Đề tài Vận dụng phương pháp chỉ số để phân tích doanh thu của Công ty TNHH Việt Phương

A/ LỜI MỞ ĐẦU Thống kê học là gì ? Thuật ngữ “ thống kê” có hai nghĩa: theo nghĩa thứ nhất, thống kê là các con số được ghi chép để phản ánh các hiện tượng tự nhiên, kĩ thuật, kinh tế, xã hội. Theo nghĩa thứ hai, thống kê được hiểu là hệ thống các phương pháp ghi chép, thu thập và phân tích các con số về những hiện tượng tự nhiên, kĩ thuật, kinh tế, xã hội để tìm hiểu các bản chất và tìm qui luật vốn có của những hiện tượng ấy. Do vậy, thống kê học chính là khoa học nghiên cứu hệ thống các phương pháp thu thập , xử lí và phân tích các con số ( mặt lượng) của những hiện tượng số lớn để tìm hiểu bản chất và tính qui luật vốn có của chúng ( mặt chất) trong những điều kiện, địa điểm và thời gian cụ thể. Tính qui luật của thống kê có ý nghĩa rất là quan trọng đối với các hoạt động quản lí kinh tế- xã hội vì qua đó nó cho ta biết mối liên hệ giữa các hiện tượng ( trong đó quan hệ nhân quả được chú ý ), xu thế phát triển của hiện tượng cũng như các dao động chu kỳ của hiện tượng đó, qui luật phân phối của các tổng thể chứa đựng đang nghiên cứu . Hiện nay khoa học thống kê đang có những bước phát triển mạnh do đã vận dụng tốt các thành quả của môn khoa học tính toán, các phương tiện công cụ tính toán mới rất hiện đại như máy tính, máy vi tính .và chỉ số cũng là một trong các phương pháp của thống kê học, đang có những bước nhảy vọt đáng kể. Như trước đây, phương pháp chỉ số chỉ được vận dụng để đánh giá biến động của giá cả. Còn hiện nay, phương pháp chỉ số đã được vận dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực kinh tế nhằm phục vụ cho các mục đích nghiên cứu khác nhau. Do vậy, phương pháp chỉ số trở thành một phương pháp nghiên cứu quan trọng của thống kê học. Ngày nay, nền kinh tế nước ta chuyển sang cơ chế thị trường, sản xuất phát triển mạnh mẽ, cơ cấu và chủng loại sản phẩm thay đổi nhanh chóng, sản phẩm mới xuất hiện nhiều .Phương pháp chỉ số cũng đặt ra nhiều vấn đề mới cần được kiểm nghiệm và nghiên cứu để đưa ra những kết luận chính xác nhất như: quan niệm về chỉ số, vận dụng chỉ số để phân tích các nhân tố, nguyên tắc so sánh trong chỉ số, vận dụng các phương pháp toán học trong chỉ số trong dự đoán kinh tế . Trước những thực tế đó, em chọn đề tài: “ Vận dụng phương pháp chỉ số để phân tích doanh thu của công ty trách nhiệm hữu hạn Việt Phương” Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trường Đại học Kinh tế quốc dân, các thầy cô trong khoa Thống kê và đặc biệt là giáo sư phó tiến sĩ Trần Ngọc Phác đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em hoàn thành đề án môn học này.

doc49 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2438 | Lượt tải: 0download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Vận dụng phương pháp chỉ số để phân tích doanh thu của Công ty TNHH Việt Phương, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
®èi víi sù thay ®æi gi¸ cña ®èi t­îng nghiªn cøu nhiÒu hay ®èi t­îng nghiªn cøu cã khèi l­îng thÊp. Sù thay ®æi vÒ gi¸ cña c¸c ®èi t­îng cã khèi l­îng ®­îc sö dông nhiÒu cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ tÝnh trÞ sè gi¸. Bªn c¹nh ®ã viÖc céng gi¸ cña c¸c lo¹i hµng cã gi¸ trÞ sö dông kh¸c nhau, ®¬n vÞ ®o l­êng kh¸c nhau nªn tæng gi¸ c¶ kh«ng cã ý nghÜa kinh tÕ. Ngoµi ra cã c«ng thøc kh«ng thÓ sö dông ®­îc v× c«ng thøc kh«ng xem xÐt ®Õn sù kh¸c nhau vÒ sè l­îng vµ kÕt cÊu hµng ho¸ b¸n ra cña c¸c lo¹i hµng ho¸. H¬n n÷a nã cóng kh«ng so s¸nh ®­îck víi sè tuyÖt ®èi. C«ng thøc ®ã: Sp1/po S ip Ip = ¾ ¾ = n n Muèn kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy, ta ph¶i chän quyÒn sè ®Ó ®­a vµo ¸p dông cho c«ng thøc chØ sè. 1.2- ChØ sè tæng hîp. 1.2.1- ChØ sè tæng hîp gi¸ c¶. Nh­ trªn ®· thÊy chØ sè ®¬n ch­a cho ta biÕt t×nh h×nh so s¸nh gi¸ cña toµn bé c¸c hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng. Do ®ã ®Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy ta x©y dùng hÖ thèng chØ sè gi¸ c¶, chØ sè ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶, nhÊt lµ ph¶i ®¶m b¶o so s¸nh sù biÕn ®éng gi¸ c¶ cña nh÷ng s¶n phÈm cã cïng chÊt l­îng ë k× nµy so víi k× kh¸c hoÆc gi÷a hai khu vùc víi nhau...Khi nghiªn cøu sù biÕn ®éng cña nh©n tè gi¸ c¶, th× gi¸ c¶ cña hai kú ph¶i ®­îc tÝnh cïng mét l­îng hµng ho¸ tiªu thô. VËy ph¶i cè ®Þnh mét k× nµo ®ã, ph¶i cè ®Þnh c¶ tö sè vµ mÉu sè. Tuú theo môc ®Ých nghiªn cøu mµ ta chän quyÒn sè cña chØ sè gi¸ c¶, cã thÓ lµ k× gèc, k× nghiªn cøu hay k× cè ®Þnh. Tuú theo c¸ch chän quyÒn sè phôc vô môc ®Ých nghiªn cøu mµ ta cã thÓ lo¹i chØ sè cña laspayres vµ cña paashe. 1.2.1.1- NÕu chän quyÒn sè k× gèc, ta cã chØ sè gi¸ c¶ cña laspayres: I lp = Sp1qo Spoqo 1.2.1.2- NÕu chän quyÒn sè ë kú nghiªn cøu, ta cã chØ sè gi¸ cña paashe. I pp = Sp1q1 Spoq1 Tõ 1.2.1.1 vµ 1.2.1.2 ta thÊy: Trong nhiÒu tr­êng hîp, viÖc tÝnh c¸c trÞ sè Sp1qo cña laspayres hoÆc Spoq1 cña paashe qu¸ khã kh¨n do kh«ng cã sè l­îng hµng ho¸ tõng lo¹i ( qo hoÆc q1) mµ ta l¹i cã s½n c¸c chØ sè gi¸ ®¬n ( ip; iq) do ®ã c¸c c«ng thøc trªn cã thÓ thay ®æi c¸ch tÝnh cho viÖc tÝnh to¸n dÔ dµng h¬n: +) I lp = Sp1qo = Sp1/po x poqo = Sip x poqo = Sipdo = SipDo Spoqo Spoqo Spoqo 100 Víi: ip = p1 (lÇn) ; do = poqo (lÇn); vµ Do = poqo . 100 = do. 100(%) po Spoqo Spoqo +) I pp = Sp1q1 = Sp1q1 = 1 = 100 Spoq1 S 1p1q1 S 1 .d1 S 1 .D1 ip ip ip Víi po = pi ; d1 = p1qo (lÇn) vµ D1 = p1q1 . 100 = 100 d1(%) ip Sp1q1 Sp1q1 - ChØ sè tæng hîp gi¸ c¶ cña laspayres nãi lªn sù ¶nh h­ëng biÕn ®éng riªng biÖt cña nh©n tè gi¸ c¶ ®èi víi biÕn ®éng cña møc tiªu thô hµng ho¸. Cßn (Sp1qo - Spoqo) nãi lªn chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ c¶ gi÷a hai thêi k× tÝnh to¸n theo l­îng tiªu thô k× gèc hay lµ sè tiÒn mµ ng­êi mua hµng cã thÓ tiÕt kiÖm ®­îc hoÆc chi thªm cho k× gèc do gi¸ thay ®æi. - §èi víi chØ sè tæng hîp gi¸ cña paashe tËp hîp c¸c quyÒn sè míi ®­îc tÝnh to¸n th­êng xuyªn cho nªn nã ph¶n ¸nh ®óng kÕt cÊu hµng ho¸ tiªu dïng thùc tÕ qua tõng n¨m cña c­ d©n. (Sp1q1 - Spoq1 )cho thÊy sè tiÒn ng­êi mua thùc tÕ tiÕt kiÖm ®­îc hoÆc chi thªm do viÖc mua hµng theo gi¸ míi ë k× nghiªn cøu. Nh­ vËy, c¸c chØ sè laspayres vµ cña paashe theo c¸c logic t­ duy kh¸c nhau: so s¸nh gi¸ c¶ thÞ tr­êng theo l­îng tiªu thô nµo ? Tr­íc kia ng­êi ta hay dïng c«ng thøc “I lp ” v× nã kh«ng ®ßi hái tÝnh ngay Sp1q1 vµ th­êng cã s½n c¸c khèi l­îng k× gèc (qo). Nh­ng ngµy nay ng­êi ta sö dông c«ng thøc “I pp “v× tÝnh øng dông phæ cËp cña nã. Trong thùc tÕ ngµy nay, khi khèi l­îng hµng ho¸ k× nghiªn cøu thay ®æi nhiÒu so víi k× gèc th× dÉn ®Õn sù kh¸c lín gi÷a “I lp ” víi “I pp”, dÉn ®Õn g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c tÝnh. Do ®ã n¨m 1922 IrVing Fisher nghiªn cøu 134 c«ng thøc chØ sè gi¸ c¶ «ng ®­a ra c«ng thøc: IFp = I lp . I pp = Sp1qo . Sp1q1 Spoqo Spoq1 ChØ sè Fisher lµ trung b×nh nh©n cña hai chØ sè nãi trªn. Nªn lóc nµy chØ sè Fisher cã hai “ quyÒn sè lµ k× gèc vµ k× nghiªn cøu”. ChØ sè nµy th­êng ®­îc dïng khi tÝnh to¸n víi quyÒn sè cã qu¸ hai chªnh lÖch, dÉn ®Õn c¸c kÕt qu¶ qu¸ sai biÖt gi÷a hai chØ sè “I lp” vµ “ I pp” 1.2.2- ChØ sè tæng hîp khèi l­îng ViÖc so s¸nh sè l­îng hiÖn t­îng ( sè l­îng s¶n phÈm, sè l­îng lao ®éng... ) còng t­¬ng tù nh­ so s¸nh gi¸ c¶. VËy chØ sè tæng hîp khèi l­îng cho ta biÕt sù biÕn ®éng cña toµn bé l­îng hµng ho¸ tiªu thô gi÷a hai kú. Nã nãi lªn sù biÕn ®éng vÒ qui m«, khèi l­îng cña tæng thÓ nghiªn cøu, tÝnh theo mét ®¬n vÞ nhÊt ®Þnh. 1.2.2.1- ChØ sè tæng hîp khèi l­îng cã tÇm quan träng réng lín. Nh­ khi chóng ta quan s¸t sù biÕn ®éng ( GDP) hoÆc s¶n l­îng cña tõng ngµnh, ta ph¶i dïng gi¸ so s¸nh ( chän tõ mét nÊc thêi gian nµo ®ã) ®Ó lo¹i trõ ¶nh h­ëng biÕn ®éng . Gi¸ c¶ ®ã chÝnh lµ tæng hîp sè l­îng laspayres. VËy chØ sè “I lp “ cã c«ng thøc: I lp = Sq1po Sqopo trong c«ng thøc “I lp” ta thÊy r»ng “Sq1po” lµ tæng gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ®­îc tiªu thô ë k× nghiªn cøu víi møc gi¸ ®­îc cè ®Þnh ë k× nghiªn cøu trïng k× gèc. Cßn mÉu sè lµ tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ ®­îc tiªu thô ë k× gèc . HiÖu sè (Sq1po - Sqopo )lµ mét sè tuyÖt ®èi nãi lªn gi¸ trÞ hµng ho¸ t¨ng hay gi¶m do sù thay ®æi møc s¶n l­îng k× nghiªn cøu so víi k× gèc. ¦u ®iÓm cña trÞ sè nµy lµ lo¹i trõ ®­îc toµn bé ¶nh h­ëng cña biÕn ®éng gi¸ c¶ tíi biÕn ®éng hµng ho¸ tiªu thô. C«ng thøc trªn cã thÓ gÆp khã kh¨n trong viÖc tÝnh to¸n. Do ®ã ta cã thÓ lîi dông chØ sè ®¬n l­îng “iq” ®Ó chuyÓn thµnh chØ sè l­îng tæng hîp: I lp = Sq1po = S q1/qo . qopo = Siq. qopo = Siqdo = Siqdo Sqopo Sqopo Sqopo 100 Víi iq = q1 (lÇn) ; do = qopo (lÇn); vµ Do = qopo . 100 (%) qo Sqopo Sqopo 1.2.2.2- NÕu ta chän quyÒn sè lµ gi¸ c¶ k× nghiªn cøu ta cã c«ng thøc tÝnh chØ sè tæng hîp vÒ l­îng hµng ho¸ cña paasche: Ipq= Sq1p1 Sqop1 C«ng thøc nµy cho thÊy quyÒn sè lµ gi¸ c¶ k× nghiªn cøu “ p1”, chØ sè nµy cho thÊy sù biÕn ®éng cña l­îng hµng ho¸ k× nghiªn cøu so k× gèc. HiÖu sè (Sq1p1 - Sqop1 ) lµ sù t¨ng gi¶m gi¸ trÞ cña hµng ho¸ do sù thay ®æi s¶n l­îng hµng ho¸ k× nghiªn cøu so víi k× gècvíi møc gi¸ cè ®Þnh k× nghiªn cøu, sè nµy gäi lµ sè tuyÖt ®èi. C«ng thøc trªn ch­a lo¹i trõ ®­îc hoµn toµn ¶nh h­ëng cña gi¸ c¶ tíi biÕn ®éng cña l­îng hµng ho¸ tiªu thô: I lp = Sq1p1 = S q1p1 = 1 = 100 Sqop1 S1/iq.q1p1 S1/iq.d1 S1/iq.D1 Víi q1 = q1 ; d1 = q1p1 (lÇn); vµ D1 = q1p1 . 100 (%) iq Sq1p1 Sq1p1 C¸c chØ sè nµy còng tiÕp nèi t­ duy logic kh¸c nhau cña c¸c chØ sè tæng hîp gi¸ c¶. tuy nhiªn chØ sè laspayres ®­îc sö dông nhiÒu h¬n, nhÊt lµ khi ta ®· tÝnh chØ sè tæng hîp gi¸ c¶ theo c«ng thøc paasche. ChØ sè l­îng hµng ho¸ cña Fisher lµ trung b×nh nh©n cña hai chØ sè “I lq ” vµ “I pq” IFq = I lq . I pq = Sq1po . Sq1p1 Sqopo Sqop1 ChØ sè nµy còng cã hai quyÒn sè lµ møc gi¸ ë k× gèc vµ k× nghiªn cøu: po, p1 2-ChØ sè kh«ng gian. Trong ph©n tÝch so s¸nh kinh tÕ, c¸c chØ sè kh«ng gian so s¸nh c¸c møc ®é cña hiÖn t­îng kinh tÕ gi÷a c¸c vïng vµ ®Þa ph­¬ng kh¸c nhau...ChØ sè kh«ng gian còng chia thµnh hai lo¹i lµ chØ sè vÒ chØ tiªu chÊt l­îng vµ chØ sè vÒ chØ tiªu khèi l­îng. 2.1- ChØ sè kh«ng gian chØ tiªu chÊt l­îng. ChØ sè lo¹i nµy th­êng so s¸nh gi¸ c¶ cña mét hoÆc nhiÒu mÆt hµng gi÷a c¸c chî trong mét ®Þa ph­¬ng hoÆc gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng. VÝ dô nh­ so s¸nh gi¸ c¶ gi÷a hai thÞ tr­êng A, B th× quyÒn sè cña chØ sè gi¸ c¶ lµ l­îng hµng ho¸ tiªu thô t¹i mét trong hai thÞ tr­êng ®ã. - NÕu dïng quyÒn sè lµ l­îng hµng ho¸ tiªu thô t¹i A ta cã: Ip( A/B) = SpAqA SpBqA - NÕu dïng quyÒn sè lµ l­îng hµng ho¸ tiªu thô t¹i B ta cã: Ip( A/B) = SpAqB SpBqB Ta thÊy r»ng cïng mét chØ sè gi¸ Ip(A/B) nh­ng kh«ng ph¶i lµ gièng nhau v× viÖc chän quyÒn sè qA kh¸c qB sÏ cho ta c¸c kÕt qu¶ kh¸c nhau. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn ng­êi ta ®· dïng quyÒn sè chung, tøc lµ lÊy l­îng hµng ho¸ tiªu thô cña hai thÞ tr­êng lµm quyÒn sè qA + qB Lóc nµy ta cã chØ sè gi¸ c¶ kh«ng gian: Ip( A/B) = SpA . ( qA + qB ) SpB . ( qA + qB ) Ip( B/A) = SpA . ( qA + qB ) SpB . ( qA + qB ) 2.2- ChØ sè kh«ng gian chØ tiªu khèi l­îng. Ng­êi ta còng cã nhu cÇu tÝnh chØ sè kh«ng gian vÒ khèi l­îng ®Ó so s¸nh l­îng cña hiÖn t­îng gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c nhau. ChØ sè khèi l­îng tæng hîp theo kh«ng gian cã thÓ dïng gi¸ cè ®Þnh do Nhµ n­íc ban hµnh: gi¶ sö so s¸nh khèi l­îng s¶n phÈm cña hai xÝ nghiÖp A vµ B ta cã: Ip(A/B) = SqApn hoÆc Iq (B/A) = 1/ Iq(A/B) SqBpn trong ®ã qA: s¶n l­îng cña xÝ nghiÖp A qB: s¶n l­îng cña xÝ nghiÖp B pn: gi¸ so s¸nh c¸c mÆt hµng Tuy nhiªn, trong nhiÒu tr­êng hîp, ta kh«ng cã ®ñ gi¸ so s¸nh cho tÊt c¶ c¸c mÆt hµng nªn ta sö dông gi¸ b×nh qu©n cña hai ®Þa ph­¬ng cÇn so s¸nh: p = pAqA + pBqB qA + qB ChØ sè tæng hîp: Iq( A/B) = SqAp hoÆc Iq(B/A) = 1/ Iq(A/B) SqAp lo¹i chØ sè nµy còng cã thÓ dïng träng sè, t­¬ng tù nh­ ®èi víi chØ sè tæng hîp gi¸ c¶. Lóc nµy chØ cÇn cã chØ sè ®¬n cña sè l­îng ( s¶n phÈm, hµng ho¸...) vµ träng sè thÝch hîp cã thÓ cã chØ sè tæng hîp sè l­îng. Nh­ vËy, chØ sè tæng hîp cùc k× quan träng, nã lµ mét c«ng cô ph©n tÝch h÷u hiÖu trong tõng doanh nghiÖp, tõng tæ chøc kinh tÕ. Trong hÖ thèng cña chØ sè tæng hîp th× vÊn ®Ò x¸c ®Þnh quyÒn sè cùc k× quan träng, viÖc chän ®ã ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: Khi dïng chØ sè tæng hîp ®Ó nghiªn cøu biÕn ®éng cña chØ tiªu chÊt l­îng , th× quyÒn sè lµ chØ tiªu khèi l­îng cã liªn quan; ®Ó nghiªn cøu biÕn ®éng cña chØ tiªu khèi l­îng , th× quyÒn sè lµ chØ tiªu chÊt l­îng cã liªn quan. Thêi gian ( hoÆc kh«ng gian) cña quyÒn sè tuú thuéc vµo môc ®Ých nghiªn cøu vµ tµi liÖu cho phÐp.. Ngoµi ra quyÒn sè cña chØ sè cã hai t¸c dông sau: +) BiÓu hiÖn vai trß quan träng cña mçi phÇn tö hay bé phËn trong toµn bé tæng thÓ, nghÜa lµ duy tr× tû träng cña phÇn tö hay bé phËn ®ã t­¬ng xøng vÞ trÝ cña nã trong tÝnh to¸n. +) Lµm cho c¸c phÇn tö vèn kh«ng thÓ céng trùc tiÕp céng ®­îc víi nhau ®­îc chuyÓn vÒ d¹ng ®ång nhÊt vµ cã thÓ céng ®­îc. Trong tõng chØ sã cô thÓ, quyÒn sè cã thÓ ®­îc biÓu hiÖn ®­îc mét hoÆc c¶ hai chøc n¨ng trªn. VÊn ®Ò chän quyÒn sè cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc tÝnh chØ sè tæng hîp, v× nã quyÕt ®Þnh ý nghÜa cña mçi chØ sè. Qua ®ã cho thÊy c¸c chØ sè tæng hîp chØ ph¶n ¸nh mét mÆt nµo ®ã cña biÕn ®éng cña hiÖn t­îng chø kh«ng cho ta thÊy toµn bé biÕn ®éng cña hiÖn t­îng mét c¸ch cô thÓ. VËy ®Ó lµm râ biÕn ®éng cña hiÖn t­îng vµ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c chØ tiªu trong qu¸ tr×nh biÕn ®éng ng­êi ta th­êng dïng ph­¬ng ph¸p hÖ thèng chØ sè. 3- HÖ thèng chØ sè. HÖ thèng chØ sè tæng hîp ®­îc dïng ®Ó ph©n tÝch ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè cÊu thµnh ®èi víi mét hiÖn t­îng phøc t¹p, cho ta c¸c th«ng tin míi vÒ sù biÕn ®éng cña hiÖn t­îng theo sù t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè cÊu thµnh ®ã. Tõ nh÷ng ph©n tÝch ta cã thÓ rót ra ®­îc nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n t¸c ®éng ®Õn hiÖn t­îng, xu h­íng t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè ®ã, xu h­íng ph¸t triÓn... ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc. Tõ mèi liªn hÖ gi÷a hÖ thèng chØ sè ta còng cã thÓ tÝnh vµ t×m ra ®­îc c¸c chØ tiªu kh¸c... 3.1- HÖ thèng chØ sè ph¸t triÓn. §Ó x©y dùng hÖ thèng chØ sè chñ yÕu dùa vµo mèi liªn hÖ c¸c chØ tiªu víi nhau. Chóng th­êng ®­îc biÓu hiÖn d­íi c¸c d¹ng : +) Doanh thu =S ( gi¸ c¶ hµng ho¸ x sè hµng ho¸ tiªu thô ) ChØ sè doanh thu = chØ sè gi¸ cÈ x chØ sè l­îng hµng ho¸ tiªu thô. +) Chi phÝ s¶n xuÊt = Gi¸ thµnh ®¬n vÞ x khèi l­îng ChØ sè chi phÝ s¶n xuÊt = chØ sè gi¸ thµnh x chØ sè khèi l­îng s¶n phÈm. Nh×n chung quan hÖ nµy th­êng ®­îc biÓu hiÖn Gi¸ trÞ = S ( gi¸ x l­îng ) ChØ sè gi¸ trÞ = chØ sè gi¸ x chØ sè l­îng Nh×n chung chØ sè nµy bao gåm: ++) C¸c chØ sè nh©n tè ( hay cßn gäi lµ chØ sè bé phËn). C¸c chØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng cña mét nh©n tè cÊu thµnh hiÖn t­îng bao gåm nhiÒu nh©n tè. ++) ChØ sè toµn bé: nªu lªn biÕn ®éng cña toµn bé hiÖn t­îng gåm nhiÒu nh©n tè. - HÖ thèng chØ sè ®¬n: ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña tõng hiÖn t­îng c¸ biÖt Ipq = ip x iq p1q1 p1 q1 poqo po qo - HÖ thèng chØ sè tæng hîp: ngµy nay ng­êi ta sö dông hai ph­¬ng ph¸p: +) ph­¬ng ph¸p liªn hoµn. +) ph­¬ng ph¸p ¶nh h­ëng ®Õn biÕn ®éng riªng biÖt. 3.1.1- Ph­¬ng ph¸p liªn hoµn. Nªu lªn ¶nh h­ëng biÕn ®éng cña c¸c nh©n tè cÊu thµnh lªn hiÖn t­îng phøc t¹p , trong qu¸ tr×nh biÕn ®éng chóng t¸c ®éng lÉn nhau vµ mçi nh©n tè cã vai trß kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh biÕn ®éng cña hiÖn t­îng. Cho nªn quyÒn sè cña c¸c chØ sè ®ã ph¶i ®­îc x©y dùng víi c¸c thêi k× kh¸c nhau. X©y dùng b»ng c¸ch kÕt hîp c¸c chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶vµ khèi l­îng cña laspayres, paasche vµ Fisher ta cã: T¸c gi¶ ChØ sè tæng hîp vÒ gi¸ ChØ sè tæng hîp vÒ l­îng Laspayres Ilp = Sp1qo Ilp = Spoq1 Spoqo Spoqo Paasche Ipp = Sp1q1 Ipp = Sp1q1 Spoq1 Spoq1 Ta cã: Doanh thu = gi¸ b¸n ®¬n vÞ x l­îng hµng ChØ sè doanh thu = chØ sè gi¸ x chØ sè l­îng Sp1q1 = Ipp . Ilp = Sp1q1 . Spoq1 Spoqo Spoq1 Spoqo Qua ba c¸ch x©y dùng trªn ngµy nay ng­êi ta th­êng sö dông hÖ thèng chØ sè (1). Ph­¬ng ph¸p x©y dùng hÖ thèng chØ sè nµy gäi lµ ph­¬ng ph¸p liªn hoµn. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ba ®Æc ®iÓm chñ yÕu: +) QuyÒn sè vµ c¸c chØ sè nh©n tè ë nh÷ng thêi k× kh¸c nhau. +) Víi c¸ch x©y dùng trªn th× hÖ thèng chØ sè kh«ng ph¶i lµ dyu nhÊt. +) Nguyªn t¾c chän quyÒn sè. NÕu chØ sè lµ chØ tiªu chÊt l­îng th× quyÒn sè lµ chØ tiªu khèi l­îng cã liªn quan ë k× nghiªn cøu. NÕu chØ sè lµ chØ tiªu khèi l­îng th× quyÒn sè lµ chØ tiªu khèi l­îng cã liªn quan ë k× gèc. Trong thùc tÕ ngµy nay hay sö dông chØ sè chØ tiªu chÊt l­îng, th­êng ta ph¶i s¾p xÕp theo thø tù c¸c nh©n tè: chÊt gi¶m dÇn, l­îng t¨ng dÇn. VÝ dô: - Tèc ®é t¨ng (hoÆc gi¶m) L­îng t¨ng gi¶m tuyÖt ®èi L­îng t¨ng gi¶m t­¬ng ®èi Khi ph©n tÝch c¨n cø vµo tèc ®é t¨ng gi¶m, l­îng t¨ng gi¶m tuyÖt ®èi vµ l­îng t¨ng gi¶m t­¬ng ®èi. VËy ph­¬ng ph¸p liªn hoµn lµ ph­¬ng ph¸p ®ang ®­îc vËn dông réng r·i trong n­íc ta nãi riªng, trªn thÕ giíi nãi chung. Ph­¬ng ph¸p nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ ¶nh h­ëng cña mçi nh©n tè tuú theo vai trß vµ vÞ trÝ cña tõng nh©n tè cÊu thµnh lªn hiÖn t­îng phøc t¹p. Ngoµi ra nã cßn ®ång nhÊt mét sè nh©n tè cã s½n thµnh mét nh©n tè lín h¬n vµ ng­îc l¹i; ghÐp c¸c chØ sè cã liªn hÖ víi nhau thµnh hÖ thèng chØ sè vµ ph©n tÝch toµn bé thµnh c¸c chØ sè bé phËn. Tuy nhiªn ph­¬ng ph¸p liªn hoµn bªn c¹nh nh÷ng ­u thÕ cña nã, cßn cã mét sè vÊn ®Ò ®ang tranh luËn: +) Ph­¬ng ph¸p liªn hoµn kh«ng sö dông ®­îc trong nhiÒu tr­êng hîp ph©n tÝch nh­: c¸c nh©n tè cã quan hÖ tæng hîp hoÆc qu¸ nhiÒu nh©n tè... +) Khã kh¨n thø hai lµ trong vÊn ®Ò x¸c ®Þnh quyÒn sè cho mçi chØ sè nh©n tè. §©y lµ khã kh¨n nhÊt cña viÖc vËn dông ph­¬ng ph¸p liªn hoµn khi cã nhiÒu nh©n tè. +) Ph­¬ng ph¸p liªn hoµn còng kh«ng thÓ tr¶ lêi ®­îc khi c¸c nh©n tè nµy cïng biÕn ®æi vµ cïng t¸c ®éng lÉn nhau. 3.1.2- Ph­¬ng ph¸p ¶nh h­ëng biÕn ®éng riªng biÖt (gäi t¾t lµ biÕn ®éng riªng biÖt) Qua ph©n tÝch ph­¬ng ph¸p liªn hoµn kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®­îc khi c¸c nh©n tè nµy cïng biÕn ®ái vµ cïng t¸c ®éng lÉn nhau. Nªn ®Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy ta ph¶i dïng ph­¬ng ph¸p ¶nh h­ëng biÕn ®éng riªng biÖt. Sù biÕn ®éng cña hiÖn t­îng phøc t¹p lµ do ¶nh h­ëng cña biÕn ®éng riªng biÖt cña tõng nh©n tè vµ sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c nh©n tè víi nhau. Do ®ã quyÒn sè cña chØ sè nh©n tè ®­îc chän ë k× gèc, nªn tÝch cña chØ sè nµy kh«ng b»ng chØ sè toµn bé. Nªn ®Ó c©n b»ng hÖ thèng chØ sè nµy ng­êi ta ph¶i thªm vµo nã mét ®¹i l­îng bæ sung gäi lµ chØ sè liªn hÖ cña c¸c nh©n tè. víi k : chØ sè liªn hÖ hay : Ipq = trong ®ã: ChØ sè nªu lªn biÕn ®éng cña hai nh©n tè lµ p vµ q cïng t¸c ®éng ®Õn doanh thu. ChØ sè víi l­îng hµng ho¸ tiªu thô k× gèc, nªu lªn biÕn ®éng riªng cña p vµ t¸c ®éng cña nã tíi doanh thu. ChØ sè víi gi¸ c¶ k× gèc nªu lªn biÕn ®éng riªng cña l­îng hµng ho¸ doanh thu vµ t¸c ®éng cña nã tíi doanh thu. ChØ sè liªn hÖ k nªu lªn ¶nh h­ëng biÕn ®éng cña gi¸ c¶ vµ s¶n l­îng cïng t¸c ®éng tíi doanh thu. Ta cã: Tèc ®é t¨ng gi¶m (lÇn hoÆc %) L­îng t¨ng (gi¶m ) tuyÖt ®èi: *) §Æc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p ¶nh h­ëng ®Õn biÕn ®éng riªng biÖt: +) C¸c chØ sè nh©n tè ph¶n ¸nh biÕn ®éng cña tõng nh©n tè. +) QuyÒn sè cña chØ sè nh©n tè ®Òu ë k× gèc. +) NÕu cã n nh©n tè th× cã n+1 chØ sè nh©n tè (1 ë ®©y lµ chØ sè liªn hÖ). +) HÖ thèng chØ sè nµy lµ duy nhÊt. *) ¦u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm +) ¦u ®iÓm: Nã nªu ®­îc biÕn ®éng riªng cña tõng nh©n tè vµ ¶nh h­ëng biÕn ®éng cña tÊt c¶ c¸c nh©n tè tíi biÕn ®éng cña hiÖn t­îng chung. TÊt c¶ c¸c chØ sè nh©n tè ®Òu ®­îc t×nh theo quyÒn sè k× gèc. §iÒu ®ã phï hîp víi yªu cÇu t¸ch riªng nh©n tè nghiªn cøu tr×nh bµy sù biÕn ®éng cña nã víi ®iÒu kiÖn c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng biÕn ®éng. +) Nh­îc ®iÓm: Trong mét sè tr­êng hîp th× k cã thÓ lµ sè d­¬ng ( k > 1). Nh­ng hiÖn gi÷a tö vµ mÉu cña hiÖn t­îng l¹i nhá h¬n kh«ng.Do ®ã cã thÓ nãi r»ng trong mét sè tr­êng hîp th× viÖc gi¶i thÝch hÖ sè liªn hÖ lµ rÊt khã kh¨n( ngµy nay vÉn cßn lµ vÊn ®Ò tranh luËn ®èi víi c¸c nhµ nghiªn cøu). VËy hÖ thèng chØ sè ph¸t triÓn bao gåm hai ph­¬ng ph¸p x©y dùng lµ ph­¬ng ph¸p liªn hoµn vµ ph­¬ng ph¸p ¶nh h­ëng biÕn ®éng riªng biÖt. Môc ®Ých chñ yÕu cña hÖ thèng chØ sè lµ gióp chóng ta ph©n tÝch ¶nh h­ëng biÕn ®éng cña tõng nh©n tè ®èi víi sù biÕn ®éng cña toµn bé hiÖn t­îng nghiªn cøu. Ngoµi ra vÒ ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n th× ta cã thÓ dùa vµo hÖ thèng chØ sè ®Ó tÝnh mét chØ sè trong hÖ thèng ch­a biÕt. Më réng hÖ thèng chØ sè ph¸t triÓn chóng ta cã thÓ nãi vÒ mét hÖ thèng chØ sè ph¶n ¸nh mèi liªn hÖ gi÷a chØ sè ph¸t triÓn víi chØ sè nhiÖm vô kÕ ho¹ch vµ chØ sè hoµn thµnh kÕ ho¹ch. Ta cã : sè t­¬ng ®èi ®éng th¸i = sè t­¬ng ®èi nhiÖm vô kÕ ho¹ch x sè t­¬ng ®èi hoµn thµnh kÕ ho¹ch. ( Sè t­¬ng ®èi ®éng th¸i chÝnh lµ chØ sè ph¸t triÓn) ChØ sè ph¸t triÓn = ChØ sè nhiÖm vô kÕ ho¹ch x chØ sè hoµn thµnh kÕ ho¹ch. 3.2- HÖ thèng chØ sè trung b×nh HÖ thèng chØ sè trung b×nh cã t¸c dông rÊt râ trong ph©n tÝch kinh tÕ x· héi. BÊt cø sù thay ®æi c¬ cÊu nµo trong tæng thÓ hiÖn t­îng còng ®Òu t¸c ®éng (cã h¹i hoÆc cã lîi, tuú theo sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu) ®Õn c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh c¸c mÆt cña hiÖn t­îng. Do ®ã, thèng kª cã thÓ dïng ph­¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch vai trß ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè ®èi víi biÕn ®éng cña chØ tiªu b×nh qu©n. Trong hÖ thèng cã c¸c kÝ hiÖu: xo,x1: l­îng biÕn cña tiªu thøc k× gèc vµ k× nghiªn cøu. : sè trung b×nh k× gèc vµ k× nghiªn cøu. fo, f1: sè ®¬n vÞ tæng thÓ k× gèc vµ k× nghiªn cøu. Ta cã thÓ x©y dùng ®­îc hÖ thèng chØ sè: 3.2.1- ChØ sè cÊu thµnh kh¶ biÕn: Nªu lªn biÕn ®éng cña chØ tiªu b×nh qu©n gi÷a hai k× nghiªn cøu. ChØ sè nµy tÝnh ®­îc b»ng c¸ch so s¸nh hai sè b×nh qu©n cña k× nghiªn cøu vµ k× gèc. I ChØ sè nµy bao hµm sù biÕn ®éng cña c¶ hai nh©n tè: tiªu thøc nghiªn cøu (biÓu hiÖn b»ng c¸c l­îng biÕn x1 vµ xo) vµ kÕt cÊu cña tæng thÓ (biÓu hiÖn b»ng c¸c tØ träng) 3.2.2- ChØ sè cÊu thµnh cè ®Þnh: chØ sè nµy nãi lªn biÕn ®éng cña chØ tiªu b×nh qu©n do ¶nh h­ëng cña riªng tiªu thøc nghiªn cøu trong khi ®ã kÕt cÊu cña tæng thÓ ®­îc coi nh­ cè ®Þnh (th­êng ®­îc cè ®Þnh ë k× nghiªn cøu) Ix = ChØ sè nµy nãi lªn chÊt l­îng cña ho¹t ®éng kinh tÕ, gióp cho nhµ l·nh ®¹o n¾m ®­îc vµ cã ph­¬ng ph¸p luËn vÒ hiÖn t­îng ®­îc nghiªn cøu. 3.2.3- ChØ sè ¶nh h­ëng kÕt cÊu: chØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng cña chØ tiªu b×nh qu©n do ¶nh h­ëng biÕn ®éng cña riªng kÕt cÊutæng thÓ, cßn b¶n th©n tiªu thøc nghiªn cøu ®­îc coi nh­ cè ®Þnh (th­êng lµ ë l× gèc) I = 3.2.4- Tõ *, **, *** ta lËp ®­îc hÖ thèng chØ sè sau: ChØ sè cÊu thµnh = chØ sè cÊu thµnh x chØ sè ¶nh h­ëng kh¶ biÕn cè ®Þnh kÕt cÊu t­¬ng ®­¬ng: Tèc ®é t¨ng (gi¶m): L­îng t¨ng gi¶m tuyÖt ®èi: L­îng t¨ng gi¶m t­¬ng ®èi: 3.2.5- Ngoµi ra chØ tiªu b×nh qu©n cã quan hÖ víi tæng l­îng biÕn tiªu thøc. Nh­: tæng s¶n l­îng = (n¨ng suÊt lao ®éng b×nh x (tæng sè c«ng nh©n) qu©n mét c«ng nh©n) Tõ c«ng thøc nµy ta x©y dùng ®­îc hÖ thèng chØ sè: Tèc ®é t¨ng gi¶m (lÇn) L­îng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi L­îng t¨ng gi¶m t­¬ng ®èi (lÇn) ChØ sè (I) nªu lªn sù biÕn ®éng cña hai nh©n tè chØ tiªu b×nh qu©n vµ tæng sè ®¬n vÞ tæng thÓ. ChØ sè (II) nãi lªn biÕn ®éng cña b¶n th©n tiªu thøc ®­îc b×nh qu©n vµ t¸c ®éng ®Õn tæng l­îng biÕn tiªu thøc. ChØ sè (III) nªu lªn biÕn ®éng cña kÕt cÊu ®¬n vÞ tæng thÓ vµ t¸c ®éng ®Õn tæng l­îng biÕn cña tiªu thøc. ChØ sè (IV) nãi lªn biÕn ®éng cña tæng sè ®¬n vÞ tæng thÓ vµ t¸c ®éng ®Õn tæng l­îng biÕn cña tiªu thøc. Ch­¬ng III: VËn dông ph­¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch sù biÕn ®éng vÒ doanh thu l­¬ng thùc thùc phÈm cña c«ng ti tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph­¬ng. C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph­¬ng lµ mét c«ng ty cã tªn giao dÞch lµ ViÖt Ph­¬ng, cã trô së giao dÞch t¹i 96 Lª Lîi- S¬n T©y- Hµ T©y. §©y lµ mét c«ng ty cã chÕ ®é tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, cã hÖ thèng h¹ch to¸n ®éc lËp, hoµn toµn tù chñ vÒ mÆt tµi chÝnh, cã t­ c¸ch ph¸p nh©n riªngvµ lµ c«ng ty ra ®êi vµo ngµy 24 th¸ng 02 n¨m 1999. KÓ tõ ngµy nhËn ®­îc giÊy chøng nhËn ®¨ng kÝ kinh doanh, kÓ tõ ngµy ra ®êi ®Õn nay c«ng ty kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty chñ yÕu lµ c¸c mÆt hµng nh­: g¹o, ng«, bét mú, c¸m con cß, ®Ëu t­¬ng, s¾n...vµ mét sè lo¹i hµng kh¸c. Ix = S x1f1 S xof1 x1 (**) S f1 S f1 xo2 ChØ sè nµy nãi lªn chÊt l­îng cña ho¹t ®éng kinh tÕ, gióp cho nhµ l·nh ®¹o n¾m ®­îc vµ cã ph­¬ng ph¸p luËn vÒ hiÖn t­îng ®­îc nghiªn cøu. 3.2.3- ChØ sè ¶nh h­ëng kÕt cÊu: chØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng cña chØ tiªu b×nh qu©n do ¶nh h­ëng biÕn ®éng cña riªng kÕt cÊutæng thÓ, cßn b¶n th©n tiªu thøc nghiªn cøu ®­îc coi nh­ cè ®Þnh (th­êng lµ ë k× gèc) if/Sf S xof1 S xofo xo1 (***) S f1 S fo xo 3.2.4- Tõ *, **, *** ta lËp ®­îc hÖ thèng chØ sè sau: ChØ sè cÊu thµnh = chØ sè cÊu thµnh x chØ sè ¶nh h­ëng kh¶ biÕn cè ®Þnh kÕt cÊu ix =ix * if/S f t­¬ng ®­¬ng: x1 x1 . xo1 xo xo1 xo Tèc ®é t¨ng (gi¶m): x1 - xo (lÇn) ; x1 - xo1 L­îng t¨ng gi¶m tuyÖt ®èi: L­îng t¨ng gi¶m t­¬ng ®èi: 3.2.5- Ngoµi ra chØ tiªu b×nh qu©n cã quan hÖ víi tæng l­îng biÕn tiªu thøc. Nh­: tæng s¶n l­îng = (n¨ng suÊt lao ®éng b×nh x (tæng sè c«ng nh©n) qu©n mét c«ng nh©n) Tõ c«ng thøc nµy ta x©y dùng ®­îc hÖ thèng chØ sè: (I) (II) (III) (IV) Tèc ®é t¨ng gi¶m (lÇn) ;;; L­îng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi L­îng t¨ng gi¶m t­¬ng ®èi (lÇn) =++ ChØ sè (I) nªu lªn sù biÕn ®éng cña hai nh©n tè chØ tiªu b×nh qu©n vµ tæng sè ®¬n vÞ tæng thÓ. ChØ sè (II) nãi lªn biÕn ®éng cña b¶n th©n tiªu thøc ®­îc b×nh qu©n vµ t¸c ®éng ®Õn tæng l­îng biÕn tiªu thøc. ChØ sè (III) nªu lªn biÕn ®éng cña kÕt cÊu ®¬n vÞ tæng thÓ vµ t¸c ®éng ®Õn tæng l­îng biÕn cña tiªu thøc. ChØ sè (IV) nãi lªn biÕn ®éng cña tæng sè ®¬n vÞ tæng thÓ vµ t¸c ®éng ®Õn tæng l­îng biÕn cña tiªu thøc. Ch­¬ng III: VËn dông ph­¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch sù biÕn ®éng vÒ doanh thu l­¬ng thùc thùc phÈm cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph­¬ng. C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph­¬ng lµ mét c«ng ty cã tªn giao dÞch lµ ViÖt Ph­¬ng, cã trô së giao dÞch t¹i 96 Lª Lîi- S¬n T©y- Hµ T©y. §©y lµ mét c«ng ty cã chÕ ®é tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, cã hÖ thèng h¹ch to¸n ®éc lËp, hoµn toµn tù chñ vÒ mÆt tµi chÝnh, cã t­ c¸ch ph¸p nh©n riªngvµ lµ c«ng ty ra ®êi vµo ngµy 24 th¸ng 02 n¨m 1999. KÓ tõ ngµy nhËn ®­îc giÊy chøng nhËn ®¨ng kÝ kinh doanh, kÓ tõ ngµy ra ®êi ®Õn nay c«ng ty kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty chñ yÕu lµ c¸c mÆt hµng nh­: g¹o, ng«, bét mú, c¸m con cß, ®Ëu t­¬ng, s¾n...vµ mét sè lo¹i hµng kh¸c. Cã sè liÖu vÒ gi¸ vµ khèi l­îng c¸c lo¹i hµng l­¬ng thùc thùc phÈm cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph­¬ng trong quý I vµ quý II n¨m 2001 MÆt hµng Quý I Quý II Gi¸ (VND) Khèi l­îng(kg) Gi¸ (VND) Khèi l­îng(kg) G¹o 2800 5500 3000 4500 §Ëu xanh 7000 980 8000 780 Bét ng« 2000 6830 2500 4590 S½n 1000 7530 1300 6950 Ng« 1600 8560 2300 6250 §Ëu t­¬ng 5000 3560 4500 2590 Lóa 1500 12500 1700 12800 Gäi: po: gi¸ vÐ quý I n¨m 2001 p1: gi¸ vÐ quý II n¨m 2001 qo: khèi l­îng quý I n¨m 2001 q1: khèi l­îng quý II n¨m 2001 ¸p dông c«ng thøc tÝnh chØ sè ®¬n vÒ gi¸ vµ c«ng thøc tÝnh chØ sè ®¬n vÒ l­îng: ChØ sè ®¬n vÒ gi¸: ip = p1 po ChØ sè ®¬n vÒ l­îng: iq = q1 qo Ta cã chØ sè ®¬n vÒ gi¸ vµ l­îng cña c¸c mÆt hµng: MÆt hµng Quý I Quý II po (VND) qo(kg) p1 (VND) q1(kg) ip iq G¹o 2800 5500 3000 4500 1,071 0,818 §Ëu xanh 7000 980 8000 780 1,143 0,796 Bét ng« 2000 6830 2500 4590 1,250 0,672 S½n 1000 7530 1300 6950 1,300 0,923 Ng« 1600 8560 2300 6250 1,4375 0,730 §Ëu t­¬ng 5000 3560 4500 2590 0,900 0,727 Lóa 1500 12500 1700 12800 1,133 1,024 B¶ng kÕt qu¶ tÝnh to¸n chØ sè ®¬n vÒ gi¸ vµ l­îng c¸c mÆt hµng quý II so víi quý I cho thÊy: Cã s¸u lo¹i hµng (g¹o, ®Ëu xanh, bét ng«, s¾n, ng«, lóa ) ®Òu t¨ng gi¸, trong ®ã gi¸ ng« t¨ng m¹nh nhÊt( t¨ng 43,75% hay t¨ng 700 VN§ trªn kg). Cßn l¹i duy nhÊt gi¸ ®Ëu t­¬ng gi¶m ( gi¶m 10% hay gi¶m 500 VN§ trªn kg ). ChØ sè ®¬n vÒ l­îng quý II so víi quý I cã duy nhÊt khèi l­îng lóa t¨ng (t¨ng 2,4 % hay 300 kg). C¸c lo¹i l­¬ng thùc cßn l¹i khèi l­îng gi¶m dÇn; trong ®ã cã khèi l­îng bét ng« gi¶m m¹nh nhÊt ( gi¶m 32,8 % hoÆc 2240 kg) vµ gi¶m Ýt nhÊt lµ s¾n ( gi¶m 7,7 % hay 580 kg ). C¸c chØ sè ®¬n míi chØ cho thÊy sù biÕn ®éng cña gi¸ vµ tõng l­în tõng mÆt hµng nªn vÉn ch­a cho biÕt t×nh h×nh so s¸nh gi¸ c¶ vµ l­îng hµng ho¸ trong c«ng ty. §Ó biÕt sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ vµ khèi l­îng hµng ho¸ cña toµn bé c¸c lo¹i hµng ho¸ ta tÝnh c¸c chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ vµ chØ sè tæng hîp vÒ l­îng. +) ChØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña laspayres: Ilp = S p1qo = 108 162 000 = 1,1544 (lÇn) S p1qo 93 696 000 Tèc ®é t¨ng ( gi¶m ): 15,44 % L­îng t¨ng ( gi¶m ) tuyÖt ®èi: Sp1qo - Spoqo = 108 162 000 - 93 696 000 = 14 466 000 (VN§) Gi¸ c¶ quý II so víi quý I t¨ng 15,44 % chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ trÞ gi÷a quý II vµ quý I lµ 14 466 000 (VN§) hoÆc sè tiÒn mµ kh¸ch hµng ph¶i tr¶ thªm hay c«ng ty thu t¨ng lªn do viÖc thay ®æi vÒ gi¸ c¶ chung. +) ChØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña paasche: Ipp = Sp1q1 = 88 040 000 = 1,1533 (lÇn) Spoq1 76 340 000 Tèc ®é t¨ng ( gi¶m): 15,33 (lÇn) L­îng t¨ng ( gi¶m ) tuyÖt ®èi: 11 700 000 (VN§) Gi¸ c¶ quý II so víi quý I t¨ng 15,33%, chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ trÞ gi÷a quý II vµ quý I tÝnh theo khèi l­îng hµng ho¸ quý II lµ 11 700 000 (VN§) hay ®©y chÝnh lµ sè tiÒn kh¸ch hµng ph¶i chi thªm vµ còng lµ kho¶n tiÒn c«ng ty thu t¨ng thªm do sù biÕn ®éng chung vÒ gi¸. Hai chØ sè tæng hîp trªn cho thÊy: chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña laspayres lÊy quyÒn sè lµ l­îng hµng ho¸ quý I. ChØ sè nµy nãi lªn ¶nh h­ëng biÕn ®éng riªng biÖtcña nh©n tè gi¸ ®èi víi l­îng hµng ho¸ tiªu thô, lo¹i trõ ®­îc ¶nh h­ëng cña l­îng hµng ho¸. Cßn chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña paasche lÊy quyÒn sè lµ khèi l­îng hµng ho¸ quý II. ChØ sè nµy ph¶n ¸nh ®óng h­íng kÕt cÊu hµng ho¸ thùc tÕ nh­ng nã vÉn ch­a lo¹i trõ ®­îc ¶nh h­ëng cña nh©n tè l­îng tíi biÕn ®éng vÒ gi¸. +) ChØ sè tæng hîp vÒ khèi l­îng cña laspayres: Ilq = Sq1po = 76 340 000 = 0,8147 (lÇn) Sqopo 93 696 000 Tèc ®é t¨ng (gi¶m): - 18,53 % L­îng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi: Sq1po - Sqopo = 76 340 000 - 93 696 000 = - 17 356 000 (VN§) L­îng hµng ho¸ quý II so víi quý I gi¶m 18,34%, chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ trÞ ( hay doanh thu ) gi÷a quý II so víi quý I lµ 17 356 000 (VN§) lµm cho doanh thu gi¶m ®i do sù thay ®æi vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô. +) ChØ sè tæng hîp vÒ l­îng cña paasche: Ipq = Sq1p1 = 88 040 000 = 0,814 (lÇn) Sqop1 108 162 000 Tèc ®é t¨ng (gi¶m): - 18,6% L­îng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi: Sq1p1 - Sq1p1 = 88 040 000 - 108 162 000 = - 20 122 000 (VN§) L­îng hµng ho¸ quý II so víi quý I gi¶m 18,6%, chªnh lÖch vÒ doanh thu cña quý II so cvíi quý I t×nh theo gi¸ quý II lµ - 20 122 000 (VN§) hay doanh thu cña c«ng ty gi¶m ®i do sù biÕn ®éng vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô. Trong hai chØ sè tæng hîp vÒ l­îng th× chØ sè Ilq lÊy quyÒn sè lµ gi¸ quý I. ChØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô, ngoµi ra cßn lo¹i trõ ®­îc hoµn toµn ¶nh h­ëng biÕn ®éng gi¸ c¶ tíi biÕn ®éng cña l­îng. Cßn chØ sè Ipq cã quyÒn sè lµ gi¸ quý II, chØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng cña l­îng hµng ho¸ quý II so víi quý I. Bªn c¹nh ®ã nã ch­a lo¹i trõ ®­îc hoµn toµn ¶nh h­ëng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ tíi biÕn ®éng cña khèi l­îng hµng ho¸ tiªu thô. C¸c chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ vµ chØ sè tæng hîp vÒ l­îng chØ nªu lªn sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ vµ l­îng hµng hgo¸ tiªu thô. Do vËy c¸c chØ sè tæng hîp nay7f cßn cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ. §Ó nghiªn cøu sù biÕn ®éng vÒ doanh thuta dïng hÖ thèng chie sè tæng hîp cña Fisher. ChØ sè doanh thu = chØ sè gi¸ x chØ sè l­îng. Ipq = Ipp x Ilq ( * ) Ipq = Ilp x Ipq ( ** ) Trong thùc tÕ, chóng ta th­êng dïng hÖ thång chØ sè (*). V× xuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c chän quyÒn sè: quyÒn sè cña nh©n tè chÊt l­îng lµ nh©n tè khèi l­îng cè ®Þnh ë kú nghiªn cøu, quyÒn sè cña nh©n tè khèi l­îng lµ nh©n tè chÊt l­îng cè ®Þnh ë kú gèc. Ta cã: Sp1q1 Sp1q1 Sq1po Spoqo Spoq1 Spoqo 88 040 000 88 040 000 76 340 000 93 696 000 76 340 000 93 696 000 0,9396 = 1,533 x 0,8147 ( lÇn) Þ Tèc ®é t¨ng( gi¶m ): ( - 6,04 %) ( 15,33 %) ( - 18,53 %) Þ L­îng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi: Sp1q1- Spoqo = ( Sq1po - Spoq1) + ( Sq1po - Sqopo ) 88 040 000 - 93 696 000 = (88 040 000 - 76 340 000) + (76 340 000 - 93 696 000) - 5 656 000 = ( 11 700 000) + ( - 17 356 000) Þ L­îng t¨ng (gi¶m) t­¬ng ®èi: Sp1q1- Spoqo Sp1q1 - Spoq1 Sq1po - Sqopo Spoqo Spoqo Spoqo -5656 000 11 700 000 17 356 000 ( lÇn) 93 696 000 93 696 000 93 696 000 0,0604 = 0,1248 - 0,1852 (lÇn) 6,04 % = ( 12,48 %) - ( 18,52 %). Qua kÕt qu¶ tÝnh to¸n ë trªn cho ta thÊy tæng doanh thu cña c¸c lo¹i hµng ho¸ ( g¹o, ®Ëu xanh, bét ng«, s¾n, ng«, ®Ëu t­¬ng, lóa) kú nghiªn cøu so víi kú gèc ®· gi¶m ®i 6,04 % hay vÒ l­îng tuyÖt ®èi ®· gi¶m ®i 5 656 000 (VN§) lµ doL: BiÕn ®éng chung vÒ gi¸ c¶ cña b¶y lo¹i l­¬ng thùc nµy ë kú nghiªn cøu so víi kú gèc ®· t¨ng lªn 15,33% nªn ®· lµm cho tæng doanh thu t¨ng lªn lµ 11 700 000 (VN§) vµ chiÕm 12,48% trong tæng sè - 6,04% sù gi¶m ®i cña doanh thu. BiÕn ®éng chung vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô cña b¶y mÆt hµng quý II so víi quý I ®· gi¶m ®i - 18,53 % nªn ®· lµm cho tæng doanh thu gi¶m ®i mét l­îng tuyÖt ®èi ( - 17 356 000 VN§) vµ chiÕm - 18,52 % trong tæng sè - 6,04 % gi¶m ®i cña doanh thu. VËy chóng ta thÊy r»ng tæng doanh thu cña b¶y lo¹i l­¬ng thùc trªn quý II so víi quý I gi¶m ®i lµ do sù biÕn ®éng chung cña hai nh©n tè gi¸ vµ l­îng. Ta thÊy ¶nh h­ëng biÕn ®éng chung cña “l­îng gi¶m ®i” m¹nh h¬n ¶nh h­ëng biÕn ®éng chung cña “ gi¸ t¨ng lªn” ( nh©n tè l­îng lµm cho tæng doanh thu gi¶m ®i v× nã t¸c ®éng ng­îc chiÕu vµ m¹nh h¬n nh©n tè gi¸) nªn ®· lµm cho tæng doanh thu gi¶m ®i. Ph­¬ng ph¸p liªn hoµn nãi lªn biÕn ®éng cña hiÖn t­îng phøc t¹p lµ do ¶nh h­ëng biÕn ®éng riªng biÖt cña tõng nh©n tè, nªn ch­a nãi lªn sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c nh©n tè víi nhau. VËy ®Ó kh¾c phôc hiÖn t­îng nµy, ta sö dông ph­¬ng ph¸p ¶nh h­ëng biÕn ®éng riªng biÖt. Do ®ã, quyÒn sè c¶u chØ sè nh©n tè ®­îc chän ë kú gèc. Sp1q1 Sp1q1 Sq1po Spoqo Spoq1 Spoqo * K K Sp1q1 Spoqo Sp1qo Sq1po (ChØ sè liªn hÖ) Ipq = Ipo x Iqox K Tèc ®é t¨ng (gi¶m): 88040000 108162000 76340000 88040000 x 93696000 93696000 93696000 93696000 108162000 x 76340000 0,9396 = 1,1544*0,8147* 0,999 (lÇn) Tèc ®é t¨ng (gi¶m): (-6,04%), (15,44%) , (-18,53%), (-0,1%) L­îng t¨ng gi¶m tuyÖt ®èi: Sp1q1 - Sqopo = (Sp1qo - Sqopo)+( Sp1po - Sqopo) + [(Sp1q1 + Spoqo)-(Sp1qo + Sq1po)] (88040000-93696000)=(108162000-93696000)+(76340000-93696000)+ [ (88040000+93696000)-(108162000+76340000)] -5656000=14466000+(-17356000)+(-2766000) KÕt qu¶ tÝnh to¸n trªn cho thÊy: Tæng doanh thu cña 7 lo¹i l­¬ng thùc thùc phÈm, quý II so víi quý I gi¶m ®i (-6,04%), vÒ l­îng tuyÖt ®èi gi¶m lµ -5656000 (VN§) lµ do: + BiÕn ®éng chung vÒ gi¸ c¶ cña 7 mÆt hµng nµy ë quý I ®· t¨ng lªn 15,44% nªn ®· lµm cho tæng doanh thu t¨ng lªn mét l­îng tuyÖt ®èi (14466000VN§) + BiÕn ®éng chung vÒ l­îng hµng ho¸ cña 7 mÆt hµng nµy ë kú nghiªn cøu so víi kú gèc ®· gi¶m ®i (- 18,53%) nªn ®· lµm cho tæng doanh thu gi¶m l­îng tuyÖt ®èi (-17356000VN§) + T¸c ®éng ®ång thêi cña gi¸ vµ l­îng tíi doanh thu ng­îc nhau vµ lµm cho gi¶m ®i (-0,1%) lµm cho tæng doanh thu gi¶m (-2766000VN§) Nh­ vËy, ph­¬ng ph¸p chØ sè cã thÕ m¹nh lµ qua ph©n tÝch ta cã thÓ tÝnh ®­îc cô thÓ c¸c møc ®é t¸c ®éng cña tõng yÕu tè ®èi víi tæng thÓ nghiªn cøu. MÆt kh¸c, ph­¬ng ph¸p chØ sè dïng ®Ó ph©n tÝch nguyªn nh©n cßn cã ­u thÕ h¬n c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c nh­: ph­¬ng ph¸p nµy kh«ng chØ ph©n tÝch cho tõng ®¬n vÞ riªng biÖt, mµ cßn cã thÓ ph©n tÝch cho toµn bé tæng thÓ b»ng c¸c chØ tiªu hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng doanh thu cña C«ng ty TNHH ViÖt Ph­¬ng vÒ viÖc kinh doanh 7 m¨t hµng trªn. Doanh thu lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng ®Ó lµm t¨ng lîi nhuËn, t¨ng kh¶ n¨ng tÝch luü ®Ó më réng, ph¸t triÓn C«ng ty. Muèn vËy, khi tham gia kinh tÕ thÞ tr­êng, ®iÒu cÇn thiÕt tÊt yÕu mäi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i thùc hiÖn theo yªu cÇu cña quy luËt c¹nh tranh, c¹nh tranh ®Ó tßn t¹i vµ ph¸t triÓn. Khi ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh mét doanh nghiÖp nµo ®ã, mét mÆt hµng nµo ®ã cÇn ph¶i xem xÐt nã ®· vµ ®ang diÔn ra trªn th­¬ng tr­êng vµ xu thÕ trong t­¬ng lai. Trong c¹nh tranh thÕ vµ lùc cña ®èi ph­¬ng khã cã thÓ n¾m ch¾c: nãi tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ nãi tíi dù b¸o xu h­íng, t­¬ng lai cña doanh nghiÖp so víi c¸c ®èi thñ cïng s¶n xuÊt vµ tiªu thô lo¹i s¶n phÈm ®ã. Qua ph©n tÝch doanh thu cña C«ng ty cho thÊy phô thuéc vµo c¸c yÕu tè gi¸, l­îng, chñng lo¹i ... v.v th× gi¸ vµ l­înglµ hai yÕu tè t¸c ®éng chñ yÕu tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña C«ng ty. Muèn t¨ng doanh thu th× ta ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p t¨ng møc tiªu thô s¶n l­îng ®èi víi c¸c mÆt hµng (g¹o, ®Ëu xanh, bét ng«, s¾n, ng«, ®Ëu t­¬ng) vµ ngoµi ra cßn ph¶i ph¸t huy lîi thÕ c¹nh tranh ®èi víi mÆt hµng "lóa", ®ång thêi cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p lµm t¨ng gi¸ "®Ëu t­¬ng". Tuy nhiªn, gi÷a gi¸ vµ l­îng cña c¸ mÆt hµng th­êng cã quan hÖ ng­îc chiÒu nhau, chØ cã hai mÆt hµng lµ Lóa vµ §Ëu t­¬ng cã quan hÖ cïng chiÒu: gi÷a gi¸ vµ s¶n l­îng cña lóa l¹i ng­¬c chiÒu so víi ®Ëu t­¬ng. Do ®ã, ®Ó t¨ng doanh thu th× C«ng ty cÇn ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p hîp lý. Ta cã thÓ sö dông c¸c biÖn ph¸p: -Gi¸ c¶ s¶n phÈm cã vai trß quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng: V× møc thu nhËp thÊp nªn ng­êi mua hµng th­êng so s¸nh gi¸ c¶ cïng lo¹i hµng nh­ng cã nguån gèc kh¸c nhau víi gi¸ c¶ kh¸c nhau, thËm chÝ yÕu tè an toµn trong tiªu dïng cßn ph¶i xÕp sau nh©n tè gi¸ c¶.. -VÊn ®Ò chÊt l­îng s¶n phÈm còng lµ nh©n tè quan träng: ng­êi ta quan niÖm chÊt l­îng lµ kh¶ n¨ng ®¸p øng tÊt nhiªn nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. -Ph¶i to¹ lËp ®­îc thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm æn ®Þnh trong khu vùc còng nh­ ngoµi khu vùc. -Më réng chñng lo¹i s¶n phÈm kinh doanh. -N©ng cao chÊt l­îng phôc vô ®èi víi ng­êi mua ...v.v C - KÕt luËn Ph­¬ng ph¸p chØ sè lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p quan träng cña ph©n tÝch thèng kª vµ ®­îc øng dông ngµy cµng nhiÒu trong ph©n tÝch kinh tÕ. Khi dïng ph­¬ng ph¸p chØ sè cÇn ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc tÕ mét c¸ch kh¸ch quan nh÷ng m©u thuÉn tån t¹i, nh÷ng nguyªn nh©n ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi vÊn ®Ò ®ang nghiªn cøu ®Ó tõ ®ã ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch quyÕt ®Þnh tèi ­u vµ gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn cßn tån t¹i trong qu¸ khø vµ thùc tiÔn g©y ra...v.v Qua ph©n tÝch t×nh h×nh doanh thu cña C«ng ty cho thÊy: Do ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng c¹nh tranh khèc liÖt, víi tiÒm lùc vÒ tµi chÝnh, chÊt l­îng s¶n phÈm, chñng lo¹i s¶n phÈm ch­a ®a d¹ng...v.v dÉn ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh yÕu... nªn doanh thu cña C«ng ty sang quý II gi¶m so víi quý I. VËy C«ng ty muèn n©ng cao hiÖu qu¶ cÇn nhanh chãng t×m ra c¸c gi¶i ph¸p nh­: n©ng cao chÊt l­îng phôc vô, ®a d¹ng chñng lo¹i s¶n phÈm vµ më réng thÞ tr­êng...v.v VËy, trong ®Ò ¸n em ®· x©y dùng vµ vËn dông ph­¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch sù biÕn ®éng vÒ doanh thu l­¬ng thùc thùc phÈm cua C«ng ty TNHH ViÖt Ph­¬ng. D­íi sù gióp ®ì vµ h­íng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸ Ngäc Ph¸c, sù cè g¾ng cña b¶n th©n, em ®· hoµn thµnh ®Ò ¸n m«n häc nµy. Nh­ng do tr×nh ®é cña m×nh cã h¹n nªn ®Ò ¸n nµy kh«ng tr¸nh khái sai sãt, em mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o vµ h­íng dÉn cña thÇy. Cuèi cïng, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« trong Khoa Thèng Kª, ®Æc biÖt lµ thÇy gi¸o Ngäc Ph¸c ®· tËn t×nh gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh viÕt vµ hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Hµ Néi, th¸ng 04 n¨m 2002 Môc lôc Trang A - Lêi nãi ®Çu 1 B - Néi dung 3 Ch­¬ng I: Vai trß cña thèng kª trong ph©n tÝch sù biÕn ®éng vÒ doanh thu cña C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n viÖt ph­¬ng 3 Ch­¬ng II: Ph­¬ng ph¸p chØ sè vµ øng dông ph­¬ng ph¸p chØ sè trong ph©n tÝch doanh thu 5 I. ý nghÜa, t¸c dông cña chØ sè 5 1. Kh¸i niÖm chØ sè 5 2. §Æc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p chØ sè 5 3. T¸c dông cña chØ sè 7 4. C¸c lo¹i chØ sè 8 II. Ph­¬ng ph¸p chØ sè 11 1. ChØ sè ph¸t triÓn 11 2. ChØ sè kh«ng gian 17 3. HÖ thèng chØ sè 19 Ch­¬ng III: VËn dông ph­¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch sù biÕn ®éng vÒ doanh thu l­¬ng thùc thùc phÈm cña C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n viÖt ph­¬ng 29 C - kÕt luËn 38 Cã sè liÖu vÒ gi¸ vµ khèi l­îng c¸c lo¹i hµng l­¬ng thùc thùc phÈm cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph­¬ng trong quý I vµ quý II n¨m 2001 MÆt hµng Quý I Quý II Gi¸ (VND) Khèi l­îng(kg) Gi¸ (VND) Khèi l­îng(kg) G¹o 2800 5500 3000 4500 §Ëu xanh 7000 980 8000 780 Bét ng« 2000 6830 2500 4590 S½n 1000 7530 1300 6950 Ng« 1600 8560 2300 6250 §Ëu t­¬ng 5000 3560 4500 2590 Lóa 1500 12500 1700 12800 Gäi: po: gi¸ vÐ quý I n¨m 2001 p1: gi¸ vÐ quý II n¨m 2001 qo: khèi l­îng quý I n¨m 2001 q1: khèi l­îng quý II n¨m 2001 ¸p dông c«ng thøc tÝnh chØ sè ®¬n vÒ gi¸ vµ c«ng thøc tÝnh chØ sè ®¬n vÒ l­îng: ChØ sè ®¬n vÒ gi¸: ip = p1 po ChØ sè ®¬n vÒ l­îng: iq = q1 qo Ta cã chØ sè ®¬n vÒ gi¸ vµ l­îng cña c¸c mÆt hµng: MÆt hµng Quý I Quý II po (VND) qo(kg) p1 (VND) q1(kg) ip iq G¹o 2800 5500 3000 4500 1,071 0,818 §Ëu xanh 7000 980 8000 780 1,143 0,796 Bét ng« 2000 6830 2500 4590 1,250 0,672 S½n 1000 7530 1300 6950 1,300 0,923 Ng« 1600 8560 2300 6250 1,4375 0,730 §Ëu t­¬ng 5000 3560 4500 2590 0,900 0,727 Lóa 1500 12500 1700 12800 1,133 1,024 B¶ng kÕt qu¶ tÝnh to¸n chØ sè ®¬n vÒ gi¸ vµ l­îng c¸c mÆt hµng quý II so víi quý I cho thÊy: Cã s¸u lo¹i hµng (g¹o, ®Ëu xanh, bét ng«, s¾n, ng«, lóa ) ®Òu t¨ng gi¸, trong ®ã gi¸ ng« t¨ng m¹nh nhÊt( t¨ng 43,75% hay t¨ng 700 VN§ trªn kg). Cßn l¹i duy nhÊt gi¸ ®Ëu t­¬ng gi¶m ( gi¶m 10% hay gi¶m 500 VN§ trªn kg ). ChØ sè ®¬n vÒ l­îng quý II so víi quý I cã duy nhÊt khèi l­îng lóa t¨ng (t¨ng 2,4 % hay 300 kg). C¸c lo¹i l­¬ng thùc cßn l¹i khèi l­îng gi¶m dÇn; trong ®ã cã khèi l­îng bét ng« gi¶m m¹nh nhÊt ( gi¶m 32,8 % hoÆc 2240 kg) vµ gi¶m Ýt nhÊt lµ s¾n ( gi¶m 7,7 % hay 580 kg ). C¸c chØ sè ®¬n míi chØ cho thÊy sù biÕn ®éng cña gi¸ vµ tõng l­în tõng mÆt hµng nªn vÉn ch­a cho biÕt t×nh h×nh so s¸nh gi¸ c¶ vµ l­îng hµng ho¸ trong c«ng ty. §Ó biÕt sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ vµ khèi l­îng hµng ho¸ cña toµn bé c¸c lo¹i hµng ho¸ ta tÝnh c¸c chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ vµ chØ sè tæng hîp vÒ l­îng. +) ChØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña laspayres: Ilp = S p1qo = 108 162 000 = 1,1544 (lÇn) S p1qo 93 696 000 Tèc ®é t¨ng ( gi¶m ): 15,44 % L­îng t¨ng ( gi¶m ) tuyÖt ®èi: Sp1qo - Spoqo = 108 162 000 - 93 696 000 = 14 466 000 (VN§) Gi¸ c¶ quý II so víi quý I t¨ng 15,44 % chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ trÞ gi÷a quý II vµ quý I lµ 14 466 000 (VN§) hoÆc sè tiÒn mµ kh¸ch hµng ph¶i tr¶ thªm hay c«ng ty thu t¨ng lªn do viÖc thay ®æi vÒ gi¸ c¶ chung. +) ChØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña paasche: Ipp = Sp1q1 = 88 040 000 = 1,1533 (lÇn) Spoq1 76 340 000 Tèc ®é t¨ng ( gi¶m): 15,33 (lÇn) L­îng t¨ng ( gi¶m ) tuyÖt ®èi: 11 700 000 (VN§) Gi¸ c¶ quý II so víi quý I t¨ng 15,33%, chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ trÞ gi÷a quý II vµ quý I tÝnh theo khèi l­îng hµng ho¸ quý II lµ 11 700 000 (VN§) hay ®©y chÝnh lµ sè tiÒn kh¸ch hµng ph¶i chi thªm vµ còng lµ kho¶n tiÒn c«ng ty thu t¨ng thªm do sù biÕn ®éng chung vÒ gi¸. Hai chØ sè tæng hîp trªn cho thÊy: chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña laspayres lÊy quyÒn sè lµ l­îng hµng ho¸ quý I. ChØ sè nµy nãi lªn ¶nh h­ëng biÕn ®éng riªng biÖtcña nh©n tè gi¸ ®èi víi l­îng hµng ho¸ tiªu thô, lo¹i trõ ®­îc ¶nh h­ëng cña l­îng hµng ho¸. Cßn chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ cña paasche lÊy quyÒn sè lµ khèi l­îng hµng ho¸ quý II. ChØ sè nµy ph¶n ¸nh ®óng h­íng kÕt cÊu hµng ho¸ thùc tÕ nh­ng nã vÉn ch­a lo¹i trõ ®­îc ¶nh h­ëng cña nh©n tè l­îng tíi biÕn ®éng vÒ gi¸. +) ChØ sè tæng hîp vÒ khèi l­îng cña laspayres: Ilq = Sq1po = 76 340 000 = 0,8147 (lÇn) Sqopo 93 696 000 Tèc ®é t¨ng (gi¶m): - 18,53 % L­îng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi: Sq1po - Sqopo = 76 340 000 - 93 696 000 = - 17 356 000 (VN§) L­îng hµng ho¸ quý II so víi quý I gi¶m 18,34%, chªnh lÖch vÒ tæng gi¸ trÞ ( hay doanh thu ) gi÷a quý II so víi quý I lµ 17 356 000 (VN§) lµm cho doanh thu gi¶m ®i do sù thay ®æi vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô. +) ChØ sè tæng hîp vÒ l­îng cña paasche: Ipq = Sq1p1 = 88 040 000 = 0,814 (lÇn) Sqop1 108 162 000 Tèc ®é t¨ng (gi¶m): - 18,6% L­îng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi: Sq1p1 - Sq1p1 = 88 040 000 - 108 162 000 = - 20 122 000 (VN§) L­îng hµng ho¸ quý II so víi quý I gi¶m 18,6%, chªnh lÖch vÒ doanh thu cña quý II so cvíi quý I t×nh theo gi¸ quý II lµ - 20 122 000 (VN§) hay doanh thu cña c«ng ty gi¶m ®i do sù biÕn ®éng vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô. Trong hai chØ sè tæng hîp vÒ l­îng th× chØ sè Ilq lÊy quyÒn sè lµ gi¸ quý I. ChØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô, ngoµi ra cßn lo¹i trõ ®­îc hoµn toµn ¶nh h­ëng biÕn ®éng gi¸ c¶ tíi biÕn ®éng cña l­îng. Cßn chØ sè Ipq cã quyÒn sè lµ gi¸ quý II, chØ sè nµy nªu lªn biÕn ®éng cña l­îng hµng ho¸ quý II so víi quý I. Bªn c¹nh ®ã nã ch­a lo¹i trõ ®­îc hoµn toµn ¶nh h­ëng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ tíi biÕn ®éng cña khèi l­îng hµng ho¸ tiªu thô. C¸c chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ vµ chØ sè tæng hîp vÒ l­îng chØ nªu lªn sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ vµ l­îng hµng hgo¸ tiªu thô. Do vËy c¸c chØ sè tæng hîp nay7f cßn cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ. §Ó nghiªn cøu sù biÕn ®éng vÒ doanh thuta dïng hÖ thèng chie sè tæng hîp cña Fisher. ChØ sè doanh thu = chØ sè gi¸ x chØ sè l­îng. Ipq = Ipp x Ilq ( * ) Ipq = Ilp x Ipq ( ** ) Trong thùc tÕ, chóng ta th­êng dïng hÖ thång chØ sè (*). V× xuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c chän quyÒn sè: quyÒn sè cña nh©n tè chÊt l­îng lµ nh©n tè khèi l­îng cè ®Þnh ë kú nghiªn cøu, quyÒn sè cña nh©n tè khèi l­îng lµ nh©n tè chÊt l­îng cè ®Þnh ë kú gèc. Ta cã: Sp1q1 Sp1q1 Sq1po Spoqo Spoq1 Spoqo 88 040 000 88 040 000 76 340 000 93 696 000 76 340 000 93 696 000 0,9396 = 1,533 x 0,8147 ( lÇn) Þ Tèc ®é t¨ng( gi¶m ): ( - 6,04 %) ( 15,33 %) ( - 18,53 %) Þ L­îng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi: Sp1q1- Spoqo = ( Sq1po - Spoq1) + ( Sq1po - Sqopo ) 88 040 000 - 93 696 000 = (88 040 000 - 76 340 000) + (76 340 000 - 93 696 000) - 5 656 000 = ( 11 700 000) + ( - 17 356 000) Þ L­îng t¨ng (gi¶m) t­¬ng ®èi: Sp1q1- Spoqo Sp1q1 - Spoq1 Sq1po - Sqopo Spoqo Spoqo Spoqo -5656 000 11 700 000 17 356 000 ( lÇn) 93 696 000 93 696 000 93 696 000 0,0604 = 0,1248 - 0,1852 (lÇn) 6,04 % = ( 12,48 %) - ( 18,52 %). Qua kÕt qu¶ tÝnh to¸n ë trªn cho ta thÊy tæng doanh thu cña c¸c lo¹i hµng ho¸ ( g¹o, ®Ëu xanh, bét ng«, s¾n, ng«, ®Ëu t­¬ng, lóa) kú nghiªn cøu so víi kú gèc ®· gi¶m ®i 6,04 % hay vÒ l­îng tuyÖt ®èi ®· gi¶m ®i 5 656 000 (VN§) lµ doL: BiÕn ®éng chung vÒ gi¸ c¶ cña b¶y lo¹i l­¬ng thùc nµy ë kú nghiªn cøu so víi kú gèc ®· t¨ng lªn 15,33% nªn ®· lµm cho tæng doanh thu t¨ng lªn lµ 11 700 000 (VN§) vµ chiÕm 12,48% trong tæng sè - 6,04% sù gi¶m ®i cña doanh thu. BiÕn ®éng chung vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô cña b¶y mÆt hµng quý II so víi quý I ®· gi¶m ®i - 18,53 % nªn ®· lµm cho tæng doanh thu gi¶m ®i mét l­îng tuyÖt ®èi ( - 17 356 000 VN§) vµ chiÕm - 18,52 % trong tæng sè - 6,04 % gi¶m ®i cña doanh thu. VËy chóng ta thÊy r»ng tæng doanh thu cña b¶y lo¹i l­¬ng thùc trªn quý II so víi quý I gi¶m ®i lµ do sù biÕn ®éng chung cña hai nh©n tè gi¸ vµ l­îng. Ta thÊy ¶nh h­ëng biÕn ®éng chung cña “l­îng gi¶m ®i” m¹nh h¬n ¶nh h­ëng biÕn ®éng chung cña “ gi¸ t¨ng lªn” ( nh©n tè l­îng lµm cho tæng doanh thu gi¶m ®i v× nã t¸c ®éng ng­îc chiÕu vµ m¹nh h¬n nh©n tè gi¸) nªn ®· lµm cho tæng doanh thu gi¶m ®i. Néi dung Ch­¬ng I: Vai trß cña thèng kª trong ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph­¬ng. Thèng kª häc chÝnh lµ khoa häc nghiªn cøu hÖ thèng c¸c ph¸p thu thËp vµ xö lÝ, ph©n tÝch ®­îc qui m«, kÕt cÊu, quan hÖ so s¸nh tr×nh ®é phæ biÕn tèc ®ä vµ xu h­íng ph¸t triÓn cña hiÖn t­îng kinh tÕ- x· héi. Hay thèng kª th«ng qua mÆt “ l­îng” ®Ó nãi lªn b¶n chÊt vµ tÝnh qui luËt ph¸t triÓn cña hiÖn t­îng kinh tÕ x· héi. Ta nhËn thÊy r»ng khi c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh tÕ- chÝnh trÞ- x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× thèng kª cµng ®ãng vai trß quan träng. Do ®ã, chóng ta chóng ta cÇn ph¶i nghiªn cøu vµ ngµy cµng ph¶i hoµn thiÖn nã b»ng lÝ luËn vµ thùc tiÔn. Thùc tiÔn lµ gµy nay bÊt cø mét nÒn kinh tÕ nµo hay mét h·ng kinh doang nãi chung vµ ®Æc biÖt “ C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph­¬ng” nãi riªng cÇn ph¶i sö dông thèng kª mét c¸ch réng r·i vµ ph¶i coi nã nh­ mét c«ng cô s¾c bÐn ®Ó ph©n tÝch vµ dù ®o¸n trong kinh doanh.V× th«ng qua ph©n tÝch, c¸c nhµ kinh doanh ( c¸c nhµ qu¶n lÝ) cã thÓ nhËn thÊy t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh ®Ó tõ ®ã cã thÓ rót ra ®­îc nh÷ng m©u thuÉn tån t¹i, nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan ®Ó tõ ®ã ®­a ra ®­îc c¸c môc tiªu vµ c¸c biÖn ph¸p hîp lÝ lµm c¬ së cho viÖc ®Ò ra nh÷ng quyÕt ®Þnh tèi ­u trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ trong lÜnh vùc qu¶n lÝ doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng kinh doanh lµ qu¸ tr×nh sö dông ®ång vèn ®Çu t­ mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Muèn sö dông cã hiÖu qu¶ ®åi hái c¸c nhµ ®Çu t­ còng nh­ linh doanh ph¶i ®­a ra ®­îc c¸c dù ¸n còng nh­ kÕ ho¹ch kinh doanh ®ßi hái ph©n tÝch vµ ®­a ra ®­îc c¸c chØ tiªu. Qua ph©n tÝch gióp cho nhµ qu¶n lÝ nh×n nhËn ®óng, ®¸nh gi¸ ®óng kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ t×nh h×nh thùc tiÔn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra còng nh­ c¸c chØ tiªu ®Þnh møc kinh tÕ- kÜ thuËt ®Ó tõ ®ã cho ta thÊy ®­îc møc ®é hoµn thµnh , l­îng t¨ng gi¶m t­¬ng ®èi vµ tuyÖt ®èi...,tõ ®ã xem xÐt c¸c môc tiªu cÇn ph¶i ®¹t tíi. Trong bÊt cø mét doanh nghiÖp kinh doanh nµo th× chØ tiªu vÒ doanh thu lµ chØ tiªu kinh tÕ c¬ b¶n ph¶n ¸nh lîi nhuËn kinh doanh còng nh­ kÕt qu¶ vÒ tiªu thô hµng ho¸. Khi doanh thu cña doanh nghiÖp biÕn ®éng t¨ng hay gi¶m còng lµ mét nh©n tè t¸c ®éng ®Õn thu nhËp, th«ng qua ®ã ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng vµ gi¶n ®¬n...Do ®ã, dùa vµo thèng kª ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh doanh thu cña c«ng ty ®Ó tõ ®ã n¾m b¾t vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan t×nh h×nh tiªu thô hµng ho¸ cña doanh nghiÖp m×nh trong tõng chu kú kinh doanh. Tõ ®ã thÊy ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc còng nh­ nh÷ng m©u thuÉn tån t¹i trong qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ ®Ó t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan, ®Ó ®Ò ra nh÷ng chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh cung øng, trao ®æi vµ tiªu thô nh»m môc ®Ých t¨ng doanh thu ®Î t¨ng lîi nhuËn cho c«ng ty. Nh­ vËy, ph©n tÝch doanh thu b»ng “ph­¬ng ph¸p thèng kª” gióp cho ta thÊt ®­îc nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng vµ ¶nh h­ëng ®Õn doanh thu ®ång thêi gióp cho nhµ qu¶n lÝ ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch vµ quyÕt ®Þnh tèi ­u trong viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng kinh doanh, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ x¸c ®Þnh ®­îc kÕt qu¶ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp m×nh. Néi dung Ch­¬ng I: Vai trß cña thèng kª trong ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph­¬ng. Thèng kª häc chÝnh lµ khoa häc nghiªn cøu hÖ thèng c¸c ph¸p thu thËp vµ xö lÝ, ph©n tÝch ®­îc qui m«, kÕt cÊu, quan hÖ so s¸nh tr×nh ®é phæ biÕn tèc ®ä vµ xu h­íng ph¸t triÓn cña hiÖn t­îng kinh tÕ- x· héi. Hay thèng kª th«ng qua mÆt “ l­îng” ®Ó nãi lªn b¶n chÊt vµ tÝnh qui luËt ph¸t triÓn cña hiÖn t­îng kinh tÕ x· héi. Ta nhËn thÊy r»ng khi c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh tÕ- chÝnh trÞ- x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× thèng kª cµng ®ãng vai trß quan träng. Do ®ã, chóng ta chóng ta cÇn ph¶i nghiªn cøu vµ ngµy cµng ph¶i hoµn thiÖn nã b»ng lÝ luËn vµ thùc tiÔn. Thùc tiÔn lµ gµy nay bÊt cø mét nÒn kinh tÕ nµo hay mét h·ng kinh doang nãi chung vµ ®Æc biÖt “ C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ViÖt Ph­¬ng” nãi riªng cÇn ph¶i sö dông thèng kª mét c¸ch réng r·i vµ ph¶i coi nã nh­ mét c«ng cô s¾c bÐn ®Ó ph©n tÝch vµ dù ®o¸n trong kinh doanh.V× th«ng qua ph©n tÝch, c¸c nhµ kinh doanh ( c¸c nhµ qu¶n lÝ) cã thÓ nhËn thÊy t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh ®Ó tõ ®ã cã thÓ rót ra ®­îc nh÷ng m©u thuÉn tån t¹i, nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan ®Ó tõ ®ã ®­a ra ®­îc c¸c môc tiªu vµ c¸c biÖn ph¸p hîp lÝ lµm c¬ së cho viÖc ®Ò ra nh÷ng quyÕt ®Þnh tèi ­u trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ trong lÜnh vùc qu¶n lÝ doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng kinh doanh lµ qu¸ tr×nh sö dông ®ång vèn ®Çu t­ mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Muèn sö dông cã hiÖu qu¶ ®åi hái c¸c nhµ ®Çu t­ còng nh­ linh doanh ph¶i ®­a ra ®­îc c¸c dù ¸n còng nh­ kÕ ho¹ch kinh doanh ®ßi hái ph©n tÝch vµ ®­a ra ®­îc c¸c chØ tiªu. Qua ph©n tÝch gióp cho nhµ qu¶n lÝ nh×n nhËn ®óng, ®¸nh gi¸ ®óng kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ t×nh h×nh thùc tiÔn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra còng nh­ c¸c chØ tiªu ®Þnh møc kinh tÕ- kÜ thuËt ®Ó tõ ®ã cho ta thÊy ®­îc møc ®é hoµn thµnh , l­îng t¨ng gi¶m t­¬ng ®èi vµ tuyÖt ®èi...,tõ ®ã xem xÐt c¸c môc tiªu cÇn ph¶i ®¹t tíi. Trong bÊt cø mét doanh nghiÖp kinh doanh nµo th× chØ tiªu vÒ doanh thu lµ chØ tiªu kinh tÕ c¬ b¶n ph¶n ¸nh lîi nhuËn kinh doanh còng nh­ kÕt qu¶ vÒ tiªu thô hµng ho¸. Khi doanh thu cña doanh nghiÖp biÕn ®éng t¨ng hay gi¶m còng lµ mét nh©n tè t¸c ®éng ®Õn thu nhËp, th«ng qua ®ã ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng vµ gi¶n ®¬n...Do ®ã, dùa vµo thèng kª ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh doanh thu cña c«ng ty ®Ó tõ ®ã n¾m b¾t vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan t×nh h×nh tiªu thô hµng ho¸ cña doanh nghiÖp m×nh trong tõng chu kú kinh doanh. Tõ ®ã thÊy ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc còng nh­ nh÷ng m©u thuÉn tån t¹i trong qu¸ tr×nh tiªu thô hµng ho¸ ®Ó t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan, ®Ó ®Ò ra nh÷ng chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh cung øng, trao ®æi vµ tiªu thô nh»m môc ®Ých t¨ng doanh thu ®Î t¨ng lîi nhuËn cho c«ng ty. Nh­ vËy, ph©n tÝch doanh thu b»ng “ph­¬ng ph¸p thèng kª” gióp cho ta thÊt ®­îc nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng vµ ¶nh h­ëng ®Õn doanh thu ®ång thêi gióp cho nhµ qu¶n lÝ ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch vµ quyÕt ®Þnh tèi ­u trong viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng kinh doanh, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ x¸c ®Þnh ®­îc kÕt qu¶ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp m×nh. Ch­¬ng II: Ph­¬ng ph¸p chØ sè vµ øng dông ph­¬ng ph¸p chØ sè trong ph©n tÝch doanh thu.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docVận dụng phương pháp chỉ số để phân tích doanh thu của Công ty TNHH Việt Phương.DOC
Luận văn liên quan