Đồ án Máy lạnh ô tô

®iÒu khiÓn. - C¸c èng dÉn ch©n kh«ng b»ng nhùa dÎo, ®­êng kÝnh trong cña èng kho¶ng 3,1mm nèi dÉn ch©n kh«ng ®Õn c¸c bÇu t¸c ®éng ch©n kh«ng. H×nh 1.33 M¹ch ch©n kh«ng ®iÒu khiÓn hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«: 1. Cæng chøc n¨ng lÊy kh«ng khÝ trong ngoµi xe, 5. B×nh tÝch lòy ch©n kh«ng, 2. Cöa chøc n¨ng thæi tan s­¬ng/®Õn b¶ng ®ång hå, 6. Van kiÓm so¸t, 3. Cæng nhiÖt ®é, 7. Hép ®iÒu khiÓn. 4. Cæng ®­a luång khÝ ®Õn sµn xe, 2 Nguån ch©n kh«ng 3 4 7 6 5 1 Tr¾ng Xanh d­¬ng Vµng §á - S¬ ®å 1.33 giíi thiÖu m¹ch ®iÒu khiÓn b»ng ch©n kh«ng. Trong m¹ch nµy ta thÊy èng dÉn mµu tr¾ng ®­a ch©n kh«ng ®Õn bÇu t¸c ®éng cæng chøc n¨ng (1) lÊy kh«ng khÝ tõ ngoµi hay tõ trong xe. èng mµu vµng dÉn ®Õn bÇu t¸c ®éng cæng chøc n¨ng (2) dÉn luång kh«ng khÝ ®· ®iÒu hoµ ®Õn cöa ra b¶ng ®ång hå hay ®Õn cöa kÝnh lµm tan s­¬ng. èng mµu ®á dÉn ®Õn bÇu t¸c ®éng cæng nhiÖt ®é (3) h­íng dßng khÝ l¹nh thæi xuyªn qua hay kh«ng xuyªn qua kÐt s­ëi Êm. èng mµu xanh d­¬ng dÉn ®Õn bÇu t¸c ®éng cæng chøc n¨ng(4). Thæi khÝ xuèng sµn xe. 1.3.3.3. §iÒu khiÓn tù ®éng b»ng ®iÖn tö Trong hÖ thèng ®iÒu khiÓn tù ®éng EATC (Electronic Automatic Temperature Control) cã trang bÞ bé vi xö lý ®Ó gióp hÖ thèng duy tr× ®­îc nhiÖt ®é m¸t l¹nh ®Þnh s½n mét c¸ch æn ®Þnh. §ång thêi cã thÓ ®iÒu khiÓn ®­îc nhiÖt ®é ë phÝa ghÕ tµi xÕ vµ khu vùc ghÕ hµnh kh¸ch mét c¸ch ®éc lËp. HÖ thèng tù ®éng nµy cã kh¶ n¨ng ph©n phèi luång khÝ m¸t ®Õn c¸c hµng ghÕ phÝa sau nh­ng kh«ng ¶nh h­ëng tíi luång khÝ m¸t thæi ®Õn c¸c ghÕ ngåi phÝa tr­íc. H×nh 1.34 HÖ thèng ®iÖn khiÓn b»ng ®iÖn tö 1. C«ng t¾c ®iÒu hßa, 6. C«ng t¾c nhiÖt ®é, 2. Van x¶ ¸p suÊt cao cña m¸y nÐn, 7. C¶m biÕn nhiÖt ®é giµn l¹nh, 3. Qu¹t t¶n nhiÖt giµn nãng, 8. èng thæi giã s¹ch (qu¹t nång sãc), 4. C«ng t¾c ng¾t ¸p suÊt cña ®iÒu hßa, 9. Bé ®iÒu khiÓn, 5. C¶m biÕn nhiÖt ®é, 10. Bu ly m¸y nÐn, HÖ thèng ®­îc ®iÒu khiÓn nhiÖt ®é tù ®éng EATC tiÕp nhËn th«ng tin n¹p vµo tõ s¸u nguån kh¸c nhau, xö lý th«ng tin vµ sau cïng ra lÖnh b»ng tÝn hiÖu ®Ó ®iÒu khiÓn c¸c bé t¸c ®éng cæng chøc n¨ng. S¸u nguån th«ng tin kh¸c bao gåm: 1. Bé c¶m biÕn n¨ng l­îng mÆt trêi, c¶m biÕn nµy lµ mét pin quang ®iÖn ®­îc cµi ®Æt trªn b¶ng ®ång hå, cã chøc n¨ng ®o l­êng ghi nhËn nhiÖt tõ mÆt trêi. 2. Bé c¶m biÕn nhiÖt ®é bªn trong xe, nã ®­îc cµi ®Æt phÝa sau b¶ng ®ång hå vµ cã chøc n¨ng theo dâi, ®o kiÓm nhiÖt ®é cña kh«ng khÝ bªn trong khoang cabin «t«. 3. Bé c¶m biÕn m«i tr­êng, ghi nhËn nhiÖt ®é cña phÝa ngoµi xe. 4. Bé c¶m biÕn nhiÖt ®é b­íc lµm m¸t ®éng c¬ . 5. C«ng t¾c ¸p suÊt ®iÒu khiÓn bé ly hîp ®iÖn tõ buly m¸y nÐn theo chu kú. 6. TÝn hiÖu cµi ®Æt tõ b¶ng ®iÒu khiÓn vÒ nhiÖt ®é mong muèn vµ vÒ vËn tèc qu¹t giã. Sau khi nhËn ®­îc c¸c th«ng tin tÝn hiÖu ®Çu vµo, côm ®iÒu khiÓn ®iÖn tö EATC sÏ ph©n tÝch, xö lý th«ng tin vµ ph¸t tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn ®Õn s¸u ®Çu ra, ®ã lµ bèn cæng chøc n¨ng, qu¹t giã vµ m¸y nÐn. Côm ®iÒu khiÓn ®iÖn tö (EATC) Bé ®iÒu khiÓn tèc ®é qu¹t giã. C¬ cÊu ®iÖn dÉn ®éng cæng hçn hîp. C¬ cÊu dÉn ®éng ch©n kh«ng cæng chøc n¨ng sµn - thiÕt bÞ. C¬ cÊu dÉn ®éng ch©n kh«ng cæng lµm tan s­¬ng. C¬ cÊu dÉn ®éng ch©n kh«ng cæng chøc n¨ng kh«ng khÝ trong vµ ngoµi xe. Ly hîp m¸y nÐn. H×nh 1.35 S¬ ®å khèi tÝn hiÖu ®Çu vµo vµ tÝn hiÖu ®Çu ra cña côm ®iÒu khiÓn tù ®éng b»ng ®iÖn tö EATC. Ch­¬ng 2. chän lùa ph­¬ng ¸n THIÕT KÕ chÕ t¹o M¤ H×NH 2.1. Chän ph­¬ng ¸n thiÕt kÕ 2.1.1. C«ng viÖc chuÈn bÞ ChuÈn bÞ c¸c trang thiÕt bÞ ®Ó gia c«ng sa bµn . ThiÕt kÕ, bè trÝ c¸ch l¾p ®Æt m« h×nh hÖ thèng ®iÖn l¹nh trªn sa bµn. Trang trÝ sa bµn. L¾p ®Æt c¸c thiÕt bÞ cña hÖ thèng trªn sa bµn ®óng yªu cÇu kÜ thuËt. N¹p ga ®óng yªu cÇu kü thuËt. 2.1.2. Chän ph­¬ng ¸n thiÕt kÕ 1 2 3 6 9 5 4 8 7 10 HÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ ®­îc sö dông trªn «t« gåm hai lo¹i ®ã lµ: HÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ sö dông èng tiÕt l­u cè ®Þnh (h×nh 2.1) vµ hÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ sö dông van gi·n në (h×nh 2.2). H×nh 2.1 HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« trang bÞ èng tiÕt l­u cè ®Þnh. 1. M«i chÊt l¹nh thÓ h¬i, 6. Bé ng­ng tô, 2. èng hót vÒ, 7. èng dÉn m«i chÊt, 3. èng b¬m ®i, 8. èng tiÕt l­u cè ®Þnh, 4. M¸y nÐn, 9. BÇu tÝch lòy m«i chÊt l¹nh. 5. Bé ly hîp ®iÖn tõ, 10. Bé bèc h¬i. 2 3 4 5 10 9 8 7 6 1 Trªn «t« thÕ hÖ míi ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó vÒ tiÖn nghi còng tÝnh n¨ng an toµn cho ng­êi sö dông. V× vËy mµ hÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ ®­îc sö dông ngµy cµng réng r·i vµ ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn h¬n. ë ViÖt Nam, ngµnh c«ng nghiÖp «t« ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ, do nhu cÇu cña x· héi nªn viÖc häc tËp vµ nghiªn cøu cña sinh viªn ph¶i g¾n liÒn víi thùc tÕ h¬n. ViÖc lùa chän vµ thiÕt kÕ m« h×nh nh»m phôc vô cho c¸c b¹n häc sinh, sinh viªn ngµnh c¬ khÝ ®éng lùc ®ßi hái ph¶i phï víi thùc tiÔn, chÝnh v× vËy mµ trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu nghiªn cøu vÒ ®iÖn l¹nh «t« chóng em quyÕt ®Þnh ®­a ra ph­¬ng ¸n thiÕt m« h×nh ®­îc giíi thiÖu sau ®©y lµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tËp ë d­íi x­ëng h¬n: H×nh 2.2 HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« trang bÞ van gi·n në. 1. M«i chÊt l¹nh, 6. Bé ng­ng tô, 2. èng hót vÒ, 7. èng dÉn m«i chÊt láng, 3. èng b¬m ®i, 8. Van gi·n në, 4. M¸y nÐn, 9. BÇu läc hót Èm, 5. Bé ly hîp ®iÖn tõ, 10. Bé bèc h¬i. -VÒ hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«: Chän hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« sö dông van gi·n në. V× van gi·n në víi tÝnh n¨ng ­u viÖt h¬n nh­: + §Þnh l­îng m«i chÊt l¹nh phun vµo bé bèc h¬i (giµn l¹nh), tõ ®ã lµm h¹ ¸p suÊt cña m«i chÊt l¹nh t¹o ®iÒu kiÖn s«i vµ bèc h¬i. + Cung cÊp cho bé bèc h¬i l­îng m«i chÊt l¹nh cÇn thiÕt chÝnh x¸c thÝch øng víi mäi chÕ ®é ho¹t ®éng cña m«i chÊt l¹nh. + Ng¨n ngõa m«i chÊt l¹nh trµn ngËp trong bé bèc h¬i. + Cã thÓ ®iÒu chØnh dÔ dµng phï hîp víi chÕ ®é ho¹t ®éng cña xe h¬n. Cßn hÖ thèng ®iÖn l¹nh sö dông èng tiÕt l­u cè ®Þnh kh«ng thÓ ®iÒu chØnh l­îng m«i chÊt phï hîp víi tõng chÕ ®é ho¹t ®éng cña xe. - VÒ m¸y nÐn: Cã rÊt nhiÒu lo¹i m¸y nÐn: + M¸y nÐn lo¹i piston: M¸y nÐn lo¹i piston ®Æt ®øng vµ m¸y nÐn lo¹i piston ®Æt n»m. + M¸y nÐn lo¹i c¸nh van quay. + M¸y nÐn thay ®æi thÓ tÝch b¬m. Chän m¸y nÐn hiÖu Sanden 5 piston ®Æt n»m lµ phï hîp h¬n. V× hiÖn nay cã rÊt nhiÒu lo¹i «t« ®ang sö dông ë ViÖt Nam,sö dông lo¹i m¸y nÐn nµy. §ång thêi nã nhá gän h¬n vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc hµnh trong x­ëng h¬n. - Sa bµn l¾p ®Æt hÖ thèng ®iÖn l¹nh: Chän gi¸ h×nh ch÷ nhËt cã chiÒu réng phï hîp víi bÒ dµi cña giµn nãng ®Ó l¾p ®Æt dÔ dµng h¬n. Chän chiÒu réng gi¸ cã kÝch th­íc 63 (cm), chiÒu cao tÝnh tõ mÆt ®Êt trë lªn lµ 150 (cm). Sµn ®Ó l¾p ®éng c¬ ®iÖn vµ ®Æt n¾n dßng réng 30 (cm) ®ua ra phÝa sau gi¸. Gi¸ ®Ó ®ùng ®å thùc hµnh ®­îc ®ua ra phÝa tr­íc 30 (cm). T«n lµm gi¸ cã bÒ dµy 3mm. - Chän khung hép ch÷ nhËt cã bÒ réng thiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt lµ 2 (cm), bÒ dµi thiÕt diÖn lµ 4 (cm), bÒ dµy thÐp 2 (mm). - HÖ thèng sö dông 4 b¸nh xe cã trang bÞ phanh h·m ë hai b¸nh tr­íc ®Ó di chuyÓn hay cè ®Þnh sa bµn ë vÞ trÝ thÝch hîp. Yªu cÇu cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh lµ ph¶i ho¹t ®éng tèt, thiÕt kÕ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh khoa häc vµ thÈm mü. 2.2. M« h×nh thiÕt kÕ Trong thêi gian tÝnh to¸n thiÕt kÕ chóng em ®· thiÕt kÕ ®­îc m« h×nh hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« vµ ®­îc xem lµ ph­¬ng ¸n tèi ­u v× nã phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tËp trong x­ëng h¬n. Vµ sau ®©y chóng em xin giíi thiÖu m« h×nh thiÕt kÕ hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« mµ chóng em ®· hoµn thµnh. M« h×nh ®­îc chôp ë 3 gãc ®é kh¸c nhau (h×nh 2.3): a) PhÝa tr­íc sa bµn, b) PhÝa ngang sa bµn, c) PhÝa sau sa bµn. a) b) c) H×nh 2.3 M« h×nh hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« Ch­¬ng 3. C¸c bµI luyÖn tËp trªn m« h×nh ®IÖn l¹nh «t« 3.1. Dông cô vµ thiÕt bÞ th«ng th­êng khi söa ch÷a, b¶o tr× hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« B¶ng 3.1. Giíi thiÖu mét sè dông cô th«ng th­êng phôc vô c«ng t¸c söa ch÷a hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«. Tªn dông cô H×nh d¸ng vµ c«ng dông C¶o ly hîp C¶o , th¸o ®Üa cña bé ly hîp buly m¸y nÐn . Ch×a kho¸ th¸o ®Üa bé ly hîp Th¸o ®ai èc trôc m¸y nÐn vµ ®Üa ly hîp buly m¸y nÐn. Ch×a kho¸ th¸o èc chÆn Th¸o èc kho¸. NhiÖt kÕ §o kiÓm nhiÖt ®é. B¬m ch©n kh«ng Rót ch©n kh«ng ThiÕt bÞ ®iÖn ph¸t hiÖn x× ga T×m kiÕm x× ga èng nèi ®ång hå X¶ ga, rót ch©n kh«ng vµ kiÓm tra m«i chÊt l¹nh Bé ®ång hå ®o ¸p suÊt. X¶ vµ n¹p m«i chÊt l¹nh. 3.1.1. Bé ®ång hå ®o ¸p suÊt hÖ thèng ®iÖn Bé ®ång hå ®o ¸p suÊt hÖ thèng ®iÖn l¹nh giíi thiÖu trªn h×nh 3.1 lµ dông cô thiÕt yÕu nhÊt cña ng­êi thî ®iÖn l¹nh. Nã ®­îc th­êng xuyªn sö dông trong c¸c viÖc: X¶ ga, n¹p ga, hót ch©n kh«ng vµ ph©n tÝch chÈn ®o¸n háng hãc cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«. H×nh 3.1 Bé ®ång hå kiÓm tra ¸p suÊt hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« : 1. §ång hå thÊp ¸p ®o phÝa ¸p suÊt thÊp, 2. §ång hå cao ¸p ®o ¸p suÊt phÝa cao ¸p, 3. Van ®ång hå cao ¸p, 4. Van ®ång hå thÊp ¸p, 5. §Çu nèi èng h¹ ¸p, 6. §Çu nèi èng gi÷a, 7. §Çu nèi èng cao ¸p. ChiÕc ®ång hå bªn tr¸i lµ ®ång hå ¸p suÊt thÊp. Nã ®­îc dïng ®Ó kiÓm tra ¸p suÊt bªn phÝa thÊp ¸p cña hÖ thèng l¹nh. MÆt ®ång hå ®­îc chia nÊc theo ®¬n vÞ PSI hay kg/cm2. H×nh 3.1 cho thÊy nÊc chia tõ (1-120) psi ®Ó ®o ¸p suÊt. Ng­îc víi chiÒu xoay cña kim ®ång hå lµ vïng ®o ch©n kh«ng, nÊc chia tõ (0-500) psi, mçi nÊc gi¸ trÞ 10 psi. §Çu èng nèi bè trÝ gi÷a bé hå ®­îc sö dông cho c¶ ®ång hå thÊp ¸p vµ cao ¸p mçi khi rót ch©n kh«ng hoÆc n¹p m«i chÊt l¹nh vµo hÖ thèng. Khi ch­a sö dông nªn nót kÝn ®Çu nèi nµy. C¸c èng nèi mµu xanh biÓn mµu ®á vµ xanh l¸ dïng ®Ó nèi liªn l¹c bé ®ång hå víi hÖ thèng l¹nh. H×nh 3.2 giíi thiÖu bé ®ång hå chuyªn dïng cho hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« Toyota Corona vµ Carina ®êi 1992. HÖ thèng l¹nh nµy dïng m«i chÊt l¹nh R134a. H×nh 3.2. Bé ®ång hå kiÓm tra ¸p suÊt hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«, sö dông lo¹i m«i chÊt l¹nh lo¹i R 134a 1. §ång hå phÝa thÊp ¸p. 2. §ång hå phÝa cao ¸p. H×nh 3.3. Van söa ch÷a lo¹i cã kim chÆn 1. PhÝa m¸y nÐn; 2. §Çu nèi èng kiÓm tra cã kim chÆn; 3. §Çu èng thö Bªn trong c¸c ®Çu èng nèi cã trang bÞ kim chØ. Khi r¸p nèi vµo ®Çu van söa ch÷a cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh, kim chØ sÏ Ên kim van më th«ng m¹ch cho ¸p kÕ chØ ¸p suÊt cña m«i chÊt l¹nh. §Ó tr¸nh nhÇm lÉn trong n¹p ga vµ söa ch÷a, ng­êi ta chÕ t¹o van söa ch÷a cña hÖ thèng dïng m«i chÊt R-12 cã kÝch th­íc bÐ vµ h×nh d¸ng kh¸c víi van söa ch÷a cña hÖ thèng dïng m«i chÊt l¹nh R-134a (H. 3.3) vµ (H.3.4) . H×nh 3.4. So s¸nh hai kiÓu ®Çu b¾n ¸p kÕ ®o kiÓm vµo hÖ thèng l¹nh. §Çu van cña hÖ thèng dïng m«i ch¸t R-12 (A). §Çu van cña hÖ thèng dïng m«i chÊt .R134a(B). R-134a(B) A B H×nh 3.5. C¸c kiÓu ®Çu r¾cco nèi èng ®¶m b¶o kÝn tèt dïng cho èng dÉn m«i chÊt l¹nh : A. §Çu èng loe, B. Vßng ®Öm kÝn O, C. KiÒng siÕt èng. 1. Vßng gê kÝn, 2. èng dÉn m«i chÊt, 3. Vßng gê, 4. Vßng cao su O, 5. VÞ trÝ vßng gê, 6. èng dÉn m«i chÊt, 7. KiÒng siÕt , 8. èng dÉn m«i chÊt. Nh»m ®¶m b¶o kÝn tèt, kh«ng bÞ x× hë g©y thÊt tho¸t m«i chÊt l¹nh, c¸c ®Çu r¾cco èng dÉn m«i chÊt l¹nh ®­îc chÕ t¹o ®Æc biÖt (H. 3.5) 3.1.2. B¬m hót ch©n kh«ng H×nh 3.6 B¬m hót ch©n kh«ng lo¹i van quay Sau khi rót ch©n kh«ng, nÕu cßn xãt l¹i mét l­îng rÊt Ýt kh«ng khÝ hay chÊt Èm, vÉn g©y ¶nh h­ëng xÊu cho hÖ thèng l¹nh. Nã lµm gi¶m hiÖu suÊt l¹nh, vµ ®«i khi dÉn ®Õn nhiÒu háng hãc quan träng kh¸c, cô thÓ lµ lµm háng m¸y nÐn. Kh«ng khÝ trong hÖ thèng l¹nh g©y mét sè t¸c h¹i nh­ : T¹o nªn ¸p suÊt cao trong hÖ thèng. Lµm cho m«i chÊt l¹nh gi¶m kh¶ n¨ng thay ®æi tõ thÓ h¬i sang thÓ láng trong chu kú ho¹t ®éng cña nã. - Lµm sót ®¸ng kÓ kh¶ n¨ng l­u th«ng còng nh­ kh¶ n¨ng hÊp thô nhiÖt cña m«i chÊt. MÆt kh¸c, chÊt Èm trong hÖ thèng l¹nh lµ nguyªn do t¹o ra ®ãng b¨ng ®¸ trong èng dÉn còng nh­ trong van gi·n në, hiÖn t­îng ®ãng b¨ng lµm t¾c nghÏn toµn bé hÖ thèng. ChÊt Èm trong hÖ thèng l¹nh cßn s¶n sinh ra axÝt clohydric khi nã trén lÉn víi m«i chÊt l¹nh. Axit nµy lµm rØ sÐt, g©y mßn thñng bªn trong hÖ thèng, ®Æc biÖt g©y nguy hiÓm ®èi víi m¸y nÐn. C¶ kh«ng khÝ lÉn chÊt Èm ­ít trong hÖ thèng l¹nh sÏ lµm cho hÖ thèng lóc l¹nh lóc kh«ng hoÆc hoµn toµn kh«ng l¹nh. Chøc n¨ng chÝnh cña b¬m ch©n kh«ng ( h×nh 3.6 ) lµ hót s¹ch kh«ng khÝ vµ chÊt Èm ra khái hÖ thèng l¹nh. Khi lµm viÖc, b¬m ch©n kh«ng lµm h¹ thÊp ¸p suÊt bªn trong hÖ thèng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho chÊt Èm bèc h¬i, sau cïng rót h¬i nuíc nµy ra theo víi kh«ng khÝ (¸p suÊt thÊp sÏ lµm gi¶m nhiÖt ®é s«i, gióp chÊt Èm bèc h¬i nhanh). 3.1.3. ThiÕt bÞ ph¸t hiÖn x× ga Tr¾c nghiÖm hÖ thèng ®iÖn l¹nh ®Ó ph¸t hiÖn x× ga lµ mét b­íc c«ng ®o¹n quan träng nhÊt trong viÖc chÈn ®o¸n söa ch÷a háng hãc. Sau mét thêi gian ho¹t ®éng, tÊt c¶ hÖ thèng ®iÖn l¹nh ®Òu bÞ thÊt tho¸t m«i chÊt l¹nh. Víi mét hÖ thèng ®iÖn l¹nh hoµn h¶o, cø sau mçi n¨m, m«i chÊt R-12 bÞ hao hôt mÊt 200gr lµ chuyÖn b×nh th­êng. NÕu bÞ hao hôt nhiÒu h¬n th«ng sè nµy th× cÇn ph¶i kiÓm tra ph¸t hiÖn vµ söa ch÷a chç bÞ x× ga. C¸c yÕu tè sau ®©y gióp ta ph¸t hiÖn vÞ trÝ x× ga: Th­êng bÞ x× n¬i ®Çu èng nèi t¹i m¸y nÐn, t¹i c¸c khíp nèi, nèi èng vµ t¹i c¸c gio¨ng ®Öm. M«i chÊt l¹nh cã thÓ thÈm thÊu xuyªn qua èng dÉn. AxÝt t¹o nªn do trén lÉn n­íc víi m«i chÊt l¹nh, ¨n thñng èng dÉn cña giµn l¹nh, lµm x× mÊt m«i chÊt. H×nh 3.7. Nh÷ng vÞ trÝ cã nguy c¬ bÞ x× ga trªn hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«: 1. Van nèi giµn l¹n, 2. C«ng t¾c ng¾t m¹ch khi ¸p suÊt gi¶m thÊp, 3. R¾c co m¸y nÐn, 4. Phèt trôcm¸y nªn, 5. Van cöa ¸p suÊt cao, 6. R¾c co b×nh läc hót Èm, 7. Giµn nãng, 8. Giµn l¹nh. N¬i nµo cã vÕt dÇu b«i tr¬n lµ n¬i ®ã bÞ x× ga,v× ga x× ra mang theo dÇu b«i tr¬n cña m¸y nÐn. H×nh 3.7 giíi thiÖu c¸c vÞ trÝ cã kh¶ n¨ng bÞ x× ga trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«. C¸c ph­¬ng ph¸p sau ®©y sÏ ph¸t hiÖn vÞ trÝ x× ga trong hÖ thèng l¹nh. 3.1.3.1. Ph­¬ng ph¸p dïng ngän löa Lo¹i thiÕt bÞ nµy ®­îc giíi thiÖu trªn (h×nh 3.8) lµ ngän ®Ìn ga pr«pan, cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn chç hë ë bÊt cø n¬i nµo trªn hÖ thèng l¹nh. Mét èng mÉu rót ga m«i chÊt g¾n trªn ngän löa khÝ pr«pan, sÏ lµm ngän löa thay ®æi mµu s¾c tuú theo l­îng ga m«i chÊt x× ra. C¸c mµu s¾c kh¸c nhau sau ®©y cña ngän löa tr¾c nghiÖm cho møc ®é x× ga : H×nh 3.8a, b. ThiÕt bÞ dß tim x× hë m«i chÊt l¹nh kiÓu ®Ìn ga propan:1. §Üa ®èt ngän löa, 2. Chôp thuû tinh, 3. èng dß ga m«i chÊt rß rØ, 4. Van, 5. B×nh ga propan, 6,7. Mµu s¾c ngän löa theo møc ®é x× ga m«i chÊt l¹nh nhiÒu hay Ýt . b) a) Xanh biÓn nh¹t : kh«ng cã hiÖn t­îng x× ga . Vµng nh¹t : L­îng x× ga Ýt . Xanh tÝa nh¹t : ga x× nhiÒu . Ngän löa mµu tÝm : RÊt nhiÒu ga bÞ x× thÊt tho¸t . 3.1.3.2. Dïng thiÕt bÞ ®iÖn tö ThiÕt bÞ ®iÖn tö chuyªn dïng ®Ó kh¸m ph¸ vÞ trÝ x× ga lµ thiÕt bÞ cÇm tay, ho¹t ®éng nhê pin, cã ®o¹n d©y dß. D©y nµy di chuyÓn chËm kho¶ng 1 inch (2,54 cm) quanh vïng t×nh nghi cã x× ga, v× ga m«i chÊt nÆng h¬n kh«ng khÝ nªn ph¶i ®Æt d©y dß phÝa d­íi ®iÓm thö. NÕu gÆp chç x× ga, chu«ng sÏ reo hay ®Ìn sÏ chíp ®Ó b¸o tÝn hiÖu. §©y lµ lo¹i thiÕt bÞ nh¹y c¶m nhÊt. 3.1.3.3. Dïng chÊt láng ®Ó thö ga B«i mét lo¹i chÊt láng, vÝ dô n­íc xµ phßng hay n­íc röa chÐn b¸t lªn vÞ trÝ nghi ngê. NÕu cã bät tråi lªn lµ n¬i ®ã bÞ x× ga . 3.2. B¶o tr× söa ch÷a hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« 3.2.1. An toµn kü thuËt Trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c thùc hiÖn b¶o tr× söa ch÷a mét hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«, ng­êi thî ph¶i ®¶m b¶o tèt an toµn kü thuËt b»ng c¸ch t«n träng c¸c chØ dÉn cña nhµ chÕ t¹o. Sau ®©y giíi thiÖu thªm mét sè quy ®Þnh vÒ an toµn kü thuËt mµ ng­êi thî ®iÖn l¹nh cÇn l­u ý. 1. Lu«n lu«n ®eo kÝnh b¶o vÖ m¾t khi chuÈn ®o¸n hay söa ch÷a. ChÊt lµm l¹nh (chÊt sinh hµn) r¬i vµo m¾t cã thÓ sinh mï. NÕu chÊt lµm l¹nh r¬i vµo m¾t h·y lËp tøc röa m¾t víi mét n­íc lín trong vßng 15 phót, råi ®Õn gÇn b¸c sÜ ®Ó ®iÒu trÞ . 2. Ph¶i ®eo g¨ng tay khi n©ng, bª b×nh chøa chÊt lµm l¹nh hoÆc th¸o l¾p c¸c mèi nèi trong hÖ thèng lµm l¹nh. ChÊt lµm l¹nh vµo tay, vµo da sÏ g©y tª cøng. 3. Ph¶i th¸o t¸ch d©y c¸p ©m ¾c quy tr­íc khi thao t¸c söa ch÷a c¸c bé phËn ®iÖn l¹nh «t« trong khoang ®éng c¬ còng nh­ sau b¶ng ®ång hå. 4. Khi cÇn thiÕt ph¶i kiÓm tra c¸c bé phËn ®iÖn cÇn ®Õn nguån ¾c quy th× ph¶i cÈn thËn tèi ®a. 5. Dông cô vµ vÞ trÝ lµm viÖc ph¶i tuyÖt ®èi s¹ch sÏ. 6. Tr­íc khi th¸o t¸ch mét bé phËn ra khái hÖ thèng ®iÖn l¹nh ph¶i lau chïi s¹ch sÏ bªn ngoµi c¸c ®Çu èng nèi. 7. C¸c nót bÞt ®Çu èng, c¸c nót che kÝn cöa cña mét bé phËn ®iÖn l¹nh míi chuÈn bÞ thay vµo hÖ thèng, cÇn ph¶i gi÷ kÝn cho ®Õn khi l¾p r¸p vµo hÖ thèng. 8. Kh«ng ®­îc x¶ chÊt lµm l¹nh trong mét phßng kÝn. Cã thÓ g©y chÕt ng­êi do ngét thë. Khi R-12 x¶ ra kh«ng khÝ, gÆp ngän löa sÏ t¹o ra khÝ phosgene lµ mét lo¹i khÝ ®éc, kh«ng mµu. 9. Tr­íc khi th¸o mét bé phËn ®iÖn l¹nh ra khái hÖ thèng, cÇn ph¶i x¶ s¹ch ga m«i chÊt, ph¶i thu håi ga m«i chÊt vµo trong mét b×nh chøa chuyªn dïng. 10. Tr­íc khi th¸o láng mét ®Çu nèi èng, nªn quan s¸t xem cã vÕt dÇu nhên b¸o hiÖu x× hë ga ®Ó kÞp thêi xö lý, ph¶i siÕt chÆt b¶o ®¶m kÝn c¸c ®Çu nèi èng. 11. Khi thao t¸c më hoÆc siÕt mét ®Çu nèi èng racco ph¶i dïng hai ch×a kho¸ miÖng tr¸nh lµm xo¾n g·y èng dÉn m«i chÊt l¹nh. 12. Tr­íc khi th¸o hë hÖ thèng ®iÖn l¹nh ®Ó thay bé phËn hay söa ch÷a, cÇn ph¶i x¶ hÕt s¹ch ga, kÕ ®Õn rót ch©n kh«ng vµ n¹p m«i chÊt míi. NÕu ®Ó cho m«i chÊt chui vµo m¸y hót ch©n kh«ng trong suèt qu¸ tr×nh b¬m hót ch©n kh«ng ho¹t ®éng sÏ lµm háng thiÕt bÞ nµy. 13. Sau khi th¸o t¸ch rêi mét bé phËn ra khái hÖ thèng l¹nh, ph¶i tøc th× bÞt kÝn c¸c ®Çu èng nh»m ng¨n c¶n kh«ng khÝ vµ t¹p chÊt chui vµo. 14. Kh«ng bao giê ®­îc phÐp th¸o n¾p ®Ëy trªn cöa mét bé phËn ®iÖn l¹nh míi, hay th¸o c¸c nót bÝt c¸c ®Çu èng dÉn khi ch­a sö dông c¸c bé phËn nµy. 15. Khi r¸p trë l¹i mét ®Çu r¾cco ph¶i thay míi vßng ®Öm ch÷ o cã thÊm dÇu nhên b«i tr¬n chuyªn dïng. 16. Lóc l¾p ®Æt mét èng dÉn m«i chÊt nªn tr¸nh uèn gÊp khóc qu¸ møc, tr¸nh xa vïng cã nhiÖt vµ ma s¸t. 17. SiÕt nèi èng vµ c¸c ®Çu r¾cco ph¶i siÕt ®óng møc quy ®Þnh, kh«ng ®­îc siÕt qu¸ møc. 18. DÇu nhên b«i tr¬n m¸y nÐn cã ¸i lùc víi chÊt Èm (hót Èm) do ®ã kh«ng ®­îc më hë nót b×nh dÇu nhên khi ch­a sö dông. §Ëy kÝn ngay nót b×nh dÇu nhên khi ®· sö dông. 19. TuyÖt ®èi kh«ng ®­îc n¹p m«i chÊt l¹nh thÓ láng vµo trong hÖ thèng lóc m¸y nÐn ®ang b¬m. M«i chÊt láng sÏ ph¸ háng m¸y nÐn. 20. M«i chÊt l¹nh cã ®Æc tÝnh ph¸ háng mÆt bong lo¸ng cña kim lo¹i xi m¹ vµ bÒ mÆt s¬n, v× vËy ph¶i gi÷ g×n kh«ng cho m«i chÊt l¹nh vÊy vµo c¸c mÆt nµy. 21. Kh«ng ®­îc ch¹m bé phËn ®ång hå ®o vµ c¸c èng dÉn vµo èng tho¸t h¬i nãng còng nh­ qu¹t giã ®ang quay. KÎ thï cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« vµ ®iÖn l¹nh nãi chung cã 3 kÎ thï tåi tÖ cÇn lo¹i bá, ®ã lµ : chÊt Èm ­ít, bôi bÈn vµ kh«ng khÝ. C¸c kÎ thï nµy kh«ng thÓ tù nhiªn x©m nhËp ®­îc vµo trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh hoµn h¶o. Tuy nhiªn chóng cã thÓ x©m nhËp mét khi cã bé phËn ®iÖn l¹nh bÞ háng hãc do va ®Ëp hay sÐt gØ. Qu¸ tr×nh b¶o tr× söa ch÷a kh«ng ®óng kü thuËt, thiÕu an toµn vÖ sinh còng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho t¹p chÊt x©m nhËp vµo hÖ thèng. Sau ®©y lµ danh s¸ch mét sè t¹p chÊt vµ nh÷ng t¸c h¹i cña nã ®èi víi hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«. ChÊt g©y h¹i ¶nh h­ëng 1. H¬i Èm - Lµm cho c¸c van bÞ “®«ng ®Æc” kh«ng ho¹t ®éng ®­îc. - H×nh thµnh c¸c acid hy®rochloric vµ hy®rofluoric. - G©y ra sù ¨n mßn vµ gØ. 2. Kh«ng khÝ - G©y nªn ¸p lùc cao vµ nhiÖt ®é cao. - Lµm gia t¨ng sù bÊt æn cña chÊt lµm l¹nh. - Oxide hãa dÇu m¸y nÐn vµ t¹o nªn chÊt keo. - Mang h¬i Èm vµo hÖ thèng. - Lµm gi¶m kh¶ n¨ng lµm l¹nh. 3. Buzi - G©y nghÑt lç ®Þnh cì hay van gi·n në vµ l­íi läc. - T¹o ph¶n øng g©y ra c¸c acid. - T¸c ®éng ¨n mßn. - Lµm gia t¨ng sù l·o hãa hÖ thèng. 4. Alcohol - T¸c h¹i ®Õn c¸c bé phËn b»ng nh«m hoÆc kÏm. - Lµm biÕn chÊt lµm l¹nh. 5. Ho¸ chÊt nhuém mµu. - T¹o ra kÕt tña, g©y nghÑt c¸c van - ChØ gióp nhËn biÕt c¸c chç rß lín. - G©y háng hÖ thèng. 6. Cao su. - Lµm nghÑt hÖ thèng. 7. C¸c h¹t kim lo¹i. - Lµm nghÑt c¸c van vµ l­íi läc. - Lµm chÇy s­íc c¸c b¹c ®¹n - Lµm háng l­âi gµ cña van. - Lµm trÇy x­íc c¸c bé phËn chuyÓn ®éng. 8. DÇu m¸y nÐn dïng kh«ng ®óng chñng lo¹i. - T¹o ra sù b«i tr¬n kÐm, h×nh thµnh c¸c chÊt s¸p, cÆn lµm c¸c van , c¸c ®­êng èng, r·nh bÞ nghÑt. - DÇu tù háng vµ g©y háng chÊt lµm l¹nh. - Ch÷a c¸c chÊt phô gia kh«ng thÝch hîp g©y h­ háng c¸c chi tiÕt trong hÖ thèng lµm l¹nh. - Chøa h¬i Èm. 3.2.2. Ph­¬ng ph¸p l¾p r¸p bé ¸p kÕ vµo hÖ thèng 1. ChuÈn bÞ ph­¬ng tiÖn nh­ sau: a. Che ®Ëy hai bªn vÌ xe tr¸nh lµm trÇy s­íc s¬n. b. Th¸o n¾p ®Ëy c¸c cöa kiÓm tra phÝa cao ¸p vµ phÝa thÊp ¸p bè trÝ trªn m¸y nÐn hoÆc trªn c¸c èng dÉn m«i chÊt l¹nh. 2. Kho¸ kÝn c¶ hai van cña hai ®ång hå ®o. 3. R¸p c¸c èng nèi ®ång hå ®o vµo m¸y nÐn (h×nh 3.9), thao t¸c nh­ sau : a. VÆn tay èng nèi mµu xanh cña ®ång hå thÊp ¸p vµo cöa hót (cöa phÝa thÊp ¸p) cña hÖ thèng. b. VÆn tay èng nèi mµu ®á cña ®ång hå cao ¸p vµo cöa x¶ m¸y nÐn(cöa phÝa cao ¸p). 4. X¶ s¹ch kh«ng khÝ trong hai èng nèi ®ång hå võa r¸p vµo hÖ thèng b»ng c¸c thao t¸c nh­ sau: a. Më nhÑ van ®ång hå thÊp ¸p trong vµi gi©y ®ång hå ®Ó cho ¸p suÊt m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng l¹nh ®Èy hÕt kh«ng khÝ trong èng nèi mµu xanh ra ngoµi, kho¸ van l¹i. b. L¹i tiÕp tôc nh­ thÕ víi èng nèi mµu ®á cña ®ång hå phÝa cao ¸p. H×nh 3.9. Kü thuËt l¾p r¸p bé ¸p kÕ vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ®Ó phôc vô cho viÖc ®o kiÓm : 1. §ång hå thÊp ¸p, 2. §ång hå cao ¸p, 3,4. Cöa van t¹i m¸y nÐn ®Ó l¾p r¸p c¸c ¸p kÕ, 5. èng nèi mµu vµng sÏ r¸p vµo m¸y hót ch©n kh«ng hay vµo b×nh chøa m«i chÊt l¹nh. Kü thuËt l¾p r¸p bé ®ång hå ®· hoµn tÊt, s½n sµng cho viÖc kiÓm tra. 3.2.3. X¶ ga hÖ thèng l¹nh Nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, tr­íc khi th¸o t¸ch mét bé phËn ra khái hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«, ta ph¶i x¶ s¹ch ga m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng. Ga m«i chÊt l¹nh x¶ ra ph¶i ®­îc thu håi vµ chøa ®ùng trong b×nh chøa chuyªn dïng. Muèn x¶ ga tõ mét hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ®óng kü thuËt, ®óng víi luËt b¶o vÖ m«i tr­êng, ta cÇn ®Õn thiÕt bÞ chuyªn dïng gäi lµ tr¹m x¶ ga vµ thu håi ga. H×nh 3.10 giíi thiÖu mét tr¹m x¶ ga ®ang rót vµ thu håi ga x¶ tõ mét hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«. Tr¹m nµy ®­îc ®Æt trªn mét xe ®Èy tay gåm mét b¬m, mét b×nh thu håi ga ®Æc biÖt. B×nh thu håi ga cã kh¶ n¨ng läc s¹ch t¹p chÊt trong ga x¶, tinh khiÕt l­îng ga x¶ ra ®Ó cã thÓ dïng l¹i ®­îc. Thao t¸c x¶ ga víi tr¹m x¶ ga chuyªn dïng: 1. T¾t m¸y ®éng c¬ «t«, m¸y nÐn kh«ng b¬m. 2. L¾p r¸p bé ®ång hå ®o ¸p suÊt hay kÕt nèi thiÕt bÞ x¶ ga chuyªn dïng vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«. 3. Quan s¸t c¸c ®ång hå ®o ¸p suÊt, hÖ thèng ph¶i cã ¸p suÊt nghÜa lµ vÉn cßn ga m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng. Kh«ng ®­îc tiÕn hµnh x¶ ga theo ph­¬ng ph¸p nµy nÕu trong hÖ th«ng kh«ng cßn ¸p suÊt. 3 4 1 2 H×nh 3.10. Tr¹m thiÕt bÞ dïng ®Ó thu håi khÝ x¶ vµ thu håi l¹i m«i chÊt l¹nh : 1. ThiÕt bÞ x¶ vµ thu håi m«i chÊt l¹nh, 2. Bé ¸p kÕ, 3. èng dÉn mµu vµng. 4-B×nh chøa m«i chÊt l¹nh. 4. Nèi èng gi÷a mµu vµng cña bé ®ång hå vµo thiÕt bÞ. Më hai van ®ång hå, bËt nèi ®iÖn c«ng t¾c cho m¸y b¬m cña thiÕt bÞ x¶ ga ho¹t ®éng. 5. B¬m sÏ hót m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng, b¬m m«i chÊt l¹nh nµy xuyªn qua bé t¸ch dÇu nhên. Sau ®ã m«i chÊt l¹nh sÏ ®­îc ®Èy tiÕp ®Õn bÇu läc hót Èm ®Ó lo¹i chÊt Èm vµ n¹p vµo b×nh chøa thu håi ga. 6. Cho b¬m hót x¶ ga ho¹t ®éng cho ®Õn lóc ¸p kÕ chØ cho biÕt ®· cã chót Ýt ch©n kh«ng trong hÖ thèng. 7. T¾t m¸y hót x¶ ga, ®îi trong n¨m phót. 8. NÕu sau n¨m phót ¸p suÊt xuÊt hiÖn trë l¹i trªn ¸p kÕ chøng tá vÉn cßn ga trong hÖ thèng ph¶i tiÕp tôc cho b¬m ho¹t ®éng rót x¶ m«i chÊt. 9. Khi thÊy ®é ch©n kh«ng duy tr× æn ®Þnh trong hÖ thèng, chøng tá ®· rót x¶ hÕt ga. X¶ ga víi bé ¸p kÕ th«ng th­êng: 1. T¾t m¸y ®éng c¬, m¸y nÐn kh«ng ho¹t ®éng, l¾p r¸p bé ®ång hå ®o vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« cÇn ®­îc x¶ ga. 2. §Æt ®Çu cuèi gi÷a èng mµu vµng cña bé ®ång hå ¸p suÊt lªn mét kh¨n hay giÎ lau s¹ch (h×nh 3.11). 3. Më nhÑ van ®ång hå phÝa cao ¸p cho m«i chÊt l¹nh tho¸t ra theo èng gi÷a bé ®ång hå ®o. 4. Quan s¸t kü kh¨n lau xem dÇu b«i tr¬n cã cïng tho¸t ra theo m«i chÊt l¹nh kh«ng. NÕu cã, h·y ®ãng bít van nh»m giíi h¹n thÊt tho¸t dÇu nhên. 5. Sau khi ®ång hå phÝa cao ¸p chØ ¸p suÊt d­íi møc 3,5 kg/cm2, h·y më tõ tõ van ®ång hå phÝa thÊp ¸p. H×nh 3.11 Kü thuËt x¶ vµ kh«ng thu l¹i m«i chÊt l¹nh: 1. Kho¸ kÝn van thÊp ¸p, 2. Më nhÑ van cao ¸p, 3. èng mµu ®á ®Êu vµo phÝa cao ¸p, 4. èng mµu xanh nèi vµo phÝa thÊp ¸p, 5. V¶i s¹ch gióp theo dâi dÇu nhêntho¸t ra theo m«i chÊt l¹nh. 6. Khi ¸p suÊt trong hÖ thèng l¹nh ®· h¹ xuèng thÊp, h·y tuÇn tù më c¶ hai van ®ång hå cho ®Õn lóc sè ®äc lµ sè kh«ng. 7. B©y giê hÖ thèng l¹nh ®· ®­îc x¶ s¹ch m«i chÊt l¹nh cã thÓ an toµn th¸o rêi c¸c bé phËn ®Ó kiÓm tra söa ch÷a nh­ yªu cÇu. 8. §ãng kÝn c¸c van ®ång hå sau khi m«i chÊt l¹nh ®· x¶ hÕt. 9. Th¸o t¸ch bé ®ång hå, nhí ®Ëy kÝn c¸c cöa thö trªn m¸y nÐn, ®Ò phßng t¹p chÊt chui vµo hÖ thèng l¹nh. 3.2.4. Rót ch©n kh«ng hÖ ®iÖn l¹nh Sau mçi lÇn x¶ ga ®Ó tiÕn hµnh söa ch÷a, thay míi bé phËn cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh, ph¶i tiÕn hµnh rót ch©n kh«ng tr­íc khi n¹p m«i chÊt l¹nh míi vµo hÖ thèng. C«ng viÖc nµy nh»m môc ®Ých hót s¹ch kh«ng khÝ vµ chÊt Èm ra khái hÖ thèng tr­íc khi n¹p ga trë l¹i. ë gÇn mùc n­íc biÓn hay ngay t¹i mùc n­íc biÓn, mét b¬m hót ch©n kh«ng lo¹i tèt ph¶i cã kh¶ n¨ng hót (710 mmHg) hay cao h¬n. Mçi 305m cao h¬n mÆt n­íc biÓn, sè ®äc ph¶i céng thªm 25mm Hg. Nh­ ®· tr×nh bµy tr­íc ®©y, qu¸ tr×nh hót ch©n kh«ng sÏ lµm cho ¸p suÊt trong hÖ thèng l¹nh gi¶m xuèng thÊp, nhê vËy ®iÓm s«i cña chÊt Èm (n­íc) nÕu cßn sãt l¹i trong hÖ thèng còng h¹ thÊp, chÊt Èm s«i vµ bèc h¬i tøc th× vµ sau ®ã ®­îc rót s¹ch ra khái hÖ thèng l¹nh. Thêi gian cÇn thiÕt cho mét lÇn rót ch©n kh«ng kho¶ng 15 ®Õn 30 phót. H×nh 3.12 L¾p b¬m ch©n kh«ng ®Ó tiÕn hµnh rót ch©n kh«ng hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«: 1. Cöa r¸p ¸p kÕ phÝa thÊp ¸p; 2. Cöa r¸p ¸p kÕ phÝa cao ¸p; 3. Kho¸ kÝn c¶ hai van ¸p kÕ; 4. B¬m ch©n kh«ng. Thao t¸c viÖc rót ch©n kh«ng nh­ sau: 1. Sau khi ®· x¶ s¹ch m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng, ta kho¸ kÝn hai van ®ång hå thÊp ¸p vµ cao ¸p trªn bé ®ång hå g¾n trªn hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«. 2. Tr­íc khi tiÕn hµnh rót ch©n kh«ng, nªn quan s¸t c¸c ¸p kÕ ®Ó biÕt ch¾c ch¾n m«i chÊt l¹nh ®· ®­îc x¶ hÕt ra ngoµi. 3. R¸p nèi èng gi÷a èng mµu vµng cña bé ®ång hå vµo cöa hót cña b¬m ch©n kh«ng nh­ tr×nh bµy trªn (h×nh 3.12). 4. Khëi ®éng b¬m ch©n kh«ng. 5. Më van ®ång hå phÝa ¸p suÊt thÊp, quan s¸t kim chØ. Kim ph¶i chØ trong vïng ch©n kh«ng ë phÝa d­íi sè 0. 6. Sau 5 phót tiÕn hµnh rót ch©n kh«ng, kim cña ®ång hå phÝa ¸p suÊt thÊp ph¶i chØ møc 500 mmHg, ®ång thêi kim cña ®ång hå phÝa cao ¸p ph¶i chØ d­íi møc 0. 7. NÕu kim cña ®ång hå phÝa cao ¸p kh«ng ë møc d­íi sè kh«ng chøng tá hÖ thèng bÞ t¾c nghÏn. 8. NÕu ph¸t hiÖn hÖ thèng bÞ t¾c nghÏn, ph¶i th¸o t¸ch b¬m ch©n kh«ng t×m kiÕm, söa ch÷a chç t¾c nghÏn, sau ®ã tiÕp tôc rót ch©n kh«ng. 9. Cho b¬m ch©n kh«ng lµm viÖc trong kho¶ng 15 phót, nÕu hÖ thèng hoµn toµn kÝn tèt, sè ®o ch©n kh«ng sÏ trong kho¶ng (610-660) mmHg. H×nh 3.13 Ph­¬ng ph¸p hót ch©n kh«ng hÖ thèng ®iÖn l¹nh : 1,2. Cöa thÊp ¸p vµ cao ¸p trªn m¸y nÐn, 3. Më van ®ång hå, 4. B¬m hót ch©n kh«ng. 10. Trong tr­êng hîp kim cña ®ång hå thÊp ¸p vÉn chØ ë møc trªn 0 chø kh«ng n»m trong vïng ch©n kh«ng d­íi 0, chøng tá mÊt ch©n kh«ng, cã nghÜa lµ cã chç hë trong hÖ thèng. CÇn ph¶i tiÕn hµnh xö lý chç hë nµy theo quy tr×nh sau ®©y: a. Kho¸ kÝn c¶ hai van ®ång hå. Ngõng m¸y hót ch©n kh«ng. b. N¹p vµo hÖ thèng mét l­îng m«i chÊt l¹nh kho¶ng 0,4kg. c. Dïng thiÕt bÞ kiÓm tra x× ga ®Ó ph¸t hiÖn chç x×. Xö lý, söa ch÷a. d. Sau khi kh¾c phôc xong vÞ trÝ x× hë, l¹i ph¶i x¶ hÕt m«i chÊt l¹nh vµ tiÕn hµnh rót ch©n kh«ng trë l¹i. 11. Më c¶ hai van ®ång hå (h×nh 3.13), sè ®o ch©n kh«ng ph¶i ®¹t ®­îc (710¸740) mmHg. 12. Sau khi ®ång hå phÝa thÊp ¸p chØ xÊp xØ (710¸740) mmHg tiÕp tôc rót ch©n kh«ng trong vßng 15 phót n÷a. 13. B©y giê kho¸ kÝn c¶ hai van ®ång hå thÊp ¸p vµ cao ¸p tr­íc khi t¾t m¸y hót ch©n kh«ng.` 3.2.5. Kü thuËt n¹p m«i chÊt l¹nh H×nh 3.14 ThiÕt bÞ chuyªn dïng hay tr¹m n¹p m«i chÊt l¹nh kiÓu di ®éng: 1. Bé ¸p kÕ, 2. ¸p kÕ theo dâi ¸p suÊt cña m«i chÊt l¹nh cÇn n¹p, 3. Xi lanh ®o l­êng m«i chÊt l¹nh, 4. B¬m hót ch©n kh«ng, 5. C«ng t¾c b¬m ch©n kh«ng, 6. Van ¸p suÊt. N¹p m«i chÊt l¹nh vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« lµ viÖc lµm quan träng, ph¶i ®­îc thùc hiÖn ®óng ph­¬ng ph¸p, ®óng yªu cÇn kü thuËt nh»m lµm tr¸nh háng m¸y nÐn. N¹p m«i chÊt l¹nh lµ n¹p vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ®óng lo¹i vµ ®óng l­îng m«i chÊt cÇn thiÕt. Th«ng th­êng, trong khoang ®éng c¬ cña «t« còng nh­ trong cÈm nang söa ch÷a cña chñng lo¹i «t« ®ã cã ghi râ lo¹i m«i chÊt l¹nh vµ l­îng m«i chÊt cÇn n¹p vµo. L­îng m«i chÊt n¹p cã thÓ c©n ®o theo ®¬n vÞ poud hay kilograms. VÝ dô mét «t« trë kh¸ch cã thÓ cÇn n¹p vµo 1,5 kg m«i chÊt R-12. «t« du lÞch cÇn l­îng m«i chÊt Ýt h¬n. Tuú theo dung tÝch b×nh chøa m«i chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña thiÕt bÞ chuyªn dïng, ta cã 3 tr­êng hîp n¹p m«i chÊt: N¹p tõ b×nh chøa nhá dung tÝch kho¶ng 0,5 kg. N¹p tõ b×nh lín cã søc chøa 13,6 kg vµ n¹p tõ mét thiÕt bÞ n¹p m«i chÊt ®a n¨ng. ThiÕt bÞ n¹p ®a n¨ng giíi thiÖu trªn (h×nh 3.14) bao gåm b×nh chøa m«i chÊt l¹nh, mét xy lanh ®o gióp theo dâi l­îng m«i chÊt ®· n¹p, mét b¬m rót ch©n kh«ng vµ bé ¸p kÕ. §«i khi thiÕt bÞ n¹p cã trang bÞ phÇn tö nung nãng. Khi bËt c«ng t¾c phÇn tö nµy, m«i chÊt l¹nh ®­îc nung nãng t¹o ®iÒu kiÖn bèc h¬i gióp n¹p nhanh h¬n. 3.2.5.1. N¹p m«i chÊt l¹nh vµo hÖ thèng trong lóc m¸y nÐn ®ang b¬m H×nh 3.15. L¾p r¸p bé ®ång hå chuÈn bÞ ga m«i chÊt, n¹p trong hÖ thèng ®ang v©n hµnh. 1,2. §ång hå ¸p suÊt thÊp vµ cao; 3, 4. Kho¸ hai van ®ång hå, 5. B×nh m«i chÊt l¹nh R-12. LOW HIGH Kinh nghiÖm thùc tÕ cho thÊy ph­¬ng ph¸p n¹p nµy thÝch øng cho tr­êng hîp n¹p bæ sung cã nghÜa lµ n¹p thªm m«i chÊt l¹nh cho mét «t« bÞ thiÕu m«i chÊt l¹nh do hao hôt l©u ngµy. Nã còng ®­îc ¸p dông ®Ó n¹p m«i chÊt cho mét hÖ thèng trèng rçng sau khi ®· rót ch©n kh«ng. Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ph­¬ng ph¸p n¹p nµy lµ m«i chÊt l¹nh ®­îc n¹p vµo hÖ thèng xuyªn qua tõ phÝa ¸p suÊt thÊp vµ ë tr¹ng th¸i h¬i. Khi ta ®Æt b×nh chøa m«i chÊt l¹nh th¼ng ®øng, m«i chÊt sÏ ®­îc n¹p vµo hÖ thèng ë d¹ng h¬i. §Ó tiÕn hµnh n¹p m«i chÊt vµo mét hÖ thèng ®iªn l¹nh «t« võa hoµn tÊt rót ch©n kh«ng, ta tuÇn tù thao t¸c nh­ sau : 1. HÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« võa ®­îc rót ch©n kh«ng xong nh­ ®· m« t¶ ë trªn. Bé ¸p kÕ vÉn cßn g¾n trªn hÖ thèng víi hai van kho¸ kÝn (h×nh 3.15). 2. L¾p r¸p èng nèi gi÷a mµu vµng vµo b×nh chøa m«i chÊt l¹nh. 3. L¾p r¸p èng nèi gi÷a mµu vµng vµo b×nh chøa m«i chÊt l¹nh. 4. Thao t¸c nh­ sau ®Ó x¶ s¹ch kh«ng khÝ trong èng nèi mµu vµng: a. Më van b×nh chøa m«i chÊt sÏ thÊy èng mµu vµng c¨ng lªn v× ¸p suÊt cña ga m«i chÊt. b. Níi láng r¾cco èng mµu vµng t¹i bé ¸p kÕ trong vµi gi©y ®ång hå cho ga m«i chÊt l¹nh tèng khø hÕt kh«ng khÝ ra ngoµi. c. Sau khi x¶ hÕt kh«ng khÝ trong èng vµng, siÕt kÝn r¾cco nµy l¹i. 4. §Æt th¼ng ®øng b×nh chøa m«i chÊt vµ ng©m b×nh nµy trong mét chËu n­íc nãng (tèi ®a 400c). Lµm nh­ thÕ nh»m môc ®Ých cho ¸p suÊt cña h¬i m«i chÊt l¹nh trong b×nh chøa cao h¬n ¸p trong hÖ thèng gióp n¹p nhanh ( h×nh3.16). 5. Khëi ®éng ®éng c¬, cho mæ m¸y trªn møc ga l¨ngti. H×nh 3.16 Ph­¬ng ph¸p n¹p m«i chÊt l¹nh vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« Chrysle : 1. §ång hå bªn tr¸i ®o phÝa hót; 2. Van x¶ ®ång hå ph¶i; 3. §ång hå ®o cöa hót m¸y nÐn; 4. Cöa hót m¸y nÐn; 5. Cöa x¶ m¸y nÐn; 6. èng x¶; 7. Më van; 8. èng n¹p; 9. ChËu n­íc nãng 41,60C; 10. Bé van lÊy ga. 6. HÖ më tõ tõ van phÝa thÊp ¸p cho h¬i m«i chÊt l¹nh tù n¹p vµo hÖ thèng ®ang ë tr¹ng th¸i ch©n kh«ng (h×nh 3.17). 7. Sau khi ¸p kÕ chØ ¸p suÊt ®· t¨ng lªn ®­îc kho¶ng 2kg/cm2, ta më c«ng t¾c l¹nh A/C, ®Æt nóm chØnh ë møc l¹nh tèi ®a vµ vËn tèc qu¹t thæi giã tèi ®a, m¸y nÐn sÏ tiÕp tôc rót h¬i m«i chÊt l¹nh vµo hÖ thèng. 8. Khi ®· n¹p ®ñ l­îng m«i chÊt cÇn thiÕt, kho¸ kÝn van phÝa thÊp ¸p. 9. Kho¸ van b×nh chøa m«i chÊt, th¸o t¸ch èng mµu vµng ra khái b×nh m«i chÊt. 10. TiÕn hµnh kiÓm tra xem viÖc n¹p ga ®· hoµn chØnh ch­a. N¹p bæ xung m«i chÊt l¹nh: Do sö dông l©u ngµy hÖ thèng l¹nh «t« bÞ hao hôt mét phÇn m«i chÊt, n¨ng suÊt l¹nh kh«ng ®¹t ®­îc tèi ®a, ta ph¶i n¹p bæ sung thªm m«i chÊt , thao t¸c nh­ sau: 1. Kho¸ kÝn hai van bé ¸p kÕ. L¾p r¸p bé ¸p kÕ vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« ®óng kü thuËt. 2. X¶ kh«ng khÝ trong èng xanh b»ng c¸ch më nhÑ van ®ång hå thÊp ¸p trong vµi gi©y cho ga ¸p suÊt bªn trong hÖ thèng ®Èy hÕt kh«ng khÝ ra ë ®Çu èng vµng, kho¸ kÝn van ®ång hå thÊp ¸p. 3. Thao t¸c nh­ thÕ ®Ó x¶ khÝ trong èng ®á b»ng c¸ch më nhÑ van ®ång hå cao ¸p cho kh«ng khÝ bÞ ®Èy hÕt ra ngoµi. Kho¸ kÝn van ®ång hå cao ¸p. 4. R¸p èng gi÷a bé mµu vµng cña bé ®ång hå vµo b×nh chøa m«i chÊt ®Æt th¼ng ®øng vµ ng©m trong mét chËu n­íc nãng 400c. 5. TiÕn hµnh x¶ kh«ng khÝ trong èng mµu vµng nh­ sau: - Më van b×nh chøa m«i chÊt sÏ thÊy èng mµu vµng c¨ng lªn v× ¸p suÊt ga. - Më nhÑ r¾cco ®Çu nèi èng mµu vµng t¹i bé ¸p kÕ cho kh«ng khÝ vµ chót ga x× ra, siÕt kÝn r¾cco nµy l¹i. 6. Khëi ®éng ®éng c¬ «t«, cho næ m¸y trªn møc ga l¨ngti. 7. Më réng hai c¸nh cöa tr­íc «t«, ®Æt nóm chØnh ë møc l¹nh tèi ®a, qu¹t giã ë vËn tèc tèi ®a. H×nh 3.17. B¾t ®Çu n¹p ga, më van ®ång hå thÊp ¸p vÉn kho¸ van ®ång hå cao ¸p , më van lÊy ga. 1. §ång hå thÊp ¸p, 2. §ång hå cao ¸p, 3. Më van, 4. Kho¸ kÝn, 5. Më van lÊy ga. 8. Më van ®ång hå phÝa thÊp ¸p cho ga m«i chÊt l¹nh n¹p vµo hÖ thèng. 9. Khi m«i chÊt l¹nh ®· ®­îc n¹p ®ñ, kho¸ kÝn van b×nh chøa m«i chÊt, kho¸ kÝn van ®ång hå thÊp ¸p, t¾t c«ng t¾c A/C, t¾t m¸y, th¸o bé ¸p kÕ ra khái hÖ thèng, vÆn kÝn c¸c n¾p ®Ëy cöa thö. C¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m n¹p ®ñ l­îng ga cÇn thiÕt H×nh 3.18 L¾p r¸p thiÕt bÞ ®Ó n¹p ga tõ b×nh chøa m«i chÊt l¹nh lo¹i lín : 1. M¸y nÐn, 2. §Çu nèi èng, 3. èng x¶, 4- §ång hå cao ¸p, 5. èng nèi vµo ®ång hå, 6. Bé ®ång hå, 7. C©n, 8. B×nh R-12, 9. §ång hå thÊp ¸p . Nh»m ®¶m b¶o ®¶m ®· n¹p ®ñ l­îng m«i chÊt l¹nh cÇn thiÕt vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«, tuú theo ph­¬ng ph¸p n¹p, ta cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c biÖn ph¸p sau ®©y : C©n ®o: ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy mçi khi chóng ta biÕt ®­îc l­îng m«i chÊt l¹nh cÇn n¹p nhê s¸ch chØ dÉn söa ch÷a. Tr­íc khi tiÕn hµnh n¹p m«i chÊt, ta ®Æt b×nh chøa m«i chÊt lªn mét chiÕc c©n nh­ giíi thiÖu trªn (h×nh 3.18). HiÖu sè träng l­îng cña b×nh chøa ga tr­íc vµ sau khi n¹p cho biÕt chÝnh x¸c träng l­îng ga ®· n¹p vµo trong hÖ thèng. Theo dâi ¸p kÕ: Trong lóc n¹p ga, m¸y nÐn ®ang b¬m ta theo dâi c¸c ¸p kÕ, ®Õn lóc ¸p suÊt bªn phÝa thÊp ¸p vµ cao ¸p chØ ®óng th«ng sè quy ®Þnh lµ ®­îc. Theo dâi cöa sæ quan s¸t m«i chÊt (m¾t ga): Trong lóc ®ang n¹p ga, ta th­êng xuyªn quan s¸t t×nh h×nh dßng m«i chÊt l¹nh ®ang ch¶y qua m¾t ga. Khi ch­a ®ñ ga, bät bong bãng xuÊt hiÖn liªn tôc, ®Õn khi ga ®ñ, bät sÏ Ýt l¹i. Vç vµo ®¸y b×nh ga: NÕu b×nh chøa m«i chÊt l¹nh lµ lo¹i nhá 0,5 kg, tr­íc khi chÊm døt n¹p ga, ta nªn vç vµo ®¸y b×nh ®Ó xem ®· hÕt ga trong b×nh chøa. 3.2.5.2. N¹p m«i chÊt trong lóc ®éng c¬ ngõng, m¸y nÐn kh«ng b¬m Ph­¬ng ph¸p nµy thÝch øng cho viÖc n¹p m«i chÊt l¹nh vµo mét hÖ thèng l¹nh trèng rçng ®· ®­îc rót ch©n kh«ng. M«i chÊt ë thÓ láng vµ ®­îc n¹p vµo tõ phÝa cao ¸p trong lóc m¸y nÐn kh«ng b¬m. Trong qu¸ tr×nh n¹p, khi ta lËt ng­îc th¼ng ®øng b×nh chøa m«i chÊt, m«i chÊt sÏ ®­îc n¹p vµo hÖ thèng ë d¹ng thÓ láng. Ph­¬ng ph¸p nµy gióp n¹p nhanh nh­ng kh¸ nguy hiÓm v× cã thÓ lµm háng m¸y nÐn nÕu thao t¸c sai kü thuËt. Trong qu¸ tr×nh n¹p m«i chÊt l¹nh vµo mét hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« theo ph­¬ng ph¸p nµy, chóng ta ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh an toµn sau ®©y: - Kh«ng bao giê ®­îc phÐp næ m¸y ®éng c¬ «t« vµ cho m¸y nÐn ho¹t ®éng trong lóc ®ang tiÕn hµnh n¹p ga theo ph­¬ng ph¸p nµy. - Kh«ng ®­îc më van ®ång hå thÊp ¸p trong lóc hÖ thèng ®ang ®­îc n¹p víi m«i chÊt l¹nh thÓ láng. - Sau khi hoµn tÊt n¹p ga, ph¶i dïng tay quay trôc khuûu m¸y nÐn vµi vßng nh»m ®¶m b¶o ga m«i chÊt láng kh«ng chui vµo c¸c xy lanh m¸y nÐn. Ph¶i kiÓm tra kh©u nµy tr­íc khi khëi ®éng ®éng c¬ vµ cho m¸y nÐn ho¹t ®éng. Chóng ta thao t¸c nh­ sau ®Ó n¹p m«i chÊt l¹nh vµo hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« trong lóc ®éng c¬ ngõng ho¹t ®éng, m¸y nÐn kh«ng b¬m: 1. Bé ®ång hå ®· ®­îc l¾p r¸p vµo hÖ thèng tõ tr­íc cho viÖc rót ch©n kh«ng, hai van ®ång hå vÉn cßn kho¸ kÝn. 2. L¾p r¸p ®Çu èng mµu vµng vµo b×nh chøa m«i chÊt l¹nh. 3. X¶ kh«ng khÝ trong èng nèi mµu vµng b»ng c¸ch më van b×nh chøa m«i chÊt, níi láng r¾cco ®Çu èng mµu vµng t¹i bé ®ång hå cho ga ®Èy hÕt kh«ng khÝ ra ngoµi. siÕt kÝn r¾cco nµy l¹i. 4. Më lín hÕt møc van ®ång hå phÝa cao ¸p. 5. LËt ng­îc vµ ®Æt th¼ng ®øng b×nh chøa m«i chÊt cho phÐp m«i chÊt l¹nh thÓ láng n¹p vµo hÖ thèng (h×nh 3.19). H×nh 3.19. Kü thuËt n¹p m«i chÊt theo ph­¬ng ph¸p ®éng c¬ kh«ng næ m¸y nÐn kh«ng b¬m. LËt ng­îc b×nh chøa m«i chÊt l¹nh, kho¸ van phÝa thÊp ¸p (3), më van phÝa cao ¸p (4). 5. B×nh chøa m«i chÊt l¹nh R-12. 6. Sau khi ®· n¹p ®ñ l­îng m«i chÊt vµo trong hÖ thèng, kho¸ kÝn van ®ång hå phÝa cao ¸p. 7. Th¸o t¸ch rêi gi÷a èng mµu vµng ra khái b×nh chøa m«i chÊt. 8. Quay tay trôc m¸y nÐn vµi ba vßng ®Ó ®¶m b¶o m«i chÊt l¹nh thÓ láng kh«ng ®i vµo phÝa thÊp ¸p cña m¸y nÐn vµ ø ®äng trong xy lanh. 9. NÕu kh«ng thÓ quay tay trôc m¸y nÐn ®­îc, chøng tá cã m«i chÊt l¹nh láng len vµo ø ®äng trong c¸c xy lanh m¸y nÐn, lóc nµy nÕu cho m¸y nÐn ho¹t ®éng sÏ ph¸ háng m¸y nÐn. Ph¶i chê ®îi mét lóc cho m«i chÊt l¹nh bèc h¬i. 3.2.6. KiÓm tra l­îng m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng Muèn kiÓm tra xem m«i chÊt l¹nh cã ®­îc n¹p ®Çy ®ñ vµo hÖ thèng kh«ng, ta thao t¸c nh­ sau: 1. Khëi ®éng cho ®éng c¬ næ ë vËn tèc 1.500 vßng/phót. 2. BËt c«ng t¾c m¸y l¹nh A/C ®Õn vÞ trÝ vËn hµnh ON 3. ChØnh nóm nhiÖt ®é ë vÞ trÝ l¹nh tèi ®a. 4. Cho qu¹t giã quay víi tèc ®é nhanh nhÊt. 5. Sau khi hÖ thèng ®iÖn l¹nh ho¹t ®éng ®­îc 5 phót, h·y quan s¸t t×nh h×nh dßng m«i chÊt láng ®ang ch¹y qua èng cöa sæ (m¾t ga) cña b×nh läc/hót Èm. Tuú theo t×nh h×nh dßng m«i chÊt, cã thÓ ®o¸n biÕt t×nh tr¹ng d­, ®ñ, thiÕu m«i chÊt tr«ng hÖ thèng qua b¶ng 3.2 sau ®©y. B¶ng 3.2: KiÓm tra l­îng m«i chÊt l¹nh ®­îc n¹p vµo hÖ thèng. L­îng R-12 HÇu nh­ hÕt ga ThiÕu ga §ñ ga Thõa ga KiÓm tra NhiÖt ®é cña ®­êng èng cao ¸p vµ h¹ ¸p NhiÖt ®é ®­êng èng c¶ hai phÝa hÇu nh­ b»ng nhau. èng cao ¸p nãng võa, èng thÊp ¸p h¬i l¹nh èng cao ¸p nãng, èng h¹ ¸p l¹nh. èng cao ¸p nãng bÊt b×nh th­êng. T×nh h×nh dßng m«i chÊt ch¶y qua kÝnh cöa sæ. Bät ch¶y qua liªn tôc. Bät sÏ biÕn mÊt vµ thay vµo lµ s­¬ng mï. Bät suÊt hiÖn c¸ch qu·ng 1-2 gi©y. Hoµn toµn trong suèt. Bät cã thÓ xuÊt hiÖn mçi khi t¨ng hoÆc gi¶m tèc ®é ®éng c¬. Hoµn toµn kh«ng thÊy bät. T×nh h×nh ¸p suÊt trong hÖ thèng. ¸p suÊt bªn phÝa cao ¸p gi¶m mét c¸ch bÊt th­êng. ¸p suÊt cña c¶ hai phÝa ®Òu kÐm. ¸p suÊt b×nh th­êng ë c¶ hai phÝa. ¸p suÊt cña c¶ hai phÝa cao bÊt b×nh th­êng. Söa ch÷a. T¾t m¸y, kiÓm tra toµn ®iÖn. T×m kiÕm chç x× ga trong hÖ thèng, söa ch÷a, n¹p thªm ga. X¶ bít ga tõ van kiÓm tra phÝa ¸p suÊt thÊp. 3.3. KiÓm tra, chÈn ®o¸n, söa ch÷a hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« 3.3.1. Quy tr×nh kiÓm tra. Tr­íc khi tiÕn hµnh kiÓm tra, ®o kiÓm cÇn ph¶i quan s¸t, xem xÐt kü chi tiÕt cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh nh­ sau: - D©y curoa cña m¸y nÐn ph¶i ®­îc c¨ng ®óng møc quy ®Þnh. Quan s¸t kü d©y curoa kh«ng bÞ mßn khuyÕt, t­íc sîi, chai bãng vµ th¼ng hµng gi÷a c¸c buly truyÒn ®éng. Nªn dïng thiÕt bÞ chuyªn dïng. - Ch©n g¾n m¸y nÐn ph¶i ®­îc xiÕt ®ñ lùc vµo th©n ®éng c¬, kh«ng nøt vì long láng. - C¸c ®­êng èng dÉn m«i chÊt l¹nh kh«ng ®­îc mßn khuyÕt, x× h¬i vµ ph¶i bè trÝ xa c¸c bé phËn di ®éng. -Phèt cña trôc m¸y nÐn ph¶i kÝn. NÕu bÞ hë sÏ nhËn they dÇu quang trôc m¸y nÐn, trªn mÆt buli vµ m©m bÞ ®éng bé ly hîp ®iÖn tõ m¸y nÐn. - MÆt ngoµi giµn nãng ph¶i thËt s¹ch sÏ ®¶m b¶o th«ng giã tèt vµ ®­îc l¾p r¸p ®óng vÞ trÝ, kh«ng ¸p s¸t vµo kÐt n­íc ®éng c¬. S©u bä vµ bôi bÈn th­êng g©y che lÊp giµn nãng, ng¨n c¶n giã l­u th«ng xuyªn qua ®Ó gi¶i nhiÖt. T×nh tr¹ng nµy sÏ lµm c¶n trë sù ng­ng tô cña m«i chÊt l¹nh. Mµng ch¾n c«n trïng ®Æt tr­íc ®Çu xe, ng¨n ®­îc c«n trïng nh­ng ®ång thêi còng ng¨n chÆn giã thæi qua giµn nãng. Trong mäi tr­êng hîp nªn t¹o ®iÒu kiÖn cho giã l­u th«ng tèt xuyªn qua giµn nãng. - Quan s¸t tÊt c¶ c¸c èng, c¸c hép dÉn khÝ c¸c cöa c¸nh gµ còng nh­ hÖ thèng c¬ khÝ ®iÒu khiÓn ph©n phèi luång khÝ, c¸c bé phËn nµy ph¶i th«ng suèt ho¹t ®éng nh¹y, nhÑ vµ tèt. - Bªn ngoµi c¸c èng cña giµn l¹nh vµ c¶ bé giµn l¹nh ph¶i s¹ch, kh«ng ®­îc b¸m bôi bÈn. Th«ng th­êng nÕu cã mïi h«i trong khÝ l¹nh thæi ra chøng tá giµn l¹nh ®· bÞ b¸m bÈn. - §éng c¬ ®iÖn qu¹t giã lång sãc ph¶i ho¹t ®éng tèt, ch¹y ®Çy ®ñ mäi tèc ®é quy ®Þnh. NÕu kh«ng ®¹t yªu cÇu nµy, cÇn kiÓm tra t×nh tr¹ng chËp m¹ch cña c¸c ®iÖn trë ®iÒu khiÓn tèc ®é qu¹t giã. - C¸c bé läc th«ng khÝ ph¶i th«ng s¹ch. - NÕu ph¸t hiÖn vÕt dÇu vÊy bÈn trªn c¸c bé phËn hÖ thèng l¹nh, trªn ®­êng èng dÉn m«i chÊt l¹nh chøng tá cã t×nh tr¹ng x× tho¸t ga m«i chÊt l¹nh. V× khi m«i chÊt l¹nh x× ra th­êng kÐo theo dÇu b«i tr¬n. 3.3.2. ChÈn ®o¸n, xö lý c¸c h­ háng th«ng th­êng. Muèn chÈn ®o¸n chÝnh x¸c c¸c háng hãc th«ng th­êng cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh « t«,ta ph¶i ®o KiÓm vµ ghi nhËn ¸p suÊt bªn phÝa thÊp ¸p vµ bªn phÝa cao ¸p cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh « t«. sè liÖu ®o ®­îc sÏ lµm c¬ së cho c«ng t¸c chÈn ®o¸n nh­ ®· h­íng dÉn tr­íc ®©y, thao t¸c ®o kiÓm ¸p suÊt cña mét hÖ thèng ®iÖn l¹nh « t« ®­îc thùc hiÖn nh­ sau : - Kho¸ kÝn hai van ®ång hå thÊp ¸p vµ cao ¸p. L¾p bé ¸p kÕ vµo hÖ thèng ®óng kü thuËt, ®óng vÞ trÝ, x¶ s¹ch giã trong c¸c èng nèi cña bé ®ång hå. - Cho ®éng c¬ næ ë vËn tèc trôc khuûu 2000 vßng/phót . - §Æt nóm chØnh nhiÖt ®é ë vÞ trÝ l¹nh tèi ®a “ MAXCOLD” . - C«ng t¾c qu¹t giã ®Æt ë vÞ trÝ vËn tèc cao nhÊt. - Më réng hai c¸nh cöa tr­íc cña xe. - §äc , ghi nhËn sè ®o trªn c¸c ¸p kÕ . - Tuú theo t×nh tr¹ng kü thuËt cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh « t« ,kÕt qu¶ ®o kiÓm ¸p suÊt cã thÓ ®­îc tãm t¾t víi nhiÒu t×nh huèng kh¸c nhau sau ®©y. Ph©n tÝch c¸c kÕt qu¶ nµy sÏ gióp chóng ta chÈn ®o¸n vµ sö lý ®óng kü thuËt. Trong qu¸ tr×nh ®o kiÓm ¸p suÊt cña hÖ thèng, cÇn l­u ý ®Õn nhiÖt ®é m«i tr­êng. B¶ng 3.3 giíi thiÖu sù liªn quan t­¬ng t¸c cña nhiÖt ®é m«i tr­êng ®èi víi ¸p suÊt bªn phÝa cao ¸p vµ thÊp ¸p còng nh­ ®èi víi nhiÖt ®é khÝ l¹nh thæi ra. B¶ng 3.3: Liªn quan gi÷a nhiÖt ®é dßng khÝ thæi ra vµ ¸p suÊt cña hÖ thèng ®iÖn l¹nh « t« ®èi víi nhiÖt ®é m«i tr­êng: NhiÖt ®é m«i tr­êng 700F (210C) 800F (26,50C) 900F (320C) 1000F (37,50C) 1100F (430C) NhiÖt ®é khÝ l¹nh tho¸t ra (0C) 2 8 4 ¸ 10 7 ¸13 10 ¸17 13 ¸21 ¸p suÊt b¬m m«i chÊt l¹nh (PSI) 140 ¸210 180 ¸ 235 210 ¸ 270 240 ¸ 310 280 ¸ 350 ¸p suÊt hót m«i chÊt l¹nh (PSI) 10 ¸ 35 16 ¸ 38 20 ¸ 42 25 ¸ 48 30 ¸ 55 Kg/cm2 = PSI x 0,07 3.3.2.1. ¸p suÊt c¶ hai phÝa b×nh th­êng. Cöa sæ kÝnh (m¾t ga) cho thÊy dßng m«i chÊt l¹nh cã mét Ýt n­íc bät, giã thæi ra l¹nh Ýt, kh«ng ®óng yªu cÇu. KiÓm tra b»ng c¸ch ng¾t nèi liªn tôc c«ng t¾c æn nhiÖt. NÕu kim ®ång hå phÝa thÊp ¸p kh«ng dao ®éng chøng tá trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh cã lÉn Ýt kh«ng khÝ vµ chÊt Èm . CÇn kiÓm tra söa ch÷a nh­ sau : a. TiÕn hµnh tr¾c nghiÖm t×nh tr¹ng x× ga. b. X¶ hÕt m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng. c. Kh¾c phôc söa ch÷a vÞ trÝ x× ga. d. Trong t×nh huèng nµy b×nh läc hót Èm m«i chÊt l¹nh ®· no ®Çy ø chÊt Èm ­ít . B¾t buéc ph¶i thay míi b×nh läc hót Èm . e. Rót ch©n kh«ng hÖ thèng trong thêi gian tèi thiÓu 30 phót f. N¹p ®Çy ®ñ l¹i m«i chÊt l¹nh míi. g. Sau khi n¹p l¹i ®Çy ®ñ m«i chÊt l¹nh, cho hÖ thèng vËn hµnh ®Ó kiÓm tra l¹i 3.3.2.2. ¸p suÊt cña c¶ hai phÝa b×nh th­êng. Cã Ýt bät trong dßng m«i chÊt giã thæi ra ©m Êm vµo lóc trêi nãng, nguyªn do cßn tån t¹i qu¸ nhiÒu chÊt Èm ­ít trong hÖ thèng l¹nh. CÇn ph¶i : X¶ hÕt m«i chÊt l¹nh (h×nh 108a,b) tr×nh bµy ph­¬ng ph¸p x¶ vµ thu håi ga m«i chÊt l¹nh theo c¸ch thñ c«ng . a. Thay míi b×nh läc hót Èm . b. Hót ch©n kh«ng. c. N¹p ga trë l¹i ®óng sè l­îng quy ®Þnh. d. VËn hµnh hÖ thèng l¹nh vµ kiÓm tra 3.3.2.3. ¸p suÊt c¶ hai phÝa b×nh th­êng. M¸y nÐn ho¹t ®éng lóc ngõng, lóc b¬m theo chu kú x¶y ra nhanh qu¸, phÝa ¸p suÊt thÊp ®ång hå chØ ¸p suÊt kh«ng ®¹t. Nguyªn nh©n cña c¸c triÖu chøng nµy lµ c«ng t¾c æn nhiÖt bÞ hang. Xö lý nh­ sau: a. T¾t m¸y, ng¾t “off” hÖ thèng ®iÖn l¹nh A/C . b. Thay míi c«ng t¾c æn nhiÖt nhí n¾p ®Æt èng mao ®Én vµ bÇu c¶m biÕn nhiÖt cña c«nng t¾c ë ®óng vÞ trÝ cò. c. VËn hµnh hÖ thèng l¹nh, kiÓm tra l¹i. 3.3.2.4. ¸p suÊt cña c¶ hai phÝa ®Òu thÊp. Giã thæi ra l¹nh Ýt, mét vµi bät bong bãng xuÊt hiÖn trong dßng m«i chÊt ch¶y qua kÝnh cöa sæ (m¾t ga). Nguyªn nh©n lµ hÖ thèng ®iÖn l¹nh bÞ thiÕu m«i chÊt l¹nh. TiÕn hµnh xö lý nh­ sau : a. KiÓm tra t×nh tr¹ng x× hë lµm thÊt tho¸t ga m«i chÊt. b. X¶ hÕt ga m«i chÊt l¹nh . c. Kh¾c phôc chç bÞ x× hë. d. KiÓm tra møc dÇu nhên trong m¸y nÐn b»ng c¸ch th¸o hÕt ®Çu nhên trong m¸y nÐn vµo trong mét cèc ®o. So s¸nh víi l­îng dÇu quy ®Þnh cho lo¹i m¸y nÐn ®ã, cho thªm vµo nÕu thiÕu. e. Rót ch©n kh«ng. f. N¹p ga R-12 trë l¹i ®óng l­îng quy ®Þnh. g. VËn hµnh hÖ thèng l¹nh vµ kiÓm tra. 3.3.2.5. C¶ hai phÝa ¸p suÊt ®Òu thÊp. Giã thæi ra nãng, cöa kÝnh quan s¸t cho thÊy trong suèt. Do thiÕu nhiÒu m«i chÊt l¹nh trong hÖ thèng, cã kh¶ n¨ng hÖ thèng bÞ x× ga trÇm träng. Kh¾c phôc nh­ sau: a. KiÓm tra t×m kiÕm chç hë. b. KiÓm tra cÈn thËn t×nh tr¹ng x× ga t¹i m¸y nÐn, nhÊt lµ cæ trôc m¸y nÐn. c. X¶ hÕt m«i chÊt l¹nh. d. KiÓm tra l­îng dÇu b«i tr¬n trong m¸y. e. Thay ®æi bÇu läc, hót ch©n kh«ng thËt kü. f. N¹p ®ñ m«i chÊt l¹nh trë l¹i. g. VËn hµnh hÖ thèng l¹nh vµ kiÓm tra. 3.3.2.6. ¸p suÊt c¶ hai phÝa ®Òu thÊp. BÇu c¶m biÕn nhiÖt ho¹t ®éng kh«ng ®óng. Xö lý nh­ sau: a. X¶ ga . b. Th¸o t¾t van gi·n në ra khái hÖ thèng. c. Thay míi van gi·n në . d. Hót ch©n kh«ng . e. N¹p ga. f. Cho hÖ thèng vËn hµnh vµ kiÓm tra l¹i. 3.3.2.7. ¸p suÊt c¶ hai phÝa ®Òu thÊp. Kh«ng khÝ thæi ra cã mét chót l¹nh, sê èng dÉn bªn phÝa cao ¸p c¶m thÊy l¹nh, ®ång thêi quanh èng dÉn bªn phÝa cao ¸p ®æ må h«i vµ ®éng s­¬ng. TriÖu chøng nµy chøng tá ®­êng èng bªn phÝa cao ¸p bÞ t¾c. Xö lý nh­ sau: a. X¶ ga. b. Thay míi b×nh läc, hót Èm, c¸c èng dÉn m«i chÊt còng nh­ thay míi c¸c chi tiÕt bÞ t¾c nghÏn. c. Rót ch©n kh«ng. d. N¹p ga l¹i. e. Ch¹y thö vµ kiÓm tra. 3.3.2.8. PhÝa thÊp ¸p cã ¸p suÊt cao, bªn phÝa cao ¸p cã ¸p suÊt l¹i thÊp. Trong lóc vËn hµnh cã tiªng khua trong m¸y nÐn. Chøng tá m¸y nÐn bÞ háng bªn trong. C¸ch ch÷a nh­ sau: Th¸o gì m¸y nÐn ra khái xe. Th¸o n¾p ®Çu m¸y nÐn ®Ó tiÖn quan s¸t bªn trong. KiÓm tra møc dÇu b«i tr¬n m¸y nÐn. Thay míi b×nh läc hót Èm. Söa ch÷a hay thay míi m¸y nÐn. Rót ch©n kh«ng, n¹p ga m«i chÊp l¹nh. VËn hµnh hÖ thèng ®iÖn ®Ó kiÓm tra. 3.3.2.9. ¸p suÊt cña c¶ hai phÝa ®Òu cao. Giã thæi ra nãng, thÊy ®Çy bät qua cöa kÝnh(m¾t ga) quan s¸t, sê c¶m thÊy èng dÉn bªn phÝa cao ¸p rÊt nãng. Nguyªn do lµ cã trë ng¹i kü thuËt t¹i giµn nãng. CôthÓ nh­ bÞ qu¸ t¶i, gi¶i nhiÖt kÐm. Ph¶i kiÓm tra nh­ sau: Xem d©y curoa m¸y qu¹t gi¶ nhiÖt dµn nãng bÞ chïng, ®øt. KiÓm tra xem bªn ngoµi dµn nãng cã bÞ b¸m bôi bÈn lµm nghÏn giã gi¶i nhiÖt l­u th«ng. Xem gi¸n nãng cã ®­îc l¾p ®Æt ®ñ xa ®èi víi kÐt n­íc lµm m¸t ®éng c¬ kh«ng. KiÓm tra l­îng m«i chÊt l¹nh cã bÞ n¹p qu¸ nhiÒu kh«ng. VËn hµnh vµ kiÓm tra hÖ thèng ®iÖn l¹nh. 3.3.2.10. ¸p suÊt c¶ hai phÝa ®Òu cao. Qua cñ¨ sæ quan s¸t, thØnh tho¶ng thÊy cã bät, giã thæi ra l¹nh Ýt. Nguyªn do cã qu¸ nhiÕu kh«ng khÝ vµ Èm ­ít trong hÖ thèng l¹nh. Xö lý nh­ sau: X¶ hÕt ga. Thay míi b×nh läc, hót Èm vÝ b×nh läc cò ®· ø ®Çy chÊt Èm ­ít. Rót ch©n kh«ng thËt kü. N¹p ga l¹i. Ch¹y thö vµ kiÓm tra. 3.3.2.11. ¸p suÊt c¶ hai phÝa ®Òu cao. Giã thæi ra Êm, bªn ngoµi giµn l¹nh ®ë nhiÒu må h«i hay ®äng s­¬ng. Nguyªn do lµ van gi·n në bÞ kÑt ë t×nh tr¹ng më lín. C¸ch xö lý nh­ sau: X¶ ga. Thay míi van gi·n në, nhí ®¶m b¶o g¾n tiÕp xóc tèt bÇu c¶m biÕn nhiÖt cña van. Rót ch©n kh«ng thËt kü, n¹p ga l¹i. Ch¹y tö vµ kiÓm tra. B¶ng 3.4 giíi thiÖu tãm t¾t cô thÓ n¨m tr­êng hîp ¸p suÊt bÊt th­êng cïng víi c¸c nguyªn do háng hãc t¹p ra sù bÊt th­êng nµy trong hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t«. I. ¸p suÊt hót thÊp, ¸p suÊt ®Èy b×nh th­êng 1. Bé æn nhiÖt háng. Mµng trong van gi·n në bÞ kÑt ®ãng. nghÏn ®­êng èng gi÷a b×nh läc, hót Èm vµ van gi·n në. a. cã lÉn chÊt Èm ­ít trong hÖ thèng l¹nh. NÕu ®ång hå phÝa thÊp chØ ch©n kh«ng chøng tá van gi·n në ®ãng kÝn. II. ¸p suÊt hót cao, ¸p suÊt ®Èy b×nh th­êng. Ho¹t ®éng cña van gi·n në kh«ng ®óng(më lín). BÇu c¶m biÕn cña van gi·n në háng, hoÆc r¸p tiÕp xóc kh«ng tèt. III. ¸p suÊt hót cao, ¸p suÊt ®Èy thÊp. m¸y nÐn hang. Háng van l­ìi gµ m¸y nÐn. §Öm n¾p ®Êu m¸y nÐn bÞ x×. Cã thÓ háng ®Êu ch©n kh«ng van STV. IV. ¸p suÊt ®Èy qu¸ cao. N¹p qu¸ l­îng m«i chÊt cho hÖ thèng. Giµn nãng bÞ nghÏn giã kh«ng thæi gi¶i nhiÖt ®­îc. Cã hiÖn t­îng t¾c nghn trong giµn nãng, b×nh läc hót Èm vµ ®­êng èng dÉn cao ¸p. Qu¸ nhiÒu dÇu b«i tr¬n trong m¸y nÐn. §éng c¬ qu¸ nãng. V. ¸p suÊt ®Èy thÊp. BÞ hao hôt m«i chÊt l¹nh hoÆc n¹p kh«ng ®ñ. Háng van gi·n në. Lêi kÕt Sau khi ®­îc giao ®Ò tµi em ®· tiÕn hµnh thu thËp tµi liÖu, ®äc, nghiªn cøu vµ khÈn ch­¬ng thùc hiÖn. Trong thêi gian t×m hiÓu tµi liÖu vµ thùc hiÖn ®Ò tµi em gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, xong víi sù chØ b¶o tËn t×nh cña c¸c thÇy, c« trong tæ bé m«n Kü thuËt «t« ®Æc biÖt lµ thÇy NguyÔn M¹nh C­êng vµ thÇy NguyÔn V¨n Huúnh ®· cho em hiÓu s©u h¬n vÒ HÖ thèng ®iÒu hoµ kh«ng khÝ sö dông trªn «t« thÕ hÖ míi, céng víi sù say mª kh¸m ph¸ t×m hiÓu c¸c tµi liÖu vµ sù gióp ®ì cña b¹n bÌ ®ång nghiÖp. Cho ®Õn nay ®· hoµn thµnh ®­îc ®Ò tµi mµ nhµ tr­êng vµ khoa giao cho ®óng thêi gian quy ®Þnh. Sau khi thùc hiÖn xong ®Ò tµi em tù nhËn thÊy m×nh ®· «n tæng hîp l¹i c¸c kiÕn thøc ®· häc vµ tham kh¶o ®­îc nhiÒu tµi liÖu vÒ chuyªn ngµnh. Th«ng qua c«ng viÖc thùc hiÖn ®Ò tµi em thÊy m×nh ®· cã sù hiÓu biÕt nhiÒu h¬n, s©u h¬n vÒ chuyªn ngµnh «t«, kh«ng nh÷ng vËy em ®· cïng víi c¸c b¹n trong nhãm hoµn thµnh ®­îc sa bµn m« h×nh hÖ thèng ®iÖn l¹nh «t« cã thÓ sö dông lµm ph­¬ng tiÖn d¹y häc cho häc sinh, sinh viªn ngµnh «t«. Do néi dung ®Ò tµi cßn míi vµ kiÕn thøc cña em cßn h¹n chÕ nªn néi dung ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. V× vËy em mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o cïng c¸c b¹n ®ång nghiÖp vµ c¸c b¹n ®äc kh¸c ®Ó néi dung cña em ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! H­ng Yªn, th¸ng 06 n¨m 2005 Nhãm sinh viªn gåm: TrÇn V¨n L­¬ng, TrÇn khoa TuÊn, §ç TiÕn M¹nh. TµI LIÖU THAM KH¶O 1. ¤t« thÕ hÖ míi (§iÖn l¹nh ¤t«). Nhµ xuÊt b¶n giao th«ng vËn t¶i. Biªn so¹n: NguyÔn Oanh. 2. Kü thuËt söa ch÷a hÖ thèng ®iÖn trªn xe «t«. Nhµ xuÊt b¶n trÎ. Biªn so¹n: Ch©u Ngäc Th¹ch NguyÔn Thµnh ChÝ. 3. Selbststudienprogramm 208 Klimaanlagenim Kraftfzeug. 4. Thùc hµnh kü thuËt c¬ ®iÖn l¹nh Nhµ xuÊt b¶n §µ N½ng. Biªn so¹n: TrÇn ThÕ San – NguyÔn §øc PhÊn. 5. Söa ch÷a m¸y l¹nh vµ ®iÒu hßa kh«ng khÝ. Nhµ xuÊt b¶n khoa häc kü thuËt Biªn so¹n: NguyÔn §øc Lîi.