Đồ án Nghiên cứu ảnh hưởng của khí tượng đến kết quả đo chiều dài bằng máy toàn đạc điện tử

sau ®ã lËp ®­îc c¸c hiÖu: (2.4.6) VÒ hÖ ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh. (2.4.7) Cuèi cïng gi¶i theo ph­¬ng ph¸p sè b×nh ph­¬ng nhá nhÊt [Pvv] = min sÏ t×m ra ®­îc nghiÖm a vµ b. Tõ (2.4.3) ta thÊy ®é chÝnh x¸c ®o kho¶ng c¸ch phô thuéc vµo c¸c nguån sai sè sau ®©y: Sai sè do m¸y: a.sai sè do sù kh«ng æn ®Þnh cña tÇn sè ®o (mf): §Ó kiÓm ®Þnh ®é chÝnh x¸c khi ®o kho¶ng c¸ch, yªu cÇu bé ph¸t sãng cña m¸y ph¸t ph¶i ph¸t ra c¸c tÇn sè cã æn ®Þnh cao, song thùc tÕ do kÕt cÊu cña m¸y ph¸t tÇn sè ®o khi l¾p r¸p cã sai sè, ®iÒu kiÖn ®o kh¸c víi ®iÒu kiÖn kiÓm ®Þnh, tÇn sè ®o sÏ biÕn ®æi trong qóa tr×nh sö dông g©y nªn sai sè trong qu¸ tr×nh ®o kho¶ng c¸ch. b. sai sè cña bé ®o hiÖu pha : Cã nhiÒu ph­¬ng ¸n ®o hiÖu pha vµ môc ®Ých cuèi cïng lµ x¸c ®Þnh lµ hiÖu pha cña tÝn hiÖu gèc vµ tÝn hiÖu ph¶n håi. Do cÊu t¹o cña m¸y vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cßn h¹n chÕ nªn kÕt qu¶ ®o hiÖu pha ch­a ®­îc ®é chÝnh x¸c tuyÖt ®èi. Nã g©y ra sai sè ¶nh h­ëng rÊt lín tíi ®é chÝnh x¸c ®o kho¶ng c¸ch, ®ã lµ sai sè ®o hiÖu pha . Sai sè nµy cã thÓ ®­îc kh¾c phôc hoµn toµn nÕu m¸y ®o xa ®iÖn tö cã thªm quang tuyÕn chuÈn vµ bé xoay pha. Quang tuyÕn chuÈn thùc chÊt lµ mét hÖ thèng l¨ng kÝnh ®­îc bè trÝ ngay trong m¸y cã ®é dµi D0 vµ ®­îc ®o nh­ kho¶ng c¸ch D (D0 cã ®é dµi cho tr­íc sao cho . Do vËy, víi kho¶ng c¸ch thêi gian thao t¸c rÊt nhanh cã thÓ coi c¸c sai sè trªn lµ nh­ nhau vµ hiÖu qu¶ cña hai lÇn ®o D0 vµ D sÏ khö ®­îc hiÖn t­îng tr× ho·n pha. ë c¸c m¸y ®o pha ®iÖn tö hiÖn ®¹i, qu¸ tr×nh bï trõ nµy ®­îc tù ®éng ho¸ hoµn toµn. c. Sai sè cè ®Þnh cña m¸y (mk) ë ®iÒu kiÖn lý t­ëng mµ c¸c nhµ chÕ t¹o m¸y ®Æt ra lµ t©m ph¸t sãng vµ thu sãng trïng nhau víi t©m h×nh häc cña m¸y, ngoµi ra thêi gian lan truyÒn tÝn hiÖu ë trong c¸c m¹ch ®iÖn vµ c¸c hÖ thèng quang häc kh«ng ®¸ng kÓ. Song thùc tÕ ®iÒu kiÖn ®ã khã cã thÓ ®¹t ®­îc, chÝnh v× vËy nã g©y nªn mét nguån sai sè cè ®Þnh cña m¸y (sai sè h»ng sè k). §¹i l­îmg k trong c«ng thøc (2.4.1) ®­îc x¸c ®Þnh: K= KG + KE (2.4.8) KG - Thµnh phÇn h×nh häc KE - Thµnh phÇn ®Þªn tö. C¸c thµnh phÇn h×nh häc cña h»ng sè K (KG) cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc mét c¸ch chÝnh x¸c b»ng c¸ch tÝnh to¸n theo s¬ ®å cÊu t¹o cña m¸y, cßn thµnh phÇn vËt lý (KE) hÇu nh­ kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc b»ng kÕt qu¶ ®o ®¹c trùc tiÕp. 2. Sai sè ®o ¶nh h­ëng cña khÝ t­îng (mv). Trong c«ng thøc (2.4.3) ta thÊy thµnh phÇn mv cã ¶nh h­ëng kh¸ lín tíi ®é chÝnh x¸c ®o kho¶ng c¸ch vµ vËn tèc truyÒn sãng ®iÖn tõ V ¶nh h­ëng trùc tiÕp bëi m«i tr­êng bªn ngoµi: (2.4.9) Trong ®ã C: lµ tèc ®é truyÒn sãng trong ch©n kh«ng. N: ChiÕt suÊt cña kh«ng khÝ. V× (n) lµ hµm sè cña c¸c yÕu tè : n= f(t,l,p,e). NhiÖt ®é: t B­íc sãng: l ¸p suÊt: P §é Èm: e N ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: N=1 + N.10-6 (2.4.10) Trong ®ã N chØ lµ sè chiÕn suÊt ®­îc tÝnh b»ng c«ng thøc: (2.4.11) Víi A, B lµ h»ng sè. Nªn sù ¶nh h­ëng nµy cã thÓ gi¶m thiÓu khi ta x¸c ®Þnh ®­îc P, t, e mét c¸ch chÝnh x¸c däc tuyÕn ®ã vµ nhËp c¸c sè liÖu ®ã vµo m¸y tô ®éng tÝnh to¸n gi¸ trÞ hiÖu chØn do khÝ t­îng. (2.4.12) Suy ra kho¶ng c¸ch thùc tÕ: (2.4.13) Trong ®ã: lµ kho¶ng c¸ch tiªu chuÈn. 2.4.2 C¸c nguån sai sè cña bé phËn ®o gãc Nh­ chóng ta ®· biÕt, m¸y kinh vÜ sè (DT) trong m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö cã cÊu t¹o gièng mét m¸y kinh vÜ th«ng th­êng. C¸c nguån sai sè cña bé phËn ®o gãc bao gåm: Sai sè cña mµng d©y ch÷ thËp Trôc cña èng thuû dµi trªn bµn ®é kh«ng vu«ng gãc víi trôc quay cña m¸y (2i). Trôc ng¾m kh«ng vu«ng gãc víi trôc quay cña èng kÝnh (2c) Sai sè do trôc ng¾m bÞ nghiªng. V¹ch chia bµn ®é kh«ng chÝnh x¸c, t©m cña bµn ®é ngang kh«ng trïng víi trôc quay cña m¸y (sai sè lÖch t©m cña m¸y). Sai sè chØ tiªu bµn ®é ®øng (MO). D­íi ®©y ta ®i vµo nghiªn cøu mét vµi sai sè c¬ b¶n sau: Sai sè do trôc ng¾m kh«ng vu«n gãc víi trôc quay cña èng kÝnh (sai sè 2c). Sai sè 2c lµ nguån sai sè cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn kÕt qu¶ ®o gãc ngang. Do trôc ng¾m kh«ng vu«ng gãc víi trôc quay cña èng kÝnh nªn khi ta ®o mét gãc bÊt kú ë hai vÞ trÝ bµn ®é sÏ lÖch nhau mét gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh, tøc lµ l­íi chØ ®øng kh«ng trïng víi vÞ trÝ b¾t môc tiªu ë hai vÞ trÝ bµn ®é. Gi¶ thiÕt hÖ chØ cña èng kÝnh bÞ lÖch mét gãc C so víi h­íng ng¾m ®óng, ë vÞ trÝ bµn ®é tr¸i hÖ chØ bÞ lÖch vÒ bªn ph¶i nh­ h×nh vÏ (2.4.1) H×nh 2.4.1 M« t¶ nguån gèc cña sai sè 2c Ta thÊy ¶nh h­ëng cña sai sè nµy ®Õn kÕt qu¶ ®o gãc ngang cña h­íng OT. xÐt tam gi¸c ta cã: Trong ®ã lµ biÕn ®éng sai sè ng¾m chuÈn 2C. V× vµ C rÊt nhá: (2.4.14) Nh­ vËy khi ®o ng¾m t¹i nh÷ng môc tiªu cã gãc thiªn ®Ønh cµng nhá th× ¶nh h­ëng cña sai sè trôc ng¾m ®Õn kÕt qu¶ ®o cµng lín. T­¬ng tù víi bµn ®é ph¶i. Ta cã Trong ®ã: AL, AR lµ trÞ ®äc ë bµn ®é tr¸i vµ ph¶i cã chøa sai sè gãc C. L, R lµ trÞ chÝnh x¸c thùc tÕ. LÊy trung b×nh kÕt qu¶ ®ã: (2.4.16) Nh­ vËy b»ng c¸ch lÊy trung b×nh céng sè ®äc ë hai bµn ®é th× ¶nh h­ëng cña 2C sÏ bÞ lo¹i trõ. Sai sè do trôc quay cña èng kÝnh HH kh«ng kh«ng vu«ng gãc víi trôc quay cña m¸y: (sai sè 2i) ë ®©y chñ yÕu t¹i c¸c æ trôc ngang do bÞ mßn d¬ hoÆc æ trôc kh«ng trßn, ®ång thêi do sö dông vÝt nghiªng nhiÒu. Gi¶ trôc ngang bÞ n©ng lªn mét gãc i so víi ph­¬ng n»m ngang ë bªn bµn ®é tr¸i nh­ h×nh vÏ (2.4.2) H×nh 2.4.2 Khi ®ã do ¶nh h­ëng cña gãc i trÞ h­íng ®o bµn ®é tr¸i sÏ lµ: Vµ bµn ®é ph¶i lµ: xÐt tam gi¸c vu«ng TM’M: (2.4.17) Do vµ i qu¸ nhá nªn (2.4.18) Nh­ vËy khi gãc thiªn ®Ønh cµng nhá th× ¶nh h­ëng cña sai sè ®o trôc ngang ®Õn kÕt qu¶ ®o cµng lín. 1.Sai sè do trôc ®øng bÞ nghiªng. Gi¶i sö trôc ®øng bÞ nghiªng mét gãc trong mÆt ph¼ng nh­ h×nh vÏ (2.4.3). H×nh 2.4.3 Tõ h×nh vÏ ta cã: mµ (2.4.19) V× chän h×nh cÇu cã b¸n kÝnh R=1 ®¬n vÞ nªn: Do trôc ®øng bÞ nghiªng lµm cho trôc ngang còng bÞ nghiªng do ®ã ¶nh h­ëng cña trôc ®øng bÞ nghiªng ®Õn kÕt qu¶ h­íng ®o còng nh­ ¶nh h­ëng cña trôc ngang ®Õn kÕt qu¶ h­íng ®o hay: (2.4.20) Tuy nhiªn nã chØ cã kh¸c víi trôc nghiªng thuÇn tuý ë chç lµ ¶nh h­ëng cña nã biÕn ®æi theo h­íng vµ kh«ng thay ®æi vÒ dÊu khi ®o ë hai vÞ trÝ bµn ®é. V× thÕ mµ khi lÊy trung b×nh trÞ ®o h­íng th× kÕt qu¶ vÉn kh«ng lo¹i trõ ®­îc ¶nh h­ëng nµy. 1. Sai sè do v¹ch kh¸c bµn ®é Do viÖc kh¾c v¹ch bµn ®é kh«ng chÝnh x¸c, c¸c v¹ch kh¸c bµn ®é kh«ng b»ng nhau nªn g©y ra mét nguån sai sè gäi lµ sai sè v¹ch kh¾c bµn ®é ®èi víi mét sè m¸y chÝnh x¸c, viÖc kh¾c bµn ®é ®ßi hái kü thuËt cao vµ rÊt chÝnh x¸c ®Ó lo¹i bá nã ng­êi ta ph¶i ®o gãc víi nhiÒu vßng ®o, sau mçi vßng ®o thay ®æi vÞ trÝ bµn ®é ghi mét gi¸ trÞ theo c«ng thøc: (2.4.21) Trong ®ã n: lµ sè vßng ®o. 2.4.3 Quy tr×nh kiÓm ®Þnh m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö 1. KiÓm ®Þnh bé phËn ®o dµi. §Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cña m¸y, thùc chÊt lµ chóng ta ®i t×m c¸c h»ng sè cña m¸y (a vµ b). C¸c gi¸ trÞ nµy th«ng th­êng ®· ®­îc biÕt tr­íc nhê lý lÞch cña m¸y. tuy nhiªn, khi chuyÓn m¸y ®Õn tay ng­êi sö dông, th× c¸c h»ng sè nµy kh«ng cßn gi÷a nguyªn gi¸ trÞ cña chóng. Trong lý lÞch cña m¸y ®o dµi hiÖn nay cã c¸c gi¸ trÞ a vµ b, khi ®ã ta cã thÓ coi (a + b.D) chØ do ¶nh h­ëng cña sai sè ngÉu nhiªn. Tuy nhiªn khi kh¶o s¸t thùc tÕ thÊy: Ngoµi thµnh phÇn ngÉu nhiªn, m¸y cßn chøa sai sè hÖ thèng vµ ¶nh h­ëng cña nã lµ rÊt ®¸ng kÓ. Cho nªn ta cÇn x¸c ®Þnh c¸c thµnh phÇn sai sè hÖ thèng cña m¸y vµ hiÖu chØnh vµo kÕt qu¶ ®o. §Õn ®©y chóng ta cã thÓ dïng c«ng thøc (a + b.D) ®Ó ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c ®o c¹nh: (2.4.22) C¸c néi dung kiÓm ®Þnh m¸y ®o dµi ®iÖn tö: KiÓm ®Þnh h»ng sè g­¬ng. KiÓm ®Þnh sai sè hÖ thèng. KiÓm ®Þnh h»ng sè a vµ b. KiÓm ®Þnh sai sè cña m¸y ®o hÖ thèng ®µi ®iÖn tö. Trªn c¬ së chuÈn ®· cã, ta cã thÓ coi ®ã lµ nh÷ng gi¸ trÞ chÝnh x¸c. TiÕn hµnh ®o l¹i c¸c chiÒu dµi nµy, tõ ®ã t×m ra c¸c ®¹i l­îng cÇn x¸c ®Þnh (a,b). NÕu m¸y cã sai sè hÖ thèng th× sÏ xuÊt hiÖn c¸c trÞ ®o cã ®é chªnh ®an dÊu (khi mang dÊu (+), khi mang dÊu (-)). Gi¶ thiÕt m¸y cã sai sè hÖ thèng, khi ®ã chóng ta cã thÓ g¸n cho ¶nh h­ëng tæng hîp cña sai sè h thèng b»ng mét hµm sè cã d¹ng ®a thøc bËc n. tuy nhiªn, chóng ta cã thÓ chän hµm ®ã lµ mét ®a thøc bËc 1 cã d¹ng: A + b.D (2.4.23) Trong ®ã: a, b lµ c¸c hÖ sè bËc 0 vµ bËc 1. D: lµ kho¶ng c¸ch ®o. Khi ®ã chóng ta cã thÓ biÓu diÔn ¶nh h­ëng tæng hîp cña sai sè hÖ thèng ®Õn kÕt qu¶ ®o kho¶ng c¸ch nh­ sau: K= D + a + b.D (2.4.24) HoÆc: V = D + a + b.D (2.4.25) Nh­ vËy víi c«ng thøc trªn ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc m¸y cã sai sè hay kh«ng. §Ó t×m c¸c thµnh phÇn cña sai sè hÖ thèng, chóng ta cã thÓ t¹o ra n c¹nh ®o ®­îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c råi ®o l¹i c¸c c¹nh nµy b»ng m¸y ®o dµi cÇn kiÓm ®Þnh. T­¬ng øng víi mçi c¹nh chóng ta sÏ viÕt ®­îc mét ph­¬ng tr×nh sai sè theo c«ng thøc (2.4.10). Sau ®ã gi¶i b»ng ph­¬ng ph¸p b×nh ph­¬ng nhá nhÊt, ta sÏ t×m ®­îc ¶n sè a vµ b. KiÓm ®Þnh h»ng sè a vµ b cña m¸y §Ó t×m c¸c hÖ sè a, b cña m¸y ®o dµi, chóng ta sÏ thay c¸c gi¸ trÞ cña sai sè hª thèng lµ a vµ b vµo c¸c gi¸ trÞ ®o, ta sÏ t×m ®­îc c¸c trÞ ®o kh«ng cã sai sè hÖ thèng. Khi ®ã ta sÏ thiÕt lËp c¸c ph­¬ng tr×nh sai sè chÞu ¶nh h­ëng cña sai sè ngÉu nhiªn cã d¹ng: K=D + a + b.D (2.4.26) Hay: V = -a - b.D + (k - D) (2.4.27) Trong ®ã: D: Lµ kho¶ng c¸ch ®· ®­îc hiÖu chØnh sai sè hÖ thèng. K: kho¶ng c¸ch chuÈn ®· ®­îc ®o b»ng th­íc d©y Invar. Nh­ vËy, ta sÏ x¸c ®Þnh ®­îc n ph­¬ng tr×nh hiÖu chØnh: (2.4.28) Ta cã thÓ gi¶i ®­îc c¸c h»ng sè a vµ b cña m¸y b»ng c¸ch b×nh sai trÞ ®o b»ng ®­êng chuÈn theo ph­¬ng ph¸p b×nh sai gi¸n tiÕp, ¸p dông nguyªn lý sè b×nh ph­¬ng nhá nhÊt vµ kÕt hîp ®¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c x¸c ®Þnh chóng, viÕt d­íi d¹ng ma trËn, ta ®Æt: ; LËp hÖ ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh d¹ng ma trËn V= A. X + L (2.4.29) LËp hÖ ph­¬ng tr×nh chuÈn: (ATPA). X + ATPL = 0 (2.4.30) Gi¶i hÖ ph­¬ng tr×nh chuÈn: X= (ATA)-1.(ATL) (2.4.30) + §¸nh gi¸ ®é chÝnh x¸c: Sai sè trung ph­¬ng träng sè ®¬n vÞ: (2.4.32) Trong ®ã: V: sè hiÖu chØnh. n: sè trÞ ®o. t: sè Èn sè Sai sè trung ph­¬ng x¸c ®Þnh c¸c Èn sè: (2.4.33) (2.4.34) Víi Qaa, Qbb lµ c¸c thµnh phÇn n»m trªn ®­êng chÐo chÝnh cña ma trËn Q. Q = (ATA)-1 (2.4.35) c. KiÓm ®Þnh h»ng sè g­¬ng. §Ó kiÓm ®Þnh h»ng sè g­¬ng, tiÕn hµnh ®o chiÒu dµi trªn ®o¹n cã chiÒu dµi chuÈn k, nh­ h×nh vÏ (2.4.4) H×nh 2.4.4 M¸y ®Æt t¹i A, g­¬ng ®Æt t¹i B. §é dµi chuÈn AB = k, tiÕn hµnh ®o kho¶ng c¸ch D ®· ®­îc hiÖu chØnh: Quang tuyÕn, h»ng sè cã ®Þnh cña m¸y. Ta cã h»ng sè g­¬ng. (2.4.36) Tõ lËp ®­îc hÖ ph­¬ng tr×nh sè hiÖu chØnh. (2.4.37) Gi¶i theo nguyªn lý sè b×nh ph­¬ng nhá nhÊt [Pvv]=min sÏ t×m ®­îc h»ng sè g­¬ng sau b×nh sai. 2. KiÓm ®Þnh bé phËn ®o gãc. Còng gièng nh­ quy tr×nh kiÓm nghiÖm m¸y kinh vÜ th«ng th­êng, quy tr×nh kiÓm nghiÖm bé phËn ®o gãc cña m¸y bµn ®¹c ®iÖn tö còng gåm cã c¸c b­íc sau: KiÓm nghiÖm ®iÒu kiÖn trôc èng thuû ngang vu«ng gãc víi trôc ®øng cña m¸y. KiÓm nghiÖm sai sè 2c (®iÒu kiÖn trôc ng¾m vu«ng gãc víi trôc quay cña m¸y). KiÓm nghiÖm sai sè chØ tiªu bµn ®é ®øng MO. KiÓm nghiÖm ®iÒu kiÖn chØ ®øng cña mµn h×nh chØ ch÷ thËp vu«ng gãc víi trôc quay èng kÝnh. KiÓm nghiÖm sai sè v¹ch kh¾c bµn ®é. C¸c néi dung kiÓm nghiÖm. + KiÓm nghiÖm vµ ®iÒu chØnh èng thuû ®µi: §Ó ®­a trôc quay vv cña m¸y vÒ vÞ trÝ th¼ng ®øng, bµn ®é ngang vµ trôc quay cña èng kÝnh ta ph¶i dùa vµo bät thuû. §iÒu kiÖn h×nh häc cña èng thuû dµi lµ trôc LL cña nã ph¶i vu«ng gãc víi trôc ®øng vv cña m¸y. §Ó kiÓm nghiÖm ®iÒu kiÖn nµy ta lµm nh­ sau: Tr­íc hÕt ®Æt èng thuû dµi song song víi hai èc ch©n (1) vµ (2) cña ®Õ m¸y, dïng hai èc c©n ®Ó ®­a bät thuû vµo gi÷a èng thuû, sau ®ã xoay ®i 900 dïng èc thø (3) ®­a bät thuû vµo gi÷a. Cuèi cïng xoay ®i 1800. NÕu bät thuû vÉn n»m gi÷a èng thuû lµ tho¶ m·n ®iÒu kiÖn trôc LL vu«ng gãc víi trôc vv. NÕu ®é lÖch cña bät n­íc v­ît qu¸ mét nöa kho¶ng chia l trªn èng thuû th× ta ph¶i ®iÒu chØnh l¹i bät thuû. + KiÓm nghiÖm sai sè 2C. Chän mét ®iÓm ng¾m A cã ®é cao b»ng ®é cao cña m¸y. C©n b»ng m¸y chuÈn x¸c. ë vÞ trÝ thuËn kÝnh dïng èc vi ®éng ngang vµ däc ®­a ¶nh ®iÓm A vµo t©m mµng ch÷ thËp ®­îc sè ®äc bµn ®é tr¸i LL cña bµn ®é ngang, sau ®ã ®¶o èng kÝnh quay m¸y ®i 1800 ng¾m l¹i A ®­îc sè ®äc bµn ®é tr¸i (R). Lóc nµy C ®­îc tÝnh. NÕu trÞ sè C v­ît qu¸ quy ®Þnh th× ta tiÕn hµnh ®iÒu chØnh b»ng c¸ch tÝnh sè ®äc ®óng cña trÞ ®o N theo c«ng thøc: N = L - C HoÆc: N = R - C Sau ®ã dïng èc vi ®éng ngang ®Æt vÞ trÝ sè ®äc ®óng N cña bµn ®é ngang. Lóc nµy t©m cña mµng ch÷ thËp sÏ lÖch khái ¶nh cña ®iÓm ng¾m A. kho¸ chÆt bµn ®é, më vßng gi÷a mµng ch÷ thËp ®iÒu chØnh cho t©m cña mµng ch÷ thËp trïng víi ®iÓm A. + KiÓm nghiÖm sai sè 2i. Tõ b¶n chÊt cña sai sè 2i ta suy ra c¸ch kiÓm nghiÖm nã nh­ sau: §Æt m¸y tõ A ®o ®iÓm B víi gãc ®øng v nh­ h×nh vÏ (2.4.5) TiÕn hµnh ®o ë hai vÞ trÝ bµn ®é tr¸i vµ ph¶i, nÕu gãc i mµ lín h¬n hai sai sè ®äc sè (i> 0,3t) th× ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu chØnh 2i. + KiÓm nghiÖm vµ ®iÒu chØnh mµng ch÷ thËp Mµng chØ ch÷ thËp ph¶i tho¶ m·n ®iÒu kiÖn: chØ ®øng ph¶i n»m trong mÆt ph¼ng chøa trôc cña èng kÝnh. Khi kh¾c v¹ch chØ ch÷ thËp ®· kiÓm tra ®iÒu kiÖn chØ ®øng vµ chØ ngang vu«ng gãc víi nhau cho nªn ta chØ cÇn kiÓm nghiÖm mét trong hai chØ. Sau khi c©n b»ng m¸y b»ng èng thuû dµi chÝnh x¸c, ®­a èng kÝnh ng¾m mét sîi d©y m¶nh cã treo qu¶ däi nh­ h×nh vÏ. H×nh 2.4.5 ë n¬i yªn lÆng giã quan s¸t nÕu thÊy chØ ®øng trïng víi ¶nh d©y däi th× ®iÒu kiÖn tho¶ m·n. nÕu kh«ng ®¹t th× ®iÒu chØnh b»ng c¸ch níi láng 4 èc (8) ®Ó dÞch chuyÓn mµng ch÷ thËp sao cho chØ ®øng trïng víi ¶nh d©y däi sau ®ã vÆn chÆt bèn èc nµy. + KiÓm nghiÖm sai sè chØ tiªu bµn ®é ®øng MO T­¬ng tù nh­ kiÓm nghiÖm sai sè 2i. Khi ng¾m tíi mét vÞ trÝ ®iÓm P ë hai vÞ trÝ thuËn vµ ®¶o kÝnh th× gãc hîp bëi trôc ng¾m vµ ®­êng n»m ngang lµ gãc ®øng V, sè ®äc thùc tÕ tr¸i lµ L sè ®äc thùc tÕ ph¶i lµ R ®­îc tÝnh tõ trôc CC trªn bµn ®é ®øng ®Õn h­íng n»m ngang nªn gãc gi÷a chóng lµ sai sè chØ tiªu MO. V = L - MO = 360 - R + MO. NÕu MO v­ît qu¸ quy ®Þnh th× ph¶i ®iÒu chØnh. BiÖn ph¸p kh¾c phôc còng nh­ sai sè 2c vµ 2i, ®Ó kh¾c phôc MO khi ®o gãc ®øng V nhÊt thiÕt ph¶i ®o ë hai vÞ trÝ èng kÝnh sau ®ã lÊy trÞ trung b×nh, ngoµi ra cßn ph¶i ®o nhiÒu lÇn, gi÷a mçi lÇn ®o ®é sai sè chØ tiªu ph¶i nhá vµ æn ®Þnh. + KiÓm nghiÖm sai sè v¹ch kh¾c bµn ®é. §èi víi m¸y kinh vÜ ®iÖn tö tuy bµn ®é ®­îc m· ho¸ víi ®é chÝnh x¸c cao nh­ng sai sè tõng vïng bµn ®é vÉn kh¸c nhau v× thÕ khi ®o gãc ta còng tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c nh­ ®èi víi m¸y kinh vÜ quang häc. §Ó h¹n chÕ nã ph¶i tiÕn hµnh ®o nhiÒu lÇn vµ ®o ë c¸c vïng bµn ®é kh¸c nhau, nghÜa lµ ph¶i thay ®æi trÞ sè cña h­íng më ®Çu mét l­îng . N: lµ sè lÇn ®o 2.5.1 C¸c thuËt to¸n c¬ b¶n trong tr¾c ®Þa Trong tr¾c ®Þa sau khi tiÕn hµnh ®o ®¹c xong. C¸c kÕt qu¶ ®o ®¹c ph¶i ®­îc tiÕn hµnh xö lý ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cuèi cïng th«ng qua c¸c bµi to¸n tr¾c ®Þa. Bµi to¸n x¸c ®Þnh chiÒu dµi. Nguyªn lý chung x¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch b»ng sãng ®iÖn tõ lµ bµi to¸n chuyÓn ®éng ®Òu, tøc lµ mèi quan hÖ gi÷a kho¶ng c¸ch D víi tèc ®é V vµ thêi gian t ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: D = V.t Trong thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch AB nµo ®ã ng­êi ta ®Æt t¹i ®Çu A mét tr¹m ph¸t tÝn hiÖu vµ ®Çu B ®¹t hÖ thèng ph¶n x¹, ta sÏ ®o ®­îc thêi gian lan truyÒn tõ A ®Õn B. t = t1 - t2 (2.5.1) t1 - Thêi ®iÓm ph¸t tÝn hiÖu t2 - Thêi ®iÓm nhËn tÝn hiÖu kho¶ng c¸ch AB ®­îc tÝnh: (2.5.2) Trong ®ã: t lµ thêi gian lan truyÒn tõ A ®Õn B ®o ®­îc. k - h»ng sè x¸c ®Þnh ®­îc. V - Tèc ®é truyÒn sãng. (2.5.3) C: Tèc ®é truyÒn sãng trong ch©n kh«ng. n: ChiÕt suÊt cña m«i tr­êng. Do cã sai sè trong ®o kho¶ng c¸ch do khÝ t­îng, nªn kho¶ng c¸ch thùc tÕ ®o ®­îc lµ: Trong ®ã: (2.5.4) PTC - ¸p suÊt ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. TTC - NhiÖt ®é ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. PTT - ¸p suÊt ë ®iÒu kiÖn thùc tÕ. TTT - NhiÖt ®é ë ®iÒu kiÖn thùc tÕ. eTC - §é Èm ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. eTT - §é Èm ë ®iÒu kiÖn thùc tÕ. A, B lµ h»ng sè Bµi to¸n ®o trùc tiÕp x¸c ®Þnh to¹ ®é X, Y, H. §©y lµ bµi to¸n thuËn dïng ®Ó x¸c ®Þnh to¹ ®é cña mét ®iÓm bÊt kú khi ®Æt m¸y t¹i mét ®iÓm ®· biÕt tr­íc to¹ ®é. Gi¶ sö ®Æt m¸y t¹i A ®· cã to¹ ®é (XA, YA, H1). “§o trùc tiÕp”. Trong ®ã: SAl: lµ kho¶ng c¸ch nghiªng. DAl: lµ kho¶ng c¸ch ngang. im: lµ chiÒu cao ®¸y. V: gãc ®øng §Æt m¸y t¹i A tiÕn hµnh ®Þnh h­íng vÒ mét ®iÓm B bÊt kú ®· biÕt to¹ ®é (XBYBHB). Sè gia to¹ ®é gi÷a ®iÓm ®¹t m¸y A vµ ®iÓm ®Þnh h­íng B. Gãc ®Þnh h­íng cña c¹nh më ®Çu: Gãc ®Þnh h­íng cña c¹nh AI. TrÞ sè c¹nh ngang: Sè gia to¹ ®é ®iÓm A vµ ®iÓm I. To¹ ®é mÆt ph¼ng cña ®iÓm I: Chªnh cao gi÷a ®iÓm A vµ ®iÓm I lµ: VËy ®é cao cña ®iÓm I lµ: (2.5.6) Còng cã thÓ x¸c ®Þnh trùc tiÕp to¹ ®é (X, Y, H) cña mét ®iÓm dùa vµo ph­¬ng ph¸p giao héi nghÞch. §ã lµ ®Æt m¸y t¹i ®iÓm ch­a biÕt to¹ ®é ng¾m tíi c¸c ®iÓm ®· biÕt to¹ ®é. ¾« ®iÓm tèi thiÓu ®èi víi m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö lµ 2 ®iÓm tèi ®a lµ 5 ®iÓm. To¹ ®é cña c¸c ®iÓm giao héi ®­îc tÝnh theo nguyªn t¾c sè b×nh ph­¬ng nhá nhÊt. Gi¶ sö cã s¬ ®å ®o giao héi nh­ sau: H×nh 2.5.4 S¬ ®å ®o giao héi nghÞch M¸y ®Æt t¹i ®iÓm I ch­a biÕt to¹ ®é, ng¾m vÒ hai ®iÓm ®· biÕt to¹ ®é A(XA, YA,HA) vµ B(XB, YB, HB). B»ng ph­¬ng ph¸p ®o giao héi ta sÏ tÝnh ®­îc to¹ ®é ®iÓm I(XI, YI, HI) theo c«ng thøc: (2.5.7) 1. Bµi to¸n ®o gi¸n tiÕp. §o gi¸n tiÕp ®­îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch gi÷a mét g­¬ng khëi ®Çu víi mét g­¬ng di ®éng mµ kh«ng cÇn dÞch m¸y. Ch­¬ng tr×nh nµy cã thÓ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ trong ®o ®¹c b¶n ®å ®Þa chÝnh ë c¸c khu vùc d©n c­ khi ph¶i chiÒu dµi c¸c c¹nh thö m¸y mµ ë ®ã chóng ta kh«ng thÓ ®Æt m¸y ®­îc. H×nh 2.5.5 M« t¶ ®o kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c g­¬ng Gi¶ sö cã mét s¬ ®å ®o kho¶ng c¸ch gi¸n tiÕp nh­ h×nh vÏ: m¸y ®Æt ë A, g­¬ng ®Æt ë P1, P2, P3 … ta cã kho¶ng c¸ch ®o ®­îc gi÷a c¸c g­¬ng lµ: XÐt tam gi¸c AP1P2: (2.5.8) Hay: (2.5.9) VËy nhê vµo viÖc ®o gãc vµ ®o c¹nh ta sÏ gi¸n tiÕm x¸c ®Þnh ®­îc kho¶ng c¸ch P1P2. 2. Bµi to¸n x¸c ®Þnh diÖn tÝch Khi cÇn ®o diÖn tÝch cña mét vïng giíi h¹n bëi c¸c ®­êng gÊp khóc ta cã thÓ chia nã ra thµnh c¸c h×nh c¬ b¶n vµ tÝnh diÖn tÝch cña tõng h×nh råi céng l¹i nh­ h×nh vÏ: H×nh 2.5.6 ph­¬ng ph¸p chia thµnh c¸c h×nh c¬ b¶n NÕu biÕt ®­îc to¹ ®é vïng gãc cña ®Ønh 1,2,3,4 ta cã thÓ x¸c ®Þnh diÖn tÝch h×nh nèi c¸c ®Ønh ®ã theo ph­¬ng ph¸p gi¶i tÝch (tÝnh theo to¹ ®é c¸c ®Ønh). H×nh 2.5.7 Ph­¬ng ph¸p gi¶i tÝch Tõ h×nh vÏ ta cã diÖn tÝch DiÖn tÝch gåm hai h×nh thang cã diÖn tÝch: TiÕp tôc ph©n tÝch ta còng nhËn ®­îc tæng diÖn tÝch hai h×nh thang: VËy ta cã: Tõ ®ã suy ra c«ng thøc tæng qu¸t cña ph­¬ng ph¸p gi¶i tÝch tÝnh diÖn tÝch lµ: (2.5.10) Hay (2.5.11) Trªn c¬ së lý thuyÕt cña ph­¬ng ph¸p gi¶i tÝch, hiÖn nay ng­êi ta ®· x©y dùng phÇn mÒm tiÖn Ých vµ cµi ®Æt trong m¸y vi tÝnh, v× thÕ viÖc tÝnh diÖn tÝch thöa ®Êt cña c«ng t¸c ®Þa chÝnh ®­îc thùc hiÖn nhanh chãng. 4. Bµi to¸n x¸c ®Þnh khèi l­îng ®µo ®¾p. Khi lËp c¸c mÆt c¾t ta ®· c¾m c¸c cäc ®Æc tr­ng trong kho¶ng tõ cäc nä ®Õn cäc kia coi ®Þa h×nh lµ biÕn ®æi ®Òu, do ®ã cã thÓ tÝnh ®­îc khèi l­îng ®µo ®¾p ®Êt. Khi cã sè liÖu kho¶ng c¸ch d gi÷a hai cäc vµ diÖn tÝch cña thiÕt diÖn ngang ë hai ®iÓm ®ã vµ th× khèi l­îng ®µo ®¾p lµ thÓ tich V. (2.5.12) §Ó tÝnh diÖn tÝch ta lµm nh­ sau: Gi¶ sö lµ diÖn tÝch mÆt c¾t ngang giíi h¹n bëi ®­êng ®Þa h×nh 12345 vµ ®­êng thiÕt kÕ lµ nh­ h×nh vÏ 2.5.8 H×nh 2.5.8 Nã lµ tæng diÖn tÝch hai tam gi¸c vµ víi hai h×nh thang vµ . §¸y cña c¸c h×nh nµy lµ c¸c chªnh cao h2, h3, h4 cßn chiÒu cao cña chóng lµ c¸c kho¶ng c¸ch ngang d1, d2, d3, d4 v× thÕ: Ngoµi ra viÖc x¸c ®Þnh khèi l­îng ®µo ®¾p cßn ®­îc tiÕn hµnh theo ph­¬ng ph¸p ®­êng b×nh ®é dùa vµo b¶n ®å ®Þa h×nh. ViÖc x¸c ®Þnh khèi l­îng xan ñi, ®µo ®¾p còng t­¬ng tù nh­ viÖc x¸c ®Þnh l­u vùc s«ng, vïng ngËp n­íc vµ dung tÝch hå chøa n­íc. L­u vùc cña dßng s«ng lµ ph¹m vi høng n­íc cña s«ng. giíi h¹n cña nã chÝnh lµ ®­êng ph©n thuû (®­êng sèng nói) mµ ta cã thÓ x¸c ®Þnh trªn b¶n ®å: H×nh 2.5.9 H×nh 2.5.9 §Ó lËp mét hå chøa n­íc ta ph¶i x©y dùng ®Ëp AB cã ®é cao theo thiÕt kÕ theo sè liÖu kh¶o s¸t thuû v¨n. Mùc n­íc cao nhÊt sÏ b»ng ®é cao mÆt ®Ëp. Muèn x¸c ®Þnh vïng ngËp n­íc ta lÊy ®é cao mÆt ®Ëp lµm chuÈn dùa vµo b¶n ®å b»ng phÐp néi suy ®é cao ta sÏ x¸c ®Þnh ®­îc ®­êng b×nh ®é cã ®é cao nµy, phÇn g¹ch chÐo trªn h×nh 2.5.9 lµ vïng ngËp n­íc víi ®é cao b»ng mÆt ®Ëp AB. §Ó tÝnh dung tÝch chøa n­íc hå, ta chia lßng hå thµnh n líp, mçi líp kÑp gi÷a hai ®­êng b×nh ®é cã kho¶ng cao ®Òu H nh­ h×nh 2.5.10 H×nh 2.5.10 Sau khi x¸c ®Þnh diÖn tÝch giíi h¹n bëi tõng ®­êng b×nh ®é trªn (Str) vµ d­íi (Sd) sÏ ®­îc thÓ tÝch tõng líp i sÏ lµ: (2.5.13) Dung tÝch chøa n­íc cña toµn hå lµ: (2.5.14) 5. Bµi to¸n chuyÓn b¶n thiÕt kÕ ra thùc ®Þa. C«ng t¸c tr¾c ®Þa trong viÖc lËp b¶n thiÕt kÕ quy ho¹ch mÆt b»ng vµ ®é cao c¸c thµnh phè vµ khu d©n c­, chuyÓn b¶n thiÕt kÕ ra thùc ®Þa lµ rÊt ®a d¹ng, phô thuéc vµo diÖn tÝch cña khu x©y dùng. Khi chuyÓn b¶n thiÕt kÕ ra thùc ®Þa, ph¶i tiÕn hµnh ®ång thêi gi÷a chuyÓn b¶n thiÕt kÕ quy ho¹ch vµ chuyÓn b¶n thiÕt kÕ quy ho¹ch ®é cao ra thùc ®Þa. ChuyÓn b¶n thiÕt kÕ quy ho¹ch mÆt b»ng §Ó chuyÓn c¸c ®­êng thiÕt kÕ ra thùc ®Þa ng­êi ta dùa vµo c¸c c«ng tr×nh cè ®Þnh vµ kiªn cè ®· cã ngoµi thùc ®Þa vµ trªn b¶n ®å, c¸c c«ng tr×nh kiªn cè ®ã ®­îc gäi lµ ®iÓm gèc. Trong tr­êng hîp trªn khu vùc x©y dùng kh«ng cã c¸c c«ng tr×nh x©y dung kiªn cè th× viÖc ®­a c¸c ®­êng ®ã ra thùc ®Þa dùa vµo c¸c ®iÓm ®Æc tr­ng cña ®Þa vËt vµ ®Þa h×nh. + TÝnh to¸n gi¶i thÝch c¸c yÕu tè b¶n thiÕt kÕ. §Ó ®¶m b¶o tÝnh kiÕn tróc thiÕt kÕ cña c¸c tæ hîp c«ng tr×nh x©y dùng cÇn ph¶i tÝnh to¸n gi¶i thÝch c¸c yÕu tè bè trÝ c¸c ®­êng ®ã ra thùc ®Þa. Néi dung cña c«ng t¸c tÝnh to¸n gi¶i tÝch gåm tÝnh to¹ ®é cña c¸c trôc ®­êng giao th«ng trong cïng mét hÖ to¹ ®é cña thµnh phè. C¬ së ®Ó tÝnh to¸n gi¶i tÝch c¸c yÕu tè bè trÝ ®­êng ®ã lµ to¹ ®é cña c¸c c«ng tr×nh kiªn cè ®­îc x¸c ®Þnh ë thùc ®Þa vµ c¸c ®iÓm ®a gi¸c hoÆc to¹ ®é cña c¸c ®iÓm ®Æc tr­ng cña ®Þa vËt vµ ®Þa h×nh ®­îc x¸c ®Þnh b»ng ph­¬ng ph¸p ®å gi¶i trªn b¶n ®å. Khi x¸c ®Þnh to¹ ®é b»ng ph­¬ng ph¸p ®å gi¶i trªn b¶n ®å cÇn l­u ý ®Õn sè hiÖu chØnh do biÕn d¹ng cña giÊy theo ®­êng th¼ng khi in b¶n ®å cã thÓ ®¹t ®Õn gi¸ trÞ 2%. Theo nh÷ng h­íng kh¸c nhau ®¹i l­îng biÕn d¹ng sÏ kh¸c nhau. §Ó ®­a kÕt qu¶ hiÖu chØnh nµy vµo kÕt qu¶ ®o kho¶ng c¸ch trªn b×nh ®å ng­êi ta cßn x¸c ®Þnh hÖ sè biÕn d¹ng cña giÊy theo trôc x vµ y. (2.5.15) Trong ®ã: DLT - ChiÒu dµi lý thuyÕt c¹nh cña l­íi « vu«ng to¹ ®é DTT - ChiÒu dµi thùc tÕ Khi biÕt hÖ sè biÕn d¹ng cña giÊy theo trôc x lµ kx, trôc y lµ ky, cã thÓ tÝnh ®­îc sè hiÖu chØnh vµo chiÒu dµi c¹nh vµ gãc ®Þnh h­íng cña c¹nh ®ã. NÕu chiÒu dµi c¹nh ®o lµ l th× sè hiÖu chØnh vµo chiÒu dµi lµ: (2.5.16) : gãc ®Þnh h­íng cña c¹nh. Sè hiÖu chØnh vµ gãc ®Þnh h­íng ®o trªn b¶n ®å tÝnh theo ®¬n vÞ phót lµ: (2.5.17) §Ó t¨ng ®é chÝnh x¸c x¸c ®Þnh to¹ ®é b»ng ph­¬ng ph¸p ®å gi¶i a x¸c ®Þnh gia sè to¹ ®é cña mét ®iÓm tõ hai phÝa ®èi diÖn cña l­íi to¹ ®é vµ lÊy kÕt qu¶ trung b×nh. §Ó tÝnh to¸n gi¶i thÝch to¹ ®é thiÕt kÕ gãc phè theo c¸c ®­êng ®á hoÆc c¸c ®iÓm giao nhau cña trôc ®­êng giao th«ng ta thùc hiÖn nh­ sau: X¸c ®Þnh to¹ ®é c¸c ®iÓm gèc b»ng c¸ch ®o nèi c¸c ®iÓm nµy víÝ c¸c ®iÓm ®a gi¸c. Thµnh lËp c¸c ®­êng truyÒn d¹ng ®iÓm nót hoÆc ®a gi¸c khÐp kÝn ®Ó x¸c ®Þnh to¹ ®é c¸c ®iÓm cÇn thiÕt. ChiÒu dµi c¹nh vµ gãc trong ®­êng chuyÒn lÊy theo chiÒu réng cña c¸c « phè, chiÒu réng cña c¸c tuyÕn giao th«ng gi¸ trÞ cña gãc ngoÆt ®· ®­îc x¸c ®Þnh trong b¶n thiÕt kÕ c¸c ®­êng ®á. tÝnh to¹ ®é cña c¸c ®iÓm trªn ®­êng chuyÒn dùa vµo to¹ ®é gèc vµ c¸c gi¸ trÞ gãc vµ c¹nh thiÕt kÕ. C¨n cø vµo to¹ ®é tÝnh ®­îc tiÕn hµnh c¾m c¸c ®iÓm cÇn x¸c ®Þnh ngoµi thùc ®Þa. §o kiÓm tra ë thùc ®Þa thµnh lËp c¸c ®­êng chuyÒn ®i qua c¸c ®iÓm ®· c¾m ®Ó x¸c ®Þnh l¹i to¹ ®é cña c¸c ®iÓm ®ã. Gi¸ trÞ ®é lÖch gi÷a to¹ ®é tÝnh theo thiÕt kÕ vµ to¹ ®é thùc tÕ thÓ hiÖn ®é chÝnh x¸c chuyÓn c¸c ®iÓm thiÕt kÕ ra thùc ®Þa. T¹i nh÷ng khu vùc chuÈn bÞ x©y dùng kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó bè trÝ c¸c ®iÓm thiÕt kÕ trùc tiÕp tõ c¸c ®iÓm ®a gi¸c th× ta thµnh lËp c¸c ®­êng chuyÒn kinh vÜ chuyªn dông ®Ó tõ nh÷ng ®iÓm nµy cã thÓ bè trÝ c¸c ®iÓm thiÕt kÕ cña c¸c ®­êng ®á. + Ph­¬ng ph¸p chuyÓn thiÕt kÕ ra thùc ®Þa. Ph­¬ng ph¸p chuyÓn ®iÓm thiÕt kÕ ra thùc ®Þa ®­îc chän khi thµnh lËp b¶n thiÕt kÕ vµ phô thuéc vµo vÞ trÝ c¸c ®iÓm khèng chÕ mÆt b»ng. Cã hai ph­¬ng ph¸p th­êng ®­îc sö dông lµ: ph­¬ng ph¸p to¹ ®é cùc vµ to¹ ®é vu«ng gãc. Ph­¬ng ph¸p to¹ ®é cùc. To¹ ®é ®iÓm 1,2 vµ ph­¬ng vÞ ®· ®­îc x¸c ®Þnh tõ l­íi khèng chÕ c¬ së. To¹ ®é ®iÓm C ®· ®o trong thiÕt kÕ. §iÓm C ®­îc bè trÝ ë thùc ®Þa b»ng c¸ch dung gãc vµ chiÒu dµi ngang S nh­ h×nh vÏ 2.5.11 H×nh 2.5.11 §Æt m¸y ë ®iÓm sè 1 tiÕn hµnh ®Þnh h­íng vÒ 2 sau ®ã ®Æt c¸c gi¸ trÞ gãc , c¹nh 1 theo thiÕt kÕ ta ®­îc ®iÓm C. vµ S ®­îc tÝnh tõ sè liÖu cho tr­íc vµ theo c¸c c«ng thøc: (2.5.18) Hay: (2.5.19) Ph­¬ng ph¸p to¹ ®é vu«ng gãc. Ph­¬ng ph¸p nµy th­êng ®­îc øng dông khi trªn khu vùc ®· thµnh lËp l­íi « vu«ng x©y dùng. Gi¶ sö cÇn bè trÝ ®iÓm C dùa vµo ®iÓm I, II nh­ h×nh vÏ. H×nh 2.5.12 S¬ ®å bè trÝ ®iÓm theo ph­¬ng ph¸p to¹ ®é vu«ng gãc Trªn c¹nh cña l­íi « vu«ng x©y dùng I II ®Æt ®o¹n trªn trôc x (hoÆc trªn trôc y) ®­îc ®iÓm P. §Æt m¸y t¹i P dùng gãc vu«ng vµ trªn c¹nh thu ®­îc, ®Æt ®o¹n hoÆc sÏ thu ®­îc ®iÓm C cÇn bè trÝ. Ngoµi hai ph­¬ng ph¸p trªn, cßn cã c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c dïng ®Ó chuyÓn ®iÓm thiÕt kÕ ta thùc ®Þa ®ã lµ ph­¬ng ph¸p ®­êng chuyÒn thiÕt kÕ vµ ph­¬ng ph¸p giao héi. B. ChuyÓn b¶n thiÕt kÕ quy ho¹ch ®é cao ra thùc ®Þa. Tµi kiÖu gèc ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c bè trÝ quy ho¹ch vÒ ®é cao lµ c¸c b¶n vÏ bè trÝ quy ho¹ch víi ®é cao thiÕt kÕ vµ ®é cao thi c«ng. Khu vùc cÇn bè trÝ quy ho¹ch ®øng cÇn cã sè l­îng ®iÓm thuû chuÈn cÇn thiÕt, trung b×nh ph¶i cã mét ®iÓm ®é cao trªn 1km2 . Ngoµi ra c¸c ®iÓm ®é cao cßn ph¶i bè trÝ ë gÇn nh÷ng vïng ®µo ®¾p. + Bè trÝ quy ho¹ch ®é cao c¸c ®­êng giao th«ng. ViÖc ®Çu tiªn khi bè trÝ quy ho¹ch ®é cao lµ bè trÝ c¸c trôc ®­êng giao th«ng. Tr×nh tù bè trÝ nh­ sau: Theo trôc tuyÕn ®­êng bè trÝ c¸c cäc c¸ch nhau10- 20(m) vµ t¹i c¸c vÞ trÝ biÕn ®æi cña ®Þa h×nh. Trªn c¸c cäc x¸c ®Þnh ®é cao thiÕt kÕ víi to¹ ®é chÝnh x¸c cì cm. T¹i vÞ trÝ c¸c cäc ®· ®¸nh dÊu theo trôc ®­êng vµ ë nh÷ng chç biÕn ®æi cña ®Þa h×nh, tiÕn hµnh bè trÝ mÆt c¾t ngang cña tuyÕn ®­êng bao gåm ®é cao trôc ®­êng, r·nh tho¸t n­íc… Theo nguyªn t¾c th«ng th­êng ®Çu tiªn ng­êi ta th­êng bè trÝ ®é cao s¬ bé ®Ó tiÕn hµnh san ñi mÆt b»ng sau ®ã tiÕn hµnh bè trÝ ®é cao thiÕt kÕ lÇn cuèi. Ph­¬ng ph¸p bè trÝ ®o¹n th¼ng cã ®é dèc thiÕt kÕ: §Ó bè trÝ cã thÓ sö dông m¸y kinh vÜ, toµn ®¹c, hoÆc m¸y thuû chuÈn. §Ó bè trÝ b»ng m¸y kinh vÜ hoÆc toµn ®¹c th× gi¶ sö trªn h­íng ®· cho tr­íc bè trÝ c¸c ®iÓm B, C, D sao cho c¸c ®iÓm nµy cïng n»m trªn mét h­íng cã ®é dèc thiÕt kÕ (itk) nh­ h×nh vÏ. H×nh 2.5.13 Bè trÝ ®o¹n th¼ng cã ®é dèc thiÕt kÕ Tõ tèc ®é itk tÝnh ra gãc nghiªng cña ®o¹n th¼ng (v) Sau ®ã c©n m¸y ë A, ®o chiÒu cao m¸y b, ®Æt gi¸ trÞ gãc ®øng itk trªn bµn ®é ®øng vµ ng¾m vÒ h­íng x t¹i c¸c vÞ trÝ B, C …trªn h­íng ng¾m ®Æt c¸c ®iÓm ®Æt c¸c ®iÓm mèc sao cho t©m dÊu mèc n»m vµo gi÷a l­íi chØ cña m¸y kinh vÜ hay toµn ®¹c th× sau ®ã ®­êng th¼ng ®i qua c¸c ®iÓm B, C…sÏ cã ®é dèc thiÕt kÕ. NÕu dïng m¸y thuû chuÈn th× ®Æt m¸y ë gi÷a hai ®iÓm sau ®ã tiÕn hµnh bè trÝ. + Bè trÝ to¹ ®é cao ë c¸c « phè vµ khu c«ng nghiÖp. Th«ng th­êng ng­êi ta bè trÝ theo hai ph­¬ng ph¸p sau: Bè trÝ theo l­íi « vu«ng: Chia ra khu vùc x©y dùng thµnh c¸c « vu«ng cã chiÒu dµi c¹nh 10 - 20(m). §Ønh c¸c h×nh « vu«ng ®­îc cè ®Þnh b»ng c¸c cäc vµ truyÒn ®é cao thiÕt kÕ ®Õn c¸c ®Çu cäc ®ã. X¸c ®Þnh ®é cao cèt kh«ng cña mÆt b»ng x©y dùng: trong ph­¬ng ph¸p nµy cÇn chuyÒn ®é cao theo cèt kh«ng cña mÆt b»ng x©y dùng ®Õn nh÷ng vÞ trÝ cÇn thiÕt kÕ. Khi chuyÒn ®é cao thiÕt kÕ ra thùc ®Þa ta tÝnh sè ®äc trªn mia ®Ó cã ®é cao thiÕt kÕ trªn ®Çu cäc nh­ sau: b = Hi - HTkÕ Hj = Hg + a Trong ®ã: Hg - ®é cao ®iÓm thuû chuÈn. Hj - §é cao tia ng¾m. a - sè ®äc trªn mia ®Æt t¹i ®iÓm thuû chuÈn. Trong nhiÒu tr­êng hîp ng­êi ta chuyÓn thiÕt kÕ ra thùc ®Þa ®Ó t¹o mÆt b»ng hay ®­êng th¼ng thiÕt kÕ b»ng ph­¬ng ph¸p tia ng¾m nghiªng. ng­êi ta ®iÒu chØnh m¸y thuû chuÈn ®Ó tia ng¾m song song víi mÆt ph¼ng thiÕt kÕ vµ sau ®ã bè trÝ liªn tôc c¸c ®iÓm ®é cao thiÕt kÕ. Sau khi bè trÝ xong ®é cao thiÕt kÕ cÇn tiÕn hµnh ®é kiÓm tra ®Ó x¸c ®Þnh ®é cao thiÕt kÕ vµ ®é cao thùc tÕ. ViÖc ®o kiÓm tra cã thÓ thùc hiÖn b»ng ph­¬ng ph¸p sau: Dïng m¸y thuû chuÈn vµ mia ®o kiÓm tra l¹i ®é cao. Dïng dông cô ®o lazer chuyªn dông. Dông cô nµy cho phÐp võa ®o kiÓm tra võa ®iÒu chØnh sè thiÕt bÞ san ñi tù ®éng ®Ó t¹o ra mÆt b»ng thiÕt kÕ theo c¸c sè liÖu ®· tÝnh to¸n tr­íc. Ngµy nay cïng víi sù ph¸t triÓn v­ît bËc cña khoa häc kü thuËt, sù ph¸t triÓn cña ®iÖn tö - tin häc vµ m¸y tÝnh kü thuËt sè ®· ®em l¹i kh¶ n¨ng tù ®éng ho¸ cao trong tr¾c ®Þa thay v× ph¶i gi¶i trùc tiÕp c¸c bµi to¸n tr¾c ®Þa, hiÖn nay ®· cã c¸c phÇn mÒm tiÖn Ých phôc vô cho tr¾c ®Þa gióp gi¶i c¸c bµi to¸n tr¾c ®Þa mét c¸ch chÝnh x¸c vµ nhanh chãng vµ chÝnh x¸c, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. ch­¬ng III thùc nghiÖm 3.1 Môc ®Þch vµ s¬ ®å thùc nghiÖm Môc ®Ých cña thùc nghiÖm ®Ó tiÕn hµnh kh¶o s¸t ®é chÝnh x¸c cña m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö tr­íc c¸c diÔn biÕn cña khÝ t­îng nh­ ®· nªu ë trªn vµ qua ®ã tÝnh c¸c sè hiÖu chØnh vµo gi¸ trÞ ®o sao cho gi¸ trÞ ®o thu ®­îc ®¹t ®é chÝnh x¸c cÇn thiÕt, vµ tõ ®ã cã chÕ ®é cho phï hîp Chóng t«i tiÕn hµnh ®o trªn mét ®o¹n cã s¬ ®å nh­ h×nh vÏ. TiÕn hµnh ®Æt m¸y t¹i 1, g­¬ng 2,3,4. §o liªn tôc t¹i c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau vµ trªn c¸c ®o¹n th¼mg cã ®é dµi kh¸c nhau ë c¸c ®iÒu kiÖn mµ c¸c yÕu tè khÝ t­îng thay ®æi. 3.2 KÕt qu¶ ®o kh¶o s¸t ¶nh h­ëng cña khÝ t­îng. C¸c yÕu tè tiªu chuÈn cña m¸y: t=150c; P=760mmHg; C=75% H»ng sè g­¬ng: - 30 B¶ng kÕt qu¶ ®o kho¶ng c¸ch ë c¸c thêi ®iÓm trong ngµy ch­a hiÖu chØnh khÝ t­îng Thêi gian ®o C¸c yÕu tè khÝ t­îng Kho¶ng c¸ch ®o D12(m) Kho¶ng c¸ch ®o D13(m) Kho¶ng c¸ch D14(m) t(0C) P(mmHg) e(%) 7h30 33 760 60 647.96 1007.999 1607.988 8h 34 763 70 647.963 1008.005 1607.992 8h30 35 763 71 647.963 1008.005 1607.992 9h 35 763 70 647.963 1008.008 1607.988 9h30 36 763 70 647.964 1008.006 1607.989 10h 37 762 57 647.962 1008.003 1607.987 10h30 37 762 52 647.962 1008.004 1607.987 11h 38 762 49 647.962 1007.997 1607.988 11h30 40 762 46 647.961 1008.003 1607.986 12h 43 762 42 647.956 1008.002 1607.984 12h30 42 761 44 647.96 1007.997 1607.979 13h00 40 761 45 647.966 1008.002 1607.992 13h30 40 761 50 647.959 1008.003 1607.983 14h 39 762 58 647.96 1008.001 1607.984 14h30 39 762 55 647.961 1008.008 1607.9879 15h 38 762 60 647.956 1008.002 1607.983 15h30 38 763 52 647.961 1008.002 1607.984 16h 38 762 60 647.966 1007.997 1607.982 16h30 36 762 58 647.961 1008.003 1607.985 17h 35 762 55 647.959 1008.002 1607.981 17h30 34 762 58 647.96 1008.001 1607.983 18h 33 762 65 647.962 1008.004 1607.984 B¶ng kÕt qu¶ ®mo kho¶ng c¸ch ë c¸c thêi ®iÓm trong ngµy ®· hiÖu chØnh khÝ t­îng Thêi gian ®o C¸c yÕu tè khÝ t­îng kho¶ng c¸ch ®o D12(m) kho¶ng c¸ch ®o D13(m) Kho¶ng c¸ch ®o D14(m) t(0C) P(mmHg) e(%) 7h30 33 760 60 647.96 1008.021 1608.015 8h 34 763 70 647.974 1008.022 1608.015 8h30 35 763 71 647.974 1008.022 1608.015 9h 35 763 70 647.973 1008.022 1608.018 9h30 36 763 70 647.976 1008.021 1608.017 10h 37 762 57 647.974 1008.021 160.018 10h30 37 762 52 647.976 1008.021 1608.02 11h 38 762 49 647.976 1008.024 1608.017 11h30 40 762 46 647.975 1008.023 1608.018 12h 43 762 42 647.976 1008.023 1608.019 12h30 42 761 44 647.963 1008.023 1608.02 13h00 40 761 45 647.973 1008.02 1608.014 13h30 40 761 50 647.976 1008.02 1608.019 14h 39 762 58 647.974 1008.022 1608.018 14h30 39 762 55 647.972 1008.023 1608.017 15h 38 762 60 647.976 1008.021 1608.016 15h30 38 763 52 647.974 1008.023 1608.014 16h 38 762 60 647.973 1008.02 1608.013 16h30 36 762 58 647.968 1008.029 1608.023 17h 35 762 55 647.981 1008.015 1608.01 17h30 34 762 58 647.98 1008.003 1608.024 18h 33 762 65 647.96 1008.016 1608.008 B¶ng kÕt qu¶ ®o kho¶ng c¸ch ë c¸c thêi ®iÓm trong ngµy®· hiÖu chØnh khÝ t­îng Thêi gian ®o C¸c yÕu tè hÝ t­îng kho¶ng c¸ch ®o D12(m) VD (mm) kho¶ng c¸ch ®o D13(mm) VD (mm) Kho¶ng c¸ch D14(m) VD (mm)  T(0C) P(mmHg)  e(%)  7h30 33 760 60 647.96 -0.7 1008.021 0.4 1608.015 1.3 8h 34 763 70 647.974 0.3 1008.022 -0.6 1608.015 1.3 8h30 35 763 71 647.974 0.3 1008.022 -0.6 1608.015 1.3 9h 35 763 70 647.973 1.3 1008.022 -0.6 1608.018 -1.7 9h30 36 763 70 647.976 -1.7 1008.021 0.4 1608.017 -0.7 10h 37 762 57 647.974 0.3 1008.021 0.4 1608.018 -1.7 10h30 37 762 52 647.976 -1.7 1008.021 0.4 1608.02 -3.7 11h 38 762 49 647.976 -1.7 1008.024 -2.6 1608.017 -0.7 11h30 40 762 46 647.975 -0.7 1008.023 -1.6 1608.018 -1.7 12h 43 762 42 647.976 -1.7 1008.023 -1.6 1608.019 -2.7 12h30 42 761 44 647.963 -0.7 1008.023 -1.6 1608.02 -3.7 13h00 40 761 45 647.973 1.3 1008.02 1.4 1608.014 2.3 13h30 40 761 50 674.976 -1.7 1008.02 1.4 1608.019 -2.7 14h 39 762 58 647.974 0.3 1008.022 -0.6 1608.018 -1.7 14h30 39 762 55 647.972 2.3 1008.023 -1.6 1608.017 -0.7 15h 38 762 60 647.976 -1.7 1008.021 0.4 1608.016 0.3 15h30 38 763 52 647.974 0.3 1008.023 -1.6 1608.014 2.3 16h 38 762 60 647.973 1.3 1008.02 1.4 1608.013 3.3 16h30 36 762 58 647.968 6.3 1008.029 -7.6 1608.023 -6.7 17h 35 762 55 647.981 -6.7 1008.015 6.4 1608.01 6.3 17h30 34 762 58 647.98 -5.7 1008.003 -8.6 1608.024 -7.7 18h 33 762 65 647.969 5.3 1008.016 5.4 1608.008 8.3  Khaáng c¸ch trung b×nh 647.9743 1008.0214 1608.0163 Qua kÕt qña tÝnh to¸n chóng t«i cã nhËn xÐt: +ë kho¶ng c¸ch D12 §é lÖch cùc ®¹i VDmax = - 6.7(mm) Kho¶ng c¸ch trung b×nh: Sai sè trung ph­¬ng chiÒu dµi c¹nh ®o: MD = ± (a + b.D.10-6) (mm) = ± (3+2.(0.6479743)) = ± 4.29 (mm) Thêi gian ®o thÝch hîp nhÊt: S¸ng tõ 7h30 ®Õn 12h00. ChiÒu tõ 2h00 ®Õn 4h00 + ë kho¶ng c¸ch D13: §é lÖnh cùc ®¹i VDmax = - 8.6 (mm) Kho¶ng c¸ch trung b×nh = 1008, .0214 (m) Sai sè trung ph­¬ng chiÒu dµi c¹nh ®o: MD = ± (a + b.D.10-6) (mm) = ± (3+2.(1.0080214)) = ± 5.016 (mm) Thêi gian ®o thÝch hîp nhÊt: S¸ng tõ 7h30 ®Õn 10h30. ChiÒu tõ 2h00 ®Õn 4h00 + ë kho¶ng c¸ch D14: Kho¶ng c¸ch trung b×nh = 1608, 0163 (m) §é lÖnh cùc ®¹i VDmax = - 8.3 (mm) Sai sè trung ph­¬ng c¹nh ®o: MD = ± (a + b.D.10-6) (mm) = ± (3+2.(1.6080163)) = ± 6,21 (mm) Thêi gian ®o thÝch hîp nhÊt: S¸ng tõ 7h30 ®Õn 10h30. ChiÒu tõ 2h30 ®Õn 4h00 2. TÝnh kho¶ng c¸ch vµ sù thay ®æi kho¶ng c¸ch trÞ trung b×nh theo c«ng thøc thùc nghiÖm Ta cã c«ng thøc tÝnh sè hiÖu chØnh theo c«ng thøc thùc nghiÖm: DDTN = (NTC - NTT).10-6D Trong ®ã: Víi PTC = 760 (mmHg) eTC = 75% TTC = 75% TTC = 288K Ta cã: NTC = 247.609 D lµ kho¶ng c¸ch ®o kh«ng hiÖu chØnh. Kho¶ng c¸ch tÝnh theo c«ng thøc thùc nghiÖm: DTN = NTC + DTN §é lÖch kho¶ng c¸ch so víi kho¶ng c¸ch trung b×nh: VD = - Lµ kho¶ng c¸ch trung b×nh tÝnh theo c«ng thøc thùc nghiÖm. B¶ng tÝnh kho¶ng c¸ch vµ sù thay ®æi kho¶ng c¸ch theo trÞ trung b×nh tõ c«ng thøc thùc nghiÖm Thêi gian ®o C¸c yÕu tè khÝ t­îng DTC12(m) NTT DDTN (mm) DTN VD T(0C) P(mmHg) e(%) 7h30 33 760 60 647.96 234.121 8.7 647.969 2.5 8h 34 763 70 647.963 233.581 9.1 647.972 -0.5 8h30 35 763 71 647.963 232.751 9.6 647.973 -1.5 9h 35 763 70 647.963 232.823 9.6 647.973 -1.5 9h30 36 763 70 647.964 232.069 10.1 647.974 -2.5 10h 37 762 57 647.962 231.933 10.2 647.972 -0.5 10h30 37 762 52 647.962 232.287 9.9 647.972 -0.5 11h 38 762 49 647.962 231.752 10.3 647.972 -0.5 11h30 40 762 46 647.961 230.482 11.1 647.972 -0.5 12h 43 762 42 647.956 228.572 12.3 647.968 3.5 12h30 42 761 44 647.96 228.853 12.2 647.972 -0.5 13h00 40 761 45 647.966 230.246 11.3 647.977 -5.5 13h30 40 761 50 647.959 229.894 11.5 647.97 1.5 14h 39 762 58 647.96 230.375 11.2 647.971 0.5 14h30 39 762 55 647.961 230.587 11 647.972 -0.5 15h 38 762 60 647.956 230.975 10.8 647.967 4.5 15h30 38 763 52 647.961 231.849 10.2 647.971 0.5 16h 38 762 60 647.966 230.975 10.8 647.977 -5.5 16h30 36 762 58 647.961 232.612 9.7 647.971 0.5 17h 35 762 55 647.959 233.581 9.1 647.968 3.5 17h30 34 762 58 647.96 234.127 8.7 647.969 2.5 18h 33 762 65 647.962 234.39 8.6 647.971 0.5 647.9715 Kho¶ng c¸ch thùc nghiÖm: = 647,9715 §é lÖnh cùc ®¹i VDmax = - 5.5 (mm) B¶ng tÝnh kho¶ng c¸ch vµ sù thay ®æi kho¶ng c¸ch theo trÞ trung b×nh tõ c«ng thøc thùc nghiÖm Thêi gian ®o C¸c yÕu tè khÝ t­îng DTC12(m) NTT DDTN (mm) DTN VD T(0C) P(mmHg) e(%) 7h30 33 760 60 1007.999 234.121 13.6 1008.013 5.5 8h 34 763 70 1008.005 233.581 14.1 1008.019 -0.5 8h30 35 763 71 1008.005 232.751 15 1008.02 -1.5 9h 35 763 70 1008.008 232.823 14.9 1008.023 -4.5 9h30 36 763 70 1008.006 232.069 15.7 1008.022 -3.5 10h 37 762 57 1008.003 231.933 15.8 1008.019 -0.5 10h30 37 762 52 1008.004 232.287 15.4 1008.019 -0.5 11h 38 762 49 1007.997 231.752 16 1008.013 5.5 11h30 40 762 46 1008.003 230.482 17.3 1008.012 -1.5 12h 43 762 42 1008.002 228.572 19.2 1008.021 -2.5 12h30 42 761 44 1007.997 228.853 18.9 1008.016 2.5 13h00 40 761 45 1008.002 230.246 17.5 1008.02 -1.5 13h30 40 761 50 1008.003 229.894 17.9 1008.021 -2.5 14h 39 762 58 1008.001 230.375 17.4 1008.018 0.5 14h30 39 762 55 1008.008 230.587 17.2 1008.025 -6.5 15h 38 762 60 1008.002 230.975 16.8 1008.019 -0.5 15h30 38 763 52 1008.002 231.849 15.9 1008.018 0.5 16h 38 762 60 1007.997 230.975 16.8 1008.014 4.5 16h30 36 762 58 1008.003 232.612 15.1 1008.018 0.5 17h 35 762 55 1008.002 233.581 14.1 1008.016 2.5 17h30 34 762 58 1008.001 234.127 13.6 1008.015 3.5 18h 33 762 65 1008.004 234.39 13.3 1008.017 1.5 Kho¶ng c¸ch thùc nghiÖm: = 1008.0185 §é lÖnh cùc ®¹i VDmax = - 6.5 (mm) B¶ng tÝnh kho¶ng c¸ch vµ sù thay ®æi kho¶ng c¸ch theo trÞ trung b×nh tõ c«ng thøc thùc nghiÖm Thêi gian ®o C¸c yÕu tè khÝ t­îng DTC12(m) NTT DDTN (mm) DTN VD T(0C) P(mmHg) e(%) 7h30 33 760 60 1607.988 234.121 21.7 1608.01 0.9 8h 34 763 70 1607.992 233.581 22.6 1608.015 -4.1 8h30 35 763 71 1607.992 232.751 23.9 1608.016 -5.1 9h 35 763 70 1607.988 232.823 23.8 1608.012 -1.1 9h30 36 763 70 1607.989 232.069 25 1608.014 -3.1 10h 37 762 57 1607.987 231.933 25.2 1608.012 -1.1 10h30 37 762 52 1607.987 232.287 24.6 1608.012 -1.1 11h 38 762 49 1607.988 231.752 25.5 1608.013 -2.1 11h30 40 762 46 1607.986 230.482 27.5 1608.014 -3.1 12h 43 762 42 1607.984 228.572 30.6 1608.015 -4.1 12h30 42 761 44 1607.979 228.853 30.2 1608.009 1.9 13h00 40 761 45 1607.992 230.246 27.9 1608.02 -9.1 13h30 40 761 50 1607.983 229.894 28.5 1608.011 -0.1 14h 39 762 58 1607.984 230.375 27.7 1608.012 -1.1 14h30 39 762 55 1607.979 230.587 27.4 1608.006 4.9 15h 38 762 60 1607.983 230.975 26.7 1608.01 0.9 15h30 38 763 52 1607.984 231.849 25.3 1608.009 1.9 16h 38 762 60 1607.982 230.975 26.7 1608.009 1.9 16h30 36 762 58 1607.985 232.612 24.1 1608.009 1.9 17h 35 762 55 1607.981 233.581 22.6 1608.004 6.9 17h30 34 762 58 1607.983 234.127 21.7 1608.005 5.9 18h 33 762 65 1607.984 234.39 21.3 1608.005 5.9 Kho¶ng c¸ch thùc nghiÖm: = 1608.0109 (m) §é lÖnh cùc ®¹i VDmax = - 9.1 (mm) Qua kÕt qu¶ tÝnh to¸n chóng t«i rót ra nhËn xÐt: + ë kho¶ng c¸ch D12: Kho¶ng c¸ch trung b×nh D0 = 647,9715(m) §é lÖch cùc ®¹i VDmax= 5.5 (mm) Sai sè trung ph­¬ng c¹nh ®o: mD = ± (a+b.D.10-6) = ± (3+2 (0.6479715) = ± 4,29 (mm) Thêi gian ®o thÝch hîp nhÊt: S¸ng tõ 7h30 ®Õn 12h30. ChiÒu tõ 14h00 ®Õn 6h00 + §èi víi kho¶ng c¸ch D13: Kho¶ng c¸ch trung b×nh D0 = 1008. 0185 (m) §é lÖch cøc ®¹i VDmax = -6.5 (mm) Sai sè trung ph­¬ng c¹nh ®o: mD = ± (a+b.D.10-6) = ± (3+2 (1.0080185)) = ± 5.016 (mm) Thêi gian thÝch hîp nhÊt. Buæi s¸ng tõ 8h00 ®Õn 10h30. ChiÒu tõ 3h00 ®Õn 6h00. + §èi víi kho¶ng c¸ch trung b×nh D14: Kho¶ng c¸ch trung b×nh D0 = 1608.0109 (m) §é lÖch cøc ®¹i VDmax = -9,1 (mm) Sai sè trung ph­¬ng c¹nh ®o: mD = ± (a+b.D.10-6) = ± (3+2 (1,6080109)) = ± 6.216 (mm) Thêi gian ®o thÝch hîp nhÊt: S¸ng tõ 7h30 ®Õn 12h30. ChiÒu tõ 1h30 ®Õn 5h00 3. B¶ng tÝnh sù biÕn ®æi cña kho¶ng c¸ch theo kho¶ng c¸ch nhá nhÊt. - Theo sè liÖu ®o thùc tÕ: VD = DTTmin - DTT Trong ®ã DTTmin lµ kho¶ng c¸ch ®o hiÖu chØnh nhá nhÊt - Theo sè hiÖu tÝnh to¸n thùc nghiÖm VD = DTNmin - DTT Trong ®ã: DTnmin lµ kho¶ng c¸ch tÝnh theo c«ng thøc thùc nghiÖm nhá nhÊt. B¶ng tÝnh sù thay ®æi kho¶ng c¸ch thùc nghiÖm theo kho¶ng c¸ch nhá nhÊt Thêi gian ®o Kho¶ng c¸ch TND12(m) §é chªnh lÖch kho¶ng c¸ch nhá nhÊt (mm) Kho¶ng c¸ch TND13(m) §é chªnh lÖch kho¶ng c¸ch nhá nhÊt (mm Kho¶ng c¸ch TND14(m) §é chªnh lÖch kho¶ng c¸ch nhá nhÊt (mm 7h30 647.969 -2 1008.013 0 1608.01 -6 8h 647.972 -5 1008.019 -6 1608.015 -11 8h30 647.973 -6 1008.02 -7 1608.016 -12 9h 647.973 -6 1008.023 -10 1608.012 -8 9h30 647.974 -7 1008.022 -9 1608.014 -10 10h 647.972 -5 1008.019 -6 1608.012 -8 10h30 647.972 -5 1008.019 -6 1608.012 -8 11h 647.972 -5 1008.013 0 1608.013 -9 11h30 647.972 -5 1008.02 -7 1608.014 -10 12h 647.968 -1 1008.021 -8 1608.015 -11 12h30 647.972 -5 1008.016 -3 1608.009 -5 13h00 647.977 -10 1008.02 -7 1608.02 -16 13h30 647.97 -3 1008.021 -8 1608.011 -7 14h 647.971 -4 1008.018 -5 1608.012 -8 14h30 647.972 -5 1008.025 -12 1608.006 -2 15h 647.967 0 1008.019 -6 1608.01 -6 15h30 647.971 -4 1008.018 -5 1608.009 -5 16h 647.977 -10 1008.014 -1 1608.009 -5 16h30 647.971 -4 1008.018 -5 1608.009 -5 17h 647.968 -1 1008.016 -3 1608.004 0 17h30 647.969 -2 1008.015 -2 1608.005 -1 18h 647.971 -4 1008.017 -4 1608.005 -1 647.967 1008.013 1608.004 B¶ng tÝnh sù thay ®æi kho¶ng c¸ch cã hiÖu chØnh khÝ t­îng theo kho¶ng c¸ch nhá nhÊt Thêi gian ®o Kho¶ng c¸ch TND12(m) §é chªnh lÖch kho¶ng c¸ch nhá nhÊt (mm) Kho¶ng c¸ch TND13(m) §é chªnh lÖch kho¶ng c¸ch nhá nhÊt (mm Kho¶ng c¸ch TND14(m) §é chªnh lÖch kho¶ng c¸ch nhá nhÊt (mm 7h30 647.976 -4 1008.021 -3 1608.015 -5 8h 647.974 -2 1008.022 -4 1608.015 -5 8h30 647.974 -2 1008.022 -4 1608.015 -5 9h 647.973 -1 1008.022 -4 1608.018 -8 9h30 647.976 -4 1008.021 -3 1608.017 -7 10h 647.974 -2 1008.021 -3 1608.018 -8 10h30 647.976 -4 1008.021 -3 1608.02 -10 11h 647.976 -4 1008.024 -6 1608.017 -7 11h30 647.975 -3 1008.023 -5 1608.018 -8 12h 647.976 -4 1008.023 -5 1608.019 -9 12h30 647.973 -1 1008.023 -5 1608.02 -10 13h00 647.973 -1 1008.02 -2 1608.014 -4 13h30 647.976 -4 1008.02 -2 1608.019 -9 14h 647.974 -2 1008.022 -4 1608.018 -8 14h30 647.972 0 1008.023 -5 1608.017 -7 15h 647.976 -4 1008.021 -3 1608.016 -6 15h30 647.974 -2 1008.023 -5 1608.014 -4 16h 647.973 -1 1008.02 -2 1608.013 -3 16h30 647.972 0 1008.018 0 1608.017 -7 17h 647.975 -3 1008.018 0 1608.01 0 17h30 647.973 -1 1008.021 -3 1608.014 -4 18h 647.973 -1 1008.022 -4 1608.015 -5 DMin 647.972 1008.018 1608.01 Qua sè liÖu tÝnh to¸n thù tÕ chóng t«i cã nhËn xÐt: + Theo sè liÖu thùc tÕ ®o ®­îc: ë kho¶ng c¸ch D12 ®é lÖch cùc ®¹i Vmax = -4(mm) t¹i thêi gian ®o lóc 1h00vµ 4h00 ë kho¶ng c¸ch D13 ®é lÖch cùc ®¹i Vmax = -6 (mm) t¹i thêi gian ®o lóc 11h ë kho¶ng c¸ch ®o D14 ®é lÖch cùc ®¹i Vmax = -10(mm) t¹i thêi gian ®o lóc 10h30 vµ 12h30 + Theo sè liÖu tÝnh to¸n thùc nghiÖm: ë kho¶ng c¸ch D12 ®é lÖch cùc ®¹i Vmax = -10(mm) t¹i thêi gian ®o lóc 1h00 vµ 4h00 ë kho¶ng c¸ch D13 ®é lÖch cùc ®¹i Vmax = -12 (mm)t¹i thêi gian ®o lóc 14h30 ë kho¶ng c¸ch ®o D14 ®é lÖch cùc ®¹i Vmax = -16 (mm) t¹i thêi gian ®« lóc1h30 Qua kÕt qu¶ k¶o s¸t thùc nghiÖm chóng t«i cã nh÷ng nhËn xÐt: 1- ë kho¶ng c¸ch nhá h¬n 600m th× ¶nh h­ëng cña khÝ t­îng ë c¸c thêi ®iÓm ®o trong ngµy lµ nhá nhÊt vµ ¶nh h­ëng kh«ng ®¸ng kÓ ®Õn kÕt qu¶ ®o kho¶ng c¸ch 2- ë kho¶ng c¸ch lín h¬n 1000m th× ¶nh h­ëng cña khÝ t­îng lµ rÊt ®¸ng kÓ vµ sÏ t¨ng dÇn theo ®é dµi cña hko¶ng c¸ch ®o 3 - ë mét kho¶ng c¸ch x¸c ®Þnh kho¶nh thêi gian: tõ 11h30 ®Õn 1h30 lµ thêi ®iÓm cã ¶nh h­ëng lín nhÊt tíi ®é chÝnh x¸c kÕt qu¶ ®o dµi. 4 - ë kho¶ng c¸ch thêi gian: S¸ng tõ 7h30 ®Õn 10h30. ChiÒu tõ 2h30 ®Õn 4h00 lµ kho¶ng thêi gian ¶nh h­ëng nhá tíi ®é chÝnh x¸c kÕt qu¶ ®o dµi Kho¶ng thêi gian ®o tèt nhÊt: S¸ng tõ 7h30 ®Õn 10h30. ChiÒu tõ 2h30 ®Õn 4h00. Kho¶ng thêi gian kh«ng lªn ®o: tõ 11h30 ®Õn1h30 B¶ng tÝnh sù biÕn ®æi cña kho¶ng c¸ch ®o cã hiÖu chØnh khÝ t­îng so víi kho¶ng c¸ch trung b×nh Thêi gian ®o C¸c yÕu tè khÝ t­îng kho¶ng c¸ch ®o D12(m) VD (mm) kho¶ng c¸ch ®o D13(mm) VD (mm) Kho¶ng c¸ch D14(m) VD (mm) T(0C) P(mmHg) e(%) 6h30 32 762 66 256.861 0.1 561.052 2,5 808.509 0.9 7h 34 764 64 256.86 1.1 561.052 2,5 808.51 -0.1 7h30 35 765 58 256.861 0.1 561.052 2,5 808.51 -0.1 8h 36 765 55 256.86 1.1 561.051 3,5 808.509 0.9 8h30 38 765 52 256.86 1.1 561.053 1,5 808.51 -0.1 9h 39 765 52 256.861 0.1 561.054 0.5 808.51 -0.1 9h30 40 765 48 256.86 1.1 561.054 0.5 808.51 -0.1 10h 41 765 43 256.861 0.1 561.054 0.5 808.511 -1.1 10h30 42 765 42 256.862 -0.9 561.055 -0.5 808.511 -1.1 11h 43 765 40 256.862 -0.9 561.055 -0.5 808.512 -2.1 11h30 43 765 40 256.862 -0.9 561.056 -1,5 808.513 -3.1 12h 43 764 41 256.862 -0.9 561.056 -1,5 808.512 -2.1 12h30 45 764 34 256.861 0.1 561.057 -2,5 808.512 -2.1 13h 43 763 36 256.861 0.1 561.056 -1,5 808.512 -2.1 13h30 44 764 35 256.862 -0.9 561.057 -2,5 808.511 -1.1 14h 46 763 31 256.863 -1.9 561.059 -1,5 808.513 -3.1 14h30 42 763 40 256.86 1.1 561.055 -2,5 808.511 -1.1 15h 42 762 42 256.862 -0.9 561.057 -4,5 808.511 -1.1 15h30 41 763 47 256.862 -0.9 561.056 -0,5 808.509 0.9 16h 39 762 50 256.861 0.1 561.055 -2,5 808.509 0.9 16h30 38 763 55 256.862 -0.9 561.053 -1,5 808.506 3.9 17h 37 763 58 256.861 0.1 561.055 -0.5 808.506 3.9 17h30 36 762 60 256.861 0.1 561.053 1,5 808.508 1.9 18h 35 762 65 256.86 1.1 561.053 1,5 808.507 2.9 18h30 34 762 68 256.86 1.1 561.053 1,5 808.506 3.9 Kho¶ng c¸ch trung b×nh D0(m) 256.8611 561.0545 808.5099 Qua kÕt qu¶ tÝnh to¸n ®· cã nhËn xÐt: + ë kho¶ng c¸ch D12: Sè trÞ ®o: n = 25 §é lÖch cùc ®¹i VDmax = - 1,9 (mm) Kho¶ng c¸ch trung b×nh: = 256,8611 (m) = 16,94 Sai sè trung ph­¬ng träng sè: Sai sè trung ph­¬ng trÞ trung b×nh: Thêi gian ®o thÝch hîp nhÊt: S¸ng tõ 10h00 ®Õn 1h30. ChiÒu tõ 3h30 ®Õn 5h30 + ë kho¶ng c¸ch D13: Sè trÞ ®o: n = 25 §é lÖch cùc ®¹i VDmax = 4,5 (mm) Kho¶ng c¸ch trung b×nh: = 561,0545 (m) = 92,5 Sai sè trung ph­¬ng träng sè: Sai sè trung ph­¬ng trÞ trung b×nh: Thêi gian ®o thÝch hîp nhÊt: S¸ng tõ 8h30 ®Õn 12h00. ChiÒu tõ 3h30 ®Õn 6h30 + ë kho¶ng c¸ch D14: Sè trÞ ®o: n = 25 §é lÖch cùc ®¹i VDmax = 3,9 (mm) Kho¶ng c¸ch trung b×nh: = 808,5099 (m) = 103,85 Sai sè trung ph­¬ng träng sè: Sai sè trung ph­¬ng trÞ trung b×nh: Thêi gian ®o thÝch hîp nhÊt: S¸ng tõ 6h30 ®Õn 10h30. ChiÒu tõ 2h30 ®Õn 4h00 Qua kÕt qu¶ thùc nghiÖm cña t¸c gi¶ trªn vµ kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®Ò tµi cña t«i. t«i xin rót ra mét sè nhËn xÐt: + ¶nh h­ëng cña khÝ t­îng ®Õn kÕt qu¶ ®o lµ rÊt ®¸ng kÓ ®Æc biÖt lµ khi ®o víi kho¶ng c¸ch ë xa. + Thêi gian ®o cã ¶nh h­ëng lín nhÊt lµ kho¶ng thêi gian 11h30 ®Õn 1h30 + Thêi gian ®o tèt nhÊt lµ kho¶ng thêi gian s¸ng tõ 7h30 ®Õn 10h30, chiÒu tõ 2h30 ®Õn 4h00 KÕt luËn Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu lý thuyÕt vµ kh¶o s¸t thùc nghiÖm "¶nh h­ëng cña khÝ t­îng ®Õn kÕt qu¶ ®o chiÒu dµi b»ng m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö "Cã thÓ ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ sau." 1. M¸y toµn ®¹c ®iÖn tö lµ mét lo¹i m¸y ®a chøc n¨ng, sö dông thuËn tiÖn, ®é chÝnh x¸c cao rÊt phï hîp cho c«ng t¸c tr¾c ®Þa. 2. ¶nh h­ëng cña khÝ t­îng ®Õn kÕt qu¶ ®o chiÒu dµi b»ng m¸y toµn ®¹c ®iÖn tö lµ rÊt ®Æc biÖt lµ khi ®o ë kho¶ng c¸ch xa. V× vËy cÇn tÝnh sè hiÖu chØnh khÝ t­îng hiÖu chØnh vµo kÕt qu¶ ®o dµi ë nh÷ng kho¶ng c¸ch lín khi c¸c yÕu tè khÝ t­îng thay ®æi m¹nh. Nªn tiÕn hµnh ®o ®¹c trong ®iÒu kiÖn khÝ t­îng æn ®Þnh, c¸c yÕu tè khÝ t­îng cµng gÇn víi ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn bao nhiªu th× ®é chÝnh x¸c cµng cao bÊy nhiªu. 4. Kho¶ng thêi gian ®o tèt nhÊt lµ: s¸ng tõ 7h30 ®Õn 10h30, chiÒu tõ 2h30 ®Õn 4h00 5. ë kho¶ng c¸ch nhá h¬n hoÆc b»ng 600m th× ¶nh h­ëng cña thêi gian ®Õn sai sè kho¶ng c¸ch ®o lµ kh«ng ®¸ng kÓ. 6. Trong ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nªn chän c«ng thøc hiÖu chØnh khÝ t­îng phï hîp víi ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña m¸y Do kh¶ n¨ng vµ thêi gian nghiªn cøu cßn h¹n chÕ, ®Õn nay tuy b¶n ®å ¸n ®· hoµn thµnh xong nh­ng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. V× vËy t«i rÊt mong nhËn ®­îc ý kiÕn ®ãng gãp vµ sù gióp ®í cña c¸c thÇy gi¸o c« gi¸o, c¸c c¸n bé chuyªn nghµnh vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®Ó kiÕn thøc cña t«i ®­îc më réng h¬n. Xin ch©n thµnh c¸m ¬n thÇy gi¸o TS D­¬ng V©n Phong vµ c¸c thÇy c« trong khoa tr¾c ®Þa ®· tËn t×nh gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i hoµn thµnh ®å ¸n tèt nghiÖp nµy. Tµi luÖu tham kh¶o §µo Quang HiÕu, D­¬ng V©n phong, Gi¸o tr×nh ®o dµi ®iÖn tö - Hµ Néi, n¨m 2000. D­¬ng V©n phong, Gi¸o tr×nh x©y dùng l­íi - Hµ Néi, n¨m 1998. NguyÔn Träng San, §inh C«ng Hoµ, §µo Quang HiÕu: Gi¸o tr×nh Tr¾c ®Þa phæ th«ng - Tr­êng §¹i häc Má - §Þa chÊt n¨m 2000 Hoµng Ngäc Hµ, Tr­¬ng Quang HiÕu: c¬ së to¸n häc xö lý sè liÖu tr¾c ®Þa - Nhµ xuÊt b¶n giao th«ng vËn t¶i. Phan V¨n HiÕu (Chñ biªn), Ng« V¨n Hîi, TrÇn Kh¸nh, Phan Hång TiÕn, TrÇn ViÕt TuÊn, NguyÔn Quang Th¾ng, NguyÔn quang Phóc: Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa c«ng tr×nh- Nhµ xuÊt b¶n giao th«ng vËn t¶i.