Đề tài Ứng dụng thương mại điện tử trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng

cho công việc này. Còn các doanh nghiệp đi thuê ngoài hầu như hoàn toàn không có khả năng quản lý các giao dịch, thông tin liên hệ qua website. Quảng bá website, một bước quyết định hiệu quả đầu tư ở nhiều doanh nghiệp bị bỏ ngỏ. Muốn đem lại hiệu quả, quy trình ứng dụng TMĐT cần phải được thực hiện đầy đủ với sự đầu tư thích đáng. Tuy nhiên kết quả khảo sát những doanh nghiệp đã thiết lập website cho thấy đầu tư về ứng dụng thương mại điện tử chiếm tỷ trọng tương đối thấp trong tổng chi phí hoạt động thường niên. Các doanh nghiệp trong hiệp hội gốm sứ Bát Tràng cho biết họ dành không đến 5% chi phí hoạt động cho việc triển khai TMĐT, bao gồm cả việc mua các phần mềm TMĐT, duy trì bảo dưỡng website và phân bổ nguồn nhân lực cho những hoạt động này. - 34 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG 2. Đánh giá 2.1. Những mặt tích cực Các doanh nghiệp Bát Tràng đã bước đầu nhận thức được tầm quan trọng của internet trong việc quảng bá sản phẩm, thương hiệu của mình ra khu vực và thế giới. Theo kết quả điều tra của nhóm tác giả, trong số 28 doanh nghiệp tham gia điều tra, có tới 61% doanh nghiệp đã có ứng dụng TMĐT vào hoạt động kinh doanh. Trong số đó, có nhiều doanh nghiệp đi đầu đã sớm xây dựng website ngay từ giai đoạn trước năm 2003. Mặc dù chưa phải là thước đo trình độ triển khai ứng dụng thương mại điện tử của doanh nghiệp, nhưng số lượng các website kinh doanh cũng là một tiêu chí quan trọng để đánh giá mức độ phát triển thương mại điện tử, đặc biệt trong bối cảnh doanh nghiệp Việt Nam còn tương đối bỡ ngỡ với các phương thức tiến hành thương mại điện tử của thế giới. Khi việc kết nối hệ thống giữa các đối tác chiến lược để tiến hành trao đổi dữ liệu điện tử trực tiếp ở Việt Nam hiện còn chưa phát triển, thì các website là kênh phổ biến nhất để doanh nghiệp quảng bá sản phẩm, xúc tiến dịch vụ và tiến hành giao dịch thương mại điện tử cả theo hình thức B2B lẫn B2C. Do vậy, nếu một doanh nghiệp xây dựng và duy trì được một website hiệu quả để phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị mình, điều này đã nói lên một trình độ nhất định về triển khai ứng dụng TMĐT trong doanh nghiệp đó. 2.2. Những hạn chế Mặc dù các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng đã sớm nhận ra tầm quan trọng của TMĐT trong hoạt động kinh doanh của mình nhưng việc ứng dụng còn gặp phải những hạn chế nhất định. - 35 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG Thứ nhất: Sự nghèo nàn về thông tin là vấn đề lớn và nổi cộm nhất. Các nội dung chung ở các trang là: giới thiệu về làng nghề, về sản phẩm, về các nghệ nhân, đồng thời nhận đặt hàng, chào hàng qua email, theo dõi diễn biến thị trường trong nước và thế giới… Tuy nhiên, không chỉ nội dung có phần giống nhau, hình thực thể hiện, nói cách khác là giao diện của trang web cũng tương tự nhau. Sự thuận tiện cho khách vào xem cũng không được thể hiện tốt, cụ thể như cách đặt tên gây khó khăn cho việc tìm kiếm, nội dung quá đơn giản nên chưa thực sự thu hút người xem. Yếu tố thẩm mĩ cũng chưa được xem xét đúng mức, làm tăng thêm sự đơn điệu và thiếu sáng tạo của trang web. Thứ hai: Công việc cập nhật website bị bê trễ là một vấn đề vô cùng nghiêm trọng. Chỉ có 6% trong số các doanh nghiệp được điều tra có cập nhật thông tin trên website thường xuyên trong khi 76% doanh nghiệp rất ít khi cập nhật hoặc thậm chí là không hề cập nhật. Thông tin nóng hổi, cập nhật thường xuyên là một trong những ưu điểm vượt trội của các trang web điện tử. Mức độ, tần suất cập nhật thông tin lên web là một trong những tiêu chí giúp đánh giá chất lượng và tính chuyên nghiệp của một website, là nhân tố giúp trang web thực sự tồn tại một cách có ích và đem lại lợi ích cho doanh nghiệp. Nếu không đầu tư công sức, thời gian cho trang web của mình thì đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đang lãng phí những tiềm năng mà công nghệ thông tin mang lại, và cũng không khác mấy những doanh nghiệp truyền thống hoạt động trong phương thức cũ, không được biết đến TMĐT. Thứ ba: Cách thức quản lý website cũng là một vấn đề. Khi chuyển giao trách nhiệm quản lý trang web của mình cho đơn vị bên ngoài, doanh nghiệp có lợi là tiết kiệm được thời gian, nhân lực, chi phí cho công việc này. Đây là nhận thức sai lầm của doanh nghiệp khi họ không nhìn nhận đúng mức - 36 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG vai trò của những trang web như là kênh giao tiếp và tương tác trực tiếp với khách hàng. Website là bộ mặt của công ty, là địa chỉ tin cậy nhất mà khách hàng có thể tìm hiểu về sản phẩm và dịch vụ của công ty. Do đó sự nghèo nàn về thông tin và tính năng giao tiếp của các trang web, sự thiếu thân thiện trong giao diện và tìm kiếm của các trang web sẽ vô hình chung đẩy đi những khách hàng tiềm năng, tạo ra những ấn tượng không tốt về sau. Bởi lẽ vậy, để có thể cập nhật thông tin và duy trì quan hệ giao tiếp với khách hàng một cách thường xuyên, doanh nghiệp cần phải là người chủ động nắm quyền quản trị website. Khi giao phần việc này vào tay một công ty dịch vụ bên ngoài, doanh nghiệp đã tự bỏ đi chức năng tương tác với khách hàng của website và biến nó thành một công cụ quảng cáo thuần túy. Với những doanh nghiệp đã ý thức được tầm quan trọng của việc tự mình đảm nhận công tác quản trị website thì họ cũng phải ý thức được những thử thách bởi để làm việc này một cách thật sự chuyên nghiệp cũng là thách thức lớn trong bối cảnh hiện vẫn chưa có nhiều doanh nghiệp bố trí được cán bộ chuyên trách về công nghệ thông tin. Thứ tư: Vấn đề hiệu quả quảng bá của website còn vô cùng thấp. Theo ông Nguyễn Lợi, giám đốc công ty Nguyễn Lợi cho biết ông chưa nhận được một hợp đồng nào trên mạng. Khách hàng tới doanh nghiệp của ông đều do người quen giới thiệu, hoặc mối cũ. Từ trường hợp của công ty Nguyễn Lợi, chúng ta nhận thấy mối lo lắng nhất hiện nay của các doanh nghiệp Bát Tràng là nên tiếp tục hay từ bỏ những trang web của mình. Để tiếp tục cuộc chơi mạo hiểm với công cụ quảng bá mới mẻ này, doanh nghiệp phải bỏ ra một khoản tiền từ 2 đến 6 triệu đồng một năm để nuôi một trang web, và phải đầu tư những khoản tiền khá lớn để nâng cấp, thiết kế một trang hiện đại, hấp dẫn hơn nhưng kết quả thì chưa thể nhìn thấy ngay một sớm một chiều. Đây là một chiến lược lâu dài cần những tính toán khôn ngoan. - 37 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG 2.3. Xác định nguyên nhân Chúng tôi xin đưa ra một số nguyên nhân chủ yếu dẫn đến những thực trạng chưa tốt nêu trên trong quá trình ứng dụng TMĐT của các doanh nghiệp Bát Tràng: Đầu tiên phải kể đến đó là nhận thức của doanh nghiệp. Đây là cơ sở ban đầu mang tính quyết định liệu TMĐT thành công hay thất bại. Nhiều doanh nghiệp vẫn có những suy nghĩ như đơn giản cho rằng ứng dụng TMĐT chỉ là lập website cho doanh nghiệp mà không có chiến lược marketing, quảng bá website. Hoặc với suy nghĩ chỉ cần sản phẩm của mình tốt thì khách hàng sẽ tự đến với mình là sai lầm lớn. Việc xây dựng website chỉ là bước đầu trong hành trình đầy thử thách chinh phục TMĐT, khiến TMĐT là công cụ tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp. Một khi doanh nghiệp có những hiểu biết sâu sắc, đúng đắn về TMĐT, về tiềm năng kinh tế lớn mà nó sẽ mang lại, thì khi đó TMĐT chắc chắn sẽ là một phần không thể thiếu của nền kinh tế. Nhân tố thứ hai cũng không kém phần quan trọng là khả năng tài chính của các doanh nghiệp. Chi phí để đầu tư cho website với giao diện thân thiện, đẹp mắt, cơ sở dữ liệu mạnh và ổn định là rất lớn, trung bình khoảng 1.500 USD trong khi thu nhập bình quân của 1 cơ sở sản xuất trong 1 năm là 15 - 25 triệu đồng. Ngoài ra, những chi phí thuê điều hành viên trong cập nhật thông tin hàng ngày, tư vấn viên nhận và phản hồi thông tin từ khách hàng, đội kĩ thuật bảo hành, bảo trì thường xuyên...vv... Thời điểm nền kinh tế nhiều biến động, lãi suất ngân hàng mỗi ngày một cao hơn gây ra nhiều trở ngại về huy động vốn. Hơn nữa, khoản đầu tư lớn như vậy cần sự quyết tâm rất lớn từ phía doanh nghiệp. Đầu tư lớn vào TMĐT mà hiệu quả kinh tế trước mắt không được khả quan dẫn đến những ngần ngại cho nhiều doanh nghiệp Bát Tràng với quy mô chủ yếu là vừa và nhỏ. - 38 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG Thói quen kinh doanh nhỏ lẻ, không mang tầm quy mô lớn cũng là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng ứng dụng TMĐT còn kém hiệu quả như hiện nay. Tuy TMĐT mở ra những lợi ích vô cùng lớn, nhưng để đạt được trái ngọt đó đâu thể một sớm một chiều. Những đầu tư chất xám, tiền bạc, thời gian và cả rủi ro là vô cùng lớn. Trong khi đó, các hộ kinh doanh, các công ty gốm sứ thì dường như vẫn yên ổn trong cách làm ăn truyền thống của mình. Qua khảo sát điều tra thực tế, nhóm nghiên cứu được biết các đơn đặt hàng chủ yếu đến từ những mối quen biết cũ, hoặc những mối mới dựa trên giới thiệu bạn bè, người quen. Một phần nguồn cầu khác là từ các công ty lớn đặt làm gia công khoán sản phẩm. Các hộ gia đình nhận khoán số lượng, thực hiện đơn hàng theo mẫu sẵn rồi giao hàng theo hẹn. Tuy phương thức làm gia công này lợi nhuận ít nhưng nó lại khá đều đặn và ổn định, nên vẫn tiếp tục duy trì đến nay. Thiếu con mắt nhìn xa, lại quen trong phương thức kinh doanh truyền thống từ xưa đã làm thu hẹp những thị trường tiềm năng, tự đánh mất đi những cơ hội kinh doanh quảng bá sản phẩm vừa có giá trị thẩm mỹ, vừa có giá trị văn hóa cao như gốm sứ Bát Tràng. Trình độ về công nghệ thông tin (CNTT), những hiểu biết về máy tính, số hóa...vv... của bộ phận nhân sự trong các doanh nghiệp Bát Tràng còn vô cùng hạn chế. Như đã nêu trong hiện trạng, sự thiếu hiểu biết về CNTT và TMĐT của các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng gây nhiều thiệt thòi cho chính bản thân họ khi hợp đồng với công ty thiết kế website, khi phải tốn thêm chi phí để thuê công ty ngoài quản lý website cho doanh nghiệp mình. Những chi phí này thường không nhỏ do mức lương chi trả cho ngành CNTT là rất cao. Nguồn nhân lực tại địa phương cũng có nhiều khó khăn tồn tại. Một bộ phận trình độ học vấn thấp không có điều kiện tiếp xúc với CNTT. Một bộ phận khác được đi học đại học, cao học thì thường ít quay về làng xã làm việc. Do đó dẫn tới thực trạng là nguồn nhân lực thừa vẫn thừa, mà thiếu thì vẫn cứ - 39 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG thiếu. Về lâu dài, nếu những hạn chế này không được nhanh chóng khắc phục thì nó sẽ là vật cản lớn trên con đường tiếp cận và phát huy TMĐT trong kinh doanh của các doanh nghiệp. Các cơ quan chức năng ở địa phương Bát Tràng còn thiếu định hướng, hỗ trợ doanh nghiệp, hộ kinh doanh. Biết đến TMĐT chỉ có một số doanh nghiệp nhanh nhạy, năng động. Dám ứng dụng TMĐT, ví dụ như tạo website riêng, lại càng ít doanh nghiệp thực hiện. Tuy vậy, ở Bát Tràng hiện nay có đến 1000 hộ kinh doanh cá thể. Họ không có khả năng cũng như điều kiện tiếp xúc với công nghệ cao, không thể biết đến TMĐT nhanh như các doanh nghiệp. Họ cần những hướng dẫn, giới thiệu, chỉ đạo từ những lãnh đạo ở xã, ở huyện. Tuy nhiên bộ phận lãnh đạo này lại khá chậm chạp trong tiếp xúc với công nghệ thông tin. Gặp gỡ chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Bát Tràng, chúng tôi cũng nhận thấy nhiều hạn chế về thông tin, kiến thức về công nghệ thông tin, về xu thế TMĐT. Những chính sách, những hoạt động nhằm giúp các hộ kinh doanh, các doanh nghiệp nhỏ tiếp cận thông tin về TMĐT còn chưa có. Nếu những hỗ trợ đó được thực hiện, thiết nghĩ TMĐT sẽ càng nhanh chóng có được chỗ đứng xứng đáng của nó, góp phần đưa kinh tế của xã Bát Tràng lên tầm cao mới. - 40 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG Chương III. Một số giải pháp nhằm đẩy mạnh việc ứng dụng TMĐT trong hoạt động kinh doanh tại các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng I. Phương hướng phát triển kinh doanh gốm sứ Bát Tràng Trong giai đoạn nền kinh tế hội nhập hiện nay, đặc biệt là từ khi nước ta gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO, thì phương thức kinh doanh cũ của làng gốm Bát Tràng đã trở nên không còn phù hợp. Để duy trì sự tồn tại và phát triển của làng nghề đòi hỏi các doanh nghiệp, chính quyền địa phương cũng như Nhà nước cần phải có những giải pháp kịp thời và hiệu quả. Trong chiến lược phát triển làng nghề của Uỷ ban nhân dân xã Bát Tràng và Hiệp hội gốm sứ Bát Tràng thì TMĐT được đánh giá là một công cụ hữu hiệu. Dựa trên những tìm hiểu và khảo sát cụ thể, chúng tôi cho rằng: Đầu tiên Bát Tràng cần đẩy mạnh việc xây dựng thương hiệu. Trước đây các doanh nghiệp Bát Tràng thường mạnh ai nấy làm, thương hiệu làng nghề không được đầu tư xây dựng thích đáng cũng như không được khai thác một cách triệt để. Do đó điều cần thiết hiện nay là các doanh nghiệp phải hợp sức lại trong một hiệp hội ngành nghề để khai thác thương hiệu chung với tên tuổi của địa phương trong hoạt động kinh doanh của mình. Đồng thời cần liên tục đầu tư cho quảng bá và phát triển để duy trì thương hiệu chung. Song song với công tác xây dựng thương hiệu, Bát Tràng cần tiếp tục áp dụng mô hình kết hợp sản phẩm địa phương với du lịch và xuất khẩu tại chỗ, một hướng đi được các làng nghề truyền thống nổi tiếng phát huy rất hiệu quả. Chính quyền địa phương và các doanh nghiệp cần có những đầu tư - 41 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG thích đáng cho khu chợ gốm Bát Tràng để nâng cao sức hấp dẫn, thu hút khách du lịch. Cuối cùng, các doanh nghiệp, hiệp hội gốm sứ Bát Tràng và nhà nước cần phối kết hợp với nhau để xây dựng chương trình ứng dụng TMĐT hiệu quả nhất. Đây là một chương trình mang tính chiến lược và lâu dài đòi hỏi sự kết hợp đồng bộ của các thành viên liên quan và những đầu tư thích đáng về vốn, nhân lực và cơ sở hạ tầng. Từ phương hướng phát triển kinh tế làng nghề trên và những nguyên nhân nổi cộm trong thất bại của doanh nghiệp khi áp dụng TMĐT, nhóm nghiên cứu xin đưa ra những giải pháp khả thi cho 3 đối tượng sau: doanh nghiệp, hiệp hội gốm sứ Bát Tràng và Nhà nước. II. Giải pháp cụ thể 1. Doanh nghiệp Khi các doanh nghiệp Bát Tràng cùng bắt tay xây dựng được một thương hiệu chung thành công thì khâu quảng bá cho thương hiệu đó cần phải được thực hiện ngay sau đó. Các doanh nghiệp có thể cùng nhau xây dựng một phòng trưng bày sản phẩm ảo quy mô lớn. Phòng trưng bày đó chính là một trang web chung, nơi có vai trò giới thiệu thương hiệu và các sản phẩm Bát Tràng cũng như cung cấp dịch vụ có chất lượng tới các khách hàng hiện tại và tiềm năng. Làm thế nào để có được trang web đem lại hiệu quả luôn là vấn đề gây đau đầu của doanh nghiệp. Cái thiếu hiện nay của doanh nghiệp Bát Tràng là một kế hoạch dài hạn cho xây dựng, marketing và duy trì các website mang - 42 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG tầm chiến lược. Dựa trên cơ sở đó, dưới đây chúng tôi xin đề xuất một phương án với sáu bước tiến hành cụ thể như sau: Thứ nhất là vấn đề mở mang nhận thức của doanh nghiệp: Doanh nghiệp cần thể hiện ra rằng họ đã sẵn sàng cho sân chơi mới mẻ đầy tiềm năng này. Ai cũng biết rằng không thể bắt doanh nghiệp ứng dụng CNTT nếu như chính họ không nhận thấy đấy là điều cần thiết. Một khi các nhà lãnh đạo doanh nghiệp nhận thức được tiềm năng kinh tế thực sự của việc triển khai TMĐT thì những đầu tư liên quan đến nguồn lực và tài chính sẽ dễ dàng được thông qua. Thứ hai, đầu tư tạo dựng một website cho riêng mình là điều kiện cần cho mỗi doanh nghiệp. Website chính là phòng trưng bày sản phẩm của mỗi doanh nghiệp. Do đó khi xây dựng, website cần đảm bảo mang đến cho khách hàng những thông tin tốt nhất về sản phẩm. Nội dung website còn sơ sài và thiếu thông tin trầm trọng chính là điểm yếu mà các doanh nghiệp Bát Tràng cần chú ý và sửa đổi. Yếu tố mỹ thuật cũng rất quan trọng để thu hút sự chú ý của khách hàng. Tuy nhiên trên thực tế những website nổi tiếng trên thế giới về doanh số bán đều là những website được thiết kế rất đơn giản về mỹ thuật, quan trọng là bố trí thông tin sao cho người xem dễ dàng tìm được điều họ muốn một cách nhanh nhất và cung cấp đủ chức năng đáp ứng nhu cầu của người xem. Tính năng dễ sử dụng luôn được đề cao. Khi xây dựng website, các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng nên có sự tham khảo thành công khi ứng dụng TMĐT của các doanh nghiệp khác trong ngành. Trong các doanh nghiệp xuất khẩu mặt hàng gốm sứ, công ty TNHH Minh Long 1 được đánh giá là doanh nghiệp đã ứng dụng TMĐT khá thành công, theo đúng quy trình. Minh Long 1 là doanh nghiệp sản xuất gốm sứ có công nghệ hiện đại bậc nhất thế giới với số lượng công nhân lên tới 1500, với - 43 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG trên 40 triệu sản phẩm và doanh thu hàng năm lên tới 15 triệu USD, là một trong 30 doanh nghiệp đầu tiên được trao biểu trưng “Thương hiệu Quốc gia”. Góp phần không nhỏ cho sự tăng trưởng vượt bậc của Minh Long 1 là những khoản đầu tư lớn cho CNTT và TMĐT. Công ty đã đầu tư hàng tỷ đồng cho hệ thống thiết kế khuôn mẫu có hỗ trợ CAD/CAM và lò nung vi tính để nâng cao chất lượng sản phẩm, đầu tư xây dựng một website chuyên nghiệp nhất trong số các doanh nghiệp trong ngành. Hình 7: Website www.minhlong.com Từ mục tiêu hướng đến đối tượng khách hang quốc tế và nhận thức được tầm quan trọng của TMĐT trong hoạt động kinh doanh của mình, công ty đã đầu tư xây dựng một website thực sự có chất lượng. Mặc dù website chưa có chức năng đặt hàng trực tuyến nhưng chúng ta có thể nhận thấy những ưu điểm nổi bật của nó như: · Giao diện, catalogue sản phẩm được thiết kế bằng flash có tính thẩm mĩ cao và chuyên nghiệp. - 44 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG Hình 8: Hình ảnh sản phẩm tại website www.minhlong.com · Cung cấp đầy đủ thông tin về sản phẩm; hình ảnh sản phẩm sắc nét, đạt yêu cầu với đặc trưng sản phẩm mỹ nghệ, và có kích thước lớn, cuốn hút người xem. · Tốc độ nhanh, giao diện thân thiện thuận tiện cho khách hàng trong việc tìm kiếm thông tin về sản phẩm, liên hệ. · Sản phẩm và nội dung thường xuyên được cập nhật lôi cuốn được khách hàng quay trở lại với website. Nếu làm được như vậy, chắc chắn những khoản đầu tư cho TMĐT sẽ đem lại hiệu quả kinh tế không nhỏ cho các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng. Thứ ba là sau khi đã có một website tốt, chiến lược tiếp theo của doanh nghiệp là một chiến lược marketing cho trang web thật hiệu quả. Có như vậy họ mới mong có nhiều khách hàng thường xuyên truy cập vào website và mua hàng. Có những sai lầm mà website mắc phải là được xây dựng theo kiểu “cứ làm rồi sẽ có người đến thăm”. Đó là lối mòn cần tránh mắc phải với mỗi doanh nghiệp. Kế hoạch marketing có thể được đưa ra như sau: - 45 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG · Quảng bá qua banner trên các trang web có tiếng khác để tăng nhận thức người dùng về tên tuổi. · Đăng ký lên các search engine ( công cụ tìm kiếm ) · Đăng ký liên kết vào các danh bạ. · Thiết lập các bản tin định kỳ nhằm thiết lập quan hệ thường xuyên với khách hàng: gửi thư chào hàng, giới thiệu sản phẩm định kỳ, thông tin bán hàng, khuyến mại. Doanh nghiệp càng tạo được mối liên hệ thường xuyên bền chặt với khách hàng bao nhiêu, cơ hội quảng bá sản phẩm đến nhiều người càng tăng bấy nhiêu Thứ tư là về yêu cầu nhân sự chuyên môn, đối với những doanh nghiệp gốm sứ vừa và nhỏ chỉ cần sử dụng một vài nhân sự có chuyên môn về Thương mại điện tử (lập trình web, thiết kế web, cập nhật thông tin, hỗ trợ khách hàng, marketing qua mạng, an toàn mạng...). Do phần lớn các doanh nghiệp không chuyên về lĩnh vực công nghệ thông tin cho nên doanh nghiệp nên chọn đối tác cung cấp dịch vụ thiết kế, lập trình website, an toàn mạng. Việc cập nhật thông tin, marketing qua mạng, hỗ trợ khách hàng phải là việc do doanh nghiệp đảm trách thường xuyên và chuyên nghiệp thì mới mang lại hiệu quả tốt nhất. Việc bỏ bê hoặc giao phó trách nhiệm này cho đối tác khác có thể gây ra nhiều thiệt hại như đã phân tích ở những phần trên. Thứ năm là khâu hỗ trợ khách hàng cần được quan tâm đúng mức. Đây là khâu chuyển tiếp của xây dựng website và marketing website nhằm mang lại thành công cho website của doanh nghiệp. Khâu xây dựng chất lượng website là điều kiện cần để cho nhưng ai đã ghé thăm đều có ấn tượng tốt, có thể tìm thấy những thông tin bổ ích cho họ, còn khâu tương tác với khách hàng là điều kiện đủ. Khâu này bao gồm nhưng dịch vụ hỗ trợ khách hàng qua - 46 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG việc trả lời email, xử lý đơn hàng, cung cấp thông tin theo yêu cầu của từng người. Nếu một người quan tâm gửi câu hỏi từ trang liên hệ của website mà phải chờ đến vài ngày không thấy câu trả lời hoặc nhận được câu trả lời không rõ ràng, không đầy đủ với văn phong cẩu thả.. thì chắc chắn doanh nghiệp sẽ bị mất nhiều khách hàng tiềm năng. Thứ sáu là nâng cao tri thức về công nghệ cũng như sự áp dụng công nghệ vào kinh doanh của những nhà quản lý doanh nghiệp. Công nghệ thông tin là lĩnh vực mà sự lạc hậu công nghệ diễn ra rất nhanh. Thương mại điện tử là một loại hình kinh doanh dựa trên sự phát triển của công nghệ thông tin, do đó, tốc độ đổi mới cũng diễn ra nhanh, đòi hỏi doanh nghiệp tham gia thương mại điện tử phải luôn đổi mới: đổi mới công nghệ, đổi mới phương thức kinh doanh, đổi mới tư duy, đổi mới cung cách quản lý v.v…Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp phải tự trau dồi cho mình những kiến thức mới bằng nhiều nguồn khác nhau. Họ có thể khai thác nguồn tài liệu mở trên mạng internet vô cùng phong phú, chi phí lại thấp, hầu như là miễn phí; hoặc tham gia những lớp học ngắn hạn, những buổi hội thảo, những diễn đàn, những hội nghị… Ngoài ra doanh nghiệp còn phải thực những biện pháp khác nhằm hoàn thiện, bổ sung, cải tiến bộ máy tổ chức, tăng cường chiến lược nghiên cứu và phân tích thị trường, tìm kiếm cơ hội, chiến lược định giá…. a. Tái cơ cấu lại tổ chức doanh nghiệp trên cơ sở phát triển TMĐT để doanh nghiệp có được hiệu quả kinh doanh tốt nhất ● Cải tiến quy trình quản lý: Bộ phận lãnh đạo phải hiểu rằng tiến hành TMĐT đồng nghĩa với việc chuyên nghiệp hóa quy trình quản lý. Doanh nghiệp phải có những quy trình kinh doanh và cơ cấu tổ chức cần thiết để tạo - 47 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG sự tin tưởng cho khách hàng. Cơ cấu tổ chức của một doanh nghiệp thông thường không thích hợp với TMĐT. TMĐT đặt ra một yêu cầu rất cao về tốc độ xử lý bao gồm: xử lý thông tin khách hàng, xử lý đơn đặt hàng, giao hàng và dịch vụ hậu mãi. Để đạt được điều này, doanh nghiệp phải có một số vị trí nhân sự mới và cơ cấu tổ chức linh hoạt, nhanh nhạy cùng sự phân nhiệm rõ ràng phục vụ cho kênh bán hàng - bộ phận tiếp xúc trực tiếp và giải quyết mọi vấn đề liên quan đến khách hàng. ● Thay đổi văn hóa làm việc: Chỉ những công ty chú trọng vào dịch vụ khách hàng mới có thể thành công trong TMĐT. Chuyển trọng tâm sang bộ phận dịch vụ khách hàng yêu cầu những thay đổi đáng kể về văn hóa của doanh nghiệp, nhất là đối với những doanh nghiệp như doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng vốn mang tính chuyên môn hơn là dịch vụ. Những tập quán mới cần được xây dựng thông qua một hệ thống quy định rõ ràng gắn với các hình thức thưởng phạt công bằng, hơn là những sự động viên chung. ● Tăng cường khả năng CNTT của doanh nghiệp: TMĐT là một phương tiện kinh doanh cao cấp, do đó đòi hỏi một đội ngũ nhân lực có năng lực CNTT cao, đáp ứng được đòi hỏi ngày một khó khăn và phức tạp hơn. Mặt khác, bản thân hạ tầng CNTT của doanh nghiệp cũng phải được nâng cấp cho phù hợp với yêu cầu của TMĐT. Việc đầu tư này có thể lớn hơn nhiều so với hình dung và các kế hoạch ban đầu. b. Tiến hành nghiên cứu thị trường và phân tích kết quả nghiên cứu thị trường một cách có định hướng và hiệu quả hơn. Nghiên cứu thị trường qua mạng như hiện nay tạo điều kiện dễ dàng hơn so với trước đây trong việc nghiên cứu các điều kiện kinh tế, xã hội, nhu cầu, tiềm năng thị trường của bất kỳ nước nào. Với sức mạnh của internet, - 48 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG doanh nghiệp có thể dễ dàng tìm được cơ hội kinh doanh, xuất nhập khẩu theo từng ngành, từng sản phẩm và từng nước; xác định được các nhà nhập khẩu nước ngoài của các mặt hàng chuyên dùng, tìm ra các nguồn thông tin về thị trường và tiếp thị trong TMĐT. Chiến lược tiến hành TMĐT cũng cần phải dựa trên sự nghiên cứu và phân tích thị trường một cách cặn kẽ. Quá trình nghiên cứu cần đảm bảo trả lời được sản phẩm của công ty có thể bán trên mạng Internet được không, trên thị trường nào, liệu hình dáng, kích thước, màu sắc và các đặc điểm khác của sản phẩm sẽ thu hút được khách hàng tại một số thị trường đặc biệt, liệu nó có thể thoả mãn yêu cầu của các nhóm khách hàng tiềm năng hay không. Ví dụ như cụ thể về thị trường gốm sứ, những số liệu điều tra cho thấy: trong 6 tháng đầu năm 2008 về gốm sứ xây dựng có những sự tăng trưởng mạnh, đơn cử với sản phẩm gạch ốp lát tráng men nếu như năm 2006 là 170 triệu m2/năm thì trong năm 2007 đạt khoảng 200 triệu m2/năm; về gốm sứ mỹ nghệ thì theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, kim ngạch của cả nước lại giảm 10,1% so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ đạt 175,7 triệu USD trong 6 tháng đầu năm 2008. Tuy nhiên không phải kim ngạch xuất khẩu đều giảm trong mọi thị trường. Ở thị trường Đài Loan kim ngạch giảm khoảng 12,6%, nhưng ở thị trường Nhật lại tăng 21,7% so với cùng kì 6 tháng đầu năm 2007. Thị trường gốm sứ mỹ nghệ cũng mở rộng thêm ở các nước như Ba Lan, Tiểu Vương Quốc Ả Rập thống nhất, Canada, Đan Mạch…Hay như trên thị trường Mỹ, từ tháng 4 năm 2008, gốm sứ mỹ nghệ tuy giảm nhưng mặt hàng gốm sứ gia dụng lại có chiều hướng tăng mạnh trở lại. Ở Pháp, kim ngạch xuất khẩu đạt 1,6 triệu đô la Mỹ, tăng 12,4%, trong đó mặt hàng đồ chơi bằng gốm tăng rất mạnh 1,2 triệu, trong khi kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này trong tháng 4 chỉ đạt 100 nghìn USD. - 49 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG Những số liệu trên cho thấy trong ngành gốm sứ các doanh nghiệp phân khúc ra rất nhiều thị trường khác nhau. Do đó đòi hỏi về nghiên cứu và phân tích thị trường kĩ lưỡng để đưa ra giải pháp kinh doanh đúng đắn, tối đa hóa lợi nhuận là vô cùng thực tế và cần thiết. c. Phân tích luồng xuất khẩu Đối với các doanh nghiệp Bát Tràng với vai trò là nhà xuất khẩu, để có thể tập trung chiến lược tiếp thị trên mạng và thành công ở một thị trường nào đó thì cần phải xác định được sản phẩm của mình có tính cạnh tranh hay không. Doanh nghiệp cần phải nhạy bén hơn nữa trước các nguồn thông tin về cơ hội để cạnh tranh trên từng thị trường. Một cách tốt nhưng lại khá tốn kém là trực tiếp nói chuyện với khách hàng, các đại lý, các nhà bán buôn và bán lẻ trên thị trường gốm sứ, đặc biệt khi công ty bán sản phẩm của mình qua hệ thống này. Ngoài ra thư điện tử cũng là một công cụ giao tiếp có ích, có thể trợ giúp phần nào để giảm chi phí, nhưng cần phải gửi đúng cho người cần gởi và phải gửi thường xuyên, liên tục để có thể nhận được sự hồi âm cần thiết và chính xác. d. Xác định giá xuất khẩu hợp lý Tính toán giá thành sản phẩm rất quan trọng đối với doanh nghiệp để dự trù tài chính. Đối với doanh nghiệp xuất khẩu, giá thành đơn vị cần phải tìm hiểu và tính đến một số chi phí khác thường phát sinh ở nước ngoài. Mỗi một chi tiết của kế hoạch TMĐT cần phải được tính đến trong dự trù tài chính và đưa vào kế hoạch về ngân sách của doanh nghiệp tối thiểu trong ba năm. Một số chi tiết sau đây cần phải xem xét khi tính giá để tiến hành TMĐT trên thị trường quốc tế: thiết kế trang web, cập nhật trang web, theo dõi trang web, - 50 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG xử lý đơn đặt hàng qua trang Web, tiếp thị trên mạng, phần trăm tăng giá, dịch vụ sau bán hàng, chi phí đổi hàng hoá hư hỏng… e. Tăng cường marketing diện rộng Khi tham gia vào TMĐT, việc chủ động tìm kiếm đối tác kinh doanh trong và ngoài nước là vô cùng cần thiết. Các công ty thường không thành công trong việc bán hàng qua mạng vì không biết các cơ hội tiếp thị với chi phí rất thấp hoặc miễn phí đã có sẵn cho họ. Ngoài những kỹ thuật tiếp thị qua mạng thông thường, các cơ hội tiếp thị truyền thống có thể được cung cấp qua các catalogue sản phẩm, các chương trình người mua hàng quốc tế, các dịch vụ đại lý/người phân phối, triển lãm catalogue và các hiệp hội mậu dịch. Các doanh nghiệp cũng không nên bỏ qua phương thức kết hợp trang web của họ với phương thức kinh doanh truyền thống bằng cách giới thiệu website của trên các tờ rơi quảng cáo truyền thống, trên báo chí và những tài liệu kinh doanh khác. Ngoài ra có nhiều phương thức để tận dụng những cơ hội này một cách tốt hơn như giới thiệu địa chỉ website (URL) của bạn trên tất cả các tài liệu có liên quan: đồ dùng văn phòng, card giao dịch, quảng cáo trên báo chí, tờ rơi quảng cáo, các tài liệu in của công ty, sách hướng dẫn, các danh sách thư mục hay những trang vàng… 2. Hiệp hội gốm sứ Là cầu nối giữa các doanh nghiệp, hiệp hội gốm sứ Bát Tràng có vai trò quan trọng trong việc đẩy mạnh hợp tác của các doanh nghiệp với nhau nhờ đó góp phần nâng cao thương hiệu chung cho làng nghề. Trong công cuộc ứng dụng TMĐT vào kinh doanh, hiệp hội cần thể hiện vai trò tích cực của mình qua những đóng góp như: - 51 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG Thứ nhất: Phối hợp cùng với nhà nước trong việc nâng cao nhận thức về TMĐT cho các doanh nghiệp. Hiệp hội cần đứng ra vận động các doanh nghiệp tham gia vào hoạt động ứng dụng TMĐT trong kinh doanh, chỉ ra những lợi ích mà hoạt động này đem lại nhằm tạo niềm tin cho các chủ doanh nghiệp. Tiếp theo, Hiệp hội cần chủ động mở các lớp bồi dưỡng kiến thức về thương mại, mời các chuyên gia có uy tín rong lĩnh vực về giảng dạy và truyền đạt kinh nghiệm. Thứ hai: Các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng có đặc thù là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chủ yếu sản xuất và kinh doanh dưới dạng hộ gia đình. Do đó sản phẩm làm ra tuy cùng một loại nhưng chất lượng và giá cả lại khác nhau, số lượng thì rất hạn chế. Một thực tế đáng buồn xảy ra là có rất nhiều đơn đặt hàng lớn của khách nước ngoài bị bỏ qua do các doanh nghiệp không thể sản xuất được số lượng hàng lớn như vậy, còn nếu gom hàng của nhiều doanh nghiệp lại thì không thống nhất về chất lượng. Vì vậy song song với việc nâng cao nhận thức cho các doanh nghiệp, hiệp hội cũng cần quan tâm đến việc liên kết các doanh nghiệp lại với nhau, thống nhất về sản phẩm, kiểu dáng, chất lượng để có thể đáp ứng được các đơn đặt hàng lớn- một điều tất yếu có thể xảy ra khi tham gia TMĐT. Thứ ba: Giúp đỡ các doanh nghiệp trong việc xây dựng, quản lý và duy trì website của mình. Có thể thấy rằng một trong những nguyên nhân dẫn đến sự thất bại của các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng trong hoạt động ứng dụng TMĐT là ở bước xây dựng website như đã phân tích ở trên. Vì vậy Hiệp hội có thể phát huy vai trò của mình bằng cách tổ chức các buổi hội thảo, toạ đàm nhằm truyền đạt kiến thức cũng như giúp các doanh nghiệp chia sẻ kinh nghiệm trong việc quản lý và duy trì website. Nhờ đó mà các doanh nghiệp có thể nâng cao chất lượng website của mình đồng thời thu được lợi ích từ việc - 52 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG ứng dụng TMĐT. Ngoài ra Hiệp hội cũng có thể tổ chức các cuộc thi về website và ứng dụng TMĐT nhằm nâng cao trình độ cho các doanh nghiệp. 3. Nhà nước Trong kế hoạch phát triển TMĐT giai đoạn 2006-2010 của Bộ Thương Mại, hai mặt hàng may mặc và thủ công mỹ nghệ được coi là hai mặt hàng tiềm năng của nước ta. Do đó việc đẩy mạnh ứng dụng TMĐT cũng nằm trong chiến lược phát triển TMĐT của quốc gia. Nhà nước cần đề ra những biện pháp và chính sách phù hợp nhất nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Bát Tràng ứng dụng TMĐT một cách có hiệu quả. Theo ý kiến của nhóm tác giả, nhà nước cần quan tâm đến một số khía cạnh sau: Thứ nhất là về vấn đề hệ thống pháp luật TMĐT: hiện tại nước ta mới chỉ có một bộ luật giao dịch TMĐT, ngoài ra chưa có các văn bản dưới luật để hướng dẫn cho các doanh nghiệp thực hiện. Điều này gây khó khăn cho các doanh nghiệp khi tham gia ứng dụng TMĐT. Vì vậy nhà nước cần nhanh chóng hoàn thiện hệ thống pháp luật về TMĐT, ban hành các văn bản dưới luật, tổ chức các hoạt động nhằm phổ biến luật tới các doanh nghiệp; xây dựng một bộ máy quản lý chặt chẽ và có hiệu quả. Thứ hai: Hoàn thiện mạng lưới hạ tầng viễn thông, internet, nhất là ở các tỉnh nơi tập trung nhiều làng nghề. Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong làng nghề có thể dễ dàng sử dụng các dịch vụ như điện thoại, fax và truy cập internet để hướng tới việc dễ dàng tiếp cận với thương mại điện tử. Do hàng thủ công mỹ nghệ mang bản sắc sản phẩm làng nghề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc giải quyết việc làm, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động trong công nghiệp và nông thôn, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền một cách bền vững, các cơ quan quản lý - 53 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG nhà nước cần có những chính sách ưu đãi về thuế đối với các doanh nghiệp ở đây khi học có những đầu tư ứng dụng thương mại điện tử. Thứ ba: Xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin và chi tiết về từng sản phẩm của các làng nghề truyền thông cả nước; xây dựng sàn giao dịch điện tử về các sản phẩm làng nghề với sự tham gia phối hợp của các ngân hàng. Ngoài giới thiệu về sản phẩm của từng ngành nghề, sàn giao dịch này phục vụ thuận lợi cho các giao dịch mua và bán Thứ tư: Nhà nước hỗ trợ để các doanh nghiệp có quy mô nhỏ không làm được website thì vẫn có thể tham gia thương mại điện tử bằng cách thiết lập một gian hàng trên chợ “ảo”, việc duy trì gian hàng này hoàn toàn miễn phí. Tại đây, các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài đều có thể tham gia thương mại điện tử tìm kiếm đối tác, sản phẩm, giá cả và phương thức giao dịch chỉ sau một vài cú click chuột. Thứ năm: Thường xuyên tổ chức các hội chợ, triển lãm hàng thủ công mỹ nghệ hoặc tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia các hội chợ, triển lãm quốc tế nhằm mục đích giới thiệu các sản phẩm làng nghề ra thị trường quốc tế, nâng cao thương hiệu cho sản phẩm. Thứ sáu: Nâng cao nhận thức về TMĐT cho các doanh nghiệp, xây dựng cho người dân thói quen mua hang qua mạng. Có thể thấy rằng nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự thất bại của các doanh nghiệp Bát Tràng trong việc ứng dụng TMĐT là sự thiếu hiểu biết về TMĐT của các chủ doanh nghiệp. Hầu hết họ chỉ biết bỏ tiền ra thuê xây dựng website nhưng không biết cách duy trì và quản lý website của mình. Và hậu quả tất yếu xảy ra là câc website nhanh chóng bị đóng cửa do chi phí duy trì quá tốn kém và không mang lại - 54 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG hiệu quả. Vấn đề đặt ra ở đây là nhà nước cần phải có dự án cụ thể nhằm nâng cao hiểu biết về kiến thức TMĐT cho các doanh nghiệp Bát Tràng chẳng hạn như: mở các lớp đào tạo tại địa phương và mời các chuyên gia về giảng dạy…vv.. 4. Đề xuất của nhóm tác giả Thực tế cho thấy các doanh nghiệp Bát Tràng đã nhận thức được sự cần thiết của việc ứng dụng TMĐT trong hoạt động sản xuất kinh doanh và cũng đã có những đầu tư cho việc xây dựng website của công ty mình. Tuy nhiên sau khi sự đầu tư này không mang lại hiệu quả, kỳ vọng của các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng về lợi ích của TMĐT hầu như đã không còn. Vì thế khó có thể thuyết phục những doanh nghiệp này bỏ vốn đầu tư một lần nữa và ngay cả khi họ chấp nhận đầu tư, thì cũng khó mang lại hiểu quả bởi hiểu biết hạn chế về công nghệ thông tin và thương mại điện tử. Về phía Nhà nước và địa phương, cũng đã có đầu tư và dự án cụ thể để hỗ trợ những doanh nghiệp nhưng hiệu quả thậm chí còn thấp hơn hoạt động tự phát của các doanh nghiệp. Để nâng cao hiệu quả ứng dụng TMĐT đối với các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng, ngoài sự nỗ lực của 2 bên là các doanh nghiệp gốm sứ và nhà nước, địa phương thì còn cần có sự tham gia của một bên thứ 3, một doanh nghiệp kinh doanh TMĐT. Ứng dụng thương mại điện tử phải trải qua nhiều giai đoạn, nâng cao dần hiệu quả và trình độ, nhận thức của doanh nghiệp. Quá trình đó đòi hỏi phải có sự tham gia của một doanh nghiệp chuyên hoạt động trong lĩnh vực TMĐT. Thế nhưng thật khó để dung hòa lợi ích của các bên, khi mà doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng không còn mặn mà với đầu tư cho TMĐT còn doanh nghiệp TMĐT không tìm thấy lợi ích khi đầu tư vào mặt hàng này. Vai trò của nhà nước làm cầu nối giữa các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng và - 55 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG doanh nghiệp TMĐT chính là yếu tố quyết định, nhất là là việc đầu tư trong giai đoạn ban đầu. Nhóm tác giả xin đề xuất kiến nghị một mô hình ứng dụng TMĐT cho làng nghề Bát Tràng, trong đó có sự hợp tác chặt chẽ giữa các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng, nhà nước và một doanh nghiệp TMĐT tư nhân. Giai đoạn 1. Xây dựng website mới, hiệu quả nhằm quảng bá thương hiệu gốm sứ Bát Tràng Nhà nước cần cấp vốn ngân sách hoặc nguồn vốn viện trợ, phối hợp với địa phương, Hiệp hội gốm sứ Bát Tràng hợp tác để đầu tư cho doanh nghiệp TMĐT xây dựng một website chung quảng bá cho làng nghề Bát Tràng và các sản phẩm gốm sứ. Mục đích của website này là quảng bá thương hiệu “Gốm sứ Bát Tràng”, nhất là tại thị trường nước ngoài. Nội dung của website giới thiệu về làng nghề Bát Tràng, gallery ảnh các sản phẩm của làng nghề (chưa mang mục đích thương mại), giới thiệu hoạt động sản xuất kinh doanh tại Bát Tràng. Mô hình này tương tự như một số website: www.hoianhandicraft.com (Xưởng sản xuất thủ công mỹ nghệ Hội An),... Do đặc thù của sản phẩm thủ công mỹ nghệ nên website được thiết kế phải có tính thẩm mỹ cao, gallery trưng bày ảnh các sản phẩm phái có hình ảnh chất lượng, mang tính nghệ thuật và đa dạng. Đây là điều mà những website trước đây về gốm sứ Bát Tràng chưa làm được. Hơn nữa, website này phải đảm bảo tốc độ truy cập cao bởi số lượng ảnh được dùng rất lớn, tên miền quốc tế, đa ngôn ngữ để dễ dàng quảng bá ra thị trường nước ngoài. Chi phí thiết kế một website như thế là quá lớn đối với các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng. Do đó Nhà nước cần hỗ trợ vốn, doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng phối hợp cung cấp thông tin và doanh nghiệp TMĐT thực hiện. - 56 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG Xây dựng và duy trì tốt hoạt động của website là chưa đủ, việc quảng bá website cũng đóng vai trò quan trọng để tạo ra hiệu quả. Chỉ khi có nhiều người biết đến website, nhất là tại thị trường nước ngoài, thì đầu tư mới mang lại hiệu quả và thương hiệu gốm sứ Bát Tràng mới đến được với khách hàng. Chính vì không biết cách quảng bá mà website của những doanh nghiệp Bát Tràng trước đây sau khi lập ra được một thời gian thì bị bỏ không, không có người truy cập cũng như không có đơn đặt hàng nào. Muốn quảng cáo ra thị trường nước ngoài cần chi phí rất lớn, hoạt động lâu dài, đây là nhiệm vụ của doanh nghiệp TMĐT. Việc quảng cáo được thực hiện thông qua nhiều kênh, quảng cáo qua search engine cần chấp nhận chi phí để giữ được thứ hạng cao và đăng ký những từ khóa tiếng Anh thông dụng, thông qua các cổng giao tiếp điện tử, sàn giao dịch, tổ chức xúc tiến của được ngoài, qua email… Đồng thời liên kết website với website các công ty du lịch để, thu hút được nhiều khách truy cập hơn. Khi đánh giá thấy số người truy cập vào website đủ đông và ổn định, hoạt động sẽ chuyển tiếp sang giai đoạn 2. Ngược lại, nếu website không mang lại hiệu quả cần tìm hiểu nguyên nhân, do nội dung không tốt hay chưa quảng bá được website qua internet để đưa ra những giải pháp cụ thể khắc phục. Trong giai đoạn này, Nhà nước phối hợp với địa phương, Hiệp hội làng nghề nhằm đào tạo kiến thức TMĐT cho doanh nghiệp, tuyên truyền về lợi ích của việc ứng dụng TMĐT. Doanh nghiệp TMĐT dần tạo mối liên kết với các doanh nghiệp gốm sứ nhằm tạo tiền đề cho việc triển khai sang giai đoạn tiếp theo. Giai đoạn 2. Xây dựng sàn giao dịch B2B Thực tế cho thấy việc các doanh nghiệp gốm sứ tự bỏ kinh phí để xây dựng website khó có thể mang lại hiệu quả, tham gia sàn giao dịch B2B - 57 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG không những giúp các doanh nghiệp tiết kiệm được chi phí mà còn tận dụng được các công cụ, các mối quan hệ của sàn giao dịch. Hiện tại, Việt Nam đã có rất nhiều sàn giao dịch điện tử, nhưng cũng chỉ nhiều về số lượng, thiếu chất lượng thực sự, thiếu những sàn chuyên về hàng thủ công mỹ nghệ. Các sàn vừa hoạt động vừa xây dựng, lại thiếu các bên tham gia, chưa đủ sức thực hiện quảng bá ở thị trường nước ngoài. Các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng dù có tham gia những sàn này thì cũng không đem lại hiệu quả đáng kể. Như trường hợp của Công ty cổ phần Gốm sứ 51, một doanh nghiệp lớn và đi tiên phong trong ứng dụng TMĐT ở Bát Tràng, sau khi website của công ty www.cps51.com ngừng hoạt động, Gốm sứ 51 vẫn đăng tin giới thiệu, tìm kiếm đối tác trên hàng trăm website, từ những sàn giao dịch, trang vàng tới những trang rao vặt nhưng không thu được nhiều kết quả. Trong khi đó, nhu cầu tìm kiếm đối tác cung cấp đồ gốm sứ qua internet của các nhà nhập khẩu nước ngoài là khá lớn. Tham khảo trên các sàn giao dịch của Việt Nam hiện nay, có thể tìm được hàng loạt công ty có nhu cầu này như Tierra Fina (Mỹ, www.tierrafina.com), Hawa (Úc), Toptrade International (Mỹ, Leo Carell S. A(Thổ Nhĩ Kì),... Vì thế, xây dựng một sàn B2B chuyên về sản phẩm gốm sứ, làm cầu nối giữa các doanh nghiệp sản xuất gốm sứ và những doanh nghiệp có nhu cầu nhập khẩu là việc làm cần thiết. Sau khi đã xây dựng và quảng bá thành công website về sản phẩm gốm sứ Bát Tràng trong giai đoạn 1, Nhà nước tiếp tục hỗ trợ vốn để doanh nghiệp TMĐT xây dựng website đó trở thành một sàn B2B hoạt động theo mô hình mua hàng thông qua tập hợp các nhà cung cấp. Trong đó, doanh nghiệp TMĐT cung cấp dịch vụ cho các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng. Doanh nghiệp TMĐT không xây dựng catalogue sản phẩm mà các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng tự xây dựng các catalogue sản phẩm riêng của mình sau đó đặt vào "chợ chung" để tạo nên catalogue chung. Vì thế - 58 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG website sẽ rất đa dạng sản phẩm và đáp ứng nhiều hơn nhu cầu của khách hàng khi họ ghé thăm. Thêm vào đó, sàn giao dịch không chỉ đăng tải thông tin và nhu cầu mua bán, mà còn cung cấp tiện ích tốt để hỗ trợ doanh nghiệp gốm sứ Bát Tráng đàm phán, giao kết hợp đồng trực tuyến, theo dõi thực hiện hợp đồng và chăm sóc khách hàng. Mô hình này sẽ giúp liên kết các doanh nghiệp Bát Tràng nhỏ lẻ thành một nhà cung cấp lớn và tạo nên sức mạnh xâm nhập thị trường. Tuy nhiên mô hình vẫn đảm bảo là khách lựa chọn sản phẩm của doanh nghiệp nào thì khách sẽ làm việc với doanh nghiệp đó một cách riêng tư. Nhờ đó, doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng sẽ không mất một khoản chi phí nào ngoài việc xây dựng catalogue sản phẩm trong khi lại thu được hàng loạt lợi ích từ TMĐT. Còn doanh nghiệp TMĐT sẽ tiến hành thu phí của doanh nghiệp gốm sứ dựa trên doanh thu của đơn hàng, thu phí từ hoạt động quảng cáo trực tuyến và dịch vụ ngoại tuyến. Đồng thời, hoàn trả lại khoản đầu tư cho Nhà nước khi đã có doanh thu ổn định. Việc xây dựng sàn giao dịch B2B không được tiến hành ngay từ đầu mà phải trải qua giai đoạn xây dựng website giới thiệu sản phẩm gốm sứ Bát Tràng để các doanh nghiệp gốm sứ có thời gian thay làm quen với TMĐT, xây dựng cataloge sản phẩm có chất lượng và thẩm mĩ cao. Giai đoạn 3. Xây dựng Nhà phân phối trực tuyến Khi sàn giao dịch B2B đã hoạt động ổn định, doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng nhận được đơn đặt hàng thông qua sàn còn doanh nghiệp TMĐT cũng thu được lợi nhuận từ hoạt động cung cấp dịch vụ, mô hình có thể thực hiện giai đoạn thứ 3. Tiến hành chuyên môn hóa các khâu sản xuất, doanh nghiệp TMĐT trở thành một Nhà phân phối chung cho tất cả các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng. Sàn giao dịch B2B phát triển giúp cho doanh nghiệp TMĐT có - 59 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG điều kiện tiếp xúc, thu hút thêm nhiều đối tác. Qua đó xây dựng được nhiều kênh phân phối, tiến tới trở thành Nhà phân phối trực tuyến sản phẩm gốm sứ Bát Tràng. Trong mô hình này, lợi ích của TMĐT được thể hiện rõ nhất, các doanh nghiệp gốm sứ trước đây phải tìm kiếm đơn đặt hàng qua sàn giao dịch thì đến khi sản xuất được chuyên môn hóa, khâu tiêu thụ sản phẩm do doanh nghiệp TMĐT đảm nhận. Điều đó đảm bảo cho doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng có thể tiết kiệm thời gian, chi phí sản xuất, đồng thời hưởng lợi kinh tế nhờ quy mô khi có những đơn hàng lớn ổn định, giá thành sản phẩm qua đó giảm xuống. Doanh nghiệp TMĐT có thể cung cấp sản phẩm cho đối tác với mức giá hợp lý mà vẫn thu được lợi nhuận. Doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng tập trung vào sản xuất còn doanh nghiệp TMĐT tập trung vào tìm kiếm đơn đặt hàng, phân phối sản phẩm. Tóm lại, thông qua ứng dụng TMĐT theo từng giai đoạn với sự hỗ trợ vốn của Nhà nước và sự hợp tác của doanh nghiệp TMĐT, hoạt động sản xuất kinh doanh hàng gốm sứ Bát Tràng sẽ được chuyên môn hóa, làm giảm giá thành sản phẩm, tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng. - 60 - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG Sản phẩm gốm sứ Bát Tràng từ xưa đến nay không chỉ là niềm tự hào của người dân Bát Tràng mà nó còn là nguồn thu nhập chính nuôi sống hàng nghìn hộ dân Bát Tràng. Trong vài năm gần đây, nguồn thu nhập từ hoạt động sản xuất gốm sứ giảm sút đáng kể do giá cả nguyên vật liệu sản xuất tăng cao và sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường. Đã có rất nhiều doanh nghiệp phải ngưng hoạt động, nhiều nhà xưởng bị bỏ hoang. Các chủ doanh nghiệp còn lại cũng đã nhận biết được sự nghiêm trọng của vấn đề, chủ động nghiên cứu, sáng tạo ra nhiều loại sản phẩm mới nhằm thu hút khách hàng. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp đã sớm nhận thức được tầm quan trọng của việc ứng dụng TMĐT để mở rộng thị trường. Hàng loạt các website của các doanh nghiệp đã ra đời nhằm quảng bá sản phẩm ra thị trường quốc tế, tìm kiếm các đơn đặt hàng. Tuy nhiên do thiếu sự hiểu biết về kiến thức TMĐT, không có những đầu tư thích đáng trong việc xây dựng, duy trì website cũng như thiếu khả năng quản lý của các chủ doanh nghiệp nên các website này nhanh chóng bị bỏ hoang. TMĐT đang dần trở thành phương thức kinh doanh trên toàn thế giới, việc các doanh nghiệp Bát Tràng ứng dụng TMĐT là một bước đi hoàn toàn đúng đắn. Nhưng làm thế nào để có được thành công trong việc này luôn là một trăn trở đối với chính quyền địa phương và các chủ doanh nghiệp. Vì vậy nhóm tác giả chúng tôi thực hiện đề tài này với mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả của việc ứng dụng TMĐT cho các doanh nghiệp gốm sứ Bát Tràng. Hà Nội, ngày 5 tháng 8 năm 2008. KẾT THÚC VẤN ĐỀ - - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG xviii Danh mục Tài liệu tham khảo Tài liệu tiếng Việt: Bản in: Vụ Thương mại Điện tử - Bộ Thương mại, Báo cáo Thương mại Điện tử Việt Nam 2007, 2007. Nguyễn Văn Thoan, Bộ môn Thương mại điện tử, trường Đại học Ngoại Thương, Tập bài giảng Thương mại điện tử, 2007. Nguyễn Trung Toàn, Khái quát Thương mại điện tử, 2007, NXB Lao động. Website: www.hoplucceramic.com - Hợp tác xã công nghiệp sứ Hợp Lực. www.gomsubattrang.com - Công ty TNHH thương mại xuất nhập khẩu Hà Phú. www.gombattrang.com - Công ty TNHH gốm Xuân Thủy. www.hoathanhceramic.com - Công ty TNHH gốm Hoa Thanh. www.quangvinh.com.vn - Công ty cổ phần Phú Vinh. www.hamico.com.vn - Công ty TNHH xuất khẩu gốm sứ Bát Tràng. www.minhhaiceramic.com - Công ty TNHH gốm Minh Hải. www.ando-ceramics.com - Công ty gốm An Đô. www.sacgom.com - Công ty TNHH Nam Việt. www.minhlong.com – Công ty TNHH Minh Long 1. - Cổng thông tin làng gốm cổ truyền Bát Tràng. - - ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP GỐM SỨ BÁT TRÀNG xix Tài liệu tiếng Anh: Bản in: Turban, Electronic Commerce, 2006, Prentice Hall, USA. Rayport J.F., Jaworski B.J., E-Commerce, 2001, Mc Graw- Hill/Irwin, USA. Erik Brynjolfsson, Glen L Urban, Strategies for E-business success, 2001, Jossey Bass, USA. Gary P. Schneider, James T.Perry, Electronic Commerce, 2000, Course Technology-Thomson Learning, Canada. Website: www.alibaba.com www.tradekey.com www.amazon.com