Chuyên mục: Luật dân sựTrường: Đại học Kinh tế quốc dân Hà NộiLoại: Đề tài tốt nghiệpFile: .docTrình độ: Đại họcSố trang: 72
LỜI NÓI ĐẦU
Đất đai thân thiết, gần gũi, gắn bó với cuộc sống hàng ngày của mỗi người. “Con người là hoa của Đất”, lúc nhắm mắt xuôi tay, con người lại cũng nương nhờ ngàn thu trong lòng đất.
Đất đai là vấn đề đặc biệt quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội, là tài sản quý giá của mỗi quốc gia. Đất đã tạo ra con người và con người cùng với sức lao động, cộng với trí thông minh tuyệt với của mình đã làm thay đổi hẳn bộ mặt của trái đất. Cũng từ đó, đất đai trở thành điều kiện sinh tồn, thành cơ sở để thực hiện quá trình sản xuất, tạo ra của cải vật chất cho sản xuất. Điều kỳ diện là sức sản xuất của đất đai chẳng những không bị hạn chế mà thậm chí còn ngày càng trở nên tốt hơn nếu con người biết sử dụng một cách đúng đắn và hợp lý. Vì thế, những quan hệ hướng tới đối tượng là đất đai bao giờ cũng chiếm vị trí trọng yếu trong hệ thống các quan hệ xã hội. Bất kỳ xã hội nào cũng chăm lo đến vấn đề đất đai; bất kỳ Nhà nước nào cũng quan tâm đến việc thiết lập những hình thức sở hữu nhất định đối với đất đai và đảm bảo những điều kiện nhất định cho việc thực hiện các hình thức sở hữu đó.
Từ năm 1986, Đảng và Nhà nước ta chủ trương chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN đã giải phóng được sức sản xuất, khơi dậy được tiềm năng của các tầng lớp nhân dân. Với chủ trương này, công cuộc đổi mới do Đảng và Nhà nước lãnh đạo đã thu được những thành tựu vô cùng quan trọng trên mọi mặt của đời sống xã hội. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng được cải thiện. Nhu cầu sử dụng đất của nhân dân được đáp ứng bằng nhiều cách như: xin Nhà nước cấp đất, thuê đất, tự khai hoang đất, được Nhà nước giao quyền sử dụng đất hoặc bằng cách được chuyển quyền sử dụng đất Nhà nước giao .
Các giao dịch dân sự về chuyển quyền sử dụng đất đã trở nên phổ biến trong thực tế, tỷ lệ thuận với nhịp độ gia tăng dân số, sự phát triển của nền kinh tế đất nước và quá trình đô thị hoá mạnh mẽ. Trong đó, các quan hệ chuyển dịch đất đai chiếm số lượng đáng kể và có vị trí rất quan trọng. Nó xác lập quyền sử dụng đất cho người được Nhà nước giao đất để sử dụng, đồng thời góp phần điều phối lại diện tích đất giữa các công dân với nhau, đảm bảo cho những diện tích thừa được sử dụng một cách hợp lý.
Xét một cách tổng quan thì thực trạng chuyển dịch quyền sử dụng đất hiện nay còn tồn tại nhiều vấn đề phức tạp. Sự vi phạm của các bên trong quá trình xác lập, thực hiện tuân thủ các điều kiện chuyển dịch quyền sử dụng đất xảy ra ngày càng nhiều. Các tranh chấp về quyền sử dụng đất cũng không ngừng tăng lên. Một số trường hợp diễn biến theo chiều hướng tiêu cực, từ tranh chấp dân sự đã trở thành vụ án hình sự, xâm phạm tính mạng, tài sản của công dân, không đảm bảo trật tự trị an xã hội. Trong khi đó, pháp luật liên quan đến chuyển quyền sử dụng đất lại chưa đầy đủ, một số quy định chưa phù hợp với thực tế, nhiều vấn đề chưa được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giải thích, hướng dẫn thống nhất, công tác giải quyết tranh chấp về quyền dịch chuyển sử dụng đất còn gặp nhiều khó khăn, việc xét xử của toà án chưa thu được kết quả như mong muốn.
Trước thực trạng trên, tôi đã mạnh dạn chọn “ĐIỀU KIỆN CHUYỂN QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT” làm đề tài cho bản luận văn tốt nghiệp. Nghiên cứu những cơ sở lý luận và thực tiễn của điều kiện chuyển quyền sử dụng đất nhằm góp phần khắc phục những diễn biến trong lĩnh vực này, tìm ra những nguyên nhân vi phạm điều kiện chuyển quyền và trên cơ sở những quy định của pháp luật giải quyết những vi phạm đó một cách đúng đắn. Từ đó, đề xuất một số kiến nghị để đưa hoạt động chuyển dịch quyền sử dụng đất vào khuôn khổ của pháp luật, thống nhất cách giải quyết chung của các loại vi phạm, góp phần nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật nói chung và các quy định của pháp luật về “điều kiện chuyển quyền sử dụng đất” nói riêng.
Trong khuôn khổ có hạn, bản luận văn chỉ đề cập chủ yếu đến các điều kiện làm phát sinh hiệu lực của quan hệ chuyển dịch quyền sử dụng đất, một số vấn đề cụ thể của điều kiện chuyển quyền sử dụng đất như đối tượng và thủ tục chuyển quyền sử dụng, các trường hợp vi phạm điều kiện chuyển quyền sử dụng đất và một số ý kiến quy định của Nhà nước về điều kiện chuyển quyền sử dụng đất. Để nghiên cứu những vấn đề trên, tôi đã sử dụng một số phương pháp sau: phương pháp duy vật biện chứng, phương pháp thống kê - tổng hợp, phương pháp phân tích, phương pháp chứng minh .
Với trình độ còn hạn chế của một sinh viên, lại thiếu kinh nghiệm trong việc nghiên cứu khoa học nên dù rất cố gắng bản luận văn vẫn không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Chúng tôi mong nhận được sự góp ý chân thành của thầy, cô và các bạn để bản luận văn được hoàn chỉnh hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn thầy Lê Đình Nghị - giáo viên tổ Luật Dân sự - Khoa Tư pháp - Trường Đại học Luật Hà Nội - đã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành bản luận văn.
67 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2723 | Lượt tải: 4
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Điều kiện chuyển quyền sử dụng đất, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ph¸p cña c¸c hµnh vi tù ®iÒu chØnh ®Êt ®ai gi÷a nh÷ng ngêi sö dông, ®Ó x¸c lËp nªn quyÒn sö dông ®Êt cho chñ thÓ míi, mµ kh«ng cÇn thiÕt ph¶i th«ng qua c¸c thñ tôc, tr×nh tù thu håi ®Êt cña ngêi nµy giao cho ngêi kia.
ViÖc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt lµ hµnh vi ph¸p lý ®Ó l¹i nhiÒu hËu qu¶ ph¸p lý ®îc thÓ hiÖn qua viÖc quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt nhÊt ®Þnh trong Bé luËt d©n sù vµ ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai, cô thÓ lµ:
- Ngêi sö dông ®Êt ph¶i cã chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®îc c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn cÊp theo quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai.
- Trong thêi h¹n cßn ®îc sö dông ®Êt th× hé gia ®×nh, c¸ nh©n míi ®îc phÐp chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt.
- Ngêi chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt chØ ®îc phÐp chuyÓn quyÒn sö dông theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt d©n sù vµ ph¸p luËt ®Êt ®ai.
Nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt x¸c ®Þnh ph¹m vi ®Þnh ®o¹t quyÒn sö dông ®Êt cña ngêi mµ nÕu b¶o ®¶m ®îc nh÷ng yªu cÇu Êy, th× ngêi sö dông ®Êt ®îc phÐp chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. NÕu bªn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt thiÕu mét trong c¸c ®iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt quy ®Þnh ë trªn, th× c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn kh«ng lµm thñ tôc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt.
Tãm l¹i, quy ®Þnh ®iÒu kiÖn chuyªn quyÒn sö dông ®Êt lµm cho nh÷ng quan hÖ ®Êt ®ai trong qu¸ tr×nh chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cña c¸c hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n sö dông ®Êt ph¶i ®îc thùc hiÖn theo ®óng yªu cÇu cña ph¸p luËt ®Êt ®ai vµ quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù, lµ mét biÖn ph¸p quan träng ®Ó b¶o vÖ chÕ ®é së h÷u Nhµ níc ®èi víi ®Êt ®ai, chÕ ®é sö dông ®Êt ®ai vµ b¶o vÖ quyÒn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cña ngêi sö dông ®Êt, ®a x· héi vµo sù æn ®Þnh trong nh÷ng trËt tù kû c¬ng nhÊt ®Þnh. §ã lµ mét yÕu tè c¬ b¶n lµm cho Nhµ níc ta thùc sù trë thµnh mét thiÕt chÕ cña d©n, do d©n vµ v× d©n.
III-/ §iÒu kiÖn riªng vÒ chUYÓN quyÒn sö dông ®Êt.
1-/ §iÒu kiÖn chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt.
Trong c¸c h×nh thøc vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt th× chuyÓn nhîng lµ h×nh thøc cã b¶n chÊt ph¸p lý rÊt kh¸c víi c¸c h×nh thøc cßn l¹i, do ®ã ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh chÆt chÏ h¬n. Gièng nh c¸c h×nh thøc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt kh¸c viÖc chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt chØ ®îc tiÕn hµnh khi cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh do ph¸p luËt quy ®Þnh. Tuy nhiªn viÖc chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt lµ hµnh vi ph¸p lý g©y ra nhiÒu hËu qu¶ rÊt ®¸ng ®îc Nhµ níc quan t©m. Do ®ã c¸c ®iÒu kiÖn chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt ®· ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh cho c¶ hai bªn (bªn chuyÓn quyÒn vµ bªn nhËn quyÒn) cô thÓ lµ:
- §èi víi bªn chuyÓn quyÒn:
+ Ngêi sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp ®Ó trång rõng chØ ®îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cña m×nh cho ngêi kh¸c khi kh«ng cã nhu cÇu sö dông ®Êt; chuyÓn ®Õn n¬i c tró kh¸c ®Ó sinh sèng hoÆc s¶n xuÊt kinh doanh (§iÓm a, kho¶n 1 §iÒu 706 - Bé LuËt d©n sù). Khi hä chuyÓn ®Õn n¬i c tró kh¸c ®Ó sinh sèng, s¶n xuÊt kinh doanh th× viÖc s¶n xuÊt kinh doanh trªn m¶nh ®Êt mµ hä ®îc giao l¹i t¹i n¬i c tró cò lµ rÊt khã kh¨n hoÆc kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc. §Ó ®¶m b¶o quyÒn tù do cho c tró cña c«ng nh©n mµ kh«ng bÞ thiÖt h¹i trong quan hÖ ®Êt ®ai vµ b¶o ®¶m quyÒn sö dông ®Êt cña hä, Nhµ níc th«ng qua ph¸p luËt cho phÐp hä ®îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho hä b»ng sè tiÒn do chuyÓn nhîng diÖn tÝch ®Êt ®Ó lµm ¨n sinh sèng. Quy ®Þnh ®iÒu kiÖn nµy lµ hîp lý ®¶m b¶o vÒ quyÒn nh©n th©n vµ quyÒn vÒ tµi s¶n cña c¸c chñ thÓ. §iÓm b kho¶n 1 §iÒu 706 - Bé LuËt d©n sù quy ®Þnh: hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp ®Ó trång rõng, nÕu chuyÓn sang lµm nghÒ kh¸c th× ®îc phÐp chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt; hoÆc dï cã nhu cÇu song kh«ng cßn, hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng tiÕp tôc lao ®éng (®iÓm c kho¶n 1 §iÒu 706 - Bé LuËt d©n sù) vµ ph¶i ®îc sù cho phÐp cña c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn (§iÒu 707, kho¶n 1 - §iÒu 709 - Bé LuËt d©n sù).
Trªn thùc tÕ cã nhiÒu trêng hîp chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt tho¶ m·n c¶ hai hoÆc ba ®iÒu kiÖn (kho¶n 1 §iÒu 706) nhng luËt quy ®Þnh ngêi sö dông ®Êt chØ cÇn tho¶ m·n 1 trong 3 ®iÒu kiÖn kÓ trªn th× ®îc chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt.
+ Ngêi sö dông ®Êt ë ®îc chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt khi chuyÓn ®i n¬i kh¸c hoÆc kh«ng cßn nhu cÇu sö dông ®Êt ë ®ã (kho¶n 2 §iÒu 706 - Bé LuËt d©n sù). §iÒu kiÖn quy ®Þnh cho viÖc chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt ë tho¸ng h¬n so víi ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp ®Ó trång rõng. Vµ thùc chÊt ngêi sö dông ®Êt ë cã thÓ chuyÓn nhîng bÊt cø lóc nµo khi xÐt thÇy cÇn thiÕt.
- §èi víi bªn nhËn quyÒn sö dông ®Êt:
Theo §iÒu 711 - Bé LuËt d©n sù th× thùc chÊt 1 ngêi, 1 hé gia ®×nh chØ cã thÓ trë thµnh bªn nhËn quyÒn sö dông ®Êt khi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn lµ:
+ Cã nhu cÇu sö dông ®Êt. Thùc tÕ cho thÊy r»ng, ë níc ta d©n sè hiÖn nay ®· lµ 87 triÖu ngêi mµ ®Êt l¹i kh«ng ®îc céng thªm, mét sè lo¹i ®Êt bÞ thu hÑp l¹i. Do vËy chØ cã nh÷ng ngêi thùc sù cã nhu cÇu sö dông ®Êt míi ®îc phÐp nhËn quyÒn sö dông ®Êt tõ ngêi kh¸c th«ng qua hîp ®ång chuyÓn nhîng.
+ Cha cã ®Êt hoÆc ®ang sö dông ®Êt díi h¹n møc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai vµ sau khi nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®· thÕ chÊp cã cÇn ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt hay kh«ng? Ngêi sö dông ®Êt ®em thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt cho ng©n hµng ViÖt Nam, tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam do Nhµ níc cho phÐp thµnh lËp, tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n ViÖt Nam ë trong níc, nÕu kh«ng thùc hiÖn ®îc nghÜa vô th× ngêi nhËn thÕ chÊp cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn tæ chøc ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó thu håi vèn vµ l·i. ViÖc ®Êu gi¸ nµy chÝnh lµ viÖc chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt cho ngêi kh¸c. Tæ chøc ®Êu gi¸ chØ lµ ngêi thay mÆt ngêi chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt (chÝnh lµ ngêi thÕ chÊp). Trong trêng hîp nµy nhiÒu khi ngêi chuyÓn nhîng kh«ng ®¶m b¶o ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt nh kh«ng chuyÓn n¬i c tró, kh«ng chuyÓn sang lµm nghÒ kh¸c, cã kh¶ n¨ng lao ®éng nhng hä vÉn buéc ph¶i chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh. Do vËy trong trêng hîp nµy ®iÒu kiÖn chuyÓn nhîng vÒ phÝa ngêi chuyÓn nhîng kh«ng cÇn ®Æt ra. Nhng ngêi ®îc chuyÓn nhîng vÉn ph¶i ®¶m b¶o ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cña ngêi nhËn chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt.
2-/ §iÒu kiÖn chuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt.
ChuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt hiÖn nay diÔn ra kh«ng nhiÒu l¾m, song trªn thùc tÕ vÉn x¶y ra. §iÒu 700 - Bé LuËt d©n sù quy ®Þnh quyÒn chuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt: hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp ®Ó trång rõng, ®Êt ë ®îc chuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt cho nhau khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau:
- ThuËn tiÖn cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng:
Ngêi sö dông ®Êt v× lý do ®Ó thuËn tiÖn cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cã thÓ chuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt cho nhau. VÝ dô trêng hîp «ng X ®ang sö dông ®Êt ë muèn chuyÓn ®Õn ®Þa ph¬ng kh¸c sèng cïng con ch¸u cã thÓ chuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt cò lÊy quyÒn sö dông mét diÖn tÝch ®Êt kh¸c ë ®Þa ph¬ng míi. Nh vËy chuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt kh¾c phôc t×nh tr¹ng ph©n t¸n, manh món ®Êt ®ai.
- Sau khi chuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt, ph¶i sö dông ®Êt ®óng môc ®Ých, ®óng thêi h¹n trong ph¹m vi h¹n møc ®èi víi tõng lo¹i ®Êt.
§Ó më réng thªm quyÒn cña ngêi sö dông ®Êt, Bé LuËt d©n sù cho phÐp chuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt kh¸c môc ®Ých. Môc ®Ých sö dông tõng lo¹i ®Êt kh«ng thay ®æi vÊn ®óng víi gi¸ trÞ sö dông cña nã. Sau khi chuyÓn ®æi ph¶i sö dông ®Êt ®óng môc ®Ých cña ®Êt mµ m×nh míi ®æi ®îc. ViÖc thay ®æi môc ®Ých sö dông do c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh, v× thÕ nÕu c¸c bªn tù thay ®æi môc ®Ých th× cã thÓ bÞ thu håi theo quy ®Þnh cña LuËt ®Êt ®ai.
Ngêi sö dông ®Êt ph¶i sö dông ®Êt ®óng thêi h¹n, trong h¹n møc ®èi ví tõng lo¹i ®Êt sau khi chuyÓn ®æi, phï hîp víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai.
Ngoµi c¸c ®iÒu kiÖn trªn, §iÒu 700 - Bé LuËt d©n sù vÒ ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt cßn quy ®Þnh ®iÒu kiÖn chØ ®îc chuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt trong thêi h¹n sö dông ®Êt ®îc quy ®Þnh khi Nhµ níc giao ®Êt. §©y lµ ®iÒu kiÖn ®· ®îc quy ®Þnh ë phÇn ®iÒu kiÖn chung cho 5 h×nh thøc chuyÓn quyÒn. Bé LuËt d©n sù cho phÐp chuyÓn ®æi quyÒn sö dông c¸c lo¹i ®Êt cã môc ®Ých sö dông kh¸c nhau, diÖn tÝch kh¸c nhau nÕu tu©n theo c¸c ®iÒu kiÖn luËt quy ®Þnh. Do vËy khi chuyÓn ®æi c¸c diÖn tÝch, lo¹i ®Êt kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ sö dông, c¸c bªn sÏ tho¶ thuËn thanh to¸n ®Òn bï cho nhau. LuËt kh«ng khèng chÕ phÇn tr¨m gi¸ trÞ chªnh lÖch mµ chªnh lÖch ®ã cã thÓ bao nhiªu còng ®îc nhng c¸c bªn ph¶i ®Òn bï cho nhau b»ng tiÒn. Thùc chÊt ®©y lµ trêng hîp kÕt hîp võa chuyÓn ®æi võa chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt. Do ®ã kh«ng khèng chÕ phÇn tr¨m gi¸ trÞ chªnh lÖch lµ hîp lý v× luËt cho phÐp c¶ quyÒn chuyÓn ®æi vµ quyÒn chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt. ViÖc cho phÐp chuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt ë c¸c ®Þa bµn kh¸c nhau dï kh¸c tØnh, huyÖn còng më réng quyÒn, t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi sö dông ®Êt thuËn tiÖn.
3-/ §iÒu kiÖn thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt.
Hé gia ®×nh, c¸ nh©n cã giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®îc c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn cÊp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai cã quyÒn thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt. GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ngêi sö dông ®Êt thùc hiÖn c¶ 5 quyÒn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cña m×nh. Trong trêng hîp thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt, giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cµng cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng vÒ thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt lµ viÖc ngêi sö dông ®Êt giao giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cña m×nh cho ngêi nhËn thÕ chÊp ®Ò vay vèn do nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.
- §èi víi ®Êt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp ®Ó trång rõng, thÕ chÊp nh»m môc ®Ých vay vèn s¶n xuÊt. §Ó s¶n xuÊt chØ cã ®Êt th«i cha ®ñ mµ cßn cÇn nhiÒu yÕu tè kh¸c nh: vèn, ph¸t minh khoa häc kü thuËt,... ®Æc biÖt cÇn vèn ®Ó ®Çu t. Trong khi ®ã ngêi sö dông ®Êt kh«ng cã vèn ph¶i ®i vay, nhng ®i vay kh«ng cã g× thÕ chÊp ngoµi quyÒn sö dông ®Êt. ThÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt më ra híng ®Çu t trùc tiÕp tíi ngêi sö dông ®Êt cña c¸c ng©n hµng. V× thÕ, ph¸p luËt cho phÐp ngêi sö dông ®Êt ®îc thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt. Ngêi nhËn thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp ®Ó trång rõng cña ngêi sö dông ®Êt ph¶i lµ ng©n hµng ViÖt Nam hoÆc tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam do Nhµ níc cho phÐp thµnh lËp. Cã nh vËy míi ®¶m b¶o ®îc kh¶ n¨ng qu¶n lý chÆt chÏ viÖc thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp ®Ó trång rõng theo yªu cÇu cña Nhµ níc, cã sè vèn ®ñ lín cho ngêi sö dông ®Êt vay ®Ó sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt, ®ång thêi tr¸nh viÖc lîi dông thÕ chÊp ®Ó chuyÓn nhîng tr¸ h×nh.
- §èi víi ®Êt ë.
Hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông ®Êt ë ®îc thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt do nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. §iÒu kiÖn thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt ë réng h¬n thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp: ®îc thÕ chÊp phôc vô cho c¶ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. Ngêi thÕ chÊp ph¶i chÞu mäi rñi ro ®Õn víi m×nh nhng ®îc sö dông vèn vay cho mäi môc ®Ých nh ®Çu t vµo s¶n xuÊt kinh doanh, hay s¾m söa c¸c t liÖu sinh ho¹t miÔn lµ ®¶m b¶o ®îc nh÷ng nghÜa vô tr¶ nî.
Ngêi nhËn thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt ë lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n ViÖt Nam ë trong níc. Tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n níc ngoµi hay c¸ nh©n ViÖt Nam ë níc ngoµi kh«ng ®îc nhËn thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt ë. Quy ®Þnh nh vËy lµ phï hîp víi chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cña Nhµ níc hiÖn nay.
Mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ®Êt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp ®Ó trång rõng, ®Êt ë mµ ngêi sö dông ®Êt cã ®îc do chuyÓn nhîng, ®æi, thuª, thõa kÕ cã ®îc thÕ chÊp quyÒn sö dông kh«ng? ®Êt cã ®îc do chuyÓn nhîng, chuyÓn ®æi, thõa kÕ th× ngêi sö dông còng cã quyÒn nh ®èi víi ngêi sö dông ®îc Nhµ níc giao, do vËy còng cã quyÒn thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt. Riªng ®Êt ®îc thuª kh«ng ®îc thÕ chÊp quyÒn sö dông v× khi hÕt thêi h¹n thuª bªn thuª quyÒn sö dông ®Êt ph¶i tr¶ l¹i ®Êt cho bªn cho thuª. Chñ sö dông ®Êt lµ bªn cho thuª chø kh«ng ph¶i lµ bªn thuª.
4-/ §iÒu kiÖn cho thuª, quyÒn sö dông ®Êt.
ViÖc cho thuª quyÒn sö dông ®Êt ®îc quy ®Þnh t¬ng ®èi chÆt chÏ vµ rÊt cô thÓ th«ng qua c¸c ®iÒu kiÖn sau:
- Hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y hµng n¨m, nu«i trång thuû s¶n ®îc cho thuª quyÒn sö dông ®Êt nÕu hoµn c¶nh gia ®×nh neo ®¬n, khã kh¨n do thiÕu lao ®éng, thiÕu vèn. QuyÒn sö dông c¸c lo¹i ®Êt kh¸c nh ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y l©u n¨m, ®Êt l©m nghiÖp ®Ó trång rõng, ®Êt ë, ngêi sö dông kh«ng ®îc cho thuª. Tuy nhiªn sÏ cã nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c qui ®Þnh vÒ mét sè vÊn ®Ò trong c¸c trêng hîp nµy (vÝ dô: thuª quyÒn sö dông ®Êt ë).
Hîp ®ång cho thuª quyÒn sö dông ®Êt lµ hîp ®ång cã thêi h¹n, do vËy mét trong c¸c ®iÒu kho¶n c¬ b¶n lµ x¸c ®Þnh thêi h¹n cho thuª quyÒn sö dông ®Êt. Thêi h¹n nµy do c¸c bªn tho¶ thuËn, nhng Bé LuËt d©n sù quy ®Þnh kh«ng ®îc qu¸ 3 n¨m trong trêng hîp ®Æc biÖt khã kh¨n cã thÓ kÐo dµi thêi h¹n cho thuª (thêi h¹n kÐo dµi nµy do ChÝnh phñ quy ®Þnh).
Hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®Ó trång c©y hµng n¨m, nu«i trång thuû s¶n, chuyÓn sang lµm nghÒ kh¸c nhng cha æn ®Þnh cã quyÒn cho thuª quyÒn sö dông ®Êt. §©y lµ trêng hîp ngêi sö dông ®Êt ®ang lµm nghÒ n«ng, ®ang trùc tiÕp sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®Ó trång rõng, nu«i trång thuû s¶n nay chuyÓn sang lµm nghÒ kh¸c nhng kh«ng cÇn sö dông ®Êt n÷a, nhng nghÒ míi nµy cßn cha æn ®Þnh (nh tay nghÒ cha v÷ng ch¾c, cha cã n¬i tiªu thô s¶n phÈm,...) khiÕn cuéc sèng cña hä cßn bÊp bªnh. Hä cßn trong thêi kú thö nghiÖm nghÒ nghiÖp míi, c©n nh¾c tÝnh to¸n cã nªn bá h¼n nghÒ n«ng hay kh«ng, cha muèn chuyÓn nhîng ngay quyÒn sö dông ®Êt. V× vËy ph¸p luËt cho phÐp hä ®îc cho thuª quyÒn sö dông ®Êt. Sau mét thêi gian ng¾n nÕu ®· æn ®Þnh nghÒ nghiÖp míi, hä kh«ng cßn nhu cÇu sö dông ®Êt n÷a sÏ chuyÓn nhîng quyÒn sö dông trong thêi h¹n sö dông; còng nh cã thÓ nghÒ nghiÖp míi kh«ng phï hîp vµ hä quay trë l¹i canh t¸c n«ng nghiÖp.
Nh vËy, nh÷ng ®iÒu kiÖn cho thuª quyÒn sö dông ®Êt h¹n chÕ ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 715-Bé LuËt d©n sù ®· thÓ hiÖn chÝnh s¸ch b¶o vÖ ®Êt n«ng nghiÖp, b¶o vÖ lîi Ých cña ngêi sö dông ®Êt còng nh kh«ng cho phÐp lÊy ®Êt lµm ph¬ng tiÖn kiÕm lêi bÊt chÝnh.
5-/ §iÒu kiÖn thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt.
ChuyÓn sö dông ®Êt còng thuéc di s¶n thõa kÕ. C¸ nh©n muèn ®îc hëng di s¶n thõa kÕ ph¶i lµ ngêi kh«ng thuéc nh÷ng trêng hîp bÞ tíc quyÒn di s¶n (§iÒu 646 - Bé LuËt d©n sù). Riªng ®èi víi viÖc hëng di s¶n thõa kÕ lµ quyÒn sö dông ®Êt, Bé LuËt d©n sù cßn quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn chÆt chÏ h¬n.
- C¸ nh©n muèn ®îc hëng thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y hµng n¨m, nu«i trång thuû s¶n, dï theo di chóc hay theo ph¸p luËt còng ph¶i ®¶m b¶o ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau:
+ Cã nhu cÇu sö dông ®Êt, cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp sö dông ®Êt ®óng môc ®Ých, nghÜa lµ tríc hÕt, hä ph¶i thùc sù cã nhu cÇu sö dông lo¹i ®Êt nµy, sau n÷a hä ph¶i lµ ngêi trùc canh. NÕu kh«ng cã nhu cÇu sö dông ®Êt thùc sù hoÆc cã nhu cÇu nhng kh«ng cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp sö dông ®Êt ®óng môc ®Ých, nh kh«ng ph¶i lµ ngêi lµm nghÒ n«ng, kh«ng cã kh¶ n¨ng trång c©y hµng n¨m,... th× kh«ng ®îc thõa kÕ quyÒn sö dông lo¹i ®Êt nµy. Nh vËy, ph¸p luËt ng¨n chÆn trêng hîp ngêi ®îc thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y nµng n¨m, nu«i trång thuû s¶n kh«ng cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp sö dông ®Êt ®óng môc ®Ých ®em cho ngêi kh¸c thuª hoÆc chuyÓn nhîng l¹i quyÒn sö dông ®Êt vµ sÏ ¶nh hëng ®Õn viÖc quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña Nhµ níc.
VÊn ®Ò thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt rÊt phøc t¹p. NÕu cho phÐp mäi ngêi ®îc thõa kÕ réng r·i quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp sÏ ¶nh hëng ®Õn nhu cÇu sö dông ®Êt cña ngêi kh¸c, kh«ng thùc hiÖn ®îc chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cña Nhµ níc. MÆt kh¸c, h¹n chÕ quyÒn thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp sÏ ¶nh hëng ®Õn quyÒn lîi kinh tÕ cña nh÷ng ngêi thõa kÕ kh«ng cã quyÒn ®îc thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp theo quy ®Þnh cña Bé LuËt d©n sù. Thùc tÕ cho thÊy, ®Êt n«ng nghiÖp ngµy cµng cã gi¸ trÞ sö dông cao, nªn ch¨ng, Nhµ níc cÇn cã c¸c v¨n b¶n híng dÉn thùc hiÖn vÊn ®Ò thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o cho mäi ngêi thõa kÕ ®Òu ®îc hëng gi¸ trÞ kinh tÕ cña viÖc sö dông ®Êt ®ai. Ngêi sö dông ®Êt cã ®Êt ®Ó sö dông kh«ng chØ tõ con ®êng ®îc giao ®Êt mµ cßn ®îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. Nh vËy, hä ph¶i bá cña c¶i c«ng søc mét c¸ch trùc tiÕp ®Ó cã ®Êt. NÕu khi chÕt kh«ng ®îc ®Ó l¹i thõa kÕ th× sÏ kh«ng yªn t©m s¶n xuÊt, ngêi th©n cña hä bÞ thiÖt thßi. V× vËy, tríc m¾t quy ®Þnh ngêi thõa kÕ ph¶i lµ ngêi cã nhu cÇu sö dông ®Êt, cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp sö dông ®Êt ®óng môc ®Ých lµ cÇn thiÕt nhng vÒ l©u dµi nªn ch¨ng cã sù xem xÐt l¹i. Ngêi thõa kÕ nÕu kh«ng cã nhu cÇu sö dông, kh«ng cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp sö dông ®Êt ®óng môc ®Ých cã thÓ chuyÓn nhîng l¹i cho ngêi cïng thõa kÕ hoÆc ngêi kh¸c. §Æc biÖt võa qua cã nhiÒu ý kiÕn tranh luËn vÒ vÊn ®Ò con ®Î cña ngêi chÕt sö dông ®Êt n«ng nghiÖp kh«ng lµm nghÒ n«ng cã ®îc thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp kh«ng?
§iÒu kiÖn nµy liÖu cã thÓ ¸p dông cho trêng hîp ngêi thõa kÕ tríc kia kh«ng lµm nghÒ n«ng, nhng nÕu ®îc thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt sÏ sèng b»ng nghÒ n«ng ®îc kh«ng? Khi chuyÓn nghÒ nh vËy, hä cã nhu cÇu sö dông ®Êt vµ nÕu cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp sö dông ®Êt ®óng môc ®Ých th× cÇn ho hä quyÒn hëng thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp.
+ Cha cã ®Êt hoÆc ®ang sö dông ®Êt díi h¹n møc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai.
VÊn ®Ò thõa kÕ phô thuéc h¹n møc ®Êt cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau. Theo chóng t«i, chØ ®îc thõa kÕ khi ®ang sö dông ®Êt díi h¹n møc lµ hîp lý v× nã phï hîp víi chÝnh s¸ch cña Nhµ níc vÒ giíi h¹n diÖn tÝch ®Êt mµ ngêi sö dông ®îc quyÒn sö dông. Theo quy ®Þnh cña LuËt ®Êt ®ai, h¹n møc ®Êt ®îc ¸p dông kh«ng phô thuéc quyÒn sö dông ®Êt ®îc ph¸t sinh do ®îc giao h¹n diÖn tÝch ®Êt ®îc thõa kÕ theo h¹n møc ®Êt ®îc sö dông th× quy ®Þnh vÒ h¹n møc ®Êt cña LuËt ®Êt ®ai kh«ng cßn ý nghÜa ®èi víi quyÒn sö dông ®Êt ®îc thõa kÕ.
Dï thõa kÕ theo di chóc hay theo ph¸p luËt, ngêi ®îc thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y hµng n¨m, nu«i trång thuû s¶n ph¶i lµ ngêi thuéc diÖn thõa kÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thõa kÕ. Nh÷ng ngêi nµy n»m trong 3 hµng thõa kÕ:
· Hµng thõa kÕ thø 1: vî, chång, cha ®Î, mÑ ®Î, cha nu«i, mÑ nu«i, con nu«i, con ®Î cña ngêi chÕt.
· Hµng thõa kÕ thø 2: «ng néi, bµ néi, «ng ngo¹i, bµ ngo¹i, anh ruét, em ruét, chÞ ruét cña ngêi chÕt.
· Hµng thõa kÕ thø 3: cô néi, cô ngo¹i cña ngêi chÕt, b¸c ruét, chó ruét, cËu ruét, c« ruét, dÓ ruét, ch¸u ruét cña ngêi chÕt mµ ngêi chÕt lµ b¸c ruét, chó ruét, cËu ruét, c« ruét, d× ruét.
Ngoµi ra ngêi thõa kÕ thÕ vÞ ph¸p luËt quy ®Þnh còng ®îc hëng thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt (§iÒu 680 - Bé LuËt d©n sù).
- Thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y l©u n¨m ®Êt l©m nghiÖp ®Ó trång rõng, ®Êt ë.
§iÒu 743 - Bé LuËt d©n sù quy ®Þnh: “C¸ nh©n, thµnh viªn cña hé gia ®×nh ®îc giao ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y l©u n¨m, ®Êt l©m nghiÖp ®Ó trång rõng, ®Êt ë, sau khi chÕt cã quyÒn ®Ó thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt cho ngêi kh¸c theo di chóc hoÆc theo ph¸p luËt”.
NÕu chØ theo quy ®Þnh nµy, quyÒn ®Þnh ®o¹t cña ngêi ®Ó l¹i di s¶n thõa kÕ lµ quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y l©u n¨m, ®Êt l©m nghiÖp ®Ó trång rõng, ®Êt ë lín h¬n rÊt nhiÒu so víi ®Ó l¹i thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®Ó trång c©y hµng n¨m, nu«i trång thuû s¶n. §Ó thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y l©u n¨m, ®Êt l©m nghiÖp ®Ó trång rõng, ®Êt ë còng gièng nh ®Ó thõa kÕ mét tµi s¶n d©n sù th«ng thêng thuéc quyÒn së h÷u cña chñ së h÷u. Quy ®Þnh vÒ thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y l©u n¨m, ®Êt l©m nghiÖp ®Ó trång rõng, ®Êt ë cßn réng r·i h¬n ë chç thµnh viªn cña hé gia ®×nh ®îc giao ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y l©u n¨m, l©m nghiÖp ®Ó trång rõng, ®Êt ë sau khi chÕt còng ®îc ®Ó thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt cho ngêi kh¸c. VÊn ®Ò lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc phÇn quyÒn cña ngêi ®Ó thõa kÕ ®èi víi quyÒn sö dông ®Êt ®îc Nhµ níc giao cho c¶ hé.
Quy ®Þnh vÒ thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt nãi chung vµ ®iÒu kiÖn thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt nãi riªng khã kh¨n, phøc t¹p h¬n c¸c trêng hîp chuyÓn quyÒn kh¸c, ®ßi hái kÕt hîp nhiÒu quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt, víi môc ®Ých t×m ®îc sù hµi ho¸ nhÊt trong lîi Ých cña ngêi sö dông, ngêi thõa kÕ vµ Nhµ níc. Mçi lo¹i ®Êt cã mét chÕ ®é qu¶n lý riªng vµ do ®ã, c¸ch gi¶i quyÕt ®èi víi tõng lo¹i ®Êt vÒ c¸c vÊn ®Ò, trong ®ã cã vÊn ®Ò ®iÒu kiÖn thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt kh¸c nhau nh trªn lµ tÊt yÕu.
Ch¬ng III
Mét sè kiÕn nghÞ vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ ®iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt
I-/ Mét sè ý kiÕn quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ ®iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt.
HiÕn ph¸p 1992, LuËt ®Êt ®ai 1993 ®Òu kh¼ng ®Þnh ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n do Nhµ níc thèng nhÊt qu¶n lý, lµ t liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt, lµ tµi nguyªn quèc gia v« cïng quý gi¸. Víi ý nghÜa ®ã, chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai lµ mét bé phËn quan träng trong c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ, æn ®Þnh x· héi cña §¶ng vµ Nhµ níc, ®Æc biÖt ë níc ta chÝnh s¸ch sö dông ®Êt ®ai tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n lÞch sö kh¸c nhau. Nhµ níc ta ®· cã LuËt ®Êt ®ai 1993 vµ luËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña luËt ®Êt ®ai 1993, nhng nh÷ng quy ®Þnh cña luËt cßn cha lêng hÕt ®îc sù biÕn ®éng cña quan hÖ ®Êt ®ai trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ, nhiÒu vÊn ®Ò ®Æt ra ph¶i ®îc xem xÐt, tæng kÕt ®Ó x©y dùng vµ hoµn chØnh chÝnh s¸ch ®Êt ®ai phôc vô cho thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
KÓ tõ §¹i héi §¶ng lÇn thø VI, thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi do §¶ng ta khëi xíng vµ l·nh ®¹o, víi chñ tr¬ng: “Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, theo ®Þnh híng XHCN” lµ mét bíc ngoÆt trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi, ®¸nh dÊu mét sù ®æi míi vÒ sù nhËn thøc ®èi víi nÒn kinh tÕ - x· héi chñ nghÜa. §Êt níc ta ®· cã nh÷ng biÕn ®æi v« cïng quan träng trªn c¸c mÆt, c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi vµ bíc ®Çu ®· thu ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ më réng hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc kü thuËt, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi t¨ng, c¸c ®iÒu kiÖn sinh ho¹t cña nh©n d©n kh«ng ngõng ®îc n©ng cao. Cïng víi nã, c¸c quan hÖ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ph¸t triÓn m¹nh, ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Do nhu cÇu vÒ sö dông ®Êt lu«n tån t¹i vµ ph¸t triÓn ngµy cµng lín trong x· héi con ngêi vµ ®êi sèng cña nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn, hä cµng cã nhu cÇu sö dông ®Êt nhiÒu h¬n. V× vËy, ®Ó phôc vô cho nhu cÇu cña m×nh lµ tham gia vµo c¸c quan hÖ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, c¸c quan hÖ nµy ph¸t triÓn rÊt ®a d¹ng c¶ vÒ chñ thÓ, môc ®Ých néi dung vµ ph¬ng thøc thùc hiÖn,... Sù chuyÓn dÞch ®Êt ®ai diÔn ra rÊt phøc t¹p, hiÖn tîng phæ biÕn lµ c¸c bªn chØ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt b»ng giÊy viÕt tay hoÆc chØ th«ng qua mét bíc cña quy tr×nh ký kÕt hîp ®ång chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt nh chØ xin chøng thùc cña UBND x·, phêng vµo “§¬n xin chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt”.
Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc, chóng ta còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi nh: t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, sù lµm ¨n thua lç trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ,... ThÞ trêng cã nh÷ng lóc r¬i vµo t×nh tr¹ng kh«ng thÓ kiÓm so¸t næi, gi¸ c¶ cã nh÷ng biÕn ®éng lín, nhÊt lµ thÞ trêng ®Êt ®ai. Ch¼ng h¹n nh t¹i Hµ Néi lµ mét trong nh÷ng n¬i mµ gi¸ ®Êt leo thang lªn tíi møc cao nhÊt níc chØ trong vµi n¨m gÇn ®©y. §Êt ë c¸c lµng ven ®« Hµ Néi nh: Nh©n ChÝnh, H¹ §×nh, §¹i Kim,... còng lªn tíi 4-5 chØ/m2, nh÷ng m¶nh ®Êt n»m c¹nh c¸c ng¶ chÝnh ®Òu ®· ë trªn díi 1 c©y vµng/m2, khu vùc TriÖu ViÖt V¬ng, Mai H¾c §Õ,.... víi gi¸ ®Êt c¹nh ®êng phè ®· ë møc kho¶ng 6 c©y vµng/m2 vµ khu vùc c¸c ®êng phè quanh bê Hå Hoµn KiÕm gi¸ ®¾t ®· lªn tíi møc gÇn 10 c©y vµng/m2. Thùc tr¹ng ®ã ph¶n ¸nh thÞ trêng bÞ bu«ng láng, nã phï hîp víi quy luËt vËn ®éng diÔn biÕn cña thÞ trêng nhng ngoµi vßng khèng chÕ cña ph¸p luËt. C¸c quan hÖ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ë diÔn ra rÊt m¹nh mÏ, nhng kh¸ tù do ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña Nhµ níc. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng biÕn ®éng kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®îc ®èi víi thÞ trêng ®Êt do:
+ Mét lµ: trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ®· qua cña Nhµ níc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ, chÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam vµ CH XHCN ViÖt Nam, cô thÓ lµ trong LuËt ®Êt ®ai 1988, Nhµ níc chØ quy ®Þnh mét ph¹m vi h¹n hÑp trong viÖc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ®ai, ®Æc biÖt chØ cho phÐp chuyÓn quyÒn sö dông ®èi víi ®Êt n«ng nghiÖp, kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi, chuyÓn nhîng, cho thuª, thõa kÕ, thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt hÇu nh bÞ cÊm ®o¸n. Cø nh thÕ nhu cÇu vÒ ®Êt bÞ øc chÕ, dån nÐn. Cho ®Õn khi LuËt ®Êt ®ai 1993 ra ®êi cïng víi nã lµ Bé LuËt d©n sù còng quy ®Þnh cho ngêi sö dông ®Êt ®îc phÐp chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt vµ nhu cÇu cña ngêi sö dông ®Êt ®îc bung ra mét c¸ch m¹nh mÏ, hä ®æ x« ®i t×m ®Êt ®Ó x©y nhµ ë lµm cho gi¸ ®Êt t¨ng vät.
+ Hai lµ: níc ta lµ mét níc cã tû lÖ t¨ng d©n sè cao hµng n¨m cã hµng v¹n ngêi trëng thµnh, khi hä lËp gia ®×nh cã nhu cÇu cÇn mét ng«i nhµ ë riªng, trong khi ®ã quü ®Êt hµng n¨m kh«ng t¨ng ®¸n kÓ, vµ nh vËy nhu cÇu vÒ ®Êt ë ngµy cµng trë nªn cÊp thiÕt th× gi¸ ®Êt ngµy cµng t¨ng cao.
+ Ba lµ: c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam ®Ó s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô th¬ng m¹i, thuª ®Êt ®Ó thµnh lËp khu chÕ xuÊt. Bªn c¹nh nh÷ng nhµ ®Çu t hîp ph¸p, cßn mét sè nhµ ®Çu t kinh doanh ®Êt bÊt hîp ph¸p vµo ViÖt Nam th«ng qua t nh©n ngêi ViÖt Nam ®øng tªn lµm cho gi¸ ®Êt kh«ng ngõng n©ng cao.
+ Bèn lµ: Tû lÖ c¸n bé, viªn chøc Nhµ níc vµ ngêi ViÖt Nam ®i lao ®éng ë níc ngoµi trë vÒ níc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y t¨ng lªn. Sè ngêi nµy cã thu nhËp t¬ng ®èi cao vµ cao, mét sè lµ rÊt cao nªn còng ®Çu t vµo nhµ ®Êt nhiÒu. MÆt kh¸c, Nhµ níc quy ®Þnh ngêi sö dông ®Êt chØ ®îc phÐp chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt th«ng qua h×nh thøc chuyÓn nhîng, chø kh«ng cho phÐp ®îc mua b¸n kinh doanh ®Êt. Nhng t¹i §iÒu 421 - Bé LuËt d©n sù cho thÊy “Hîp ®ång mua b¸n tµi s¶n lµ sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn, theo ®ã bªn b¸n cã nghÜa vô giao tµi s¶n vµ chuyÓn quyÒn së h÷u tµi s¶n ®ã cho bªn mua vµ nhËn tiÒn cßn bªn mua cã nghÜa vô: nhËn tµi s¶n vµ tr¶ tiÒn cho bªn b¸n”. NghÜa lµ, bªn b¸n cã nghÜa vô “giao tµi s¶n vµ chuyÓn quyÒn së h÷u tµi s¶n” bªn mua sÏ nhËn tµi s¶n. B¸m vµo quy ®Þnh ®ã ngêi cã quyÒn sö dông ®Êt ®· b¸n ®Êt tr¸i ph¸p luËt. TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ®ã ®Èy nhanh nhu cÇu t¨ng gi¶ t¹o vÒ nhµ ®Êt kÝch thÝch gi¸ ®Êt t¨ng lªn vît qu¸ khung gi¸ ®Êt do ChÝnh phñ quy ®Þnh.
N¨m lµ: Tèc ®é ®« thÞ ho¸ ngµy cµng diÔn ra nhanh. §Ó phôc vô cho nÒn kinh tÕ, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, hµng lo¹t nhµ m¸y, khu c«ng nghiÖp më ra. Sù quy ho¹ch lµm cho gi¸ nhµ ®Êt t¨ng lªn, n¬i nµo “nghe nãi” sÏ lµm ®êng x©y dùng trung t©m th¬ng m¹i ®Òu cã t¨ng gi¸ kÓ c¶ nh÷ng n¬i cha cã quy ho¹ch chi tiÕt. VÝ dô nh: khu vùc ven ®êng L¹c Long Qu©n, dï ®êng x¸ bôi bÆm, gËp ghÒnh, khóc khuûu, xa trung t©m thµnh phè, gi¸ ®Êt ®· t¨ng lªn tíi 8 chØ - 1 c©y vµng/m2, rÊt nhiÒu ngêi giao b¸n ®Êt canh t¸c víi gi¸ 5 chØ/1m2 mÆc dï kh«ng cã mét thø giÊy tê nµo c¶ nhng rÊt nhiÒu ngêi mua hµng l« ®Êt ë ®©y.
Víi nh÷ng nguyªn nh©n trªn, c¸c quan hÖ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt hiÖn nay ph¸t triÓn rÊt ®a d¹ng, m¹nh mÏ lµm cho Nhµ níc khã cã thÓ kiÓm so¸t næi. Do vËy viÖc kiÓm so¸t nh÷ng quan hÖ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt nh thÕ nµo vµ b»ng biÖn ph¸p g× lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng.
Song song víi nh÷ng quan hÖ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®a d¹ng, phøc t¹p th× thùc tr¹ng cña viÖc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt hiÖn nay cßn ®îc ph¶n ¸nh th«ng qua sù gia t¨ng tØ lÖ thuËn nh÷ng vi ph¹m ph¸p luËt trong qu¸ tr×nh chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. C¸c vi ph¹m nµy ®îc biÓu hiÖn díi nh÷ng d¹ng kh¸c nhau, phæ biÕn nhÊt lµ: c¸c bªn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cho nhau kh«ng tu©n theo nh÷ng thñ tôc vµ h×nh thøc do ph¸p luËt quy ®Þnh nh: kh«ng lµm thµnh v¨n b¶n (chuyÓn quyÒn th«ng qua trao tay) hoÆc c¸c bªn cã lµm thµnh v¨n b¶n nhng ®ã chØ lµ giÊy tê viÕt tay, kh«ng cã chøng nhËn cña c¬ quan c«ng chøng Nhµ níc hoÆc chøng thùc cña UBND cÊp cã thÈm quyÒn,... Nh÷ng vi ph¹m h×nh thøc nµy chiÕm kho¶ng 70% nh÷ng vi ph¹m chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ë.
ChÝnh nh÷ng vi ph¹m nµy lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm n¶y sinh tranh chÊp gi÷a c¸c bªn, xung ®ét vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn, g©y ra nh÷ng thiÖt h¹i vµ mÊt æn ®Þnh trong giao lu d©n sù.
Bªn c¹nh thùc tr¹ng cña viÖc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ë cßn tån t¹i nhu cÇu sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp. §Êt ®ai lµ mét trong 4 yÕu tè cña s¶n xuÊt vµ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Tuy vËy, trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa th× ®Êt ®ai kh«ng chØ lµ t liÖu s¶n xuÊt mµ cßn lµ vèn vµ ®îc chuyÓn dÞch theo c¬ chÕ thÞ trêng. V× vËy Nhµ níc cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ ®Ó kh«ng x¶y ra nh÷ng lén xén trong qu¶n lý. §ång thêi, th«ng qua qu¶n lý ®Ó ®iÒu tiÕt nh÷ng kho¶n thu nhËp ph¸t sinh tõ gi¸ trÞ sö dông ®Êt cña tõng thêi ®iÓm cô thÓ.
“Chñ ®éng tæ chøc thÞ trêng bÊt ®éng s¶n”. LuËt ®Êt ®ai 1993 ®· cho phÐp hé gia ®×nh, c¸ nh©n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®îc thùc hiÖn 5 quyÒn vµ Nhµ níc x¸c ®Þnh gi¸ c¸c lo¹i ®Êt. §©y còng lµ vÊn ®Ò quan träng Nhµ níc kh«ng thõa nhËn cã thÞ trêng ®Êt ®ai nh hµng ho¸ th«ng thêng. Nhng trong c¬ chÕ thÞ trêng ®Êt ®ai trë nªn cã gi¸ vµ nã chuyÓn ®éng theo c¬ chÕ kinh tÕ mµ ph¸p luËt thõa nhËn. Song do tæ chøc chØ ®¹o kh«ng nghiªm tóc, thiÕu chñ ®éng, bÞ c¬ chÕ thÞ trêng chi phèi lµm cho thÞ trêng ngÇm vÒ ®Êt ®ai ph¸t triÓn vµ g©y ra “c¬n sèt” ®Êt ®ai ë nh÷ng n¨m 1992-1995. Nhng tõ khi UB TVQH th«ng qua ph¸p lÖnh vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña tæ chøc trong níc ®îc Nhµ níc giao ®Êt, cho thuª ®Êt vµ NghÞ ®Þnh 85/CP ngµy 17/12/1996 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ viÖc thi hµnh ph¸p lÖnh nµy th× “c¬n sèt” ®Êt ®ai ®· gi¶m ®i râ rÖt, Nhµ níc bíc ®Çu ®· chñ ®éng ®iÒu tiÕt thÞ trêng bÊt ®éng s¶n. §©y lµ mét vÊn ®Ò cÇn ph¶i nghiªn cøu, hoµn chØnh vÒ chñ tr¬ng “chñ ®éng tæ chøc thÞ trêng bÊt ®éng s¶n” trong ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n do Nhµ níc thèng nhÊt qu¶n lý. Chóng ta kh«ng thõa nhËn cã thÞ trêng ®Êt ®ai nh thÞ trêng c¸c hµng ho¸ th«ng thêng kh¸c. Nhng ®Êt ®ai l¹i cã gi¸ trÞ sö dông vµ trong thùc tÕ cã sù chuyÓn nhîng. V× thÕ, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ mäi ho¹t ®éng chuyÓn nhîng ®Êt ®ai ph¶i qua sù kiÓm so¸t cña Nhµ níc, tr¸nh t×nh tr¹ng ®Ó ®Êt ®ai tr«i næi trong c¬ chÕ thÞ trêng, b¶o ®¶m thùc hiÖn ®óng NghÞ quyÕt §¹i héi VIII cña §¶ng lµ: “Chñ ®éng tæ chøc thÞ trêng bÊt ®éng s¶n”.
Nhu cÇu sö dông ®Êt ®ai cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ ngêi d©n cã ý nghÜa cèt yÕu g¾n liÒn víi c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc. ë níc ta vÊn ®Ò nµy v« cïng quan träng v× 80% d©n sè ë n«ng th«n, lµm n«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp lµ c¬ së cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, më ra thêi kú míi thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
§Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong thêi kú míi, Nhµ níc ®· ban hµnh LuËt ®Êt ®ai 1993 quy ®Þnh giao ®Êt æn ®Þnh, l©u dµi cho hé gia ®×nh, c¸ nh©n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ®îc thùc hiÖn c¸c quyÒn. §©y lµ mét nh©n tè quan träng thóc ®Èy n«ng nghiÖp ph¸t triÓn.
Nhng khi thùc hiÖn c¸c quyÒn cho hé gia ®×nh, c¸ nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi n«ng nghiÖp n÷a. C¸c ®èi tîng sö dông ®Êt ®ßi thùc hiÖn c¸c quyÒn, thËm chÝ cã ®èi tîng ®îc Nhµ níc giao ®Êt kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn sö dông ®Êt ®· mang ®Êt gãp vèn liªn doanh vµ mua b¸n tuú tiÖn vît c¶ ph¹m vi ph¸p luËt cho phÐp. Do ®ã, ®ßi hái ph¶i quy ®Þnh chÆt chÏ, thèng nhÊt Nhµ níc qu¶n lý víi c¸c quyÒn cña c¸c ®èi tîng sö dông ®Êt, ®Ó khái mÊt ®Êt, mÊt tiÒn, mÊt c¸n bé g©y rèi lo¹n trong hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý ®Êt ®ai cña c¸c cÊp.
II -/ Nh÷ng ®Ò xuÊt, gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ ®iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt.
HiÕn ph¸p 1992 vµ LuËt ®Êt ®ai 1993 quy ®Þnh ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n do Nhµ níc thèng nhÊt qu¶n lý, nhng Nhµ níc giao ®Êt cho c¸ nh©n, hé gia ®×nh, tæ chøc sö dông æn ®Þnh l©u dµi. Ngêi ®îc Nhµ níc giao ®Êt cã quyÒn chuyÓn ®æi, chuyÓn nhîng, cho thuª, thõa kÕ, thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt (5 quyÒn).
TiÕp ®ã, BLDS ®· quy ®Þnh cô thÓ vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia quan hÖ giao dÞch d©n sù vÒ ®Êt ®ai.
§Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n, do Nhµ níc thèng nhÊt qu¶n lý. §©y lµ mét quan ®iÓm thèng nhÊt xuyªn suèt trong qu¸ tr×nh x©y dùng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch, ®Êt ®ai ph¶i thùc sù gãp phÇn ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc ®Ó kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, c«ng b»ng x· héi ngµy cµng ®îc b¶o ®¶m.
Nhµ níc ta ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch qu¶n lý ®Êt ®ai nh»m sö dông ®Êt ®ai cã hiÖu qu¶ phôc vô cho môc ®Ých kinh tÕ - x· héi trong tõng thêi kú. Trªn c¬ së n¾m ch¾c môc ®Ých sö dông trong tõng thêi kú, Nhµ níc quy ®Þnh h¹n møc, thêi gian sö dông vµ quyÕt ®Þnh thu håi khi cÇn thiÕt, cã chÝnh s¸ch ®Òn bï theo quy ®Þnh cña Ph¸p luËt. Nhµ níc cho phÐp c¸c ®èi tîng sö dông ®Êt ®îc chñ ®éng trong sö dông trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Võa qua t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai diÔn biÕn phøc t¹p, g©y t×nh tr¹ng khiÕu kiÖn, tranh chÊp lµm mÊt æn ®Þnh x· héi ë mét sè n¬i, mét mÆt lµ do luËt quy ®Þnh cßn cha ®Çy ®ñ, mÆt kh¸c lµ do tæ chøc thi hµnh luËt cña c¸c ngµnh c¸c cÊp cha nghiªm, nhÊt lµ ë c¬ së. Do vËy, ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn tèt vai trß cña Nhµ níc víi t c¸ch lµ chñ së h÷u vµ ph¸t huy mét c¸ch cã hiÖu qu¶ quyÒn cña ngêi sö dông ®Êt, chóng t«i m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét sè ý kiÕn sau:
- ViÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n cã liªn quan ®Õn ®Êt ®ai cña c¸c ngµnh c¸c cÊp ®Òu ph¶i t«n träng vµ thÓ hiÖn ®óng tinh thÇn c¸c quy ®Þnh cña LuËt Lao ®éng kh«ng thÓ tuú tiÖn ra nh÷ng quy ®Þnh tr¸i víi LuËt.
- Ph¶i ®Èy nhanh viÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho tÊt c¶ c¸c ®èi tîng sö dông ®Êt, nh»m n©ng cao tr¸ch nhiÖm qu¶n lý sö dông ®Êt cña tõng ®èi tîng, hoµn thµnh hå s¬ ban ®Çu ®Ó n¾m ch¾c t×nh h×nh ®Êt ®ai vµ theo dâi chÆt chÏ sù biÕn ®éng.
- §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, gi¶m bít phiÒn hµ trong c«ng t¸c qu¶n lý ®Ó t¹o cho ngêi sö dông ®Êt thùc hiÖn c¸c quyÒn mét c¸ch dÔ dµng. Quan träng lµ t¹o ra mét m¹ng líi th«ng tin thèng nhÊt gi÷a c¸c ngµnh: ®Þa chÝnh, thuÕ vµ ng©n hµng vÒ sè liÖu, thñ tôc thÕ chÊp, chuyÓn nhîng ®Êt ®ai.
- CÇn ho¹ch ®Þnh ®îc chÝnh s¸ch ®Ó kh¬i dËy vai trß lµm chñ cña ngêi sö dông ®Êt, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä g¾n víi ®Êt ®ai n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt, ph¸t huy tiÒm n¨ng c¸c lo¹i ®Êt, tiÕn c«ng m¹nh mÏ vµo ®Êt hoang ho¸ vµ ®Êt trèng ®åi nói träc.
- Qu¶n lý chÆt chÏ viÖc chuyÓn ®Êt n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®Êt trång lóa sang môc ®Ých sö dông phi n«ng nghiÖp, nh trong NghÞ quyÕt TW VI (lÇn 1) ®· nhÊn m¹nh.
- VÊn ®Ò chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ®îc quy ®Þnh trong BLDS th«ng qua 5 h×nh thøc chuyÓn quyÒn cßn cã mét sè néi dung bÊt cËp cô thÓ lµ:
+ VÊn ®Ò thÕ chÊp gi¸ trÞ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt vµ xö lý quyÒn sö dông ®Êt ®· thÕ chÊp: HiÕn ph¸p 1992 quy ®Þnh: “Tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®îc Nhµ níc giao ®Êt cã quyÒn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt “
C¨n cø vµo quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p, viÖc thÕ chÊp gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt vµ xö lý quyÒn sö dông ®Êt ®· thÕ chÊp ®îc quy ®Þnh trong ph¸p luËt ®Êt ®ai vµ BLDS.
Trêng hîp bªn thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt kh«ng tr¶ ®îc nî vµ l·i th× bªn thÕ chÊp ®îc quyÒn yªu cÇu c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn tæ chøc ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt ®· thÕ chÊp ®Ó thu håi nî. NghÞ ®Þnh 80/ ChÝnh phñ ngµy 19/ 12/ 1996 quy ®Þnh: “trong trêng hîp b¸n ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt, th× hîp ®ång uû quyÒn b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n ®îc ký kÕt khi c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn cho phÐp”
Thùc tÕ cho thÊy, khi tæ chøc ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt th× kh«ng râ ai ®îc nhËn quyÒn sö dông ®Êt, tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt. MÆt kh¸c, khi tæ chøc tÝn dông nhËn g¸n nî th× sÏ khai th¸c sö dông ®Êt ®ai vµ c¸c bÊt ®éng s¶n ®ã nh thÕ nµo? Ph¸p luËt còng cha quy ®Þnh tr×nh tù thñ tôc xö lý quyÒn sö dông ®Êt ®· thÕ chÊp ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt, ngêi ®îc nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®em ®Êu gi¸ cho nªn ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, víng m¾c trong viÖc xö lý, tæ chøc ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt. Ngoµi ra, quyÒn sö dông ®Êt ®îc thÕ chÊp cha cã giÊy tê hîp ph¸p, ngêi tham gia ®Êu gi¸ lµ h¹n chÕ, lµm cho bªn nhËn thÕ chÊp bÞ thÊt tho¸t tiÒn cña.
ChÝnh v× vËy, ®Ó tõng bíc hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ thÕ chÊp gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt vµ xö lý quyÒn sö dông ®Êt ®· thÕ chÊp, Nhµ níc cÇn quy ®Þnh râ trong trêng hîp thÕ chÊp gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt víi c¸c tæ chøc tÝn dông, khi kh«ng thùc hiÖn ®îc nghÜa vô tr¶ nî th× c¸c bªn ®îc tho¶ thuËn mét trong c¸c ph¬ng thøc xö lý nh g¸n nî cho bªn nhËn thÕ chÊp; c¸c bªn tù tæ chøc ®Êu gi¸ hoÆc yªu cÇu c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn tæ chøc ®Êu gi¸. Trong 3 ph¬ng thøc nµy kh«ng nªn quy ®Þnh cho phÐp ng©n hµng nhËn g¸n nî quyÒn sö dông ®Êt tµi s¶n cã trªn ®Êt. V× tæ chøc tÝn dông kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng hoÆc kh«ng ®îc phÐp thuª ngêi kh¸c ®Ó khai th¸c ®Êt ®ai. Kh«ng nªn h¹n chÕ ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt theo khung gi¸ do UBND tØnh, thµnh phè hoÆc trùc thuéc TW quy ®Þnh mµ nªn ®Ó c¸c bªn tho¶ thuËn. V× t¹i ®iÒu 12 - LL§ quy ®Þnh “ Nhµ níc x¸c ®Þnh gi¸ c¸c lo¹i ®Êt ®Ó tÝnh thuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, thu tiÒn khi giao ®Êt hoÆc cho thuª ®Êt, tÝnh gi¸ trÞ tµi s¶n khi giao ®Êt, båi thêng thiÖt h¹i vÒ ®Êt khi thu håi ®Êt” vËy, nªn ch¨ng giao dÞch d©n sù vÒ quyÒn sö dông ®Êt kh«ng ph¶i ¸p dông khung gi¸ do UBND cÊp TØnh quy ®Þnh. C¸c quy ®Þnh cÇn ph¶i th«ng tho¸ng, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ nh»m môc ®Ých sö dông ®Êt ®ai cã hiÖu qu¶.
+ VÊn ®Ò cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cÇn ph¶i ®îc thùc hiÖn ngay sau khi cã quyÕt ®Þnh giao ®Êt cña c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ph¶i ®îc c¬ quan qu¶n lý ®Êt ®ai tiÕn hµnh giao ®Êt trªn thùc ®Þa, giao ®óng chç, ®óng ranh giíi vµ diÖn tÝch. V× thùc tÕ ®· cã nh÷ng m¶nh ®Êt ®· cã quyÕt ®Þnh giao ®Êt tõ hµng chôc thËm chÝ vµi chôc n¨m qua nhng nay míi ®îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt.
+ ViÖc chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt còng cÇn quy ®Þnh râ ®èi tîng chuyÓn nhîng. ChuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt lµ mét giao dÞch d©n sù mang tÝnh vËn ®éng. Lµ sù dÞch chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt tõ ngêi chuyÓn nhîng sang ngêi ®uîc chuyÓn nhîng. Khi ®ã ngêi sö dông ®Êt cã hµnh vi giao ®Êt vµ quyÒn sö dông ®Êt cho ngêi ®îc chuyÓn nhîng vµ ®©y lµ viÖc chuyÓn quyÒn vµ nghÜa vô th«ng qua mét hîp ®ång d©n sù. ChÝnh v× quy ®Þnh nh vËy nªn cã nhiÒu trëng hîp ngêi sö dông nghÜ mét c¸ch lÖch l¹c, sai lÇm lµ ®Êt ®ai thuéc quyÒn së h÷u cña hä, hä cã quyÒn mua b¸n ®Êt ®ai v× ®Êt do «ng cha hä ®Ó l¹i tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c. Do suy nghÜ sai lÇm nh vËy hä ®· ®¬ng nhiªn coi ®Êt ®ai lµ hµng ho¸, ®Êt lµ ®èi tîng chuyÓn dÞch.
Cho nªn khi cho phÐp ngêi sö dông ®Êt ®îc chuyÓn quyÓn sö dông, Nhµ níc vµ c¬ quan cã thÈm quyÒn ph¶i quy ®Þnh râ trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vµ híng dÉn thi hµnh ®èi tîng ®îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt lµ quyÒn sö dông ®Êt chø kh«ng ph¶i lµ b¸n th©n ®Êt ®ai, do ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n chø kh«ng thuéc cña riªng c¸ nh©n, hé gia ®×nh nµo c¶, b¶n th©n ®Êt ®ai kh«ng ®îc coi lµ hµng ho¸ th«ng thêng tuy nã ®îc ChÝnh phñ quy ®Þnh lµ cã gi¸, mµ ph¶i ®a ®Êt vµo thÞ trêng “ quyÒn sö dông ®Êt vµ lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt”.
+ ChÝnh s¸ch giao kho¸n qu¶n lý rõng cha hîp lý lµm cho ngêi n«ng d©n kh«ng g¾n bã víi rõng vµ kh«ng sèng ®îc b»ng nghÒ rõng
Gi÷a chñ së h÷u toµn d©n, do Nhµ níc thèng nhÊt qu¶n lý vÒ ®Êt ®ai vµ quyÒn cña ngêi sö dông ®Êt cã g× m©u thuÉn kh«ng? §Êt ®ai lµ t liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt sö dông nã ph¶i th«ng qua Nhµ níc ®Ó ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n. Nhµ níc lËp quy ho¹ch, kÕ ho¹ch vµ môc ®Ých sö dông ®Êt, t¹o c¬ së cho ngêi sö dông ®Êt võa ph¸t huy ®îc tÝnh chñ ®éng cña m×nh trong qu¸ tr×nh sö dông ®Êt võa ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi chung cña c¶ céng ®ång, nhÊt lµ viÖc ®¶m b¶o an toµn l¬ng thùc cho ®Êt níc, nguyªn liÖu cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ m«i trêng sèng. Do ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù qu¶n lý chÆt chÏ cña Nhµ níc vÒ môc ®Ých sö dông vµ quyÒn ®Þnh ®o¹t cña Nhµ níc v× lîi Ých chung. Cho nªn cÇn ph©n biÖt râ rµng gi÷a quyÒn së h÷u cña Nhµ níc víi thùc hiÖn c¸c quyÒn cña ngêi sö dông.
Tuy vËy, trong hai qu¸ tr×nh nµy Nhµ níc víi t c¸ch lµ chñ së h÷u vµ ngêi sö dông ®Êt ®îc thùc hiÖn c¸c quyÒn l¹i lµ mét thÓ thèng nhÊt. Vai trß cña Nhµ níc v¬i t c¸ch lµ chñ së h÷u ®iÒu hoµ c¸c mèi quan hÖ sö dông ®Êt trong x· héi ®Ó phôc vô cho lîi Ých chung th«ng qua c«ng t¸c ®Çu t qu¶n lý cña m×nh vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶.
§Êt ®ai lµ mét nguån tµi nguyªn quý gi¸, lµ mét t liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt mang ý nghÜa kinh tÕ, x· héi s©u s¾c, nh¹y c¶m vµ phøc t¹p do ®ã cÇn ®i s©u tæng kÕt ®Ó hoµn chØnh Bé luËt vµ c¸c v¨n b¶n díi luËt võa phôc vô nh÷ng nhiÖm vô cÊp b¸ch võa ®¶m b¶o æn ®Þnh l©u dµi phôc vô cho c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
§Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n, nhng ®Êt ®ai l¹i lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt, ®Êt cã gi¸ vµ gi¸ trÞ sö dông. Do ®ã ngoµi viÖc giao ®Êt cho hé n«ng d©n, cÇn thùc hiÖn c¸c h×nh thøc kh¸c nh cho thuª ®Êt, ®Êu thÇu ®Êt, t¹o sù vËn ®éng cho ®Êt ®ai trªn c¬ së c¸c quyÒn ®îc luËt ph¸p cho phÐp.
CÇn ho¹ch ®Þnh ®îc chÝnh s¸ch ®Ó kh¬i dËy vai trß lµm chñ cña ngêi sö dông ®Êt, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä g¾n víi ®Êt ®ai, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ph¸t huy tiÒm n¨ng c¸c lo¹i ®Êt tiÕn c«ng m¹nh mÏ vµo ®Êt hoang ho¸ vµ ®Êt trèng ®åi nói träc.
Nhµ níc cÇn cã quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ ®Êt ®ai vµ cã chÝnh s¸ch sö dông tiÕt kiÖm ®Êt. Khi x©y dùng quy ho¹ch cÇn nghiªn cøu kü ®iÒu kiÖn khÝ hËu, thêi tiÕt, thæ nhìng ®Ó ph¸t triÓn thµnh c¸c vïng chuyªn canh, n«ng l©m nghiÖp.
H¬n n÷a, ®Ó thùc hiÖn tèt c¸c quyÒn cña ngêi sö dông ®Êt ®îc quy ®Þnh trong luËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Êt ®ai 1993, trong thêi gian tíi cÇn ph¶i lµm tèt mét sè vÊn ®Ò sau:
Thø 1: Tæ chøc tuyªn truyÒn s©u réng ®Ó ngêi d©n nhÊt lµ nh÷ng ngêi ®ang sö dông ®Êt hiÓu biÕt vÒ néi dung quyÒn d©n sù míi ®îc quy ®Þnh trong luËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Êt ®ai.
Thø 2: Cïng víi viÖc tuyªn truyÒn c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm nh ChÝnh phñ, tæng côc ®Þa chÝnh sím cã v¨n b¶n híng dÉn ®Ó thùc hiÖn.
Thø 3: §èi víi c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp hîp ®ång gãp vèn, hîp ®ång cho thuª l¹i quyÒn sö dông ®Êt nh TA, VKS cÇn n¾m v÷ng néi dung cña luËt nhÊt lµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn hîp ph¸p cña hîp ®ång gãp vèn, cho thuª l¹i quyÒn sö dông ®Êt, ®Ó gi¶i quyÕt ®óng ph¸p luËt, gãp phÇn b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña Nhµ níc vµ c«ng d©n.
ChuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc viÖc hoµn thiÖn chÕ ®é chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cho phï hîp víi c¬ chÕ míi lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu kh¸ch quan.
VÊn ®Ò cèt lâi ®Æt ra lµ x©y dùng chÕ ®é chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt nh thÕ nµo ®Ó ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu sau ®©y:
+ Ph¶i x¸c ®Þnh ®îc sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt lµ tÊt yÕu trong bÊt kú chÕ ®é x· héi nµo. Ph¶i thay ®æi c¸ch nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ tÝnh chÊt cña c¸c mèi quan hÖ Êy, ®ã lµ sù thay ®æi tõ quan hÖ ph©n phèi hiÖn vËt ®Ó tõng bíc chuyÓn dÇn sang quan hÖ gi¸ trÞ.
+ B»ng mäi c¸ch ph¶i ®a ®Êt ®ai vµo sö dông cã hiÖu qu¶ sau khi Nhµ níc thùc hiÖn viÖc giao ®Êt vµ cho phÐp ngêi sö dông ®Êt ®îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, tr¸nh t×nh tr¹ng bá hoang ho¸ ®Êt coi ®Êt ®ai v« chñ. Trªn mçi diÖn tÝch ®Êt nhÊt ®Þnh ph¶i x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng ngêi chñ thùc sù, ph¶i quy ®Þnh cho hä c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cô thÓ, râ rµng ®ång thêi ®¶m b¶o cho c¸c quyÒn vµ nghÜa vô Êy ®îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ trªn thùc tÕ.
+ Sau khi cho phÐp ngêi sö dông ®Êt ®îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, ®Êt ®îc chuyÓn quyÒn sö dông ph¶i ®îc qu¶n lý mét c¸ch chÆt chÏ. Ph¶i x¸c ®Þnh râ chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan qu¶n lý ®Êt ®ai lµ thay mÆt Nhµ níc thùc hiÖn quyÒn së h÷u ®Êt ®ai cña Nhµ níc chø b¶n th©n c¸c c¬ quan nµy kh«ng ph¶i lµ chñ së h÷u ®Êt ®ai. Nhµ níc giao ®Êt cho hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®îc sö dông ®Êt vµ cho phÐp ®îc chuyÓn quyÒn sö dông b»ng h×nh thøc chuyÓn ®æi, chuyÓn nhîng cho thuª, thõa kÕ vµ thÕ chÊp. MÆt kh¸c viÖc qu¶n lý ®Êt ®ai kh«ng chØ ®îc xem xÐt nh viÖc qu¶n lý c¸c t liÖu s¶n xuÊt, tµi s¶n th«ng thêng mµ h¬n thÕ ®Êt ®ai lµ mét t liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt, mét trong nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh m«i trêng sèng. V× vËy, lîi Ých l©u dµi, lîi Ých x· héi ph¶i ®îc ®Æt ra trong khi Nhµ níc cho phÐp ®îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt.
+ TiÕp ®ã lµ ph¶i b¶o ®¶m b×nh æn trËt tù x· héi, tr¸nh g©y x¸o trén qu¸ lín c¸c quan hÖ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt tr¸nh ®Ó x¶y ra t×nh tr¹ng tranh chÊp ®Êt ®ai trong néi bé nh©n d©n.
TËp trung vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nªu trªn lµ c¸c quan ®iÓm khoa häc c¬ b¶n sau ®©y:
- Duy tr× chÕ ®é së h÷u Nhµ níc ®èi víi ®Êt ®ai, tæ chøc hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n nµo cã nhu cÇu sö dông ®Êt ph¶i tiÕn hµnh thuª ®Êt cña Nhµ níc.
- Duy tr× chÕ ®é së h÷u ®Êt ®ai cña Nhµ níc, ®ång thêi x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nãi chung, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai nãi riªng. Cô thÓ lµ chÝnh s¸ch vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt sao cho phï hîp víi lîi Ých cña ngêi sö dông ®Êt vµ ngêi nhËn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt.
- Duy tr× chÕ ®é së h÷u Nhµ níc ®èi víi ®Êt ®ai, ®ång thêi më réng c¸c quyÒn n¨ng cña ngêi sö dông ®Êt cho phÐp ngêi sö dông ®Êt ®îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt trong ph¹m vi luËt ®Þnh.
ViÖc hoµn thiÖn quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt nh»m ®¸p øng tho¶ m·n c¸c yªu cÇu nªu trªn lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan. H¬n n÷a t¸ch c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña ngêi sö dông ®Êt cïng víi quyÒn n¨ng cô thÓ cña viÖc chuyÓn quyÒn thµnh mét ch¬ng riªng trong ®¹o luËt lµ biÓu hiÖn tiÕp theo cña sù t«n träng, sù quan t©m h¬n n÷a cña Nhµ níc ®Õn quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi sö dông ®Êt, ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých cuèi cïng lµ thu ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao tõ viÖc sö dông ®Êt vµ co phÐp chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt.
KÕt luËn
§
iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cã vÞ trÝ quan träng trong ®êi sèng x· héi vµ trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch qu¶n lý sö dông ®Êt ®ai cña Nhµ níc. Nã lµ mét trong nh÷ng giao ®Þch d©n sù phæ biÕn nh»m ®¸p øng nhu cÇu vÒ sö dông ®Êt cña con ngêi th«ng qua viÖc chuyÓn dÞch quyÒn sö dông ®Êt tõ ngêi cã ®Êt sö dông sang ngêi ®îc chuyÓn quyÒn sö dông. §ång thêi ®iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cßn lµ mét ph¬ng tiÖn ph¸p lý do Nhµ níc quy ®Þnh th«ng qua ®ã Nhµ níc thùc hiÖn ®îc c«ng t¸c qu¶n lý vµ gi¸m s¸t ®èi víi viÖc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña c¸c chÝnh s¸ch quèc gia vÒ ®Êt ®ai. Víi tÇm quan träng nh vËy, nªn trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn Nhµ níc vµ ph¸p luËt ®Òu cã nh÷ng quy ph¹m ph¸p luËt ®iÒu chØnh mèi quan hÖ d©n sù ®Æc biÖt nµy.
Thùc hiÖn ®êng lèi cña §¶ng tõ n¨m 1986 ®Õn nay Nhµ níc ta ®· ban hµnh hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Õn viÖc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt nh»m tõng bíc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ ®a ho¹t ®éng chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ®i vµo nÒ nÕp.
LuËt ®Êt ®ai ®Æt nÒn t¶ng ph¸p lý cho viÖc thùc hiÖn 5 quyÒn cña ngêi sö dông ®Êt. LÇn ®Çu tiªn luËt ®Êt ®ai ghi nhËn 5 quyÒn cña ngêi sö dông ®Êt mµ tríc ®©y cha cã v¨n b¶n ph¸p luËt nµo quy ®Þnh. Ghi nhËn nguyªn t¾c vµ c¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n, ghi nhËn quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn khi chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt.
Bé luËt d©n sù ®îc Quèc héi níc Céng hoµ XHCN ViÖt Nam th«ng qua ngµy 28/10/1995 lµ mét bíc ngoÆt lín trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi. LÇn ®Çu tiªn Bé luËt quy ®Þnh t¬ng ®èi ®Çy ®ñ c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ giao dÞch d©n sù, hîp ®ång d©n sù t¹o thµnh mét hÖ thèng c¸c quy ph¹m ph¸p luËt thèng nhÊt trong mèi quan hÖ biÖn chøng qua l¹i ®Ó ¸p dông cho tõng lo¹i giao dÞch d©n sù, trong ®ã cã ®iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. ChuyÓn quyÒn sö dông ®Êt nh×n chung ®· ®îc Bé luËt d©n sù quy ®Þnh t¬ng ®èi toµn diÖn víi nh÷ng quy ®Þnh cã tÝnh chuÈn mùc cho c¸c hµnh vi cña c¸c chñ thÓ tham gia chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. Nh÷ng quy ®Þnh nµy nh»m tõng bíc ®a giao dÞch chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt vµo khu«n khæ ph¸p luËt, lµm cho c¸c giao dÞch nµy cµng æn ®Þnh lµnh m¹nh. Tuy nhiªn, trong nhiÒu n¨m qua ph¸p luËt vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt cha ®îc quan t©m ®óng møc, c¸c chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña Nhµ níc vÒ ®Êt ®ai cßn cha thèng nhÊt, cïng víi sù bu«ng láng qu¶n lý ®Êt ®ai ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt ®Êt ®ai cña nh©n d©n cßn thÊp nªn ®· dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ trong c¸c giao dÞch d©n sù vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt nãi chung vµ ®iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt nãi riªng. Cã nhiÒu vi ph¹m ph¸p luËt trong viÖc giao kÕt vµ thùc hiÖn ®iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt dÉn tíi nh÷ng tranh chÊp kÐo dµi lµm mÊt æn ®Þnh trËt tù, kû c¬ng trong quan hÖ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, lµm ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ qu¶n lý cña Nhµ níc vÒ viÖc gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt trong x· héi.
§Ó gi¶i quyÕt nhanh chãng vµ ®óng ®¾n nh÷ng tranh chÊp vÒ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ®ßi hái c«ng søc vµ quyÕt t©m c¶ tõ hai phÝa Nhµ níc vµ nh©n d©n. Qu¶n lý chÆt chÏ viÖc cho phÐp chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ph¶i ®¶m b¶o tu©n theo c¸c ®iÒu kiÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ®óng ph¸p luËt, trªn c¬ së t«n träng quyÒn së h÷u tuyÖt ®èi cña Nhµ níc, b¶o vÖ quyÒn së h÷u ®Êt ®ai cña Nhµ níc b¶o vÖ thµnh qu¶ c¸ch m¹ng vÒ ®Êt ®ai mµ nh©n d©n giµnh ®îc.
Chóng t«i hy väng r»ng luËn v¨n tèt nghiÖp cö nh©n luËt víi ®Ò tµi §iÒu kÖn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt sÏ gãp phÇn hoµn thiÖn ph¸p luËt nãi chung vµ ph¸p luËt vÒ d©n sù nãi chung. §Ó ®a quan hÖ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ®i vµo nÒ nÕp, gi¶i quyÕt c¸c trêng hîp vi ph¹m mét c¸ch ®óng ®¾n./.
tµi liÖu tham kh¶o
1. HiÕn ph¸p 1992.
2. Bé luËt d©n sù - 1995.
3. LuËt ®Êt ®ai 1988-1993.
4. Gi¸o tr×nh luËt d©n sù - Trêng §H LuËt Hµ Néi - 1993.
5. Gi¸o tr×nh luËt ®Êt ®ai - Trêng §H LuËt Hµ Néi - 1994.
6. Chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt n«ng d©n - Torapedonicop- NXB Sù thËt, Hµ Néi - 1983.
7. M¸c - ¡ng ghen - TuyÓn tËp - TËp 23 - NXB Sù thËt - Hµ Néi 1979.
8. M¸c - ¡ng ghen - Quèc h÷u ho¸ ®Êt ®ai.
9. V.I. Lªnin - Ph¸p chÕ XHCN - NXB Sù thËt - Hµ Néi 1977.
10. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ qu¶n lý vµ sö dông ruéng ®Êt - NXB N«ng nghiÖp - 1980.
11. Mét sè vÊn ®Ò ®æi míi quan hÖ ®Êt ®ai - T¹p chÝ Th«ng tin lý luËn, 1993.
12. T¹p chÝ D©n chñ vµ ph¸p luËt.
13. T¹p chÝ Céng s¶n.
14. C«ng b¸o 1998,1999,2000.
15. T¹p chÝ §Þa chÝnh.
16. Hái ®¸p ph¸p luËt - 1994.
17. Tin nhanh v¨n b¶n ph¸p luËt 1999-2000.
18. T¹p chÝ Ph¸p lý - 1999-2000.
19. T¹p chÝ KiÓm s¸t.
20. §Êt ®ai vµ nhµ ë - NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 1994.
môc lôc
Hµ néi, ngµy 01 - 05 - 2000
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Điều kiện chuyển quyền sử dụng đất.doc