Đề tài Vận dụng mối quan hệ giữa lý luận và thực tiễn vào quá trình đổi mới ở Việt Nam

ển. Cùng với quốc doanh, hợp tác xã được tổ chức rộng rãi vì ta đã học tập được mô hình tổ chức kinh tế của Liên Xô cũ. Với sự nỗ lực cao độ của nhân dân ta, cùng với sự giúp đỡ tận tình của các nước xã hội chủ nghĩa lúc đó, mô hình kế hoạch hoá tập trung đã phát huy được những tính ưu việt đó. Từ một nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu, phân tán và manh mún, bằng công cụ kế hoạch hóa, ta đã tập trung được vào trong tay một lực lượng vật chất quan trọng về cơ sở vật chất kỹ thuật, cơ sở hạ tầng thành thị và nông thôn, đất đai, máy móc, tiền vốn để ổn định và phát triển kinh tế. Vào những năm sau của thập niên 60, ở Miền Bắc đã có những chuyền biến về kinh tế, xã hội. Trong thời kỳ đầu, nền kinh tế tập trung bao cấp đã tỏ ra phù hợp với nền kinh tế tự cung, tự cấp, phù hợp với điều kiện hai nhiệm vụ sản xuất và chiến đấu trong chiến tranh lúc đó. Năm 1975, sau ngày giải phóng miền Nam, một bức tranh mới về hiện trạng kinh tế Việt Nam đã thay đổi. Đó là sự duy trì một nền kinh tế tồn tại cả ba loại hình: +Kinh tế cổ truyền (tự cung tự cấp) +Kinh tế kế hoạch hoá tập trung bao cấp (ở miền Bắc) +Kinh tế thị trường (đặc trưng ở miền Nam). Mặc dù đây là một tồn tại khách quan sau năm 1975 nhưng chúng ta vẫn tiếp tục xây dựng nền kinh tế tập trung theo cơ chế kế hoạch hoá trên phạm vi cả nước. Đó là sự áp đặt rất bất lợi. * Hậu quả: Do chủ quan nóng vội, cứng nhắc, chúng ta đã không quản lý được hiệu quả các nguồn lực dẫn tới việc sử dụng lãng phí nghiêm trọng các nguồn lực của đất nước. - Tài nguyên bị phá hoại, sử dụng khai thác không hợp lý, môi trường bị ô nhiễm. - Nhà nước bao cấp và tiến hành bù lỗ phổ biến gây hậu quả nghiệm trọng cho nền kinh tế. + Sự tăng trưởng kinh tế chậm lại, tăng trưởng kinh tế trên lý thuyết, giấy tờ. +Hàng hoá, sản phẩm trở nên khan hiếm, không đáp ứng được nhu cầu trong nước. +Ngân sách thâm hụt nặng nề. Vốn nợ đọng nước ngoài ngày càng tăng và không có khả năng cho chi trả. +Thu nhập từ nền kinh tế quốc dân không đủ chi dùng, tích luỹ hầu như không có. +Vốn đầu tư cho sản xuất và xây dựng chủ yếu là dựa vào vay và viện trợ nước ngoài. - Cùng với đó là sự thoái hoá về mặt con người và xã hội. - Đến năm 1979, nền kinh tế rất suy yếu, sản xuất trì trệ, đời sống nhân dân khó khăn, nguồn trợ giúp từ bên ngoài giảm mạnh. - Từ năm 1975 đến năm 1985, các thành phần kinh tế tư bản tư nhân, cá thể bị tiêu diệt hoặc không còn điều kiện phát triển dẫn đến thực trạng tiềm năng to lớn của các thành phần kinh tế này không được khai thác và phục vụ cho mục tiêu chung của nền kinh tế. Ngược lại, thành phần kinh tế quốc doanh đã phát triển ồ ạt, tràn lan trên mọi lĩnh vực trở thành địa vị đọc tôn trong hầu hết các ngành công nghiệp, xây dựng, dịch vụ (trừ ngành nông nghiệp, thành phần kinh tế tập thể là chủ yếu).Thời điểm cao nhất, thànhphần kinh tế quốc doanhđã cõ gần 13 nghìn doanh nghiệp với số tài sản cố định chiếm 70% tổng số tài sản cố định của nền kinh tế. Thời kỳ này, kinh tế nước ta tuy có đạt được tốc độ tăng trưởng nhất định nhưng sự tăng trưởng đó không có cơ sở để phát triển vì đã dựa vào điều kiện bao cấp, bội chi ngân sách, lạm phát và vay nợ nước ngoài. - Do phát triển tràn lan lại quản lý theo cơ chế bao cấp, kế hoạch hoá tập trung nên nhà nước gặp nhiều khó khăn trong việc quản lý, điều hành các doanh nghiệp quốc doanh, nhiều doanh nghiệp quốc doanh làm ăn thua lỗ, lực lượng sản xuất không được giải phóng, nền kinh tế lâm vào tình trạng khủng hoảng và tụt hậu. * Nguyên nhân. Trong nhận thức cũng như trong hành động, chúng ta chưa thật sự thừa nhận cơ cấu kinh tế nhiều thành phần còn tồn tại trong thời gian tương đối dài, chưa nắm vững và vận dụng đúng lý luận và thực tiễn vào tinh hình nước ta. Đến năm 1986, cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp về căn bản vẫn chưa bị xoá bỏ. Cơ chế mới chưa được thiết lập đồng bộ, nhiều chính sách, thể chế lỗi thời chưa được thay đổi. Tình trạng tập trung quan liêu còn nặng, đồng thời những hiện tượng vô tổ chức, vô kỷ luật còn khá phổ biến. Việc đổi mới cơ chế và bộ máy quản lý, việc điều hành không nhạy bén, là những nguyên nhân quan trọng dẫn tới hành động không thống nhất từ trên xuống dưới. Chúng ta mới nêu ra được phương hướng chủ yếu của cơ chế mới, hình thức, bước đi, cách làm cụ thể thì còn nhiều vấn đề chưa giải quyết được thoả đáng cả về lý luận và thực tiễn. * Phương hướng chỉ đạo. Chúng ta đã bộc lộ sự lạc hậu về nhận thức lý luận trong thời kỳ quá độ:”Khuynh hướng tư tưởng chủ yếu của những sai lầm ấy,đặc biệt là những chính sách kinh tế là bệnh chủ quan, duy ý chí, lối suy nghĩ và hành động giản đơn, nóng vội chạy theo nguyện vọng chủ quan” (Đảng công sản Việt nam - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI-1986). Chúng ta đã có những thành kiến không đúng, trên thực tế, chưa thừa nhận thật sự những quy luật của sản xuất hàng hóa đang tồn tại khách quan. Chúng ta đã ưu tiên phát triển công nghiệp nặng một cách quá mức mà hiệu quả kinh tế phát triển chậm. Hơn thế nữa, ta chưa chú ý đúng mức tới sản xuất nông nghiệp và sản xuất hàng tiêu dùng nên đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn. Chính vì vậy, đại hội VI ( tháng 12-1986) đã đưa ra đường lối đổi mới toàn diện đất nước bao gồm đổi mới tư duy, đổi mới tổ chức cán bộ, đổi mới phương thức lãnh đạo và phong cách công tác. Đại hội đặc biệt nhấn mạnh phải đổi mới tư duy, trước hết là tư duy kinh tế, phải nắm vững quy luật khách quan, lấy dân làm gốc   Đại hội Đảng lần thứ VI (12/1986) có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Những quan điểm, đường lói do Đại hội VI vạch ra là sự vận dụng đúng đắn và sáng tạo chủ nghĩa Mac – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn của đất nước. Công cuộc đổi mới của Đảng ta từ sau Đại hội VI đến nay nước ta không nằm ngoài những quy luật phổ biến của phép biện chứng. Đảng ta đã vận dụng phép biện chứng vào nhận thức hiện thực xã hội, phân tích các mối liên hệ biện chứng của đời sống hiện thực, tìm ra các mâu thuẫn đó và tạo động lực mạnh mẽ cho quá trình đổi mới đó. Quá trình phát triển kinh tế  - xã hội ở Việt Nam từ  khi đổi mới đến nay. Việc Đảng ta tổng kết những bài học ở Đại hội VI, lần đầu tiên chỉ rõ sai lầm chủ quan, duy ý chí, coi thường các quy luật khách quan dẫn tới làm sai, làm hỏng và phải sửa chữa trong các chính sách xây dựng kinh tế, phát triền văn hoá có ý nghĩa tự giải phóng và mở đường cho sự phát triển mới rất to lớn. Trên thực tế, đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo có một sự tương đồng về hoàn cảnh, nội dung và ý nghĩa như”Chính sách kinh tế mới của Lênin” (NEP). Với đổi mới, quan niệm về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Đảng ta đã ngày được xác định rõ hơn. Nó thấm nhuần quan điểm lịch sử cụ thể, quan điểm thực tiễn và quan điểm phát triển.     2.2.1.  Mối quan hệ giữa lý  luận và thực tiễn trong đổi mới về kinh tế       2.2.1.1. Về các thành phần kinh tế  và các chủ thể  kinh tế thị trường.       Đổi mới về mối quan hệ giữa củng cố, hoàn thiện quan hệ sản xuất với phát triển lực lượng sản xuất - một trong những căn cứ quan trọng cho sự đổi mới tư duy về cấu trúc nền kinh tế (cấu trúc sở hữu và các thành phần kinh tế ).       Lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất là  hai mặt thống nhất của phương thức sản xuất, trong đó, mỗi mặt có vị trí và tác động không giống nhau. Lực lượng sản xuất là mặt động nhất, cách mạng nhất và giữ vị trí quyết định đối với quan hệ sản xuất. Mối quan sản xuất được thiết lập thích ứng với trạng thái, trình độ phát triển của lực lượng sản xuất sẽ giữ vai trò mở đường tạo điều kiện thúc đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất: Lực lượng sản xuất quyết định tính chất của quan hệ sản xuất, quyết định sự phát triển của quan hệ sản xuất, do đó, không thể nóng vội thiết lập quan hệ sản xuất mới khi chưa tạo ra được lực lượng sản xuất mới và cũng không thể tuỳ tiện xoá bỏ quan hệ sản xuất hiện có khi nó còn tạo điều kiện cho lực lượng sản xuất phát triển.       Như  vậy, từ chỗ chủ trương xây dựng quan hệ  sản xuất phải đi trước để mở đường, thúc  đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất, chúng ta đã nhận thức lại yêu cầu củng cố, hoàn thiện quan hệ sản xuất phù hợp với sự phát triển của lực lượng sản xuất, để giải phóng sức sản xuất, đã khẳng định thước đo của đổi mới là thực tiễn: sản xuất phát triển, lưu thông thông suốt, đời sống vật chất và văn hoá của nhân dân từng bước được nâng cao, xã hội ngày càng lành mạnh, chế độ xã hội chủ nghĩa được củng cố. Đã khẳng định mục tiêu đúng đắn của đổi mới, hoàn thiện quan hệ sản xuất nhằm giải phóng sức sản xuất, thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, đồng thời tạo sự đồng thuận trong xã hội, tạo sự lực thu hút mọi nguồn lực trong xã hội đầu tư cho phát triển. Về vấn đề sở  hữu.       Trước đây, trong xây dựng quan hệ sản xuất chỉ chú  trọng quan hệ sở hữu mà mấu chốt là  cải biến chế độ sở hữu cá thể và  chế độ sở hữu tư bản tư nhân về tư liệu sản xuất thành các hình thức khác nhau của chế độ công hữu xã hội chủ nghĩa. Đổi mới yêu cầu phải chú trọng cải tạo xã hội chủ nghĩa, xây dựng quan hệ sản xuất mới bao gồm ba mặt: xây dựng chế độ công hữu về tư liệu sản xuất, chế độ quản lý và chế độ phân phối xã hội chủ nghĩa. Từ chỗ coi các hình thức sở hữu tồn tại biệt lập trong từng thành phần kinh tế đến chỗ coi các hình thức sở hữu về tư liệu sản xuất vốn có bản chất riêng nhưng trong hoạt động sản xuất kinh doanh không ngăn cách nhau mà có nhiều loại hình đa dạng, đan xen, hỗn hợp nhiều hình thức sở hữu.       Quan niệm về sở hữu cũng có những đổi mới rất căn bản, từ chỗ chỉ nhìn nhận  đối tượng sở hữu về mặt hiện vật, tiến  đến chú trọng đối tượng sở hữu về mặt giá trị và sở hữu trí tuệ; có sự phân định và ngày càng làm rõ quan hệ giữa quyền sở hữu và quyền sử dụng, đặt cơ sở quan trọng cho việc phân định trong mối quan hệ giữa quyền chủ sở hữu và quyền tài sản tại doanh nghiệp nhà nước.       Tại Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ VII (1994) nhận thức về khả năng và sự cần thiết tách bạch quan hệ quản lý kinh doanh từ chủ thể sở hữu là Nhà nước đã được phát triển thêm một bước không chỉ trong quan hệ đất đai mà còn mở rộng ra các tài sản khác mà Nhà nước quản lý, từ đó đã phân biệt rõ sở hữu nhà nước và doanh nghiệp nhà nước. Phát triển sở hữu nhà nước để bảo đảm vai trò điều tiết kinh tế - xã hội có hiệu quả cao, chuyển một bộ phận tài sản do nhà nước quản lý cho các chủ thể khác sử dụng với mục đích kinh doanh dưới các hình thức: giao quyền sử dụng lâu dài (đất đai, rừng..), cho thuê, tô nhượng (hầm mỏ), liên doanh; góp cổ phần…       Đại hội IX đã xác định ba hình thức sở hữu tồn tại căn bản trong nền kinh tế nhà nước, bao gồm sở hữu toàn dân; sở hữu tư nhân, sở hữu tập thể. Nhà nước chú trọng phát triển các hình thức tổ chức kinh doanh đan xen, hỗn hợp nhiều hình thức sở hữu, giữa các thành phần kinh tế với nhau, giữa trong nước và nước ngoài. Phát triển mạnh hình thức tổ chức kinh tế cổ phần nhằm huy động và sử dụng rộng rãi vốn đầu tư xã hội.       * Về các thành phần kinh tế       Đại hội lần thứ VI của Đảng trên cơ sở vận dụng quan điểm của Lênin về chính sách kinh tế mới, về cơ cấu kinh tế nhiều thành phần trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước Nga Xôviết và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong chế độ dân chủ mới có năm loại hình kinh tế khác nhau và xuất phát từ thực tiễn 10 năm tìm tòi, thử nghiệm ở nước ta. Đảng đã xác định nền kinh tế trong thời kỳ quá độ ở nước ta là một nền kinh tế có cơ cấu nhiều thành phần. Các thành phần đó là:       Kinh tế xã hội chủ nghĩa bao gồm khu vực quốc doanh và khu vực tập thể, cùng với bộ phận kinh tế gia đình gắn liền với thành phần đó.       Các thành phần kinh tế khác gồm: kinh tế tiểu sản xuất hàng hoá (thợ thủ công, nông dân cá  thể, những người buôn bán, kinh doanh dịch vụ cá thể); kinh tế tư bản tư nhân, kinh tế có vốn đầu tư nước ng dưới nhiều hình thức, mà hình thức cao là công tư hợp doanh; kinh tế tự nhiên, tự cấp, tự túc trong một bộ phận đồng bào dân tộc thiẻu số ở Tây Nguyên và các vùng cao khác.       Trong các thành phần kinh tế ấy, kinh tế xã hội chủ nghĩa với khu vực quốc doanh làm nòng cốt phải giành được vai trò quyết định trong nền kinh tế quốc dân, cụ thể là chiếm tỷ trọng lớn cả trong sản xuất và lưu thông. Thể hiện tính ưu việt và chi phối được các thành phần kinh tế khác.       Đổi mới lại hệ thống doanh nghiệp nhà nước để củng cố và tăng cường vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước trong nền kinh tế. Phân biệt sở hữu nhà nước với hình thức doanh nghiệp nhà nước. Tài sản và vốn thuộc sở hữu nhà nước được sử dụng dưới nhiều hình thức để bảo đảm hiệu quả kinh tế đồng thời tăng cường khả năng kiểm soát trực tiếp của nhà nước. Tập trung xây dựng doanh nghiệp nhà nước ở những ngành, lĩnh vực kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, hệ thống tài chính ngân hàng. Trong nhiều lĩnh vực, thực hiện chủ trương giảm bớt những doanh nghiệp nhà nước không cần giữ hình thức quốc doanh, đồng thời cho phép các doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế khác tham gia. Tăng cường hệ thống thương nghiệp nhà nước, khuyến khích chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp, đồng thời coi trọng phát triển ngành dịch vụ.      2.2.2. Về việc xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường       2.2.2.1 Xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việc đưa ra quan niệm phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một đột phá lí luận rất sáng tạo của Đảng ta. Từ đại hội VI, chúng ta đã dứt khoát từ bỏ mô hình kinh tế phi hàng hóa, phi thị trường, mô hình kinh tế tập trung quan liêu, bao cấp , chủ trương phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần. Cương lĩnh 1991 khẳng định “ Phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lí của Nhà Nước”. Đại hội IX đư ra khái niệm” kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” xem đó là mô hình tổng quát trong suốt thời kì qua độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.   Kinh tế thị trường là một kiểu tổ chức kinh tế - xã hội; trong đó quá trình sản xuất, phân phối, trao đổi và tiêu dùng đều được thực hiện thông qua thị trường. Vì thế kinh tế  thị trường không chỉ là “công nghệ”, là “phương tiện” để phát triển kinh tế - xã hội, mà còn là những quan hệ kinh tế - xã hội, nó không chỉ gồm lực lượng sản xuất, mà còn cả một hệ thống quan hệ sản xuất. Như vậy rõ ràng là không thể có một nền kinh tế thị trường chung chung, trừu tượng tách rời khỏi hình thái kinh tế - xã hội, tách rời khỏi chế độ chính trị - xã hội của một nước.  Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ  nghĩa là nền kinh tế vừa tuân theo quy luật của kinh tế thị trường, vừa chịu sự chi phối của các nhân tố định hướng xã hội chủ nghĩa. Vì thế kinh tế thị trường ở nước ta vừa có những đặc trưng chung, phổ biến của mọi nền kinh tế thị trường, vừa có những đặc trưng mang tính đặc thù - định hướng xã hội chủ nghĩa. Theo tinh thần của các đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam từ lần thứ VI đến lần thứ X định hướng xã hội chủ nghĩa nền kinh tế thị trường thể hiện ở các nội dung sau đây: Thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; giải phóng mạnh mẽ và không ngừng phát triển sức sản xuất, nâng cao đời sống nhân dân; đẩy mạnh xóa đói giảm nghèo, đồng thời khuyến khích mọi người làm giàu chính đáng và giúp đỡ, tạo điều kiện để người khác thoát khỏi nghèo, từng bước khá giả hơn; phát triển kinh tế nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo; thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng chính sách phát triển; tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển văn hóa, y tế, giáo dục... giải quyết tốt các vấn đề xã hội vì mục tiêu phát triển con người; thực hiện chế độ phân phối chủ yếu theo kết quả lao động, hiệu quả kinh tế, đồng thời theo mức đóng góp vốn cùng với nguồn lực khác và thông qua phúc lợi xã hội; phát huy quyền làm chủ xã hội của nhân dân, bảo đảm vai trò quản lý, điều tiết nền kinh tế của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng cộng sản Việt Nam.       Sự  lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và sự  quản lý của nhà nước Cộng hòa xã hội chủ  nghĩa Việt Nam là nhân tố hàng đầu quyết  định thành công sự phát triển rút ngắn, bền vững nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam và công cuộc xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội, kinh tế thị trường... mới không bị chệch định hướng xã hội chủ nghĩa.   Về  tốc độ tăng trưởng, trong những năm khởi đầu công cuộc đổi mới (1986-1991) tổng sản phẩm quốc nội (GDP) tăng trưởng tương đối chậm. Nhưng khi quá  trình đổi mới diễn ra rộng khắp và đi vào thực chất thì tốc độ tăng trưởng GDP luôn đạt mức cao và ổn định kéo dài, mặc dù có lúc bị giảm sút do dự báo chủ quan và ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu.   Năm 2008 là năm kỷ lục thu hút FDI của Việt Nam (đạt trên 60 tỷ USD). Năm 2009, dù kinh tế thế  giới đang suy thoái và khủng hoảng tài chính nhưng đến nay cam kết đầu tư nước ngoài đã đạt 18 tỷ USD, dự kiến có thể đạt 20 tỷ USD. Mặc dù kinh tế thế giới suy thoái nhưng Việt Nam vẫn là một trong những nước đạt tăng trưởng dương (khoảng 5,2% năm 2009). Kết quả này cũng nhờ vào chính sách mở cửa, thu hút đầu tư, tăng trưởng xuất khẩu. Năm 2009, chúng ta không bị rơi vào tình trạng suy thoái kinh tế nặng nề như một số nước.   Do tốc độ tăng GDP cao nên GDP/người/năm cũng tăng lên  đáng kể, từ 289 USD (năm 1995) lên 1.024 USD (năm 2008), cho thấy Việt Nam đang từng bước vượt qua ranh giới của quốc gia đang phát triển có thu nhập thấp và đang vươn lên nước đang phát triển có thu nhập trung bình thấp (theo quy ước chung của quốc tế và xếp loại các nước theo trình độ phát triển thì nước đang phát triển có thu nhập trung bình thấp là những nước có GDP/người từ 765 đến 3.385 USD).   Cơ  cấu thành phần kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng phát huy tiềm năng của các thành phần kinh tế  và đan xen nhiều hình thức sở hữu. Khu vực kinh tế nhà nước được tổ chức lại, đổi mới và chiếm 38,4% GDP vào năm 2005. Kinh tế dân doanh phát triển khá nhanh, hoạt động có hiệu quả trên nhiều lĩnh vực, chiếm 45,7% GDP, đóng góp quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết việc làm và cải thiện đời sống nhân dân; kinh tế hợp tác và hợp tác xã phát triển khá đa dạng (đóng góp 6,8% GDP). Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài có tốc độ tăng trưởng tương đối cao, chiếm 15,9% GDP, là cầu nối quan trọng với thế giới về chuyển giao công nghệ, giao thông quốc tế .   Thành tựu đổi mới trong nước kết hợp với thực hiện chính sách mở cửa, tích vực và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế đã mở ra không gian phát triển mới cho nền kinh tế Việt Nam và mang lại cho Việt Nam một vị thế quốc tế mới. Từ một quốc gia bị phong tỏa, cấm vận; từ một nền kinh tế kém phát triển và “đóng cửa”, sau hơn 20 năm đổi mới, Việt Nam đã vươn mạnh ra thế giới. Đến nay Việt Nam đã có quan hệ ngoại giao với gần 170 nước và vùng lãnh thổ; mở rộng quan hệ kinh tế thương mại với 221 quốc gia và vùng lãnh thổ. Ngoài ra, Việt Nam còn là thành viên chính thức của nhiều tổ chức kinh tế quốc tế và khu vực, và điều đáng nói nhất là năm 2007 Việt Nam đã trở thành thành viên chính thức thứ 150 của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).        2.2.3.. Mối quan hệ giữa lý luận và thực tiễn trong đổi mới về chính trị.       2.2.3.1. Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng cộng sản Trong đổi mới phương thức hoạt động của hệ thống chính trị, vấn đề mấu chốt nhất và cũng là  khó nhất là đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, khắc phục cả hai khuynh hướng thường xảy ra trong thực tế: hoặc là Đảng bao biện, làm thay, hoặc là buông lỏng sự lãnh đạo của Đảng. Để đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng phải làm rõ, nhận thức đúng đắn vấn đề Đảng cầm quyền, sự lãnh đạo của Đảng trong điều kiện có chính quyền, dân chủ hóa và thực hiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.       Đảng lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện và trực tiếp, nhưng Đảng không làm thay Nhà nước, không được sử dụng quyền lực Nhà nước; Đảng lãnh đạo Nhà nước ban hành luật pháp, nhưng Đảng phải hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật; Đảng giữ vai trò lãnh đạo chính trị không có nghĩa là chỉ đạo chung chung, chỉ dừng ở việc đề ra cương lĩnh, đường lối chung, không thể không quyết định những chủ trương , chính sách lớn liên quan quan đến sự phát triển kinh tế - xã hội và ổn định chính trị chúng, đến quốc phòng, an ninh và quan hệ đối ngoại của quốc gia, đến công tác cán bộ của cả hệ thống chính trị, đến đời sống chung của các tầng lớp nhân dân…       Xét về phương diện hiệu quả lãnh đạo chính trị, có thể nói rằng, tư duy lý luận của  Đảng ta trong những năm qua về  đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng tạo ra bước đột phá quan trọng vào những khâu khó nhất, nhạy cảm nhất mà nhiều năm trước chưa tháo gỡ được. Vì vậy, đó là một bước tiến, một cống hiến quan trọng vào sự phát triển lý luận về Đảng cầm quyền, trong đó có sự quán triệt và bổ sung tư tưởng Hồ Chí Minh về sự lãnh đạo của Đảng trong điều kiện có chính quyền.       Theo quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam thì đổi mới không phải là từ bỏ việc thực hiện chủ nghĩa xã hội, Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn giữ quyền lãnh đạo duy nhất. đổi mới chỉ là thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội.       Đại hội Đảng lần X lần đầu tiên lấy ý kiến đóng góp rộng rãi của các tầng lớp nhân dân, lần đầu tiên cho phép Đảng viên tự ứng cử vào Ban Chấp hành Trung ươg Đảng. 2.2.3.2.Đổi mới hệ thống chính trị ở cơ sở.       Trong quá trình đổi mới hệ thống chính trị, đặc biệt coi trọng đổi mới hệ thống chính trị ở cơ sở, nhất là ở xã, phường, thị trấn thể hiện nhận thức mới của Đảng về đổi mới chính trị. Trên cơ sở giữ vững ổn định chính trị, xác định và thực hiện đúng phương hướng đổi mới hệ thống chính trị nhằm phát huy cao nhất vai trò của các tổ chức trong cả hệ thống và quyền làm chủ của nhân dân, khi công cuộc đổi mới ngày càng đi vào chiều sâu, Đảng ta chủ trương hướng mạnh về cơ sở, quan tâm củng cố cơ sở xã hội của chính trị, đề cao các sáng kiến sáng tạo từ cơ sở.       Trong hệ thống chính trị - xã hội ngày nay, điểm mới đáng chú ý so với cấu trúc của hệ thống chính trị như trước đây là sự hiện diện của các tổ chức xã hội rộng lớn của nhân dân, đặc biệt là các hội đoàn trong lĩnh vực kinh tế - xã hội, các tổ chức hiệp hội nghề nghiệp, kinh doanh, dịch vụ xã hội... Tuy không trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ chính trị của Đảng và Nhà nước nhưng trong điều kiện của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các thành viên, các tổ chức này có tác động ngày càng to lớn đến đời sống kinh tế - chính trị của đất nước. Đảng, Nhà nước không quản lý trực tiếp đối với các tổ chức này nhưng có mối liên hệ mật thiết với các tổ chức đó. Đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước có được xây dựng và thực thi tốt hay không, nhất là các vấn đề có liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của các thành viên tổ chức hiệp hội, không thể không tính đến vai trò và sự tác động tích cực của các tổ chức xã hội. Hoạt động tư vấn, giám định và phản biện xã hội đối với đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước phải được coi là hoạt động cơ bản và thể hiện sinh động nhất vai trò mới, rất tích cực của các tổ chức hiệp hội kinh tế - xã hội. Do vậy, cơ chế chính trị - pháp lý để vận hành mối liên hệ giữa hệ thống chính trị và hệ thống xã hội như đã nêu cũng được xác định là thành tố cơ bản trong cấu trúc của hệ thống chính trị - xã hội Việt Nam hiện nay.       Tất cả các tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể ở cơ sở phải thật sự gần dân, tin dân, trọng dân, nghe dân; Cán bộ, đảng viên ở cơ sở nêu gương toàn diện trước dân, lời nói đi đôi với việc làm, nghe dân nói, nói dân hiểu, làm để dân tin, vừa là người lãnh đạo, vừa là người đày tớ trung thành của nhân dân; Các tổ chức trong hệ thống chính trị ở cơ sở phối hợp hoạt động chặt chẽ, đồng bộ, phát động được các phong trào cách mạng tích cực đổi mới, như vậy thì sẽ khơi dậy mạnh mẽ tiềm năng con người, đất đai, ngành nghề, ý chí chính trị và truyền thống văn hóa và hiện đại hóa đất nước.       Thực hiện đổi mới hệ thống chính trị ở cơ sở là thiết thực thực hiện nguyên lý của chủ nghĩa Mác – Lênin, đó là cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, là đem lời dạy của Hồ Chí Minh: đem chính trị vào giữa dân, cơ sở là nơi Đảng và chính quyền sống trong lòng dân, là cầu nối giữa Đảng, chính phủ với dân.   2.2.4. Mối quan hệ giữa lý  luận và thực tiễn trong đổi mới văn hoá – xã hội   2.2.4.1. Xây dựng nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc    Đảng ta khẳng định nền văn hoá nước ta là nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và từng bước làm rõ các nội hàm của các khái niệm “tiên tiến”, “đậm đà bản sắc dân tộc”. “Tiên tiến” là yêu nước tiến bộ, mà nội dung cốt lõi là lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội theo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nhằm mục tiêu tất cả vì con người, vì hạnh phúc và sự phát triển phong phú, tự do, toàn diện của con người trong mối quan hệ hài hoà giữa cá nhân và cộng đồng, giữa xã hội và tự nhiên.   Nền văn hoá Việt Nam đang xây dựng là một nền văn hoá thống nhất mà đa dạng của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Những giá trị và đặc sắc văn hóa của 54 dân tộc anh em được kế thừa và phát triển, góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa Việt Nam thống nhất trong đa dạng. Giao lưu, hợp tác văn hóa với nước ngoài được mở rộng. Một số nét mới trong chuẩn mực văn hóa của con người Việt Nam từng bước hình thành. Các tài năng văn hóa - nghệ thuật được khuyến khích. Nhiều di sản văn hóa - cả vật thể và phi vật thể - được giữ gìn, tôn tạo. Việc phân phối các sản phẩm văn hoá đã nhanh và đều khắp hơn. Hệ thống các sản phẩm văn hoá góp phần trực tiếp vào sự phát triển, tăng trưởng của ngành du lịch, của nền kinh tế quốc dân. Hoạt động giao lưu, hợp tác quốc tế về văn hoá thực sự khởi sắc, góp phần làm cho vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao; văn hoá, con người và cuộc sống Việt Nam được bạn bè hiểu biết rõ hơn. Dân trí được nâng lên, cùng với văn hoá phát triển đã góp phần khơi dậy tính chủ động sáng tạo của nhân dân và nâng cao tính đồng thuận xã hội, tạo ra bầu không khí dân chủ, niềm tin của nhân dân được nâng lên không ngừng.   2.2.4.2. Xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh    Trong quá trình tiến hành sự nghiệp đổi mới, bên cạnh việc tập trung vào xây dựng nền văn hoá mới, con người mới, đạo đức và lối sống mới. Đảng ta rất coi trọng việc phát triển một xã hội dân công bằng , dân chủ, văn minh. Đảng ta xác định rõ các nhiệm vụ và giải pháp có tính chất toàn diện và tổng thể chiến lược phát triển xã hội, từ công tác kế hoạch hoá dân số, giải quyết việc làm cho người lao động, thực hiện công bằng xã hội, đảm bảo an toàn xã hội, xây dựng lối sống văn hoá, khôi phục trật tự kỷ cương trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, chăm lo đáp ứng các nhu cầu về giáo dục, văn hoá, bảo vệ và tăng cường sức khoẻ của nhân dân, xây dựng chính sách bảo trợ xã hội…đến thực hiện đúng chính sách giai cấp và chính sách dân tộc. Phải bằng một hệ thống chính sách xã hội toàn diện, sâu sát và cụ thể mới tạo điều kiện để xây dựng một xã hội công bằng dân chủ và văn minh.   Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo đã được bảo  đảm đầy đủ. Hiện nay, hơn 20 triệu tín đồ thuộc các tôn giáo được tự do thực hiện các hoạt  động tôn giáo. Quyền của đồng bào các dân tộc thiểu số không những được pháp luật bảo vệ mà còn được Nhà nước chăm sóc, giúp đỡ thông qua các chương trình phát triển kinh tế-xã hội cho các vùng khó khăn, thông qua chính sách xã hội, văn hóa như hệ thống trường dân tộc nội trú, như công tác bồi dưỡng và đào tạo cán bộ đồng bào các dân tộc. Đặc biệt là di sản văn hóa và ngôn ngữ của các dân tộc thiểu số đã và đang được phục hồi, phát triển. 2.2.4.3. Giải quyết tốt mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa. Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ở nước ta đã được giải quyết một cách có hiệu quả. Nền kinh tế đạt tốc độ tăng trưởng cao trong nhiều năm liền. Các cơ hội phát triển được mở rộng cho mọi thành phần kinh tế , cho mọi tần lớp dân cư. Đời sống của đại bộ phận nhân dân được cải thiện rõ rệt. Công tác giải quyết việc làm xóa đói giảm nghèo đạt kết quả tốt: Tự 2000 đến 2005 tạo việc làm cho 7,5 lao động, tỉ lệ hộ đói nghèo giảm từ 30% (1992) – 7%( 2005). Sự nghiệp giáo dục có bước phát triển về quiy mô, đa dạng hoa về loại hình từ mầm non, đại học, cao đẳng. Năm 2000 cả nước đã xoa mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học. Năm 2004, 20 tỉnh thành phố đã đạt chuẩn phổ cập trung học cơ sở. 2.3.Ý nghĩa thực tiễn của qúa trình đổi mới. Đảng cộng sản Việt Nam, trước sau như một, vẫn khẳng định mục tiêu chủ nghĩa xã hội của cách mạng Việt Nam . Nhưng trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta đã xuất hiện bệnh chủ quan duy ý chí. Đại Hội VII Đảng cộng sản Việt Nam đã khẳng định: Trong cách mạng xã hội chủ nghĩa, Đảng ta đã có nhiều cố gắng nghiên cứu, tìm tòi, xây dựng đường lối, xây dựng mục tiêu và phương hướng xã hội chủ nghĩa. Nhưng Đảng đã phạm sai lầm chủ quan duy ý chí, vi phạm quy luật khách quan nóng vội trong cải tạo xã hội chủ nghĩa, xoá bỏ ngay nền kinh tế nhiều thành phần, duy trì quá lâu cơ chế quản lý kinh tế tập trung quan liêu, bao cấp... Quán triệt nguyên tắc khách quan, khắc phục bệnh chủ quan duy ý chí là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân. Bản thân sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội là một nhiệm vụ mới mẻ, khó khăn, phức tạp đòi hỏi phải phát huy cao độ vai trò của nhân tố chủ quan và tính năng động chủ quan. Vì thế phải kết hợp chặt chẽ giữa nhiệt tình cách mạng và tri thức khoa học bởi tri thức khoa học có được hay không là nhờ ở lòng ham hiểu biết, trí thông minh, ý chí ngược lại nếu tri thức khoa học phát huy được tác dụng trong thực tiễn thì nó lại trở thành động lực tăng thêm tri thức, nhận thức. Sự kết hợp xuất phát từ thực tế khách quan và phát huy nỗ lực chủ quan không những đem lại hiệu quả cao trong sự phát triển nhận thức mà còn giúp cho lý luận không bao giờ xa rời thực tiễn cuộc sống. Nắm bắt và vận dụng được có hiệu quả các quy luật tất yếu khách quan để hoạt động và đem nó vào thực tiễn để kiểm nghiệm là một phương tâm chủ đạo trong công cuộc đổi mới hiện nay. Chỉ có dám nghĩ, dám làm kết hợp với tri thức khoa học được trang bị, chúng ta mới thành công được. Đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế, nắm bắt quy luật kinh tế, quy luật sản xuất lại càng cần thiết để cải tạo thực tiễn, tạo ra phương hướng`và mục tiêu đúng đắn phát triển đi lên. Chỉ có thế nước ta mới theo kịp được trình độ phát triển kinh tế chung của khu vực và trên thế giới. Trong xu thế hội nhập toàn cầu hoá hiện nay, những chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nước xuất phát từ thực tiễn tình hình đất nước đáng phát huy mạnh mẽ tính ưu việt của nó. Những hạn chế còn tồn tại trong quá trình đổi mới. 2.4.1. Đổi mới còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu và chưa theo kịp sự vận động của thực tiễn, tính dự báo, đón đầu còn hạn chế    Phải thừa nhận rằng việc đổi mới tư duy của Đảng ta trong những năm qua còn chậm, vừa chưa đáp ứng được yêu cầu của công cuộc đổi mới vừa chưa theo kịp sự phát triển nhanh chóng, sâu sắc của thực tiễn đất nước và của thế giới trong thời đại ngày nay. Ví dụ như thời kỳ quá độ ở nước ta gồm mấy chặng, là những chặng nào, nội dung và thời gian của mỗi chặng ra sao, tiêu chuẩn để kết thúc thời kỳ quá độ là gì, các tiêu thức để đánh giá hoàn thành công nghiệp hoá hiện đại hoá, nội dung cơ bản của thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Thậm chí, một vấn đề cụ thể là đảng viên có được làm kinh tế tư nhân hay không được đặt ra đã 15 năm, đến nay vẫn chưa có câu trả lời đầy đủ. 2.4.2. Thực tiễn nước ta còn nhiều vấn  đề bất cập       Sự  tăng trưởng kinh tế gắn kết với sự gia tăng mức độ bất bình đẳng đặc biệt là khoảng cách thu nhập giữa nông thôn và thành thị càng xa. Tỷ lệ đói nghèo còn cao, đặc biệt giữa các nhóm dân tộc thiểu số vốn chiếm 14% dân số và sống chủ yếu tại các vùng cao xa xôi. Khoảng 90% người nghèo sống ở khu vực nông thôn.       Mặc dù có những tiến bộ về sức khoẻ  sinh sản và bình đẳng giới, nhưng vẫn tồn tại những khoảng trống đáng kể. Đó là người dân sống ở vùng sâu còn thiếu sự tiếp cận thông tin và dịch vụ sức khoẻ sinh sản nhạy cảm về giới và một bộ phận lớn dân cư vẫn có các hành vi y tế không an toàn. Những thiếu nữ trẻ có nguy cơ có thai ngoài ý muốn khá cao cũng như hành vi nạo phá thai không an toàn và mắc các bệnh truyền nhiễm qua đường tình dục, bao gồm cả HIV. Ở tầm quốc gia, số người nhiễm HIV đang tăng nhanh. Sự thay đổi kinh tế và xã hội đã góp phần dẫn đến sự gia tăng làn sóng di cư trong nước. Do đa số những người di cư, đặc biệt là phụ nữ đang ở độ tuổi sinh sản nên họ rất dễ chịu rủi ro liên quan đến sức khoẻ sinh sản, bao gồm cả nhiễm HIV.       Trong khi tỷ lệ nữ tham gia các vị trí  quản lý và chính trị tăng lên thì mức  độ đại diện của phụ nữ còn rất hạn chế tại tất cả các cấp quản lý, đặc biệt là tại cấp tỉnh và địa phương. Cần có nhiều nỗ lực hơn nữa trong việc xây dựng năng lực để có sự quản trị tốt hơn; đấu tranh chống tham nhũng; tăng cường vai trò của báo chí; và tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển kinh doanh.Vẫn chưa tạo dựng đầy đủ các khuôn khổ thể chế và luật pháp để tạo điều kiện cho sự tham gia nhiều hơn của người dân và sự phát triển xã hội dân sự, trách nhiệm giải trình và minh bạch tại tất cả các cấp.       Việt Nam là nước chịu nhiều thiên tai bao gồm bão, lụt, hạn hán, lở đất và cháy rừng trong đó những người nghèo nhất trong xã hội là đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Hơn 1 triệu người cần có sự hỗ trợ khẩn cấp hàng năm. Các mô hình thay đổi khí hậu dự báo rằng Việt Nam là một trong những nước bị ảnh hưởng nặng nề nhất trên thế giới. Cuối cùng, cần nỗ lực hơn nữa trong việc tuân thủ các luật môi trường, các chiến lược và thỏa ước toàn cầu và cải thiện năng lực quản lý môi trường nhằm đảm bảo rằng sự tăng trưởng kinh tế nhanh sẽ không dẫn đến sự xuống cấp môi trường, những rủi ro lớn hơn đối với sức khoẻ hoặc sự sụt giảm nhanh chóng của hệ thống đa dạng sinh học và các nguồn tài nguyên.       Sức cạnh tranh của nền kinh tế nước ta trong quá trình hội nhập còn yếu; cơ sở hạ tầng còn thấp kém; trình độ quản lý, năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ còn hạn chế; thủ tục hành chính còn nhiều rườm rà, gây phiền hà, tốn kém cho nhân dân, khiến nhân dân bức xúc. Chúng ta phải mạnh dạn thừa nhận những yếu kém này để phấn đấu, khắc phục, đưa đất nước phát triển. Chương III. Một số giải pháp nhằm vận dụng tốt hơn mối quan hệ giữa lí luận và thực tiễn trong việc phát triển kinh tế xã hội của nước ta. 3.1. Trong quá trình đổi mới phải kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên nền tảng chủ nghĩa Mác- Lênin tư tưởng Hồ Chí Minh. Ngay từ khi ra đời, Đảng ta đã khẳng định mục tiêu độc lập dân tộc Và chủ nghĩa xã hội trong tám thập kỉ qua và Đảng ta luôn duy trì mục tiêu đó. Trong những năm đổi mới, Đảng có sự nhận thức sâu sắc đúng đắn hơn về vấn đề này. Trong cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội năm 1991 Đảng ta đã đưa tư tưởng Hồ Chí Minh cùng với chủ nghĩa Mác- Lênin làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hành động. Trên cơ sở đổi mới tư duy trước hết là tư duy về kinh tế, Đảng ta đặt vấn đề xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa, nhà nước của dân, do dân, vì dân. Thực tiễn cách mạng nước ta từ khi có Đảng nhất là trong thời kì đổi mới đã khẳng định giá trị, sức sống của chủ nghĩa Mác- Lenin tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định mục tieu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội là kiên định tính biện chứng là điều kiện cơ bản đảm bảo cho thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong bối cảnh mới vô cùng phức tạp của tình hình thế giới.    3.2. Phải nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Ðảng, không ngừng đổi mới hệ thống chính trị, xây dựng và từng bước hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền lực thuộc về nhân dân   Thực tiễn 20 năm đổi mới đã khẳng định: Sự  lãnh đạo đúng đắn của Ðảng là nhân tố  quyết định thành công của đổi mới. Ðảng là người khởi xướng và lãnh đạo toàn diện công cuộc đổi mới. Nhờ có đường lối đổi mới đúng đắn, ngày càng được hoàn thiện, vai trò lãnh đạo và năng lực cầm quyền của Ðảng được tăng cường, nhờ tính tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên nên đường lối đổi mới của Ðảng được đông đảo nhân dân hưởng ứng, biến thành phong trào hành động sôi nổi, rộng khắp của quần chúng.   Vì  vậy trong quá trình đổi mới, Ðảng ta rất coi trọng công tác xây dựng Ðảng, coi xây dựng Ðảng là nhiệm vụ then chốt, coi việc nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Ðảng trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường, xây dựng Nhà nước pháp quyền, dân chủ hóa xã hội, mở cửa, hội nhập quốc tế là nhiệm vụ sống còn trong toàn bộ sự nghiệp cách mạng. Phải bảo đảm vai trò lãnh đạo duy nhất của Ðảng, kiên quyết không chấp nhận đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập. Ðảng khẳng định tự đổi mới, tự chỉnh đốn là quy luật tồn tại và phát triển của Ðảng. Phải giữ vững bản chất cách mạng và khoa học của Ðảng, tăng cường bản chất giai cấp công nhân và tính tiên phong của Ðảng; xây dựng Ðảng thật sự vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức cách mạng trong sáng, có tầm trí tuệ cao, có phương thức lãnh đạo khoa học, luôn luôn gắn bó mật thiết với nhân dân. Ðồng thời kiên quyết đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch muốn phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Ðảng Cộng sản, đấu tranh với các biểu hiện giáo điều và cơ hội dưới mọi hình thức.   Trong quá trình đổi mới, Ðảng ta rất coi trọng việc xây dựng và hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ  nghĩa bởi vì dân chủ vừa là mục tiêu vừa là động lực của công cuộc đổi mới. Dân chủ  hóa đời sống xã hội sẽ làm cho mọi tiềm năng sáng tạo của con người được phát huy, tính tích cực, chủ động của nhân dân được tăng lên, sự tham gia của nhân dân vào các quá trình sáng tạo ra xã hội mới sẽ ngày càng có hiệu quả cao.   Ðể phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, phải đổi mới hệ thống chính trị, bởi vì như Ðảng ta chỉ rõ, thực chất của công cuộc đổi mới và kiện toàn hệ thống chính trị nước ta là xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân.    Dân chủ được thể hiện và thực hiện chủ  yếu và trực tiếp nhất qua Nhà nước, bằng Nhà  nước. Vì vậy xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, bảo đảm quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân là yêu cầu bức thiết của dân chủ hóa xã hội. Nhà nước phải tạo điều kiện để nhân dân tham gia quản lý Nhà nước, kiểm tra, giám sát các cơ quan Nhà nước và cán bộ, công chức nhà nước. Nhà nước bảo đảm quyền công dân, quyền con người, nâng cao trách nhiệm pháp lý giữa Nhà nước và công dân; thực hành dân chủ đồng thời tăng cường kỷ cương, kỷ luật.         3.3. Ðổi mới phải vì lợi ích của nhân dân, dựa vào nhân dân, phát huy vai trò chủ động sáng tạo của nhân dân, phù hợp thực tiễn, luôn luôn nhạy bén với cái mới    Sự  nghiệp đổi mới do Ðảng ta khởi xướng và lãnh đạo về bản chất mang tính nhân dân sâu sắc, thể  hiện ở chỗ nó bắt nguồn từ nhân dân, vì lợi ích của nhân dân và do nhân dân thực hiện. Chính những ý kiến, nguyện vọng và sáng kiến của nhân dân nảy sinh từ thực tiễn là một nguồn gốc hình thành đường lối đổi mới của Ðảng.   Dựa vào nhân dân, qua thực tiễn phong phú của nhân dân, tiến hành tổng kết,  từng  bước  khái  quát  thành  lý  luận, xây dựng và hoàn thiện đường lối đổi mới - đó là bước đi hợp quy luật. Ðến lượt mình, đường lối đổi mới đã đáp ứng nhu cầu, lợi ích chính đáng, nguyện vọng bức xúc của nhân dân, hợp quy luật, thuận lòng dân nên đã được nhân dân nhanh chóng hưởng ứng, tham gia tích cực, nhanh chóng đi vào cuộc sống.   Ðường lối đó đã giải phóng được lực lượng sản xuất - nhân tố quyết định cho sự phát triển xã hội, khơi dậy được tài dân và sức dân để đóng góp xây dựng Tổ quốc. Do đó, trong quá trình đổi mới, ý kiến, sáng kiến, cách làm sáng tạo của nhân dân các địa phương và cơ sở là cực kỳ quan trọng. Nếu chúng ta sâu sát với nhân dân, biết lắng nghe ý kiến nhân dân, chắt lọc, tổng kết, khái quát kinh nghiệm của nhân dân, thì sẽ có quyết sách đúng, chủ trương phù hợp, nhất là vào những thời điểm khó khăn hoặc có tính bước ngoặt. Chính vào những thời điểm đó, nhân dân có thể đề xuất những giải pháp cực kỳ thông minh, sáng tạo, vượt ra ngoài mọi sách vở có sẵn mà người lãnh đạo nghĩ mãi không ra.    Hiện nay công cuộc đổi mới đang đặt ra cho chúng ta nhiều vấn đề khó khăn, phức tạp cả về  lý luận và thực tiễn, nhiều vấn đề chưa có câu trả lời rõ ràng và chuẩn xác. Ðể đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới, chúng ta phải giải quyết những vấn đề đó. Muốn vậy phải đẩy mạnh nghiên cứu lý luận và coi trọng tổng kết thực tiễn, coi trọng sáng kiến của nhân dân, phải luôn luôn xuất phát từ thực tiễn, tìm ra những nhân tố mới để nhân rộng, qua đó phát hiện những điểm không phù hợp trong chủ trương, chính sách, kịp thời có sự điều chỉnh, bổ sung, phát triển.   Hiện nay, do tác động của mặt trái của cơ chế  thị trường và mở cửa, cũng như do những thiếu sót, khuyết điểm chủ quan của chúng ta trong lãnh đạo và quản lý, tệ quan liêu, nạn tham nhũng trong một bộ phận cán bộ, đảng viên đã làm cho quan hệ giữa Ðảng với nhân dân có mặt bị giảm sút. Vì vậy phải củng cố và tăng cường mối quan hệ gắn bó mật thiết giữa Ðảng với nhân dân. "Lợi ích chính đáng của nhân dân" phải là cơ sở để hoạch định chính sách và "thái độ ủng hộ của nhân dân" với Ðảng, Nhà nước là một tiêu chuẩn để khẳng định tính đúng đắn của chính sách. Cán bộ, đảng viên phải thật sự gần dân, trọng dân, tin dân, nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin. Có như vậy, những sáng kiến, kinh nghiệm của quần chúng, tiếng nói, nguyện vọng của nhân dân mới có thể được chuyển thành những quyết sách chính trị trong quá trình đổi mới.  3.4. Phát huy cao độ nội lực, đồng thời khai thác ngoại lực, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong điều kiện mới   Trong quá trình đổi mới, Ðảng ta luôn coi trọng việc tạo ra và phát huy sức mạnh tổng hợp để phát triển  đất nước nhanh và bền vững, trong đó lấy phát huy nội lực là nhân tố quyết định, khai thác ngoại lực là nhân tố quan trọng, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh của thời đại.   Công cuộc đổi mới diễn ra trong điều kiện cuộc cách mạng khoa học - công nghệ phát triển như vũ  bão, kinh tế tri thức ngày càng phát triển. Vì  vậy chúng ta phải chủ động sử dụng những thành tựu khoa học và công nghệ nhất là các công nghệ cao (công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ nano...) cùng với những thành tựu của kinh tế tri thức để phát triển kinh tế - xã hội, tăng năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, rút ngắn quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thực hiện "đi tắt đón đầu", tạo môi trường thuận lợi trong nước để phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ hiện đại tiên tiến của thế giới.   Ngày nay toàn cầu hóa kinh tế đã trở thành một xu thế khách quan, một hiện thực sống động, bao gồm cả mặt tích cực và tiêu cực, cả thời cơ và thách thức, tác động mạnh mẽ đến tất cả các quốc gia, dân tộc trên thế giới. Sớm nhận thức được xu thế này, Ðảng ta đã đề ra chủ trương chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, thực hiện chính sách đối ngoại độc lập tự chủ đi đôi với đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế. Cho đến nay nước ta đã xác lập được quan hệ ổn định với các nước lớn, đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 167 nước, quan hệ thương mại với 221 nước và vùng lãnh thổ; chúng ta đã hội nhập kinh tế trên các cấp độ (song phương, khu vực và toàn cầu), đã gia nhập AFTA, ASEM, APEC và đang đàm phán để gia nhập WTO.   Thông qua việc mở rộng quan hệ đối ngoại và hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực, chúng ta đã thu hút ngày càng nhiều vốn đầu tư nước ngoài dưới hình thức vốn đầu tư trực tiếp (FDI) và vốn hỗ trợ phát triển (ODA), cũng đã thiết lập được quan hệ tín dụng với các tổ chức tài chính - tiền tệ quốc tế, tranh thủ được số lượng đáng kể vốn vay ưu đãi của Ngân hàng thế giới (WB), Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng phát triển châu Á (ADB), đồng thời tranh thủ khoa học - công nghệ tiên tiến, kinh nghiệm quản lý của nước ngoài, mở rộng thị trường xuất nhập khẩu để phát triển đất nước. Mặt khác, thông qua mở rộng hợp tác quốc tế làm cho bạn bè quốc tế hiểu biết đất nước và con người Việt Nam hơn, tăng thêm tình cảm, sự ủng hộ, giúp đỡ đối với công cuộc đổi mới của Việt Nam và qua đó chúng ta góp phần vào cuộc đấu tranh chung của nhân dân tiến bộ thế giới vì mục tiêu của thời đại là hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.   Có  thể nói ngoại lực được khai thác đã làm nhân lên sức mạnh nội lực, còn nội lực được phát huy tạo cơ sở cho việc sử dụng ngoại lực có hiệu quả hơn. Cũng như vậy, sức mạnh thời đại được phát huy sẽ chuyển thành sức mạnh của dân tộc, trái lại, sức mạnh của dân tộc được phát huy thì mới sử dụng có hiệu quả cơ hội, thuận lợi do sức mạnh của thời đại tạo ra, vượt qua nguy cơ, khắc phục thách thức. Trong việc khai thác ngoại lực, sử dụng sức mạnh của thời đại chúng ta phải đứng vững trên các nguyên tắc như tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng, cùng có lợi; giữ vững độc lập dân tộc và định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo vệ và phát triển nền văn hóa dân tộc 3.5. Gắn chặt kinh tế với xã hội, thống nhất chính sách kinh tế với chính sách xã hội phát triển kinh tế đi đôi với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước đi và từng chính sách phát triển. Đây là một đặc trưng cơ bản của định hướng xã hội chủ nghĩa trong nền kinh tế thị trường ở nước ta, thể hiện tính ưu việt của chế độ xã hội nước ta. Phát triển xã hội trên nguyên tắc tiến bộ và công bằng xã hội đòi hỏi phải có một nền kinnh tế tăng trưởng nhanh, hiệu quả cao và bền vững. Chỉ có một nền kinh tế như thế mới có khả năng huy động các nguồn lực vật chất cho việc thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội. Vì vậy, không thể có một nền kinh tế phát triển cao nếu như không có sự công bằng. Phát triển xã hội trên nguyên tắc tiến bộ và công bằng phải được tiến hành ngay trong từng bước và trong quá trình phát triển kinh tế. Muốn vậy mỗi chính sách kinh tế đều phải hướng tới mục tiêu phát triển xã hội, mỗi chính sách xã hội phải nhân tạo ra động lực thúc đẩy kinh tế. Phát triển xã hội trên nguyên tắc công bằng không phải là chủ nghĩa cào bằng, thực hiện chủ nghĩa bình quân, chia đều các nguồn lực của cải làm ra, bất chấp chất lượng hiệu quả sản xuất, kinh doanh và sự đóng góp của mỗi người, cho sự phát triển chung của cộng đồng. Do đó, trong mỗi bước đi, mỗi thời kì cụ thể phải tìm ra đúng cái “độ” tương thích giữa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội, sao cho hai mặt này không cản trở, thậm trí triệ tiêu lẫn nhau mà hỗ trợ cho nhau cùng phát triển. C.KẾT LUẬN. Sự nghiệp đổi mới do Đảng khởi xướng và lãnh đạo hơn 20 năm qua đã đạt được những thành tựu to lớn về kinh tế xã hội và có ý nghĩa lịch sử to lớn. “ Đất nước đã ra khỏi khủng hoảng kinh tế xã hội và có sự thay đổi toàn diện, kinh tế tăng trưởng khá nhanh, sự nghiệp công nghiệp hoa hiện đại hóa phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đang đẩy mạnh. Đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt. Hệ thống chính trị và khối đại đoàn kết dân tộc được tăng cường. Chính trị xã hội ổn định. Quốc phòng an ninh được giữ vững. Vị thế nước ta trên trường quốc tế được nâng cao. Sức mạnh tổng hợp của quốc gia đã tăng lên rất nhiều , tạo ra thế và lực cho đất nước phát triển đi lên với triển vọng tốt đẹp”. Những thành tựu ấy có được là do nhiều nguyên nhân, một trong những nguyên nhân đó là đảng ta luôn quán triệt tốt sự thống nhất giữa lí luận và thực tiễn trong lãnh đạo sự nghiệp đổi mới. Bởi lẽ trên cơ sở quán triệt sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn đường lối chủ trương của Đảng chính sách của Nhà nước không ngừng được bổ sung hoàn thiện cho phù hợp với thực tiễn Việt Nam.Những căn bệnh giáo điều, kinh nghiệm chủ quan duy ý chí đã được khắc phục.Vì vậy, đất nước có phát triển như nào thì chủ nghĩa Mác – Lênin vẫn luôn là kim chỉ nam cho hành động của chúng ta. Trước thực tế của quá trình phát triển kinh tế Việt Nam từ sau cách mạng tháng Tám, một lần nữa ta lại càng khẳng định vai trò không thể thiếu được của quá trình lý luận nhận thức và các chính sách, chủ trương xuất phát từ thực tiễn chi phối nền kinh tế. Khi đi đúng vào tiến trình lịch sử của nhân loại, tất yếu chúng ta sẽ không bị lạc hậu, thụt lùi mà ngày càng có vị thế, phát triển mạnh mẽ hơn. Đất nước Việt Nam sẽ phát triển vượt bậc, có cơ sở cững chắc, đứng vào vị trí những nước có nền kinh tế tăng trưởng mạnh trên thế giới. D. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO    1. Giáo trình Những nguyên lý của chủ nghĩa Mác – Lênin . Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2009.   2. Giáo trình Triết học Mác – Lênin. Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2003.   3. C. Mác và Ph.Ăngghen Toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội 1995.   4. V.I.Lênin Toàn tập, Nhà xuất bản Tiến bộ, Mátxcơva.   5. PGS.TS Tô Huy Rứa, GS.TS Hoàng Chí Bảo, PGS.TS TRần Khắc Việt, PGS.TS Lê Ngọc Tòng. Quá trình đổi mới tư duy lý luận của Đảng từ 1986 đến nay.Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2009   6. Ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn: Con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn Việt Nam, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2002.   7. Đảng cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI,Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.   8. Ban chỉ đạo tổng kết lý luận Trung ương: Báo cáo kết quả bước đầu tổng kết một số vấn đề lý luận – thực tiễn, Nhà xuất bản chính trị quốc gia, Hà Nội 1994.   9. Hoàng Chí Bảo: Đổi mới – Những vấn đề triết học của phát triển xã hội và con người Việt Nam (Tham luận Hội thảo quốc tế Việt Nam học lần thứ nhất, Hà Nội, 1998, Lịch sử Đảng, 10 – 1998).   10. Viện phát triển quốc tế Harvard: Việt Nam cải cách kinh tế theo hướng rồng bay, Nhà xuất bản Chính trị Quốc 11. Trang web   . 12. Đảng cộng sản Việt Nam 80 năm xây dựng và phát triển, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010.