Đồ án Thiết kế mạch nạp ác quy (kiểu vừa dòng vừa áp Y/C nạp nhanh)

më ®Çu Nguån ®iÖn mét chiÒu ®­îc øng dông réng r·i trong nhiÒu lÜnh vùc, tõ øng dông trong sinh ho¹t ®Õn øng dông trong quèc phßng, c«ng n«ng nghiÖp, c¸c ngµnh khoa häc kü thuËt vµ trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn nhanh ch­a tõng thÊy, nhÊt lµ lÜnh vùc ®iÖn tö, tin häc, tù ®éng ho¸, ®o l­êng ®iÒu khiÓn, v.v… c¸c thiÕt bÞ ®iÖn tö trong c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, c¸c dông cô ®o l­êng tù ®éng, c¸c hÖ thèng ®iÒu khiÓn víi ®é chÝnh x¸c cao, c¸c lo¹i m¸y tÝnh ®iÖn tö víi tèc ®é tÝnh to¸n nhanh ®­îc øng dông trong c«ng nghiÖp, trong ®o l­êng vµ ®iÒu khiÓn, v.v… hÇu hÕt ®Òu cÇn mét nguån cung cÊp ®iÖn mét chiÒu ®Ó ho¹t ®éng. ChÝnh v× vËy ®ßi hái cã mét nguån ®iÖn mét chiÒu t­¬ng øng; ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu míi, nh­ cã ®iÖn thÕ, dßng ®iÖn lín, kÝch th­íc gän nhÑ, lµm viÖc tin cËy, chÝnh x¸c, ®é æn ®Þnh cao, kh¶ n¨ng lµm viÖc l©u dµi, chÞu ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr­êng lµm viÖckh¸c nhau. .. c¸c nguån ®iÖn mét chiÒu nµy cã thÓ lµ c¸c lo¹i pin, ¾c qy, nh­ng phæ biÕn h¬n vÉn lµ nguån ®iÖn mét chiÒu tõ ¾c quy. Do vËy viÖc thiÕt kÕ mét bé nguån cung cÊp lµ rÊt quan träng vµ thiÕt thùc. Trong ®ã cã viÖc thiÕt kÕ mét bé n¹p ¾c quy tù ®éng vµ liªn tôc còng ®­îc rÊt chó träng. VÊn ®Ò lín ë ®Ò tµi nµy lµ chÕ ®é n¹p cho ¾c quy nh­ thÕ nµo? c«ng nghÖ n¹p ra sao ? cã rÊt nhiÒu ph­¬ng ph¸p ®iÖn cho ¾c quy + N¹p víi dßng ®iÖn kh«ng ®æi + N¹p víi ®iÖn ¸p kh«ng ®æi + N¹p võa dßng, võa ¸p Trong ®å ¸n nµy ta dïng ph­¬ng ph¸p n¹p võa dßng, võa ¸p bëi v× khi n¹p ®ßi hái tèc ®é nhanh, thêi gian ng¾n vµ ®iÖn ¸p ¾c quy ph¶i ®Çy vµ ®ñ. Néi dung ®å ¸n gåm 4 ch­¬ng Ch­¬ng I- ¾c quy vµ c«ng nghÖ n¹p ¾c quy I- Giíi thiÖu tæng quan vÒ ¾c quy vµ c«ng nghÖ n¹p II- C¸ch ph©n lo¹i III- CÊu t¹o IV-C¸c qu¸ tr×nh ho¸ häc V- C¸c ®Æc tÝnh phãng n¹p ®iÖn cña ¸c quy VI- C¸c ph­¬ng ph¸p n¹p ®iÖn VII- C¸c b¶o qu¶n ¸c quy Ch­¬ng II: TÝnh chän ph­¬ng ¸n I- Tr×nh bÇy c¸c s¬ ®å chØnh l­u II- Nguyªn lý ho¹t ®éng III- Ph©n tÝch ­u nh­îc ®iÓm cña tõng ph­¬ng ¸n IV- §¸nh gi¸ lùa chän ph­¬ng ¸n Ch­¬ng III: tÝnh m¹ch Lùc I - tÝnh chän van II- tÝnh to¸n m¸y biÕn ¸p Ch­¬ng IV: TÝnh to¸n vµ thiÕt kÕ m¹ch ®iÒu khiÓn I- Tr×nh bÇy môc ®Ých vµ yªu cÇu II- Nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn III- TÝnh to¸n vµ lùa chän c¸c linh kiÖn cho m¹ch ®iÒu khiÓn §Ó hoµn thµnh ®å ¸n nµy, ngoµi sù cè g¾ng cña b¶n th©n, cßn cã sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÊy gi¸o Vâ Minh ChÝnh vµ c¸c thÇy c« trong bé m«n " Tù ®éng ho¸ xÝ nghiÖp- c«ng nghiÖp" - Tr­êng §HBK - Hµ Néi . Trong ®ã còng ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng cuèn tµi liÖu tham kh¶o cña c¸c gi¸o s­ tiÕn sü ®· dµy c«ng nghiªn cøu vµ ®­îc nhµ xuÊt b¶n KH-KT in Ên vµ ph¸t hµnh. §iÒu ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho em ®­îc tiÕp thu, häc hái, nghiªn cøu ®Ó ®å ¸n : thiÕt kÕ. Bé n¹p ¸c quy tù ®éng ®­îc hoµn thµnh ./. Sinh viªn NguyÔn V¨n Qu©n Ch­¬ng I ¾c quy vµ c«ng nghÖ n¹p ¾c quy I- Giíi thiÖu vÒ ¸c quy ¾c quy lµ lo¹i nguån ®iÖn ho¸ häc, cã thÓ biÕn ®iÖn n¨ng thµnh ho¸ n¨ng vµ ng­îc l¹i biÕn ho¸ n¨ng thµnh ®iÖn n¨ng. Qu¸ tr×nh biÕn ho¸ n¨ng thµnh ®iÖn n¨ng gäi lµ qu¸ tr×nh phãng ®iÖn vµ qu¸ tr×nh biÕn ®iÖn n¨ng thµnh ho¸ n¨ng gäi lµ qu¸ tr×nh n¹p ®iÖn ¾c quy lµ nguån ®iÖn mét chiÒu ®­îc sö dông rÊt réng r·i vµ lµm viÖc dùa trªn hiÖn t­îng ®iÖn - ho¸ häc. ¾c quy s¶n xuÊt ra ph¶i b¶o ®¶m c¸c tÝnh n¨ng vÒ ®iÖn theo quy ®Þnh . + Søc ®iÖn ®éng lín vµ Ýt thay ®æi khi phãng, n¹p ®iÖn + ¾c quy ph¶i lµm viÖc thuËn nghÞch, nghÜa lµ hiÖu suÊt n¨ng l­îng gÇn 100%. + §iÖn trë trong nhá + Dung l­îng cho mét ®¬n vÞ träng l­îng vµ mét ®¬n vÞ thÓ tÝch ph¶i lín + Tù phãng ®iÖn II- Ph©n lo¹i ¾c quy Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cã rÊt nhiÒu lo¹i ¾c quy kh¸c nhau ®­îc s¶n xuÊt tuú thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn, yªu cÇu cô thÓ cña tõng lo¹i m¸y mãc, dông cô, ®iÒu kiÖn lµm viÖc, còng nh­ nh÷ng tÝnh n¨ng kinh tÕ kyc thuËt cña ¾c quy. Cã thÓ liÖt kª mét sè lo¹i sau : - ¾c quy ch× ( hay ¾c quy axÝt) - ¾c quy kiÒm - ¾c quy kh«ng lamen vµ ¾c quy kÝn - ¾c quy kÏm - b¹c vµ ¾c quy catmi- b¹c Tuy nhiªn trªn thùc tÕ th× ¾c quy axits vµ ¸c quy kiÒm ®­îc sö dông nhiÒu h¬n. nh­ng th«ng dông nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay lµ ¾c quy axÝt; v× so víi ¾c quy kiÒm nã cã mét vµi ®Æc tÝnh tèt h¬n nh­ : søc ®iÖn ®éng cña mçi b¶n " cÆp b¶n " cùc cao h¬n vµ cã ®iÖn trë trong nhá . V× vËy trong ®å ¸n nµy ta chän lo¹i ¾c quy a xÝt ®Ó nghiªn cøu vµ thiÕt kÕ . III- CÊu t¹o cña ¾c quy a xÝt. 1- Vá b×nh Vá th­êng lµm b»ng nh÷ng nguyªn liÖu c¸ch ®iÖn nh­ nhùa, cao su cøng (ª b«nÝt) ®óc thµnh h×nh hép, ®­îc chia thµnh nhiÒu ng¨n, chÞu ®­îc khÝ hËu nãng, l¹nh va ch¹m m¹nh vµ chÞu ®­îc a xÝt. ë ®¸y cña mçi ng¨n cã bèn sèng ®ì khèi b¶n cùc t¹o thµnh kho¶ng trèn gi÷a ®¸y b×nh vµ mÆt d­íi cña khèi b¶n cùc, tr¸nh ®­îc hiÖn t­îng chËp m¹ch gi÷a c¸c b¶n cùc do chÊt kÕt tña r¬i xuèng ®¸y b×nh g©y nªn. 2- TÊm ng¨n TÊm ng¨n ®­îc ghÐp gi÷a c¸c b¶n cùc ©m vµ c¸c b¶n cùc d­¬ng ®Ó tr¸nh hiÖn t­îng chËp m¹ch gi÷a c¸c ®iÖn cùc kh¸c dÊu. 3- Ph©n phèi b¶n cùc ©m C¸c b¶n cùc ©m ghÐp song song víi nhau t¹o thµnh khèi b¶n cùc ©m. ChÊt ho¹t ®éng cña b¶n cùc ©m lµ ch× xèp. 4- Ph©n khèi b¶n cùc d­¬ng C¸c b¶n cùc d­¬ng còng ®­îc ghÐp song song nhau t¹o thµnh khèi b¶n cùc d­¬ng. ChÊt ho¹t ®éng ë b¶n cùc d­¬ng lµ PbO2 ( bi « xÝt ch× ) §Ó t¨ng dung l­îng vµ søc ®iÖn ®éng cña ¾c quy, ng­êi ta ®Êu nèi nhiÒu b¶n cùc nèi tiÕp nhau d­¬ng- ©m xen kÏ nhau trong mét ng¨n gi÷a (+) vµ (-) c¸ch nhau b»ng mét l¸ c¸ch ®iÖn. 5- Dung dÞch ®iÖn ph©n Dung dÞch ®iÖn ph©n lµ a xÝt sun fua ric ( H2SO4 ) Nång ®é dung dÞch ®iÖn ph©n a xÝt sun fua ric P = 1,1 - 1,3g/cm3 Nång ®é dung dÞch ®iÖn ph©n cã ¶nh h­ëng lín ®Õn søc ®iÖn ®éng cña ¾c quy. 6- CÇu nèi CÇu nèi b»ng ch× ®Ó nèi tiÕp c¸c ®Çu cùc ©m cña ng¨n ¾c quy nµy víi ®Çu cùc d­¬ng cña ng¨n ¾c quy tiÕp theo. 7- N¾p nót: N¾p ®Ëy vá b×nh còng ®­îc lµm b»ng nhùa hoÆc b»ng cao su cøng, n¾p cã c¸c lç ®Ó ®æ dung dÞch vµo b×nh vµ ®Çu cùc vµ nót ®Ëy ®Ó ®iÖn dÞch khái ®æ ra. IV- Qu¸ tr×nh ho¸ häc trong c¸c ¾c quy a xÝt Trong ¾c quy axÝt th­êng x¶y ra hai qu¸ tr×nh ho¸ häc thuËn nghÞch ®Æc tr­ng lµ qu¸ tr×nh n¹p vµ phãng ®iÖn Khi n¹p ®iÖn, nhê nguån ®iÖn n¹p mµ ë m¹ch ngoµi c¸c ®iÖn tö "e" chuyÓn ®éng tõ c¸c b¶n cùc ©m ®Õn c¸c b¶n cùc d­¬ng, ®ã lµ dßng ®iÖn n¹p In Khi phãng ®iÖn, d­íi t¸c dông cña søc ®iÖn ®éng riªng cña ¾c quy c¸c ®iÖn tö sÏ chuyÓn ®éng theo h­íng ng­îc l¹i ( tõ (+) ®Õn (-) vµ t¹o thµnh dßng ®iÖn phãng Ip Khi ¾c quy ®· ®­îc n¹p no, chÊt t¸c dông ë c¸c b¶n cùc d­¬ng lµ PbO2 , cßn ë c¸c b¶n cùc ©m lµ ch× xèp Pb. Khi phãng ®iÖn, c¸c chÊt t¸c dông ë c¶ hai b¶n cùc ®Òu trë thµnh sun ph¸t ch× PbSO4 cã d¹ng tinh thÓ nhá. Ph­¬ng tr×nh ho¸ häc x¶y ra trong ¾c quy a xÝt: Trªn b¶n cùc d­¬ng : PbO2 + 3H+ HSO4+ 2e = PbSO4+ H2O Trªn b¶n cùc ©m : Pb + H2SO4 = PbSO4 + 2e + 2H Trong tr­êng hîp tæng qu¸t cã thÓ ®Æc tr­ng c¸c qu¸ tr×nh b»ng b¶ng sau: Tr¹ng th¸i cña ¾c quy B¶n cùc d­¬ng Dung dÞch ®iÖn ph©n B¶n cùc ©m §· ®­îc n¹p no §· phãng hÕt ®iÖn PbO2 (oxÝt ch×) PbSO4 (sun f¸t ch× tinh thÓ nhá) 2 H2SO4 (a xÝt sun fua rÝc) 2 H20 (n­íc) Pb (ch× xèp nguyªn chÊt) PbSO4 (sun f¸t ch× tinh thÓ nhá ) Nh­ vËy, khi phãng ®iÖn a xÝt sun fua ric bÞ hÊp thô ®Ó t¹o thanh sun ph¸t, cßn n­íc th× bÞ ph©n ho¸ ra , do ®ã nång ®é cña dung dÞch gi¶m ®i. Khi n¹p ®iÖn th× ng­îc l¹i, nhê hÊp thô n­íc vµ t¸i sinh ra a xÝt sun fua ric nªn nång ®é cña dung dÞch t¨ng lªn . Sù thay ®æi nång ®é cña dung dÞch ®iÖn ph©n khi phãng vµ n¹p lµ mét trong nh÷ng dÊu hiÖu ®Ó x¸c ®Þnh møc phãng ®iÖn cña ¾c quy trong sö dông. V- C¸c ®Æc tÝnh cña ¾c quy a xÝt Trong phÇn nµy ta chØ nªu mét vµi ®Æc tÝnh chñ yªu cña ¾c quy a xÝt vµ ®Ó ®¬n gi¶n ta chØ xÐt ®Æc tÝnh cña mét ¾c quy ®¬n: 1- Søc ®iÖn ®éng (S§§) cña ¾c quy : S§§ cña ¾c quy phô thuéc chñ yÕu vµo ®iÖn thÕ trªn c¸c cùc tøc lµ phô thuéc vµo ®Æc tÝnh lý ho¸ cña vËt liÖu ®Ó lµm c¸c b¶n cùc vµ dung dÞch ®iÖn ph©n, kh«ng phô thuéc vµo kÝch th­íc cña c¸c b¶n cùc. S§§ cña ¾c quy phô thuéc vµo nång ®é cña dung dÞch ®iÖn ph©n ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc thùc nghiÖm sau: Eo= 0,85 + P( 1- 1 ) Víi E0 - S§§ tÜnh cña ¾c quy ®¬n. S§§ tÜnh ®­îc ®o trong tr­êng hîp ¾c quy kh«ng phãng ®iÖn vµ b»ng v«n kÕ ®Æc biÖt. P - nång ®é dung dÞch ®iÖn ph©n ®­îc tÝnh b»ng V quy vÒ + 150C Ngoµi ra S§§ cña ¾c quy cßn phô thuéc vµo nhiÖt ®é cña dung dÞch ®iÖn ph©n. VÝ dô khi nhiÖt ®é thay ®æi tõ 200C ®Õn 400C th× S§§ cña ¾c quy ®¬n gi¶m tõ 2,12 ®Õn 2,096V 2- C¸c ®Æc tÝnh n¹p vµ phãng cña ¾c quy a- Ph©n tÝch qu¸ tr×nh n¹p Trªn h×nh vÏ (H1) lµ ®Æc tÝnh n¹p b»ng dßng ®iÖn kh«ng ®æi, nång ®é dung dÞch khi n¹p t¨ng theo quy luËt ®­êng th¼ng tõ 1,11 g/cm3 ®Õn 1,27g/cm3 ë cuèi qu¸ tr×nh n¹p. Søc ®iÖn ®éng E0 1,96V øng víi ¾c quy coi lµ phãng hÕt ®iÖn. Khi n¹p ®iÖn trong lßng c¸c b¶n cùc t¹o thµnh a xÝt sun fua ric vµ nång ®é cña dung dÞch trong c¸c b¶n cùc trë lªn ®Ëm ®Æc h¬n nång ®é dung dÞch chung, do ®ã Eaq khi n¹p lín E0 mét l­îng b»ng DE. ThÕ hiÖu cña ¾c quy khi n¹p : Un = Eaq + In.Raq ( 1- 2) In - dßng ®iÖn n¹p (A) Un - ThÕ hiÖu cña ¾c quy trong qu¸ tr×nh n¹p Raq - ®iÖn trë trong cña ¾c quy DE - Møc chªnh lÖch søc ®iÖn ®éng trong qu¸ tr×nh n¹p. ë cuèi qu¸ tr×nh n¹p S§§ vµ thÕ hiÖu Un t¨ng lªn kh¸ nhanh cïng víi c¸c bät khÝ t¹o thµnh trong ¾c quy. Khi qu¸ tr×nh n¹p kÕt thóc vµ chÊt t¸c dông ë c¸c b¶n cùc ®· trë l¹i tr¹ng th¸i ban ®Çu, dßng ®iÖn In lóc nµy chØ cßn t¸c dông ®iÖn ph©n n­íc thµnh « xi vµ hi®r« vµ tho¸t ra d­íi d¹ng c¸c bät khÝ. HiÖn t­îng nµy ®­îc gäi lµ sù "s«i" cña ¾c quy vµ ®ã lµ dÊu hiÖu cña cuèi qu¸ tr×nh n¹p. Sù s«i b¾t ®Çu trong ¾c quy khi thÕ hiÖu cña mçi ¾c quy ®¬n t¨ng tíi 2,4V råi ngay sau ®ã thÕ hiÖu t¨ng vät lªn vµ ®Õn khi ®· ®¹t gi¸ trÞ tËn cïng 2,7V th× ngõng t¨ng. §iÓm nµy thùc chÊt ®· lµ ®iÓm cuèi qu¸ tr×nh n¹p vµ cã thÓ kÕt thóc n¹p ë ®©y, nh­ng th­êng ng­êi ta ph¶i tiÕp tôc n¹p kho¶ng 3 giê n÷a, khi thÊy r»ng suèt trong thêi gian ®ã thÕ hiÖu vµ nång ®é dung dÞch cña ¾c quy kh«ng thay ®æi th× ¾c quy míi ®­îc n¹p no. Sau khi ng¾t dßng ®iÖn n¹p, thÕ hiÖu cña ¾c quy sôt h¼n xuèng b»ng Eaq vµ sau mét kho¶ng "nghØ" (tøc lµ sau khi ®· c©n b»ng nång ®é dung dÞch vµ ®· tho¸t hÕt bät khÝ) ã gi¶m ®Õn S§§ tÜnh cho ddÕn gi¸ trÞ E0= 2,11 ¸ 2,12V øng íi ¾c quy ®· ®­îc n¹p no. Nh­ vËy nh÷ng dÊu hiÖu biÓu thÞ mèc cuèi cïng cña qu¸ tr×nh n¹p: ThÕ hiÖu vµ nång ®é dung dÞch cña ¾c quy nõng t¨ng vµ chóng ph¶i kh«ng thay ®æi trong 3 giê liÒn. §iÖn l­îng cung cÊp cho ¾c quy khi n¹p Qu¶ng ninh tÝnh b»ng : Qn = In. Tn ( 1 - 3) Tn - lµ thêi gian n¹p tÝnh ®Õn ®iÓm cuèi qu¸ tr×nh n¹p. 3- Trong qu¸ tr×nh ¾c quy lµm viÖc do tæn thÊt vÒ nhiÖt vµ cho qu¸ tr×nh ph¶n øng ho¸ häc kh«ng hoµn toµn l¹i nªn khi n¹p ph¶i cung cÊp cho ¾c quy mét ®iÖn l­îng lín h¬n ®iÖn l­îng nã cã thÓ s¶n sinh ra khi phãng ®iÖn. Ngoµi ra, do ph¶i tiªu tèn thªm n¨ng l­îng ®iÖn cho viÖc ®iÖn ph©n n­íc trong 3 giê liÒn nªn khi n¹p ®iÖn l­îng cung cÊp cho ¾c quy cÇn ph¶i lín h¬n ®iÖn dung Q thu ®­îc trong qu¸ tr×nh phãng kho¶ng 10 ¸15% n÷a ( ®Æc tr­ng b»ng phÇn g¹ch vu«ng trªn h×nh vÏ ) b- Qu¸ tr×nh phãng Trªn h×nh (H2) lµ s¬ ®å phãng vµ ®Æc tÝnh phãng cña ¾c quy a xÝt qu¸ tr×nh phãng còng ®­îc ph©n tÝch t­¬ng tù nh­ trªn, trong ®å ¸n nµy ta chØ quan t©m ®Õn ph­¬ng ph¸p n¹p ®iÖn cho ¾c quy v× vËy ë ®©y ta kh«ng cÇn nªu chi tiÕt vÒ ®Æc tÝnh phãng cña ¾c quy a xÝt. VI- C¸c ph­¬ng ph¸p n¹p ®iÖn cho ¾c quy a xÝt. §Ó n¹p ®iÖn cho ¾c quy ng­êi ta sö dông hai ph­¬ng ph¸p : - N¹p b»ng dßng ®iÖn kh«ng ®æi In = const - N¹p b»ng thÕ hiÖu kh«ng ®æi Un = const ë ®©y trong ®å ¸n nµy ta kÕt hîp c¶ hai ph­¬ng ph¸p trªn Bëi v× khi n¹p ®ßi hái tèc ®é nhanh do ®ã ta kÕt hîp c¶ hai ph­¬ng ph¸p trªn. a- N¹p b»ng dßng ®iÖn kh«ng ®æi Theo ph­¬ng ph¸p nµy, dßng ®iÖn n¹p ®­îc gi÷ nguyªn ë mét trÞ sè kh«ng ®æi trong suèt thêi gian n¹p ( n¹p mét nÊc) hoÆc trong nh÷ng tr­êng hîp n¹p véi cho phÐp n¹p hai nÊc tøc lµ thay ®æi c­êng ®é dßng ®iÖn n¹p mét lµan. V× dßng ®iÖn n¹p : (1 - 4) mµ Eaq trong khi n¹p t¨ng dÇn, nªn muèn gi÷ cho In = const trong qu¸ tr×nh n¹p th× ph¶i t¨ng dÇn Un. §Ó thùc hiÖn ®­îc viÖc nµy nguån n¹p ph¶i cã nhiÒu nÊc ®iÖn thÕ , nÕu kh«ng ph¶i m¾c thªm mét biÕn trë nèi tiÕp víi ¾c quy. Trong tr­êng hîp n¹p hai nÊc th× nÊc thø nhÊt kÕt thóc khi thÕ hiÖu mçi ¾c quy ®¬n ®¹t 2,4V (b¾t ®Çu sñi bät khÝ trong ¾c quy). Sau ®ã chuyÓn sang nÊc thø hai víi c­êng ®é dßng ®iÖn n¹p gi¶m ®i vµ kÕt thóc qu¸ tr×nh n¹p ë cuèi nÊc nµy. Theo c¸ch nµy tÊt c¶ c¸c ¾c quy kh«ng lÖ thuéc vµo thÕ hiÖu ®Þnh møc ®­îc m¾c nèi tiÕp víi nhau vµ cÇn ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn : Un > 2,7. Naq ( 1 - 5 ) Trong ®ã: Un - §iÖn ¸p n¹p Naq - Sè ng¨n ¾c quy ®¬n m¾c trong m¹ch n¹p. TÊt c¶ c¸c ¾c quy ph¶i cã ®iÖn dung nh­ nhau, nÕu kh«ng sÏ ph¶i chän c­êng ®é dßng ®iÖn n¹p theo ¾c quy cã ®iÖn dung nhá nhÊt vµ nh­ vËy ¾c quy cã ®iÖn dung lín sÏ ph¶i n¹p rÊt l©u Trong qu¸ tr×nh n¹p søc ®iÖn ®éng cña ¾c quy t¨ng dÇn, ®Ó duy tr× dßng ®iÖn n¹p kh«ng ®æi ta ph¶i bè trÝ trong m¹ch n¹p biÕn trë R, trÞ sè giíi h¹n cña biÕn trë ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc : R (1 - 6) * ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p : N¹p b»ng dßng ®iÖn kh«ng ®æi lµ ph­¬ng ph¸p n¹p chñ yÕu vµ tæng hîp nhÊt , trong ®ã n¹p mét nÊc lµ c¬ b¶n, cßn n¹p hai nÊc chØ ¸p dông khi cÇn rót ng¾n thêi gian n¹p. ph­¬ng ph¸p nµy cho phÐp chän tuú ý c­êng ®é dßng ®iÖn n¹p cho thÝch hîp víi tõng lo¹i ¾c quy. TÊt c¶ c¸c ¾c quy míi tr­íc khi ®em sö dông nãi chung ®Òu ph¶i n¹p qua c¸ch nµy. Ph­¬ng ph¸p n¹p ®iÖn mét nÊc ¸p dông trong tr­êng hîp n¹p lÉn lén c¶ ¾c quy míi, ¾c quy cò vµ n¹p ch÷a c¸c ¾c quy bÞ sun f¸t ho¸ nhÑ. * Nh­îc ®iÓm : Thêi gian n¹p kÐo dµi ( th­êng 25 ®Õn 50 giê, riªng ¾c quy n¹p kh« th× ng¾n h¬n ) vµ th­êng xuyªn ph¶i theo dâi, ®iÒu chØnh c­êng ®é dßng ®iÖn n¹p. b- Ph­¬ng ph¸p n¹p víi ®iÖn ¸p kh«ng ®æi Theo ph­¬ng ph¸p nµy tÊt c¶ c¸c ¾c quy ®­îc m¾c song song víi nguån ®iÖn n¹p vµ ®¶m b¶o thÕ hiÖu cña nguån b»ng ( 2,3 ¸ 2,5)V trªn mét ¾c quy ®¬n. ThÕ hiÖu cña nguån n¹p ph¶i ®­îc gi÷ æn ®Þnh víi ®é chÝnh x¸c ®Õn 3% vµ ®­îc theo dâi b»ng v«n kÐe Dßng ®iÖn n¹p (1 - 7) lóc ®Çu sÏ rÊt lín, sau khi Eaq t¨ng dÇn th× In gi¶m ®i kh¸ nhanh. Do dßng ®iÖn n¹p ban ®Çu rÊt lín nªn thêi gian n¹p gi¶m ®i nhiÒu. Trong kho¶ng 3 giê ®Çu ¾c quy ®· nhËn ®­îc 80% ®iÖn l­îng yªu cÇu. Qu¸ tr×nh n¹p kÕt thóc khi dßng n¹p rÊt nhá, gÇn b»ng kh«ng, cßn thÕ hiÖu n¹p ®¹t ( 2,3 d4n2,4)V trªn mét ¾c quy ®¬n, nªn qu¸ tr×nh n¹p thùc ra míi chØ ®Õn ®iÓm b¾t ®Çu s«i ®· kÕt thóc, do ®ã kh«ng thÓ n¹p no cho ¾c quy b»ng ph­¬ng ph¸p nµy. Nh­ vËy ph­¬ng ph¸p n¹p Un = const kh«ng thÓ thay thÕ cho ph­¬ng ph¸p n¹p chñ yÕu víi In= const ®· nãi ë trªn mµ chØ cã thÓ coi lµ ph­¬ng ph¸p phô. * ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p Ph­¬ng ph¸p n¹p víi Un = const cã thêi gian n¹p ng¾n h¬n vµ Ýt tèn c«ng, v× dßng ®iÖn n¹p tù ®éng gi¶m theo thêi gian kh«ng cÇn ph¶i theo dâi vµ ®iÒu chØnh, thÝch hîp víi viÖc n¹p bæ sung cho c¸c ¾c quy ®ang sö dông. * Nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p Kh«ng thÓ cïng lóc n¹p c¶ ¾c quy cò vµ míi vµ n¹p ch÷a c¸c ¾c quy bÞ sun f¸t ho¸; c­êng ®é dßng ®iÖn n¹p ban ®Çu rÊt lín, tuy kh«ng lµm háng ¾c quy nh­ng cã h¹i cho tuæi thä vµ ®iÖn dung cña ¾c quy vµ g©y qu¸ t¶i cho thiÕt bÞ n¹p nÕu kh«ng cã c¬ cÊu h¹n chÕ dßng ®iÖn. VII- C¸ch b¶o qu¶n ¾c quy * B¶o qu¶n th­êng xuyªn Ch¨m sãc vµ sö dông ¾c quy ®óng kü thuËt sÏ n©ng cao hiÖu suÊt sö dông, kÐo dµi tuæi thä cña ¾c quy vµ ®¶m b¶o an toµn cho ng­êi, ph­¬ng tiÖn sö dông. Lu«n ®¶m b¶o ®ñ møc dung dÞch ®iÖn ph©n, khi thiÕu ph¶i bæ sung b»ng n­íc cÊt cho ®ñ. B«i mì vµo c¸c ®Çu bäc ¾c quy ®Ó chèng gØ, th­êng xuyªn lau chïi s¹ch sÏ, bÒ mÆt ¾c quy ph¶i lu«n lu«n kh« ®Ó tr¸nh hiÖn t­îng phãng ®iÖn trªn bÒ mÆt ¾c quy. KiÓm tra c¸c nót vµ kh«ng lµm bÑp lç th«ng h¬i * B¶o qu¶n trong kho - Kho chøa ¾c quy ph¶i tho¸ng, nhiÖt ®é trung b×nh ph¶i nhá h¬n 350C - Kho kh«ng ®Ó ¾c quy chung, ¾c quy a xÝt ®Ó riªng, ¾c quy kiÒm ®Ó riªng. - NÒn nhµ ph¶i d¶i nhùa ®­êng vµ bè trÝ gän gµng ®Ó tiÖn vËn chuyÓn ra vµo trong kho. - Tr­íc khi cÊt ¾c quy ph¶i n¹p qu¸ l­îng, lau s¹ch sÏ c¸c nót vµ vá b×nh. - Trong thêi gian b¶o qu¶n mçi th¸ng ph¶i n¹p mét lÇn vµ ph¶i ®Çy víi cÊt. Ch­¬ng II ThiÕt kÕ, chÕ t¹o bé n¹p ¾c quy tù ®éng Lùa chän s¬ ®å chØnh l­u - ChØnh l­u ®iÒu khiÓn mét pha nöa chu kú - ChØnh l­u ®iÒu khiÓn mét pha hai nöa chu kú - ChØnh l­u ®iÒu khiÓn cÇu mét pha - ChØnh l­u ®iÒu khiÓn ba pha - ChØnh l­u ®iÒu khiÓn cÇu mét pha kh«ng ®èi xøng - ChØnh l­u 6 pha dïng ®iÖn kh¸ng c©n b»ng 1- ChØnh l­u ®iÒu khiÓn mét pha, nöa chu kú X¸c ®Þnh gi¸ trÞ trung b×nh VdId khi gãc a më , l sÏ lµ gãc t¾t Ud = .U2 sin Wt - id kÐo dµi ® p ® nöa chu kú ©m ® U2 = Ud = Rid + L .U2 sin wt ® .U2 sin q = Rid + x Khi id = 0 q = a q = l theo ®Þnh nghÜa vÒ gi¸ trÞ trung b×nh cña hµm sè Ta cã : Ud = Rid Ud = ( cos a - cos l ) Id = ( cos a - cos l ) 2- ChØnh l­u ®iÒu khiÓn mét pha 2 nöa chu kú : U1 = U2sinwt U2 = -U2sinwt Ta cã id lµ dßng liªn tôc, v× vËy khi biÕt ®­îc gãc më a th× x¸c ®Þnh ®­îc gãc t¾t l Khi T1 më ® .U2 sin q = Rid + x Ta cã Ud = RId Ud = . Cos a Id = . Cos a 3- ChØnh l­u ®iÒu khiÓn cÇu 1 pha Khi Id lµ dßng gi¸n ®o¹n Id = IT = Khi id lµ dßng liªn tôc Id = Id Ud = Rid ® Ud = - ChØnh l­u cÇu 1 pha kh«ng ®èi xøng Id = IT = Cho thªm 2 ®i èt ID = Id ( p + a)/2 p a - S¬ ®å chØnh l­u cÇu mét pha kh«ng ®èi xøng b- Ho¹t ®éng cña s¬ ®å Khi q = q1 cho xung ®iÒu khiÓn më T1. Trong kho¶ng q1, q2 T1 vµ D2 cho dßng ch¶y qua. Khi U2 b¾t ®Çu ®æi dÊu, D1 më ngay, T1 tù nhiªn kho¸ l¹i dßng Id = Id chuyÓn tõ T1 sang D1 Khi D1 vµ D2 cïng cho dßng ch¶y qua Ud = 0 Khi q = q3= P + a cho xung më T2, dßng t¶i id = Id ch¶y qua D1 vµ T2 ®i èt D2 bÞ kho¸ l¹i. Trong s¬ ®å nµy, gãc dÉn cña tiristor vµ ®i èt kh«ng b»ng nhau. Gãc dÉn cña ®i èt lµ : l D = P + a , cßn gãc dÉn cña tisristor lT = P - a. Gi¸ trÞ trung b×nh cña ®iÖn ¸p t¶i: Ud = Gi¸ trÞ trung b×nh cña dßng t¶i : Id = Gi¸ trÞ dßng trung b×nh qua van : IT = Qua dßng ®i èt : ID = Gi¸ trÞ hiÖu dông cña dßng ch¶y trong cuén d©y thø cÊp m¸y biÕn ap I2 = §iÖn ¸p ng­îc cùc ®¹i ®Æt lªn van Uim = .U2 C«ng suÊt m¸y biÕn ¸p : Sba = 1,93Pd 4- ChØnh l­u ®iÒu khiÓn 3 pha S¬ ®å 3 pha h×nh tia Ua = U2 m sin q Ub= U2 m sin ( q ¸ 1200) Uc= U2 m sin ( q ¸ 1200) Trong m¹ch cã L nªn id lµ dßng liªn tôc id = Id Gãc më a > 0 Ud = Id = - S¬ ®å cÇu 3 pha Gåm 6 tiristor : canot T1, T3 , T5 A nãt : T2 , T4 , T6 Ud = Id.R Id = ® IT = ID = 5- ChØnh l­u 6 pha Trªn s¬ ®å cã 1 m¸y biÕn ¸p 3 pha, 6 tiristor 1- CÊp nguån cho T1 T3 T5 2- CÊp nguån cho T2 T4 T6 ® Lµm viÖc ®éc lËp §èi víi s¬ ®å cã 1 m¸y biÕn ¸p 3 pha, 6 tiristor 1- CÊp nguån cho T1 T3 T5 2- CÊp nguån cho T2 T4 T6 ® S¬ ®å hä lµm viÖc ®éc lËp c- NhËn xÐt Ta ph¶i dïng 2 m¸y biÕn ¸p xung ®Ó ®iÒu khiÓn T1, T2 . Tuy nhiªn ta l¹i c¸ch ly ®­îc m¹ch lùc vµ m¹ch ®iÒu khiÓn vÒ ®iÖn S¬ ®å chØ dïng mét nöa van ®iÒu khiÓn nªn gi¶m gi¸ thµnh hÖ thèng ®iÒu khiÓn ®¬n gi¶n h¬n. 6- Chän ph­¬ng ¸n Qua ph©n tÝch ë trªn, víi c¸c s¬ ®å chØnh l­u kh¸c nhau ta thÊy s¬ ®å chØnh l­u cÇu mét pha kh«ng ®èi xøng cã: - Sè van ®iÒu khiÓn Ýt, nªn Ýt kªnh ®iÒu khiÓn, vèn ®Çu t­ gi¶m hÖ thèng ®iÒu khiÓn ®¬n gi¶n. - M¹ch lùc ®¬n gi¶n, ®¶m b¶o kinh tÕ - Cïng mét r¶i ®iÒu chØnh th× cÇu 1 pha kh«ng ®èi xøng ®iÒu chØnh chÝnh x¸c h¬n. Nh÷ng ­u ®iÓm ®ã ®ñ ®¶m b¶o vÒ yªu cÇu kü thuËt vµ thiÕt kÕ ngoµi ra nã cßn cã ­u ®iÓm kinh tÕ. Tõ ®ã ta ®i ®Õn chän ph­¬ng dïng s¬ ®å m¹ch chØnh l­u cÇn 1 pha kh«ng ®èi xøng. Ch­¬ng III TÝnh m¹ch lùc I- TÝnh van Sè liÖu: ThiÕt kÕ bé n¹p ¾c quy tù ®éng Cho 100 b×nh ¾c quy, mçi b×nh 12V m¾c song song §Çu vµo 220V , F = 50Hz Ra : Ud = 120V Id = 40A IA = 10% dung sai M¸y biÕn ¸p c«ng suÊt cì KVA thuéc lo¹i m¸y biÕn ¸p nhá, sôt ®iÖn ¸p trªn ®iÖn trë lín kho¶ng 4%, sôt ¸p trªn ®iÖn kh¸ng Ýt h¬n kho¶ng 1,5% . §iÖn ¸p sôt trªn hai van kho¶ng 2V Ta cã Udo = Ud + S DUd Víi S DUd = DUR+ DUL + DUd = 0,04 Ud + 0,015Ud+ 2V = 0,055UD + 2v Udo= Ud + 0,055Ud + 2V Udo= 1,055 Ud + 2v Udo = 1,055 . 120 + 2V Udo= 128 (v) Gi¸ trÞ hiÖu dông cña ®iÖn ¸p pha thø cÊp m¸y biÕn ¸p ®Ó cã ph¹m vi ®iÒu chØnh khi ®Çu vµo dao ®éng, ta chän a = 300 Cã : Udo = U2 = Tû sè m¸y biÕn ¸p: K = §iÖn ¸p ng­îc lín nhÊt mçi van ph¶i chÞu: Uim = .U2 = .160 = 226 (V) Dßng ®iÖn chØnh l­u ®Þnh møc : Id = 4o (A ) Dßng ®iÖn trung b×nh ch¹y trªn mçi van Iv= = 20 (A) M¹ch cã c«ng suÊt nhá nªn sö dông ph­¬ng ph¸p lµm m¸t tù nhiªn , c¸nh t¶n nhiÖt g¾n vµo van kÕt hîp víi ®èi l­u kh«ng khÝ Khi ®ã : Ilv = 25% I van Iv = = 80 (A) Gi¸ trÞ hiÖu dông cña dßng ch¶y qua mçi pha thø cÊp biÕn ¸p I2 = Id. = 36,2 (A) Gi¸ trÞ hiÖu dông cña dßng ch¶y qua mçi pha s¬ cÊp biÕn ¸p : I1 = K.I2 = 0,72. 36,5 = 26,2 (A) Chän van : HÖ sè dù tr÷ vÒ ®iÖn ¸p : Ku = 1,6 HÖ sè dù tr÷ vÒ dßng ®iÖn : Ki = 1,2 Ph¶i chän van chÞu ®­îc ®iÖn ¸p ng­îc : 1,6 . 226 = 361 (V) Ph¶i chän van chÞu ®­îc dßng ®iÖn : 1,2 . 80 = 96 (A) * Chän 2 thyristor : 1 P 100 do Liªn X« s¶n xuÊt : - Dßng trung b×nh : Itb = 100A - §iÖn ¸p ng­îc cùc ®¹i : Uim = 400 V - Tæn thÊt ®iÖn ¸p : D U = 1,1 (V) - Thêi gian kho¸ : toff = 90 Ms - Gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn : ug = 8 (v) di/dt = 20A/ms du/dt = 100v/ms * Chän 2 ®i èt : B - 200 - Cã dßng trung b×nh Id =200 (A) - §iÖn ¸p ng­îc cùc ®¹i : Uim = 400 (v) - Tæn thÊt ®iÖn ¸p DU = 0,7 (v) II- TÝnh to¸n m¸y biÕn ¸p 1- M¹ch tõ : C«ng suÊt biÓu kÕn cña m¸y biÕn ¸p : S = V2- I2 = 160. 36,5 = 5840 (VA) Chän m¹ch tõ ch÷ E vµ ch÷ I ghÐp l¹i, tiÕt diÖn trô ®­îc theo c«ng thøc kinh nghiÖm Q = K. (cm2) Trong ®ã : K = 4 ¸ 5 nÕu lµ m¸y biÕn ¸p dÇu K = 5 ¸ 6 - nÕu lµ m¸y biÕn ¸p kh« S- C«ng suÊt biÓu kiÕn cña m¸y biÕn ¸p KVA ; VA C - Sè trô f - TÇn sè nguån ®iÖn xoay chiÒu Ta sö dông m¸y biÕn ¸p kh«, lÊy K = 5 cã Q = 5. = 31 (cm2) Chän lâi thÐp cã tiÕt diÖn 31 cm2 lµm b»ng vËt liÖu s¾t tõ dµy 0,6mm, l¸ thÐp dËp h×nh ch÷ ш vµ ch÷ I ghÐp l¹i. Tuú thuéc vµo viÖc chän l¸ thÐp mµ cã kÝch th­íc lâi. Sè vßng/v«n ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: wo= 1,61 ( vßng/v«n) Sè vßng cuén s¬ cÊp : w1 = U1.wo = 220. 1,61 = 354 (vßng ) Sè vßng d©y cuén thø cÊp: W2 = Wo.U2 = 160 . 1,61 = 257 (vßng) TiÕt diÖn d©y quÊn : I1 = 26,2 (A) I2= 36,5 (A) Chän mËt ®é dßng ®iÖn : J1 = J2 = 2,75 A/mm2 Cã q1 = mm2 q2= mm2 §­êng kÝnh d©y quÊn s¬ cÊp : d1 = §­êng kÝnh d©y quÊn thø cÊp : d2 = Tra s¸ch "§iÖn tö c«ng suÊt" chän d©y : + D©y quÊn s¬ cÊp chän : - §­êng kÝnh d1= 3,28 mm - Träng l­îng d©y g= 75,1g/m - §iÖn trë d©y quÊn : r = 0,00132 (W/m) + D©y quÊn thø cÊp : - §­êng kÝnh ngoµi: d2 = 4,1 (mm) - Träng l­îng d©y g= 117g/m - §iÖn trë d©y quÊn : r = 0,00207 (W/m) III- TÝnh to¸n b¶o vÖ qu¸ ¸p Trong c¸c bé biÕn ®æi dïng van b¸n dÉn cÇn ph¶i cã c¸c phÇn tö b¶o vÖ sù t¨ng tr­ëng dßng vµ ¸p tiªu van , trong s¬ ®å cña ta ®ang xÐt dïng m¸y biÕn ¸p nªn thµnh phÇn c¶m kh¸ng cña m¸y biÕn ¸p ®· gióp ta b¶o vÖ h¹n chÕ sù t¨ng tr­ëng dßng ®iÖn. V× vËy ta chØ tÝnh to¸n b¶o vÖ qu¸ ®iÖn ¸p Thyristor rÊt nh¹y c¶m víi ®iÖn ¸p qu¸ lín so víi ®iÖn ¸p ®Þnh møc ng­êi ta chia lµm hai lo¹i nguyªn nh©n g©y nªn qu¸ ®iÖn ¸p - Nguyªn nh©n néi t¹i: §Êy lµ sù tÝch tô ®iÖn tÝch trong c¸c líp b¸n dÉn. Khi kho¸ Thyristor b»ng ®iÖn ¸p ng­îc, c¸c ®iÖn tÝch nãi trªn ®æi ng­îc l¹i hµnh tr×nh, t¹o ra dßng ®iÖn ng­îc trong kho¶ng thêi gian rÊt ng¾n, sù biÕn thiªn nhanh chãng cña dßng ®iÖn ng­îc g©y ra søc ®iÖn ®éng c¶m øng rÊt lín trong c¸c ®iÖn c¶m, lu«n lu«n cã, cña ®­êng d©y nguån dÉn ®Õn c¸c Thyristor . V× vËy gi÷a a nèt vµ ca tèt cña Thyristor xuÊt hiÖn qu¸ ®iÖn ¸p. - Nguyªn nh©n bªn ngoµi: Nh÷ng nguyªn nh©n nµy th­êng x¶y ra ngÉu nhiªn nh­ khi c¾t kh«ng t¶i mét m¸y biÕn ¸p trªn ®­êng d©y, khi mét cÇu ch× b¶o vÖ ch¶y, khi cã sÊm sÐt… §Ó b¶o vÖ qu¸ ®iÖn ¸p ng­êi ta th­êng dïng m¹ch Rc M¹ch Rc ®Êu song song víi Thyristor nh»m b¶o vÖ qu¸ ®iÖn ¸p do tÝch tô ®iÖn tÝch khi chuyÓn m¹ch g©y leen. M¹ch Rc ta sö dông c¸c ch÷ viÕt t¾t sau ®©y : U®mp , Uimp: Gi¸ trÞ cùc ®¹i cho phÐp cña ®iÖn ¸p thuËn - ng­îc ®Æt lªn trªn ®i- èt hoÆc Thyristor mét c¸ch chu kú, cho trong sæ tay tra cøu + TÝnh R - C X¸c ®Þnh hÖ sè qu¸ ®iÖn ¸p theo c«ng thøc : K= Trong ®ã : UimP - lµ gi¸ trÞ ®iÖn ¸p cùc ®¹i cho phÐp ®Æt lªn Thyristor mét c¸ch kh«ng chu kú cho trong sæ tay tra cøu. Uim- lµ gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ng­îc cùc ®¹i thùc tÕ ®Æt lªn Thyristor b- HÖ sè dù tr÷ vÒ ®iÖn ¸p : b = 1 ¸ 2 Chän b = 1,6 vµ thay gi¸ trÞ UimP = 400 (V) , Uim = 226 (V) Vµo c«ng thøc trªn ta cã gi¸ trÞ cña K = = 1,1 * X¸c ®Þnh c¸c th«ng sè trung gian : C*min (K), R*max (K) , R*min (K) sö dông c¸c ®­êng cong trong sæ tay tra cøu, ta t×m ®­îc : C*min = 0,77 ; R*max= 1,7 ; R*min= 0,8 * X¸c ®Þnh max = Sö dông c¸c ®­êng cong trong sæ tay tra cøu víi I = 100A = 1,17 A/ms ta t×m ®­îc Q = 55 Ams X¸c ®Þnh R - C Cmin = R*min Theo kinh nghiÖm ta chän : C= 0,4 mF R= 47 W Ch­¬ng III TÝnh to¸n vµ thiÕt kÕ m¹ch ®iÒu khiÓn I- Môc ®Ých vµ yªu cÇu M¹ch ®iÒu khiÓn lµ kh©u rÊt quan träng trong bé biÕn ®æi Thyristor, cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng, ®é tin cËy cña bé biÕn ®æi. Thyristor chØ më cho dßng ®iÖn ch¹y qua khi cã ®iÖn ¸p d­¬ng ®Æt trªn anèt vµ cã xung ¸p d­¬ng ®Æt vµo cùc ®iÒu khiÓn. Sau khi Thyristor ®· më th× xung ®iÒu khiÓn kh«ng cßn cã t¸c dông g× n÷a, dßng ®iÖn ch¶y qua Thyristor do th«ng sè cña m¹ch lùc quyÕt ®Þnh. M¹ch ®iÒu khiÓn cã c¸c chøc n¨ng sau : - §iÓu khiÓn ®­îc vÞ trÝ xung ®iÒu khiÓn trong ph¹m vi nöa chu kú d­¬ng cña ®iÖn ¸p ®Æt trªn anèt, ca tèt, Thyristor. - T¹o ra ®­îc c¸c xung ®ñ ®iÒu kiÖn më ®­îc Thyristor ( xung ®iÒu khiÓn th­êng cã biªn ®é tõ 2 - 10V, ®é réng xung Tx= 20 - 100 ms ®èi víi thiÕt bÞ chØnh l­u tx £ 10 ms ®èi víi thiÕt bÞ biÕn ®æi tÇn sè cao) §é réng xung ®­îc x¸c ®Þnh theo biÓu thøc : tx= Trong ®ã: Idt - dßng duy tr× cña Thyristor di - tèc ®é t¨ng tr­ëng cña dßng t¶i dt CÊu tróc m¹ch ®iÒu khiÓn Kh©u 1 - Lµ kh©u ®ång pha Kh©u 2- Kh©u t¹o ®iÑn ¸p r¨ng c­a Kh©u 3- Kh©u so s¸nh Kh©u 4: Kh©u khuyÕch ®¹i B»ng c¸ch t¸c ®éng vµo Uc, cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc vÞ trÝ xung ®iÒu khiÓn, còng lµ ®iÒu chØnh ®­îc gãc a. II- Nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn §Ó ®iÒu khiÓn gãc më cña c¸c Thyristor trong thùc tÕ ng­êi ta th­êng dïng 2 nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn - Nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn th¼ng ®øng "ARCCOS" - Nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn tuyÕn tÝnh §Ó thùc hiÖn viÖc ®iÒu chØnh vÞ trÝ xung trong nöa chu kú d­¬ng cña ®iÖn ¸p ®Æt trªn Thyristor. 1- Nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn th¼ng ®øng tuyÕn tÝnh §èi víi nguyªn t¾c nµy, ta dïng 2 ®iÖn ¸p - §iÖn ¸p ®ång bé L/s , cã d¹ng r¨ng c­a, ®ång bé víi ®iÖn ¸p ®Æt trªn anèt, ca nèt. - §iÖn ¸p ®iÒu khiÓn Uc lµ ®iÖn ¸p mét chiÒu cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc biªn ®é. Tæng ®¹i sè Uc + Ui ®­îc ®­a ®Õn ®Çu vµo cña kh©u so s¸nh. Nh­ vËy b»ng c¸ch lµm biÕn ®æi UC ta cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc thêi ®iÓm xuÊt hiÖn xung ra, tøc lµ ®iÒu chØnh gãc a Khi Uc = 0 ® a = 0 Uc 0 ® a vµ Uc cã quan hÖ : a = P. lÊy Ucmax = Urmax 2- Nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn th¼ng ®øng "Arccos" §èi víi nguyªn t¾c nµy ng­êi ta còng dïng 2 ®iÖn ¸p - §iÖn ¸p ®ång bé Ur v­ît tr­íc ®iÖn ¸p a nèt, ca tèt , Thyristor mét gãc P/2 ( nÕu Uak= A sin wt th× Ur= Bcoswt ) - §iÖn ¸p ®iÒu khiÓn Uc lµ ®iÖn ¸p mét chiÒu, cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc biªn ®é theo 2 h­íng d­¬ng - ©m ) Trªn h×nh vÏ, ®­êng nÐt ®øt lµ ®iÖn ¸p a nèt, ca tèt, Thyristor tõ ®ã t¹o ra Ur Mµ Ur + Uc ®­îc ®­a ®Õn kh©u so s¸nh Khi Ur + Uc = 0 ta nhËn ®­îc mét xung ë ®Çu ra cña kh©u so s¸nh. Uc + Bcos a = 0 ® a = Ur cos ( - ) Do ®ã B = Uc max Khi Uc = 0 ® a = P/2 Uc = Ucmax ® a = P Uc = - Ucmax ® a= 0 VËy khi cho Uc biÕn thiªn tõ - Ucmax ®Õn + Uc max th× a biÕn thiªn tõ 0 ®P 3- Kh©u t¹o ®iÖn ¸p ®ång pha M¹ch lÊy xung ®ång pha ®­îc lÊy tõ nguån 220V, tÇn sè f = 50Hz phÝa thø cÊp lÊy 12V. BiÕn ¸p thø cÊp cã ®iÓm gi÷a ®­îc quÊn vµ lÊy ®iÓm gi÷a lµm ®iÓm ®Ó 2 ®Çu cßn l¹i cña m¹ch ®Êu vµo 2 ®i oãt t¹o ®iÖn ¸p ®Ëp m¹ch (+) liªn tôc, ®iÓm gi÷a ®Êu m¸t. Gi¸ trÞ Ud = = 0,9 . 12 = 10,8 (V) 4- Kh©u t¹o ®iÖn ¸p r¨ng c­a ®ång bé S¬ ®å dïng 1 tranfistri vµ 1 tô ®iÖn U®b- xung ®ång bé ®iÓm kh«ng cña ®iÖn ¸p nguån xoay chiÒu Ur - §iÖn ¸p r¨ng c­a ®ång bé Ur = E ( 1-e-t/rc) Khi transistor kho¸ ® tô C ®­îc n¹p ®iÖn theo ch©n ra (+) cña IC vÒ ©m nguån . 5- KhuyÕch ®¹i xung, biÕn ¸p xung Ho¹t ®éng cña s¬ ®å : TÝn hiÖu vµo Uc, lµ mét tÝn hiÖu logic. Khi Uc= 1 th× T më b·o hoµ, khi Ue= 0 ® T kho¸ l¹i. §iÖn trë R1 h¹n chÕ dßng coletoc, ®i èt Dr h¹n chÕ ®iÖn ¸p trªn c¸c cùc coletot- emit¬ cña T. §i èt D2 ng¨n chÆn xung ¸p ©m cã thÓ cã khi T kho¸. Rg h¹n chÕ dßng ®iÒu khiÓn. R2 lµ ®iÖn trë ¶nh h­ëng ®Õn biªn ®é vµ s­ên xung ra. Khi Ur= 0 ® il= ic = 0 ® Uce = E , id1 = 0 Gi¶ thiÕt khi t = 0 + Uc = 1, T më th× ®iÖn c¶m L kh«ng cho ic ®¹t ngay trÞ sè b·o hoµ cña nã. Ic = Dßng ic chØ cã thÓ t¨ng tr­ëng tõ tõ theo luËt hµm mò iL = ic = (1 - e-t/t) Víi t = Sau kho¶ng thêi gian 5t ® ic = Bªn BAX cña phÇn thø cÊp xuÊt hiÖn mét xung ®iÖn ¸p trªn R2 ®Ó më Thyristor, khi t = T1, Ue = 0 lóc ®ã iL ®¹t gi¸ trÞ : iL (T1)= ic .T1)= (1 - e-T1/t)= Io < T bÞ kho¸ ® ic = 0 NÕu kh«ng cã ®i èt Dr th× n¨ng l­îng W = LI20 sÏ sinh ra qu¸ ®iÖn ¸p trªn c¸c cùc C, E cña T. Qu¸ ®iÖn ¸p nµy cã thÓ ®¹t tíi 100V ph¸ huû T = 0,8V th× Dr më cho dßng ch¶y qua ® ng¾n m¹ch 2 ®iÓm C vµ E. Do ®ã Uce= E + 0,8V ® t = Tq ® iL gi¶m iL = I. e-t/t víi t'= Trong ®ã R' lµ ®iÖn trë cña cuén c¶m L vµ ®iÖn trë thuËn cña Dr. 6- Kh©u so s¸nh So s¸nh 2 tÝn hiÖu cïng dÊu : Ud = Ui - U1 khi U1 0 ® U2 = Usat U1 > Ui ® Ud < 0 ® U2 = - Usat - So s¸nh 2 tÝn hiÖu kh¸c dÊu : Khi Ur < Uc ® U2 = - U sat Ur > Uc ® U2 = Usat III- TÝnh to¸n vµ chän linh kiÖn cho m¹ch ®iÒu khiÓn 1- TÝnh chän khèi nguån Khèi nguån t¹o ®iÖn ¸p ± 12V cung cÊp cho c¸c OA D1 ¸ D4- chän lo¹i 1N cã I = 2A , U = 70V C1C2- Läc nguån ®iÖn ¸p tr­íc æn ¸p 7812 vµ 7912 Chän lo¹i 2200 mF - 35 V C3C4 läc nguån sau æn ¸p chän lo¹i 470 mF - 25V C5C6 läc sãng hµi vµ nhiÔu cao tÇn chän tô xoay chiÒu 100 mF- 40V Khèi nguån t¹o En= 24V D5 ¸D8- chän lo¹i B-10 cã I = 10A , U = 100v C7 tô läc nguån c«ng suÊt chän lo¹i 2500 mF - 40V Khèi nguån t¹o ®iÖn ¸p ®ång pha U§F= ± 16 sin Wt D9 ¸ D10 lÊy tÝn hiÖu ®ång pha chän lo¹i 1N5402 Cã I =2A , U = 70V - TÝnh m¸y biÕn ¸p nguån : + Khèi nguån t¹o ®iÖn ¸p cung cÊp cho OA: - 17V- 0V- + 17V U1 = 220 V , U2 = 30V , I2 = 500MA Cã P2.1 = U2. I2 = 34 . 0,5 = 17 (w) + Khèi nguån t¹o ®iÖn ¸p ®ång pha - 12V - 0 - + 12V dßng 150 mA P2.3= 24. 0,15 = 3,6 (w) C«ng suÊt cña m¸y biÕn ¸p nguån : P = P2.1 + P2.2 + P2.3 = 17 + 24 + 3,6 = 44,6 (w) TiÕt diÖn cña lâi : Q= K. = 1,2. = 7 (cm2) Chän lâi thÐp cã tiÕt diÖn Q= 8 cm2 lµm b»ng l¸ thÐp kü thuËt E310 ghÐp l¹i, dµy 0,35 mm, vµ I + Sè vßng d©y , dßng/v«n Wo= = 6 vßng/v Vßng d©y cuén s¬ cÊp : W1 = U1. Wo = 220.6 = 1320 vßng Sè vßng d©y thø cÊp : W2.1.1 = W2.1.2 = 17.6 = 102 ( vßng) W2.2 = 24.6 = 144 vßng W2.3.1 = W2.3.2 = 12.6 = ±2 ( vßng) TiÕt diÖn d©y chän J = 2A/mm2 Dßng thø cÊp : ( mm2) TiÕt diÖn d©y thø cÊp : S2.1 = ( mm2) S2.2 = ( mm2) S2.3 = ( mm2) - §­êng kÝnh d©y: §­êng kÝnh d©y s¬ cÊp : d1 = (mm) d2 = (mm) d3 = (mm) Tra sæ tay: d1= 0,27mm ; 0,509g/m ; 0,315 ohm/m d2.1 = 0,57mm ; 2,27g/m ; 0,0675 ohm/m d2.2= 0,8mm , 4,47 g/m ; 0,0342 ohm/m d2.3= 0,31mm , 0,671 g/m ; 0,239 ohm/m 2- TÝnh chän c¸c ph©n tö kh©u t¹o ®iÖn ¸p ®ång pha Chän OA1, OA2 … OA10 lo¹i TL 084 cã c¸c th«ng sè : Ecc= ± 12V Zv = 1012 W Ud = ± 30v Zra = 60 W Ur + ± 25v K = S.104 du/dt = 0,3v/ms T0 = -25 + 850 Khi Ud < Ub tÝn hiÖu ra cña OA1 lµ tÝn hiÖu xung ©m lóc ®ã transistor T1 kho¸, tô C1 ®­îc n¹p theo ®­êng ra cña OA2 víi dßng n¹p In = - Khi UB< U® , ®Çu ra cña OA1 lµ xung d­¬ng lóc ®ã T1 më tô C1 phãng ®iÖn tõ ( phÇn d­¬ng cña tô ) qua T1 - Chän chu kú phãng n¹p cña tô C1 lµ 10ms Thêi gian n¹p tn = Thêi gian phãng tp= 0,97ms Chän Ucmax = 9v ta cã Uc = Víi R4 + UR2 = R Chän C1 = 470 nF = 47.10-8F ® R = Chän UR2 = 0,5K W ; R4= 100 W Ta cã Uo= víi R' = R3+ UR1 §Æt Uo= 0,5 ¸1 (V) ® UR1 = 1 K W ; R3 = 100 W 3- Kh©u ph¶n håi ¸p Chän Rf >> Rt, do vËy dßng qua R7 chän cì 10mA nªn Rf = (K W) Nguån n¹p ph¶i tho¶ m·n yªu cÇu lµ khi ®iÖn ¸p ¾c quy nhá h¬n 90% ®iÖn ¸p ®Þnh møc ¾c quy ( UnAQ < 90% U®m) th× m¹ch ®­îc n¹p theo chÕ ®é dßng. Khi UnAQ > 90% U®m th× m¹ch tù ®éng chuyÓn sang chÕ ®é n¹p ( n¹p no). Ta ®Æt ng­ìng cho OAo lµ 5v ta chän ®iÖn ¸p trªn UR3= 5v ph¶i ®Æt vÞ trÝ VR5 sao cho ®iÖn ¸p trªn ¾c quy ®¹t tíi 108V th× ®iÖn ¸p ph¶n håi lµ 5V, ta cã : RP = = 0,5 (K W) Chän R18= 0,5 kW R16= R19 = 10 kW HÖ sè khuyÕch ®¹i cña OA7 lµ K = 5.104 Ta cã R41= K. R19= 5.104.104 = 5.102 M W §iÖn trë R22 ®Ó h¹n chÕ ®Çu vµo bÞ khuyÕch ®¹i chän R22 = 10 kW, R21, R23 ph©n ¸p ®Æt gi¸ trÞ ng­ìng ®Ó so s¸nh víi ®iÖn ¸p ph¶n håi, ®Çu ra khuyÕch ®¹i cÊp cho kho¸ chuyÓn m¹ch CM1 Chän R21 = R23 = 15kW §iÖn trë R17 , R20 h¹n chÕ dßng vµo CM1 Chän R20 = R17 = 20 kW 4- Kh©u ph¶n håi dßng §iÖn trë RS lÊy tÝn hiÖu ph¶n håi dßng chän lo¹i 75 mA C¸c ®iÖn trë R24, R26, R27 h¹n chÕ dßng vµo bé khuyÕch ®¹i vµ phèi hîp trë kh¸ng Ta chän : R24 = R26 = R27 = 10kW Nªn R25 = K.R24 = 5.104.104 = 5.102 m W §iÖn trë R28 = R30 = 10 k W R29, R31 ®Æt nghiªng so s¸nh víi dßng ph¶n håi ®· ®­îc khuyÕch ®¹i ®Ó ®­a vµo kho¸ chuyÓn m¹ch CM2. Chän R29 = R31 = 15 k W §iÖn trë R32 h¹n chÕ dßng vµo kho¸ chuyÓn m¹ch CM1 , chän R32 = 20k W C¸c kho¸ chuyÓn m¹ch CM1 vµ CM2 lµm viÖc theo nguyªn t¾c: khi cã ®iÖn ¸p (+) ®Æt vµo th× kho¸ chuyÓn m¹ch ® CM th«ng cho dßng ch¶y qua. Khi cã ®iÖn ¸p (-) ®Æt vµo th× CM kho¸ ng¾t dßng. 5- Kh©u b¶o vÖ qu¸ ¸p trªn ¾c quy Khi ë chÕ ®é n¹p ( n¹p no) nÕu ®iÖn ¸p v­ît qu¸ ®iÖn ¸p ®Þnh møc cña ¾c quy sÏ dÉn ®Õn ®¸nh thñng c¸c b¶n cùc lµm háng ¾c quy. V× vËy cÇn cã bé b¶o vÖ qu¸ ¸p cho ¾c quy. §Æt ng­ìng cho OA11 lµ 7V Chän hÖ sè n¹p cña ¾c quy lµ 1,2 ta cã ®iÖn ¸p ¾c quy lín h¬n I' lµ UAQmax = 120.1,2 = 144 (V) Theo tû sè ®ã ®Æt chiÕt ¸p ë vÞ trÝ sao cho khi ®iÖn ¸p ¾c quy t¨ng ®Õn 144v th× ®iÖn ¸p ph¶n håi trªn Rp lµ 7v , khi ®iÖn ¸p t¹i (A) ®¹t 7V th× ®Çu ra OA11 lËt tr¹ng (-) sang (+) lµm cho T6 kh«ng, dÉn ®Õn r¬le Rl t¸c ®éng më c¸c tiÕp ®iÓm cña nã trªn m¹ch ®iÒu khiÓn ®Ó ng¾t m¹ch b¶o ®¶m an toµn cho ¾c quy. Chän chiÕt ¸p VR4 = 10k W R32 ®Ó h¹n chÕ ®Çu vµo vµ phèi hîp trë kh¸ng chän R32 = 5K W R33, R34 h¹n chÕ vµ t¹o chÕ ®é lµm viÖc cho T6. Ta chän R33 = R34 = 170 W §i èt D18 b¶o vÖ líp tiÕp gi¸p BE khi transistor kho¸. §i èt D19 b¶o vÖ cuén d©y R¬ le khi T kho¸ Chän D18 , D19 cïng lo¹i 1 N5401 cã I = 2A, U = 70V T chän lo¹i B4 x 47 cã th«ng sè : P = 125 w Ic = 9A Uce = 200V IB = 1,2A 6- M¹ch ph¸t xung chïm Ta sö dông bé ph¸t xung ch÷ nhËt tÇn sè 8KHz Chän OA5 lo¹i IC mA 741 C¸c ®iÖn trë R9, R10, R11 cïng trÞ sè 10 k W §i èt D7 lo¹i 1N5402 TÇn sè giao ®éng phô thuéc R8 vµ C2 chän C2 = 10 mF Ta cã : T = 2R8C2 ln ( 1 + ) = T = 2,2 . R8. C2 ® R8= Chän R8= 5,8 k W 7- M¹ch so s¸nh M¹ch thùc hiÖn so s¸nh 2 tÝn hiÖu ph¶n håi vµ tÝn hiÖu r¨ng cöa, ®ång thêi t¹o xung ch÷ nhËt. §iÖn trë vµo cña Ic: Zv = µ Ta chän: R5 = R6 = 10 k W OA3 chän lo¹i TL 084 R7= 15 k W §i èt D8 chän lo¹i 1N 5402 , I= 2A , U = 70V 8- M¹ch khuyÕch ®¹i xung C¸c tÝn hiÖu Uss + Ucc ®­îc ®­a ®Õn cæng ph©n tö s vµo kh©u khuyÕch ®¹i trong bé biÕn ®æi ®· chän transistor lo¹i T P- 100 cã Ug= 8 (v) Ig = 0,4 A TØ sè biÕn ¸p xung chän m = 1,5 Dßng ®iÖn s¬ cÊp BAX cã biÓu thøc I1= (bá qua dßng tö ho¸ I m) Chän T3 lo¹i D163 lµm viÖc ë chÕ ®é xung cã : Uclo= 85 V f = 15 MHz Ic max = 6A b = 10 ¸ 320 Vbco= 6 V Chän IC = 0,4A ; b =40 Ta tÝnh : I b T3 = Dßng IcT2 = IbT3 do ®ã chän T2 lo¹i C28 cã Uce = 30V Ic= 50mA b = 100 ¸ 220 V× biÕn ¸p lµm viÖc ë chÕ ®é xung nªn sÏ cã thêi ®iÓm BAX bÞ b·o hoµ, ®Ó h¹n chÕ dßng qua cuéc s¬ cÊp BAX ta m¾c thªm R36 §iÖn ¸p thø cÊp : BAX : U2 = f (v) ® U1 = mU2 = 1,5.7 = 10,5 (v) ® R36 = (W) §iÖn trë R36 lµ ®iÖn trë c«ng suÊt R36 = 39 W ; P = 2w §i èt D11 ng¨n chÆn xung ©m ®Æt vµo cùc G cña Thyristor D12 b¶o vÖ líp tiÕp gi¸p K - G lóc kho¸ Chän D11 - D12 lo¹i 1N5402 §iÖn trë R35 h¹n chÕ dßng Ig cña Thyristor Ig = Rg = 10 W ® R35 = (W) Bé ph¸t xung cho kªnh ®iÒu khiÓn Thyristor T2 còng cã th«ng sè t­¬ng tù. 9- TÝnh to¸n BAX Chän vËt liÖu s¾t tõ f 330 lâi thÐp d¹ng h×nh ch÷ I lµm viÖc trªn mét phÇn ®Æc tÝnh tõ ho¸ DB = 0,7 T DH = 50A/m cã khe hë §é tõ thÈm cña lâi s¾t m = Do m¹ch tõ cã khe hë nªn ph¶i tÝnh ®é tõ thÈm trung b×nh chän s¬ bé ChiÒu dµi trung b×nh ®­êng søc : l = 0,1 d = 10-5m Do ®ã: Mtb = ThÓ tÝch lâi s¾t tõ V = Q1 = V = V= 2,5 ( cm2 ) Thùc tÕ ta th­êng dïng BAX b»ng vËt liÖu ferit cã kÝch th­íc vá ngoµi vµ g«ng h×nh trô lµ 30 x 25 (mm2) Sè vßng cuén s¬ cÊp n1 = 80 vßng Sè vßng cuén thø cÊp n2 = 60 vßng Nguyªn lý lµm viÖc cña m¹ch: Khi Ub > U® tÝn hiÖu ra cña OA1 lµ tÝn hiÖu xung ©m ( Uc < 0 ) khi ®ã transistor T1 kho¸ "kh«ng më", tô C1 ®­îc n¹p ®iÖn theo ®­a ®Çu ra cña OA2. Khi UB < U® tÝn hiÖu ra cña OA1 lµ xung d­¬ng ®Æt vµo cùc baz¬ cña transistor T1, lóc nµy transistor T1 më b·o hoµ, tô C1 phãng ®iÖn tõ ( +tô ) qua CE cña T1 t¹o ra ®­îc ®iÖn ¸p r¨ng c­a. Lóc b¾t ®Çu n¹p ®iÖn cho ¾c quy , ®iÖn ¸p ¾c quy ®­îc n¹p thÊp ®iÖn ¸p ph¶n håi lÊy trªn Rf thÊp h¬n gi¸ trÞ ®Æt cña UR3 ( UA < 50) ®Çu ra cña OA6 ©m dÉn ®Õn kho¸ chuyÓn m¹ch CM1 kho¸ vµ CM2 më. Lóc nµy tÝn hiÖu ph¶n håi dßng lÊy trªn Rs ®­îc ®­a vµo bé khuyÕch ®¹i ch¶y qua CM2 ®­a tíi ®Çu céng cña kh©u so s¸nh, lóc nµy ¾c quy ®­îc n¹p theo chÕ ®é dßng. §iÖn ¸p ¾c quy ®­îc n¹p d©ng lªn ®Õn khi ®iÖn ¸p trªn Rf t¨ng lªn vµ gÝa trÞ ®iÖn ¸p Ua = 5V th× ®Çu ra cña OA6 lËt tr¹ng th¸i sang d­¬ng ® ®ãng kho¸ chuyÓn m¹ch CM2 l¹i vµ më kho¸ chuyÓn m¹ch CM1. §iÖn ¸p ph¶n håi lÊy trªn R7 ®­îc khuyÕch ®¹i vµ ®­a tíi ®Çu céng cña kh©u so s¸nh. Lóc nµy ¾c quy ®­îc n¹p theo chÕ ®é A1. Bé so s¸nh OA3 thùc hiÖn viÖc so s¸nh hai tÝn hiÖu Urc vµ UCM1 hoÆc Ucm2, nÕu Urc < Ucm th× transistor T2 vµ transistor T1 thÊp dÉn ®Õn ph¸t xung vµo më Thyristor T1. NÕu Urc > Ucm th× kho¸ c¸c kªnh ®iÒu khiÓn c¸c Thyristor trªn m¹ch lùc. NÕu ®iÖn ¸p ¾c quy v­ît qua gi¸ trÞ ®Æt 144v th× ®iÖn ¸p t¹i ®iÓm A lµ UA > U®= 7v , ®Çu ra cña OA11 d­¬ng, lµm cho transistor T6 th«i dÉn ®Õn cã dßng ch¶y qua cuén r¬le, lµm cho r¬le t¸c ®éng më tiÕp ®iÓm th­êng ®ãng cña r¬ le trªn m¹ch ®iÒu khiÓn cho nªn m¹ch . Tµi liÖu tham kh¶o **** 1- §inh Ngäc ¢n - Trang bÞ ®iÖn « t« m¸y kÐo Nxb ®¹i häc vµ trung häc chuyªn nghiÖp HN 1980 2- NguyÔn BÝnh - §TCS - HN 1996 3- NguyÔn BÝnh - §TCS lín, øng dông Tiristor Nxb Bé ®¹i häc - 1985 4- §ç Xu©n Thô KT ®iÖn tö - Nxb gi¸o dôc 1998 5- Ph¹m V¨n B×nh vµ Lª V¨n Doanh TK MBA - Nxb KH - KT 1999 KÕt luËn §Ó hoµn thµnh ®å ¸n nµy, ngoµi sù cè g¾ng cña b¶n th©n, cßn cã sù h­íng dÉn tËn t×nh cña thµy c« trong bé m«n "Tù ®éng ho¸ xÝ nghiÖp - c«ng nghiÖp" ®Æc biÖt lµ thÇy Vâ Minh ChÝnh ®· trùc tiÕp h­íng dÉn cho em trong suèt thêi gian lµm ®å ¸n. §Õn nay ®å ¸n ®· ®­îc hoµn thµnh, nh­ng vÉn cßn nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong nhËn ®­îc sù phª b×nh cña c¸c thµy c« ®Ó cho cuèn ®å ¸n cña em ®­îc hoµn chØnh h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Hµ Néi, ngµy 18 th¸ng 5 n¨m 2003 Sinh viªn NguyÔn ThÞ Liªn