấy tờ cho các tổ chức cá nhân có liên quan, thu lệ phí trọng tàI, lưu trữ, bảo quản
5. Ưu nhược điểm của việc giảI quyết tranh chấp kinh doanh bằng phương pháp trọng tài.
a.Ưu điểm:
Một trong những nội dung quan trọng của nguyên tắc tự do kinh doanh trong nền kinh tế thị trường là sự tự do lựa trọn hình thức và phương thức giảI quyết tranh chấp. Song trong tất cả các hình thức giảI quyết tranh chấp kinh doanh theo thông lệ chung thì hình thức phổ biến và rộng rãI nhất ở các nước có nền kinh tế thị trường là trọng tài. nguyên nhân chính là việc giảI quyết tranh chấp thông qua trọng tàI có những ưu điểm nổi bật mà các hình thức khác không có được. Cụ thể là:
-Các bên tham gia tranh chấp được đảm bảo tối đa về quyền tự do định doạt ở nhiều phương diện như: Lựa chọn trọng tàI viên, địa điểm, phương thức giảI quyết tranh chấp
-Hình thức trọng tàI thường nhanh gọn, linh hoạt, thủ tục đơn giản , tránh được lãng phí về mặt thời gian, hạn chế đến mức tối đa sự gián đoạn của quá trình sản suất kinh doanh.
-Hình thức xét xử bằng trọng tàI là hình thức xét xử kín nên:
+ Đảm bảo được tính bí mật trong kinh doanh.
+ Bảo vệ uy tín của các bên trên thương trường.
-Đạt hiệu quả thi hành cao nhằm bảo vệ lợi ích hợp pháp của các bên tham gia tranh chấp.
-Đảm bảo niềm tin về mặt pháp lí cho các chủ thể kinh doanh, tức là giảI quyết tranh chấp dứt điểm nhằm bảo đảm tính dân chủ và công bằng cho các bên.Do có những ưu điểm trên mà trọng tàI dần dần trở thành con đường chủ yếu giảI quyết tranh chấp kinh doanh, đóng một vai trò quan trọng trong quá trình xét xử. Biện pháp trọng tàI được giới thương nhân nói riêng và giới kinh doanh nói chung trên thế giới rất ưa chuộng.b. Nhược điểm:Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm thì phương pháp trọng tàI còn tồn tại những nhược điểm. Những nhược điểm này tuy không phảI là lớn lắm, nhưng nó cũng làm cho hoạt động trọng tàI gặp không ít khó khăn, vướng mắc:-Trong hoạt động trọng tàI, chưa có biện pháp bảo đảm để thực hiện phán quyết của trọng tàI. Phán quyết của trọng tàI là kết quả của một sự thoả thuận của các bên đương sự đưa vụ kiện ra trọng tàI xét xử. Vì vậy, thông thường nó được các bên tự nguyện chấp hành. Nhưng trong trường hợp, nếu phán quyết không được chấp hành thì bên thắng kiện phảI yêu cầu tào án ra quyết định công nhận áp dụng cưỡng chế. Do vậy, công ước NewYork 1985 về việc công nhận và cưỡng chế chấp hành phán quyết trọng tàI nước ngoàI đã ra đời.Theo công ước này một khi phán quyết trọng tàI của một nước thành viên theo công ước được gửi đến toà án của một nước thành viên khác thì toà án nay phải công nhận và cưỡng chế bên đương sự liên quan trong vụ việc thực hiện phán quyết đó. Sở dĩ như vậy là vì trọng tàI phi chính phủ không có khả năng cưỡng chế các bên đương sự trong việc thi hành các yêu cầu và quyết định trọng tàI. Đây là hạn chế lớn nhất của trọng tàI phi chính phủ.-Thủ tục trọng tàI rất phiền phức. Việc thành lập một hội đồng trọng tàI để xét xử phảI qua nhiều công đoạn. Mỗi công đoạn là một sự lựa chọn thoả thuận. Chính vì vậy, quá trình thành lập hội đồng trọng tàI hay dẫn dến chỗ bế tắc khi không đạt được thoả thuận tương ứng.-Khả năng kiểm tra các quyết định của trọng tàI rất hạn chế. Bởi vì tổ chức trọng tàI phi chính phủ không thiết lập một cơ chế để tạo sự kiểm tra, giám sát các quyết định của trọng tàI như trong tố tụng tư pháp. Tố tụng trọng tàI chỉ xét xử một lần, phán quyết là chung thẩm. Do vậy, trong một số trường hợp có sự không công bằng giữa các bên. Tóm lại, mặc dù còn tồn tại một số nhược điểm chưa được khắc phục nhưng hình thức trọng tàI vẫn được các nhà kinh doanh biết đến và tin dùng. Mong rằng trong tương lai việc giảI quyết tranh chấp giữa các chủ thể kinh doanh bằng phương pháp trọng tàI phi chính phủ ngày càng được sử dụng nhiều hơn. II. Các hình thức trọng tài trên thế giới.+Xét về tình chất phụ thuộc vào nhà nước, các tổ chức trọng tài có hai loại:*Trọng tài chính phủ.*Trọng tài phi chính phủ.Trọng tài chính phủ là một tổ chức trọng tài do chính phủ thành lập, trọng tài viên là người được hưởng lương nhà nước về công việc xét xử.Trọng tài phi chính phủ là tổ chức trọng tài hoặc do bản thân các trọn tài viên sáng lập, hoặc do một tổ chức phi chính phủ(phòng thương mại) thành lập phù hợp với luật trọng tài. ở đây, các trọng tài viên không đưopực hưởng lương nhà nước về công việc xét xử.+Xét về mô hình tổ chức các Trung tâm trọng tài thương mại và quốc tế ở ácông cụ nước trên thế giới được tổ chức dưới hai hình thức chủ yếu.*Các trung tâm trọng tài nằm bên cạnh phòng thương mại.Ví dụ như: cơ quan trọng tài hợp đồng kinh tế Trung quốc do cục quản lý hành chính công thương nhà nước lập ra;Các trung tâm trọng tài được tổ chức dưới dạng công ty theo luật công ty hoặc hiệp hội co đăng ký theo luật của hiệp hội.Các trung tâm trọng tài được tổ chức dưới dạng công ty theo luật công ty hoặc hiệp hội có đăng ký theo Luật về hiệp hội. Ví dụ như: Trung tâm trọng tài quốc tế Singapore; Trung tâm trọng tài quốc tế Hồng Kông –HKIAC, Trung tâm trọng trọng tài thương mại quốc tế úc- ACICA. Ngoài ra ở hầu hết các cả nước, bên cạnh trung tâm trọng tài thường trực ( trọng tài quy chế) còn tồn tại trọng tài vụ việc ( trọng tài ad-học) Trọng tài vụ việc và Trọng tài quy chế là tổ chức Trọng tài phi Chính phủ.1. Trọng tài vụ việc: Là tổ chức được thành lập chỉ để giải quyết một vụ kiện. Xong vụ kiện đó thì tổ chức trọng tài phải được giải thể vì đã hết mục đích tồn tại . Do đó trọng tài vụ việc không có cơ quan thường trực.
34 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2420 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Trọng tài kinh tế - Một hình thức giải quyết tranh chấp kinh tế, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
-Kh¶ n¨ng kiÓm tra c¸c quyÕt ®Þnh cña träng tµI rÊt h¹n chÕ. Bëi v× tæ chøc träng tµI phi chÝnh phñ kh«ng thiÕt lËp mét c¬ chÕ ®Ó t¹o sù kiÓm tra, gi¸m s¸t c¸c quyÕt ®Þnh cña träng tµI nh trong tè tông t ph¸p. Tè tông träng tµI chØ xÐt xö mét lÇn, ph¸n quyÕt lµ chung thÈm. Do vËy, trong mét sè trêng hîp cã sù kh«ng c«ng b»ng gi÷a c¸c bªn.
Tãm l¹i, mÆc dï cßn tån t¹i mét sè nhîc ®iÓm cha ®îc kh¾c phôc nhng h×nh thøc träng tµI vÉn ®îc c¸c nhµ kinh doanh biÕt ®Õn vµ tin dïng. Mong r»ng trong t¬ng lai viÖc gi¶I quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c chñ thÓ kinh doanh b»ng ph¬ng ph¸p träng tµI phi chÝnh phñ ngµy cµng ®îc sö dông nhiÒu h¬n.
II. C¸c h×nh thøc träng tµi trªn thÕ giíi.
+XÐt vÒ t×nh chÊt phô thuéc vµo nhµ níc, c¸c tæ chøc träng tµi cã hai lo¹i:
*Träng tµi chÝnh phñ.
*Träng tµi phi chÝnh phñ.
Träng tµi chÝnh phñ lµ mét tæ chøc träng tµi do chÝnh phñ thµnh lËp, träng tµi viªn lµ ngêi ®îc hëng l¬ng nhµ níc vÒ c«ng viÖc xÐt xö.
Träng tµi phi chÝnh phñ lµ tæ chøc träng tµi hoÆc do b¶n th©n c¸c trän tµi viªn s¸ng lËp, hoÆc do mét tæ chøc phi chÝnh phñ(phßng th¬ng m¹i) thµnh lËp phï hîp víi luËt träng tµi. ë ®©y, c¸c träng tµi viªn kh«ng ®opùc hëng l¬ng nhµ níc vÒ c«ng viÖc xÐt xö.
+XÐt vÒ m« h×nh tæ chøc c¸c Trung t©m träng tµi th¬ng m¹i vµ quèc tÕ ë ¸c«ng cô níc trªn thÕ giíi ®îc tæ chøc díi hai h×nh thøc chñ yÕu.
*C¸c trung t©m träng tµi n»m bªn c¹nh phßng th¬ng m¹i.
VÝ dô nh: c¬ quan träng tµi hîp ®ång kinh tÕ Trung quèc do côc qu¶n lý hµnh chÝnh c«ng th¬ng nhµ níc lËp ra;
C¸c trung t©m träng tµi ®îc tæ chøc díi d¹ng c«ng ty theo luËt c«ng ty hoÆc hiÖp héi co ®¨ng ký theo luËt cña hiÖp héi.
C¸c trung t©m träng tµi ®îc tæ chøc díi d¹ng c«ng ty theo luËt c«ng ty hoÆc hiÖp héi cã ®¨ng ký theo LuËt vÒ hiÖp héi.
VÝ dô nh: Trung t©m träng tµi quèc tÕ Singapore; Trung t©m träng tµi quèc tÕ Hång K«ng –HKIAC, Trung t©m träng träng tµi th¬ng m¹i quèc tÕ óc- ACICA.
Ngoµi ra ë hÇu hÕt c¸c c¶ níc, bªn c¹nh trung t©m träng tµi thêng trùc ( träng tµi quy chÕ) cßn tån t¹i träng tµi vô viÖc ( träng tµi ad-häc) Träng tµi vô viÖc vµ Träng tµi quy chÕ lµ tæ chøc Träng tµi phi ChÝnh phñ.
1. Träng tµi vô viÖc:
Lµ tæ chøc ®îc thµnh lËp chØ ®Ó gi¶i quyÕt mét vô kiÖn. Xong vô kiÖn ®ã th× tæ chøc träng tµi ph¶i ®îc gi¶i thÓ v× ®· hÕt môc ®Ých tån t¹i . Do ®ã träng tµi vô viÖc kh«ng cã c¬ quan thêng trùc.
VÝ dô: ë Thuþ §iÓn tæ chøc träng tµi theo vô viÖc ( ad-hoc) do c¸c bªn ®¬ng sù tho¶ thuËn lËp ra. Khi x¶y ra tranh chÊp kinh tÕ, mçi bªn cã quyÒn ®Ò cö mét träng tµi viªn. Hai träng tµi viªn ®ã l¹i cã quyÒn ®Ò xuÊt mét träng tµi viªn thø ba ®Ó thiÕt lËp mét nhãm träng tµi gåm ba ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ.
2. Träng tµi quy chÕ :
Lµ tæ chøc träng tµi ho¹t ®éng thêng xuyªn, trªn c¬ së mét quy chÕ ®Þnh s½n. Nã xÐt sö hÕt vô kiÖn nµy ®Õn vô kiÖn kh¸c theo quy t¾c tè tông cña nã.
VÝ dô: Träng tµi th¬ng m¹i Stonkolm ®îc thµnh lËp trªn c¬ së quy chÕ vÒ träng tµi ban hµnh n¨m 1917, vµ n¨m 1949 ®îc x©y dùng thµnh mét c¬ quan ®éc lËp cña phßng th¬ng m¹i Stockolm ®îc tæ chøc l¹i thµnh mét c¬ quan träng tµi ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn cã thÓ gi¶i quyÕt c¶ tranh chÊp kinh tÕ m¹ng tÝnh chÊt quèc tÕ.
§Ó ®¹t ®îc mét tho¶ thuËn träng tµi, ngêi ta cã thÓ ¸p dông mét sè lo¹i thñ tôc tè tông träng tµi kh¸c nhau. Träng tµi ad-hoc vµ träng tµi quy chÕ lµ hai trong sè c¸c m« h×nh tè tông ®ã.
Trong giai ®o¹n chuÈn bÞ mét tho¶ thuËn träng tµi, tríc hÕt vµ c¬ b¶n nhÊt cÇn lùa chän xem thñ tôc träng tµi sÏ ®îc ¸p dông lµ träng tµi ad-hoc hay träng tµi quy chÕ.
- Trong nhiÒu h×nh thøc träng tµi an-hoc cã mét sè ph¬ng thøc kh¸c nhau vµ nÕu chän h×nh thøc träng tµi an-hoc th× c¸c bªn ph¶i tiÕp tôc lùa chän mét trong sè c¸c h×nh thøc ®ã. Khi lùa chän h×nh thøc träng tµi ad-hoc, c¸c bªn tham gia träng tµi cã thÓ ho¹ch ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c riªng cña m×nh vÌ tr×nh tù thñ tôc tè tông cho phï hîp víi tranh chÊp cña hä hoÆc thay vµo ®ã, hä cã thÓ chÊp nhËn mét hÖ thèng quy ®Þnh mÉu vÒ träng tµi . §ã lµ b¶n “ Quy ®Þnh vÒ träng tµi” cña Uû ban Liªn hîp quèc vÒ LuËt th¬ng m¹i quèc tÕ ( UNCITRAL).
Tuy nhiªn, nÕu v× mét lý do g× ®ã mµ ngêi ta chän h×nh thøc träng tµi ad-hoc , ngêi ta sÏ tiÕt kiÖm thêi gian b»ng c¸ch ®a mét sè quy ®Þnh s½n cã cho h×nh thøc träng tµi nµy vµo trong tho¶ thuËn vÒ h×nh thøc träng tµi ad-hoc mµ ®îc ¸p dông riªng cho hîp ®ång ®ã. MÆc dï ®iÒu nµy ®¬ng nhiªn sÏ lµm gi¶m hiÖu qu¶ ®èi víi tranh chÊp trªn thùc tª.
Khi chän h×nh thøc träng tµi ad-hoc , trong tiÕn tr×nh tè tông, c¸c bªn tham gia tè tông chØ cã thÓ tr«ng cËy vµo quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n träng tµi còng nh c¸c lç lùc cña chÝnh hä.
Bëi v×, quy ®Þnh träng tµi UNCITRAL ®· bao hµm toµn bé qu¸ tr×nh tè tông träng tµi tõ lóc b¾t ®Çu ®Õn kÕt thóc. V¨n phßng UNCITRAL kh«ng cã chøc n¨ng trî gióp, híng dÉn tiÕn tr×nh nµy.
- NÕu c¸c bªn chän h×nh thøc träng tµi quy chÕ ( hay cßn gäi lµ träng tµi chÝnh thøc), hä cã thÓ lùa chän ph¬ng thøc träng tµi chÝnh thøc “ trän gãi” hoÆc ph¬ng thøc träng tµi chÝnh thøc tõng phÇn.
+ H×nh thøc träng tµi chÝnh thøc “ trän gãi” lµ h×nh thøc mµ trong ®ã tæ chøc träng tµi ®¶m nhiÖm vai trß truyÒn ®¹t mäi th«ng tin, th tÝn gi÷a toµ ¸n träng tµi vµ c¸c bªn ®¬ng sù, còng nh c¸c bªn cã liªn quan t¹i mäi giai ®o¹n cña tiÕn tr×nh tè tông , bao gåm: viÖc trao ®æi c¸c v¨n b¶n tr×nh bµy, c¸c th«ng b¸o Ên ®Þnh phiªn häp cña Toµ ®Ó nghe c¸c bªn tr×nh bµy, hoÆc phiªn häp cña Toµ ®Ó th«ng b¸o quyÕt ®Þnh cña Tßa ®èi víi c¸c bªn. HÖ thèng nµy ®îc nhiÒu Toµ ¸n ¸p dông.
+ §iÓn h×nh cho h×nh thøc träng tµi chÝnh thøc phÇn lµ quy ®Þnh cña Phßng th¬ng m¹i quèc tÕ ( ICC). Toµ ¸n träng tµi cña ICC chØ ®Þnh Toµ ¸n träng tµi còng nh ®Þa ®iÓm tiÕn hµnh tè tông träng tµi nÕu nh c¸c bªn kh«ng ®¹t ®îc sù tho¶ thuËn vÒ c¸c vÊn ®Ò nµy. Toµ còng sÏ Ên ®Þnh lÖ phÝ träng tµi còng nh c¸c phÝ tæn hµnh chÝnh kh¸c vµ quyÕt ®Þnh cña Toµ ®îc xem xÐt kü lìng, tríc khi c«ng bè cho c¸c bªn.
Tuy nhiªn, mÆt dï v¨n phßng cña ICC ®· nhËn ®îc b¶n sao, sù chÊp nhËn b»ng v¨n b¶n cña c¸c bªn ®¬ng sù ®èi víi quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n träng tµi, ph¸n quyÕt cña träng tµi còng nh mäi quyÕt ®Þnh kh¸c trong suÊt qu¸ tr×nh tè tông träng tµi sÏ tuú thuéc vµo sù tháa thuËn cña c¸c bªn trong viÖc thùc hiÖn ph¸n quyÕt ®ã. NÕu tho¶ thuËn nµy kh«ng ®¹t ®îc th× sÏ phô thuéc vµo sù chØ ®¹o cña Toµ ¸n träng tµi.
Nh÷ng ph©n tÝch trªn cho chóng ta thÊy r»ng khi th¬ng lîng mét hîp ®ång quan träng, nh»m lêng tríc c¸c tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh trong t¬ng lai, ngêi ta cã thÓ lùa chän h×nh thøc lùa chän h×nh thøc träng tµi chÝnh thøc trõ khi cã nh÷ng lý do chÝnh ®¸ng ®Ó kh«ng lùa chän h×nh thøc nµy. Së dÜ nh vËy lµ v× träng tµi ad-hoc ph¶i bµn luËn ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò song kÕt qu¶ bµn luËn Êy chØ ®îc dïng vµo mét vô kiÖn mµ th«i. Trong khi ®ã träng tµi chÝnh thøc l¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm u viÖt hiÓn nhiªn, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng tho¶ thuËn cã kh¶ n¨ng ph¸t sinh trach chÊp cÇn ph¶i ®a ra träng tµi. H×nh thøc träng tµi nµy cã thÓ gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò bÊt ngê míi n¶y sinh. C¸c quy ®Þnh träng tµi chÝnh thøc bao qu¸t toµn bé qu¸ tr×nh tètông träng tµi tõ khi b¾t ®Çu tiÕn hµnh tè tông ®Õn lóc kÕt thóc kÓ c¶ trong trêng bªn bÞ ®¬n tá ra bÊt hîp t¸c víi träng tµi.
Tãm l¹i, xuÊt ph¸t tõ sù thuËn tiÖn vµ tiÕt kiÖm chi phÝ ngµy nay trªn thÕ giíi, ngêi ta cã khuynh h¬ng sö dông träng tµi h¬n lµ sö dông toµ ¸n, thÝch dïng träng tµi phi ChÝnh phñ h¬n träng tµi ChÝnh phñ vµ thÝch dïng träng tµi chÝnh thøc h¬n lµ träng tµi vô viÖc .
III/ Mét sè nÐt c¬ b¶n trong tè tông träng tµI kinh tÕ.
1.NhËn ®¬n.
Khi gi¶I quyÕt tranh chÊp, nguyªn ®¬n ph¶I göi cho trung t©m träng tµI kinh tÕ v¨n b¶n tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn vÒ viÖc ®a vô tranh chÊp ra gi¶I quyÕt t¹i trung t©m träng tµi kinh tÕ ®ã . Néi dung cña ®¬n yªu cÇu ph¶I ®óng theo quy t¾c tè tông cña ph¸p luËt quy ®Þnh. KÌm theo ®¬n yªu cÇu, nguyªn ®¬n ph¶I göi cho trung t©m träng tµi kinh tÕ c¸c tµI liÖu cÇn thiÕt ®Ó chøng minh cho yªu cÇu cña m×nh.
Khi göi ®¬n yªu cÇu,nguyªn ®¬n ph¶I nép tiÒn t¹m øng lÖ phÝ träng tµI. LÖ phÝ träng tµI ®îc Ên ®Þnh theo khung lÖ phÝ do bé tµI chÝnh vµ bé t ph¸p quy ®Þnh. LÖ phÝ träng tµI do ngêi thua kiÖn tr¶, nÕu c¸c bªn kh«ng cã tho¶ thuËn kh¸c.
Trong thêi h¹n 7 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc ®¬n yªu cÇu, th ký trung t©m träng tµi kinh tÕ ph¶I göi b¶n sao ®¬n yªu cÇu cña nguyªn ®¬n vµ danh s¸ch cña träng tµI viªn cña trung t©m träng tµi kinh tÕ cho bÞ ®¬n.
Trong thêi h¹n ®· ®îc trung t©m träng tµI kinh tÕ Ên ®Þnh, bÞ ®¬n ph¶I göi v¨n b¶n tr¶ lêi cho trung t©m vµ cho nguyªn ®¬n. V¨n b¶n tr¶ lêi cã néi dung nh ®¬n yªu cÇu cña nguyªn ®¬n. BÞ ®¬n cã thÓ göi kÌm theo c¸c tµI liÖu cÇn thiÕt kh¸c cho trung t©m träng tµi kinh tÕ.
2. Lùa chän träng tµI viªn.
Trong trêng hîp vô tranh chÊp do mét héi dßng träng tµI gi¶I quyÕt th× mçi bªn trän mét träng tµI viªn, hai träng tµI viªn ®îc c¸c bªn chän sÏ chän träng tµI viªn thø 3 lµm chñ tÞch héi ®ång träng tµi
Trong thêi h¹n 10 ngµy, kÓ tõ ngµy träng tµi viªn thø 2 ®· ®îc chän, nÕu hai träng tµi viªn ®îc c¸c bªn chän kh«ng chän ®îc träng tµI viªn thø 3 th× chñ tÞch trung t©m träng tµi kinh tÕ chØ ®Þnh träng tµi viªn thø 3 lµm chñ tÞch héi ®ång träng tµI .
Trong trêng hîp c¸c bªn cã tho¶ thuËn vô tranh chÊp do mét träng tµi viªn gi¶i quyÕt nhng kh«ng tho¶ thuËn ®îc viÖc chän träng tµi viªn nµo th× trong thêi h¹n 7 ngµy, kÓ tõ ngµy c¸c bªn ®îc th«ng b¸o vÒ viÖc chän träng tµi viªn, chñ tÞch trung t©m träng tµi kinh tÕ chØ ®Þnh träng tµi viªn ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp.
Träng tµi viªn ph¶I khíc tõ hoÆc bÞ c¸c bªn yªu cÇu khíc tõ nÕu cã c¨n cø cho thÊy träng tµi viªn cã thÓ kh«ng v« t trong viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp.
Trong trêng hîp cã träng tµi viªn kh«ng thÓ tiÕp tôc tham gia gi¶i quyÕt tranh chÊp, th× viÖc chän, chØ ®Þnh träng tµi viªn kh¸c thay thÕ ®îc tiÕn hµnh theo h×nh thøc ®· ®îc nªu trªn.
3. Gi¶I quyÕt vµ ph¸n quyÕt träng tµi.
Träng tµi viªn nghiªn cøu hå s¬ vµ tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cÇn thiÕt cho viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp. Theo yªu cÇu cña mét hoÆc c¸c bªn, hoÆc theo s¸ng kiÕn cña m×nh, träng tµi viªn cã thÓ nghe c¸c bªn tr×nh bµy ý kiÕn. Träng tµi viªn còng cã thÓ t×m hiÓu sù viÖc tõ nh÷ng ngêi kh¸c víi sù cã mÆt cña c¸c bªn hoÆc sau khi ®· b¸o c¸o cho c¸c bªn biÕt.
Theo yªu cÇu cña c¸c bªn träng tµi viªn cã thÓ trng cÇu gi¸m ®Þnh. Khi cÇn thiÕt träng tµi viªn cã thÓ yªu cÇu c¸c bªn cung cÊp c¸c b¶n gi¶I thÝch, c¸c b»ng chøng vµ tµI liÖu kh¸c cã liªn quan.
Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp, tiÕng, ch÷ viÕt ph¶I sö dông b»ng tiÕng viÖt. C¸c bªn cã thÓ yªu cÇu trung t©m träng tµi kinh tÕ mêi phiªn dÞch hoÆc tù mêi phiªn dÞch, nhng ph¶I ®îc trung t©m träng tµi kinh tÕ chÊp thuËn. Bªn yªu cÇu ph¶I tr¶ chi phÝ cho phiªn dÞch. Khi quyÕt ®Þnh, héi ®ång träng tµi biÓu quyÕt theo ®a sè. Träng tµi cã thÓ ra c¸c ph¸n quyÕt t¹m thêi. Mäi diÔn biÕn cña phiªn häp, gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¶I ®îc th ký trung t©m träng tµi kinh tÕ ghi thµnh biªn b¶n vµ biªn b¶n ph¶I ®îc c¸c träng tµi vµ th ký cïng ký.
Héi ®ång träng tµI hoÆc träng tµi viªn cã thÓ ra quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tõng phÇn cña vô tranh chÊp, nÕu ®iÒu ®ã lµ hîp lý. QuyÕt ®Þnh träng tµi ph¶I cã ch÷ ký cña tÊt c¶ c¸c träng tµi viªn.
QuyÕt ®Þnh träng tµi ®îc c«ng bè cho c¸c bªn ngay khi kÕt thóc phiªn häp hoÆc cã thÓ c«ng bè sau nhng chËm nhÊt lµ 5 ngµy kÓ tõ ngµy kÕt thóc phiªn häp. QuyÕt ®Þnh träng tµi ®îc göi cho c¸c bªn trong vßng 3 ngµy kÓ tõ ngµy ra quyÕt ®Þnh.
Trong qu¸ tr×nh gi¶I quyÕt tranh chÊp, nÕu c¸c bªn tho¶ thuËn b»ng th¬ng lîng thi héi ®ång träng tµi hoÆc träng tµi viªn chÊm døt viÖc gi¶i quyÕt. C¸c bªn cã thÓ yªu cÇu chñ tÞch trung t©m träng tµi kinh tÕ x¸c ®Þnh sù tho¶ thuËn ®ã b»ng v¨n b¶n. V¨n b¶n nµy cã gi¸ trÞ nh quyÕt ®Þnh träng tµI. Trong trêng hîp quyÕt ®Þnh träng tµi kh«ng ®îc mét bªn chÊp hµnh th× bªn kia cã quyÒn yªu cÇu toµ ¸n nh©n d©n cã thÈm quyÒn xÐt xö theo thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n kinh tÕ.
PhÇn II
Gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ b»ng h×nh thøc träng tµi theo ph¸p luËt ViÖt nam hiÖn hµnh.
ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, quan hÖ kinh tÕ trë nªn sèng ®éng, ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Môc ®Ých nh»m ®¹t ®îc lîi nhuËn tèi ®a ®· trë thµnh ®éng lùc trùc tiÕp cña c¸c bªn tham gia quan hÖ kinh tÕ. Trong ®iÒu kiÖn nh vËy tranh chÊp kinh tÕ kh«ng nh÷ng lµ mét vÊn ®Ò khã tr¸nh khái mµ sÏ cßn lµ mét vÊn ®Ò lín ®ßi hái ph¶I cã sù quan t©m gi¶i quyÕt mét c¸ch tho¶ ®¸ng. §ã võa lµ yªu cÇu nghiªm ngÆt cña nguyªn t¾c ph¸p chÕ, võa lµ mét ®ßi hái bøc xóc cña quan hÖ kinh tÕ thÞ trêng.
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng tÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p vÒ néi dung, gay g¾t vÒ møc ®é tranh chÊp vµ phong phó h¬n nhiÒu vÒ chñng lo¹i. §· vËy, xuÊt ph¸t tõ lîi Ých kinh tÕ cña mçi bªn tranh chÊp, viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ph¶I b¶o ®¶m nh÷ng yªu cÇu sau:
-Nhanh vµ thuËn lîi, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a sù gi¸n ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
-B¶o vÖ uy tÝn cña c¸c bªn trªn th¬ng trêng
-§¶m b¶o d©n chñ trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp.
-§¶m b¶o c¸c yÕu tè bÝ mËt trong kinh doanh.
-§¹t hiÖu qu¶ thi hµnh cao.
V× vËy, trong bíc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, ë níc ta ®ang diÔn ra mét cuéc ®æi míi s©u s¾c trong viÖc tæ chøc c¸c c¬ quan tµI ph¸n kinh tÕ nh»m ®¸p øng yªu cÇu míi do nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Æt ra.
Gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ trong c¬ chÕ hiÖn nay, yªu cÇu hiÖn nay lµ:
+ Thõa nhËn vµ b¶o hé quyÒn së h÷u còng nh nh÷ng lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n.
+B¶o ®¶m d©n chñ trong ho¹t ®éng kinh tÕ, sù b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi Ých gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong hîp t¸c c¹nh tranh.
+Nhµ níc kh«ng nªn can thiÖp trùc tiÕp vµ s©u vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c d¬n vÞ kinh tÕ c¬ së mµ ph¶I b»ng c¸c chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt t¹o lËp mét hµnh lang ®Ó nh÷ng quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ®îc x©y dùng vµ thùc hiÖn theo nguyªn t¾c t do, b×nh ®¼ng, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vµ cïng cã lîi.
Trong ®iÒu kiÖn míi nh vËy sù tån t¹i cña träng tµi kinh tÕ víi t c¸ch lµ mét c¬ quan qu¶n lý trùc thuéc héi ®ång bé trëng kh«ng cßn phï hîp n÷a nguyªn nh©n v×:
+ träng tµI kinh tÕ víi t c¸ch lµ mét c¬ quan trong hÖ thèng c¸c c¬ quan chÊp hµnh vµ ®iÒu hµnh nhµ níc kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu míi do nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®Æt ra cô thÓ lµ víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn nhiÒu lo¹i quan hÖ kinh tÕ míi ph¸t sinh mµ tranh chÊp x¶y ra trong nh÷ng quan hÖ kinh tÕ kh«ng thuéc thÈm quyÒn cña träng tµi kinh tÕ.
+ Träng tµi kinh tÕ víi thñ tôc vµ ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt theo lèi “ hoµ gi¶I” vµ “ dµn xÕp” còng kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cã sù gi¶i quyÕt, c«ng khai, d©n chñ, ®óng ph¸p luËt vµ døt kho¸t. QuyÕt ®Þnh xÐt sö cña träng tµi kinh tÕ vÉn mang nÆng tÝnh hoµ gi¶I, rÊt yÕu vÒ tÝnh cìng chÕ. Do dã trªn thùc tÕ, quyÕt ®Þnh xÐt xö cña träng tµi kinh tÕ ®¹t hiÖu lùc thi hµnh thÊp.
§iÒu ®ã ®Æt ra yªu cÇu ph¶I tæ chøc l¹i hÖ thèng c¸c c¬ quan gi¶I quyÕt tranh chÊp kinh tÕ mét c¸ch phï hîp. NhËn thøc s©u s¾c yªu cÇu ®ã, nhµ níc ®· chñ tr¬ng xo¸ bá träng tµi kinh tÕ nhµ níc thµnh lËp toµ ¸n kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ víi t c¸ch lµ mét tæ chøc x· héi nghÒ nghiÖp.
I/.Quy t¾c tè tông träng tµI trong níc.
C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh sè 114/TTg ngµy 16/12/1996 cña thñ tíng chÝnh phñ níc céng hoµ XHCNVN. Quy t¾c nµy ¸p dông cho c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh ph¸t sinh trong níc.
1. ThÈm quyÒn.
Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh trong níc.
Trung t©m träng tµI gäi t¾t lµ trung t©m, xÐt xö ®ùa trªn c¬ së tho¶ thuËn träng tµI. Tho¶ thuËn träng tµi cã thÓ lµ ®iÒu kho¶n träng tµi trong hîp ®ång, hoÆc mét tho¶ thuËn riªng hoÆc thÓ hiÖn trong th tõ, telex, fax… gi÷a c¸c bªn víi nhau.
2. C«ng t¸c ®iÒu tra vµ thñ tôc xÐt xö.
a. §¬n kiÖn vµ c«ng t¸c ®iÒu tra
§Ó ph¸t sinh tranh chÊp th× b¾t ®Çu b»ng mét ®¬n kiÖn do nguyªn ®¬n nép cho trung t©m. §¬n ph¶I cã néi dung theo dóng quy dÞnh cña ph¸p luËt. Sau khi nhËn ®îc ®¬n kiÖn, th ký cña trung t©m b¸o c¸o cho bÞ ®¬n biÕt vµ göi cho bÞ ®¬n b¶n sao ®¬n kiÖn, c¸c tµI liÖu kÌm theo cïng víi quy t¾c tè tông träng tµi trong níc vµ danh s¸ch träng tµi viªn cña trung t©m. Trong thêi h¹n 30 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®îc b¶n sao ®¬n kiÖn vµ c¸c tµI liÖu kÌm theo, bÞ ®¬n ph¶I trän träng tµi viªn cã tªn trong danh s¸ch träng tµi viªn cña trung t©m vµ b¸o cho trung t©m biÕt, hoÆc yªu cÇu chñ tÞch trung t©m chØ ®Þnh träng tµi viªn cho m×nh. NÕu qu¸ thêi h¹n nµy mµ bÞ ®¬n kh«ng chän trän träng tµi viªn hoÆc kh«ng yªu cÇu chñ tÞch trung t©m chØ ®Þnh träng tµi viªn, chñ tÞch trung t©m sÏ chän träng tµi viªn cho bÞ ®¬n. Còng trong thêi h¹n ®ã th ký trung t©m còng yªu cÇu bÞ ®¬n göi cho m×nh b¶n bµo ch÷a cña bÞ ®¬n, kh«ng qu¸ 45 ngµy kÓ tõ ngµy bÞ ®¬n nhËn ®îc b¶n sao ®¬n kiÖn.
C¸c träng tµi viªn ®îc c¸c bªn trän hoÆc ®îc chØ ®Þnh sÏ bÇu mét träng tµi viªn thø 3 trong danh s¸ch träng tµi viªn cña trung t©m lµm chñ tÞch uû ban träng tµI phô tr¸ch gi¶I quyÕt vô kiÖn nÕu sau 15 ngµy kÓ tõ ngµy träng tµI viªn thø 2 ®îc chän hoÆc chØ ®Þnh mµ c¸c träng tµi viªn kh«ng chän ®îc träng tµi viªn thø 3 ®Ó lËp uû ban träng tµI th× chñ tÞch trung t©m sÏ chØ ®Þnh chñ tÞch uû ban träng tµI.
Khi vô kiÖn cã hai hay nhiÒu nguyªn ®¬n hoÆc bÞ ®¬n, c¸c nguyªn ®¬n hay bÞ ®¬n nµy ph¶I tho¶ thuËn víi nhau vµ thèng nhÊt chän mét träng tµI viªn trong danh s¸ch träng tµI viªn cña trung t©m. Nõu c¸c bªn kh«ng tho¶ thuËn ®îc víi nhau th× chñ tÞch trung t©m sÏ chän träng tµi vªn cho hä.
Sau khi ®îc chän hoÆc chØ ®Þnh, träng tµi viªn ph¶I nghiªn cøu hå s¬ vµ tiÕn hµnh c«ng t¸c ®iÒu tra b»ng mäi biÖn ph¸p thÝch hîp.Träng tµI viªn cã quyÒn trùc tiÕp nghe c¸c bªn tr×nh bµy ý kiÕn, theo yªu cÇu cña mét bªn hoÆc c¶ hai bªn hoÆc theo s¸ng kiÕn cña m×nh. Träng tµi viªn cã thÓ quyÕt ®Þnh t×m hiÓu sù viÖc tõ nh÷ng ngêi kh¸c tríc mÆt c¸c bªn hoÆc sau khi b¸o cho c¸c bªn biÕt.
b. Thñ tôc xÐt xö.
Ngµy xÐt xö do chñ tÞch Uû ban träng tµI quÕt ®Þnh, hai bªn ®¬ng sù ®îc triÖu tËp ®Õn phiªn xÐt xö b»ng giÊy triÖu tËp cã ghi râ thêi gian vµ ®Þa ®iÓm xÐt xö. GiÊy triÖu tËp ®îc göi tríc Ýt nhÊt lµ 15 ngµy tríc ngµy xÐt xö. Víi sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn, thêi h¹n nµy cã thÓ rót ng¾n hoÆc kÐo dµI mét c¸ch hîp lý theo quyÕt ®Þnh cña Uû ban träng tµI.
C¸c bªn cã thÓ trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh xÐt xö hoÆc cã thÓ uû quyÒn cho ngêi ®¹i diÖn, nhng ph¶I cã giÊy uû quyÒn hîp lÖ vµ cã thÓ mêi luËt s b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña m×nh. Trong trêng hîp mét hoÆc c¸c bªn v¾ng mÆt mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng, uû ban träng tµI cã thÓ tiÕn hµnh xÐt xö c¨n cø vµo tµI liÖu vµ chøng cø hiÖn cã.
3. Ph¸n quyÕt
ViÖc xÐt xö ®îc kÕt thóc b»ng mét ph¸n quyÕt hoÆc quyÕt ®Þnh cña uû ban träng tµI sau khi kÕt thóc phiªn xÐt xö cuèi cïng hoÆc cã thÓ c«ng bè sau. Ph¸n quyÕt hay quyÕt ®Þnh cña träng tµI ®îc göi cho c¸c bªn ®¬ng sù chËm nhÊt lµ 15 ngµy sau phiªn xÐt xö cuèi cïng. Trong trêng hîp ®Æc biÖt uû ban träng tµI cã thÓ quyÕt ®Þnh göi ph¸n quyÕt sau thêi h¹n 30 ngµy. Uû ban träng tµI cã thÓ ra quyÕt ®Þnh bæ sung nÕu xÐt thÊy ph¸n quyÕt ®· ra cã ®iÓm cha râ hoÆc cha gi¶I quyÕt ®îc. Ph¸n quyÕt cña uû ban träng tµi lµ trung thÈm kh«ng thÓ kh¸ng c¸o tríc bÊt kú toµ ¸n hoÆc tæ chøc nµo kh¸c. c¸c bªn ph¶I tù nguyÖn thi hµnh ph¸n quyÕt trong thêi quy dÞnh trong ph¸n quyÕt. NÕu ph¸n quyÕt kh«ng ®îc tù nguyÖn thi hµnh trong thêi h¹n quy ®Þnh, sÏ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p cìng chÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Víi trêng hîp nguyªn ®¬n rót kiÖn, khi c¸c bªn ®¹t ®îc sù tho¶ thuËn trùc tiÕp mµ kh«ng cÇn ®Õn viÖc xÐt xö cña uû ban träng tµI, khi thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó xem xÐt vµ gi¶I quyÕt vô kiÖn, kÓ c¶ trêng hîp nguyªn ®¬n kh«ng hµnh ®éng ®Ó vô kiÖn tiÕn triÓn trong 3 th¸ng… th× Uû ban träng tµI quyÕt ®Þnh kÕt thóc vô kiÖn.
II/ Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam.
1.Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn.
Trung t©m trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam bªn c¹nh Phßng th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam ( Trung t©m ) ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 204/TTg ngµy 28/4/1993 cña thñ tíng chÝnh phñ trªn c¬ së hîp nhÊt Héi ®ång träng tµI Ngo¹i Th¬ng (thµnh lËp n¨m 1963) vµ héi ®ång träng tµi Hµng h¶I (thµnh lËp n¨m 1964). Theo quyÕt ®Þnh, trung t©m cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ nÕu c¸c bªn ®¬ng sù, trong ®ã Ýt nhÊt ph¶I cã mét bªn níc ngoµI, tho¶ thuËn ®a vô tranh chÊp ra tríc trung t©m hoÆc do mét ®iÒu íc quèc tÕ rµng buéc c¸c bªn ph¶I lµm nh v©þ. Thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp quèc tÕ ®îc quy ®Þnh trong “qui t¾c tè tông cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam “ cã hiÖu lùc tõ ngµy 20/8/1993.
§¸p øng nguyÖn väng cña céng ®ång doanh nghiÖp, ngµy 16/2/1996,thñ tíng chÝnh phñ ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 114/TTg cho phÐp trung t©m më réng thÈm quyÒn xÐt xö c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh trong níc. Thùc hiÖn quyÕt ho¹ch nµy, t¹i kú häp thø VII ngµy 25-26/3/1996 Héi ®ång qu¶n trÞ Phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· th«ng qua Quy t¾c tè tông träng tµI trong níc, biÓu phÝ träng tµI trong níc vµ chØ ¸p dông cho c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh trong níc, cã hiÖu lùc tõ ngµy 15/4/1996. Trung t©m cã them quyÒn gi¶I quyÕt tranh chÊp trªn c¬ së tho¶ thuËn träng tµI. Do ®ã, trung t©m khuyÕn nghÞ c¸c doanh nghiÖp nÕu muèn chän trung t©m ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh trong níc nªn ®a ®iÒu kho¶n träng tµI sau ®©y vµo hîp ®ång:
“ Mäi tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nµy sÏ ®îc gi¶I quyÕt chung thÈm t¹i Trung t©m träng tµI quèc tÕ VN bªn c¹nh Phong th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp VN, theo quy t¾c tè tông träng tµI trong níc cña trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt Nam”.
2. §Æc ®iÓm cña trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam.
Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
-Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam lµ mét tæ chøc phi chÝnh phñ n»m bªn c¹nh phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt nam. Nh vËy,vÒ m« h×nh tæ chøc phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ còng nh thùc tiÔn ViÖt nam trong mÊy chôc n¨m qua.
-Quy t¾c tè tông cña trung t©m lµ do phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp th«ng qua.
-Quy t¾c tè tông cña nã vÒ c¬ b¶n phï hîp víi thùc tiÔn träng tµI th¬ng m¹i quèc tÕ, nghÜa lµ chØ thô lý mét lÇn, ph¸n quyÕt lµ trung thùc, c¸c bªn kh«ng cã quyÒn chèng ¸n, c¸c ®¬ng sù cã quyÒn lùa chän träng tµi viªn vµ nÕu ph¸n quyÕt kh«ng ®îc tù nguyÖn chÊp hµnh th× toµ ¸n sÏ cìng chÕ chÊp hµnh.
-Trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam xÐt xö nh÷ng vô tranh chÊp cã yÕu tè níc ngoµI lµ mét bªn hoÆc c¶ hai bªn lµ ph¸p nh©n hoÆc chñ thÓ lµ ngêi níc ngoµi.
1.VÒ thÈm quyÒn.
Trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyªn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ nh cÊc hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng, c¸c hîp ®ång ®Çu t, du lÞch, vËn t¶I vµ b¶o hiÓm quèc tÕ, chuyÓn giao c«ng nghÖ, x©y dùng vµ thanh to¸n quèc tÕ…
Trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyÒn gi¶I quyÕt c¸c tranh chÊp trong trêng hîp:
-Khi mét bªn hay c¸c bªn ®¬ng sù lµ thÓ nh©n hay ph¸p nh©n níc ngoµi.
-NÕu tríc hay sau khi x¶y ra tranh chÊp, c¸c bªn ®¬ng sù tho¶ thuËn ®a vô viÖc ra tríc trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam, hoÆc nÕu cã mét ®iÒu uíc quèc tÕ rµng buéc c¸c bªn ph¶I ®a vô tranh chÊp ra tríc trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam.
Ngµy 16/2/1996 TTg chÝnh phñ l¹i ra Q§ sè 114/ TTg theo ®ã thÈm quyÒn xÐt xö cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam ®· ®îc më réng thªm mét bíc n÷a. Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyÒn gi¶I quyÕt c¶ tranh chÊp ph¸t sinh tõ nhqng quan hÖ kinh doanh trong níc, nÕu c¸c bªn ®¬ng sù ®a ra trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam gi¶I quyÕt.
Trong ho¹t ®éng kinh doanh, gi÷a c¸c doanh nghiÖp ph¸t sinh nhiÒu lo¹i tranh chÊp kh¸c nhau. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶I tranh chÊp nµo còng do träng tµi kinh tÕ gi¶i quyÕt. C¸c trung t©m träng tµi kinh tÕ chØ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp kinh tÕ mµ kh«ng gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp d©n sù, lao ®éng, h«n nh©n- gia ®×nh … nh vËy, xÐt thÈm quyÒn vô viÖc th× gi÷a toµ ¸n kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ nãi chung lµ kh«ng cã g× kh¸c nhau, toµ ¸n kinh tÕ còng cã thÈm quyÒn nh vËy, trõ thÈm quyÒn gi¶I quyÕt viÖc ph¸ s¶n doanh nghiÖp.
Nh vËy, trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyÒn xÐt xö c¸c vô tranh chÊp th¬ng m¹i ë trong vµ ngoµI níc. Trªn lÜnh vùc gi¶I quyÕt tranh chÊp ngoµI níc nã ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Cßn viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ trong níc lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng míi mÎ.
4. Quy t¾c tè tông cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam (VIAC).
Quy t¾c tè tông nµy ®îc ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 204/TTg ngµy 28/4/1993 cña thñ tíng chÝnh phñ.
a.Tho¶ thuËn träng tµI vµ bíc ®Çu thñ tôc.
Muèn ®a vô kiÖn ra xÐt xö t¹i trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam th× trøoc hay sau khi x¶y ra tranh chÊp, c¸c bªn ®¬ng sù tho¶ thuËn ®ua vô tranh chÊp ra tríc trung t©m díi h×nh thc v¨n b¶n, trong ®ã ph¶I ghi râ sù l¹ chän trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam lµ tæ chøc träng tµI xÐt xö. Thñ tôc tè tung träng tµI b¾t ®Çu b»ng mét ®¬n kiÖn do nguyªn ®¬n nép cho trung t©m. §¬n kiÖn ph¶I ghi râ:
-Tªn vµ ®Þa chØ cña nguyªn ®¬n vµ bÞ ®¬n
-C¸c yªu cÇu cña nguyªn ®¬n ,cã tr×nh bµy sù viÖc cã kÌm theo b»ng chøng.
-Nh÷ng c¨n cø ph¸p lý mµ nguyªn ®¬n dùa vµo ®ã ®Ó ®I kiÖn
-TrÞ gi¸ cña vô kiÖn.
-Tªn träng tµI viªn mµ nguyªn ®¬n lùa chän trong danh s¸ch träng tµI viªn cña trung t©m hoÆc ®Ò nghÞ cña nguyªn ®¬n víi chñ tÞch trung t©m chØ ®Þnh träng tµI viªn cho m×nh. §¬n kiÖn ph¶I viÕt b»ng tiÕng viÖt nam hay b»ng mét thø tiÕng níc ngoµI th«ng dông trong giao dÞch quèc tÕ.
Khi göi ®¬n kiÖn th× nguyªn ®¬n ph¶I nép mét b¶n chÝnh vµ mét sè b¶n sao cho trung t©m vµ nguyªn ®¬n ph¶I øng tríc toµn bé chi phÝ träng tµI tÝnh theo “BiÓu phÝ träng tµI, phÝ tæn thÊt cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam vµ chi phÝ cña c¸c bªn”. Sè tiÒn nµy ph¶I nép vµo tµI kho¶n cña phßng Th¬ng M¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam t¹i ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam.
b. Lùa chän vµ chØ ®Þnh träng tµI viªn.
Sau khi nhËn ®îc ®¬n kiÖn , th ký cña trung t©m b¸o cho bÞ ®¬n biÕt vµ göi cho bÞ ®¬n b¶n sao ®¬n kiÖn vµ c¸c tµI liÖu kÌm theo cïng víi danh s¸ch träng tµI viªn, theo ®ã bÞ ®¬n sÏ chän cho m×nh mét träng tµI viªn . NÕu kh«ng th× chñ tÞch trung t©m sÏ chØ ®Þnh träng tµi viªn cho bÞ ®¬n.
Hai träng tµi viªn l¹i lùa chän vµ bÇu ra träng tµI viªn thø 3 lµm chñ tÞch UB träng tµi.
C¸c bªn cã quyÒn khíc tõ träng tµi viªn , chñ tÞch UB träng tµI hoÆc träng tµi viªn duy nhÊt, nÕu ®¬ng sù nghi ngê vÒ sù v« t cña träng tµi viªn , nhÊt lµ khi hä cho r»ng träng tµi viªn cã liªn quan trùc tiÕp hoÆc giÊn tiÕp ®Õn vô tranh chÊp.
c.Thñ tôc xÐt xö .
§Ó tiÕn hµnh xÐt xö th× träng tµi viªn ph¶I ®iÒu tra vô tranh chÊp th«ng qua viÖc nghiªn cøu hå s¬ vµ tiÕn hµnh c«ng t¸c ®iÒu tra b»ng mäi biÖn ph¸p thÝch hîp. Còng gièng nh quy t¾c tè tông träng tµI trong níc th× hai bªn ®¬ng sù ®îc triÖu tËp ®Õn phiªn häp xÐt xö b»ng giÊy triÖu tËp, cã nªu râ thêi gian vµ ®Þa ®iÓm xÐt xö...
Ng«n ng÷ lµm viÖc cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam lµ tiÕng ViÖt. C¸c ®¬ng sù nÕu thÊy cÇn thiÕt th× cã thÓ yªu cÇu phiªn dÞch. C¸c v¨n b¶n vµ chøng tõ göi ®Õn trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam cÇn cã b¶n dÞch ra tiÕng ViÖt nÕu nh b¶n gèc lµ tiÕng níc ngoµi(Anh , Ph¸p, Nga).
d. Ph¸n quyÕt .
ViÖc xÐt xö ®îc kÕt thóc bµng mét ph¸n quyÕt cña UB träng tµi ph¸n quyÕt träng tµi ®îc c«ng bè ngay sau khi kÕt thóc phiªn häp xÐt xö cuèi cïng hoÆc cã thÓ c«ng bè sau. Uû ban träng tµi cã thÓ ra quyÕt ®Þnh bæ sung nÕu thÊy ph¸n quyÕt ®· cã ®iÓm cha râ hoÆc cha ®îc gi¶i quyÕt .
Ph¸n quyÕt cña Uû ban träng tµi lµ quyÕt ®Þnh chung thÈm, kh«ng thÓ kh¸ng c¸o tríc bÊt kú toµ ¸n hay tæ chøc nµo. C¸c bªn ph¶I tù nguyÖn thi hµnh trong thêi h¹n quy ®Þnh trong ph¸n quyÕt.
NÕu ph¸n quyÕt kh«ng ®îc tù nguyÖn thi hµnh trong thêi h¹n quy ®Þnh, sÏ ¸p dông biÖn ph¸p cìng chÕ theo ph¸p luËt cña níc n¬I ph¸n quyÕt ®îc yªu cÇu thi hµnh vµ theo ®iÒu íc quèc tÕ h÷u quan cã hiÖu lùc ®èi víi lo¹i vô kiÖn nµy.
Tuy nhiªn, ë ViÖt Nam ph¸n quyÕt cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam cßn cha ®îc toµ ¸n cho cìng chÕ thi hµnh.
5. BiÓu phÝ träng tµi , phÝ tæn cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam vµ chi phÝ cña c¸c bªn.
a. §Þnh nghÜa:
PhÝ träng tµi lµ chi phÝ trong tõng vô kiÖn ®Ó tr¶ cho nh÷ng chi phÝ chung cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng gi¶i quyÕt tranh chÊp cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam nh lµ thï lao träng tµi viªn, chi phÝ v¨n phßng... PhÝ träng tµi kh«ng bao gåm phÝ ®I l¹i, ¡n ë... cña träng tµi viªn vµ nh©n viªn cña trung t©m khi tiÕn hµnh gi¶i quyÕt vô kiÖn.
-“ phÝ tæn cña trung t©m “ lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ riªng cña trung t©m cã liªn qu©n ®Õn viÖc xÐt xö vô kiÖn nh thï lao cho gi¸m ®Þnh viªn, nh©n chøng,chi phÝ ®I l¹i, ¨n ë… cña träng tµi viªn vµ nh©n viªn trung t©m khi tiÕn hµnh xÐt xö .C¸c phÝ tæn nµy sÏ do UB träng tµi quyÕt ®Þnh vµ ph©n bæ cho c¸c bªn.
- “Chi phÝ cña c¸c bªn “ lµ c¸c kho¶n chi tiªu cña c¸c bªn ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña hä tríc trung t©m nh chi phÝ ®i ®êng cña c¸c bªn, tiÒn thuª luËt s, phiªn dÞch...
PhÝ träng tµi ®îc coi lµ ®· nép khi nguyªn ®¬n ®· chuyÓn toµn bé chi phÝ träng tµi vµo tµI kho¶n Phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam sè 61.111.000.005 t¹i Ng©n hµng Ngo¹i Th¬ng Hµ néi(VIETCOMBANK HANOI) hoÆc nép trùc tiÕp cho trung t©m.
Trong trêng hîp nguyªn ®¬n rót l¹i ®¬n kiÖn tríc khi nhËn ®îc giÊy triÖu tËp phiªn xÐt xö ®Çu tiªn, nguyªn ®¬n sÏ ®îc tr¶ l¹i 75% phÝ träng tµi , tuy nhiªn kho¶n tiÒn cßn l¹i kh«ng Ýt h¬n 700.000®.
Trong trêng hîp nguyªn ®¬n rót l¹i ®¬n kiÖn tríc khi UB träng tµi ®îc thµnh lËp, trung t©m sÏ tr¶ l¹i 80% phÝ träng tµi tuy nhiªn, kho¶n tiÒn cßn l¹i kh«ng Ýt h¬n 500.000®.
Trong trêng hîp nguyªn ®¬n rót l¹i ®¬n kiÖn sau khi nhËn ®îc giÊy triÖu tËp phiªn xÐt xö ®Çu tiªn nhng tríc khi phiªn xÐt xö nµy ®îc tiÕn hµnh, trung t©m sÏ tr¶ cho nguyªn ®¬n 60% phÝ träng tµi . Tuy nhiªn , kho¶n tiÒn cßn l¹i kh«ng Ýt h¬n 1.500.000®.
Trong trêng hîp t¹i phiªn toµ xÐt xö ®Çu tiªn hai bªn hoµ gi¶I ®îc víi nhau, trung t©m sÏ tr¶ l¹i 30% phÝ träng träng tµi cho nguyªn ®¬n . NÕu hai bªn yªu cÇu UB träng tµi ra quyÕt ®Þnh c«ng nhËn hoµ gi¶i. trung t©m sÏ tr¶ l¹i 25% phÝ träng tµi .
Khi nguyªn ®¬n rót kiÖn tríc khi nhËn ®îc giÊy b¸o ngµy ®em ra xÐt xö, trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam sÏ tr¶ l¹i 75% sè phÝ träng tµi cho nguyªn ®¬n. Tuy nhiªn, sè phÝ träng tµi cßn l¹i kh«ng díi 200$.
Khi nguyªn ®¬n rót ®¬n kiÖn sau khi nhËn ®ù¬c giÊy b¸o ngµy xÐt xö nhng tríc ngµy häp phiªn häp xÐt xö ®µu tiªn, trung t©m sÏ tr¶ l¹i 50% sè phÝ träng tµi cho nguyªn ®¬n.
NÕu hai bªn hoµ gi¶I ®îc víi nhau t¹i phiªn xÐt xö ®Çu tiªn cña UB träng tµi mµ kh«ng cÇn ph¶I ra ph¸n quyÕt, trung t©m träng tµi sÏ tr¶ l¹i 25% sè phÝ träng tµi cho nguyªn ®¬n.
Trong trêng hîp vô kiÖn kÕt thóc tríc khi thµnh lËp Uû ban träng tµi , trung t©m sÏ hoµn tr¶ l¹i cho nguyªn ®¬n 78% sè phÝ träng tµi.
III/ Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña träng tµi mang tÝnh chÊt x· héi nghÒ nghiÖp (Tæ chøc phi chÝnh phñ).
1. Sù cÇn thiÕt thµnh lËp träng tµi mang tÝnh chÊt x· héi nghÒ nghiÖp ë níc ta.
Mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña nguyªn t¾c tù do kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ sù tù do lùa chän h×nh thøc vµ ph¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp kh¸c nhau nh: th¬ng lîng ,hoµ gi¶I, träng tµi , kiÖn tông, trong ®ã träng tµi lµ h×nh thøc ®îc sö dông phæ biÕn vµ réng r·I nhÊt ë nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Lý do c¬ b¶n lµ gi¶i quyÕt tranh chÊp th«ng qua träng tµi cã nhng u ®iÓm mµ c¸c h×nh thøc kh¸c kh«ng cã ®îc. Cô thÓ lµ, trong tè tông träng tµi , c¸c bªn tham gia ®îc ®¶m b¶o tèi ®a vÒ quyÒn tù do ®Þnh ®o¹t vÒ nhiÒu ph¬ng diÖn nh lùa chän träng tµi viªn , ®Þa ®iÓm, thñ tôc, ph¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp ... MÆt kh¸c, h×nh thøc träng tµi thêng nhanh gän, linh ho¹t, thñ tôc ®¬n gian, tr¸nh ®îc sù l·ng phÝ vÒ mÆt thêi gian vµ b¶o ®¶m ®îc tÝnh bÝ mËt trong kinh doanh.
Tõ tríc ®Õn nay, viÖc tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ thuéc thÈm quyÒn cña c¸c c¬ quan träng tµi kinh tÕ c¸c cÊp(träng tµi kinh tÕ huyÖn, quËn ,tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng, träng tµi kinh tÕ nha níc). Theo luËt söa ®æi vµ bæ sung mét sè ®iÒu luËt tæ chøc Toµ ¸n nh©n d©n ( ®îc quèc héi kho¸ IX kú häp thø 4 th«ng qua ngµy 28/12/1993) th× tõ ngµy 1/7/1994 thÈm quyÒn gi¶I quyÕt tranh chÊp kinh tÕ sÏ ®îc chuyÓn sang Toµ ¸n nh©n d©n. Nh vËy, nÕu theo quy ®Þnh trªn th× níc ta sÏ chØ tån t¹i mét lo¹i c¬ quan nhµ níc gi¶i quyÕt tranh chÊp ,®ã lµ Toµ ¸n nh©n d©n (Toµ kinh tÕ ). Trong khi ®ã, sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn lµm cho c¸c quan hÖ kinh tÕ ngay cµng phong phó, ®a d¹ng. Sè lîng tranh chÊp gi· c¸c chñ thÓ do ®ã còng ngµy mét t¨ng, nÕu bªn c¹nh hÖ thèng Toµ ¸n,viÖc h×nh thµnh ®îc c¸c tæ chøc träng tµi phi chÝnh phñ th× ®ã lµ c¬ héi tèt ®Ó gi¶m bít “g¸nh nÆng “ trong xÐt xö cña toµ ¸n.
ViÖc h×nh thµnh tæ chøc träng tµi phi chÝnh phñ ch¼ng nh÷ng lµ ®ßi hái kh¸ch quan mµ nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña thùc tiÔn ®êi sèng kinh tÕ ®Æt ra mµ cßn lµm cho hîp ®ång gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ ë níc ta phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. ChÝnh v× vËy, mµ nã cßn lµ nh©n tè gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh hoµ nhËp qu«c tÕ, c¶I thiÖn m«I trêng ®Çu t. Têng bíc hoµn thiÖn khung ph¸p luËt kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
2.VÒ m« h×nh tæ chøc vµ nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña träng tµi kinh tÕ phi chÝnh phñ.
-Phï hîp víi ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi còng nh tËp qu¸n ph¸p luËt cña mçi níc, m« h×nh tæ chøc träng tµi kinh tÕ phi ChÝnh phñ trªn thÕ giíi nãi chung rÊt ®a d¹ng vµ phong phó.
Tuy vËy, nãi chung c¸c trung t©m träng tµi th¬ng m¹i vµ quèc tÕ ë c¸c níc ®îc tæ chøc díi hai d¹ng chñ yÕu.
+ C¶ trung t©m träng tµi n»m bªn c¹nh phßng th¬ng m¹i(VÝ dô: ViÖn träng tµi STOCKOLM- Thuþ §iÓn n»m trong phßng th¬ng m¹i STOCKOLM, c¬ quan träng tµi hîp ®ång kinh tÕ Trung Quèc do côc qu¶n lý hµnh chÝng c«ng th¬ng nhµ níc lËp ra; UB träng tµi th¬ng m¹i Th¸I Lan lµ tæ chøc do phßng th¬ng m¹i chØ ®Þnh ).
+C¸c trung t©m träng tµi ®îc tæ chøc díi d¹ng c«ng ty ( Theo luËt c«ng ty ) hoÆc HiÖp héi cã ®¨ng ký (Theo luËt vÒ hiÖp héi ) VÝ dô: Trung t©m träng tµi quèc tÕ SINGAPORE, Trung t©m träng tµi thong m¹i quèc tÕ AUSTRALIA( ACICA)… NÕu ®îc tæ chøc díi d¹ng c«ng ty th× phÇn lín lùa chän m« h×nh c«ng ty TNHH phi lîi nhuËn.
NgoµI ra, ë hÇu hÕt c¸c níc , bªn c¹nh c¸c trung t©m träng tµi thêng trùc cßn tån t¹i c¸c träng tµi vô viÖc(AD – HOC), kh«ng cã c¬ quan thêng trùc.
Tuy ®îc tæ chøc díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh vËy, nhng xÐt vÒ mÆt tÝnh chÊt c¸c trung t©m träng tµi th¬ng m¹i vµ quèc tÕ trªn thÕ giíi ®Òu cã nh÷ng ®Æc trng chung lµ.
+ §Òu tån t¹i víi t c¸ch lµ mét tæ chøc phi chÝnh phñ. Nh÷ng trung t©m träng tµi ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së s¸ng kiÕn vµ tù nguyÖn tham gia cña c¸c träng tµi viªn , theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. C¸c trung t©m träng tµi ®Òu ¸p dông nguyªn t¾c tù h¹ch to¸n , tù trang tr¶I, lÊy thu bï chi. C¸c nguån thu chñ yÕu cña träng tµi lµ.
TiÒn tr¶ thï lao cho träng tµi viªn tÝnh theo tûlÖ tiÒn gi¸ trÞ vô tranh chÊp .
C¸c kho¶n chi phÝ vµ lÖ phÝ theo qui ®Þnh.
TiÒn thu ®îc tõ nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vô hç trî träng tµi nh dÞch vu th«ng tin, gi¸m ®Þnh, cho thuª ®Þa ®iÓm …
NgoµI ra cßn cã thÓ bao hµm tiÒn thu ®îc do ph¸t hµnh nh÷ng Ên phÈm nh tµI liÖu: híng dÉn , qui t¾c tè tông.
+ C¬ cÊu tæ chøc träng tµi nãi chung rÊt gän nhÑ vµ linh ho¹t. Ho¹t ®éng cña héi ®ång qu¶n trÞ vµ ban th ký chñ yÐu da trªn nguyªn t¾c tù qu¶n. Ho¹t ®äng träng tµi ®îc thùc hiÖn th«ng qua träng tµi viªn.
+ Mçi tæ chøc träng tµI cã danh s¸ch träng tµi viªn riªng. Nãi chung tæ chøc träng tµi tr¶ l¬ng cho ban th ký, cßn träng tµI viªn ®îc hëng thï lao theo vô, viÖc.
NgoµI ®èi tîng luËt gia ( phÇn nhiÒu lµ hµnh nghÒ tù do, sè träng tµi viªn cßn l¹i chñ yÕu lµ tgiíi th¬ng gia. Sù hëng øng vµ ñng hé réng r·I cña giíi th¬ng gia kh«ng chØ trong viÖc h×nh thµnh mµ c¶ hµnh ®éng cña c¸c tæ chøc träng tµi. rÊt nhiÒu trung t©m träng tµi trªn thÕ giíi ®îc thµnh lËp dùa trªn s¸ng kiÕn cña thueoeng gia. ®iÒu ®ã lý gi¶I vi sao nhiÒu trung t©m träng tµI th¬ng m¹i trùc thuéc phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp.
+ mçi tæ chøc träng tµI ®Òu cã quy t¾c riªng, song nh×n chung ®Òu dùa trªn c¬ së ¸p dông réng r·I cña c¸c quy t¾c träng tµi UNCITRAL ( do uû ban vÒ luËt th¬ng m¹i quèc tÕ cña liªn hîp quèc th«ng qua n¨m 1976 ), quy t¾c träng tµi cña phßng th¬ng m¹i quèc tÕ ( ICC) cã hiÖu lùc tõ n¨m 1988 vµ c¸c c«ng íc cã liªn quan.
+ C¸c trung t©m träng tµi kinh tÕ víi tÝnh chÊt lµ nh÷ng tæ chøc phi chÝnh phñ song ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ “ phi nhµ níc “. Ngîc l¹i, trªn nhiÒu lÜnh vùc c¸c trung t©m träng tµi lu«n cÇn ®Õn sù hç trî cña nhµ níc còng nh kh«ng tho¸t ly sù qu¶n lý cña nhµ níc. Sù hç trî c¨n b¶n nhÊt lµ viÖc t¹o c¨n cø vµ c¬ së ph¸p lý cho viÖc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cña tæ chøc träng tµi còng nh sù ®¶m b¶o vÒ mÆt nhµ níc ®èi víi viÖc thùc thi c¸c quyÕt ®Þnh cña träng tµI. mét trong nh÷ng néi dung quan träng nhÊt cña ho¹t qu¶n lý nhµ níc ®èi víi träng tµI lµ viÖc phª chuÈn ®iÒu lÖ vµ quy t¾c träng tµI còng nh ®Þnh ra nh÷ng tiªu chuÈn vµ x¸c ®Þnh t c¸ch träng tµi viªn.
IV. B¶n quy t¾c träng tµI UNCITRAL.
§· ®îc th«ng qua 28/4/1976 vµ ®¹i héi ®ång liªn hîp quèc th«ng qua ngµy 15/12/1976.
B¶n quy t¾c nµy bao gåm nh÷ng quy t¾c sau:
1.Th«ng b¸o träng tµI .
Bªn yªu cÇu träng tµI gióp ®ì ( gäi lµ bªn “ nguyªn” ) sÏ ®a cho bªn kia (gäi lµ bªn “bÞ”) mét th«ng b¸o träng tµi . tè tông träng tµI ®îc coi lµ b¾t ®Ç tõ ngµy bªn “bÞ” nhËn ®îc th«ng b¸o träng tµi .
2.X¸c lËp toµ ¸n träng tµi.
a.sè lîng träng tµi viªn :
theo sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn cã thÓ lùa chän mét hoÆc ba thµnh viªn .
b.ViÖc chØ ®Þnh träng tµi viªn.
NÕu chØ ®Þnh mét träng tµi viªn duy nhÊt th× mét bªn ph¶I ®Ò nghÞ víi bªn kia vµ ®îc bªn kia chÊp nhËn. Cßn ngîc l¹i viÖc chØ ®Þnh träng tµi viªn do c¶ hai bªn lùa chän, nÕu hai bªn kh«ng lùa chän th× chñ tÞch uû ban träng tµi sÏ chØ ®Þnh.
c.B·i miÔn träng tµi viªn .
Trêng hîp mét träng tµi viªn chÕt hoÆc nghØ viÖc trong qu¸ tr×nh tè tông th× sÏ chØ ®Þnh träng tµi viªn theo quy ®Þnh trªn.
trêng hîp mét träng tµi viªn kh«ng thùc hiÖn ®îc chøc n¨ng cña m×nh hay trêng hîp thiÕu n¨ng lùc ph¸p lý vµ “ thùc tÕ” ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh th× cÇn ph¶I ¸p dông thñ tôc b·I miÔn vµ thay thÕ theo quy ®Þnh trªn.
3.Tè tông träng tµi .
Theo b¶n quy t¾c nµy, toµ ¸n träng tµI cã thÓ tiÕn hµnh träng tµi theo c¸ch thøc mµ toµ ¸n cho lµ thÝch hîp, nhng vÉn b¶o ®¶m cho sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c bªn vµ b¶o ®¶m cho mçi bªn ®Òu cã ®ñ c¬ héi tr×nh baú vô viÖc cña m×nh ë bÊt kú giai ®o¹n naß cña qu¸ tr×nh tè tông.
a.§Þa ®iÓm träng tµi .
-NgoµI trêng hîp c¸c bªn ®· tho¶ thuËn vÒ ®Þa ®iÓm träng tµI th× toµ ¸n träng tµI sÏ x¸c ®Þnh ®i¹ ®iÓm träng tµi trªn c¬ së cã tÝnh ®Õn hoµn c¶nh träng tµi .
-Toµ ¸n träng tµi x¸c ®Þnh n¬i tiÕn hµnh träng tµi kÓ c¶ ë mét níc ®· ®îc c¸c bªn ®ång ý. Toµ ¸n träng tµi cã thÓ nghe nh©n chøng vµ tæ chøc c¸c phiªn häp th¶o luËn gi÷a c¸c thµnh viªn cña m×nh ë bÊt kú ®Þa ®iÓm nµo cho lµ thÝch hîp, trªn c¬ së cã tÝnh ®Õn hoµn c¶nh träng tµi.
-Toµ ¸n träng tµi cã thÓ häp bÊt kú ë ®Þa ®iÓm nµo cho lµ thÝch hîp dÓ ®iÒu tra vÒ nh÷ng hµng ho¸, tµi s¶n hoÆc c¸c tµI liÖu kh¸c. c¸c bªn còng ®îc th«ng b¸o ®Çy ®ñ vÒ viÖc cho phÐp hä cã mÆt t¹i c¸c cuéc ®iÒu tra.
a.Ng«n ng÷.
Theo tho¶ thuËn cña c¸c bªn ®îc sö dông trong viÖc viÕt ®¬n yªu cÇu, ®¬n biÖn minh vµ trong bÊt kú vÊn ®Ò nµo tr×nh bµy b»ng v¨n b¶n, kÓ c¶ trong c¸c buæi nghe nÕu cã.
b.Ph¶n ®èi thÈm quyÒn cña Toµ ¸n träng tµI.
Toµ ¸n träng tµi cã quyÒn quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸c ý kiÕn ph¶n ®èi thÈm quyÒn cña m×nh, kÓ c¶ viÖc ph¶n ®èi liªn quan ®Õn sù tån t¹i vµ hiÖu lùc cña c¸c ®iÒu kho¶n träng tµi hay tho¶ thuËn träng tµi riªng rÏ.
-Toµ ¸n träng tµi cã thÈm quyÒn x¸c ®Þnh sù tån t¹i hay hiÖu lùc cña hîp ®ång, trong ®ã ®iÒu kho¶n träng tµi lµ mét phÇn cña nã víi t c¸ch lµ mét phÇn cña hîp ®ång. QuyÕt ®Þnh v« hiÖu mét hîp ®ång cña toµ ¸n träng tµi sÏ kh«ng ¶nh hëng ®Õn hiÖu lùc cña ®iÒu kho¶n träng tµi .
-ViÖc ph¶n ®èi toµ ¸n träng tµi kh«ng cã thÈm quyÒn ph¶I ®îc ®ua ra sím h¬n lóc göi ®¬n biÖn minh hoÆc trong trêng hîp cã ®¬n yªu cÇu th× kh«ng muén h¬n lóc göi ®¬n ph¶I yªu cÇu.
c.B¸o c¸o bæ sung .
NgoµI ®¬n yªu cÇu vµ ®¬n biÖn minh, toµ ¸n träng tµi sÏ quyÕt ®Þnh vÒ nh÷ng b¸o c¸o b»ng v¨n b¶n bæ sung theo yªu cÇu cña c¸c bªn. toµ ¸n träng tµi sÏ Ên ®Þnh c¸c kho¶ng thêi gian ®Ó göi c¸c b¸o c¸o ®ã. C¸c kho¶ng thêi gian ph¶I kh«ng qu¸ 45 ngµy.
d. Chuyªn gia.
Toµ ¸n träng tµi cã thÓ chØ ®Þnh mét hay nhiÒu chuyªn gia ®Ó b¸o c¸o b»ng v¨n b¶n vÒ c¸c vÊn ®Ò ®Æc biÖt ph¶I ®îc x¸c ®Þnh. Toµ ¸n träng tµi sÏ göi cho c¸c bªn b¶n sao danh môc cÇn ®îc b¸o c¸o cña c¸c chuyªn gia.
C¸c bªn cÇn ph¶I cung cÊp cho c¸c chuyªn gia bÊt kú mét th«ng tin hay ho¹t ®éng nµo cã liªn quan ®Õn c«ng viÖc ®iÒu tra cña hä hoÆc ph¶I trao tr¶ bÊt kú tµI liÖu, ®å vËt nµo cho chuyªn gia theo yªu cÇu cña hä. BÊt kú tranh chÊp nµo gi÷a mét bªn vµ chuyªn gia liªn quan tíi th«ng tin hay ho¹t ®éng theo yªu cÇu cña chuyªn gia sÏ ®îc toµ ¸n träng tµi gi¶I quyÕt.
Sau khi nhËn ®îc b¸o cña chuyªn gia, toµ ¸n träng tµi sÏ göi b¶n sao cho c¸c bªn ®Ó hä cã c¬ héi gi¶I thÝch b»ng v¨n b¶n ®èi víi b¶n b¸o c¸o ®ã. Mçi bªn cã quyÒn kiÓm tra bÊt cø tµI liÖu nµo ®· ®îck chuyªn gia sö dông trong b¶n b¸o c¸o.
e. V¾ng mÆt.
NÕu trong kho¶ng thêi gian do toµ ¸n träng tµi quy ®Þnh mµ bªn nguyªn ®¬n kh«ng göi ®¬n yªu cÇu mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng th× toµ ¸n träng tµi sÏ quyÕt ®Þnh chÊm ®øt qu¸ tr×nh tè tông. NÕu trong kho¶ng thêi gian mµ toµ ¸n träng tµi quy ®Þnh, bªn bÞ ®¬n kh«ng göi ®¬n biÖn minh mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng th× vÉn tiÕp tôc qu¸ tr×nh tè tông. NÕu mét bªn v¾ng mÆt th× toµ ¸n vÉn tiÕn hµnh gi¶I quyÕt.
f. Tíc quyÒn.
Mét bªn, mÆc dï biÕt r»ng cã sù vi ph¹m mét quy ®Þnh hay yªu cÇu cña b¶n quy t¾c nhng vÉn kh«ng ph¶n ®èi mµ vÉn tiÕp tôc tiÕn hµnh c¸c thñ tôc tè tông th× sÏ mÊt quyÒn ph¶n ®èi.
4 QuyÕt ®Þnh träng tµi.
a.C¸c quyÕt ®Þnh.
NÕu cã ba träng tµi viªn th× bÊt kú quyÕt ®Þnh nµo cña toµ ¸n träng tµi sÏ ph¶I theo ®a sè. Trong trêng hîp liªn quan ®Õn vÊn ®Ò thñ tôc, khi kh«ng ®¹t ®îc ®a sè hoÆc khi toµ ¸n träng tµi ®ång ý th× träng tµi viªn chñ to¹ sÏ quyÕt ®Þnh xem xÐt l¹i.
b.H×nh thøc vµ hiÖu lùc cña quyÕt ®Þnh träng tµi.
QuyÕt ®Þnh cña träng tµi ph¶I b»ng v¨n b¶n vµ lµ quyÕt ®Þnh cuèi cïng rµng buéc ®èi víi c¸c bªn , c¸c bªn co tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ngay c¸c quyÕt ®Þnh träng tµi .
QuyÕt ®Þnh träng tµi ph¶I cã ch÷ ký cña träng tµi viªn vµ cã nghi ngµy, th¸ng, n¨m vµ ®Þa ®iÓm ra quyÕt ®Þnh.
Toµ ¸n träng tµi sÏ göi cho c¸c bªn b¶n sao quyÕt ®Þnh cã ch÷ ký cña träng tµi viªn , quyÕt ®Þnh träng tµi chØ ®îc th«ng b¸o réng r·I khi ®îc c¸c bªn ®ßng ý. NÕu luËt träng tµi cña níc n¬I ra quyÕt ®Þnh dßi hái quyÕt ®Þnh träng tµi ph¶I ®îc toµ ¸n träng tµi lu gi÷ hay ®¨ng ký th× toµ ¸n träng tµi sÏ thùc hiÖn ®ßi hái ®ã theo ®óng thêi gian ghi trong luËt.
c. Dµn xÕp hoµ gi¶I, kÕt thóc hoµ gi¶I hoÆc c¸c ph¬ng thøc kh¸c dÉn ®Õn kÕt thóc hoµ gi¶i .
Toµ ¸n träng tµI lµm hoµ gi¶I chØ trong trêng hîp c¸c bªn ®· ®ång ý vµ nÕu luËt ¸p dông cho thñ tôc träng tµI cho phÐp lµm thÕ.
NÕu tríc khi ra quyÕt ®Þnh träng tµI mµ c¸c bªn ®· ®¹t ®¬c tho¶ thuËn vÒ gi¶I quyÕt tranh chÊp. Trong mäi trêng hîp, toµ ¸n träng tµI sÏ quyÕt ®Þnh theo c¸c ®iÒu kiÖn hîp ®ång vµ cã tÝnh ®Ðn c¸c tËp qu¸n th¬ng maÞ ®îc dïng trong viÖc hoµ gi¶i.
NÕu tríc khi ra quyÕt ®Þnh theo c¸c ®iÒu kiÖn träng tµI mµ c¸c bªn ®· ®¹t ®îc tho¶ thuËn vÒ viÖc gi¶I quyÕt tranh chÊp th× toµ ¸n träng tµI sÏ ra quyÕt ®Þnh kÕt thóc qu¸ tr×nh tè tông hoÆc trêng hîp c¶ hai bªn yªu cÇu vµ ®îc toµ ¸n träng tµI chÊp nhËn th× toµ ¸n trung t©m sÏ ghi nhËn viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp díi mét quyÕt ®Þnh träng tµI dùa trªn c¸c ®iÒu kiÖn ®· tho¶ thuËn. Toµ ¸n kh«ng cã nghÜa vô tuyªn bè nh÷ng lÝ do ®Ó ra nhng quyÕt ®Þnh nh thÕ. NÕu tríc khi ra quyÕt ®Þnh mµ xÐt thÊy, v× mét lÝ do nµo ®ã kh«ng ®îc ghi ë trªn, viÖc quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh tè tông lµ kh«ng cÇn thiÕt hoÆc kh«ng thùc hiÖn ®îc n÷a th× toµ ¸n träng tµI sÏ th«ng b¸o cho c¸c bªn ý ®Þnh cña m×nh vÒ viÖc ra lÖnh kÕt thóc qu¸ tr×nh tè tông. Toµ ¸n träng tµI cã quyÒn ra lÖnh trªn trõ trêng hîp mét bªn ®a ra nhng c¬ së x¸c ®¸ng ®Ó ph¶n ®èi. C¸c b¶n sao c¸c lÖnh kÕt thóc qu¸ tr×nh tè tông hay c¸c quyÕt ®Þnh träng tµI theo c¸c ®iÒu kho¶n ®· tho¶ thuËn do c¸c träng tµI viªn ký vµ ®îc toµ ¸n trung t©m göi cho c¸c bªn. Khi ra quyÕt ®Þnh träng tµI theo c¸c ®iÒu kho¶n d· tho¶ thuËn th× sÏ ¸p dông nh÷ng qui ®Þnh trªn.
PhÇn thø ba
KiÕn nghÞ vµ kÕt luËn
Trªn c¬ së nghiªn cøu ph©n tÝch t×nh h×nh vµ triÓn väng cña c«ng t¸c träng tµi ë ViÖt nam em xin tr×nh bµy mét sè biÖn ph¸p nh»m gãp phÇn vµo viÖcX©y dùng vµ hoµn thiÖn h×nh thøc träng tµi phi chÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cña níc ta hiÖn nay.
-Nhµ níc ta cÇn t¹o m«i trêng ph¸p lý thuËn lîi h¬n n÷a cho ho¹t ®éng träng tµi phi chÝnh phñ. Cô thÓ lµ cÊn hoµn chØnh hÖ thèng luËt ph¸p vÒ träng tµi. Chóng ta cha cã mét ®¹o luËt vÒ träng tµi hay chÝ Ýt mét ph¸p lÖnh vÒ träng tµi.Do ®ã ho¹t ®éng träng tµi cña ta cha ®îc chØ ®¹o b»ng mét v¨n b¶n tèi cao cã tÇm vãc ngang víi v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kh¸c.§ Ó kh¾c phôc c¸c ®Æc ®iÓm ®ã, tríc m¾t nÕu cha cã bé luËt vÒ träng tµi th× còng cÇn cã mét ph¸p lÖnh vÒ träng tµi.
-VÒ viÖc chÊp hµnh ph¸n quyÕt träng tµi. Nhµ níc ta tuy ®· gia nh¹p c«ng íc New york 1985 vµ quèc héi ta ®· cã ph¸p lÖnh c«ng nhËn vµ cuìng chÕ chÊp hµnh ph¸n quyÕt träng tµi t¹i ViÖt Nam. Nhng khi ®ã Nhµ níc hoÆc toµ ¸n tèi cao l¹i cha cã v¨n b¶n vÒ viÖc c«ng nhËn viÖc cìng chÕ chÊp hµnh ph¸n quyÕt cña c¸c tæ chøc träng tµi ë níc ta. V× vËy ph¸n quyÕt cña träng tµi níc ta l¹i chu¨ cã hiÖu lùc cìng chÒ chÊp hµnh ë ngay chÝnh trªn ®Êt níc m×nh.
V× vËy, ®Ó ph¸n quyÕt cña träng tµi cã hiÖu lùc cao ®Ò ngÞ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn nªn söa ®æi ®iÒu 31- NghÞ ®Þnh 116/CPcho phï hîp h¬n. Cã thÓ quy ®Þnh nh sau: Trong trêng hîp mét bªn ph¸n quyÕt träng tµi kh«ng ®îc chÊp hµnh th× bªn kia cã quyÒn yªu cÇu Toµ ¸n cho cìn chÕ thi hµnh.
-CÇn cñng cè còng nh chuyªn m«n ho¸ ®éi ngò träng tµi viªnhiÖm vÌ sè lîng träng tµi viªnhiÖn nay: Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam bao gåm 11 träng tµi viªn, Trung t©m Träng tµi kinh tÕ hµ néi gåm 6 Träng tµi viªn ®éi ngò ®ã lµ qu¸ Ýt ái.
VÒ mÆt chÊt lîng, nh÷ng träng tµi viªn cña ta lµ n÷ng ngêi n¾m v÷ng ph¸p luËt chung, nhng hä cha hÒ ®îc ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô träng tµi. Mét sè träng tµi viªn cña ta, do lµm viÖc l©u n¨m trong nghµnh träng tµi nªn ®· cã kinh nghiÖm xÐt xö song nh÷ng kinh ngiÖm ®ã cha ®îng nh©n réng cho nhiÒu ngêi. Do vËy em nghÜ r»ng nh÷ng nguêi muèn trë thµnh träng tµi viªncÇn qua mét líp nghiÖp vô vÒ tränh tµi. NÕu hä cã thi tuyÓn vÒ kiÕn thøc träng tµi lµ chñ yÕu chø kh«ng thi tuyÓn vÒ kiÕn thøc ph¸p lu¹t chung.
MÆt kh¸c trong thêi ®¹i hiÖn nay song song víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt viÖc xÐt xö c¸c vô kiÖn ®åi hái tr×nh ®é chuyªn m«n s©u. V× thÕ ®éi ngò träng tµi viªn cÇn ®îc më réng, thu hót nh÷ng chuyªn gia giái cña nhiÒu nghµnh nh : X©y dùng , Tin häc, ng©n hµng…
-VÒ thñ tôc thµnh lËp vµ qu¶n lý Nhµ níc ®åi víi Träng tµi kinh tÕ nªn chØ giao cho mét c¬ quan lµ bé t ph¸p. Nguyªn nh©n lµ do sù qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi trung t©m träng tµi kinh tÕ thÕ thùc hiªn chång chÐo, htiÕu nhÞp nhµng vµ ¨n khíp víi nhau.
-CÇn n©ng cao tr×nh ®é chung vÒ ph¸p luËtvµ kinh doanh trongc¸n bé vµ nh©n d©n ta vµ n©ng cao h¬n n÷a hiÓu biÕt cña mäi ngêi vÒ ph¸p luËt.
KÕt luËn
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c ho¹t ®éng inh doanh ®Òu ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c ho¹t ®éng th¬ng nghiÖp gia t¨ng kh«ng ngõng. Trong t×nh h×nh ®ã, c¸c tranh chÊp th¬ng m¹i còng liªn tôc n¶y sinh. Nhu cÇu gi¶i quyÕt th¬ng m¹i còng thËt lµ lín trong thíi gian tíi. Nhµ níc ta chó träng t¨ng cêng ho¹t ®éng tµi ph¸n trong kinh doanh mµ ®iÓm næi bËt cô thÓ lµ cho ra ®êi tæ chøc träng tµi phi chÝnh phñ, mét c¬ quan tµi ph¸n míi dÓ xÐt xö nh÷ng vô ¸n kinh tÕ. V× vËy, hoµn thiÖn c«ng t¸c träng tµi lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan cña ®Êt níc.
Ngµy nay, níc ta ®· lµ mét thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN. Sù hoµ nhËp céng ®ång nµy ®ßi hái chóng ta v¬n tíi ngang tÇm c¸c thµnh vªn kh¸c, ph¶i hiÓu biÕt hÖ thèng ph¸p luËt cña hä. XÐt vÒ hÖ thèng luËt, c¸c níc ASEAN ®a phÇn chÞu ¶nh hëng cña hÖ thèng luËt ANGLO-SAXONG. Trong khi ®ã t duy luËt ph¸p cña chóng ta chÞu ¶nh hëng cña hÖ thèng luËt lôc ®Þa ch©u ©u. V× vËy, c¸c luËt giai giái cña chóng ta nãi chung, c¸c träng tµi viªn nãi riªng, ph¶i nghiªn cøu ®Ó n¾m v÷ng h¬n n÷a hÖ thèng ph¸p luËt cña c¸c níc b¹n trong céng ®ång ASEAN.
Dï con ®êng tríc m¾t cän nhiÒu khã kh¨n vµ phøc t¹p song ®éi ngò träng tµi viªn lµ nh÷ng ngêi giái, cã t©m huyÕt víi ®Êt níc, em tin ch¾c r»ng sù nghiÖp träng tµi cña níc ta sÏ ®¸p øng ®ßi hái cña c«ng cuéc x©y dùng níc nhµ.
Nghiªn cøu vÒ Träng tµi kinh tÕ lµ mét vÊn ®Ò cßn hÕt søc míi mÎ ë níc ta .Qua t×m hiÓu, em ®· m¹nh d¹n ®a vÊn ®Ò “ Träng tµi kinh tÕ-mét h×nh thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ” víi mong muèn Träng tµi kinh tÕ sÏ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ vµ ph¸t huy vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Tuy nhiªn em tin ch¾c suy nghÜ m×nh cßn nhiÒu lÖch l¹c vµ thiÕu sãt em rÊt mong cã ®îc sù chØ b¶o cña thÇy.
Em ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy “NguyÔn Hîp Toµn” ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò tµI nµy. Em xin c¶m ¬n thÇy.
TµI liÖu tham kh¶o
LuËt kinh tÕ.
LuËt th¬ng m¹i quèc tÕ.
N§ sè 116- CP ngµy 5/9/1994 cña chÝnh phñ vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña träng tµI kinh tÕ.
QuyÕt ®Þnh 204-TTg ngµy 28/4/1993 cña TTg vÒ tæ chøc trung t©m träng tµI quèc tÕ VN.
Th«ng t sè 02 ngµy 3/1/1995 cña bé t ph¸p vÒ híng dÉn thi hµnh mét sè ®iÓm cña N§ 116-CPngµy 5/9/1994 vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña trung t©m träng tµI kinh tÕ.
Quy t¾c tè tông cña trung t©m träng tµI quèc tÕ VN bªn c¹nh phßng Th¬ng m¹i c«ng nghiÖpVN.
Quy t¾c tè tông träng tµI trong níc.
Ph¸p lÖnh c«ng nhËn vµ thi hµnh t¹i VN quyÕt ®Þnh cña träng tµI níc ngoµi.
B¶n quy t¾c träng tµI UNCITRAL th«ng qua ngµy 28/4/1976 vµ ®¹i héi ®ång liªn hîp quèc 15/12/1976.
Q§ sè 453- Q§/TTg ngµy 28-7-1995 cña TTg vÒ tham gia C«ng íc vÒ c«ng nhËn vµ thi hµnh quyÕt ®Þnh cña träng tµI níc ngoµi.
C«ng íc Newyork vÒ c«ng nhËn vµ thi hµnh c¸c ph¸n quyÕt cña träng tµI níc ngoµi.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Trọng tài kinh tế-một hình thức giải quyết tranh chấp kinh tế.DOC
